Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffenhrm.aenowaterschappen.nl/bijlagen/document/239_GVW... ·...

Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffen Zicht houden op

Leo van der Biessen 19 maar 2018 Project related

Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffen | 19 maar 2018

Programma n  Wie ben ik n  Wat zijn gevaarlijke stoffen en hoe herken ik ze n  Waarom is het nodig gevaarlijke stoffen verantwoord te gebruiken n  Wettelijke kaders (van REACH tot Arbo- en milieuwetgeving) n  Samenhang Arbo en Milieu n  Hoe hou je risico’s beheerst n  Hoe vind je de juiste informatie en hoe controleer je dat n  Wie is waarvoor verantwoordelijk n  Vragen

2


Wie ben ik n  Leo van der Biessen

n  Arbeidsygiënist sinds 1990 n  Hogere veiligheidskundige sinds 1999 n  REACH adviseur sinds 2007

3


Wat is een gevaarlijke stof / mengsel n  Elke stof/mengsel die onder de regels van de CLP verordening is ingedeeld in 1 of

meer gevaren categorieën

n  Elke stof die gebruikt wordt op een manier waarbij een risico ontstaat voor de veiligheid of gezondheid van de medewerkers of voor het milieu

4


Hoe herken je een gevaarlijke stof / mengsel Ingekocht n  Etiket

n  Gevarenpictogrammen n  Signaalwoorden (Gevaar, Waarschuwing) n  Gevarenaanduiding (H-zin, EUH-zinnen, R-zin) n  Veiligheidsaanbeveling (P-zin, S-zin)

Niet ingekocht n  Arbocatalogus (H2S, rioolgas) n  Historie (Asbest) n  Kennis producteigenschap en proces

5


Hoe herken je een gevaarlijke stof / mengsel Ingekocht n  Etiket

n  Gevarenpictogrammen n  Signaalwoorden (Gevaar, Waarschuwing) n  Gevarenaanduiding (H-zin, EUH-zinnen, R-zin) n  Veiligheidsaanbeveling (P-zin, S-zin)

n  Veiligheidsinformatieblad Niet ingekocht n  Arbocatalogus (H2S, rioolgas) n  Historie (Asbest) n  Kennis producteigenschappen en proces

6


Waarom gevaarlijke stoffen veilig gebruiken n  Zorgplicht

n  Werknemer n  Acute vergiftigingen 10-20 per jaar n  Beroepsziekten (<< 200 per jaar) n  Chronisch vroeg overlijden 4000 personen per jaar

n  Milieu n  Gevaar voor grondwater, omgeving n  Hormoonverstorende stoffen, stoffen die slecht afbreken

n  Vergunning

n  Wetgeving (arbo, milieu) 7


Overzicht wet en regelgeving

8

VN EU NL

REACHCLP

EUVerordeningen:GHS

ADR

EURichtlijnen:

ArborichtlijnenSevesoIIIBodembeschermingWater

NaDonaleweFen

Handhaving

Arbowet,-besluitenregelingBRZOWABO,AcDviteitenbesluitenregelingWaterwet

ILO


Invloed van REACH data op andere HSE verplichtingen

HSE aspect Scope Speciale aandacht Risico beoordeling Noodzakelijke activiteit

Lucht Zeer Zorgwekkende Stoffen, VOC Stoffen met gevaar voor Ozonlaag

Minimalisatie emissie ZZS Risico omgeving

Stand der techniek, milieubeoordeling

BAT regelmatig toetsen

Water framework directive

Alle gevaarlijke stoffen Minimalisatie emissie ZZS, nationale stoffenlijst, vergunning

Emissie en imissie BAT en daarboven, zowel risico voor milieu als mens

Bodem Bijlagge 2 NRB, niet limitatief NRB methodiek, verwaarloosbaar bodemrisico

Vloeistofdicht / vloeistofkerend = standaard

Product wetgeving

e.g. Speelgoed, electronica Medical devices

ZZS Verbod gebruik Uitzondering aanvragen


Managing DSU-er obligations other EU regulations HSE aspect Scope Special Attention Risk assessment Other

Arbo Alle gevaren Combinatieblootstelling

CMR, Sensitibiliserende stoffen, Hormoonverstoorders, Phys-Chem gevaar, Zwangeren, jeugdigen

Volledige risicobeoordeling

Hierarchy van beheersmaatregelen

BRZO Appendix 1 en 2 Seveso II directive

Hoge en lage tier, additie, domino effect. Process safety management

Veiligheidsrapportage Inspanning hoger als risico groter is

Brand en explosie ATEX 153

Ontvlambare stoffen Gerichte methoden processen en installaties

Locale, EU f internationale standards

Opslag PGS-15 Gevaar en volume relevanr Op basis van gevaar en volume

Verpakking, opslaglocatie, installaties


Doelen REACH en CLP n  REACH

n  Gevaarlijke stoffen veilig gebruiken n  Zeer zorgwekkende stoffen vervangen tenzij

n  CLP n  Wereldwijd ‘geharmoniseerde’ bepaling gevaren stoffen n  Eenduidige communicatie van de gevaren

11


Hoe werkt REACH n  Veilig gebruik

n  Registratie door producenten / importeurs à Kennis gevaren en risico’s n  Communicatie via veiligheidsinformatieblad (uitgebreid), ECHA website n  Speciale communicatie voor ZZS stoffen in artikelen

n  Beperken gebruik zeer zorgwekkende stoffen n  Stofevaluatie (zijn risico’s niet acceptabel) n  Authorisatie (verbod tenzij) n  Restrictie (mag mits)

12


REACH - verantwoordelijkheden n  Producent / importeur

n  Registratie n  Beoordelen hoe stof veilig gebruikt kan worden n  Veiligheidsinformatieblad en uitgebreid VIB

n  Gebruiker n  Opvolgen instructies in (uitgebreid) VIB n  Informeren leverancier over afwijkingde omstandigheden en beheersmaatregelen n  Eventueel maken beoordeling veiligheid eigen gebruik

13


Effect van REACH en REACH data op Arbo en Milieu

14

Opera,oneel:•  PasOCenRMMaan•  Brandenexplosiegevaar•  Opslag•  Emissienaarwater,bodem,lucht•  BRZO•  Communica,e

Strategisch:•  Beschikbaarheid(geenregistra,e)•  Restric,euse•  Authorisa,e

80%

20%

20%

80%

Evalua,e•  Zeerzorgwekkendestoffen(ZZS)•  Authorisa,e(neetenzij)•  Restric,e(jamits)

Veiliggebruikstoffen•  Intrinsiekeeigenschappen(Tox./Phys-chem)

•  Classifica,e&Labelling•  Toegestanegebruikenencondi,es

•  CommunicateeineSDS Productwtgeving:MD’s,IVD’s,Toys,…..


Verspreiden informatie n  Veiligheidsinformatieblad

n  16 secties, n  Sectie 2, 3, 8, 15 (4, 5, 6, 7) meest van belang voor bescherming Arbo en Milieu

n  ECHA website n  Info-card per stof

Kort en bondig, voor leken, Classificatie, H-zin, n  Brief profile

Classificaties, H-zin, REACH status, wetgevende bijzonderheden

15


Potential consequences of new information •  Sectie 2 •  Sectie 7 & 8

•  Sectie 9

•  Sectie 13

•  Sectie 15

Beschermingmens/milieu

BRZO

Vergunning

Opslag

Transport

Brand-Explosie

Afval


Samenhang REACH en Arbo

17

REACH

n  Bescherming mens en milieu

n  Producent/importeur centraal

n  Stofgericht

n  Ketencommunicatie

n  Bindend gebruiksvoorschrift (eSDS)

n  Verplichting hangt af van je rol

Arbeidsomstandighedenwet

n  Bescherming werknemer

n  Werkgever / werknemer

n  Totale blootstelling

n  Communicatie in bedrijf

n  Doelvoorschrift

n  Samenwerking


Arbeidsomstandigheden

REACH en arbeidsomstandighedenwet

18

Stof1,scenario

1

Stof2,scenario,..

Stof…,scenario.

.


REACH en milieu n  Nieuwe informatie / classificatie

n  Verplichtingen bestaande wetgeving veranderd n  Tox / brandbaarheid

BRZO, Water, lucht (bodem), vergunning n  Uitgebreid veiligheidsinformatieblad

Bindend, ook als het meer eist dan milieuvergunning n  Zeer zorgwekkende stoffen

Directe verplichting tot minimalisatie emissie naar water en lucht

19


Hoe beheers je risico’s n  Stap 0: Ken je verplichtingen & verdeel taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden

n  Stap 1: Weet wat je in huis hebt

n  Stap 2: Deel de stoffen in: versimpel

n  Stap 3: Denk na

n  Stap 4: Beheers of Vervang

20


Stap 0: Ken je verplichtingen n  Basisverplichting

n  Beheersen risico’s van gevaarlijke stoffen n  Veiligheid en gezondheid waarborgen met arbeidshygiënische strategie (hiërarchie

van maatregelen) n  Juist gebruiken middelen n  Voorkomen schade aan milieu en derden

21


Wat is nu die hiërarchie van maatregelen n  Neem gevaar weg

n  Voorkom dat de stof vrij kan komen

n  Voorkom dat de stof mens (milieu) bereikt n  Afschermen bron n  Afschermen mens n  Afzuiging / ventilatie

n  Persoonlijke beschermingsmiddelen

22

ToenameZekerheid

effect

ToenameDagelijkse

aandacht


Stap 0: Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden n  Werkgever / bestuurder is eindverantwoordelijk

n  Beleid, middelen, voorlichting en instructie

n  Ondernemingsraad n  Instemmingsrecht beleid arbeidsomstandigheden (contract arbodienst, rol/positie/

persoon preventiemedewerker, opzet en uitvoering RI&E) n  Overleg met bedrijfsarts, andere arbodeskudigen, n  Contact Inspectie SZW

n  Preventiemedewerker n  RI&E, samenwerken met en advies aan OR, uitvoer beleid

23


Stap 0: Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden n  Werkgever

n  Begrenzing, middelen

n  Leidinggevende n  Toezicht op juist gebruik middelen, opvolgen afspraken

n  KAM-medewerker: n  Juist uitvoeren van taak n  Advies lijn, leidinggevende

n  Medewerkers: n  Instructies opvolgen, n  Signaleren knelpunten n  Eigen veiligheid en die van collega’s

24


Stap 1: Weten wat je in huis hebt n  Inventariseer stoffen / producten & verzamel gevaarsinformatie

n  Beoordeel kwaliteit informatie

n  Leg vast en borg continuiteit

25


Stap 1.1: Weet wat je in huis hebt n  Inventariseer aanwezige producten / stoffen

n  Lijsten, opslagruimten/kasten n  Verzamel stofdata

n  Gegevens etiketten (Stof, CAS-nr, H-zin, Pictogram) n  Veiligheidsinformatiebladen

n  Leg vast n  Excel bestand n  Database n  (Branche-)systeem

n  Onderhoud n  Nieuwe stoffen n  Gewijzigde informatie

26


Stap 1.1: weet wat je in huis hebt Niet gekochte gevaarlijke stoffen die kunnen leiden tot blootstelling n  Rioolgas n  Lasrook n  Andere stoffen die bij processen vrijkomen n  In gebouwen en installaties aanwezige stoffen

n  Asbest, gebouwen en installaties < 1993, import van buiten de EU n  Lood, leidingwerk n  Verf: lood/chroom

n  Informatie is zoektocht n  Samenstelling uit literatuur n  Grenswaarden van SER website n  Sectorinformatie

27


Stap 1.2 Beoordeel kwaliteit informatie (1/2) n  Etiket à vraag veiligheidsinformatieblad op, vergeliijk

n  Veiligheidsinformatie blad à doe de VIB-check n  Eenvoudige vragen

n  Controle wettelijke eisen n  Is gevaarsinformatie aanwezig n  Informatie veilig gebruik en opslag (rubriek 7) n  PBM (rubriek 8) n  Fysische chemische informatie (rubriek 9) n  Hoe om te gaan met afval (rubriek 13) n  Lijst met afkortingen (rubriek 16)

28


Stap 1.2 Beoordeel kwaliteit informatie (2/2) n  Kwaliteitscontrole

n  Meerdere leveranciers à vergelijk inhoud veiligheidsinformatiebladen n  Controleer grenswaarden op SER website grenswaarden n  Bij duidelijke fouten / verschillen

n  Neem contact op met leverancier n  Kijk naar andere bronnen

n  Gestis Grenswaardenlijst n  Gestis stofinformatie (PBM) n  ECHA stofinformatie

29


Waarom kwaliteitscontrole n  Informatie in VIB is de basis van het HSE beleid

n  Verantwoordelijk voor resultaat niet van inspanning

n  Onderzoek 2015 n  > 70 % VIBs niet (volledig) juist en/of voldaan aan wettelijke eis n  20 % onjuiste / onvolledige informatie over het gevaar

30


Stap 1.3 Leg vast en borg n  Register stoffen

n  Register veiligheidsinformatie

n  Procedure

31


Stap 2: Denk na n  Hoe gevaarlijk is de stof

n  Hoe gebruik ik de stof

n  Zijn er grenswaarden

n  Hoogte blootstelling

n  Signalen

32


2.1 Hoe gevaarlijk is de stof n  Niet gevaarlijk (staat niet op de lijst) n  Gevaarlijk (geel) n  Heel gevaarlijk, met bijzondere verplichten (Oranje)

n  Carcinogen, mutageen en reprotoxisch (CMR) n  Persistent, Bioaccumulerend en Toxisch (PBT) n  Zeer Persistent en zeer Bioaccumulerend (vPvB) n  Hormoonverstorende stoffen, sensibiliserende stoffen

n  Heel gevaarlijk en verboden (Rood) n  CMR, vPvB, PBT. hormoonverstoorder

33

Hoegroter,hoemeerstoffen


Groepeer stoffen op basis van gevaar •  Gevaarlijke, wettelijke grenswaarde, verplichting vanuit vergunning, process

gevaren •  Zeer zorgwekkende stoffen en stoffen met bijzondere verplichtingen •  Verboden stoffen •  Rest is niet gevaarlijk

Sizereflect#substancesingroup

2.1 Hoe gevaarlijk is de stof


2.2 Beheersstrategie op basis van gevaarsprofiel n  Groen

Geen domme dingen doen n  Geel

Bepalen risico beoordelingstrategie Beheersen op basis van gevaar of door vergelijking blootstelling met grenswaarde

n  Oranje Afwegen of gebruik noodzakelijk is Beheersen op basis van gevaar of door vergelijking blootstelling met grenswaarde Documenteer blootstelling

n  Rood Stop gebruik

35


•  Groen – niet gevaarlijke stoffen •  Doe geen domme dingen

•  Geel – gevaarlijke zonder bijzondere verplichting – “klassiek”HSE management •  Control banding techniques / qualitatieve assessments •  Modelleren blootstelling en emissies : BAT •  Monitoring & controle

•  Oranje – ZZS / Bijzondere verplichting •  Is gebruik noodzakelijk •  Minimalisatie blootstelling / emissie: Beyond BAT •  Documenteer en archiveer

•  Rood – Gebruik beperkt / verboden •  Niet gebruiken tenzij….

Groteneemttoemettoenemendevereisteaandacht/strategischbelang

2.2 Beheersstrategie op basis van gevaarsprofiel


3 Hoe gebruik ik een stof / product n  Consumentenartikel (Tippex)

Gebruik volgens gebruiikaanwijzing à Veilig geen nadere beoordeling

n  Overige stoffen mengsel n  Beoordelen op basis van risico

n  Binnen / buiten n  Toepassingsmethode n  Hoeveelheden n  Gelijktijdige blootstelling

n  Gebruik volgens instructie uitgebreide VIB (vermoeden van veilig gebruik, DNEL vergelijken met grenswaarde, combinatieblootstelling bepalen)

37


3.1 Grenswaarden n  Rubriek 8 Veiligheidsinformatieblad

n  SER Grenswaardenlijst

n  Overzicht Internationale grenswaarden

n  REACH DNELS n  Sectie 8 Veiligheidsinformatieblad n  ECHA website

38


3.2 Bepalen hoogte blootstelling n  Meten is niet altijd nodig, inschatten mag ook.

n  Inschattingsmethoden n  EMKG, COSHH Essentials n  ECETOC TRA n  Stoffenmanager n  Advanced REACH tool

n  Meten n  NEN 689 wordt vernieuwd n  Meer metingen nodig n  Betere verwerking onzekerheid

39


4 Beheersing risico n  Blootstelling > grenswaarde of gebruik niet conform gevaarsband

n  Kies maatregel op basis van arbeidshygiënische strategie / hiërarchie van maatregelen

n  Bij gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen n  Regel instructie en herhaal minimaal jaarlijks n  Bij nauwsluitende adembescherming is fit-test (past het masker noodzakelijk) n  Bij handschoenen instructie over aan- en uittrekken n  Toezicht door leidinggevende is noodzaak

40


4 Verdere beheersing n  Verwerk nieuwe informatie in gekozen systeem

n  Ga voor gebruik nieuwe producten ook de risico’s na

n  Trainen en instructie nieuwe medewerkers, medewerkers met nieuwe taken n  Lezen label informatie n  Risico’s ongelabelde stoffen/ruimtes n  Procedures

n  Toezicht

n  Vervanging

41


Vragen n  Hoe kan een blootstellingsonderzoek praktisch worden uitgevoerd en bijdragen

aanbeheersing?

n  Wat moeten we doen als Waterschap, irt. REACH?

n  Wat kunnen we samen?

n  Mag je in een voorraadruimte overtappen?

n  Wat moeten we weten over KCA?

42


Vragen uit de zaal

43

Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffen | 19 maar 2018 44

[email protected]

Volg ons op Linkedin Linkedin.com/company/royal-haskoningdhv www.linkedin.com/in/leovanderbiessen

Volg ons op Twitter @RHDHV Volg ons op Facebook Facebook.com/Royalhaskoningdhv

Dank U!


Bronnen en websites n  Wetgeving

n  Informatie REACH, CLP, gevaren van stoffen: https://echa.europa.eu/nl/home n  VIB-Check: vib-check.nl n  Grenswaarden:

NL https://www.ser.nl/nl/themas/arbeidsomstandigheden/grenswaarden.aspx Internationaal: http://limitvalue.ifa.dguv.de/WebForm_gw2.aspx

n  Vier stappen model: http://gevaarlijkestoffen.zelfinspectie.nl/?sessie=59de218b8c438d9678beb8f36225f15b

n  SZW lijst CMR https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2016-43.html

n  Overzicht zeer zorgwekkende stoffen n  Overzicht verplichtingen: http://www.rivm.nl/rvs/Stoffenlijsten/Zeer_Zorgwekkende_Stoffen n  Zzs lijst: https://rvs.rivm.nl/zoeksysteem/ZZSlijst/Index

45


Nog meer Bronnen n  COSHH Essentials: http://www.hse.gov.uk/coshh/essentials/index.htm n  https://www.baua.de/EN/Topics/Work-design/Hazardous-substances/EMKG/Easy-to-

use-workplace-control-scheme- n  EMKG

EMKG_node.html;jsessionid=48936471AA805DAD628517625846347B.s2t1 n  ECETOC TRA

http://www.ecetoc.org/tools/targeted-risk-assessment-tra/download-integrated-tool/

46

Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffenhrm.aenowaterschappen.nl/bijlagen/document/239_GVW... ·...

Documents

Transcript of Verantwoord gebruik gevaarlijke stoffenhrm.aenowaterschappen.nl/bijlagen/document/239_GVW... ·...