Ontwikkelmodellen voor onderwijsIn onderstaand overzicht heb ik een aantal modellen voor onderwijsontwikkeling opgenomen. De grote lijnen van elke model worden beknopt weergegeven. Tot slot wil ik mijn keuze voor ontwikkelmodellen kort toelichten.

Mod

el

Ont

staa

n…Onderliggende Visie Principes of werkwijze Conceptuele verklaring Bronnen

PG

O

Beg

in ja

ren

80

Gebaseerd op ‘discovery learning’ van Bruner, als onderdeel van de constructivistische principes van leren:- Leren is een actief proces, dat je

ontwikkelt door zelf te doen- Leerproces van de student staat

centraal- ‘Les ’van de docent is dienend

aan vraag student- Zelfsturend leren- Beroepsgericht: leertaken zijn te

motiveren vanuit beroepseisen- Vergroten beroepsmatig inzicht en

gebruik ‘best practices’- Kritisch vermogen om eigen

kennis aan te scherpen

Opdrachten/taken worden benaderd met de zevensprongmethode:

1. Verhelderen van onbekende termen2. Formuleren probleemstelling3. Brainstorm4. Probleemanalyse5. Leerdoelen formuleren6. Zelfstudie7. Nabespreken leerdoelen en nieuwe

kennis synthetiseren

Leren in kleine groepjes, zelf actief kennis verwerven en bespreken. Er zijn duidelijke kaders voor de groepsbijeenkomsten, de rollen en bijbehorende taken.Effecten op leerprestaties zijn beter dan in het klassieke curriculum. PGO-onderwijs leidt tot lerenden die zelfstandig leren en gericht zijn op diep leren.

http://www.bvdatabank.be/bvbank/steekkaart.php?stid=14#menuwat

http://assortiment.bsl.nl/files/78131eaf-f131-4cfc-b321-d7cd9fd5c702/zelfstandigstudereninprobleemgestuurdonderwijsph.pdf

Moust, J.H.C., Bouhuijs, P.A.J. & Schmidt, H.G. (2009) Probleemgestuurd leren. Groningen: Noordhoff uitgevers

Valcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerpwetenschap. Een inleiding voor ontwikkelaars van instructie en voor toekomstige leerkrachten. Gent: Academia Press.

4C/ID

Mod

el v

an

Mer

riënb

oer

Beg

in ja

ren

‘90

HolismeDe hele-taakbenadering berust op deze grondslag De deelnemer houdt het perspectief op het einddoel namelijk de beheersing van de beroepstaak, taak of competentie in zijn geheel

ConstructivismeActief construeren van betekenisBetekenis ontstaat in een interactie met reële gebeurtenissenAbstraheren van details naar oplossingsschema’s: inductie

1. Concrete authentiek ‘hele-leertaak’ ervaring aanbieden

2. Ondersteunende informatie stimuleert ‘elaboratie’: bestaande cognitieve schema’s verrijken door nieuwe informatie-elementen hieraan te relateren

3. Procedurele informatie: compilatie van kennis vormen denkschema’s zodat een taak zonder bewuste controle kan worden uitgevoerd.

4. Deeltaakoefening om automatisering te bevorderen: versterken van denkschema’s.

Door zicht te houden op de complexe arbeidssituatie wordt de student uitgedaagd om zichzelf de vaardigheden aan te leren om in deze situatie te kunnen handelen. Door bespreken en abstraheren van kennis uit de leersituaties ontstaan denkstrategieën die ook in andere situaties toepasbaar zijn.De ‘hele-taak’benadering wordt bij de start van de opleiding uitgewerkt in relatief eenvoudige problematiek, gaandeweg worden de uitdagingen steeds complexer, maar de reële arbeidscontext is steeds uitgangspunt voor aanbieden vaan deel-opdrachten of lesstof.De mate van ondersteuning en begeleiding door de docent wordt in de loop van het opleidingstraject steeds verder afgebouwd.

Jansen-Noordman, A.M.G. & Merriënboer, J.J.G. van (2002).Innovatief Onderwijs Ontwerpen. Groningen: Noordhoff uitgevers.

Merriënboer, J.J.G. (2005)Het Ontwerpen van Leertaken binnen de Wetenschappen: ‘Four-Components Instructional Design’ als Generatief Ontwerpmodel. Maastricht: Open Universiteit.

Val

-mod

el

VAL- Vitual Action Learning:VAL is gebaseerd op constructivistische leerprincipes. Het uitgangspunt is dat degene die leert zelf betekenis geeft aan wat hij/zij ervaart (zelfsturing en eigen verantwoordelijkheid, ‘leren door te doen’ ) en dat contacten met peer’s (‘samen leren’) daarbij een centrale rol spelen

Het leerproces bestaat uit 11 stappen die iedere student naar keuze kan doorlopen:1. Competentie kiezen en analyseren2. Leerarrangement kiezen3. Informatie verzamelen en selecteren4. Leerproduct maken, projectmatig5. Virtuele interactie over de leerproducten6. Deelname aan groepsbijeenkomsten7. Verbeteren + nomineren van producten8. Productbespreking9. Publicatie van beste product10. Assessment;11. Beoordeling- en Reflectie;

Het VAL-concept prikkelt om kennis te construeren door leerproducten te produceren.Het productieproces vormt het leerproces waarin men virtueel samen problemen oplost, leervragen stelt, stellingen beargumenteert, elkaar waardeert, elkaars leerproducten verbetert en de beste leerproducten kiest.De laatste ontwikkelingen bevestigen dat zelfsturing de belangrijkste voorwaarde is voor diepleren. Het werken met feedback motiveert het leren en draagt ook bij aan meer dieplerenVirtual Action Learning biedt een vernieuwende didactiek die aansluit bij de mogelijkheden van nieuwe media en het informatieaanbod op internet.

http://www.citowoz.nl/visie-op-het-nieuwe-leren/virtual-action-learning/

http://helderenwijzer.nl/2012/02/virtual-action-learning-in-moodle/

Han

zem

odel

voo

r on

derw

ijson

twik

kelin

g20

05-2

009

Het Hanzemodel maakt een combinatie van verschillende onderwijsmodellen die overeenkomstige principes hebben:1 leren gebeurt het best vanuit authentieke leeromgevingen,2 de integrale opdrachten worden in de loop van de opleiding complexer,3 er worden verschillende soorten leerprocessen onderscheiden,4 er is een relatie tussen de verschillende soorten leerprocessen, en5 de toets is de laatste opdracht.

Combinatie van verschillende onderwijskundige modellen:- leerlijnenmodel (De Bie, 2003)- 4-CID-model (Janssen-Noordman & Van Merriënboer, 2002)- projectgericht onderwijs (Van Woerden et al., 1988)De drie modellen gaan uit van eenzelfde onderwijsvisie: de integrale opdrachten zijn de ruggengraat van het curriculum.

http://www.ou.nl/Docs/TijdschriftOI/OI_2_09.pdf p.37 ‘Samensmelten van modellen’, Remko van der Lei.

AD

DIE

-mod

el

Ons

taan

en

herk

omst

nie

t bek

end?

IN het ADDIE-model zijn vijf kernactiviteiten benoemd die nodig zijn om een goed product te ontwikkelen.Het is niet gebaseerd op een visie op leren, vanuit elke visie op leren kan dit systeem gebruikt worden om te ontwikkelen en te implmenteren.

Analysis - Analyse van het probleem Design - Ontwerp van de oplossing Development - Ontwikkeling van de

oplossing Implementation - Implementatie van de

oplossing in de praktijk Evaluation - Evaluatie van de

geïmplementeerde oplossing.

Vier kernactiviteiten volgen elkaar als een cyclus op. De vijfde (evalueren) is een permanente controle- en bijsturingsactiviteit.

Op de volgende link is een uitgebreidere omschrijving te vinden van de stappen van het ADDIE-model: http://cursuscurriculumontwerp.slo.nl/kennisbank/ADDIE-aanpak.docx/

http://www.instructionaldesignexpert.com/addie.html

http://cursuscurriculumontwerp.slo.nl/kennisbank/ADDIE-aanpak.docx/

Valcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerpwetenschap. Een inleiding voor ontwikkelaars van instructie en voor toekomstige leerkrachten. Gent: Academia Press.

Dic

k-C

arey

& C

arey

Sy

stem

s A

ppro

ach

mod

el

Het model is in essentie neutraal wat visie op leren betreft. Hoewel het sturende karakter van het model meer neigt naar een cognitivistische kijk op leren is het ook heel goed bruikbaar voor onderwijs dat gebaseerd is op een constructivistische visie.Leerkrachten en ontwerpers kunnen het model vertalen naar de eigen visie op leren, pedagogische uitgangspunten, doelen, studentengroep en leeromgeving. (Dick, Carey & Carey, 2009, p. 3-4)

Dit model biedt een systematische benadering van ontwerpen. Door de stappen te volgen kom je tot een goede verankering van onderwijsvernieuwing. Het verbindt visie op leren en instructie met gestelde doelen. Het schema is lineair van opzet, maar door steeds te evalueren en bij te stellen wordt het een ontwikkelcyclus.De systematische aanpak van ontwerpen wordt niet alleen gebruikt in onderwijs, maar kent ook zakelijke, industriële en overheidstoepassingen (Dick, Carey & Carey, 2009, p. 9).

Dick, W., Carey, L. & Carey, J.O. (2009). The systematic design of instruction. New Jersey: Pearson.

Mijn conclusie:College voor Welzijn van Scalda heeft gekozen om het nieuwe curriculum voor deeltijdopleidingen Welzijn vorm te geven met behulp van het 4C/ID-model.Ik ben mede-ontwikkelaar voor dit nieuwe curriculum. Dat betekent dat ik de coachlijn vorm zal geven, mede op basis van het onderzoek voor LA5, tevens zal ik leertaken volgens het 4C/ID-model schrijven. Het 4C/ID model is goed toepasbaar voor welzijnsopleidingen. De hele taak-benadering biedt zicht op de complexe praktijk die deelnemers kunnen tegenkomen, maar geeft tegelijkertijd mogelijkheden om onderdelen uit die praktijk eruit te lichten en gedetailleerd te benaderen. Ook de PGO-benadering is goed toepasbaar. Binnen college voor Welzijn is van 1998 t/m 2006 gewerkt met het PGO-model. Deelnemers leren actief op zoek te gaan naar informatie. Echter de zelfstandige benadering van theorie door studenten en kritische kijk op gevonden informatie is binnen het MBO moeilijker te realiseren.Om de onderwijsvernieuwing van een stevige basis te voorzien wil ik werken vanuit de systems approach van Dick, Carey & Carey. Ik vind in het model genoeg ruimte om de constructivistische kijk op leren van ons team te verwerken. Tegelijkertijd geeft het model houvast om gedegen te werk te gaan en alle aspecten van ontwerp, ontwikkelen en implementeren goed uit te voeren.

Toevoeging na peerreview 13 mei:Ik heb gekozen voor een beknopte vergelijking van modellen deels op bekendheid met de modellen (zoals, PGO, 4C/ID), sturing vanuit de MLI (zoals VAL en the systems approach van Dick Carey &Carey) als nieuwsgierigheid naar soortgelijke benaderingen (Hanzemodel en ADDIE) zodat ik een overzicht zou krijgen van verschillende mogelijkheden voor onderwijsontwikkeling. De Val-benadering vindt ik te bewerkelijk in het voorbereidingstraject. Deelnemers kunnen een veelheid van leerwegen kiezen. Controleren van leerprocessen is dan best complex. Ik vind de benadering vrij eenzijdig gericht op peergroep leren. Het Addiemodel en het Hanzemodel vind ik niet uitgebreid genoeg om houvast te bieden bij ontwikkelen en implementeren van onderwijsvernieuwing en laat ik daarom verder buiten beschouwing.Het gemaakte overzicht van ontwikkelmodellen biedt mij handvaten om de school-keuze voor het 4C/ID model verder te beargumenteren en van mijn eigen mening te voorzien. Dit wil ik doen in een vervolg op deze opdracht, waarin ik de kracht en zwakte van de vernieuwingen in beeld probeer te brengen.