VIJANDEN - Inagro...Vlaanderen LCG vzw T 051 27 32 41 F 051 24 00 20 E [email protected]...
151
VIJANDEN van gewassen en hun beheersing 2014-2015 47ste uitgave
Transcript of VIJANDEN - Inagro...Vlaanderen LCG vzw T 051 27 32 41 F 051 24 00 20 E [email protected]...
-
VIJANDENvan gewassen
en hun beheersing2014-2015
47ste uitgave
-
ONDERZOEK & ADVIES IN LAND-& TUINBOUW INAGRO vzw Ieperseweg 87 8800 RUMBEKE (ROESELARE) T 051 27 32 00 F 051 24 00 20 E [email protected]
Vijanden van
Gewassen en hun
Beheersing
2014-2015 47e uitgave
1
-
2 3
2
INHOUD Woord vooraf bij de 47e editie .............................................................................. 4 IPM als basis voor de beheersing van vijanden van gewassen .................................. 5 Quarantaineorganismen .................................................................................... 19 Veiligheidstermijnen ......................................................................................... 25 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld in open lucht ............................. 26 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld onder beschutting ...................... 30 Veiligheidstermijnen bij akkerbouwgewassen ....................................................... 32 Veiligheidstermijnen voor herbiciden bij groentegewassen in open lucht en bij akkerbouwgewassen in open lucht ...................................................................... 36 Opgebruiktermijnen .......................................................................................... 38 Bestrijding onkruidgrassen................................................................................. 39 Chemische families insecticiden en acariciden ...................................................... 42 Chemische families fungiciden ............................................................................ 44 Chemische families herbiciden ............................................................................ 48 De problematiek van resistentie ......................................................................... 51 De in akkerbouwteelten erkende additieven ......................................................... 52 De in groenteteelt erkende additieven ................................................................. 53 In alle teelten erkende anti-schuimmiddelen ........................................................ 53 Overzichtslijst beheersing ziekten, plagen en onkruiden per teelt............................ 54 AARDAPPEL ..................................................................................................... 55 AARDBEI ......................................................................................................... 67 ANDIJVIE (breedblad- en krulandijvie) ................................................................ 75 ASPERGE ......................................................................................................... 80 AUGURK .......................................................................................................... 83 BIET ............................................................................................................... 88 BOON............................................................................................................ 101 CICHOREI ...................................................................................................... 108 COURGETTE ................................................................................................... 114 ERWT ............................................................................................................ 118 GRAANGEWASSEN .......................................................................................... 125 GRASLAND .................................................................................................... 170 GRASZAADTEELT VAN RAAIGRASSEN ............................................................... 176 HOP .............................................................................................................. 178 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 181 MELIGE KOOLLUIS (Brevicoryne brassicae) ..................................................... 188 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 190 KOOLZAAD .................................................................................................... 192 MAÏS ............................................................................................................. 197 PETERSELIE ................................................................................................... 203 PREI ............................................................................................................. 208 RADICCHIO ROSSO ........................................................................................ 213 RUCOLA ........................................................................................................ 214 SCHORSENEER ............................................................................................... 216 SELDERIJ (knol- en bleekselderij) .................................................................... 219 SLA (kropsla, ijsbergsla, lollo rossa, lollo bionda, eikenbladsla en Romeinse sla) ......... 222 SPINAZIE ...................................................................................................... 227 STOPPELLAND ................................................................................................ 229 SUIKERBROOD ............................................................................................... 230 TABAK ........................................................................................................... 230 UI ................................................................................................................. 232 VELDSLA ....................................................................................................... 236 VENKEL ......................................................................................................... 239 VLAS ............................................................................................................. 241 WITLOOF ....................................................................................................... 244 WORTEL ........................................................................................................ 248 Mogelijkheid tot teelt van vervanggewassen ...................................................... 251 Middelenlijst .................................................................................................. 252 Nota’s ........................................................................................................... 293
2
INHOUD Woord vooraf bij de 47e editie .............................................................................. 4 IPM als basis voor de beheersing van vijanden van gewassen .................................. 5 Quarantaineorganismen .................................................................................... 19 Veiligheidstermijnen ......................................................................................... 25 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld in open lucht ............................. 26 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld onder beschutting ...................... 30 Veiligheidstermijnen bij akkerbouwgewassen ....................................................... 32 Veiligheidstermijnen voor herbiciden bij groentegewassen in open lucht en bij akkerbouwgewassen in open lucht ...................................................................... 36 Opgebruiktermijnen .......................................................................................... 38 Bestrijding onkruidgrassen................................................................................. 39 Chemische families insecticiden en acariciden ...................................................... 42 Chemische families fungiciden ............................................................................ 44 Chemische families herbiciden ............................................................................ 48 De problematiek van resistentie ......................................................................... 51 De in akkerbouwteelten erkende additieven ......................................................... 52 De in groenteteelt erkende additieven ................................................................. 53 In alle teelten erkende anti-schuimmiddelen ........................................................ 53 Overzichtslijst beheersing ziekten, plagen en onkruiden per teelt............................ 54 AARDAPPEL ..................................................................................................... 55 AARDBEI ......................................................................................................... 67 ANDIJVIE (breedblad- en krulandijvie) ................................................................ 75 ASPERGE ......................................................................................................... 80 AUGURK .......................................................................................................... 83 BIET ............................................................................................................... 88 BOON............................................................................................................ 101 CICHOREI ...................................................................................................... 108 COURGETTE ................................................................................................... 114 ERWT ............................................................................................................ 118 GRAANGEWASSEN .......................................................................................... 125 GRASLAND .................................................................................................... 170 GRASZAADTEELT VAN RAAIGRASSEN ............................................................... 176 HOP .............................................................................................................. 178 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 181 MELIGE KOOLLUIS (Brevicoryne brassicae) ..................................................... 188 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 190 KOOLZAAD .................................................................................................... 192 MAÏS ............................................................................................................. 197 PETERSELIE ................................................................................................... 203 PREI ............................................................................................................. 208 RADICCHIO ROSSO ........................................................................................ 213 RUCOLA ........................................................................................................ 214 SCHORSENEER ............................................................................................... 216 SELDERIJ (knol- en bleekselderij) .................................................................... 219 SLA (kropsla, ijsbergsla, lollo rossa, lollo bionda, eikenbladsla en Romeinse sla) ......... 222 SPINAZIE ...................................................................................................... 227 STOPPELLAND ................................................................................................ 229 SUIKERBROOD ............................................................................................... 230 TABAK ........................................................................................................... 230 UI ................................................................................................................. 232 VELDSLA ....................................................................................................... 236 VENKEL ......................................................................................................... 239 VLAS ............................................................................................................. 241 WITLOOF ....................................................................................................... 244 WORTEL ........................................................................................................ 248 Mogelijkheid tot teelt van vervanggewassen ...................................................... 251 Middelenlijst .................................................................................................. 252 Nota’s ........................................................................................................... 293
2
INHOUD Woord vooraf bij de 47e editie .............................................................................. 4 IPM als basis voor de beheersing van vijanden van gewassen .................................. 5 Quarantaineorganismen .................................................................................... 19 Veiligheidstermijnen ......................................................................................... 25 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld in open lucht ............................. 26 Veiligheidstermijnen bij groentegewassen geteeld onder beschutting ...................... 30 Veiligheidstermijnen bij akkerbouwgewassen ....................................................... 32 Veiligheidstermijnen voor herbiciden bij groentegewassen in open lucht en bij akkerbouwgewassen in open lucht ...................................................................... 36 Opgebruiktermijnen .......................................................................................... 38 Bestrijding onkruidgrassen................................................................................. 39 Chemische families insecticiden en acariciden ...................................................... 42 Chemische families fungiciden ............................................................................ 44 Chemische families herbiciden ............................................................................ 48 De problematiek van resistentie ......................................................................... 51 De in akkerbouwteelten erkende additieven ......................................................... 52 De in groenteteelt erkende additieven ................................................................. 53 In alle teelten erkende anti-schuimmiddelen ........................................................ 53 Overzichtslijst beheersing ziekten, plagen en onkruiden per teelt............................ 54 AARDAPPEL ..................................................................................................... 55 AARDBEI ......................................................................................................... 67 ANDIJVIE (breedblad- en krulandijvie) ................................................................ 75 ASPERGE ......................................................................................................... 80 AUGURK .......................................................................................................... 83 BIET ............................................................................................................... 88 BOON............................................................................................................ 101 CICHOREI ...................................................................................................... 108 COURGETTE ................................................................................................... 114 ERWT ............................................................................................................ 118 GRAANGEWASSEN .......................................................................................... 125 GRASLAND .................................................................................................... 170 GRASZAADTEELT VAN RAAIGRASSEN ............................................................... 176 HOP .............................................................................................................. 178 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 181 MELIGE KOOLLUIS (Brevicoryne brassicae) ..................................................... 188 KOOLGEWASSEN ............................................................................................ 190 KOOLZAAD .................................................................................................... 192 MAÏS ............................................................................................................. 197 PETERSELIE ................................................................................................... 203 PREI ............................................................................................................. 208 RADICCHIO ROSSO ........................................................................................ 213 RUCOLA ........................................................................................................ 214 SCHORSENEER ............................................................................................... 216 SELDERIJ (knol- en bleekselderij) .................................................................... 219 SLA (kropsla, ijsbergsla, lollo rossa, lollo bionda, eikenbladsla en Romeinse sla) ......... 222 SPINAZIE ...................................................................................................... 227 STOPPELLAND ................................................................................................ 229 SUIKERBROOD ............................................................................................... 230 TABAK ........................................................................................................... 230 UI ................................................................................................................. 232 VELDSLA ....................................................................................................... 236 VENKEL ......................................................................................................... 239 VLAS ............................................................................................................. 241 WITLOOF ....................................................................................................... 244 WORTEL ........................................................................................................ 248 Mogelijkheid tot teelt van vervanggewassen ...................................................... 251 Middelenlijst .................................................................................................. 252 Nota’s ........................................................................................................... 293
3
Deze brochure werd samengesteld onder de hoofdredactie van ing. L. VANDEWALLE (Inagro vzw, Beitem) met de medewerking van:
Dr. ir. P. BLEYAERT, Inagro vzw, Beitem Ir. D. CALLENS, Inagro vzw, Beitem Ir. B. DEBUSSCHE, Ministerie van de Vlaamse Overheid, Brugge Prof. dr. ir. B. DE CAUWER, Afdeling Herbologie - UGent, Gent Dr. ir. A. DE COCK, FOD Volksgezondheid, Veiligheid Voedselketen en
Leefmilieu, Dienst Pesticiden en Meststoffen, Brussel Ir. L. DELANOTE, Inagro vzw, Beitem Ir. K. DEMEULEMEESTER, Interprovinciaal Proefcentrum Aardappelteelt,
afdeling Beitem Dr. ir. M. DEMEULEMEESTER, Inagro vzw, Beitem Ir. A. DEMEYERE, Ministerie van de Vlaamse Overheid, Brussel Ir. G. GHEKIERE, Inagro vzw, Beitem MRes B. MANDERYCK, Koninklijk Belgisch Instituut tot Verbetering van de
Biet vzw, Tienen Ir. M. MERTENS, Ministerie van de Vlaamse Overheid, Merelbeke Ing. F. MEURRENS, Ministerie van de Vlaamse Overheid, Brussel Dr. Ir. E. PAUWELYN, Inagro vzw, Beitem Prof. dr. ir. P. SPANOGHE, Vakgroep Gewasbescherming, UGent, Gent Ir. J.P. VANDERGETEN, Koninklijk Belgisch Instituut tot Verbetering van de
Biet vzw, Tienen Dr. ir. N. VIAENE, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, eenheid
Plant, Gewasbescherming-Nematologie, Merelbeke Ir. L. WILLAERT, Inagro vzw, Beitem Ing. D. WITTOUCK, Inagro vzw, Beitem
Bodemontsmetting ..........................................................................................21
-
4 5
5
IPM als basis voor de beheersing van vijanden van gewassen Sinds 1 januari 2014 is elke Europese land- en tuinbouwer verplicht de basisprincipes van geïntegreerde gewasbescherming (IPM) toe te passen. Hierbij worden alle mogelijke bestrijdingstechnieken geïntegreerd toegepast zodat schade aan planten onder de economische schadedrempel wordt gehouden. Er wordt naar gestreefd om het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum te beperken met als doel een minimale druk op het milieu en zo weinig mogelijk risico’s voor de volksgezondheid. De nieuwe Praktijkgids Gewasbescherming (met checklist) van de Vlaamse Overheid vormt een praktische leidraad over de manier waarop aan de vereisten van IPM kan worden voldaan en geeft nuttige tips voor een doelmatige gewasbescherming en tegelijkertijd een minimale belasting van het leefmilieu. Meer informatie via http://lv.vlaanderen.be/nlapps/data/docattachments/praktijkgids-gewasbescherming.pdf . De basisprincipes van IPM zijn:
1. Voorkomen van schadelijke organismen 2. Monitoring van schadelijke organismen 3. Bestrijding van schadelijke organismen
Wij hebben er dan ook voor geopteerd om deze basisprincipes als leidraad doorheen deze brochure te volgen.
Voorkomen van schadelijke organismen
Het uitgangspunt van IPM is het voorkomen van een eventuele aanwezigheid van ziekten, plagen en onkruiden in de gewassen. De groeiomstandigheden moeten dusdanig zijn, dat de plant sterk genoeg is om een eigen weerstand op te bouwen. Een goede bodemvruchtbaarheid en bodemgesteldheid is noodzakelijk om een vlotte groei te waarborgen. Een voldoende ruime rotatie geeft minder kans op bodemgebonden ziekten. Door een evenwichtige bemesting (matige N-voorziening, voldoende kalium, ...) kan schade door insecten en schimmels worden voorkomen. Daarnaast kan een aantal teeltmaatregelen bijdragen tot het voorkomen van ziekten, plagen en onkruiden (rassenkeuze, gekeurd of gecertificeerd zaaizaad of pootgoed, plantafstand, zaaitijdstip, bedrijfshygiëne, ...). Uitputting van de zaadbank in de bodem is dè voorwaarde om veronkruiding tegen te gaan. Ook belangrijk is het om de ontwikkeling van natuurlijke vijanden te stimuleren en de biodiversiteit in stand te houden. Dit kan bijvoorbeeld door het aanleggen of behouden van hagen of door het mechanisch onkruidvrij houden van niet-beteelde stroken, enz.
Monitoring van schadelijke organismen
Een tweede essentieel onderdeel van IPM is de monitoring van schadelijke organismen. Pas als we een goed beeld hebben van wat er zich op elk moment afspeelt in de teelt kunnen we de gepaste maatregelen nemen. Door kennis van de levenswijze van het schadelijke organisme weet men wanneer deze kan voorkomen en kan men de grootte van de populatie nagaan. Pas indien de aanwezigheid zo groot is dat die kan leiden tot economische schade, is een behandeling noodzakelijk. Hierbij wordt gebruik gemaakt van schadedrempels.
Waarnemingen kunnen gebeuren door visuele controle, al dan niet met hulpmiddelen (bv. vangplaten). Ook het gebruik van onkruidherkennings- en determinatiesleutels zijn handig. De infectie door bepaalde gewasbeschadigers zoals aardappelplaag wordt klimatologisch bepaald. Door het opvolgen van weersgegevens (klimatologische waarnemingen) kan aangeven worden wanneer er infectierisico is. Ook waarschuwingsberichten van erkende waarschuwingsdiensten, eventueel gekoppeld aan een visuele waarneming, kunnen een basis zijn voor ingrijpen. De waarnemingsmethoden en waarschuwingsdiensten in diverse gewassen staan vermeld in onderstaande tabel.
4
Woord vooraf bij de 47e editie Geachte gebruiker van onze brochure, Gewasbescherming staat sterk in de belangstelling en vaak ter discussie. Het moet anders en met minder. Sinds 1 januari 2014 is iedere Europese landbouwer verplicht om de IPM (integrated pest management – geïntegreerde gewasbescherming) principes op het bedrijf toe te passen. IPM impliceert dat chemische bestrijding een andere plaats krijgt. Preventie en andere niet-chemische bestrijdingstechnieken moeten steeds eerst overwogen worden. Pas wanneer deze geen afdoende bescherming bieden kan chemisch ingegrepen worden op een duurzame en correcte manier. In deze brochure besteden we de nodige aandacht aan duurzame technieken buiten het chemisch ingrijpen. Daarnaast vormt chemische gewasbescherming nog steeds de hoofdmoot met precieze vermelding van dosissen en wachttermijnen om correcte toepassing toe te laten. In de onderzoeksprogramma’s van verschillende afdelingen van Inagro zijn proeven en demonstraties rond geïntegreerde gewasbescherming sterk aanwezig. Zo zijn residu-arm telen van gewassen en precieze toepassing van gewasbeschermingsmiddelen belangrijke doelstellingen. Twee demoprojecten illustreren hoe men op bedrijfsniveau kan omgaan met spuitresten en hoe de verplichte bufferstroken kunnen ingepast worden op het bedrijf. Het Kenniscentrum Gewasbescherming van Inagro speelt hier een belangrijke rol in. Bent u verkoper, voorlichter en/of gebruiker van fytoproducten, dan is vanaf 25 november 2015 de fytolicentie verplicht! Volg de berichtgeving hieromtrent of contacteer Inagro zodat u zich tijdig in orde kan stellen. Met deze 47ste uitgave hopen wij opnieuw een positieve bijdrage te leveren tot het duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit is de enige weg om verdere beperking of schrapping van actieve stoffen te voorkomen. Ik houd eraan om onze werkgroep te danken voor hun input en opvolging bij het tot stand komen van deze brochure. Een speciale vermelding voor Ellen Pauwelyn, coördinator van het Kenniscentrum Gewasbescherming Inagro, en Leen Vandewalle die terug met oog voor de evoluties en met grote precisie deze teksten samenstelden. Maak er gebruik van en aarzel niet ons te contacteren bij vragen of opmerkingen. Mia Demeulemeester Afgevaardigd bestuurder Inagro Rumbeke (Roeselare), juni 2014
47e herziene uitgave
-
6 7
6 Ove
rzic
ht
waa
rnem
ing
smet
hod
en e
n w
aars
chu
win
gsd
ien
sten
zie
kten
en
pla
gen
Teel
t Sch
adev
erw
ekke
r W
aarn
emin
gsm
etho
de
Waa
rsch
uwin
gsdi
enst
Aar
dap
pel
Aar
dapp
elpl
aag
Vis
uele
con
trol
e D
agel
ijkse
opv
olgi
ng z
iekt
emod
el o
p ba
sis
van
circ
a 32
mee
tpos
ten
PCA v
zw
T 09
381
86
92
E pi
eter
.van
have
rbek
e@pr
oefc
entr
um-k
ruis
hout
em.b
e
Bla
dlui
zen
(con
sum
ptie
-aar
dapp
el)
Vis
uele
con
trol
e PC
A v
zw
T 09
381
86
92
E pi
eter
.van
have
rbek
e@pr
oefc
entr
um-k
ruis
hout
em.b
e
Bla
dlui
zen
(poo
tgoe
d)
Gel
e va
ngba
kken
PC
A v
zw –
Ina
gro
vzw
T
051
27 3
2 42
E ku
rt.d
emeu
lem
eest
er@
inag
ro.b
e
Aar
db
ei
Bla
dlui
zen
Spi
ntm
ijten
(ro
de s
pin)
Tr
ips
And
ere
Gel
e pl
akva
llen
Vis
uele
con
trol
e Bla
uwe
plak
valle
n Vis
uele
con
trol
e
LAVA-v
eilin
gen
Uitg
evoe
rd d
oor
proe
ftui
nen:
-P
CH
vzw
-I
nagr
o vz
w
-PCG
vzw
-P
cFru
it vz
w
Bie
t (s
uik
er)
Alle
zie
kten
en
plag
en
Wek
elijk
se o
f tw
eew
ekel
ijkse
vis
uele
w
aarn
emin
gen
en t
ellin
gen
op c
irca
60
waa
rnem
ings
veld
en
KBIV
B v
zw
ww
w.ir
bab-
kbiv
b.be
Cic
hor
ei (
indu
stri
ële)
Alle
zie
kten
en
plag
en
Wek
elijk
se o
f tw
eew
ekel
ijkse
vis
uele
w
aarn
emin
gen
en t
ellin
gen,
vis
uele
co
ntro
le o
p ci
rca
20
waa
rnem
ings
veld
en
KBIV
B v
zw
ww
w.ir
bab-
kbiv
b.be
Erw
t Er
wte
npeu
lboo
rder
Bla
dlui
zen
Fero
moo
nval
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
T 05
1 27
33
02
E da
nny.
calle
ns@
inag
ro.b
e
7
Teel
t Sch
adev
erw
ekke
r W
aarn
emin
gsm
etho
de
Waa
rsch
uwin
gsdi
enst
Gra
nen
Bla
dlui
zen
tijde
ns n
ajaa
r (e
n vr
oege
vo
orja
ar)
in w
inte
rgra
nen
Wek
elijk
se, vi
suel
e co
ntro
le o
p ee
n re
eks
waa
rnem
ings
veld
en v
ersp
reid
in
Vla
ande
ren
LCG
vzw
T
051
27 3
2 41
F 05
1 24
00
20
E da
niel
.witt
ouck
@in
agro
.be
Zie
kten
alg
emee
n in
win
tert
arw
e W
ekel
ijkse
, vi
suel
e co
ntro
le o
p ee
n re
eks
waa
rnem
ings
veld
en v
ersp
reid
in
Vla
ande
ren
LCG
vzw
T
051
27 3
2 41
F 05
1 24
00
20
E da
niel
.witt
ouck
@in
agro
.be
Bla
dlui
zen
tijde
ns d
e zo
mer
in
win
tert
arw
e
Wek
elijk
se, vi
suel
e co
ntro
le o
p ee
n re
eks
waa
rnem
ings
veld
en v
ersp
reid
in
Vla
ande
ren
LCG
vzw
T
051
27 3
2 41
F 05
1 24
00
20
E da
niel
.witt
ouck
@in
agro
.be
Sm
alle
gra
anvl
ieg
in w
inte
rtar
we
Sta
alna
mes
eile
g 2d
e he
lft a
ugus
tus
op
een
reek
s w
aarn
emin
gsve
lden
in
risi
coge
bied
en in
Vla
ande
ren
LCG
vzw
T
051
27 3
2 41
F 05
1 24
00
20
E da
niel
.witt
ouck
@in
agro
.be
Ta
rwes
teng
elga
lmug
Vis
uele
opv
olgi
ng o
p risi
cove
lden
gr
anen
in z
waa
rder
e gr
onde
n
LCG
vzw
T
051
27 3
2 41
F
051
24 0
0 20
E
dani
el.w
ittou
ck@
inag
ro.b
e
Hop
Hop
plaa
g Bla
dlui
zen
Spi
ntm
ijten
(ro
de s
pin)
Dag
elijk
se o
pvol
ging
wee
rmod
el o
p ba
sis
van
3 w
eerp
oste
n W
ekel
ijkse
, vi
suel
e co
ntro
le o
p 2
w
aarn
emin
gsve
lden
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
T 05
1 27
32
40
E lie
s.w
illae
rt@
inag
ro.b
e
Koo
lgew
asse
n
Koo
lmot
Fe
rom
oonv
al
Inag
ro v
zw
- Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
- G
eïnt
egre
erde
tee
lt: T
051
27
33 1
5
E
bart
.dec
lerq
@in
agro
.be
PCG
vzw
, PS
KW
vzw
en
LAVA
veili
ngen
-
8 9
8
Teel
t Sch
adev
erw
ekke
r W
aarn
emin
gsm
etho
de
Waa
rsch
uwin
gsdi
enst
Koo
luil
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
Koo
lvlie
g Lo
kval
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
, PS
KW
vzw
en
LAVA
veili
ngen
Koo
lgew
asse
n
(ver
volg
) Rup
sen
en b
ladl
uize
n Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
, PS
KW
vzw
en
LAVA
veili
ngen
Koo
lbla
dvlie
g G
ele
vang
bakk
en
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
, PS
KW
vzw
en
LAVA
veili
ngen
Stip
(M
ycos
phae
rella
) Vis
uele
con
trol
e O
pmet
en t
empe
ratu
ur e
n re
latie
ve
voch
tighe
id
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
el 0
51 2
7 32
51
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
Tel
051
27
33 1
5
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
, PS
KW
vzw
en
LAVA
veili
ngen
9
Teel
t Sch
adev
erw
ekke
r W
aarn
emin
gsm
etho
de
Waa
rsch
uwin
gsdi
enst
And
ere
Vis
uele
con
trol
e
Pre
i Pr
eim
ot
Fero
moo
nval
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt: T
051
27
32 5
1
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
en
PSKW
vzw
Pa
pier
vlek
kenz
iekt
e Vis
uele
con
trol
es
Opm
eten
wee
rsge
geve
ns
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt :
T 05
1 27
32
51
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
en
PSKW
vzw
Ta
baks
trip
s Bla
uwe
plak
val
Opm
eten
tem
pera
tuur
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt :
T 05
1 27
32
51
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
en
PSKW
vzw
And
ere
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
Bio
logi
sche
tee
lt :
T 05
1 27
32
51
E fe
mke
.tem
mer
man
@in
agro
.be
Geï
nteg
reer
de t
eelt:
T 0
51 2
7 33
15
E ba
rt.d
ecle
rq@
inag
ro.b
e
PCG
vzw
en
PSKW
vzw
Sel
der
W
orte
lvlie
g Bla
dlui
zen
Gel
e pl
akva
llen
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
T 05
1 27
33
02
E da
nny.
calle
ns@
inag
ro.b
e
-
10 11
11
Bestrijding van schadelijke organismen
In het kader van IPM moet een ziekte, plaag of onkruid bestreden worden, indien de economische schadedrempel overschreden wordt. De voorkeur wordt gegeven aan mechanische, fysische of biologische bestrijdingsmethodes indien zij aanvaardbare bestrijding opleveren.
Mechanische bestrijding
Mechanische bestrijding heeft bijna uitsluitend betrekking op onkruidbestrijding. Een aantal belangrijke pijlers voor een geslaagde mechanische onkruidbestrijding zijn een aangepast teeltplan, een aangepaste mechanisatie en een aanpak van het onkruid in een jong stadium. In het witte-draadjes-stadium tot maximaal eerste echt blad is het onkruid nog niet goed zichtbaar op het veld, maar is het wel kwetsbaar voor gelijk welke beweging door de grond. Steeds werken op klein onkruid is daarom een absolute must en dit tot het gewas dicht gegroeid is. Mechanische onkruidbestrijding begint niet bij de eerste schoffel- of egbewerking, maar al bij het ploegen. Als het gezaaide of geplante perceel goed vlak ligt is de diepteafstelling van de schoffels eenvoudiger. In een aantal teelten kan ook d.m.v. een vals zaaibed een eerste golf van kiemende onkruiden worden weggenomen. In bepaalde gewassen (maïs, aardappelen, kolen, ...) gaat de mechanische onkruidbestrijding doorgaans vlot. Traagkiemende zaaigewassen zoals ui en wortel zijn moeilijkere gewassen. Voor deze laatste gewassen blijft manueel wiedwerk onvermijdelijk. De mechanisatie voor onkruidbestrijding moet gekozen worden in functie van de gewassen en de bedrijfsomstandigheden. In de praktijk worden verschillende toestellen gecombineerd, naargelang de teelt en de omstandigheden: wiedeg, schoffelmachine, vingereg, wiedhark, aanaarder, ...
Thermische bestrijding
Bij thermische bestrijding maakt men gebruik van warmte om onkruiden te bestrijden. In de land- en tuinbouw hanteert men momenteel het branden en het stomen. Bij het branden worden de onkruiden korte tijd verhit waardoor de celwanden gaan lekken. Het branden kan op twee manieren gebeuren: via stootbranders (met vlam) of via infraroodstraling. Moderne branders combineren beide systemen. Beide werken met gastoevoer. Bij onkruidbestrijding door stomen wordt stoom onder hoge druk en bij een temperatuur van 120 – 140 °C op de onkruiden gebracht. Stomen treft de planten dieper dan bij branden doordat door de hoge druk de stoom behalve zichtbare plantendelen ook gedeeltelijk de ondergrondse delen bereikt. Jonge onkruiden zijn hittegevoeliger en worden door branden en stomen direct gedood. Oudere onkruiden vergen één of meerdere vervolgbehandelingen voor doding.
Biologische bestrijding
Biologische bestrijding is het bestrijden van ziekten en plagen met nuttigen (natuurlijke vijanden) en natuurlijke bestrijdingsmiddelen. Biologische bestrijdingsmethoden van onkruiden zijn in België nog niet erkend. Bij biologische bestrijding gaat het steeds om selectieve bestrijding. Allereerst moet men zo veel mogelijk profiteren van de diverse soorten natuurlijke vijanden (= nuttigen) die in en rond het perceel/de beschutte teelt aanwezig zijn/ geplaatst worden. Bv. Lieveheersbeestjes, larven van zweefvliegen of gaasvliegen kunnen gedurende hun leven honderden bladluizen verorberen. Een sluipwesp kan tot 500 eitjes leggen in bladluizen waarna deze ten dode zijn opgeschreven. Kortom, natuurlijke vijanden hebben een grote bestrijdingscapaciteit.
10
Teel
t Sch
adev
erw
ekke
r W
aarn
emin
gsm
etho
de
Waa
rsch
uwin
gsdi
enst
Wit
loof
W
itloo
fmin
eerv
lieg
Wol
lige
slaw
orte
lluis
Bla
dlui
zen
Gel
e va
ngba
kken
G
ele
vang
bakk
en e
n –p
late
n G
ele
vang
bakk
en
Uitg
evoe
rd d
oor
-
Inag
ro v
zw T
051
27 3
2 71
F
051
24 0
0 20
E
tani
a.de
mar
ez@
inag
ro.b
e -
NPW
vzw
-
CAR
AH
asb
l In
fo o
ok b
ij LA
VA-v
eilin
gen
Wor
tel
Wor
telv
lieg
Bla
dlui
zen
Gel
e pl
akva
llen
Vis
uele
con
trol
e
Inag
ro v
zw
T 05
1 27
33
02
E da
nny.
calle
ns@
inag
ro.b
e Li
jst
geb
ruik
te a
fkor
tin
gen
/in
stel
ling
en:
CAR
AH
: Cen
tre
Agro
nom
ique
de
Rec
herc
hes
App
liqué
es d
u H
aina
ut
KVIV
B:
Koni
nklij
k Be
lgis
ch I
nstit
uut
tot
Ver
bete
ring
van
de
Bie
t te
Tie
nen
LCG
: La
ndbo
uwce
ntru
m G
rane
n Vla
ande
ren
te B
eite
m
NPW
: N
atio
nale
Pro
eftu
in v
oor
Witl
oof te
Her
ent
PCA:
Inte
rpro
vinc
iaal
Pro
efce
ntru
m v
oor
de A
arda
ppel
teel
t te
Kru
isho
utem
Pc
Frui
t: P
roef
cent
rum
voo
r Fr
uitt
eelt
te K
erko
m
PCG
: Pr
ovin
ciaa
l Pro
efce
ntru
m v
oor
de G
roen
tete
elt
Oos
t-Vla
ande
ren
te K
ruis
hout
em
PCH
: Pr
oefc
entr
um H
oogs
trat
en t
e M
eerle
Inag
ro:
Ond
erzo
ek &
adv
ies
in la
nd-&
tui
nbou
w t
e Bei
tem
PS
KW
: Pr
oefs
tatio
n vo
or d
e G
roen
tete
elt
te S
int-
Kat
elijn
e-W
aver
-
12 13
12
We
kunn
en d
e na
tuur
lijke
bes
trijd
ing
in o
pen
luch
t ve
rbet
eren
doo
r vo
orw
aard
en t
e cr
eëre
n w
aari
n de
nut
tigen
goe
d ge
dije
n; v
b. d
oor
lang
s pe
rcee
lsra
nden
spe
cifie
ke
bloe
men
men
gsel
s in
te
zaai
en.
Dez
e bl
oem
en le
vere
n ne
ctar
en
stui
fmee
l als
bel
angr
ijke
voed
selb
ron
voor
de
natu
urlij
ke v
ijand
en w
aard
oor
ze m
eer
ener
gie
hebb
en o
m t
e vl
iege
n, la
nger
leve
n en
mee
r ei
tjes
legg
en.
In b
esch
utte
tee
lt is
het
doo
rgaa
ns e
envo
udig
er o
m e
en p
opul
atie
nat
uurl
ijke
vija
nden
ger
icht
in t
e ze
tten
. D
e kl
imat
olog
isch
e om
stan
digh
eden
kun
nen
voor
een
stu
k aa
ngep
ast
wor
den
aan
de o
mst
andi
ghed
en d
ie id
eaal
zijn
voo
r de
nut
tige
n.
Enke
le v
oorb
eeld
en v
an b
estr
ijdin
g do
or n
uttig
en:
Plaa
g N
atuu
rlijk
e vi
jand
(= n
uttig
e) d
ie k
an in
geze
t wor
den:
Slui
pwes
p Ro
ofm
ijt
Roof
wan
ts
Roof
galm
ug
Roof
keve
r G
aasv
lieg
Zwee
fvlie
g O
nzel
ieve
-he
ersb
eest
je
Gal
mug
Ba
cter
ie
EPN
Blad
luis
Ap
hidi
us
co
lem
ani
er
vi
m
atric
aria
e
Aphe
linus
ab
dom
inal
is
Ap
hido
lete
s ap
hidi
myz
a
Chry
sopa
ca
rnea
Ep
isyrp
hus
balte
atus
Ad
alia
bi
punc
tata
Min
eerv
lieg
Digl
yphu
s isa
ea D
acnu
sa si
biric
a
Ru
ps
Baci
llus
thur
ingi
ensis
St
eine
rnem
a ca
rpoc
apsa
e Sp
int
Phyt
osei
ulus
pe
rsim
ilis
Ambl
ysei
us
an
ders
oni
ca
lifor
nicu
s
falla
cis
Mac
rolo
phus
py
gmae
us
St
etho
rus s
p.
Felti
ella
ac
arisu
ga
Tom
aten
min
eer-
mot
M
acro
loph
us
pygm
aeus
Ne
sidio
coris
te
nuis
Trip
s
Am
blys
eius
cucu
mer
is
dege
nera
ns
sw
irski
i
Ambl
ydro
mal
us
limon
icus
O
rius
la
evig
atus
maj
uscu
lus
Stei
nern
ema
felti
ae
Euse
ius g
allic
us
Vare
nrou
wm
ug
Mac
roch
eles
ro
bust
ulus
Hy
poas
pis m
iles
St
eine
rnem
a fe
ltiae
W
itte
vlie
g En
caris
ia
form
osa
Eret
moc
erus
erem
icus
mun
dus
Ambl
ysei
us
swirs
kii
Ambl
ydro
mal
us
limon
icus
M
acro
loph
us
pygm
aeus
Ne
sidio
coris
te
nuis
De
lpha
stus
cata
linae
pusil
lus
Euse
ius g
allic
us
Wol
luis
Le
ptom
astix
dact
ilopi
i
epon
ae
Anag
yrus
•
fusc
iven
tris
• ps
eudo
cocc
i
Cr
ypto
laem
us
mon
trou
zieri
13
Wanneer een ziekte of plaag niet onder controle kan worden gehouden, is onder bepaalde omstandigheden een aantal biologische bestrijdingsmiddelen inzetbaar. Enkele toegelaten werkzame stoffen in België:
* Bacillus thuringiensis: voornamelijk tegen rupsen * Coniothyrium minitans: ter bestrijding van Sclerotinia * Trichoderma harzianum T-22: tegen fusarium en pythium * Laminarine: voornamelijk tegen witziekte * Azadirachtine: insecticide tegen coloradokever in aardappelen * Gliocladium catenulatum J1446: fungicide * Pseudomonas chlororaphis: biologische zaadbehandeling van zaaigranen
Chemische bestrijding
Wanneer voorgaande bestrijdingsmethoden onvoldoende blijken om de ziekte, plaag of onkruid onder controle te houden, kan een chemische correctie worden uitgevoerd. Hierbij moet steeds gekozen worden voor producten met een zeer specifieke werking d.w.z. enkel tegen de ziekte, plaag of onkruid die een probleem vormt. Een snelle detectie van een schadelijk organisme maakt dat je bij nog lichte aantastingen de schadeverwekker sneller onder controle krijgt/houdt en dat pleksgewijze bestrijding vaker mogelijk is. Bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen is het belangrijk dat dit op een correcte en duurzame manier gebeurt, dat resistentie voorkomen wordt en dat de toepassingen van gewasbeschermingsmiddelen geregistreerd worden. Vanaf 25/11/2015 zal voor de aankoop en het gebruik van professionele producten een fytolicentie verplicht zijn. (zie ook 1.3.4.3).
Duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
De meeste gewasbeschermingsmiddelen zijn giftig voor mens en dier. Bij de verkoop, het bewaren en het gebruik moeten dan ook strenge voorzorgsmaatregelen in acht genomen worden (K.B. 28-2-1994; B.S. 11-5-1994).
Het lokaal voor de opslag van bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik en biociden moet voldoen aan de nationale wetgeving, VLAREM, VLAREBO en waar relevant aan de bepalingen binnen de IKKB standaard en GLOBAL-GAP. Algemeen kan men stellen dat het fytolokaal moet beantwoorden aan volgende voorschriften:
In het fytolokaal mogen enkel bestrijdingsmiddelen en biociden worden bewaard in de originele verpakking en met etiket. Alle toegepaste producten moeten erkend zijn.
Het fytolokaal moet op slot zijn met de sleutel op een niet zichtbare plaats. Aan de buitenkant moet het fytolokaal voorzien zijn van de pictogrammen
‘doodshoofd’, ‘vergif’ en ‘geen toegang voor onbevoegden’. Het lokaal moet droog zijn, vorstbestendig, goed verlucht en verlicht. Nooit in de
nabijheid van woongelegenheden voor mens en dier. Houd een ordelijke stapeling aan: plaats poeders boven vloeistoffen, rangschik
eventueel per teelt of per type (herbicide, fungicide,…) Voorzie opvang voor lekkage Middelen voor privé-gebruik en vervallen of niet langer erkende producten
moeten in het fytolokaal worden bewaard, maar moeten wel duidelijk worden aangegeven met respectievelijk ‘Middelen voor privé-gebruik’ en ‘Niet erkende producten’.
Aanwezigheid van geschikte meet- en weegapparatuur.
Afhankelijk van het lastenboek kunnen nog bijkomende vereisten naar de inrichting van het fytolokaal worden gesteld, onder meer naar de aanwezigheid van noodvoorzieningen voor ongevallen (oogdouche, stromend water, EHBO-koffer, ongevallenprocedure, noodnummers, aanduiding van de dichtstbijzijnde telefoon met een lijst van noodnummers) en voor gemorste producten (absorberend materiaal (zand), borstel, blik, plastic zak) Spoel de lege verpakkingen grondig (minstens drie keer). Verzamel de lege verpakkingen en bewaar ze in het fytolokaal of op een droge plaats onder een afdak. Lege verpakkingen worden jaarlijks meegegeven met de ophaaldiensten van Phytofar Recover (02/238.97.72). Vervallen producten en niet langer erkende producten worden tweejaarlijks (in de oneven jaren) opgehaald door Phytofar Recover. De inzamelplaatsen en –tijdstippen worden aan de land- en tuinbouwer en loonsproeier schriftelijk meegedeeld en zijn ook te raadplegen op de website http://phtyofar.vrconsulting.be.
Ieder spuittoestel (behalve lans- en rugspuit) ondergaat de verplichte driejaarlijkse controle. Deze keuring wordt uitgevoerd door het ILVO, Dienst Keuringen, Van Gansberghelaan 115, 9820 Merelbeke, tel. 09/272.27.56 . Een nauwkeurige afstelling en een goed onderhoud van het spuittoestel zijn essentieel om efficiënt te kunnen
-
14 15
14
behandelen en om overschotten aan spuitoplossing te vermijden. Een jaarlijkse kalibratie van het spuittoestel met betrekking tot de doppen, leidingen, filters, … is daarom aangewezen. Gebruik de erkende dosis, vermeld op het etiket. De erkende dosis is de laagste dosis waarbij de beste werkzaamheid en voorkoming van resistentie worden gewaarborgd in de meeste gevallen. Deze dosis kan in volgende gevallen worden verlaagd op verantwoordelijkheid van de gebruiker:
in combinatie met biologische, fysische of mechanische bestrijding in onkruidbestrijdingsprogramma’s met lage dosissen (vb FAR systeem) in gevallen waar weinig schade door ziekten en plagen wordt verwacht bij toepassing van mengsels van verschillende producten voor de bestrijding van
ziekten en plagen.
Bij verlaging van de dosis is het niet toegelaten het maximale aantal toepassingen te verhogen, noch de wachttermijn voor de oogst te verkorten. Vermijd verontreiniging van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen. De verontreiniging van oppervlaktewater is een belangrijke parameter waarop producten worden beoordeeld naar toepassingsvoorwaarden en het toekennen en/of behoud van de erkenning. Nog steeds worden bepaalde actieve stoffen in het oppervlaktewater teruggevonden in concentraties die toxisch zijn voor het waterleven, waardoor het gebruik van deze stoffen onder druk komt te staan. De verontreiniging van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen is hoofdzakelijk het gevolg van puntvervuilingen. Puntvervuilingen zijn gerelateerd aan de handelingen met gewasbeschermingsmiddelen op het erf. Voorbeelden van puntvervuilingen zijn het morsen bij het afmeten en bereiden van de spuitoplossing, het overlopen van de tank bij het vullen, lekkende doppen, het lozen van spoel- en reinigingswater, …. Het vullen, spoelen en reinigen van het spuittoestel blijven nog steeds de grootste knelpunten voor puntvervuilingen. Tips om puntvervuilingen te vermijden:
Stel het spuitschema goed samen zodat spoelen en reinigen tot een minimum worden beperkt.
Bereken nauwkeurig de benodigde hoeveelheid en stel het spuittoestel nauwkeurig af om overschotten te vermijden.
Vul in het veld op minimum 5m van de waterloop. In het veld worden eventuele vermorsingen door de micro-organismen afgebroken. Op het bedrijf moet gevuld worden op een daartoe voorziene vul- en spoelplaats met opvang van restwater. Meer info over het inrichten van een vul- en spoelplaats vindt u op volgende website http://www.inagro.be/Professioneel/Gewasbescherming/Documents/Praktische%20gids%20biozuiveringssystemen.pdf of neem contact op met Inagro (Ellen Pauwelyn- 051/273290). In West-Vlaanderen kan ook gevuld worden op een openbare aanzuigplaats. Momenteel werd zo’n openbare aanzuigplaats aangelegd in Beernem, Dikkebus, Langemark, Noordschote, Poperinge, Stavele en Vlamertinge.
Gebruik bij het vullen de vultrechter, vermijd het overlopen van de spuittank en vermijd contact tussen waterbron en spuitoplossing.
Spuit NOOIT de beekranden of grachten! Spoel het spuittoestel op het veld of op een daartoe voorziene vul- en spoelplaats
met opvang van restwater. Gebruik hiervoor de herhaalde spoelmethode: dien het proper water uit de schoonwatertank in minstens 3 stappen toe en rijd het spoelwater telkens versneld terug uit over het reeds behandelde veld, gebruik een schoonwatertank met een voldoende groot volume (minstens 10% van volume spuittank). Loos NOOIT spoelwater in de waterloop of riolering!
Het uitwendig reinigen van het spuittoestel moet ook gebeuren op het veld op voldoende afstand van de waterloop of op een vul- en spoelplaats met opvang voor het reinigingswater.
Verwerk het restwater aan de hand van biozuiveringssystemen (biofilter of fytobak) of met de Sentinel. Meer info over biozuiveringssystemen vindt u op volgende website:http://www.inagro.be/Professioneel/Gewasbescherming/Documents/Praktische%20gids%20biozuiveringssystemen.pdf of neem contact op met Inagro (Ellen Pauwelyn – 051/273290).
Na puntvervuilingen vormen afspoeling en erosie van gewasbeschermingsmiddelen de tweede grootste bron van vervuiling van het oppervlaktewater. Tijdens een hevige regenbui kunnen gewasbeschermingsmiddelen weggespoeld worden met het water (afspoeling) of met de bodemdeeltjes (erosie) en in de waterloop terechtkomen. In erosiegevoelige gebieden
15
kunnen de verliezen van gewasbeschermingsmiddelen door afspoeling of erosie aanzienlijk zijn. Tips om afspoeling en erosie van gewasbeschermingsmiddelen te beperken:
Vermijd bespuitingen wanneer regen voorspeld wordt Houdt het water (met gewasbeschermingsmiddelen) zoveel mogelijk op het veld door
de infiltratiecapaciteit en het waterbergend vermogen van de bodem te verhogen. Dit kan door verslemping te vermijden en een goede bodemstructuur op te bouwen. Met maatregelen zoals het gebruik van groenbedekkers, ruw zaaibed, minimale bodembewerking en het vermijden van bodemcompactie kan reeds heel wat worden bereikt. Het wijzigen van de zaai- of plantrichting, het aanleggen van drempeltjes in ruggenteelt zijn ook mogelijkheden.
Indien het water (met gewasbeschermingsmiddelen) toch van het veld afstroomt, rem het af en laat het infiltreren vooraleer het de waterloop bereikt. Dit kan door het aanleggen van erosiebestrijdingsmaatregelen zoals grasbufferstroken, hagen, damstructuren (wilgenteendammetjes, houthakseldammen, strobalen, of kokosdammen) of door erosiepoelen.
Voor bepaalde producten worden reeds bijkomende beperkingen op het gebruik in erosiegevoelige gebieden opgelegd. Deze producten mogen enkel worden toegepast op sterk erosiegevoelige gebieden indien erosiebestrijdende maatregelen werden genomen. De bijkomende beperkingen vindt u op het etiket van het product. Ook via drift kunnen gewasbeschermingsmiddelen in de waterloop terechtkomen. Drift is de ongewenste verplaatsing van gewasbeschermingsmiddelen buiten het perceel door wind. Deze kunnen op het nabijgelegen perceel, in de berm of in de waterloop terechtkomen. De factoren die de hoeveelheid drift bepalen zijn de grootte van de druppel (hoe fijner de druppels, hoe meer drift), de weersomstandigheden (windsnelheid, windrichting, temperatuur en RV), de rijsnelheid en de boomhoogte. Drift kan je vermijden:
Hou rekening met weersomstandigheden Spuit NIET bij ongunstige windrichting (= richting waterloop) en aanzienlijke windkracht (>18 km/h of 3 beaufort), hoge temperaturen (>22°C) en lage RV (
-
16 17
16
bijen. Vanaf 1 december 2013 beperkt de Europese Commissie het gebruik van 3 bestrijdingsmiddelen van de neonicotinoïdenfamilie. Clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam zouden schadelijk zijn voor de Europese bijenpopulatie.
Pneumatische maïszaaimachines moeten uitgerust zijn met zogenaamde deflectoren. Deze deflectoren buigen de luchtstroom af naar de grond en reduceren zo de drift met meer dan 85 procent. Tot nu toe blies de pneumaat de lucht die vrijkomt voor het creëren van het vacuüm voor zaaien omhoog of opzij. Stof met insecticide in die lucht kon daardoor naast het maïsveld op bloeiende planten terecht komen. In 2008 leidde de combinatie van slecht gecoat maïszaad, ongunstig weer en zaaien met pneumaten in het buitenland tot hoge bijensterfte.
In het kader van het duurzaam gebruik van gewasbesschermingsmiddelen, moet resistentie ook voorkomen worden. Dit kan door volgende maatregelen in acht te nemen:
het aantal handelingen beperken; onderdosering vermijden; bij herhaalde behandelingen afwisselen van gewasbeschermingsmiddelen van
verschillende werkingswijzen; respecteren van de principes vastgelegd door FRAC (Fungicide Resistance Action
Committee), IRAC (Insecticide Resistance Action Committee) of HRAC (Herbicide Resistance Action Committee).
Meer info vindt u op pagina 30.
Fytolicentie
Land- en tuinbouwers zijn momenteel vrijgesteld voor de vergunning “erkend gebruiker voor fytofarmaceutische producten”. Hier komt binnenkort een einde aan door een Europese richtlijn voor duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Alle professionele gebruikers, distributeurs en voorlichters van gewasbeschermingsmiddelen zullen moeten in het bezit zijn van een fytolicentie. De fytolicentie is verplicht vanaf 25/11/2015.
In totaal zullen er 5 verschillende types van de fytolicentie bestaan: - NP: Distributie/Voorlichting producten voor niet-professioneel gebruik - P1: Assistent professioneel gebruik - P2: Professioneel gebruik - (P2s: Specifiek professioneel gebruik) - P3: Distributie/Voorlichting producten voor professioneel gebruik
In onderstaande tabel wordt weergegeven welke taken de houder van een fytolicentie mag verrichten in functie van het type fytolicentie. In onderstaande tabel wordt weergegeven wat je kan doen met de verschillende types fytolicenties.
Land- en tuinbouwers zullen minstens een P2 licentie nodig hebben. Deze licentie geldt ook voor loonwerkers die enkel de gebruikte gewasbeschermingsmiddelen factureren en zelf geen gewasbeschermingsmiddelen verkopen en geen spuitadvies verlenen. Verkoopt u gewasbeschermingsmiddelen voor professioneel gebruik of geeft u spuitadvies, dan heeft u het zwaarste type licentie nodig, namelijk de P3. De Fytolicentie “Specifiek professioneel
Geen P1 P2 P3
Kopen Nee, afhalen wel mogelijk in opdracht P2 met factuur
Nee, afhalen wel mogelijk in opdracht P2 met factuur
ja ja
Gebruiken Nee uitz: stagiair Ja ja ja
Toegang spuitlokaal
Nee, tenzij in aanwezigheid van P1,P2 of P3
Ja Ja ja
Beheer spuitlokaal
Nee Nee ja Ja
Distribueren Nee Nee Nee Ja
Voorlichten Nee Nee nee Ja
16
bijen. Vanaf 1 december 2013 beperkt de Europese Commissie het gebruik van 3 bestrijdingsmiddelen van de neonicotinoïdenfamilie. Clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam zouden schadelijk zijn voor de Europese bijenpopulatie.
Pneumatische maïszaaimachines moeten uitgerust zijn met zogenaamde deflectoren. Deze deflectoren buigen de luchtstroom af naar de grond en reduceren zo de drift met meer dan 85 procent. Tot nu toe blies de pneumaat de lucht die vrijkomt voor het creëren van het vacuüm voor zaaien omhoog of opzij. Stof met insecticide in die lucht kon daardoor naast het maïsveld op bloeiende planten terecht komen. In 2008 leidde de combinatie van slecht gecoat maïszaad, ongunstig weer en zaaien met pneumaten in het buitenland tot hoge bijensterfte.
In het kader van het duurzaam gebruik van gewasbesschermingsmiddelen, moet resistentie ook voorkomen worden. Dit kan door volgende maatregelen in acht te nemen:
het aantal handelingen beperken; onderdosering vermijden; bij herhaalde behandelingen afwisselen van gewasbeschermingsmiddelen van
verschillende werkingswijzen; respecteren van de principes vastgelegd door FRAC (Fungicide Resistance Action
Committee), IRAC (Insecticide Resistance Action Committee) of HRAC (Herbicide Resistance Action Committee).
Meer info vindt u op pagina 30.
Fytolicentie
Land- en tuinbouwers zijn momenteel vrijgesteld voor de vergunning “erkend gebruiker voor fytofarmaceutische producten”. Hier komt binnenkort een einde aan door een Europese richtlijn voor duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Alle professionele gebruikers, distributeurs en voorlichters van gewasbeschermingsmiddelen zullen moeten in het bezit zijn van een fytolicentie. De fytolicentie is verplicht vanaf 25/11/2015.
In totaal zullen er 5 verschillende types van de fytolicentie bestaan: - NP: Distributie/Voorlichting producten voor niet-professioneel gebruik - P1: Assistent professioneel gebruik - P2: Professioneel gebruik - (P2s: Specifiek professioneel gebruik) - P3: Distributie/Voorlichting producten voor professioneel gebruik
In onderstaande tabel wordt weergegeven welke taken de houder van een fytolicentie mag verrichten in functie van het type fytolicentie. In onderstaande tabel wordt weergegeven wat je kan doen met de verschillende types fytolicenties.
Land- en tuinbouwers zullen minstens een P2 licentie nodig hebben. Deze licentie geldt ook voor loonwerkers die enkel de gebruikte gewasbeschermingsmiddelen factureren en zelf geen gewasbeschermingsmiddelen verkopen en geen spuitadvies verlenen. Verkoopt u gewasbeschermingsmiddelen voor professioneel gebruik of geeft u spuitadvies, dan heeft u het zwaarste type licentie nodig, namelijk de P3. De Fytolicentie “Specifiek professioneel
Geen P1 P2 P3
Kopen Nee, afhalen wel mogelijk in opdracht P2 met factuur
Nee, afhalen wel mogelijk in opdracht P2 met factuur
ja ja
Gebruiken Nee uitz: stagiair Ja ja ja
Toegang spuitlokaal
Nee, tenzij in aanwezigheid van P1,P2 of P3
Ja Ja ja
Beheer spuitlokaal
Nee Nee ja Ja
Distribueren Nee Nee Nee Ja
Voorlichten Nee Nee nee Ja
17
Gebruik” (P2s) is analoog aan de huidige erkenning “speciaal erkend gebruiker” en zal deze erkenning vervangen. Deze licentie geldt voor producten waarvan in de erkenningsakte is opgenomen dat ze voorbehouden zijn voor de houder van de fytolicentie P2s.
Hoe de fytolicentie aanvragen?
Via www.fytolicentie.be kan de fytolicentie nu al aangevraagd worden. Fytolicenties zullen uitsluitend afgeleverd worden aan meerderjarige personen. Ze zullen dus niet toegewezen worden aan ondernemingen of rechtspersonen. Tot 31 augustus 2015 geldt er een overgangsperiode. Tijdens deze periode kan iedereen op basis van ervaring of diploma de licentie op een soepele manier verkrijgen.
In de tabel staat aangegeven welk diploma of welke ervaring vereist is om de fytolicentie te kunnen aanvragen. Als een P1 zijn/haar fytolicentie wil verkrijgen op basis van ervaring, dan moet dit aangevraagd worden door een P2.
Na de overgangsperiode of wanneer niet aan de voorwaarden wordt voldaan, moet de aanvrager een opleiding volgen via het reguliere onderwijs of via het naschools onderwijs en een examen afleggen. Een basiscursus voor de licentie P1, P2 of P3 zal respectievelijk minimum 16, 60 of 120 uren duren. Hoe de fytolicentie behouden?
De fytolicentie zal 6 jaar geldig zijn. Echter door de overgangsmaatregelen zal de fytolicentie pas vanaf 2021 voor de eerste maal vervallen. Wie dus vroeg in de overgangsperiode de licentie aanvraagt, krijgt het voordeel dat de licentie langer geldig zal zijn. Dit wordt via volgende tijdslijn schematisch weergegeven.
Om de fytolicentie daarna te verlengen, zullen een aantal vormingsactiviteiten moeten
Type fytolicentie
Vereiste ervaring of diploma
P3 Diploma erkend verkoper/erkend gebruiker of 5 jaar ervaring in voorlichting (van klasse A / B of producten erkend voor professioneel gebruik)
NP Diploma erkend verkoper of 2 jaar ervaring in voorlichting of distributie (van producten bestemd voor niet-professioneel gebruik)
P2s Speciaal erkend gebruiker
P1 en P2 Diploma erkend gebruiker of 2 jaar ervaring in gebruik (van klasse A / B of producten erkend voor professioneel gebruik) Landbouwonderwijs met de nodig vakken
17
Gebruik” (P2s) is analoog aan de huidige erkenning “speciaal erkend gebruiker” en zal deze erkenning vervangen. Deze licentie geldt voor producten waarvan in de erkenningsakte is opgenomen dat ze voorbehouden zijn voor de houder van de fytolicentie P2s.
Hoe de fytolicentie aanvragen?
Via www.fytolicentie.be kan de fytolicentie nu al aangevraagd worden. Fytolicenties zullen uitsluitend afgeleverd worden aan meerderjarige personen. Ze zullen dus niet toegewezen worden aan ondernemingen of rechtspersonen. Tot 31 augustus 2015 geldt er een overgangsperiode. Tijdens deze periode kan iedereen op basis van ervaring of diploma de licentie op een soepele manier verkrijgen.
In de tabel staat aangegeven welk diploma of welke ervaring vereist is om de fytolicentie te kunnen aanvragen. Als een P1 zijn/haar fytolicentie wil verkrijgen op basis van ervaring, dan moet dit aangevraagd worden door een P2.
Na de overgangsperiode of wanneer niet aan de voorwaarden wordt voldaan, moet de aanvrager een opleiding volgen via het reguliere onderwijs of via het naschools onderwijs en een examen afleggen. Een basiscursus voor de licentie P1, P2 of P3 zal respectievelijk minimum 16, 60 of 120 uren duren. Hoe de fytolicentie behouden?
De fytolicentie zal 6 jaar geldig zijn. Echter door de overgangsmaatregelen zal de fytolicentie pas vanaf 2021 voor de eerste maal vervallen. Wie dus vroeg in de overgangsperiode de licentie aanvraagt, krijgt het voordeel dat de licentie langer geldig zal zijn. Dit wordt via volgende tijdslijn schematisch weergegeven.
Om de fytolicentie daarna te verlengen, zullen een aantal vormingsactiviteiten moeten
Type fytolicentie
Vereiste ervaring of diploma
P3 Diploma erkend verkoper/erkend gebruiker of 5 jaar ervaring in voorlichting (van klasse A / B of producten erkend voor professioneel gebruik)
NP Diploma erkend verkoper of 2 jaar ervaring in voorlichting of distributie (van producten bestemd voor niet-professioneel gebruik)
P2s Speciaal erkend gebruiker
P1 en P2 Diploma erkend gebruiker of 2 jaar ervaring in gebruik (van klasse A / B of producten erkend voor professioneel gebruik) Landbouwonderwijs met de nodig vakken
bijen. Sinds 1 december 2013 is door de Europese Commissie het gebruik van 3 bestrijdingsmiddelen van de neonicotinoïdenfamilie beperkt. Clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam zouden schadelijk zijn voor de Europese bijenpopulatie.
51.
-
18 19
19
Quarantaineorganismen - De maïswortelboorder (Diabrotica virgifera Le conte) is volgens de fytosanitaire richtlijn 2000/29/EG (omgezet in het KB van 3 mei 1994) een kever met quarantaine-voorschriften. Dit betekent dat de insleep en de verspreiding in de Europese Unie moet verhinderd worden. De maïswortelboorder is in België voor het eerst waargenomen in het groeiseizoen van 2003. In de nazomer van 2003 werden een aantal bestrijdingsmaatregelen van kracht die hun vervolg kennen in het MB van 14 april 2005. De aanwezigheid van deze maïskever moet gemeld worden aan het FAVV. Het FAVV is in elke provincie aanwezig met een Provinciale controle-eenheid (PCE): Telefoon Fax West-Vlaanderen 050 30 37 10 050 30 37 12 Oost-Vlaanderen 09 210 13 00 09 210 13 20 Antwerpen 03 202 27 11 03 202 28 11 Limburg 011 26 39 84 011 26 39 85 Vlaams-Brabant 016 39 01 11 016 39 01 05
- Om te beletten dat bruinrot (Ralstonia solanacearum) bij aardappelen zich op het Belgische grondgebied verspreidt, werd bij Ministerieel Besluit van 10 januari 1995 een beschermingsgebied afgebakend in de provincies Antwerpen en Limburg. Momenteel omvat dit gebied 44 gemeenten. De beschermende maatregelen voor het betrokken gebied staan vermeld in het MB van 14 februari 2000 en hebben vooral betrekking op het verbod van gebruik van oppervlaktewater voor beregening van aardappelen, tomaten en aubergines. Ook moeten alle aardappelpercelen in deze regio elk jaar aangemeld worden bij het FAVV vóór eind april. Daarnaast zijn er ook een aantal andere maatregelen getroffen om de insleep van bruinrot (Ralstonia solanacearum) en ringrot (Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus) te vermijden. De juridische grondslag voor deze maatregelen wordt gevormd door het MB van 23 maart 2007, Richtlijn 2006/56/EG van 12 juni 2006 en het KB van 18 augustus 2010. De maatregelen zijn de volgende:
1) Verplichte vermelding van telernummer van pootgoed op de handelsdocumenten 2) Verplicht bewaren van alle etiketten gedurende minstens 5 jaren 3) Verplichte aangifte van de vermeerdering van hoevepootgoed vóór 31 mei (voor pootgoed te gebruiken in 2013).
- Om een verdere verspreiding van het aardappelcysteaaltje (Globodera rostochiensis en G. pallida) in te perken is sinds 1 juli 2010 een nieuwe wet van kracht (KB van 22/06/2010). Op besmette percelen mogen 6 jaar geen aardappelen geteeld worden of – indien men vroeger wil terugkomen met aardappelen – is men verplicht om bepaalde maatregelen te nemen (o.a. telen van een resistent ras, inzet van nematiciden, vanggewassen). Indien de besmetting vastgesteld wordt bij een officiële analyse, bij planten bestemd voor opplant of in (hoeve)pootgoed geldt de meldingsplicht en zal het perceel officieel besmet verklaard worden door het FAVV. Indien het een besmetting betreft in consumptieaardappelen geldt de meldingsplicht niet. Aan deze afwijking zijn echter voorwaarden verbonden: ook hier gelden de officiële bestrijdingsmaatregelen uit het KB van 22/06/2010 en dient het perceel en de genomen maatregelen genoteerd te worden in het register schadelijke organismen. Daarnaast zal er jaarlijks een monitoring plaats vinden, waarbij 0,5% van het areaal consumptieaardappelen bemonsterd wordt op aanwezigheid van aardappelcysteaaltjes, dit in opdracht van het FAVV. Sinds 2011 moet op percelen waar hoevepootgoed met plantenpaspoort vermeerderd wordt vooraf een officiële staalname en analyse gebeuren om de afwezigheid van cystenaaltjes aan te tonen (KB hoevepootgoed van 18/08/2010). Meer info over Globodera is terug te vinden op www.nematoden.be. Op deze site is ook de officiële lijst van resistente variëteiten tegen Globodera terug te vinden. - De wortelknobbelnematoden Meloidogyne chitwoodi en M. fallax zijn sinds 1998 quarantaineorganismen in de EU (Beschikking 2000/29/EC). Planten hierdoor aangetast vertonen knobbels of oneffenheden op wortels en knollen. Beide nematodensoorten parasiteren zowel op monocotylen als dicotylen en hebben een zeer groot aantal waardplanten. Hierdoor zijn ze moeilijk te bestrijden in vruchtafwisseling. De symptomen zijn afhankelijk van de waardplant. De verspreiding van M. chitwoodi en M. fallax kan gebeuren via besmette grond die aan landbouwmachines blijft kleven. Daarnaast is ook het gebruik van besmet uitgangsmateriaal een belangrijke bron van verspreiding. Besmet
18
gevolgd worden (zie tabel hieronder). Een dergelijke vormingsactiviteit moet minstens 3 uur duren en handelen over het niet-commerciële aspect van gewasbeschermingsmiddelen. Land- en tuinbouwers met een P2-licentie zullen zo 4 opleidingen moeten volgen tegen 2021. Wie m.a.w. deze bijscholing niet volgt, zal vanaf 2021 zijn fytolicentie kunnen verliezen.
IPM als opstap naar betere bedrijfsvoering volgens ISO 14001
Het invoeren van de principes van IPM of een andere vernieuwing betekent in vele gevallen een bijsturing van de gehele bedrijfsvoering. Daarom is het voor de land- en tuinbouwer nuttig een globaal zicht te hebben op de manier waarop hij/zij het bedrijf runt. Enkel door het optimaal combineren van de aspecten teelttechniek, bedrijfseconomie en milieu, kan de bedrijfsvoering geleidelijk verbeteren op alle vlakken. Een mogelijk methode hiervoor is werken volgens de norm ISO 14001. Dit is een internationaal erkende norm die op alle bedrijfstypes (binnen én buiten land- en tuinbouw) kan toegepast worden. De norm start vanuit milieu-oogpunt, maar omvat ook thema’s als risico’s, communicatie, langetermijnplanning, strategie, etc. Binnen de sector bevat het traject volgende stappen:
Via de startanalyse bekijken we zowel de toegepaste goede praktijken als de eventuele pijnpunten eens van naderbij. Hieruit volgt een lijstje met de 10 efficiëntste verbeterpunten.
De bedrijfsleider maakt zelf zijn actieplan op, rekening houdend met de startanalyse, maar ook met de beschikbare tijd en middelen.
De groep doorloopt samen een 10-tal opleidingsmodules over gewasbescherming, energie, afval, communicatie, risico’s, … De opleidingen vinden telkens plaats op landbouwbedrijven om theorie en praktijk zo goed mogelijk te koppelen.
Na ongeveer een jaar volgt een zelfcontrole op vlak van milieuwetgeving. Welke wetgeving is juist van toepassing op het bedrijf? Wat betekent die wetgeving in mensentaal? En in hoeverre is het bedrijf in orde? Ook hier geldt dat verbeterpunten in het actieplan terecht komen. De resultaten van deze zelfcontrole zijn en blijven eigendom van de bedrijfsleider en dienen enkel om de bedrijfsvoering te optimaliseren.
Om het systeem certificeerbaar te maken, volgen nog interne audits waarbij de deelnemers bij elkaar op bezoek gaan om te leren hoe elke deelnemer de methode heeft aangepakt.
Deze ISO-norm is GEEN lastenboek of checklist. De beslissingen die genomen worden voor het bedrijf zijn doordacht en – heel belangrijk – vrijwillig. Elke bedrijfsleider drukt zijn eigen stempel op het parcours dat zijn bedrijf aflegt, zodat de methode écht nuttig is voor elk bedrijf. De land- en tuinbouwers die nu al volgens dit systeem werken, zijn er alvast heel tevreden over. Ze zijn zelfzekerder bij eventuele controles, hebben het gevoel hun bedrijf beter te kennen, ontdekken posten waar nog op kan bespaard worden, houden zelf de teugels in handen en leren bij van elkaar. Inagro begeleidt groepen land- en tuinbouwers bij het behalen van de ISO-norm. Geïnteresseerde bedrijven kunnen vrijblijvend contact opnemen met: Melanie Vanstaen, E [email protected], T 051 27 33 92.
Type Min. basisopleiding (u)
Min. aantal activiteiten
P1 16 3 P2 60 4 P2s 20 2 P3 120 6 NP 16 2
-
20 21
21
Bodemontsmetting
Geïntegreerde aanpak van bodemontsmetting
Onder druk van mondiale en Europese regelgeving neemt het aantal beschikbare middelen voor chemische bodemontsmetting zienderogen af. Voor een behoud van een goed teeltresultaat wordt het extra belangrijk de nog resterende chemische middelen zo optimaal mogelijk in te zetten, rekening houdend met de hierboven vermelde richtlijnen, en om de chemische bodemontsmetting te combineren met teelttechnische maatregelen, resistente rassen en niet-chemische bestrijdingsmiddelen.
Biologisch
Voor niet-chemische bestrijding van scleroten in de bodem staan momenteel enkele middelen voor biologische bestrijding ter beschikking. Dit is belangrijk, aangezien recent onderzoek in serres aantoonde dat niet enkel Sclerotinia maar ook Rhizoctonia en Botrytis via scleroten in de serregronden kunnen overleven. De erkende middelen bevatten de antagonistische schimmels Coniothyrium minitans of Trichoderma spp. Terwijl Coniothyrium werkzaam is tegen Sclerotinia zijn Trichoderma spp. werkzaam tegen Botrytis en Rhizoctonia. Ook voor deze biologische bestrijdingsmiddelen is een voldoende hoge bodemtemperatuur gewenst. Een herhaalde toepassing is nodig voor het bekomen van voldoende werking. Biofumigatie is een vorm van grondontsmetting door het inwerken van gewassen. Bij de afbraak van de koolachtige gewasresten worden glucosinolaten omgezet tot isothiocyanaten die giftig zijn voor aaltjes, schimmels, bacteriën en sommige onkruidzaden. Daarnaast zijn het creëren van een anaërobe toestand door het inwerken van grote hoeveelheden organische stof en het vrijkomen van stikstofrijke gassen (o.a. ammonium) ook nefast voor talrijke plantenbelagers. Dit is vooral het geval wanneer de grond na inwerken van de gewasresten afgedekt wordt met ondoorlaatbaare plastiek. Voor de beheersing van sommige aaltjes in de bodem kunnen ook afrikaantjes (Tagetes spp.) ingezet worden. Afrikaantjes (Tagetes spp.) zijn in staat een specifieke groep van aaltjes actief uit te schakelen, namelijk wortellesieaaltjes (Pratylenchus spp. met o.a. P. penetrans). Pratylenchus spp. worden door de planten gelokt, maar eenmaal in de wortel worden ze gedood door een chemische stof die vrijkomt bij het aanprikken van de cellen. Ook wortelknobbelaaltjes (Meloidogyne spp.) verminderen onder de teelt van Tagetes, dit vooral omdat het geen waardplant is. Een belangrijke uitzondering vormen de groepen Trichodoriden: deze kunnen zich op Tagetes zeer goed vermeerderen. Op percelen waar dus Trichodoride aaltjes voorkomen en problemen geven, kan beter geen Tagetes geteeld worden. Voor de bestrijding van Pratylenchus spp. zijn momenteel twee soorten Tagetes beschikbaar: T. patula en T. erecta. T. patula wordt als de beste aaltjesbestrijder beschouwd. Proeven hebben aangetoond dat bij de teelt van T. patula de aaljesaantasting zeker met 80% afneemt, wat toepassing met nematiciden evenaart en zelfs overtreft. Het ras ‘Single Gold’ is in diverse proeven als landbouwkundig en qua aaltjesbestrijdende werking zeer geschikt naar voren gekomen. Andere goede aaltjesdodende rassen van T. patula zijn o.a. ‘Sparky’ en ‘French Rusty Red’. Tagetes zijn gevoelig voor nachtvorst en kunnen daarom pas na 10 mei worden gezaaid. Voor de goede aaltjesdodende werking moet het gewas minimaal drie maanden op het veld staan, zodat 20 juli de uiterste zaaidatum is. Men heeft afhankelijk van de Tagetes-soort en de teeltwijze, drie tot tien kilogram zaad nodig per hectare. De afstand tussen de rijen, in verband met ontsnapping van aaltjes, mag niet groter zijn dan 25 cm. Het gewas ontwikkelt traag waardoor onkruid, waarop aaltjes wel kunnen vermeerderen, moet bestreden worden. De teelt kan plaatsvinden na een hoofdteelt, mits deze vroeg is geoogst, of vóór een herfstteelt die rond 1 augustus of later wordt ingezaaid of geplant. Daarnaast kan Tagetes worden ingezet als vervanger van gras, graan of groenbemester.
20
irrigatiewater kan ook een bron van infectie zijn. Bij vaststelling van een infectie moet onmiddellijk het FAVV verwittigd worden. Sinds 15 mei 2014 is een nieuwe omzendbrief van het FAVV in voege met betrekking tot de bestrijdingsmaatregelen tegen deze wortelknobbelnematoden in de aardappelteelt. Meer info over Meloidogyne is terug te vinden op www.nematoden.be - Eind 2006 werden heel wat besmettingen met PSTVd (Potato spindle tuber viroid of aardappelspoelknolviroïde) aangetroffen op sierplanten. Omdat dit viroïde grote schade kan veroorzaken in de teelt van aardappel en tomaat, is de bestrijding ervan wettelijk verplicht. Het vaststellen van de aanwezigheid van PSTVd (ongeacht op welke gastheerplant) dient onmiddellijk te worden gemeld aan het FAVV. De maatregelen om het binnenbrengen en verspreiding van PSTVd te voorkomen staan in de beschikking 2007/410/EG van 12 juni 2007.
- De bladvlekkenziekte op aardbei wordt veroorzaakt door de quarantaine bacterie Xanthomonas fragariae (Xf). De ziekte komt voor in de openluchtteelt van aardbei en is sterk in opmars op Vlaamse bedrijven, ondanks zijn quarantaine status. In 1997 maakte het Proefcentrum Hoogstraten voor het eerst melding van Xf-aantasting op een 15-tal productiebedrijven. Ondertussen komt Xf in alle aardbeiproducerende regio’s van Vlaanderen voor. . De quarantaine maatregelen zijn gericht op het verhandelen van niet-besmet plantgoed, maar nieuwe insleep gebeurt nog frequent omdat een besmette plant niet altijd uitwendige symptomen toont. Een sluitende, systematische Xf-controle van al het verhandelde plantgoed is praktische en financieel niet haalbaar. Teelttechnische maatregelen in een besmet productieveld kunnen de schade beperken: vb. getroffen teelten overkappen, beregening vervangen door druppelbevloeiing en manuele en machinale handelingen in het gewas beperken tot een minimum. Hierdoor kan de belangrijke externe overdracht van Xf naar nieuwe plantendelen en vooral de kelkblaadjes zo veel mogelijk beperkt worden.
-
22 23
23
Voorwaarden voor een goede bodemontsmetting
Een bodemontsmetting gebeurt met z.g. “bodembegassers”. Dit zijn producten die in de grond geïnjecteerd worden tot op een diepte van 15-20 cm. Metam-natrium en metam-kalium zijn van nature vloeibaar. Zij zullen langzaam vergassen in de grond. Dazomet wordt als microkorrel verkocht en breedwerpig uitgestrooid en ingefreesd. Het werkingsprincipe is voor alle grondontsmettingsmiddelen hetzelfde: giftige dampen doden de in de bouwlaag voorkomende micro-organismen, zowel de nuttige als de schadelijke. Omdat vaak ook de cultuurplanten zelf kunnen worden beschadigd, moet het injecteren minstens 1 maand voor het planten gebeuren. Voor een goede verspreiding in de diepere bodemlagen, is een voldoende luchtige bodem en een voldoende hoge bodemtemperatuur gewenst. Een bodemontsmetting k
