Muziek Lesvoorbereiding 17-1-13

Doelen:De leerling weet wie sweelinck isDe leerling kent het begrip affectenleerDe leerling weet wat de reformatie en contrareformatie inhoudt. De leerling weet wat wie Calvijn en Luther zijnDe leerling weet wat de invloed van het orgel isDe leerling weet wat er tijdens een mis qua gezang wasDe leerling weet de rol van het orgelDe leerling kent Claudio Monteverdi secunda prattica; eenstemmigWelke rol speelt de affectenleer in de muziek?

Voornemens:- Iets activerend in de les doen- Huiswerk check en er kort op terug komen- Vorige week vragen stellen- Betere filmpjes en fragmenten -

Belangrijke begrippen:- Toccata, reformatie, melodie, psalmen (eenstemmige zang), polyfonie (meerstemmige zang), orgel, affectenleer, contrareformatie, secunda prattica, symfonie,prima prattica, secuna prattica

StartDia To do- Herhaling vorige week/huiswerk- Uitleg over de kerk ten tijde in de 17e eeuw en de rol op de muziek in de tijd- Kerkmuziek: begrippen als psalmen, toccata, secunda prattica, muziekfragmenten) - Affectenleer - Opdracht: de REFORMATIE en de muziek- Studeeraanwijzingen- Huiswerk

Dia Vragen m.b.t. het huiswerkIk zal vandaag nog een les gaan geven over muziek in de 19e eeuw zoals ik vorige week ook al een deel had behandeld. Jammer dat sommigen ervan uit gingen dat het uit zou vallen. Ik kan nu namelijk niet alle stof weer gaan behandelen. Maar kort wil ik even wat vragen aan de mensen die er wel waren en het huiswerk hebben gedaan. Als de andere vooral andere 3 goed kunnen opletten, dan ben je weer wat meer op de hoogte.Want we hebben het vorige week gehad over muziek in huiselijke kring.

- Welke instrumenten werden er veelal gebruikt? En hadden we geluisterd, klavecimbel en blokfluit, waarom was de blokfluit een populair instrument? Goedkoop instrument en was makkelijk te bespelen. Men hoefde niet perse muziekles hierin te krijgen om het te bespelen. Zoals het klavecimbel die was veel ingewikkelder. - Wat was een liedboek? Waren - Wat was een collegium musicum?

Vandaag gaan we aan de slag met een ander soort muziek wat ook tijdens de 17e eeuw werd geluisterd. Dit waren namelijk de composities op basis van psalmen (kerkmuziek/kerkliederen),wereldlijke muziek of Italiaanse madrigalen , was ook religieuze muziek en stoelde op traditie, er vernaderde niet veel aan. Was gezongen poezie. (vocale muziekvorm).

Dia ReformatieDe reformatie had grote invloed op de muziek in de Nederlanden. Kan iemand kort en bondig uitleggen wat de reformatie inhield?

• Een soort scheiding binnen het christendom tussen de rooms katholieken en hervormers. Geleid door de vroege protestanten: Calvijn en Luther. Men wilde het liefst af van alle beelden en orgels en andere tierlantijnen in de kerken. Ze waren tegen de Roomse pracht en praal. Hervormers wilde eenvoud en soberheid. Terug naar god en niet de rijkdommen van de rooms katholieke kerk. Wilden terug naar de kern van het geloof de bijbel. In de 16e eeuw vond de Reformatie (lett. hervorming) plaats.

• Luther en Calvijn, braken met Katholieke kerk.• Orgel werd in Katholieke mis gebruikt, Calvijn verbood het orgel tijdens de

dienst.

• Aanhangers van Calvijn vonden dat de kerk er soberder, kerk mocht geen rijkdom meer hebben.

• Wilden terug naar de kern van het geloof, via de bijbel.

Dia Invloed van de reformatie op de muziekDit had gevolgen voor de muziek in de kerk.

Opdracht: Discussie muziek in de kerk?Waar pleiten jullie als hervormers voor/opvatting?Tegen:- Beelden in de kerk- polyfonie, dit zijn namelijk meerdere ingewikkelde

Bronnenblad maken

Dia Jan Pieterszoon Sweelinck Een heel belangrijke componist tijdens de 17e eeuw was Sweelinck. Sweelinck stond dus in het midden van een godsdienstig roerige tijd. Was een componist en organist in de oude kerk in amsterdam. En speelde in eerste instantie zware strakke melodieën van de psalmen in de gereformeerde kerk. Maar tijdens de reformatie wilde protestanten de orgels uit de kerken verbannen. Maar dit werd tegengehouden door de stadbesturen. Omdat orgels onder kunstschatten vielen. Wel werd in 1581 het orgelspel tijdens de protestantse diensten verboden. Sweelinck mocht alleen nog na de kerkdiensten spelen. Hij gaf zijn eigen ‘promenadeconcert waar hij improviseerde op bekende liederen. Hierdoor werd hij populair en trokken de mensen ook de kerk in zonder het geloof te belijden. De kerk werd ook een soort van ontmoetingsplaats, waar men kletsten, handel dreef en ze naar vrolijke bekende wijsjes luisterden. Zo hoopte het stadsbestuur dat de gang van al die zeelieden naar de kroegen tegen te gaan en zo de veiligheid op straat te kunnen bevorderen.

Naast stadsorganist was hij ook componist. Hij componeerde ingewikkelde muzikale instrumentale composities zoals toccata’s (= een instrumentale compositie zonder vaste vorm, dwz het ritme en toonsoort door het stuk afgewisseld worden zo musici mogelijkheden van instrument uitproberen, in volume en snelheid)

Liet zich beinvloeden voor zijn instrumentale muziek naar nieuwe ontwikkelingen uit venetie naar voorbeeld van Monteverdi.

Dia Prima PratticaOok wel een nieuwe soort instrumentale polyfonie (= het meerstemmig gebruiken van een instrument) hoor je terug. Speelt met echo-effecten. Meerstemmige muziek wordt ook wel de prima prattica genoemd. Deze term werd door ilaiaanse componist Claudio Monteverdi veelal in de barokmuziek gebruikt. Hierbij is de muziek (= de vorm) belangrijker dan de tekst (=inhoud). Bezwaren tegen deze vorm: - door de vorm van de meerstemmigheid kon je de tekst niet goed verstaan - niet goed mogelijk individuele expressie aan het lied mee te geven

Luistervb.

Door deze bezwaren brak Monteverdi met deze traditie in de secunda prattica

Dia Secunda pratticaWas zijn nieuwe manier van compeneren. In deze composities werd de zang muzikaal begeleid. De liederen zijn eenstemmig, zo kun je de tekst goed verstaan. Door de eenstemmigheid is het ook mogelijk emotie in de zang te leggen. . De muziek was ondergeschikt aan de tekst. De tekst was het belangrijkst. De begeleidende muziek werd geimprovseerd en diende ter versterking van de emotie die de zanger met zijn tekst vertolkde.

Zo komen we bij de affectenleer

Dia AffectenleerDe affectenleer gaat terug tot de Griekse Oudheid. In de secunda prattica werd er een verzameling van regels opgesteld om de emotie die de zanger met zijn tekst vertolkte te versterken. Zodat er een gemoedstoestand zoals vreugde, droefheid, en angst werd gewekt bij de luisteraars. Ik laat jullie een voorbeeld horen. Dit is een klaagzang: lamenta’s genoemd.

Dia Constantijn Huygens Was dichter en amateur-componist en een invloedrijke man. Hij orienteerde zich vooral op de verfijnde barokstijl en muziek die je in het buitenland trof. De psalmen(kerkelijke liederen) en orgelmuziek hadden weinig internationaal karakter. Hij was ook voor de verbanning van het orgel en tegen de promenadeconcerten die Sweelinck gaf. Wel luisterde hij graag naar de instrumentale muziek van Sweelinck, die zich hierin liet inspireren door de secunda prattica uit Ventie.

Motet en madrigalen

Opdracht maken Sweelinck werd ook geinspireerd door madrigalen. Dit waren meerstemmige zangspellen met gezongen poezie. Deze werden geschreven in de (madre)= moedertaal. Sweelicnck ook leerlingen had. Men wilde graag muziekles van hem krijgen. Hij had veel noordduitse leerlingen. Groot componist; Bach, werd ook door hem beïnvloed.

Onder melodie wordt in de muziek verstaan: een opeenvolging van tonen, dat wil zeggen van toonhoogten en toonduren, die in combinatie met het ritme een bepaalde muzikale gestalte vormt. Een melodie is een soort muzikale gedachte, met een specifiek karakter en met een duidelijk begin en eind. Beschouwt men, los van het ritme, enkel de intervallen van een melodie dan spreekt men van het 'melos'.Ritme is een specifieke beweging in de tijd door middel van accenten, die meestal een zeker patroon of regelmaat vertonen. Het is een belangrijk aspect van muziek, film, dans en veel poëzie.