BEELD 2D • BEELD 3D • ARCHITECTUUR • MODE en DESIGN • THEATER en PERFORMANCE DANS • MUZIEK • FILM en TV • LITERATUUR • INTERACTIVE MEDIA

Wat? De vier evangelistenWie? Leopold PluysWanneer? Eind 19de eeuwWaar? Antwerpen, Keizerskapel in de keizerstraat, hoogaltaar

FOTO

CONTEXTHoe wordt het werk gepresenteerd?

Het schilderij bevind zich aan de oostkant van de kerk links en rechts van het hoofdaltaar. Op het schilderij zijn de vier evangelisten zichtbaar. De 2 linkse evangelisten zijn Lucas en Mattheus. Rechts zijn het Johannes en Marcus.Elke personage is ca. 240 cm hoog. Deze doeken imiteren in feite glasramen. Onder aan elke personage staat er de namen genoteerd en het symbool voor wat de personages staan. Alle evangelisten houden een rood boek vast. Bij Lucas en Johannes zijn de beide boeken gesloten, maar Johannes en Marcus kijken allebei in het boek. Het valt ook op dat ze alle vier de zelfde kledij dragen en dat ze op bloten voeten staan. Ze hebben alle vier een aureool dat is een gouden ronde cirkel achter hun hoofd dat als teken heeft van heiligen. In het algemeen vallen er drie kleuren op in het werk, rood, blauw en geel.

In welke (historische) context is het gemaakt?

De vier evangelisten die afgebeeld staan op het schilderij hebben elk een betekenis, zo is dat Lukas voor de os staat, Johannes voor de adelaar, Mattheus voor de engel en Marcus voor de leeuw. Evangelist komt van het woord evangelie, dat komt uit het Grieks en betekend “goede boodschap”. Die hebben het christelijke evangelie verspreid via het schrift Zo is het levensverhaal van Jezus in het Nieuwe Testament van de Bijbel opgenomen geweest.

ONDERWERP/THEMAWelk verhaal lees je in dit werk?Over Lukas is er weinig verteld geweest. Hij was afkomstig uit de Syrische stad Antiochië volgens de overlevering, waarschijnlijk van heidense afkomst. Dat baseert men niet alleen op het feit dat zijn evangelie bestemd was voor Jezus' leerlingen die van niet-joodse afkomst waren, maar ook op het feit dat Paulus hem uitdrukkelijk niet noemt als een leerling uit de besnedenen.

Johannes was één van de twaalf leerlingen, die Jezus rond zich had uitgekozen; volgens de overlevering was hij de jongste. Hij was een broer van Sint Jacobus de Meerdere. Op het moment dat Jezus hen riep waren zij als vissers in dienst bij hun vader Zebedeus; hun moeder heette (Maria) Salome. Zij kwam op een dag aan Jezus de gunst vragen, dat haar beide zoons straks in zijn koninkrijk links en rechts van hem zouden mogen zetelen.

Mattheus behoorde tot de twaalf apostelen die door Jezus zelf waren uitgekozen. Bij Markus en Lukas wordt hij Levi genoemd. Hij woonde in Kafarnaüm. Daar was hij tollenaar. Dat betekende dat hij als jood in dienst van de Romeinse bezetters belastinggeld opeiste van zijn eigen volksgenoten. Vaak staken dergelijke mensen een flink deel ook nog in hun eigen zak, beschermd door de Romeinen. In het evangelie staan ze niet hoog aangeschreven: meestal worden ze in één adem genoemd met zondaars.

De overlevering vertelt, dat de schrijver van het tweede evangelie Markus heette; dat deze gezel was van Petrus en Paulus en dat hij dezelfde is als de 'Johannes Markus' van wie sprake is in de Handelingen der Apostelen. Als dat alles klopt, dan weten we van hem, dat hij uit Jeruzalem afkomstig was, dat zijn moeder Maria heette en huisbaas was in de stad Jeruzalem; in één van haar huizen houdt de eerste christengemeente haar eerste bijeenkomsten.

Wat wil de kunstenaar overbrengen?Hij wil het religieuze verhaal overbrengen van de evangelisten.

TECHNIEK

Welke technieken kan je waarnemen?Het werk heeft gotische kenmerken. De lijn speelt een grote rol. Sterke contouren worden met een vlakke tint ingevuld. De ruimte is van weinig belang, evenals het licht. De kleuren zijn sterk. Omdat het werk niet getantaliseerd geschilderd is geeft het een verlies en verdwijnende betekenis.

Hoe linkt de kunstenaar deze techniek aan wat hij/zij wil communiceren?Hij maakt een christelijk werk met gotische kenmerken. In de 19de eeuw waren vooral de kleuren belangrijk, ruimte is van weinig belang maar omdat het in een kerk staat geeft deze ruimte weer.

KUNSTWaarom grijpt dit mij aan of waarom niet? De grote van het werk vind ik op zich een wauw effect, maar alles lijkt plat, er is niet veel gespeeld met contrasten en licht.

Hoe wordt/werd het werk in de kunstkritiek onthaald?Het werk is niet zo bekend.

INSPIRATIEWelke elementen spreken je aan in dit werk?De grootte van het werk zoals ik eerder vertelde, het staat ook in de goede ruimte omdat het werk zo meer kan ademen.

Hoe link je dit aan andere expressievormen?De evangelisten die afgebeeld zijn worden vaak gebruikt in andere expressievormen. Zo staan ze in de bijbel geschreven en andere literatuur.

BRONNENDries van den Akker, Lukas evangelist, 2007.10.11, http://www.heiligen.net/heiligen/10/18/10-18-0100-lukas.php

Dries van den Akker, Johannes apostel, 2007.12.08, http://www.heiligen.net/heiligen/12/27/12-27-0104-johannes-apostel.php

Dries van den Akker, Mattheus apostel en evangelist, 2007.09.11, http://www.heiligen.net/heiligen/09/21/09-21-0090-mattheus.php

Dries van den Akker, Marcus evangelist, 2010.04.11,http://www.heiligen.net/heiligen/04/25/04-25-0068-marcus-evangelist.php

Liturgie en cetera, http://noemewv.nl/Kunstgeschiedenis/MIDDELEEUWEN/SchilderGotisch.htm