Verslag en Achtergrondinformatie van de Wandeling in de omgeving van Oirschot: Landgoed De Baest 16-05-2008 Meanderende Beken, Gemengd Bos, Hoog Gras, Kanaal, Mariakapel en Landgoed We beginnen de wandeling bij de Theresiakapel (1)aan de Dr. J van de Mortellaan.

1 Theresiakapel De kapel is gebouwd in 1933 door Henri van de Mortel toenmalige bewoner van Landgoed Baest als dank en herinnering voor een verkregen gunst. Het kapelletje is in 1980 gerestaureerd. In de omgeving van Oirschot liggen nog vier kapelletjes. Kijk maar eens op deze website:

http://members.home.nl/h.w.gaken/oirschot-1.htm We lopen iets terug, tot over het bruggetje en gaan daar rechts het pad in en volgen zo de Kleine Beerze. 3 De Beerze is ook nu weer de rode draad door onze wandeling. In het begin lopen we dus langs de Kleine Beerze, waarbij we de oprijlaan van Huize te Baest kruisen. Even verder komt de Kleine Beerze samen met de Groote Beerze, en gaan beide verder als de Beerze. Even voor dit punt van samenvloeien gaan we over een bruggetje zonder leuning de kleine Beerze over. Deze beekjes stromen dwars door landgoed De Baest. Dit landgoed wordt in het noorden ruw doorsneden door het Wilhelminakanaal. Wat verderop zullen we ook zien dat de Beerze onder dit kanaal wordt doorgeleid.

2 Wilhelminakanaal Het Wilhelminakanaal is een water in Noord-Brabant. Het loopt van de Amer bij Geertruidenberg naar de Zuid-Willemsvaart tussen Beek en Donk en Aarle-Rixtel en is 68 kilometer lang. Het kanaal is bevaarbaar voor schepen tot 500 ton. Gemiddeld is het 2,30 meter diep (ondiepste punt: 1,90 meter) en 25 tot 30 meter breed.

De eerste plannen voor een kanaal dat Tilburg en Eindhoven met de Maas verbindt, dateren uit 1794, maar het duurde tot 1910 tot werd begonnen met het graven. Op 16 september 1916 meerde het eerste schip in Tilburg aan maar het duurde tot 1923 voordat het kanaal voltooid werd. Op 4 april van dat jaar werd het

officieel geopend. Door de opkomst van het vrachtverkeer is de waterverbinding haast overbodig geraakt

Gelukkig heeft men van de oorspronkelijke plannen om ook de Beerze te kanaliseren afgezien, zodat dit prachtige stukje landschappelijke natuur is behouden. In plaats daarvan heeft men aan de oostelijke rand van het het landgoed een afwateringskanaal gegraven. Wij gaan ook het Wilhelminakanaal over bij de ophaalbrug en gaan aan de andere kant weer verder langs de Beerze. Zo komen we uit bij de Kapel van de Heilige Eik, waar vooral in de meimaand nog veel bedevaartgangers komen. Hier houden we even een koffie-pauze. 4 Kapel van de Heilige Eik

De kapel is toegewijd aan O.L. Vrouw van de H. Eik. Het miraculeuze Mariabeeld dat hier oorspronkelijk stond, staat nu in de Oirschotse Petruskerk. Het is een laat- middeleeuws beeldje, dat in de 15de eeuw door herders gevonden werd. Zij plaatsten het in een eik. Al gauw werden er wonderen mee in verband gebracht, waardoor de devotie groeide en het beeldje in een houten kapel geplaatst werd. De huidige kapel dateert van 1854. In 1906 werd ze vergroot. De toegangsbogen van het nieuwe deel worden gedragen door zuilen die afkomstig zijn van de Sint-Petruskerk in het dorp. Ook aan deze kant van het kanaal lopen we dus nog steeds op het landgoed. We gaan via de volgende ophaalbrug over het Wilhelminakanaal weer van het noordelijk deel naar het zuidelijk deel van het landgoed. We lopen helemaal door naar de zuidelijke punt, waar de Groote Beerze in het omleidingskanaal stroomt en er aan de andere kant weer uitkomt. 5 Landgoed De Baest Rond de samenloop van de Grote en de Kleine Beerse ligt al sinds de middeleeuwen het landgoed De Baest. Het landgoed is ontstaan als een ontginning met een nederzetting bij een doorwaadbare plaats in de beek. Later werd het de buitenplaats van de bisschoppen van ’s

Hertogenbosch. Tenslotte is het al enkele eeuwen eigendom van één familie. Mede door het zorgvuldige beheer van deze eigenaren is het nu nog steeds zo duidelijk als oude nederzetting te herkennen.

Het landgoed bestaat uit vijf boerderijen rond het Huis te Baest met zijn bijgebouwen en het park. Dit alles wordt omringd door een fraai bosgebied, afgewisseld met weiden en akkers. In één woord prachtig… Al 300 jaar zorgt één en dezelfde familie voor dit prachtige landgoed. In de jaren tachtig heeft de heer Van de Mortel een aanvang gemaakt met de renovatie van het huis en de tuinen. Daarnaast heeft hij nieuwe wegen gezocht om het landgoed duurzaam in stand te kunnen houden door nieuwe bronnen van inkomsten aan te boren, passend bij het voorname en historische karakter. Er is veel aandacht geschonken aan de versterking van de relatie tussen het huis en de tuinen, en de overgangen van de tuinen naar de prachtige omgeving.

Voorwandeling met Ben Jacobs Tijdens het voorwandelen op 2 mei hadden we veel last van muggen. Het is dus zaak om hiermee rekening te houden, door over 14 dagen anti-muggen gel of stift mee te nemen. Het is half tot zwaar bewolkt. De temp. Is 16° en de windsnelheid is 2m/sec. Goed wandelweer dus. Slechts op enkele plaatsen(vlak bij de Beerze) is het wat drassig.. De rododendrons bloeien nog niet, evenmin als de gele lis. Misschien over 14 dagen??? Wel zien we enkele randen met het prachtige gele koolzaad. Als we bij de Mariakapel van de H. Eik arriveren is er net een fotosessie bezig van een “jong” bruidspaartje. Op het vijvertje tegenover het landhuis aan de van de Mortellaan zwemt een eendje met enkele jonkies. Groepswandeling 16 mei 03.00uur. Ik schrik wakker en hoor buiten de regen met bakken uit de hemel komen. We hebben net 14 dagen met het prachtigste zomerweer achter de rug ; temperaturen van 25+ ° en een strakblauwe lucht, maar de weersvoorspellingen voor deze dag waren voor het zuiden niet al te best. Ik vrees dus het ergste. Tot een uur of 6 blijft het doorgieten. Maar dan stopt de waterval. Het is ’s morgens droog maar wel behoorlijk dampig. Grote luchtvochtigheid. Als we bij het startpunt van de wandeling arriveren is het ideaal wandelweer. Vochtig, maar droog en de buienradar heeft voor het vertrek een positief beeld gegeven. De temperatuur is 21°, Het is zwaar bewolkt, maar in de middag komt er af en toe een zonnetje door en het is zo goed als windstil. Ten gevolgen van de waterhoos van afgelopen nacht liggen er nog overal flinke plassen en is het aardig drabbig. De rododendrons staan volop in bloei, ook de gele lis staat er prachtig bij. Zelfs de braamstruiken staan al vol witte bloempjes. Van een mooi wit bloempje weet ik de naam niet zeker. Wie het weet mag het zeggen. (volgens de boeken waarschijnlijk dalkruid.)

http://www.neerlandstuin.nl/plantenb/dalkruid.html Opvallend laag is de waterstand van de KleineBeerze, die op sommige plaatsen bijna droog staat. Onderweg drinken we koffie en eten een boterhammetje bij de Mariakapel de H. Eik. We zijn vandaag met 16 wandelaars. Na afloop drinken we gezellig een drankje bij Cafe ’t Dorpsplein in Oostelbeers Aanbevelingswaardig: Ik haal aardig wat informatie en inspiratie van de website van Rob Biesters en Arnold v Genesen, die een prachtige site hebben met mooie gps-wandelingen. Bekijk hem maar eens. http://www.dse.nl/~gpstracks/ Ook de volgende site is van Rob Biesters. http://www.gpstracks.nl/ov-wandel-noordbrabant.php# Tot de volgende keer en veel wandelplezier, Chris Pennings

Verslag en Achtergrondinformatie van de: Wandeling in de omgeving van de Logtse Baan 18-04-2008

De Logtse Baan ligt in het gebied tussen Spoordonk en Oisterwijk. Dit gebied grenst aan drie andere natuurgebieden; in het noordoosten ligt het Banisveld,in het noordwesten grenst het aan de Kampina, die doorloopt, tot Boxtel en iets verder naar het westen liggen de Oisterwijkse vennen. In de wandeling die we vandaag lopen (maar ook in de wandeling van mei) is het riviertje de Beerze prominent aanwezig. 1. De Beerze,broekbos, hei, inundatiegebied, beekdal. Meteen als we de parkeerplaats aflopen slaan we rechts af, en lopen langs een brede sloot. Links zien we een broekbos liggen dat helemaal in het water (van de Beerze) staat. Het is hier een gekwetter van vogels.. Aan het einde van dit pad, ligt in het noordoosten het Banisveld. 2. Natuurontwikkelingsproject Banisveld

Dit gebied grenst aan de Beerze en is een goed voorbeeld van natuurontwikkeling in het beekdal. In het gebied lag vroeger de vuilnisbelt Banisveld. Daar is niets meer van te zien. De vuilstort is vakkundig 'ingepakt' en bedolven onder een dikke laag zand. De voormalige stortplaats is onderdeel van een ambitieus natuurontwikkelingsproject dat de natuurgebieden Kampina en Mortelen met elkaar moet verbinden en is daardoor een cruciaal element in het Groene Woud , het

aaneengesloten netwerk van natuurgebieden dat in Midden Brabant aan het ontstaan is. Voor dat doel is een paar jaar geleden 70 ha landbouwgrond in de omgeving van de vuilstort aangekocht en aan de natuur teruggegeven. Aanvankelijk zou er een bos- en heidegebied moeten komen in Banisveld, maar er komen zo veel bijzondere planten op dat het beheer daarop wordt afgestemd en het gebied open blijft. We slaan links af en even later komen we bij een stuw, en even daarna bij een bruggetje over de Beerze . 3. De Beerze De Beerze ontstaat als Groote Beerze tussen Bladel en Hapert uit de Aa of Goorloop, die aan de Nederlands-Belgische grens ten zuidwesten van Luyksgestel ontspringt en het kleinere Dalems Stroompje, dat ten zuiden van Bladel ontstaat. Zij stroomt vervolgens langs Casteren, Westelbeers en Middelbeers naar het Landgoed de Baest, waar de Kleine Beerze in de beek uitmondt. Van hier af heet zij gewoon Beerze. Zij stroomt langs Spoordonk en de Kampina naar Lennisheuvel, waar de Beerze Smalwater gaat heten. Vlak voor Boxtel stroomt een zijtak, de Kleine Aa, naar de Esschestroom. De hoofdtak mondt bij Boxtel in de Dommel uit.

Als we iets verder lopen komen we bij een draaihekje wat toegang geeft tot de Kampina. Als we met de groep gaan wandelen, of misschien iets later zullen hier weer runderen of paarden staan.

4. Kampina Kampina wordt beheerd door Natuurmonumenten. Dat beheer bestaat vooral uit het laten liggen van omgevallen bomen, het zuiver proberen te houden van het water in de vennen (en het grondwater) en het laten begrazen van de heide. Dat grazen wordt gedaan door IJslandse pony’s en runderen die vrij loslopen in het gebied. Bij het betreden van het afgesloten natuurgebied passeer je dan ook meestal een draaihek of wildrooster dat is geplaatst om de dieren in het gebied te houden. Naast deze uitgezette dieren zijn er echter nog veel meer dieren te zijn: denk daarbij aan kikkers langs de vennen. Eekhoorns en spechten in de bossen en veel vogelsoorten rond het water en op en boven de heide. Er zijn verschillende uitzichtposten voor vogelaars ingericht, zodat deze rustig de vogels langs en op de vennen kunnen observeren. Maar het gebied is vooral zeer geschikt om te wandelen, wat ook blijkt uit de zeer grote verscheidenheid aan uitgezette en gemarkeerde routes. Zoals je misschien wel opmerkt is het pad hier verlegd, in vergelijking met vorig jaar. Het ven is groter gemaakt en het pad loopt er nu links voorbij. Als we even later naar links afbuigen, komen we bij punt 5 op de kaart. We zullen hier even wat tijd nemen om iets te drinken en rond te kijken. Zitten is hier moeilijk, of het moet een stuk droger zijn dan tijdens het voorwandelen. Rechts zie je een (nog verlaten) ooievaarsnest in de weilanden. In deze weilanden liggen ook minstens twee kievitsnesten. Met een kijker kun je ze goed zien. Hoewel…om zo’n kijker goed stil te houden en te richten is best moeilijk. Als we weer verder gaan, komen we weer uit op de Logtse baan. Als we die even verder oversteken, komen we in het Dal van de Beerze. Dit is een inundatiegebied. Hier zie je de Beerze ook in het water opgaan. Er zitten erg veel watervogels; slobeenden, Canadese gans, nijlgans, aalscholvers (zitten waarschijnlijk in een dode boom).

6 Logtse Baan. Langs een gedeelte van de Beerze, tussen Oirschot en Oisterwijk, is in 1999 in het kader van de ruilverkaveling Viermannekesbrug,ten zuiden van de Logtse Baan een terrein van 50 hectare omgezet van landbouwgrond naar natuur.

Over een lengte van 3 kilometer zijn nieuwe bochten in de Beerze gelegd en het terrein tussen de dijken is 30 centimeter afgegraven. Samen met de Kampina is dit gebied 170 hectare groot en één van de grootste inundatiegebieden (overstromingsvlakten) van Nederland.Dit gebied staat voor een groot deel van het jaar(zo’n 100 )dagen en loopt volledig onder bij hoge afvoeren van de Beerze.

Ook heeft men verschillende vistrappen in de beek gelegd.De vistrap neemt de functie van een stuw over, met dit voordeel dat de vissen toch stroomopwaarts kunnen blijven zwemmen.

Uit het Eindhovens Dagblad(Brabants Dagblad) van dinsdag 25 maart Spoordonk heeft weer een vistrap

De vistrap in de Beerze bij Spoordonk is vandaag heropend. SPOORDONK - De vistrap in Spoordonk is dinsdagmiddag opnieuw in werking gesteld. Vissoorten zoals de beekprik, het bermpje en de kopvoorn kunnen nu weer stroomopwaarts zwemmen in dit deel van de Beerze. De afgelopen twee maanden is de reeds bestaande vistrap bij de Spoordonkse Watermolen aangepast In de oude trap was het hoogteverschil per

sprong te groot, vooral voor de kleinere vissoorten. De werkzaamheden zijn onderdeel van het beekherstelproject Beerze tussen landgoed Baest en de watermolen. We verlaten dit gebied weer door een draaihekje (erg drassig) en gaan richting Gerrithoeve (7) om koffie te drinken, of een heerlijke gehaktbal te nuttigen.

http://www.gerrithoeve.nl/ We zullen na ongeveer een half uur weer verder gaan. We lopen via een andere weg weer in de richting van het inundatiegebied bij Viermannekesbrug (8) aan de zuidrand van dit overstromingsbekken en ploegen hier door een nogal drassig gebied, dus maar hopen dat het de komende week niet al te veel regent. Even voor Viermannekesbrug staat nog een bankje, waar we

eventueel nog even kunnen uitrusten en vanwaar we een mooi uitzicht hebben. Vanaf de brug lopen we een eindje langs de Beerze en komen via de oostrand van het bekken weer bij het Parkeerterrein aan de Logtse Baan. Vogels die we bij het voorwandelen hebben gezien:

Rietgors Roodborsttapuit

Nijlgans Kievit

Slobeend Aalscholver Na de wandeling gaan we koffie drinken, soep eten of een trappistje drinken bij de Spoordonkse watermolen. Als we op de weg terug Spoordonk weer binnen rijden meteen links. 8. De Spoordonkse watermolen. De Spoordonkse Watermolen is een onderslagmolen op de Beerze te Spoordonk. Deze molen werd reeds in 1320 genoemd, maar ze bestond vermoedelijk al langer. Ze behoorde bij het voormalige Kasteel Ten Bergh, dat 100 meter zuidelijker lag. Tussen 1649 en 1772 kwam de molen geleidelijk aan los van de kasteelheren te staan.

In 1844 werd de molen verpacht aan de familie Van Esch, die deze nog steeds in bezit heeft. In 1868 werd de houten molen door het huidige stenen gebouw vervangen. Ze deed toen zowel dienst als oliemolen en als korenmolen. In het midden van het gebouw bevindt zich de ruimte met de raderen. Het linkerdeel was de oliemolen, het rechterdeel de korenmolen. Tegenwoordig wordt de voormalige oliemolen bewoond door de eigenaar, die het gebouw heeft gerestaureerd en de korenmolen heeft hersteld zodat er weer op waterkracht graan gemalen kan worden.

Op de molen bevindt zich een reclame voor het verdwenen merk Wyers Oude Jenever. De huidige molenaar wil in de toekomst ook weer streekeigen jenever stoken.

De Spoordonkse Watermolen is de meest westelijke watermolen van Nederland en de enige nog bestaande watermolen op de Beerze. Andere watermolens vond men in Bladel, Casteren, Oostelbeers en Boxtel, maar deze zijn alle verdwenen. Het verschil in waterpeil voor en na de Spoordonkse Watermolen bedraagt 2 meter.

De molen is in gebruik als horecagelegenheid.

Waterrad Hyperlinks: http://www.waterberging-natuur.nl/paginas/projecten/pilots/pilots_fr.html

http://members.home.nl/familievandelisdonk/watermolen.htm http://www.spoordonksewatermolen.nl/ http://www.natuurmonumenten.nl/natmm-internet/natmm/natuurgebieden.jsp?n=35936 Als je met de linkermuisknop op een hyperlink(hierboven) klikt, en je houdt tegelijkertijd de “Ctrl TOETS” ingedrukt, ga je rechtstreeks naar die pagina webpagina. De foto’s van de groepswandeling volgen nog na 18 april. Duimen maar voor goed weer! Chris Pennings De Groepswandeling We vertrekken om 10.00u met 19 deelnemers, vanaf het parkeerterrein aan de Logtse Baan. Gelukkig is het droog weer. Er staat wel een fris windje, uit het oosten, maar zeker in het eerste deel van de wandeling lopen we vrij beschut en hebben we de wind in de rug. In de middag komt ook de zon regelmatig door. Prima wandelweer dus. Daar het de afgelopen twee weken amper geregend heeft, is de wandelroute ook veel beter begaanbaar dan tijdens het voorwandelen. Ook is duidelijk te zien dat het waterpeil in de Beerze een stuk gezakt is. De eieren in de kievitsnesten zijn nog niet uitgebroed. We hebben nu vier nesten ontdekt, in hetzelfde weiland. Onderweg hebben we ook nog een wulp en een scholekster gezien. Hoogtepunt was echter een vlucht van vier kraanvogels, die vrij laag over kwam vliegen. Het waren net vier zweefvliegtuigen in formatie. Ben vertelde nog dat ze in ons land zeer zeldzaam waren. Dezelfde vier kraanvogels zijn ook waargenomen door Toon van Haren op 18 en 19 april (ga naar deze site en klik achter de datum en naam op http://waarneming.nl/soort.php?id=19&soort=Kraanvogel&werkgroep=O )

Hier wat meer over de kraanvogel.

De kraanvogel is een slag groter dan de ooievaar en heeft een grijs verenkleed. De achterkant van de kop is wit terwijl de keel zwart is. Ook boven op de kop bevindt zich een zwart gedeelte. Voedsel: Kraanvogels zijn smoorders. Wanneer ze in hun broedgebied of in hun winterverblijf zijn eten ze voornamelijk dierlijk voedsel zoals grote insecten, wormen en amfibieën. Wanneer ze op doortrek landen op onze velden eten ze eikels, overgebleven maïskorrels, granen en aardappelen die op de velden zijn blijven liggen. Gedrag/Biotoop: Het broedbiotoop van de kraanvogel bestaat uit natte weilanden en moerasgebieden. Verspeiding: De kraanvogel broedt in het noorden en oosten van Europa. Twee- tot driehonderd jaar terug liepen die leefgebieden door tot in Nederland. Hij komt in de Benelux vooral als trekvogel voor wanneer hij van en naar zijn zomergebied trekt. In maart en april en van eind oktober tot in december trekken deze vogels over het oosten van Nederland en België. Er is een aantal plaatsen in Nederland die dienen als belangrijke tussenstops die de kraanvogels gebruiken om aan te sterken: in Oost-Brabant en Noord-Limburg, maar ook in Overijssel. Over het algemeen zijn dit ruime en rustige plaatsen. Alvorens in kleine groepjes en paren door te trekken naar hun broedplaatsen verzamelen zich begin april meer dan 10.000 kraanvogels bij het Hornborgameer in Zuid-Zweden, ongeveer 150 km ten noordoosten van Göteborg. Ze worden daar bijgevoerd met graan. De kraanvogel kwam in het verleden in grotere getalen in Nederland voor, maar door de toenemende bebouwing en ontginning van gebieden blijven er weinig plaatsen over waar deze vogel zich prettig. De kraanvogel mag inmiddels weer als broedvogel in Nederland genoteerd worden. In 2001 zijn er 3 paren in het Fochteloërveen gebleven in de broedtijd. Eén van deze paren heeft daar begin mei een jong gekregen. In 2003 is een tweede stelletje tot broeden gekomen. In het Natuurpark Lelystad bij Lelystad is een groep kraanvogels die als kern moet gaan dienen voor de introductie van de kraanvogel nabij de Oostvaardersplassen. Een van de strategieën is om wilde kraanvogels te trekken door de aanwezigheid van gekortwiekte vogels. Bedreigingen: Eén van de oorzaken van het teruglopen van het aantal

kraanvogels is het feit dat er in Zuid-Europa en Noord-Afrika nog vaak op ze geschoten wordt. Voortplanting: Een Kraanvogelpaar maakt een nest in een graspol te midden van een moeilijk bereikbaar moeras. Meestal is er slechts één jong. Het jong verlaat reeds snel het nest, lang voor het kan vliegen, dit om roofdieren zo weinig mogelijk kans te geven. De ouders lopen met het jong rond in de beschutting van een bos en voederen het bij tot het in staat is te vliegen en zelf te eten.

Als je naar de volgende site gaat zie je prachtige foto’s van kraanvogels. http://www.birdphoto.nl/vogels/Kraanvogel.htm Halverwege hielden we evenals vorig jaar een rustpauze bij de Gerrithoeve. De koffie is daar prima. Het terrein om te wandelen was soms vrij zwaar (vooral de schuine drassige ondergrond bij het overstromingsgebied). Maar na afloop konden we genieten van een welverdiende koffie en/of biertje bij de Spoordonkse watermolen. Al met al een geslaagde wandeldag. O ja, de wulp die verschillenden van ons gezien hebben zal ik er ook nog even bij zetten. Een mooie weidevogel.

De wulp wijst met zijn snavel naar zijn gulp' luidt het ezelsbruggetje. De wulp is een onmiskenbare grote bruine vogel met lange omlaag gebogen snavel. Wulpen zijn vooral te zien in het oosten van het land: Drenthe, Overijsselen Noord-Brabant herbergen het leeuwendeel van de Nederlandse wulpen. Ook de Waddeneilanden huisvesten veel wulpen. Het geluid van de wulp is zeer kenmerkend en wie het eenmaal kent zal het niet snel vergeten. Het is een mysterieus aanzwellend geluid, dat vooral in de ochtend- en avondstilte bijzonder ver kan dragen. Tot de volgende maand allemaal Groetjes Chris Pennings PS Als je een verwijzing naar een internetpagina wilt gebruiken, houdt dan de Ctrl toets (helemaal links onder) ingedrukt, en klik op de linker muistoets.

Verslag en Achtergrondinformatie van de 14 Vennenwandeling in Oisterwijk 17-10-2008

Voor de laatste wandeling van het seizoen 2008 gaan we naar Oisterwijk, de Parel van Brabant. Deze naam heeft het niet voor niets. Oisterwijk heeft een zeer karakteristieke dorpskern en een gezellig marktplein met leuke terrasjes. Verder is Oisterwijk wijd en zijd bekend door zijn vennen en bossen, en is het dus een zeer toeristische plaats met veel hotels, campings en restaurants. Het wekt ook bij mij nog aangename herinneringen op aan een korte vakantie op de “Staalberg” in de jaren 60.

Vennen, Bossen en het Infocentrum van Natuurmonumenten We beginnen onze wandeling, die door de Vereniging Natuurmonumenten is uitgezet, en geheel bewegwijzerd is met blauwe pijlen, op het Parkeerterrein aan de OirschotseBaan, waar de Rosepdreef op de Oirschotsebaan uitkomt. We lopen tussen, langs en om 14 vennen. We komen al meteen bij het Klein Aderven. 1 Het Klein Aderven heeft merkwaardige bewoners: Amerikaanse hondsvisjes. Deze visjes zijn bestand tegen zeer zuur water, grote temperatuursschommelingen en zelfs kortstondig droogvallen van het ven. Het zijn eigenlijk aquariumvissen die hier vermoedelijk zijn losgelaten. (In de jaren 50 kwamen deze hondsvissen

overigens ook veelvuldig voor in de vennen op de Heezerhei, o.a. het Kanunnikensven, waar wij ze als kind met en kolenzeef uit het ven haalden) Het Klein Aderven is een van de overwinteringsplaatsen van padden

Oisterwijkse Vennen Tegenwoordig staat Oisterwijk bekend om zijn bossen en vennen. Die bossen zijn allemaal vrij nieuw. Zij werden sinds ongeveer 1900 aangeplant op de heide en kwamen spontaan op nadat de heide niet langer door schapen werd begraasd. Schapen die in een heidelandschap grazen, eten eigenlijk alles liever dan de heide zelf, zodat jonge boompjes geen enkele kans krijgen op een heide waarop genoeg schapen rondlopen. De vennen zijn wel oud en bevinden zich hier al sinds mensenheugenis. Eeuwenlang hebben de Oisterwijkse vennen in een open landschap gelegen, met uitgestrekte heidevelden en hier en daar enkele bomen. Een groot deel van Noord-Brabant, zeker in het midden en oosten van de provincie, heeft er zo uitgezien en ook op andere plekken in dat enorme heidegebied lagen en liggen vennen. Bij Oisterwijk liggen er echter wel opmerkelijk veel. Hoe die vennen ooit zijn ontstaan is een vraag waar geleerden lang over hebben gestreden. Ieder had zijn eigen verklaring en die verklaringen konden heel erg

verschillend zijn. In feite lijkt elk ven zijn eigen geschiedenis te hebben en zijn er dus meerdere verklaringen mogelijk. Een belangrijke factor bij het ontstaan van al deze vennen was in elk geval de wind. Toen na de laatste ijstijd(20.000 jaar geleden) het landschap langzaam ontdooide en weer natter werd,waren er in eerste instantie nog nauwelijks planten en zeker geen bomen. Daardoor had de wind vrij spel en werd op allerlei plekken het lichtere zand dat aan de oppervlakte lag weggeblazen en een stukje verder weer op een hoop neergelegd. We zien dat bij verschillende vennen waar aan de (zuid)oostkant – de westenwind overheerste – een zandheuvel ligt. Je kunt het ook zien aan de langgerekte vorm. Andere vennen kunnen zijn ontstaan als een zogenaamde ‘pingo’, een dikke plak ijs in de bevroren bodem (de permafrost) van de ijstijd. Zo’n plak werd elke winter groter, terwijl hij ’s zomers niet smolt en duwde daarom de omringende grond langzaam opzij en omhoog. Toen na de ijstijd het klimaat warmer werd, smolt de ijsplak van de pingo wel, waarna een soort ronde krater met hoge randen overbleef, een kuil die natuurlijk al snel vol water kwam te staan. Het Kolkven daarentegen is uitgeslepen door het kolkende water van een oude rivier. In dit diepe ven zitten veel watervogels, zoals de fuut en de aalscholver De Oisterwijkse Bossen en Vennen vormen een waardevol natuurgebied, waar in de winters veel eenden zoals de tafeleend, de kuifeend en de wintertaling verblijven. Ook de dodaar, een Rode Lijst-vogel, heeft hier zijn thuis gevonden.

2 De reusachtige beuken zijn vermoedelijk bijna een eeuw oud. Hier heeft vroeger een huis gestaan en daarbij zijn ze aangeplant.

3 In 1995 zijn het Van Esschenven, het Witven en het Voorste Goorven opgeschoond. De voedselrijke bodem is weg- gehaald. De maatregel blijkt effectief. Dat is onder meer te zien aan de terugkeer van (zeldzame) kiezelwieren, de water-snuffel (een libel), de geelgerande watertor, moerashertshooi en gagel. Via een verbinding stroomde vroeger water uit de beek de Rosep via het Kolkven door de drie (onlangs) opgeschoonde vennen. Door het verval kwam het water hier in het Witven met flinke snelheid aan en sleet de venbodem uit. Daardoor is de westzijde van dit Witven heel diep en smal. Aan de westkant van het Van Esschenven staat de Meester Van Tiehovenbank. Meester van Tienhoven had al 80 jaren geleden het natuurbehoud hier hoog in zijn vaandel staan. Voor die inzet voor de Oisterwijkse natuur en de Kampina Heide schonk het gemeentebestuur hem al in 1935 de Van Tienhovenbank. Een plaquette herinnert aan het waarom van de Van Tienhovenbank Omdat het water van het Kolkven erg voedselrijk is, staat het ven niet meer met de drie opgeschoonde vennen in verbinding. Dat zou immers het effect van de schoonmaak tenietdoen.

4 Het Heiven heeft een veel hogere waterstand dan het Voorste Goorven. Dat komt doordat er in de bodem van het Heiven een dichte leemlaag zit. Regenwater sijpelt daardoor niet makkelijk weg. Gele plomp die massaal in het ven voorkomt, zorgt er onder andere voor dat het ven langzaam maar zeker dichtgroeit.

5 We komen nu bij het Informatiecentrum van Natuurmonumenten.Hier gaan we koffie drinken (uit de automaat), en je kunt er wat rondsnuffelen tussen de foldertjes en brochures.

NOODGEBOUW BEZOEKERSCENTRUM OISTERWIJK 1 JUNI OPEN 30-05-2008 Per 1 juni is de noodvoorziening voor Bezoekerscentrum Oisterwijk open. Op de oude plek van het afgebrande bezoekerscentrum heeft Natuurmonumenten tijdelijk een houten gebouw neergezet. De inrichting van het tijdelijke onderkomen en de omliggende bestrating zijn nog niet volledig af, maar bezoekers kunnen er weer terecht voor vragen en activiteiten.

Oude infocentrum Infocentrum noodgebouw

Het tijdelijke onderkomen is helemaal van vurenhout gemaakt. Door de ruime luifel aan de voorkant biedt het gebouw ook schuilgelegenheid op momenten dat het bezoekerscentrum gesloten is. Centraal in de ontvangstruimte staat een balie waar medewerkers van Natuurmonumenten mensen te woord kunnen staan, producten uit de winkel verkopen en mensen op weg kunnen helpen met natuuractiviteiten zoals speurtochten en verjaardagsfeestjes voor kinderen, excursies, wandelroutes, de portable boswachter, etc. Natuurmonumenten zoekt voor de weekenden nog enkele vrijwilligers om hierbij te helpen. De noodvoorziening heeft twee verdiepingen. De bovenste verdieping is ingericht als kantoorruimte voor het team van het bezoekerscentrum en enkele boswachters. Groot Speijck Binnenkort zal de uitbouw van Groot Speijck, de oorspronkelijke werkplek van de medewerkers van het bezoekerscentrum, gesloopt worden zodat de onderliggende vervuilde bodem gereinigd kan worden. Natuurmonumenten is ook bezig met het opstellen van verbouwingsplannen voor Groot Speijck. In het voormalige restaurant komt een nieuwe horecagelegenheid met bezoekerscentrum. De verwachting is dat de planning en de financiering daarvan nog enkele jaren in beslag zal nemen. Als Groot Speijck gerenoveerd is, zal de noodvoorziening weer verwijderd worden.

6 Dit grove dennenbos is begin twintigste eeuw geplant om hout te leveren voor de mijnbouwindustrie. Grove dennen zijn inheemse naaldbomen: ze horen hier van oorsprong thuis. De groeivorm van deze dennen is heel onnatuurlijk. De bomen zijn

dicht opeen geplant en alleen keurig rechte exemplaren mochten doorgroeien. Dit ‘palenbos’ van allemaal even oude bomen is niet interessant voor dieren en wandelaars. Daarom worden van deze bomen groepen gekapt zodat er plaats komt voor loofbomen zoals eiken. Ook nieuwe grove dennen mogen er uitgroeien tot brede, grillige bomen. Uiteindelijk wil Natuurmonumenten een natuurlijk, gevarieerd bos. Dode bomen mogen blijven liggen: op en in dood hout leven onder meer paddestoelen en insecten, waar de spechten zo dol op zijn.

7 Het Diaconieven is niet sterk begroeid en daardoor erg geliefd bij vleermuizen.Ze kunnen er makkelijk naartoe vliegen vanuit hun schuilplaatsen elders in het bos. Watervleermuizen vliegen ’s nachts laag over het water om muggen en nachtvlinders te vangen.

8 Het bos waar u tussen het Diaconieven en het Brandven doorheen loopt, is een mooi voorbeeld van een goed geslaagde omvorming van een saai naaldbos tot een natuurlijk gemengd bos. Zo hoopt Natuurmonumenten veel meer natuurlijke bossen te krijgen 9 Het Kolkven is met een oppervlakte van 14 hectare uitzonderlijk groot. Dit ven is niet gevormd door de wind, maar is oorspronkelijk een smeltwaterdal. Jaren geleden zijn er ten behoeve van de hengelsport karpers en brasems uitgezet. Deze vissen wroeten echter de bodem om en in troebel water gedijen waterplanten niet. Daarom worden ze nu zo veel mogelijk weggevangen. Ten zuiden van dit ven is een rust-gebied voor dieren. Wandelaars komen daar niet en dat is ook gunstig voor de plantengroei. Bij het Kolkven zien we de Wiersmabank. De Wiersmabank herinnert aan de aankoop van de bossen waarin het nu zo heerlijk wandelen is. Het bakstenen bouwwerk ligt ietwat verscholen aan de rand van het Kolkven en is gebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog. In steen uitgehakte wapenschilden maken duidelijk dat onder anderen adellijke personen zich hebben bekommerd om de natuurlijke pracht van het vennengebied. De tekst is moeilijk te ontcijferen, iets voor de volhouders en puzzelaars.

10 Onze regen is nog steeds zuur: dat wil zeggen dat er veel stikstof in zit. Vooral grassen zoals het pijpenstrootje gaan van stikstof extra hard groeien en overwoekeren daarmee andere planten. Bij de Lammervennen is dat goed te zien: de oevers zijn volledig met het pijpenstrootje begroeid. Het Lammerven staat bekend om zijn grote aantal groene kikkers. Vanaf mei kwaken ze luid in koren.

11 Oisterwijk is her en der behoorlijk heuvelachtig. De heuvels zijn stuifduinen daterend van de laatste ijstijd.

12 Even verderop komt u langs het Witven. Het ven dankt zijn naam aan de oorspronkelijk witte zandbodem. Inmiddels is het water

voedselrijk en de bodem daardoor donkergekleurd.

De bossen rond de vennen zijn vanaf de 19e eeuw aangeplant op heide. Er staan voornamelijk grove dennen en enkele verwilderde robinia's. De robinia's kunt u herkennen aan de diepgegroefde stam. Eén van de vogels in het dennenbos is het goudhaantje, de kleinste vogel van Europa. Sinds de jaren 70 wordt het bos omgevormd tot een gevarieerder bos, waar ook meer soorten dieren voorkomen. Om meer variatie in begroeiing te krijgen, worden op sommige plaatsen grove dennen omgehaald. Dode bomen worden niet weggehaald, omdat de insecten die de bomen afbreken worden gegeten door diverse vogels en zoogdieren.

Op de volgende pagina staat de kaart van de route die we lopen. De nummers op de kaart corresponderen met de nummers in de tekst, waar soms wat meer informatie staat over de desbetreffende locatie. Ik hoop dat we vrijdag mooi weer hebben, dat verdient deze route.

Na afloop van de wandeling gaan we iets drinken bij de Spoordonkse Watermolen, waar we ook geweest zijn na de wandeling op de Logtse Baan.

Tot vrijdag allemaal

De Groepswandeling Tijdens de groepswandeling op 17 oktober hebben we prachtig zonnig weer. Een strakblauwe lucht, en omdat het nog vrij fris is, hangt er een nevel boven het water, die langzaam wegtrekt, en een mystieke sfeer geeft. We wandelen met 19 personen. Bij de van Tienenbank aan het Esscherven stoppen we even om van het uitzicht te genieten en een slokje te drinken. We zien een aalscholver op het water , en even daarna een hele formatie aalscholvers in de lucht. Bij het Staalbergven zien we een dodaars met zijn donzen kontje en een kuifeend. Futen zien we in het Kolkven, evenals wilde eenden In het tweede deel van de route staan er veel paddestoelen. Al met al een prachtige en heel gezellige wandeling

Chris Pennings

Gebruikte bronnen: Website Vereniging van Natuurmonumenten http://www.natuurmonumenten.nl/natmm-internet/natuurgebieden/noord-brabant/~oisterwijkse_bossen_en_vennen.htm Ico v/d Willik (voormalig coach) Website: http://members.home.nl/rene.meesters/oisterwijkse_vennen.htm

DE FOTO’S; DE OVERIGE FOTO’S KUN JE OP DE PVGE-SITE ZIEN.

1

Verslag en Achtergrondinformatie van de Wandeling in de omgeving van Het Hageven en de Plateaux, aan weerszijden van de Nederlands-Belgische grens bij Valkenswaard. 20-06-2008

Bos en Hei, Vloeiweiden, De Dommel, Vennen en Vijvers, Natuureducatiecentrum “DE WULP” We beginnen onze wandeling bij de werkschuur van Natuurmonumenten aan de Barrier 15a, aan de Luikerweg tegenover het BP benzinestation, vlak voor de grens.

De route is ongeveer 11km lang. Als je hem in mei/juni loopt, broeden de wulp en de wielewaal en vele andere vogels. In september kun je de zeldzame herfststijlloos in bloei zien staan, en op de hei de klokjesgentiaan. Bij het hek voorbij de werkschuur volg je de rode paaltjes-route. Het eerste deel van de wandeling voert door Nederlands hooggelegen zandgebied, de Plateaux.

Herfststijlloos 1 De Plateaux Plateaux-Hageven ligt ten zuiden van Valkenswaard. Het is een grensoverschrijdend natuurgebied tussen droge zandgronden en het beekdal van de Dommel. Plateaux is één geheel met het Belgische natuurgebied Hageven. Twaalf hectare grond van Natuurmonumenten ligt zelfs in België. De samenwerking met het Belgische ”Natuurpunt” is in 2006 geïntensiveerd. In een ambitieus project worden heide, vennen, moeras en zogeheten vloeiweiden hersteld, verbeterd of opnieuw aangelegd. Men verwerft nieuwe grond en gaat wandelpaden opknappen en uitbreiden. Over enige tijd wandelt u in nog een mooier, gevarieerder en groter natuurgebied van Nederland naar België- en terug. Links van het pad is direct al iets heel bijzonders te zien: 2 vloeiweiden. Rond 1850 werd hier op de Pelterheggen de hei afgeplagd en omgevormd tot hooiland. Er was hooi nodig voor paarden. De vloeiweiden krijgen op kunstmatige wijze water toegediend. Dat gaat via stenen aquaducten. Het systeem stamt nog uit de 19e eeuw. Maaswater bracht kalk en voedingsstoffen. Het water werd aangevoerd via het Kempisch Kanaal en langzaam maar zeker werd de grond vruchtbaar. vloeiweiden Er werd, naar het voorbeeld van de Noord-Italiaanse vloeiweiden, een Alpen-zadenmengsel ingezaaid. Kruidenrijke, geurende hooilanden waren het gevolg

2

Door de opkomst van de kunstmest (begin 20e eeuw) was het niet langer nodig Maaswater als mest te gebruiken. De handel in hooi nam af: er was meer behoefte aan hout voor de fabricage van lucifers en klompen. De vloeiweiden werden met

populieren ingeplant en het bevloeiingssysteem raakte in onbruik In 1983 heeft Natuurmonumenten 13 ha van deze cultuurhistorisch en natuurlijk waardevolle vloeiweiden in ere hersteld. De populieren zijn grotendeels gekapt en de stenen aquaducten gerestaureerd. Opnieuw vloeit Maaswater, nu aangevoerd via een aftakking van het Maas-Scheldekanaal, over de weiden. Het Alpen-zadenmengsel is na al die jaren gewoon weer opgekomen. Het water wordt, nadat het de hooilanden is gepasseerd, opgevangen in het Klotven. In het voorjaar bloeien er

wilde orchidee wilde orchideeën en hoor je de wielewaal. Rechts staat de vlier volop in bloei en zie je ook hele lange rijen populieren staan. Na ongeveer 1km. komen we bij de "Hoge Brug"

Deze brug wordt de "Hoge Brug" genoemd omdat er vroeger schuiten onderdoor moesten varen waarmee het hooi werd afgevoerd. Na de Hoge Brug gaan we verder rechtdoor. (nu paarse route) Bij het voorwandelen ziet Marlot links in de sloot een prachtige zwanenbloem, die in Brabant zelzaam is. We blijven alsmaar rechtdoor gaan totdat we bij een scherpe knik in de weg bij het kruisbeeld komen van

zwanenbloem 3 de “verkeerde Lieve Heer. Dit monument werd in 1847 opgericht naar aanleiding van de voltooiing van de irrigatiewerken voor de vloeiweiden. Op de voorzijde van de sokkel in Maaslandse kalksteen werd “AMDG 1847” (Ad Maiorem Dei Gloriam, Tot Grotere Glorie van God.) ingebeiteld. Op de sokkel werd een gietijzeren kruis aangebracht met Christus die het hoofd naar links neigt. Omdat een Christushoofd normaal naar rechts neigt, werd het monument door de plaatselijke bevolking zeer snel de “Verkeerde Lieve Heer” genoemd. De Bergeykerdijk(waar dit monument staat) was vroeger een verbindingsweg waarlangs bedevaarders uit de omgeving van Bergeyk naar het Sint-Janskappelletje in Overpelt gingen en de Verkeerde Lieve Heer was een rustpunt op hun voettocht. We maken op dit punt een scherpe knik naar links en lopen nu naar het noorden. Als we de paarse route volgen komen we uit bij Bezoekerscentrum de Wulp, waar we koffiepauze zullen houden.

4 Bezoekerscentrum “De Wulp

3

Het bezoekerscentrum is opgetrokken op het grondgebied van de gemeente Neerpelt, vlak naast het natuurreservaat. Het wil informatie geven over de natuurwaarden en de recreatieve mogelijkheden van het terrein, de belevingswaarde van de bezoekers verhogen, de regionale recreatie ondersteunen, begrip voor beheersmaatregelen en een meer natuurbewust gedrag stimuleren. Het terrein rond De Wulp met de vijver, de composthoek en de insectentuin kunnen doorlopend vrij bezocht worden. Vanuit De Wulp vertrekken verschillende wandelingen die door het reservaat leiden. Onder het motto "Natuur kent geen grenzen", voeren de paden je door zowel het Hageven als de Plateaux. De ontvangstruimte van De Wulp is iedere zaterdag en zondag geopend van 14u tot 18u en elke woensdag van 13u tot 17u. Als we bij de Wulp koffie (met of zonder suikerwafel) gedronken hebben gaan we verder met (naar mijn mening) het mooiste gedeelte van de wandeling, het pad langs de vijvers, vennen en de dommel. Als we dit gebied betreden komen we al meteen een herinneringssteen tegen met daarop een portret van Hubert Lehaen, de “schepper” van het huidige Hageven. Deze Hubert Lehaen is op 21 juni 2006 (een dag na onze wandeling precies 2 jaar geleden) overleden. Ik zag in “Het Belang van Limburg” de volgende In Memoriam. Naam: Hubert Lehaen Gemeente: Neerpelt Geboortedatum: 18/08/1936 Geboren te: Neerpelt Sterfdatum: 21/06/2006

Dankbare herinneringen aan: Hubert Lehaen

Conservator "Hageven" Lid van Natuurpunt vzw Lid van VOSOG Neerpelt

De wijze houdt zich aan eenheid En is een herder voor alles wat leeft Hij is niet in zichzelf verdiept En daarom schittert hij Hij laat zich niet kennen En daarom is hij voornaam Hij komt niet voor zichzelf op En daarom is hij verdienstelijk Hij kent zichzelf geen eer toe En daarom houdt hij stand De wijze sterft…maar wordt niet vergeten Hij leidt een lang en eeuwig leven Hubert Lehaen We komen al snel bij enkele vijvers. Toen ik op 6 juni heb voorgewandeld met Marlot, Toosje en Harry boden deze vijvers een sprookjesachtig aanzicht, met witte waterlelies en gele plomp. Vlak bij deze prachtige vijvers ligt ook de eerste vogelkijkwand, met uitzicht over de provincievijver. We zagen zwanen, bergeenden en de meerkoet. (kijker meenemen) Toen we bij “de Wulp” waren vloog daar trouwens een visarend over.

4

Bij deze vogelkijkwand gaan we ook even naar links, waar we heen en terug lopen over een knuppelbrug. Daarna gaan we over een ijzeren bruggetje over de dommel. Hier konden we geruime tijd een koekoek waarnemen , die op zijn gemak op een kale boomtak, goed zichtbaar, zat te koekoeken. Verderop langs de Dommel komen we nog bij een kijkplatform en een vogelkijkhut.

Soms treedt de Dommel hier ook even buiten zijn oevers zodat het op sommige plaatsen behoorlijk nat kan zijn. 5 De Dommel Ten zuiden van het plaatsje Peer ontspringt de Dommel. Deze beek stroomt noordwaarts naar Den Bosch en passeert de grens in dit natuurgebied. Het beekdal van de Dommel is een afwisselend landschap waarvan een deel cultuurgrond is. In het natuurgebied Hageven Plateaux komen vooral nattere gebieden voor. Dommeldal Aan het einde van dit pad langs de Dommel gaan we rechts af en volgen de blauw-gele paaltjes richting Stenen of Borkelse Brug. Hier gaan we de Dommel weer over en komen in een hoger en droger gebied van de Plateaux. We zien hier ook dat men nog volop bezig is om aan het landschap te werken om zo verdwenen vennen weer terug te brengen. De wandelroute is hier ook omgelegd. Op de (heide)velden hier zijn Galloway runderen en IJslandse pony’s uitgezet om het gebied te begrazen. Door een stukje bos komen we hier weer uit bij het startpunt, en is het tijd voor een kopje koffie of een trappistje bij “De Familie Suykerbuyck” Luikerweg 145.( net ná de rotonde met de afslag naar Borkel en Bergeyk ) Bronnen: Ico v/d Willik http://www.neerpelt.be/ http://www.dewulp.net/ http://www.natuurmonumenten.nl/natmm-internet/de_natuur_in/routes.htm http://www.natuurpuntlimburg.be/media/docs/NPL_0504.pdf

5

De Groepswandeling op 20 juni Klokslag 10.00 uur vertrekken we van ons startpunt. We zijn met 18 wandelaars en het is prima wandelweer, lekker temperatuurtje, zo’n 21º. Helaas is de vlier uitgebloeid, maar de zwanenbloemen staan er nog in hun volle pracht. Rond 11.15u zijn we bij de Wulp. De jonge dame waarbij we twee weken geleden hadden besproken dat we met de groep koffie zouden komen drinken, had dit niet doorgegeven, maar gelukkig

6

waren er mensen die toch binnen een kwartiertje koffie hadden gezet, zodat we hier ruim een half uur gezellig hebben gezeten. Op een vel papier was er aangeplakt dat er op het pad langs de Dommel op sommige plaatsen nogal wat water stond (soms kniehoog), maar dat ze er ook zand hadden gestort. Ook wist de man achter de bar nog te vertellen dat er enkele dagen terug nog iemand tijdens het wandelen in de Dommel was gevallen. We besloten echter het er toch maar op te wagen, we waren niet bang voor een paar natte voeten. Bij het ijzeren bruggetje zagen degenen die voorop liepen nog net de blauwe schicht van een ijsvogel wegvliegen. Het werd een avontuurlijke survivaltocht. Toen we bij de eerste overstroming kwamen,rezen er bij verschillende mensen toch twijfels of ze nog wel door wilden gaan. ijsvogel Heel de weg terug gaan was echter ook niet zo aanlokkelijk, dus doorzetten maar. Gelukkig was deze eerste hindernis ook de moeilijkste en waren de andere iets minder heftig. Mijn grote waardering voor al degenen die hun bange twijfels hebben overwonnen en toch zijn doorgegaan. Nadat we alle hindernissen waren gepasseerd, hebben we de volgende pauze op een bruggetje over de Dommel onze natte sokken, schoenen en broekspijpen lekker in het zonnetje kunnen laten drogen, en vond iedereen het toch wel een prachtige ervaring. Het laatste kwart van de wandeling ging weer over het hoger gelegen en droge gebied van de Plateaux. Het was intussen ook heel wat warmer geworden. Hier passeerden we ook de vredig grazende Gallowayrunderen. We hebben deze keer het drankje bij de Familie Suykerbuyck dik verdiend. Omdat ik deze keer geen foto’s kon maken van de groepswandeling, (ik heb -denk ik- de batterij-oplader in de caravan laten liggen) hebben Lijda en Harrie mij hun foto’s ter beschikking gesteld om bij het verslag te voegen. Bedankt hiervoor. Chris Pennings Om het verslag en de andere foto’s van deze wandeling, maar ook van de vorige wandelingen te bekijken op de website van PVGE ga dan naar: http://www.pvge-veldhoven.nl/ Klik eerst Activiteiten en dan op Natuurwandelclub Ga dan Naar De Wandelingen en de Foto’s Dan kun je het verslag of de foto’s die je wilt zien aanklikken. Je kunt de foto’s bekijken in een slideshow; je kunt ze ook kopiëren. Klik dan op de foto die je wilt kopiëren, vervolgens op Enlarge, en dan met de rechtermuisknop op de foto en in het rolmenu op “save picture as”

7

8

9

10

11

12

1

Verslag en Achtergrondinformatie van de Wandeling in Het Dommeldal, rondom de Vlasroot en bij de Volmolen 15-08-2008

We beginnen de wandeling vanaf het parkeerterrein bij het Witven (tegenwoordig Cambiance ’t Witven geheten). In het Erfgoedpunt van de Openbare Bibliotheek Veldhoven is in de maanden juli en augustus een expositie ingericht over ’t Witven. Het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven levert hiervoor de foto’s en de teksten. In de jaren 1936/37 werd natuurbad ’t Witven uitgegraven als werkverschaffingsproject, onder leiding van de N.V. Grontmij. De officiële opening van het Witven vond plaats op 21 mei 1938. Het bad, waarvan het water door een buizensysteem door het beekwater van de Run werd ververst, werd door de gemeente Veldhoven geëxploiteerd. Een houten schutting vormde de afscheiding tussen het mannen- en vrouwengedeelte van het zwembad. Voor elk waren drie bassins: diep, ondiep en kleuterbad. In de jaren veertig werd gemengd zwemmen op last van de bezetter enkele uren per dag toegestaan. Na de bevrijding werd deze bepaling weer snel ingetrokken. In de jaren zestig vonden een aantal aanpassingen en moderniseringen plaats, totdat het zwembad in 1987 werd gesloten. Enkele jaren later kwam het in partikulier bezit en werd het gehele complex uitgebouwd tot het huidige Cambiance ’t Witven We gaan het zandpad op richting Volmolenweg, en gaan iets verderop links af door een hek en langs een paddenpoel naar de Dommel. Het Dommeldal is een van de mooiste beekdallandschappen in Noord-Brabant. De Dommel is een laaglandbeek. Kenmerkend daarbij zijn de lage stroomsnelheid en de zeer kronkelige loop. Van nature voert een laaglandbeek het water dan ook niet al te snel af en loopt zij gemakkelijk over. Met haar gekronkel en overstromingen heeft de Dommel altijd een belangrijk stempel gedrukt op het landschap in het beekdal. In de laatste eeuwen is die invloed echter sterk beperkt. Op veel plaatsen is de Dommel rechtgetrokken of bedijkt. De kleine S-bocht (6) is nu nog maar een van de weinige kronkels die er in de Dommel nabij Eindhoven over zijn. Let eens op het verschil tussen de oevers aan de binnen- en buitenbocht. We volgen voor een deel de gemarkeerde wandelroute van en ontdekken hoe de Dommel nog altijd traag door Brabants laagland stroomt. Op deze route dwaalt u door een lieflijk landschap met houtwallen, hooilanden, weilanden, akkers, bossen, heideveldjes, vijvers en poelen. Wie

2

zich zonder veel rumoer verplaatst, ziet veel van de 58 aanwezige broedvogelsoorten. In het voorjaar zwemmen in de poelen salamanders en kwaken overal groene kikkers. De wandelroute ontwijkt een saai recht stuk van de beek dat ooit is gekanaliseerd om landbouw mogelijk te maken. Natuurmonumenten wil dat de Dommel op termijn ook hier weer zijn natuurlijke loop terugkrijgt. In een kronkelende bedding is er meer variatie in stroomsnelheid. Dat trekt meer leven aan en creëert een grilliger en natuurlijker landschap Naast beekherstel werkt Natuurmonumenten ook aan herstel van houtwallen. Op verschillende plekken zijn bomen geplant. Eens in de twaalf jaar wordt dit hakhoutbos uitgedund. Zo ontstaat een gevarieerde en natuurlijke begroeiing. De afwisseling van oud en jong bos trekt zangvogels, uilen en kleine zoogdieren aan. En zorgt voor een weelderige ondergroei van struiken, planten en bloemen waar insecten op afkomen. Recent heeft de overheid het Dommeldal uitgeroepen tot reservaatgebied. Door een hooilandje laten we de Dommel even links liggen en komen van een beeklandschap in een veel droger gebied. Let maar eens op de dennen die hier opeens langs het pad staan. Vroeger gebruikten de boeren deze droge, voedselarme gronden om hun vee te weiden en plaggen te steken. Zo kwamen er langs de randen van het beekdal uitgestrekte heidevelden te liggen. Later, na de komst van de kunstmest, is de heide grotendeels ontgonnen tot bouwland of dennenbos. Bij de Vlasrootvennen vindt u nog iets van de heide terug. De akker aan de linkerzijde is onlangs omgevormd tot bos, waardoor er een natuurlijke verbinding kan ontstaan tussen de Dommel en de vennen. De Vlasroot Dit gebied ligt op een plateau tussen de Run en de Dommel. Het bestaat uit twee vennen en een visvijver. Over het ontstaan van de Vlasroot zijn verschillende lezingen. Men spreekt namelijk over een afdamming met stuifzand van een vroegere beekloop en over een uitwaaiingslaagte. Meer gegevens over de Vlasrootvennen staan op het informatiebord bij de parkeerplaats. De Kleine Vlasroot is voedselrijker dan de Grote Vlasroot. Dit komt door bemesting via akkers en weilanden. Dit is ook goed te zien aan de massale aanwezigheid van waterlelies. Veel mensen zeggen dat de naam Vlasroot afkomstig is van een vroeger gebruik van deze vennen m.b.t. het vlasroten. Helaas zijn hierover geen historische bronnen bekend. De visvijver is in de jaren zestig van de vorige eeuw gegraven ten behoeve van de zandwinning. Later, tijdens het bouwrijp maken van de Veldhovense wijk Heikant, werd deze afgraving weer gedeeltelijk dichtgestort met leem en puin. We lopen om de Grote Vlasroot en de Visvijver heen, en gaan dan over de Volmolenweg naar de Volmolen, waar we wel een kop koffie verdiend hebben.

De Waalrese Volmolen dateert vermoedelijk van 726 en staat op het grensgebied van Waalre en R iethoven.

Naast de huidige watermolen (aan de kant van Waalre) stond vroeger op de Riethovense oever ook een oliemolen. In 1792 werden de watermolens verkocht aan een lakenfabrikant uit Leiden, Pieter Vreede. Hij ging de molens gebruiken als volmolen. Het vollen is een nabewerking van wollen stof met aarde, urine en zeep waardoor de kwaliteit sterk verbetert. Het zachte water van

3

de Dommel was bij uitstek geschikt voor het volproces. De watermolens bleven tot 1876 in het bezit van de familie Vreede.

In 1879 kregen de watermolens hun oorspronkelijke functie van graan- en lijnoliemolen terug. In 1912 werd de lijnoliemolen afgebroken en de graanmolen door A van Gastel grondig opgeknapt en voorzien van een stenen fundament. Na 1912 nam het gebruik van watermolens drastisch af. In mei 1940, tijdens de inval van de Duitsers, wordt de brug over de Dommel opgeblazen om de doortocht van de Duitsers te belemmeren. Hierbij loopt de watermolen grote schade op. In 1941 wordt de watermolen weer opgeknapt. Na de oorlog wordt er ook nauwelijks meer gebruik gemaakt van de watermolen en deze raakt sterk in verval. In 1962 stort de watermolen bij een najaarsstorm in. In 1968 koopt Ad van Empel de ruïne en ontmantelt de restanten van de watermolen. Na het verkrijgen van de benodigde vergunningen in 1992 start hij met de herbouw van de watermolens. Eind 1998 is de molen gekocht door de familie Hermans. Zij zijn gaan bouwen aan een nieuwe toekomst voor de Volmolen. In 2000 is de molen door het waterschap voorzien van een nieuwe stuw, een glijgoot voor kanovaarders en een vispassage. Daarna is het tweede gebouw opnieuw opgetrokken en doet dienst als woning.

Volmolen Waalre In de weken, dat ik deze route heb voorgewandeld (in mei met Marlot en in juli met Ben) bloeiden er veel (vooral gele) veldbloemen en waterplanten. Ik zal hier van enkele een afbeelding plaatsen.

4

Boven van links naar recht: teunisbloem boerenwormkruid guldenroede Onder van links naar rechts: St Janskruid Jakobskruiskruid kattenstaart In de visvijver stond het vol waterranonkel en waterdrieblad

waterranonkel waterdrieblad Na de koffie maken we nog een mooi rondje over het Dommelkespad door een moerassig bos, achter de camping. Daarna gaan we over de Volmolenweg en het zandpad weer terug naar het Witven. Daar kunnen we bij mooi weer achter op het terrasje nog iets drinken.

5

In verband met mijn vakantie zal Ben Jacobs op 15 augustus de wandelgids zijn. Tel Ben: 0402534735 Bronnen: http://www.natuurmonumenten.nl/natmm-internet/home.htm http://www.dommel.nl/ http://www.ivn.nl/veldhoven/ Chris Pennings WANDELING DOMMELDAL, VLASROOT,DOMMELKESPAD 9,8 KM.

6

7

8

9

10

Wil je de overige foto,s zien van deze wandeling of de foto’s en verslagen van de vorige wandelingen, kijk dan op www.pvge-veldhoven.nl onder het hoofdstuk Activiteiten-Natuurwandelen De foto’s van deze wandeling zijn allemaal gemaakt door Harrie Bolder. Dank daarvoor.

Verslag en Achtergrondinformatie van de Wandeling Toterfout via het Klein Meer naar Vessem en terug. 19-09-2008 Deze wandeling is weer grotendeels op Veldhovens grondgebied, en dus zullen velen van jullie het gebied wel kennen. Toch kun je iedere keer als je in deze omgeving loopt weer nieuwe aspecten ontdekken, of er weer in een ander seizoen wandelen, waardoor het er anders uitziet. Ik heb deze wandeling met Jaap van Willigen voorgelopen op 27 augustus. Dus Jaap is op vrijdag 19 september jullie gids. Prehistorische grafheuvels, akkers en weiden, bos, heide en ven. We starten de wandeling op de Toterfout aan het einde van de verharde weg, waar de weg overgaat in een zandpad en een geasfalteerd fietspad.(Vessemse Dijk) Dit gebied heet Halfmijl, evenals het gehucht aan het einde van de Vessemse Dijk. Halfmijl Door de geïsoleerde ligging en de aanwezigheid van grafheuvels werd deze omgeving als spookachtig ervaren. In volksverhalen over Halfmijl kwamen kabouters en heksen ter sprake. Dit leidde tot de uitdrukking "Te Halver Mile was 't aovondspiele". Ten zuiden van Halfmijl bevond zich de Postelsche Weijer, een visvijver die eigendom was van de Abdij van Postel. Deze vijver is inmiddels drooggelegd, maar nog steeds is er een laagte in het landschap zichtbaar bij de Weijerseweg. Hier ontspringt ook het riviertje de Bruggenrijt.(De diep uitgegraven sloot aan het begin van de route was eens de Bruggenrijt, die overging in de Ekkersrijt (rijt=beekje) Alleen na langdurige regenval wordt hierdoor nog water afgevoerd. Begin 20ste eeuw werd de heide ontgonnen en ontstond naast agrarisch gebied ook een bosgebied, genaamd de Halve Mijl. In deze bossen bevind zich nu het grafheuvelreservaat Toterfout-Halfmijl, bestaande uit zestien gerestaureerde grafheuvels uit de Bronstijd).

Op de plaats waar we de auto’s parkeren zien we meteen links een bronzen plaquette met daarop een plattegrond waarop de ligging van de grafheuvels in deze omgeving is aangegeven. Deze bronzen platen zie we ook bij enkele andere grafheuvels staan, waarop bij sommige een doorsnede van de betreffende grafheuvel te zien is.

Grafheuvels in de omgeving van Toterfout en Halfmijl De onderwijzer-oudheidkundige Petrus Norbertus Panken uit Westerhoven ontdekte in 1844 als eerste deze grafheuvels. Hij publiceerde zijn ontdekking in 1845.

In de periode 1948-1951 werden 34 grafheuvels systematisch onderzocht door het Biologisch Archeologisch Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen. Zestien grafheuvels werden gerestaureerd. De overige werden geëffend, om plaats te maken voor cultuurgrond. In juni 1963 werden er bronzen panelen bijgeplaatst die uitleg geven over de inhoud en structuur van de grafheuvels. In 1966 werden de grafheuvels op de lijst van Rijksmonumenten geplaatst.

Boom op grafheuvel Zelfde boom op grafheuvel in de zomer In de steentijd (tot 1650 v Chr) en in de bronstijd (1650-650 v Chr) begroeven de bewoners van de hoge zandgronden in deze streken hun doden onder opgeworpen heuveltjes aarde. Deze grafheuvels in de bossen liggen op een zandrug. Over deze zandrug heeft in de bronstijd een pad gelopen. Hierlangs zijn later de grafheuvels opgericht. Waar de nederzetting(en) van de begravenen lagen is nooit duidelijk geworden. Aanvankelijk werden de doden in een boomkist begraven. Latere generaties cremeerden hun overledenen en zetten hun resten bij in een miniatuur boomkist. In de late bronstijd en in de ijzertijd werden de asresten in urnen begraven, eerst nog in grafheuvels, later op urnenvelden. Rond de grafheuvels zijn soms paalkransen of een extra ringwal aangebracht. We lopen langs verschillende grafheuvels. Dit gebied bestond 150 jaar geleden vooral uit heide, vennen een enkele boomgroep en hier en daar wat weilandjes en akkertjes. Ontwatering, gebruik van kunstmest en mechanisering hebben de mens steeds meer invloed gegeven op de inrichting van het landschap. Als we de Vessemse Dijk zijn overgestoken zien we meer productiebossen, naaldbomen, die zijn aangeplant om mijngangen te stutten. De kolenmijnen zijn al enkele tientallen jaren niet meer productief, dus is de noodzaak van mijnstutten verdwenen. Nu wordt naast het naaldhout vaak beuk en inlandse eik aangeplant, om een grotere diversiteit te krijgen. Omgekapte of omgevallen bomen worden vaak ook niet meer geruimd om zodoende meer leven in het bos te krijgen, meer soorten insecten en vogels maar ook schimmels en planten.

We komen nu uit bij de Vessemse vennen, Het Groot Meer en het Klein Meer. Groot Meer Mensen die regelmatig een wandeling of fietstocht maakten naar dit meer zullen wel opgemerkt hebben dat de stand van het water vanaf ongeveer 2000 steeds verder zakte. In 2005 heeft het zelfs vanaf mei, een groot deel van het jaar helemaal droog gestaan. Een opmerkelijke zaak. Wat was daarvan de oorzaak? Het ven werd in stand gehouden door lozing van water van het nabijgelegen waterwinnings-bedrijf.(WOB) Door het toepassen van andere zuiveringstechnieken is deze lozing gestopt. Dit spoelwater, waaruit het vuil was bezonken in een voorbassin, was gebruikt om de zuiveringsfilters schoon te spoelen, die op hun beurt weer waren gebruikt om het opgepompte water geschikt te maken als drinkwater. Door een verandering in de winning en behandeling van het opgepompte grondwater, komt er tegenwoordig geen spoelwater meer vrij waarmee het Groot Meer in stand kan worden gehouden. Het Groot Meer dreigde hierdoor definitief te verdwijnenDit grote ven is leefgebied van de zeldzame Heikikker en Rugstreeppad. Voor de inwoners van Vessem en Wintelre en Veldhoven(Oerle) heeft het Groot Meer een grote recreatieve en ook emotionele waarde. Indien het Groot Meer langere tijd droog valt, zullen de amfibieën die er voorkomen binnen enkele jaren verdwijnen Voor de voortplanting van deze dieren is het essentieel dat er tussen februari en juli water in het ven aanwezig is. En omdat amfibieën slechts enkele jaren oud worden, is voldoende aanwas elk jaar noodzakelijk. Bovendien is het Groot Meer aangewezen als beschermd Europees natuurgebied. De aanwijzing is gebaseerd op het voorkomen van Oeverkruid, een plantje dat in ondiep water en aan de randen daarvan groeit. Omdat deze plant gebonden is aan voedselarm water, komt het in Nederland bijna niet meer voor.

Groot Meer januari 2004 Groot Meer september 2008 Bericht op de website: http://eersel.allesvan.nl/

oeverkruid

Een half jaar geleden stond het merengebied in Vessem nog volledig droog. Decennialang werd het meer gevuld met spoelwater van drinkwatermaatschappij Brabant Water. Vernieuwde filterinstallaties zorgden er echter voor dat er minder spoelwater vrijkwam. Met als gevolg dat het meer steeds verder droogviel. Inmiddels is het meer weer volledig gevuld. De kwestie rond het Grootmeer zorgde de afgelopen jaren voor veel discussie in de gemeente Eersel. Alle betrokken partijen (provincie, gemeente Eersel, waterschap de Dommel en Brabant Water) deelden de mening dat er een oplossing moest komen. De financiering van de klus zorgde echter voor de nodige discussie. Ook op landelijk niveau kwam de kwestie in de belangstelling. Naar aanleiding van Kamervragen, bracht toenmalig minister Veerman het proces in een stroomversnelling. Op 26 oktober 2006 viel hierover eindelijk een besluit.

Oplossing De kosten om het project te financieren worden eerlijk verdeeld, elk van de vier partijen betaalt 27.500 euro per jaar. Daarnaast gaat het om 20.000 euro voor de aanleg van een leiding naar het Grootmeer. Het voortbestaan van het Grootmeer wordt door dit project voor vijf jaar verzekerd. Het meer wordt gevuld met relatief kostbaar drinkwater. Dit zorgt voor de nodige tegenstand. Daarom wordt er nu gezocht naar een duurzamere oplossing. Natuurmonument In 1990 is het gebied aangewezen als beschermd natuurmonument. Dit vanwege de grote venoppervlakte en de bijzondere flora en fauna, zoals de heikikker en het oeverkruid. Naast natuurwaarde heeft het Grootmeer ook emotionele betekenis voor de omwonenden. Ieder weekend zijn er honderden mensen te vinden. Er wordt vooral gewandeld en in de winter wordt er veel geschaatst. Auteur: Sander Cox Geschreven op: 10-04-2007

We kunnen bij het Groot Meer even een heuvel opgaan, waar we een mooi uitzicht hebben op de omgeving. Daarna gaan

we over een deel van het wandelroute netwerk (gele pijl in een groen vierkantje met nummer) naar de dorpskom van Vessem. Hier gaan we koffie drinken bij de Vaesheimer Hoef, waar ze heerlijke zelfgemaakte appelvla met slagroom hebben. Jaap en ik hebben hem gekeurd en goed bevonden. Na hier gezellig aan de koffie gezeten te hebben gaan we door de velden en langs de akkers naar het gehucht Halfmijl, waar ook weer enkele grafheuvels liggen. Via het verharde fietspad op de Vessemse Dijk lopen we weer terug naar de plaats waar de auto’s geparkeerd staan.

Na afloop gaan we koffie, -of iets anders- drinken bij de Dorps Herberg op de Brink in Zandoerle, tegenover het kapelletje. Ik heb gebruik gemaakt, van de volgende websites: www.ivnveldhovenvessem.nl www.brabantsemilieufederatie.nl http://eersel.allesvan.nl/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina http://veldhoven.digicity.nl/ http://www.vaesheimer-hoef.nl/ Tuin Dorps Herberg

Na de groepswandeling kreeg ik van Jaap op Kreta de volgende mail: De wandeling op 19 september is prima gelukt. We hadden prachtig weer en er werd vlot gewandeld. De eerste pauze was aan het meer en vervolgens bij de Vaesheimer Hoef koffie met appelgebak. Het gebak werd helaas koud geserveerd en dat kwam de smaak niet zo ten goede. Tenslotte nog het gebruikelijke gezellige nakaarten bij de Herberg in Oerle met een consumptie. Al met al best geslaagd, alleen jammer dat er maar tien wandelaars present waren. Teveel vakantiegangers denk ik en ook een paar zieken. Hierbij als bijlage, een foto van de groep op het terras bij de Vaesheimer Hoef. We hebben ook een voorstel van Joke Lammerts uitgevoerd om de wandeling iets te wijzigen. Dat hield in dat het laatste stuk vanaf Halfmijl niet links om maar rechts om rond het stuk bos met de grafheuvels gelopen werd. Dat is een iets mooiere weg en je hebt er geen hinder van het verkeer. Gerda Stillewacht wist daar ook nog een klein vennetje te liggen en daar hebben we ook een bezoekje aan gebracht. Kortom, het is allemaal naar wens verlopen. Ik hoop dat jullie vakantie ook zo goed is geweest, maar dat horen we nog wel. Jaap van Willigen De kaart van de wandeling staat op de volgende pagina. Op de pagina’s daarna staan nog wat foto’s Deze en alle andere foto’s kun je weer bekijken op de website Chris Pennings

1

Verslag en Achtergrondinformatie van de Wandeling in Het Grotelsche Bos en de Bakelse Beemden 18-07-2008

Het Grotelsche Bos, valt onder het toezicht van Staatsbosbeheer. Het gebied wordt gekenmerkt door het in de jaren 30 aangelegd naaldbos, kleinschalig landschap en graslandjes met een daardoorheen kronkelende Esperloop Staatsbosbeheer In de missie van Staatsbosbeheer staat het werken aan een duurzame leefomgeving voor mens, plant en dier centraal. Om een blijvende relatie tussen mens en natuur te stimuleren kiezen ze voor natuur, die meerdere functies vervult en waarvan de mens onderdeel is. De doelstellingen van Staatsbosbeheer *Het beheren, oftewel: instandhouden, herstellen en ontwikkelen van bos-, natuur-, landschaps- en cultuurhistorische waarden in de gebieden van Staatsbosbeheer. *Het bevorderen van recreatie in zoveel mogelijk gebieden van Staatsbosbeheer. *Het leveren van een bijdrage aan de productie van milieuvriendelijke en vernieuwbare grondstoffen, zoals hout. We lopen eerst door een brede zandweg, met aan weerszijden loof- en naaldbomen,richting Aarlesche vijver. Dit is een mooie grote vijver, met een eilandje, waar ’s zomers ook druk gezwommen schijnt te worden. Bij de vijver slaan we rechts af en lopen een eindje langs het hek van een “camping”, de Kanthoeve, die nu niet meer bewoond wordt door vakantiegangers, maar door vaste bewoners, waaronder zeer veel Poolse (seizoen)arbeiders, die we ook op een veld in de buurt aardbeien zagen plukken.

Even verderop komen we bij een gebied, waar Schotse Hooglanders en een groep zwart/bruine geiten en bokken, met gekrulde lange horens zorgen voor de afgrazing. Schotse Hooglanders

Aarlesche Vijver

Schotse Hooglanders

De Schotse Hooglander is een vrij klein, langharig wat gedrongen ras met redelijk grote horens. Hij kan in diverse schakeringen van de kleur bruin voorkomen van vrij donker bruin (tegen zwart aan) tot vrij licht en cremekleurig. Het meest komen de roodbruine Hooglanders voor. Het is tegenwoordig in Nederland een vrij veel voorkomend rundveeras geworden dat vooral wordt ingezet om natuurgebieden te onderhouden. De soort is afkomstig uit de West-Higlands, een ruig en weerbarstig deel van Schotland. Ze zijn daarom zeer sterk en kunnen in ruige omstandigheden prima overleven.

2

Oorspronkelijk werd de Schotse Hooglander gehouden voor het vlees. Een volwassen koe weegt ongeveer 500kg. en een stier tot 800kg. De mest van de hooglanders trekt torretjes aan, die op hun beurt weer voedsel zijn voor vogels. Ook pikken de vogels onverteerde zaden uit de mest. Het is verstandig wel enige afstand te bewaren, want ook al zijn ze niet agressief, je kunt ze beter niet aaien. Vooral als er kalveren zijn moet je oppassen en is het niet aan te raden tussen moeder en kalf te komen (ook niet als ze verder uit elkaar staan).

Aan het einde van het lange rechte stuk komen we bij de Esperloop. De Esperloop In het gebied rond de toren lopen twee beeklopen, de Snelle Loop en de Esperloop. Deze beekjes lopen ook vlak langs het veel grotere natuurgebied de Stippelberg, dat grenst aan Grotelsche Heide. Bij de zendtoren is de Snelle Loop het opvallendst, de Esperloop stroomt verderop in het zuiden,door de bossen en begroeiing. De Esperloop is vaak smaller dan de Snelle Loop en meandert veel meer. Op sommige plaatsen is ook duidelijk te zien dat het water daar erg ijzerhoudend is (roestbruine kleur). Ten noorden van Bakel loopt de Peellandbreuk, waardoor er een vrij groot verval is. Door deze breuk zijn er in het gebied zogenaamde “wijstverschijnselen”.

Esperloop

Dit houdt in dat door de slecht waterdoorlatende laag in de breuken, grondwater omhoog kwelt. Je kunt dan ook natte, hoge gedeeltes zien tussen droge lagere delen. Het wijstwater is sterk ijzerhoudend, waardoor de Esperloop in de benedenloop een roestbruine kleur heeft. Als we een eindje langs de Esperloop gelopen hebben, komt de zendtoren van KPN in zicht.(de Wortel van de Mortel) SLECHTVALKEN WONEN WEER OP ZENDMAST (artikel NOVA-TV 5 mei 2006)

De slechtvalken die vorig jaar met succes nestelden op de 127 meter hoge zendmast in het Brabantse dorp De Mortel, zijn teruggkeerd op hun oude stek. Onlangs zijn vier jongen uit de eieren gekropen. Heel vogelminnend Nederland kan dit voorjaar weer volop genieten van de slechtvalkenfamilie die is teruggkeerd naar hun oude broedplek op de zendmast aan de rand van het Brabantse dorp De Mortel. Slechtvalk

Stuw Neerstraat

3

Net als vorig jaar hangt KPN een webcam in de nestkast op zodat de opgroeiende jonkies rechtstreeks te volgen zijn. De verslaggeving is dit jaar bovendien op een aantal punten verbeterd; er hangt nu ook een webcam buiten de nestkast, waardoor de krachtige roofvogels ook buiten hun verblijf te volgen zijn. Daarnaast kan het wel en wee van de slechtvalkenfamilie met behulp van een infraroodcamera ook in de nachtelijke uren gevolgd worden. Ook zijn de oudervogels en hun kuikens na het ophangen van een microfoon luidkeels te horen. De valken ondervinden op geen enkele manier hinder van de apparatuur, die onder deskundige leiding is geplaatst en pas na het verlaten van de nestkast weer wordt weggehaald. Ook de jaren 2007/2008 zijn de slechtvalken teruggekeerd. Het is nu tijd voor een kopje koffie bij Grotels Hof, waar het gezellig zitten is. Na de koffie gaan we verder de Beekse Peeldijk op en passeren daar de Esperloop weer. Opvallend in het landschap is de zendmast en de gele velden die vol staan met het bloeiende Jakobskruiskruid, dat giftig is, maar als zodanig wel door de grazende Schotse Hooglanders herkend, en dus niet gegeten wordt. In de korte lus van de wandeling lopen we een eindje door de Bakelsche Beemden langs de Bakelsche Aa. Een poëtisch stukje met gele plomp en libellen, die boven het water cirkelen.

De Groepswandeling De weersvooruitzichten voor vrijdag 18 juli voorspellen niet veel goeds, zodat we net als de andere wandeldagen dit jaar weer volop regenkleding mee moeten nemen. Bij het ontwaken is het ook erg grijs en miezerig, maar als we op de plaats van bestemming aankomen, is het droog, en tot aan het afsluitende terrasje blijft het ook droog. De temperatuur was ideaal om te wandelen, zo’n 19º. We waren met 21 wandelaars, waaronder 6 nieuwe leden. Jammer was het dat de oevers van de Bakelsche Aa afgelopen week opgeschoond waren, waardoor deze lang zo mooi niet was als tijdens de voorwandeling. Gelukkig stond het Jakobskruiskruid nog volop in bloei. Ook andere gele veldbloemen bloeiden nog volop, waaronder St Janskruid, boerenwormkruid, wederik, teunisbloem en gulden roede. Ik zal in het volgende verslag een afbeelding plaatsen van deze gele veldbloemen. Aan het einde van de wandeling, als we weer op de plaats komen waar de auto’s geparkeerd staan, rijden we nog even naar de Kanthoeve voor een drankje. Na een Half uurtje zijn we met z’n allen naar binnen gegaan omdat het begon te regenen. Bronnen: Ico v/d Willik

Jakobskruiskruid

www.dse.nl/~gpstracks www.staatsbosbeheer.nl/ www.freebirds.nl/slechtvalken/mortel nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina

Chris Pennings

4

ROUTE GROTELSCHE HEIDE