Verantwoordelijke Afd. duurzame stad, energie en klimaat...2014/10/02 · Stand van zaken en...

Stand van zaken en perspectieven van de energiesituatie in

het BHG

Virginie Leclercq, Leefmilieu Brussel-BIM

Diensthoofd Planning en Politiek van de energiemarkten

Opleiding “Duurzaam gebouw : ENERGIE”

Leefmilieu Brussel

Sterke tendenzen

Energievraag Stijgende prijzen

Klimaat Luchtvervuiling

2003 2012

3

Klimaatveranderingen Europa als aanvoerder

● Conventie over de klimaatveranderingen – Rio 1992

● Kyotoprotocol - 1997 : 5 % minder voor 2008 - 2012

● BE : - 7,5% - Akkoord van Oostende 2004 ( Bxl + 3,475% )

● Post-Kyoto ?

► - 20% (-30%) in 2020

► - 50% op wereldniveau in 2050 (2 t CO2/inw/jaar)

► - 80 à -95% voor de rijke landen

http://www.cop20.pe/

Overheidsbeleid

Europese doelstelling:

► Energie-onafhankelijkheid, bescherming luchtkwaliteit, gezondheid en klimaat

► Visie 2020 - 2050

Middel : De Europese richtlijnen (Commissie, 28 lidstaten, Parlement)

- Energie-efficiëntie: product, bouw, renovatie, technische installaties

- Hernieuwbare energie

- CO2 : ETS & flexmecs

- Resultaatsverplichting

Brusselse doelstelling: inspelen op ecologische veranderingen

- Langetermijnperspectief ontwikkelen

- Realistische acties vandaag alst antwoord op de « duurzame » uitdaging van morgen

- Gebouw, bevolking, transport, economie

Alles hangt sterk met elkaar samen

TRANSPORT

5124 GWh

23.7%

CHAUFFAGE

5954

EAU CHAUDE SANITAIRE

1239

ELECTRICITE SPECIFIQUE

883

CUISSON 298

CHAUFFAGE

3500

EAU CHAUDE 382

ECLAIRAGE

1467

AIR CONDITIONNE 290

AUTRES

1890

TRANSPORT ROUTIER

4807

TRANSPORT FERROVIAIRE

310

TRANSPORT PAR VOIES

NAVIGABLES

7

FABRICATIONS METALLIQUES

280

ALIMENTATION

162

IMPRIMERIE PAPIER

53

AUTRES SECTEURS

128

TERTIAIRE

7529 GWh

34.8%

LOGEMENT

8375 GWh

38.7%

INDUSTRIE 623 GWh 2.9%

Verspreiding van finaal energiegebruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2012

(exclusief niet-energetisch gebruik, in GWh PCI), uit: Brussel Energiebalans van 2012

Energie in Brussels Het gebouw staat echt centraal

2012 2,365 milliards €

6

Wat is een duurzaam gebouw ? Bouw

Gedrag

Beheer van de

installaties Eenvoudige

renovatie

Zware

renovatie Ontwerp

Uitvoering

Kost

Levenskwaliteit

Gebruikskost

Duurzaamheid

7

Gebouw & Energie Thema onder hoogspanning...

Energie is op zich zelden

de reden om te

investeren

Als u een investering

overweegt, wees dan

zeer ambitieus op het

vlak van energie, gezien

de levensduur van de

investering

Het verbeterpotentieel via

energie-efficiëntie is zeer

groot

We hebben slechts zeer

weinig impact op de

energieprijs

Sleutelmoment om in te grijpen

► Bouw +++

► Gedrag +

► Beheer van de installaties ++

► Eenvoudige renovatie ++

► Zware renovatie +++

Rekening houdend met onstuitbare evoluties :

► Energieprijs

► Klimaatveranderingen

► Overheidsbeleid

Sterke stimulans van de

vraag

2004 - 2014

Wat kan de markt leveren?

Ambitieniveau vastleggen

Sector

kapitaliseren en

vormen

Ervaringen

Diensten

Steun €

Structurele omkadering voor

gebruikers en professionelen

2007 - 2025

Brusselse strategie: Geleidelijke progressie

Wat vragen de gebruikers?

Sector

stimuleren

Brusselse strategie sinds 2004 ● Praktijkgerichte oplossingen op menselijk en technisch-economisch vlak

► Energie-uitdaging, Sociale energiebegeleiding, Plage, Voorbeeldgebouwen,

financiering, …

● Pro-actieve begeleiding op technisch-economisch vlak van de consument

► Technische begeleiding, premies, financiering – eigenaar, huurder - renovatie

● Doorgedreven opleidingen en stimulansen voor bouwprofessionelen

► Vervolmakingscursussen, Alliantie Tewerkstelling-Leefmilieu, CDR Bouw, Cluster

Eco-build, technische referenties

● Overheden als voorbeeldrol

● Regelgevend kader: progressief maar bindend

► EPB – stedenbouwkundige vergunning, certificatie, verwarming, klimatisatie,

voorbeeldrol OH

► Plage verplicht, audit verplicht

► COBRACE

● Een sociale aanpak

► Bescherming van de consument, positieve discriminatie

Federaties en

andere

representatieve

organisaties maxi-

maal betrokken

Doelpubliek:

beheerders grote portefeuille

Aanzet:

- Kadaster en energieboekhouding

- Beter beheer en inregeling

- Actieplan

- Definitie

- Uitvoering

Wie :

- 15 gemeenten

- 7 ziekenhuizen

- 2 huisvestingsm’pijen

- alle onderwijsnetten van het leerplichtonderwijs

- 6 soc. huisvestingsm’pijen

Looptijd :

- 4 jaar per project

0

20.000.000

40.000.000

60.000.000

80.000.000

100.000.000

2005 2006 2007 2008 2009

kW

h

Consommation normalisée totale en combustible des bâtiments PLAGE Co1

P.L.A.G.E.: -15,8 %

P.L.A.G.E. Hôpitaux: gains économiques

16,7

14,0

9,4

7,8

11,4

12,7

7

9

11

13

15

17

19

2004 2005 2006 2007 2008 2009

sans URE*

avec URE: P.L.A.G.E.*

million €

2.7 m€

PLAGE Plan voor Lokale Actie voor het Gebruik van Energie

11

Demonstratieproject Voorbeeldgebouwen

Samengevat:

- Projectoproep om de bouw, renovatie en uitbreiding van

gebouwen op een “duurzame” manier uit te voeren in

Brussel

- 4 criteria: Energie, Leefmilieu, Reproduceerbaarheid,

Stedelijke integratie

- 6 edities : 2007, 2008, 2009, 2011, 2012, 2013

- 193 gebouwen – 522.000 m² - alle types

> Resolute ommekeer bouwwijze

> 292.000 m² Passief (nieuw)

- Werfbegeleiding door expert

- Monitoring van het verbruik gedurende 5 jaar

Brussels goes Passive in 2015

Dit project toonde aan dat de

sector zeer snel kan inspelen

op deze evolutie

Tal van internationale bezoeken

aan

BATEX/VOORBEELDGEBOUW

12

VOORBEELDGEBOUW : Divers qua vorm en typologie, zowel nieuwbouw als renovatie

Energie

HE

Materialen

Waterbeheer

Biodiversiteit

Architectuur

Stedelijke integratie

Reproduceerbaarheid

> 250.000 m²

Passiefnieuwbouw

Laureaten

VOORBEELDGEBOUW

voornamelijk te vinden in

stedelijke renovatiezones

Boek:

het verhaal

achter de

VOORBEELD

GEBOUWEN

http://www.racine.be/content/racine/wbnl/listview/2/index.jsp?titelcode=29664&fondsid=0

Geen rampen gebeurd op

de werf

Voorbeeld – Luchtdichtheid > 95 % geslaagd !

Voorbeeldrol Brussels overheden 2010 - 2014

● Duurzame Wijkcontracten

► 12.000 m²/jr (P) – 120 wooneenheden

► 8 collectieve uitrustingen (P)

● SDRB

► 54.000 m² (P) +25.000 m² tegen 2014

► 26.500 m² (P) – eonomische expansie

● SLRB

► 231.000 m² (P,TBE, BE)

● BIM

► 17.000 m² (P) Site T&T

• MRBC

► Herlokalisatie : +/- 45.000 m²

● Gemeenten, OCMW’s, ….

► opleidingseffect

P – passief

ZLE – zeer laag energie

LE – laag energie

Incl privé-sector

Binnenkort : Belgische gids voor duurzaam bouwen (Ref B)

fusie « Ref B »

compatibel

Maatstaf

Certificatiemethodiek (> 1 000 m2)

Labellingsysteem (< 1 000 m2)

Tool zelfevaluatie

Handboek:

- Criteria

- Evaluatiemethode

- Quotering

http://www.pemxq.com/images/library/breeam_logo.gif

CHAMP D'APPLICATION PHASES PHASES BUREAUX

ETA

T

COM

PATI

BIL

ITE

BR

EEA

M

LOG

EMEN

T

BU

REA

UX

EN F

ON

CTIO

N D

E LA

TA

ILLE

AU

TO-E

VA

LUA

TIO

N

LAB

EL

CER

TIFI

CATI

ON

PASS

AG

E O

BLI

GE

BO

NU

S &

INN

OV

ATI

ON

SITU

ATI

ON

EXI

STA

NTE

CHO

IX D

E L'

IMPL

AN

TATI

ON

ESQ

UIS

SE

PER

MIS

D'U

RB

AN

ISM

E

DO

SSIE

R D

'EXE

CUTI

ON

CHA

NTI

ER E

XECU

TIO

N

REC

EPTI

ON

THEME 10 INNOVATION / INNOVATIE

THEME 08 EAU / WATER

THEME 09 CONFORT ET SANTE / COMFORT & GEZONDHEID

THEME 07 ENERGIE / ENERGIE

THEME 01 PROCEDURE de GESTION / BEHEER

THEME 02 MOBILITE / MOBILITEIT

THEME 03 DEVELOPPEMENT DE LA NATURE / NATUURONTWIKKELING

THEME 04 ENVIRONNEMENT PHYSIQUE /FYSISCH MILIEU

THEME 05 ENVIRONNEMENT HUMAIN / SOCIAAL & CULTUREEL

THEME 06 MATIERE / MATERIE

Contouren Belgisch systeem

Structuur handboek

Aanbod

Upgrading Bedrijven

Stimulansen bedrijven - Sensibilisering -Cluster Eco-build - Clustering - pro-actief - Greenbizz (start-up) - Sociale Economie

Opleiding ontwerpers Vraagstimulering

- Energiepremies

- Batex

- EPB-regelgeving

- Voorbeeldrol overheden

- HEE

- Facilitator

- Certificatie Duurzaam Gebouw

Vraag naar duurzame gebouwen

MARKT

Upgrading Kennisniveau

Opleiding:

- werknemers -leerlingen - werklozen

Brussels beleid gericht op stimuleren van het aanbod mbt duurzaam bouwen

Kwaliteits-eisen

Geschiktheid

PARTNERS BIM CCBC ABE Cluster Eco-build CDR-Bouw WTCB … en vele andere

Cijfers:

Uitdagingen voor de toekomst

● Begeleiden en omkaderen van de passiefambities voor nieuwbouw en zware

renovaties

● Ontwikkelen van geïntegreerde technisch-economische begeleiding om de

kwaliteit bij en graad van renovaties te verhogen

● Stimuleren van de renovatie bij volgende relaties

► Eigenaar – huurder – met vaste gebruikskosten

► Mede-eigendom

● Streven naar proactief management bij beheerders grote gebouwen en

overheidssector in Brussel (voorbeeldrol)

● Ontwikkelen label/certificaat rond duurzaamheid gebouwen

● Begeleiden van de upgrading van bouwprofessionelen

► Opleiding – Technische referenties

► Kwaliteitscontrole op naleven regelgevend kader

● Financieringsmechanismen invoeren die renovatie met hoge preformantie

ondersteunt

De energie-eisen

23

Steeds sneller ...

Ord.

EPB

RRU

K55

EPB-eisen

K45

EPB-eisen

E90

EPB-eisen

E70/75

EPB-eisen

Passief criteria

EPB-eisen

Nearly Zero Energy

Building Energie-

efficiëntie

2002 – EPB richtlijn 2010 - EPB – Recast richtlijn

2012 – Energie-eff RL

24

Referenties op energievlak

Eisen : passief

NEB verw : 15 kWh/m².jr

NEB koel: 15 kWh/m².jr

Luchtdichtheid : 0,6 Volume/h

E primair : 45 kWh Ep/m².jr

E primair : 90 – 2,5xCompacthd

Eisen : zeer lage energie

NEB verw: 30 kWh/m².jr

Gemeten luchtdichtheid


Eisen : lage energie

NEB verw: 60 kWh/m².jr

Gemeten luchtdichtheid


Bijna Nulenergie-gebouw

Laag overblijvend verbruik wordt

gedekt door hernieuwbare

energie op de site zelf of in de

buurt

EPB

E, K, … EPB Recast Richtlijn

De minimale eisen moeten

minstens op het technisch-

economisch optimum worden

vastgeklikt

Het economisch optimum wordt

gedefinieerd volgens de Eur.

methode:

- Prijsscenario voor energie

- Over de levensduur van de

investeringen

OPGELET

Eisen + rekenmethodiek

25

Wat is dat … passief ? Meer isolatie :

Isolatie, performante beglazing

Bouwknopen– koudebruggen

Een zeer goede luchtdichtheid

Een gecontroleerde ventilatie met WTW

Installaties met beperkt vermogen

(inschakelen hernieuwbaar)

Aandacht voor zomercomfort

- Zonnewering

- Strategie rond koeling

Beperking op architectuur/gebruik? neen

Impact op prijs? Ja en nee

MEN ZEGT SOMS

• De vensters kunnen niet open

• Toegenomen risico op

Backdraft

• Slechte luchtkwaliteit

• Koud in de winter

• De T° kan niet meer

gedifferentieerd worden

• Meerkost per leerling

• Bedrijven/arbeiders nog niet

goed opgeleid

• Niet geschikt voor kwetsbare

mensen

Duur Niet duur

Werkt dat eigenlijk?

Totaalverbruik van 13 gezinnen voor en na hun verhuis naar een

passiefwoning – St-Jans-Molenbeek

Getuigenis

0

5

10

15

20

Je suis fier d'habiter un bâtimentexemplaire

Je recommenderai un batex

1 : pas d'accord 2 3 4 5 : entièrement d'accord

Eigenlijk is het een « normaal » en niet

« voorbeeldgebouw » … De niet-voorbeeldgebouwen zijn

nu al compleet voorbijgestreefd op energievlak (EPB is

maar een stap naar de bouwwijze van morgen …)!

Omwille van het comfort, voor de gezondheid en uit

financieel oogpunt (op langere termijn)

Neusje van de zalm op het vlak van energieprestatie, de

standaard van morgen … en morgen komt snel

dichterbij! Ben trots om pionier te mogen zijn op dit vlak

…

Het wekt best wel veel interesse op bij de mensen.

Dankzij BATEX is er een betere

informatieoverdracht tussen professionelen en

facilitatoren, in een "open source« -geest. Ook op

het financieel vlak.

Ik vind echt dat iedereen deze bouwwijze zou

moeten hanteren – om in te spelen op de

wijzigingen in onze samenleving en onze planeet

Jazeker, ik ben voorstander! :-)

Het is echt de toekomst …

Omwille van het respect voor de natuur,

gebruikerscomfort, omwille van gezondheid, …

Ik kan een voorbeeldgebouw zeker aanbevelen,

omdat het belangrijk is minder energie te

verspillen in de huidige economische context, om

bewust om te gaan met onze planeet en om

anders in het leven te staan met een hogere

levenskwaliteit.

Ik ben blij het voorrecht te hebben eigenaar te zijn van

een passiefwoning. Iedereen zou eigenlijk dit voorrecht

moeten kunnen genieten.(…)

Citaten 100% afkomstig uit de tevredenheidsenquête

Enkele aandachtspunten

● Warmtebron: brandstof elektriciteit?

● Keuze GMV: beheer, onderhoud

● Dimensionering

● Bekabeling: parabool, teledistributie, telefonie, …

● Gebruikers begrijpen

● Interventies achteraf

RODENBACH - Schaarbeek

Oppervlakte: 1319 m²

Energieprestatie : 13 kWh/m² jaar

Bouw van 12 sociale wooneenheden

Bouwkost excl BTW, zonder premies: 1132 €/m²

DUBRUCQ – St-Jans-Molenbeek





Atelier Mommaerts – St-Jans-Molenbeek

Oppervlakte: 1495,67 m²


Renovatie van 13 sociale wooneenheden

Renovatiekost excl BTW, zonder premies: 897 €/m²

Rue de la Plume – Brussel





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/035_Plume/035_rue_de_la_plume_018.jpg

Cygne-Digue - Elsene


Energieprestatie : 40/28 kWh/m² jaar

Bouw de 14 sociale wooneenheden


http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/039_cygnes_digue/039_rue_cygnes-digue_045.jpg

Savonnerie HEYMANS - Brussel





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/042_Savonnerie/042_savonnerie_heymans_070.jpg

Rue des 2 Tours – Sint-Joost-ten-Node





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/056_2_TOURS/056_rue_des_2_tours_001.JPG

Rue du Tilleul - Evere





ESPOIR – St-Jans-Molenbeek





FLORAIR - Jette





Rue de la Brasserie - Elsene





Rue Saint-François – Sint-Joost-ten-Node





Rue du Libre-Examen - Anderlecht





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/090_libre_examen/090_rue_du_libre_examen_002.jpg

Rue Fineau - Laken





Rue de Sebastopol - Anderlecht





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/092_sebastopol/092_rue_de_sebastopol_001.jpg

Rue Tazieaux – St-Jans-Molenbeek





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/093_tazieaux/093_rue_tazieaux_001.jpg

Rue de l’Avenir – St-Jans-Molenbeek





Rue Pierre Strauwen - Laken





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/095_strauwen/095_rue_pierre_strauwen_002.jpg

Chaussée de Neerstalle - Vorst





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/096_neerstalle/096_chaussee_de_neerstalle_001.jpg

BRUYN OUEST – Neder-over-Heembeek





Rue Locquenghien - Brussel



Bouw & Renovatie van 17 sociale wooneenheden


Rue de Liège - Vorst





http://mapserver4/igal/albums/_DIV_ENERGIE__AIR__CLIMAT_et_BRUIT/105_liege/105_rue_de_liege_009.jpg

Rue d’Ostende – St-Jans-Molenbeek





Boulevard Poincaré - Anderlecht





Place des Etangs Noirs – St-Jans-Molenbeek





Avenue des Familles - Vorst





Rue Georges Moreau - Anderlecht





Quartier Lemmens - Anderlecht





HARENBERG - Haren




Bouwkost excl BTW, zonder premies, maar incl omliggend: 1026 €/m²

Rue Simons - Brussel

Oppervlakte: 13 369 m²


Bouw & Renovatie van 51 wooneenheden + school


59

Concluderend

Alle studies, het project Voorbeeldgebouwen en alle realisaties tot op

heden tonen aan dat het mogelijk is.

Overheden geven het voorbeeld

Meerdere voorbeelden “zeer lage energie” renovatie

Tal van oplossen rond duurzaamheid

800.000 m² passief tegen 2015

Wij zijn er om u te helpen:

►Projectoproep Voorbeeldgebouwen

►Energiepremies

►Facilitator Passief

►Vorming

►Praktische gids Duurzaam Bouwen

►Leidraad Duurzaam Bouwen – certificatie/labelling

Meer informatie op

www.leefmilieubrussel.be

http://www.bruxellesenvironnement.be/

Verantwoordelijke Afd. duurzame stad, energie en klimaat...2014/10/02 · Stand van zaken en...

Documents

Transcript of Verantwoordelijke Afd. duurzame stad, energie en klimaat...2014/10/02 · Stand van zaken en...