2. Betoog

Waarom De Telecruijff weer Telegraaf moet worden

Het was Co Adriaanse die jaren geleden de opvallende relatie tussen Johan Cruijff en De

Telegraaf treffend wist te omschrijven. Al sinds mensenheugenis heeft Johan Cruijff een column

in De Telegraaf. Een column die hij het afgelopen anderhalf jaar herhaaldelijk gebruikte om

kritiek te uiten op de gang van zaken bij voetbalclub Ajax. En de Telegraaf? Die voorziet Cruijff

van rugdekking. De ‘krant van wakker Nederland’ volgt blind het pad van ‘de legendarische

nummer 14’ en lapt daarbij belangrijke journalistieke normen en waarden aan zijn laars. Dat

vind ik kwalijk.

Oktober 2010. Johan Cruijff doet een tweede greep naar de macht bij Ajax. In tegenstelling tot in 2008

pakt de legendarische nummer 14 het ditmaal groots aan. Via zijn column in De Telegraaf maakte hij

duidelijk wie er wel en wie er niet deugen binnen de Amsterdamse voetbalclub en zij die niet mee

willen moeten het flink ontgelden. Het leidt meteen tot het vertrek van trainer Martin Jol en later ook

van trouwe posten als Rik van den Boog en Uri Coronel. Januari 2012 heeft JC nog steeds de macht

niet gegrepen en is het conflict tussen Cruijff en de andere vier commissarissen inmiddels verworden

tot ordinair moddergooien.

“Ik voelde me net een Servische oorlogsmisdadiger, maar dan nog erger”, zegt een ziedende Uri

Coronel op 19 april 2011 in een uitzending van De Wereld Draait Door. “Er stonden foto's bij van de

bestuursleden met een kruis er doorheen. (…) De Telegraaf heeft al die tijd een hetze tegen me

gevoerd. Er zijn zeker veertig columns over me geschreven, met de groots mogelijke onzin. Wat?

Bijvoorbeeld dat Rik van den Boog een bonus had gekregen voor de transfer van Suarez naar

Liverpool. Echt onzin. En Ik ben al die tijd nog nooit door iemand van die krant gebeld voor

wederhoor. Ik kan best begrijpen dat Johan Cruijff een streepje voor heeft bij de krant. Hij heeft iets

bereikt met de club, ik niet. Maar dat wil niet zeggen dat je niet op een normale manier kunt

overleggen.”

De Telegraafcover waar Uri Coronel het over heeft in DWDD. Foto: www.misdaadjournalist.nl

Coronel neemt hiermee duidelijk stelling in. Hij is een van de eersten die zich uitspreekt over de

dubieuze rol van De Telegraaf in het conflict. In een aflevering van hetzelfde praatprogramma van 28

november 2011 doet commissaris Paul Römer het nog eens dunnetjes over. Hij verwijt De Telegraaf in

grote lijnen een gebrek aan het toepassen van hoor en wederhoor. Van tafelheer Jan Mulder krijgt

Römer het verwijt dat hij oude koeien uit de sloot haalt. ‘Cruijff heeft die column toch al sinds

mensenheugenis?, pareert Mulder. En: ‘De Telegraaf is toch van oudsher al een Ajax-krant?’

En daar zit nu juist het probleem. De eenzijdige berichtgeving van De Telegraaf is algemeen bekend.

Niemand die er nog van opkijkt. Het past bij een sensatiekrant. En cijfers liegen niet; De Telegraaf is

en blijft de grootste krant. Maar kan dit wel? Mag een journalistiek medium met een bereik van bijna

2,5 miljoen zijn lezers zo gekleurd informeren? Of moet een landelijk dagblad objectief zijn in haar

oordeel, beide kanten van het verhaal kritisch belichten en het vormen van een duidelijke mening

overlaten aan haar lezer? Ik liet gerenommeerde sportjournalisten, onder wie chef-voetbal van De

Telegraaf Valentijn Driessen, reageren op mijn stelling:

De Telegraaf zou zich objectiever moeten opstellen in het conflict tussen Johan Cruijff en Ajax.

2.1 ‘Onafhankelijk commentaar’

Paul Römer is een van de vijf commissarissen bij Ajax. Na het vertrek van Rik van der Boog en Uri

Coronel kreeg hij van Ajax de taak om de ontstane bestuurscrisis op te lossen. Zoals al eerder

aangegeven tegenover Matthijs van Nieuwkerk op 28 november staat Römer faliekant achter de

stelling. “Als je alle artikelen in De Telegraaf over Ajax van de afgelopen maanden naast elkaar legt je

zult zien dat er slechts één partij aan het woord is geweest. Het is voor de lezer heel moeilijk om feiten

en meningen uit elkaar te halen. De berichtgeving is suggestief en dan ook nog naar één kant toe. De

kant van Johan Cruijff.”

NUsport-verslaggever Edwin Struis kent dezelfde ergernissen als Römer. Struis heeft zelf een verleden

bij De Telegraaf. Hij herkent de tendentieuze berichtgeving, maar weet zeker dat het puur en alleen

met Johan Cruijff te maken heeft. “Ik heb Ajax tussen ’95 en ’98 gevolgd”, vertelt Struis. “Kon

schrijven wat ik wilde, werd nergens in beperkt. Maar toen zat Cruijff natuurlijk nog in Barcelona. Dat

is nu wel anders. Met journalistiek heeft dit helemaal niets te maken. Het is overzichtelijk en duidelijk,

je weet precies wie omhoog en omlaag geschreven worden. Alles wat commissaris Steven ten Have

doet is verkeerd is en alles wat Cruijff doet is goed. Dat uitgangspunt is natuurlijk absurd. Lezers

worden gewoon niet goed geïnformeerd en dat is schrijnend. En dan staat er op pagina 3 dat alles met

‘onafhankelijk commentaar’ geschreven is.”

Struis’ collega Bart Vlietstra volgt Ajax nauwlettend namens het weekblad. Vlietstra gaat een stapje

verder. Hij denkt zelfs dat de manier waarop De Telegraaf zich opstelt slecht is voor de beroepsgroep.

“Ik vind dat een journalist alle partijen aan het woord moet laten en deze ook kritisch moet

interviewen. Onder welke omstandigheden dan ook. Ik heb destijds Rik van der Boog geïnterviewd

toen hij zwaar onder druk stond. Heel kritisch. Dat moet wel, wil je alles op tafel krijgen. Ik kan je

verzekeren: De Telegraaf heeft Johan Cruijff nog nooit één kritische vraag gesteld. Zo worden wij

journalisten toch niet meer serieus genomen?”

2.2 Democratisch land

Volkskrant-journalist Willem Vissers schreef op 28 december 2011 een column, waarin hij Steven ten

Have verzocht om op te stappen. “Heb ik heel veel commentaar op gekregen”, verklaart de winnaar

van de Hard Gras-prijs 2010. “Juist, omdat wij in tegenstelling tot De Telegraaf nooit partij kozen.

Maar dat schreef ik, omdat ik vind dat het conflict bij Ajax inmiddels is veranderd in ordinair gezeik.

Dat moet stoppen. En geloof mij: Cruijff stopt toch niet.”

Johan Cruijff wordt geinterviewd voorafgaand aan een vergadering van de RvC. Foto ANP

Vissers heeft geen hoge pet op van Jaap de Groot en co en onderstreept dat met twee heldere

voorbeelden. “We willen als volk toch normale berichtgeving van beide kanten? We zijn toch een

normaal democratisch land? Laatst kwam er zelfs een paginagroot artikel met Ruud Suurendonck in de

krant. Ooit voor Ajax gespeeld en blijkbaar tegen de RvC. Allen die voor Cruijff zijn worden erbij

gehaald, die tegen hem zijn erbuiten gehouden. Van hoe ver maakt blijkbaar niet uit. Ook met Tsheu

La Ling (Ling werd door Cruijff voorgedragen als algemeen directeur, maar was volgens de overige

commissarissen niet bekwaam genoeg) hebben acht interviews in de krant gestaan. Acht?!”

2.3 Angst

“Ik weet nog goed dat ik Van der Boog en Coronel interviewde vlak voor hun vertrek. Coronel liep

even weg, omdat hij werd gebeld, waarna Van den Boog zei dat hij De Telegraaf voor de rechter wilde

slepen. Hij had 40/45 berichten verzameld waarin De Telegraaf leugens vertelde. Toen Coronel

binnen kwam zei ik: ‘We hebben nieuws, Rik wil De Telegraaf voor de rechter slepen’. ‘Ben je gek’,

zei Coronel. ‘Dat gaat niet gebeuren. We maken geen schijn van kans.’”

Een anekdote van Vissers waarmee hij duidelijk probeert te maken dat angst ook een reden is dat

niemand er iets aan doet. “De macht van De Telegraaf bij Ajax is enorm. Aanklagen heeft blijkbaar

geen zin. Dat verlies je. Maar dat is ook gevaarlijk. Wat als Cruijff, net als bij zijn eerdere poging iets

te veranderen in 2008, weer zegt: ik hou ermee op, zie maar wat jullie doen. Of als zijn vrouw Danny

zegt: Johan dit is niet goed voor je hart, nu trek je je terug. Dan gaan de mensen zich echt massaal

tegen Cruijff keren en dus ook tegen De Telegraaf.”

Het Algemeen Dagblad werd lange tijd gezien als de tegenhanger van De Telegraaf. Ze stonden aan de

kant van Ten Have en co. Om hoor en wederhoor te krijgen moet je dus eigenlijk een abonnement op

zowel De Telegraaf als het Algemeen Dagblad hebben. Een grote misvatting, vindt Chef-voetbal van

het AD Chris van Nijnatten. “Vanaf het eerste moment dat het conflict aan de gang is, hebben wij

getracht beide kanten te belichten. Maar de mensen die bij Cruijff horen vertellen hun verhaal liever in

De Telegraaf. Die hengelen wij niet zo snel binnen. En Cruijff zelf zit er ook niet op te wachten zijn

mening in het AD te geven. Daardoor komt automatisch de andere partij wat meer aan bod.”

2.4 Kleur bekennen

Voorstanders van de tendentieuze werkwijze van De Telegraaf zijn er natuurlijk ook. Zelfs zij die

eerder nog opgevoerd werden als tegenstanders, weten bepaalde journalistieke capaciteiten van Jaap

de Groot, Mike Verweij en Valentijn Driessen op waarde te schatten. “In hun werk als nieuwsjagers

zijn ze alle drie meester”, vindt Bart Vlietstra. “Hoe ze het doen, doen ze het, maar ze komen wel elke

dag weer als eerste met de nieuwtjes. Ook dat is een belangrijke taak van de journalist.”

Volgens Chris Van Nijnatten is de manier waarop de krant zich opstelt zelfs “typisch Telegraaf”. Van

Nijnatten: “Ze berichten eenzijdig, maar doen dan met open vizier. Duidelijk, ze draaien er niet

omheen. Objectief is het natuurlijk niet, maar wie is dat nog wel? Je moet reëel zijn. De Telegraaf is

een actiekrant en dat is al heel lang zo. En ze blijven de grootste krant hè. Dat is de macht van het

getal. Daarom ben ik ook wat terughoudend in mijn commentaar. Zij maken toch zes keer per week

een krant vol met het meeste nieuws over de club. Daar moet je ook respect voor hebben…”

Journalist en televisiemaker Frits Barend kwam als verslaggever van Vrij Nederland al vaak bij Cruijff

over de vloer toen hij nog bij Ajax speelde en is de eerste om toe te geven dat De Telegraaf niet

objectief is. Maar zij zijn niet de enige, stelt Barend. “De media kiezen nu eenmaal partij. De

journalistiek is doordrenkt van media die kleur bekennen. De VARA kiest vlak voor de verkiezingen

voor de PVDA, de Volkskrant en NRC zijn anti-Wilders en De Telegraaf is nu eenmaal pro-Cruijff en

dat is hun goed recht. En weetje wat het ook is? De Telegraaf is pro-Cruijff, omdat ze de enige krant

zijn met goed contact met hem. Daarin zijn ze uitzonderlijk. Kunnen ze zich onderscheiden. Bij Cruijff

moet je het geluk hebben dat je zijn nummer hebt.”

Radiomaker en voorzitter van de supportersvereniging van Ajax, Daniel Dekker, vindt dat ook de

communicatieafdeling van Ajax enige blaam treft. “Wat dat betreft is Ajax een open riool.

Ongelofelijk slecht. Ze communiceren onduidelijk, terwijl Cruijff en zijn aanhang dat juist wel doen.

Ik weet nog goed hoe voorzitter Uri Coronel sprak toen Cruijff in april bij Ajax was binnengehaald.

Als een soort maffiabaas vertelde hij hoe ze werden aangevallen door Cruijff en welke dreigementen

hij wel niet gebruikt zou hebben. Onverstandig, vind ik. Zoiets triggert De Telegraaf natuurlijk alleen

maar meer om het pad van Cruijff te volgen.”

2.5 Historisch perspectief

Mediadeskundige Mariёtte Wolf schreef twee jaar geleden op verzoek van De Telegraaf het boek: Het

geheim van De Telegraaf. Ze onderzocht waarom de krant in Nederland zo populair is en hoe de krant

door de jaren heen bericht deed over belangrijke maatschappelijke zaken. Ze heeft de ‘soap’ bij Ajax

niet heel nauwlettend gevolgd, maar puur vanuit historisch perspectief verbaast het haar niets. “Als De

Telegraaf ergens achter staat, staan ze er ook vierkant achter. Dan gaat iedereen er in mee en zijn ze tot

veel in staat. Hierdoor zijn in het verleden vaker slachtoffers gevallen. Begrijp wel, het is zeker niet

mijn manier van journalistiek bedrijven. Ik lees liever een andere krant.”

Minachting van de lezer vindt Wolf te ver gaan. “Die zijn er toch zelf bij? En omdat er nog steeds

zoveel lezers zijn, is er blijkbaar behoefte aan een gekleurde visie bij het ontbijt.” Volgens de oud-

directeur van het Persmuseum valt er weinig aan te doen. “Je kunt naar de rechter stappen, ze zijn drie

jaar geleden al uit de Raad voor Journalistiek gestapt. Maar met alleen eenzijdige berichtgeving kom

je niet ver. Geloof me, na die Zembla-uitzending in september over Martijn Koolhoven, die

verschillende onwaarheden publiceerde, is er binnen De Telegraaf ook wel het een en ander

besproken. Die maken het niet al te bont meer. Gaat ze lezers kosten.”

2.6 Eigen koers

En dan De Telegraaf zelf. Waarom kiezen ze partij in dit conflict? En waarop juist de kant van Cruijff?

Chef voetbal van De Telegraaf Valentijn Driessen heeft er geen moeite mee te reageren op de

discussie. “Wij varen onze eigen koers, zoals iedere krant dat volgens mij zou moeten doen.

Duidelijkheid is belangrijk.”

Maar waarom Cruijff? Driessen: “De basis is dat wij vinden dat er meer ex-topsporters moeten worden

opgenomen in professionele organisaties. Dat vonden wij al bij de reorganisatie van de schaatsbond

jaren geleden en dat is ook wat Cruijff wil bij Ajax. Daarnaast is hij natuurlijk onze columnist en

daarin geven wij hem alle ruimte. En dat we tegen Ten Have en co zouden zijn. Luister: Ajax stond

positief tegenover de plannen van Cruijff. Als er dan een Raad van Commissarissen wordt aangesteld

met leden die er een ‘dubbele agenda’ op na houden en die Cruijffs eerste kandidaat (Tsheu la Ling,

red.) zonder onderzoek afblazen, dan zet je daar je vraagtekens bij..”

Het gebrek aan hoor en wederhoor wuift Driessen meteen weg als “onzin”. “Ik heb Steven ten Have

gisteren nog gebeld, maar opnieuw wilde hij niet reageren. Dan houdt het op toch?” En een kritisch

stuk over JC? “Kan prima, maar dan moet er wel grond voor zijn. Hebben we gedaan toen hij in

Barcelona zat en volgens ons een verkeerde keeperskeuze maakte en wij waren de eerste die

concludeerden dat Cruijff nooit in de RvC plaats had moeten nemen. Ach, wij blijven deze koers varen

en zoals ik al vaker heb gezegd: wij hebben nog nooit iets hoeven rectificeren.”

2.7 Geloofwaardigheid

Geen rectificatie. Dat is de steeds terugkerende reactie van De Telegraaf. En hoewel kritische

journalisten als Vissers, Vlietstra, Struis en Van Nijnatten hun vraagtekens zetten bij de journalistieke

waarden van De Telegraaf, is er ook respect en bewondering. Respect voor de duidelijkheid. Je weet

waar je aan toe bent bij De Telegraaf. Bewondering is er voor de nieuwsvangers. De Telegraaf-

journalisten Valentijn Driessen, Mike Verweij en Jaap de Groot doen op het hun eigen manier, maar

voor het laatste Ajax-nieuws moet je toch echt bij de krant van wakker Nederland zijn.

Toch vind ik persoonlijk het argument ‘geen rectificatie’ onvoldoende. Eenzijdige berichtgeving is

niet strafbaar en het gebruiken van chocoladeletters evenmin. Maar is dat het criterium? Of iets

strafbaar is? Het creëren van ‘twee kampen’ (Cruijff vs. Ten Have) bij Ajax is naar mijn mening

vooral een gevolg van de zwart-witte berichtgeving van De Telegraaf. Het lijkt oorlog. Alsof beide

partijen elkaar het liefst willen elimineren. Maar zo is het natuurlijk niet. Bij beide leeft een

gemeenschappelijk doel en dat is Ajax.

Daarom vind ik dat als je een bereik hebt van ruim 2,5 miljoen, je je als krant bewust moet zijn van de

enorme invloed die je hebt. Dan moet je een realistisch beeld van de werkelijkheid geven en

voorzichtig zijn met het geven van je eigen mening. Een wat minder gekleurd standpunt zal De

Telegraaf meer geloofwaardigheid opleveren.