Fietsstad 050De samenvatting: Iedereen kan fietsen!

Groningen,22 Januari 2016

Sanne van OoyenMarieke Lesterhuis

Anne DelfosEdwin Stoer

Jeroen SchumerRobbert de Groot Meent Sytze Pilat

Samenvatting: Iedereen kan fietsen!

InterventiedoelenIn de interventie komt de focus te liggen op een beperkte groep buitenlandse studenten. Dit plan van aanpak is gericht op de volgende doelgroep: ‘Buitenlandse studenten die voor het eerst in Groningen zijn komen wonen en niet of nauwelijks kunnen fietsen’.

Deze doelgroep is gekozen omdat nieuwe buitenlandse studenten erg onwetend zijn hoe ze zich in het verkeer moeten gedragen, wat betreft de fietscultuur en de verkeersregels in Nederland en dus ook in Groningen (Gerritse, L, 2014). Alleen weten zij niet waar en hoe zij deze gedragsregels in het verkeer moeten leren, omdat de focus vaak ligt op andere facetten wanneer ze in Nederland zijn komen wonen, denk hierbij aan: een ander land, cultuur, woonplaats etc. (Fietsberaad, 2009).

Na het volgen van deze interventie is de doelgroep op de hoogte van de Nederlandse verkeersregels en kan zij deze verkeersregels toepassen in het verkeer, zodat de deelnemer zelf voldoende vertrouwen heeft en zich veilig in het verkeer van Groningen kan gedragen. Ook zorgt de doelgroep voor goed materiaal, zodat zij zich in combinatie met het aangeleerde gedrag zich veilig in het verkeer kunnen begeven. Na de interventie zal de doelgroep zowel theoretische als praktische kennis, die aangeboden wordt in deze interventie, kunnen hanteren.

Elk jaar gebeuren er, door deze onervarenheid van buitenlandse studenten, vaak ongelukken in de stad en op Zernike campus (CBS, 2015). Een grote groep van de buitenlandse studenten weet niet hoe ze zich in het Nederlandse verkeer moeten gedragen, kennen de verkeersregels in Nederland niet en/of heeft zijn of haar materiaal niet in orde. Hiermee bedoelen we een fiets met slecht werkende remmen of een te kleine fiets waardoor studenten gaan slingeren of niet goed kunnen reageren. Dit zorgt voor irritaties in het verkeer maar vooral voor veel gevaarlijke situaties (Stichting consument en veiligheid, 2007) (van Hout, 2007).

Deze doelgroep, buitenlandse studenten in Groningen, heeft in eerste instantie zelf last van het probleem. Door onwetendheid van de regels in Nederland kan het zijn dat de ze zich onzeker (gaan) gedragen in het verkeer. Dit gedrag resulteert in het maken van de verkeerde beslissingen op noodzakelijk momenten. Hierdoor brengt de student zichzelf in gevaar maar hierbij ook zijn of haar mede verkeersdeelnemers (Fietsberaad, 2009).

De interventie De deelnemers worden bij aanvang van deze cursus ingedeeld doormiddel van een leerstijlen test. Uit onderzoek ( Regouin & Siegers, 2005) blijkt dat denkers en dromers profiteren van abstracte begripsvorming, waarnemen en overdenken. De denkers en de dromers vormen dus een groep. De doeners en beslissers leren veel door concrete ervaringen en actief experimenteren. Doeners en beslissers vormen samen ook een groep. Als de groep groter wordt dan twintig personen, zullen wij genoodzaakt zijn de groep te verdelen in meerdere groepen. De groepen zullen dus niet groter worden dan twintig personen, persoonlijke begeleiding is namelijk erg belangrijk in een leerproces. Dit geldt voor zowel de denkers/dromers als de doeners/beslissers. De totale training zal in totaal 3 dagdelen duren; één dagdeel theorie, één dagdeel lopend de praktijk in en één dagdeel fietsen in de praktijk.

Denkers/dromersDe groep deelnemers wordt ontvangen in een ruimte vergelijkbaar met een klaslokaal. De sessie duurt in totaal negentig minuten. Hiervan worden ca. één uur gevuld door de gastspreker. Een expert verkeersveiligheid van de politie komt uitleg geven hoe belangrijk het is dat mensen zich veilig gedragen in het verkeer. Vervolgens worden er verkeersregels uitgelegd en verkeersituaties gepresenteerd waarin verteld wordt hoe mensen zich in de desbetreffende situatie moeten gedragen en op de juiste manier de verkeersregels toepassen (Beek, 2012). Hierdoor krijgen de deelnemers kennis van de verkeersregels en situaties. Nadat de expert heeft gesproken wordt de kennis teruggekoppeld aan de deelnemers. Dit wordt in het laatste halfuur gedaan, in de vorm van een quiz (Draaijer, et al., 2004). Er worden vier groepen gemaakt. Vervolgens worden er twintig vragen gesteld, gerelateerd aan verkeersveiligheid en verkeersregels, waarop antwoord moet worden gegeven. In de groepen mag overlegd worden. Uiteindelijk komt er een groep die het beste heeft gescoord en wint een prijs (Van den Broek, et al., 2009).

Nadat deze groep kennis heeft vergaard gaan zij de praktijk in, dit is het tweede dagdeel van deze cursus. De kennis die zij hiervoor hebben opgedaan kunnen ze nu gebruiken in de praktijk. De deelnemers gaan lopend gevaarlijke kruispunten in Groningen verkennen. Zie de bijlage voor de looproute.

Doeners/beslisserIn tegenstelling tot de denkers en dromers wordt er van de doeners en beslissers verwacht dat ze direct inzicht vergaren in de praktijk. In het eerste dagdeel van deze cursus zullen de deelnemers dus direct de stad ingaan om de moeilijke verkeerssituaties in Groningen te verkennen. Zie de bijlage voor de looproute.

In het tweede dagdeel van deze cursus krijgt deze groep net als de denkers en dromers een voorlichting van een gastspreker zoals hierboven is beschreven. Ook deze voorlichting wordt afgesloten met een quiz.

Toepassing Tijdens deze laatste stap wordt al het bovenstaande toegepast. In dit laatste dagdeel komen de twee groepen samen. Het is hierbij belangrijk dat ze deelnemers zich verbonden voelen met elkaar, verbondenheid is namelijk belangrijk bij het floreren van mensen (Diener & Seligman, 2002). Het is de bedoeling dat de cursisten met elkaar een fietsroute gaan fietsen en hierbij alle geleerde

kennis toepassen in de praktijk. De studenten zullen beoordeeld worden op verschillende vaardigheden die nodig zijn voor verschillende verkeerssituaties in de stad Groningen. De toepassing bestaat uit twee delen: techniek en verkeersinzicht. Techniek bestaat uit sturen, trappen, evenwicht behouden. Verkeersinzicht bestaat uit verkeersborden begrijpen, stoppen bij het verkeerslicht, voorrang verlenen wanneer nodig.

Thema’s uit de positieve psychologieEr worden verschillende thema’s uit de positieve psychologie gebruikt in deze interventie. Namelijk: verbondenheid, verwachting van de eigen effectiviteit en dankbaarheid. Verbondenheid is belangrijk omdat de deelnemers dan meer aandacht hebben voor elkaar, moeilijke taken gemakkelijker lijken, het creëert een ervaring van samenwerking, het verhoogt enthousiasme voor de opdracht, schept een opbouwende sfeer, creëert een gevoel van erbij horen en verhoogt het welzijn voor iedereen (Values, 2015). Ook zorgt verbondenheid voor het gevoel van floreren, iets gaat nog beter dan eerst (Diener & Seligman, 2002).

Dankbaarheid is een emotie die verschijnt als mensen hulp krijgen die waargenomen wordt als kostbaar, waardevol, en altruïstisch. Ook voor eigen capaciteiten. Dankbaarheid is meer dan een waardering van hulp van anderen (Burken, 2015). Ook is dankbaarheid een belangrijk thema. Hierbij kun je denken aan dankbaarheid tegenover de organisatie van de fietscursus, maar ook dankbaarheid naar zichzelf toe, omdat ze de stap hebben genomen om de fietscursus te volgen. Dit is belangrijk omdat dit kan leiden tot een trots en competent gevoel, wat resulteert in dankbaarheid. Maslow concludeerde uit zijn onderzoek dat uiting geven aan dankbaarheid essentieel was voor emotionele gezondheid. Als je uiting geeft aan dankbaarheid, dan ben je je namelijk ook bewust van de (alledaagse) positieve gebeurtenissen om je heen en ben je daar blij om. Daarbij spelen twee aspecten een rol: de dankbaarheid is gericht op iemand anders en die persoon heeft oog voor het goede dat hij ontvangt (Bannink, 2011).

Het laatste thema is verwachting van de eigen effectiviteit. Eigen effectiviteitverwachting is de mate waarin je denkt bepaald gedrag succesvol te kunnen uitvoeren. Als het gedrag dan ook succesvol wordt uitgevoerd, zorgt dit voor een ‘boost’ van de eigen effectiviteitsverwachting (Marilyn, 2013). Dit thema wordt gebruikt omdat het vergroten van de eigen effectiviteit, wordt het zelfvertrouwen van de doelgroep om vorderingen te maken verbeterd. Door dit zelfvertrouwen zullen de deelnemers zelfverzekerder in het verkeer deelnemen. Hierdoor wordt de verkeersveiligheid vergroot omdat ze vertrouwen hebben in het feit dat ze de juiste regels en manieren kennen om veilig deel te nemen in het verkeer. Denk hierbij aan hand uitsteken op het juiste moment, stoppen voor het rode licht en voorrang verlenen wanneer nodig.

Effectiviteit Deze interventie zal zeker geschikt zijn om de fietsvaardigheden van buitenlandse studenten te beïnvloeden. Ter onderbouwing van deze interventie heeft er een gesprek plaatsgevonden met Veilig Verkeer Nederland, hier is gesproken met Aafke Hania. Zij is werkzaam bij Veilig Verkeer Nederland als senior projectleider, regio noord. Hierdoor heeft zij veel parate kennis over deze interventie.

Zij bevestigde dan ook in dit interview dat deze interventie zeker van toepassing zou kunnen zijn in Groningen, dit interview is dan ook bijgevoegd (bijlage 2). Veelvoudig heeft zij gehoord van medeweggebruikers in Groningen dat er veel irritaties zijn omtrent het onveilige weggebruik van buitenlandse studenten. Exacte cijfers over verkeersongelukken zijn dan ook te vinden op het Centraal Bureau voor Statistiek, hier blijkt dat het aantal fietsdoden in geheel Nederland niet toe te nemen maar ook niet af te nemen. Dit getal blijft uit dit onderzoek hangen rond de 180 personen. De leeftijdscategorie waarin er veel ongelukken zijn is dan wel erg interessant. Deze vindt namelijk plaats in een leeftijdscategorie van boven de 70 jaar en in een leeftijdscategorie van 20-29 jaar. Dit is erg interessant aangezien dit vaak de leeftijdscategorie van studenten betreft.

Veilig Verkeer Nederland wijst ook uit naar de effectiviteit van deze interventie aangezien er ook zeker meer aandacht besteed moet worden aan buitenlandse studenten. Hierbij werd er wel een kritiekpunt gegeven over de gehele lengte van onze interventie, aangezien deze 3 dag delen gaat duren. Er werd aangegeven dat buitenlandse studenten in deze ‘nieuwe’ periode vaak vermoeid zijn door alle nieuwe indrukken. Door verdere ervaring zal dit, in de toekomst, uitwijzen of dit aangepast moet worden in deze interventie.

Samenvattend zal deze interventie zeker bijdragen aan de verkeersveiligheid in Groningen. Door de huidige interventies ook toe te spitsen op de buitenlandse studenten in Groningen. Hierdoor zullen er, in de toekomst, door verhoging van de verkeersveiligheid minder ongelukken gebeuren in Groningen.

Bijlage 1: Literatuurlijst

Bannink, F. (2005). De kracht van oplossingsgerichte therapie: een vorm van gedragstherapie. Gedragstherapie, 38, 5-16.

Bannink, F. (2011). Positieve Psychologie in de praktijk. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers.

Beek, P.J. (2012). Nieuwe, praktische relevante inzichten in techniektraining. Motorisch leren: Het belang van observeren en nadoen.

Burken, P. v. (2015). Positief psychologisch construct dankbaarheid. Opgeroepen op februari 10, 2016, van PsychFysio: http://www.psychfysio.nl/4_18_3/

Diener, E. & Seligman, M.E.P. (2002). Very happy people. Psychological Science, 13, 81-84.

Draaijer, S., Van Gastel, L., Peeters, V., Frinking, P., & Reumer, C. (2004). Flexibilisering van Toetsing.

Gerritse, L. (2014). Buitenlanse studenten: ‘Echt niet dat ik op een fiets ga zitten’.

http://vvn.nl/media/1481

http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheid-welzijn/publicaties/artikelen/archief/2015/aantal-verkeersdoden-gelijk-gebleven-in-2014.htm

http://www.fietsberaad.nl/library/repository/bestanden/CyclingintheNetherlands2009.pdf

http://www.provinciegroningen.nl/beleid/verkeer-en-vervoer/veilig-verkeer/ongevallencijfers/Marilyn. (2013, Januari 9). Positieve Psychologie. Opgeroepen op februari 10, 2016, van mens-en-samenleving: http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/108755-positieve-psychologie.html

Regouin, W., & Siegers, F. (2005). Kolbs typologie van leerstijlen; een hulpmiddel voor begeleiding van het leren van supervisanten.

Stichting Consument en Veiligheid. (2007). Fietsongevallen in Nederland; de harde feiten!!

Values, L. (2015). Verbondenheid.

Van den Broek, A., De Witte, H., Vansteenkiste, M., Lens, W., & Andriessen, M. (2009). De zelf determinatie theorie.

Van Hout, K. (2007) De risico’s van fietsen. Steunpunt Verkeersveiligheid.

Bijlage 2: Interview Veilig Verkeer Nederland

Kunt u zichzelf eerst even voorstellen? Wie bent u? Aafke HaniaWat is uw functie? Senior projectleider Veilig Verkeer Nederland, regio NoordWaar zet u zich voor in? Organisatie, vereniging, projecten VVN

Huidige situatieIs bij u bekend hoeveel verkeersongelukken er in 2015 zijn gebeurd, waarbij fietsers betrokken zijn?Nee op dit moment niet. Volgens mij zijn die cijfers nu nog niet bekend. En specifiek in Groningen?Ook nog niet bekend. Hoe is dit in verhouding met het jaar 2014 (stijging of daling)?Is nu nog niets over te zeggen. Voor eerdere cijfers kijk op de site van het CBs, bijvoorbeeld:http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/gezondheid-welzijn/publicaties/artikelen/archief/2015/aantal-verkeersdoden-gelijk-gebleven-in-2014.htmOok is informatie op de site van het SWOV te vinden. Of deze:http://www.provinciegroningen.nl/beleid/verkeer-en-vervoer/veilig-verkeer/ongevallencijfers/Zijn hier doelstelling en voor gesteld en zijn deze behaald?nvtZijn er toekomstplannen om het verkeer veiliger te maken voor fietsers? Zo ja, hoe zien deze eruit?VVN richt zich binnen Groningen voornamelijk op verkeerseducatie op de basisschool. Jong geleerd is oud gedaan. Dit door de verkeerslessen en zaken als theoretisch en praktisch verkeersexamen. Daarnaast voert VVN vele andere projecten uit o.a. gericht op de veilige schoolomgeving, alcohol en verkeer, afleidingsprojecten jonge bestuurders etc.Voor komende jaar ligt o.a. een focus op de gevaren van fiets-smartphonegebruik.

Wat is uw eerste indruk van de beschreven interventie?-Herkent u het beschreven probleem?Ik herken het zeker door opmerkingen van vele weggebruikers en studenten. Ik weet echter niet hoeveel ongevallen er in Groningen daadwerkelijk bij het Zernikecomplex met buitenlandse studenten zijn. -Heeft u hier ervaring mee?Nee. -Wat vind u van de keuze voor deze doelgroep?Denk dat het een heel goede doelgroep zou kunnen zijn en dat het heel goed is om aandacht aan de verkeersveiligheid voor deze groep weggebruikers te besteden. Verwacht u dat de interventie effectief zal zijn?Zal deze een noemenswaardige bijdrage leveren aan de toekomstplannen van vvn?Het past zeker bij de visie van VVN: “iedereen veilig over straat”. Een groep studenten is momenteel ook bezig met een onderzoek gericht op fietsers in de stad Groningen. Daar zou dit een goed onderdeel in kunnen zijn. Ziet u verbeterpunten aan de interventie, die de bijdrage kunnen vergroten?Waar jullie op moeten letten is de vraag: gaan studenten 1,5 dag bezig zijn met deze training? De studenten zullen het in deze periode best druk hebben, veel nieuwe indrukken en veel te doen hebben; zullen zij dan zoveel tijd besteden aan deze training? Misschien wel hoor…maar zoek dat vooraf wel goed uit. Wellicht is een dagdeel al lang genoeg. Of bv. eerst een dagdeel, dan twee weken gewoon het verkeer in en dan ( kracht van herhaling en eerste ervaringen) een terugkomdag?

Dat is slechts een eerste gedachte. Ik heb mij hier niet in verdiept maar wellicht is het voor jullie iets om even goed over na te denken en gemotiveerd te bedenken waarom jullie voor deze opzet kiezen.

Heeft u een tip voor ons om de interventie effectiever te maken?Zie antwoord vorige vraag.En wellicht is de informatie in dit boekje van VVN wel interessant. De VVN weetlat voor jongeren. Over hoe je effect bij jongeren wel/niet kunt creëren. Zie: http://vvn.nl/media/1481

Bijlage 3: Routes

Bijlage 4: Stroomdiagram