1

VEILIGHEID IS NOOIT AF Het plan voor de Safety Delta Nederland

2

● Colofon

De Safety Delta Nederland is een gezamenlijk initiatief van het (petro)chemische bedrijfsleven, de wetenschap en de overheden.

Auteur Paul Buijsingh Kwartiermaker Safety Delta Nederland

paul.buijsingh@minienw.nl Versie

4.0 concept ter goedkeuring stuurgroep Duurzame Veiligheid 2030

Datum 29 november 2019

Opdrachtgever Stuurgroep Duurzame Veiligheid 2030

3

Inhoudsopgave

Managementsamenvatting

1. Context, achtergrond en aanleiding 2. Missie en visie 3. Scope 4. Deelnemers en stakeholders 5. Activiteiten

a. Kenniscentrum b. Innovatie c. Samenwerkende partners d. DV2030 in SDN

6. Governance a. Samenwerkingsvorm b. Rechtspersoonlijkheid c. Bestuur/aansturing

7. Organisatie a. Kantoor b. Bemensing c. Netwerken

8. Mededinging en intellectuele eigendom 9. Financiering 10. Eerstvolgende mijlpalen

Bijlagen:

1 – Overzicht bijdragen per SDN deelnemer 2 – Denkrichting rond pijler Innovatie

4

Managementsamenvatting

Op 24 september 2018 is het ambitiedocument ondertekend door de (petro)chemische industrie, wetenschap en overheid om onder de noemer van de Safety Delta Nederland (SDN) gezamenlijk als 3-helix partners te werken aan de veiligste (petro)chemische industrie ter wereld. In maart 2019 is een kwartiermaker aangesteld om een plan van aanpak te maken voor de realisatie van de SDN. De kwartiermaker heeft zijn bevindingen, analyse en voorstellen getoetst in een drietal stuurgroepen van het programma Duurzame Veiligheid 2030 (DV2030) in maart, juli en oktober 2019. De SDN ambities, scope en het commitment zijn besproken, nader ingevuld en - op verzoek van de stuurgroep DV2030 - ook besproken met vertegenwoordigers van de drie deelnemers in het veld.

Dit plan van aanpak vormt na akkoord het uitgangspunt voor het begin 2020 op te stellen convenant. Dit convenant wordt op 18 mei 2020 tijdens een High Level bijeenkomst ondertekend.

De belangrijkste elementen van dit plan van aanpak zijn de volgende:

1. Het aantal serieuze procesveiligheidsincidenten wordt gereduceerd door de SDN in te richten langs 3 pijlers: 1. Kenniscentrum 2. Innovatie 3. Samen Programmatisch wordt daarbinnen met 3 ambities de focus aangebracht op het voorkomen van serieuze incidenten door menselijk handelen, corrosie (onder isolatie) en te late lekdetectie.

2. De belangrijkste succesfactor voor de SDN is een gedeeld eigenaarschap door overheid, bedrijven en kennispartijen. Om dit te bereiken wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het model dat ontwikkeld is voor de topsectoren.

3. Om die reden wordt een topteam ingesteld bestaande uit de volgende deelnemers: - een gezaghebbend, onafhankelijk boegbeeld van de SDN; - een vertegenwoordiger vanuit de industrie. Deze verbindt Veiligheid Voorop, VNCI, VNO-

NCW; - een vertegenwoordiger vanuit de wetenschap, een ‘captain of science’. Deze verbindt

universiteiten en kennisinstellingen; - een vertegenwoordiger vanuit de overheid. Deze verbindt I&W, SZW, EZK, V&J, inspecties en

omgevingsdiensten. Verder wordt overwogen om een vertegenwoordiger vanuit HBO-MBO te benoemen voor aansluiting met scholing, opleiding etc. Dit topteam kent geen juridische status, maar bestuurt de facto het gehele SDN programma door jaarlijks de jaarplannen voor de drie pijlers van de SDN vast te stellen, de voortgang te bewaken en verantwoording af te leggen over de resultaten en besteding van middelen.

4. De formele rechtshandelingen die voortvloeien uit het SDN programma wordt door bestaande juridische entiteiten uitgevoerd:

- Het kenniscentrum wordt ontwikkeld door de Stichting Veiligheid Voorop; - Het innovatieprogramma wordt ontwikkeld door het Institute for Sustainable Process

Technology (ISPT); - Het samenwerkingsprogramma wordt gefaciliteerd via de begroting van I&W.

5

5. Het topteam wordt gefaciliteerd in de ontwikkeling en besluitvorming over de SDN door een programmabureau van 3-4 fte onder leiding van een SDN programmadirecteur.

6. Door combinatie van bestaande en nieuwe middelen is de SDN een gecoördineerd veiligheidsinitiatief van circa 10 miljoen euro per jaar voor een periode van 4 jaar. Door het reduceren van overlap en zorg voor replicatie van resultaten, gaat het rendement en de verwachte impact op de werkvloer omhoog. De jaarlijkse bijdrage van de overheid is 5 miljoen euro. Hiervan is 3 miljoen euro per jaar nieuw: SDN organisatie (500.000 euro) en NWO onderzoeksgeld (2,5 miljoen euro). De jaarlijkse bijdrage van de (petro)chemische industrie is maximaal 50 fte in-kind en 312.500 euro cash. Hiervan is circa 20 fte nieuw en zal worden benut voor het Kenniscentrum, Innovatie en het versterken van de impact van de Regionale Veiligheidsnetwerken. De kennisinstellingen (RIVM, TNO) dragen bij door lopende activiteiten te delen en een beperkt aantal fte’s (3 fte) beschikbaar te maken voor inbreng in het Kenniscentrum. Voor de academische instituten geldt een vergelijkbare vraag.

7. De industrie heeft als startpunt dat het delen van veiligheidskennis buiten intellectueel eigendom en competitie wetgeving moet vallen. Daar waar nodig zal de SDN gebruik maken van samenwerkingsmodellen zoals nu al in gebruik.

8. Het Kenniscentrum wordt opgericht met een Safety Deal. Het zal bestaan uit een deel waarin partijen hun (commerciële) technieken kunnen plaatsen en een deel waarin kennis per veiligheidsdiscipline beschikbaar is. De gevraagde fte’s in-kind vormen als professionals zogenaamde kenniskringen en beheren de inhoud. De begeleiding en aansturing van het Kenniscentrum zal gestart worden met één fte met behulp van de Safety Deal.

9. Door het aangaan van een servicecontract met ISPT zetten ISPT programmamanagers voor de 3 ambities innovatieprogramma’s op van gemiddeld 1 miljoen euro elk per jaar.

10. Onder de pijler Samen ondersteunen de deelnemers op strategisch en tactisch niveau de SDN en zijn programmadirecteur. Verbetering van de Nederlandse veiligheidsprestaties wordt gerealiseerd door de agenda en werkwijze van de SDN breed te promoten, tijdig te corrigeren en waar nodig aan te vullen. De deelnemers aan deze pijler voelen zich verantwoordelijk voor het behalen van de gestelde doelen.

11. In de SDN landt een deel van de lopende DV2030 roadmaps voor zover er een verband bestaat met de genoemde drie ambities.

12. De SDN zal geen eigen kantoor hebben, maar gebruikmaken van werk- en vergaderfaciliteiten van IenW, RIVM, VNCI, ISPT en VNO-NCW.

6

1. Context, achtergrond en aanleiding Sinds eind 2016 werken overheid, bedrijfsleven en wetenschap samen in het programma Duurzame Veiligheid 2030 (DV2030) aan de veiligheid in de (petro)chemie. Hierbij staat “duurzaam” voor “bestendig” en is 2030 gekozen als horizon, maar niet als de datum waarop alles gerealiseerd moet zijn. Het doel van DV2030 is om in 2030 een vitale (petro)chemische industrie te hebben zonder noemenswaardige incidenten. DV2030 is als volgt vormgegeven:

Een uitkomst van DV2030 is dat overheid, bedrijfsleven en wetenschap de met DV2030 gestarte samenwerking structureel willen voortzetten. In september 2018 hebben deze partijen dan ook een ambitiedocument ondertekend om onder de noemer van de Safety Delta Nederland (SDN) gezamenlijk te werken aan de veiligste (petro)chemische industrie ter wereld. Partijen onderkennen met elkaar dat alleen door een diepgaande en structurele samenwerking de veiligheid in de (petro)chemische industrie nog verder verbeterd kan worden: Nederland als topregio voor de ontwikkeling en toepassing van veiligheidsinnovaties in de (petro)chemie.

7

2. Missie en visie Hoewel er veel samenwerkingsverbanden zijn, zijn partijen ervan overtuigd dat alleen door een diepgaande en structurele samenwerking de veiligheid in de (petro)chemische industrie nog verder verbeterd kan worden. Dit is dan ook de missie van de SDN. De SDN zorgt voor minimaal een halvering van de serieuze incidenten in de (petro)chemie, waarbij grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen voorkomen (laatste 10 jaar gemiddeld 3 E-Mars EU Seveso meldingen per jaar). Ook zorgt de SDN ervoor dat Nederland de topregio wordt voor de ontwikkeling en toepassing van veiligheidsinnovaties in de (petro)chemie. Dit is de toekomstdroom, de visie van de SDN. Alle drie de deelnemende partijen zorgen met elkaar voor het op een hoger plan tillen van het veiligheidsniveau in de (petro)chemie. De drie partijen werken met elkaar vanuit de volgende waarden:

3. Scope Eén van de kerntaken van de SDN is het opstellen en uitwerken van de kennis- en innovatieagenda Veiligheid. Hiertoe inventariseert de SDN ‘non-competitieve’ en bedrijfsoverstijgende kennis- en innovatievragen op het gebied van veiligheid, verbindt deze aan onderzoeksprogramma’s en opleidingen, inventariseert hiaten tussen vragen en aanbod, organiseert en faciliteert het netwerk en bewaakt de uitvoering van projecten. Kortom, een breed platform voor onderzoek, kennisontwikkeling en -uitwisseling met de focus op het verbinden van de alfa-, bèta- en gammawetenschappen.

1. We doen wat goed is voor Nederland en niet specifiek wat goed is voor één van de 3-helix partners.

2. Deelname aan de SDN is aantrekkelijk, maar niet vrijblijvend: partijen halen en brengen.

3. We hebben impact door professionalisering, focus en overname van elkaars best practices.

8

Succes moet zich vertalen in een verbetering van de omgevingsveiligheid. Procesveiligheid levert hier een belangrijke bijdrage aan. Om die reden zal de SDN zich met name richten op het voorkomen van ongecontroleerd verlies van gevaarlijke stoffen en/of energie door het versterken van de hardware, software en mindware. Persoonlijke veiligheid wordt deels binnen deze definitie gevangen. Het reduceren van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) valt niet binnen de initiële SDN scope, tenzij het gerelateerd is aan vervangende nieuw te ontwikkelen processen met nieuwe proces veiligheidsvraagstukken. De SDN richt zich op de circa 300 Brzo-bedrijven in de (petro)chemische keten aangevuld met bedrijven die werkzaam zijn in of deel uitmaken van de keten, zoals bijvoorbeeld contractors en afvalbedrijven. Dit houdt echter niet in dat de SDN blind is voor de overige ongeveer 100 Brzo-bedrijven. De kennis- en innovatie-initiatieven moeten regio’s verbinden en bedrijven in het MKB en de grote industrie betrekken. 4. Deelnemers en stakeholders

In de SDN werken bedrijfsleven, overheid en wetenschap als gelijkwaardige partners met elkaar samen. Bij de aanvang van de SDN zijn namens elke partner minimaal de volgende partijen vertegenwoordigd. Deelname aan de SDN staat echter vrij en in de toekomst is iedere nieuwe partij van harte welkom.

Deelnemers vanuit de industrie zijn:

De deelnemers in Veiligheid Voorop en VNO-NCW.

De wetenschap wordt vertegenwoordigd door:

Kennisinstellingen (RIVM en TNO), Universiteiten, Fieldlabs (World Class Maintenance) Opleidingen

Deelnemers vanuit de overheid zijn:

De ministeries van IenW, SZW, EZK en JenV, de provincies via het IPO en (de deelnemers in) BRZO+.

9

5. Activiteiten De SDN maakt met de triple helix samenwerking tussen overheid, industrie en wetenschap de (petro)chemische industrie nog veiliger. De SDN bestaat uit drie pijlers: − Innovatie − Kenniscentrum − Samenwerking

De SDN doet dit door implementatie van innovatie en kennis op de gebieden van:

− Human performance − Assetmanagement − New technologies

Binnen deze drie gebieden start de SDN met focus op drie ambities. Het gaat dan om het voorkomen van serieuze incidenten door:

Te late lekdetectie Menselijk handelen Corrosie (onder isolatie)

De SDN doet dit door programmamanagement op de drie bovenstaande ambities. Het brengt gerelateerde kennis, innovatie en partnerschappen bij elkaar en faciliteert de implementatie (tot op de werkvloer). Hierbij wordt gebruik gemaakt van lopende initiatieven, actuele ontwikkelingen, bestaande kennis, faciliteiten en ecosystemen. Ook worden erkende data, bronnen en structuren gebruikt om de kwaliteit van het werk te borgen. Door de geïntegreerde aanpak van hardware, software en mindware in combinatie met nieuwe technologieën (AI, robotica etc.), wordt voorzien dat er ook een bijdrage geleverd wordt aan Safe plant design en operatie van de toekomst.

10

a. Kenniscentrum Het SDN Kenniscentrum maakt procesveiligheidskennis gestructureerd beschikbaar voor de 3-helix partners. Het Kenniscentrum zal minimaal bestaan uit:

- Technologie Catalogus Hierin plaatsen technologieleveranciers hun portfolio met technologieën. Het plan is om gebruik te maken van de firma Deployment Matters, waardoor IP en mededingingsproblemen worden voorkomen. Kwaliteitsreviews lopen via een booking.com type systeem en geven inzicht in de toepassingen in de praktijk. Of de technologie relevant is voor het Kenniscentrum zal bepaald worden aan de hand van op te stellen richtlijnen.

- Website Een algemene website waar kennis per discipline en ambitie wordt weergegeven. Om goede toepassing te stimuleren wordt de kennis gelaagd beschikbaar gemaakt: de kennis wordt naar mate van complexiteit gecategoriseerd zodat organisaties een betere keus kunnen maken.

- Organisatie kennis Kennis wordt per discipline (leren van incidenten, programmadirecteurschap, opleidingen, risicomanagement, technologie etc.) georganiseerd. Dit vraagt per discipline om een kenniskring van professionals uit de 3-helix die de kwaliteit van de ingebrachte kennis beoordeelt, categoriseert en laat plaatsen.

- Contact De website heeft een faciliteit om vragen te stellen en mogelijkheden tot peer-to-peer contact.

- Deployment tool Tenslotte is er een optie dat een deployment tool beschikbaar komt, waarin bedrijven niet traceerbaar kunnen zien welke technologie door anderen gebruikt worden. Dit stimuleert bedrijven om actueel gebruikte technieken en kennis te heroverwegen om zodoende meer vernieuwing te stimuleren.

Naast de in-kind ingebrachte middelen door de 3-helix partners start het Kenniscentrum met 1 fte gefinancierd door een Safety Deal. Hiermee wordt ook het ontwerp, de bouw en het onderhoud gefinancierd.

11

Succes hangt af van de kwaliteit en naamsbekendheid van het Kenniscentrum en daarmee van de actieve participatie en het gebruik van en door de 3-helix partners. De inhoud van het Kenniscentrum is maatgevend voor verdere ontwikkeling van curricula binnen de opleidingstrajecten.

b. Innovatie De SDN werkt met focus aan de factoren die incidenten significant (kunnen) reduceren. De SDN start met de ambities: geen incidenten door menselijk handelen, corrosie (onder isolatie) en te late lekdetectie. Deze onderwerpen zijn door de 3-helix deelnemers gekozen om de SDN geleidelijk op te bouwen rondom de pijlers Innovatie, Kenniscentrum en Samenwerking. De onderwerpen geven een invulling aan de gewenste balans tussen enerzijds op korte termijn voelbare resultaten en anderzijds het realiseren van voldoende vernieuwing door gebruik van alfa-, bèta- en gammawetenschap.

In recent georganiseerde “droomtafels” met deelname van (petro)chemische industrie, overheid en wetenschap zijn voldoende aanknopingspunten gevonden voor praktische toepasbaarheid, vernieuwend denken en innovatie rond deze ambities. Dit is weergegeven in bijlage 2. De exacte voorstellen voor onderzoeksprogramma’s worden begin 2020 gemaakt. Op basis van de 3-helix ambities en commitment is de SDN opgenomen in de 6e KIA (2,5 M€ per jaar). Dit geld is gereserveerd voor de SDN, maar niet gegarandeerd. Het hangt van de kwaliteit van de in te dienen onderzoeksvoorstellen en de breedte van de te vormen coalities af, of het geld ook door het NWO wordt toegekend.

Voor elk van de drie ambities worden met behulp van een programmamanager (geleverd door de ISPT) en in samenwerking met het SDN programmabureau binnen de pijler Innovatie de volgende taken gerealiseerd:

Bij elkaar brengen wat de behoefte is en de gedefinieerde ambitie inhoudelijk vorm geven; Inzichtelijk maken wat er al aan ontwikkeling loopt en wat de huidige best practices en technieken

zijn op het betreffende onderzoeksonderwerp zijn; Prioriteiten te zetten en de ontwikkeling van innovatieprogramma’s initiëren; Bestaande partners, structuren en regio’s bij elkaar brengen; Onderzoeksprogramma’s coördineren en lopende programma’s van derden laten aansluiten; Praktijksupport en gerelateerde resources en experimenteerruimte regelen en zeker stellen; Onderzoek doen, resultaten praktisch maken en communiceren. c. Samenwerkende partners Het realiseren van de SDN ambitie wordt gestuurd vanuit de pijler Samen. Een gezamenlijke agenda, zichtbaar programmadirecteurschap, een heldere organisatiestructuur en goede samenwerking is vereist voor succes. De pijler Samen zorgt hiervoor.

IenW leidt deze pijler en zal invulling geven aan de noodzaak om op strategisch en tactisch niveau ondersteuning te geven zodat de doelstellingen worden gehaald. De pijler is de strategische en tactische ondersteuning van de SDN programmadirecteur, zodat de gestelde doelen worden gehaald.

Dit betekent onder andere dat in gezamenlijkheid wordt gestimuleerd (strenght), gecorrigeerd (weakness), en geagendeerd (opportunities en threats). Hierbij wordt gedacht aan:

- Beoordelen van voortgang en impact van het Kenniscentrum en de lopende innovatie; - Opbrengen, beoordelen en reageren op geluiden uit het veld; - Agenderen van nieuwe SDN onderwerpen, al dan niet op basis van praktijkknelpunten en huidige of

nieuwe wetgeving; - Betrekken en stimuleren van gelieerde organisaties (BRZO+, clusters, netwerken) om als

onderdeel van de SDN maximaler impact te hebben op proces- en omgevingsveiligheid; - Beïnvloeden van prioriteiten en keuzes binnen de SDN, maar ook binnen de eigen en gelieerde

organisaties; - Inbrengen van alternatieve kennis en kunde;

12

- Bijdragen aan een integraal zicht op omgevingsveiligheid gerelateerde subsidies en studies.

d. DV2030 in de SDN Met het lanceren van de SDN wordt DV2030 beëindigd. Onderdelen van DV2030 zullen landen in de SDN. Onderstaande tabel geeft aan waar welke onderdelen van DV2030 terecht zullen komen. In onderstaande tabel staat RVN voor Regionale Veiligheidsnetwerken.

DV2030-onderdelen SDN Lijn Elders Roadmap 1 Corrosie onder isolatie Pijler Innovatie:

corrosie onder isolatie

Corrosie onder isolatie: ontwikkelde tool en handreikingen

Pijler Kenniscentrum

Bewegen bedrijven richting duurzaam assetmanagement

Pijlers Innovatie en Kenniscentrum

Vervolg nulmeting Staat van de Assets

2023 Veiligheid Voorop

Roadmap 2 Vergelijking drie stelsels

IenW + SZW

Innovatieve incentives SZW + IenW Formaliseren BRZO+ IenW + overheden Blockchain Mogelijk tool in pijler

Kenniscentrum IenW + SZW

Roadmap 3 Just Culture: bedrijven onderling

Pijler Innovatie: menselijk handelen

Just Culture: bedrijven en overheden (bonafide/malafide)

Pijler Samen

Communicatie met de omgeving: tools en handreikingen

Pijler Kenniscentrum

Communicatie met de omgeving: beleid

Regiefunctie SDN IenW RVN uitgebreid voor dit doel met overheden

Leren van incidenten Pijler Kenniscentrum Roadmap 4 Best practices Regiefunctie SDN RVN uitgebreid voor

dit doel met overheden

Studie kwantitatief IenW brengt dit in in de pijler Samen als potentieel SDN agendaitem

13

Quick scan vervoer IenW brengt dit in in de pijler Samen als potentieel SDN agendaitem

Roadmap 5 Just Culture: bedrijven onderling

Pijler Innovatie: menselijk handelen

Just Culture: bedrijven en overheden (bonafide/malafide)

Pijler Samen

Versterken van onderling lerend vermogen

Veiligheid Voorop

6. Governance De organisatievorm voor SDN moet werkbaar zijn voor alle deelnemers en recht doen aan de gelijkwaardigheid van de partners overheid, wetenschap en bedrijfsleven. De organisatievorm moet aan de volgende zaken kunnen voldoen: Beschikken over een richtinggevend bestuur of adviesraad voor het uit te voeren programma

en de te behalen doelen; Aanvragen van subsidies (Safety Deals) en onderzoeksgelden met direct of uitbesteed

penvoerderschap en eindverantwoordelijkheid voor de invulling van het betreffende programma;

Deelname aan relevante bijeenkomsten en conferenties; Ontwikkeling van de SDN tot een autoriteit op proces- en omgevingsveiligheid die gezien

wordt als onafhankelijk intermediair ten dienste van de triple helix bedrijfsleven, overheid en wetenschap;

Integraal in kaart brengen en beoordelen van andere omgevingsveiligheidsubsidies ter vergroting van totale impact;

Laten uitvoeren van studies en het laten verwerken van informatie tot op de werkvloer bruikbaar materiaal;

Inrichten van kenniskringen en beoordelen wat wel of niet gepubliceerd wordt; Aanbevelingen doen voor te volgen practices; Beïnvloeden gestelde prioriteiten over triple helix bedrijfsleven, overheid en wetenschap met

als doel de voortgang van proces- en omgevingsveiligheid risicoreductie; Aanstellen en inhuren van personeel; Inkoop van specifieke diensten (zoals websecurity, organisatie van bijeenkomsten); Rapporteren van SDN activiteiten, geschatte impact van SDN activiteiten en algemene

voortgang; Communicatie van SDN doelstellingen, activiteiten en resultaten Inrichten van de SDN website.

a. Samenwerkingsvorm

Overheden, industrie en wetenschap willen in de SDN structureel gaan samenwerken. Hiervoor zijn diverse samenwerkingsvormen bestudeerd en is juridisch advies ingewonnen. Hierbij is gekeken naar samenwerkingsvormen met én zonder rechtspersoonlijkheid. Een samenwerkingsvorm met rechtspersoonlijkheid komt neer op een stichting; een samenwerkingsvorm zonder rechtspersoonlijkheid is het samenwerkingsverband op basis van een convenant. De ontdekkingsreis heeft uitgewezen dat er op grond van het Stichtingenkader van het Rijk

14

diverse bezwaren kleven aan de oprichting van een stichting met betrokkenheid van de overheid. Deze bezwaren gelden ook voor het zogenaamd “doen oprichten” van een stichting door de overheid. De geïdentificeerde bezwaren zijn voornamelijk op de mogelijkheden tot financiering vanuit de overheid van een stichting (de overheid kan zichzelf niet subsidiëren), het tijdsbeslag dat het oprichten van een dergelijke stichting in beslag neemt en op het feit dat de betrokken bewindspersoon nog een aantal jaren politieke verantwoordelijkheid draagt voor de stichting. Voor dit moment zal de SDN dan ook vorm gegeven worden via de weg van een samenwerkingsverband op basis van een convenant, dat de deelnemers met elkaar zullen aangaan en op 18 mei 2020 zullen ondertekenen tijdens de High Level bijeenkomst DV2030/SDN. In het convenant worden onder andere afspraken gemaakt over organisatie, zeggenschap, en de inrichting van het bestuur/raad van toezicht. Door het ontbreken van rechtspersoonlijkheid is de formele directe beslissingsbevoegdheid van de toekomstige SDN programmadirecteur beperkt en moeten er goede afspraken gemaakt worden wie penvoerder is, inhoudelijke sturing geeft en de middelen beheert in het kader van de gezamenlijk genomen besluiten. Daartegenover staat een aantal voordelen als gevolg van uitbesteden van de deeltaken aan de deelnemers binnen het convenant: i. Geeft grotere betrokkenheid en gezamenlijkheid, een cruciale succes factor voor het slagen

van SDN; ii. Penvoerderschap inrichten van het SDN Kenniscentrum met behulp van de stichting

Veiligheid Voorop (industrie); iii. Penvoerderschap ontwerp en management van de SDN innovatieprogramma’s via het

Institute of Sustainable Process Technology (ISPT) (wetenschap); iv. Versterken van werkvloerbereik met behulp van de Regionale Veiligheidsnetwerken

(clusters); v. Penvoerderschap faciliteren van SDN organisatie en gezamenlijke 3-helix agenda door IenW; vi. De overheid kan als subsidieverstrekker en volwaardig partner binnen de overlegstructuren

meedoen.

In maart 2021 loopt de huidige subsidieperiode voor de stichting Veiligheid Voorop af. Binnen het convenant kan het jaar 2020 worden gebruikt om samen een goede evaluatie te doen met het oog op slagkracht en simplificatie. Mogelijkheden om bijvoorbeeld de samenwerking tussen SDN, Veiligheid Voorop en de Regionale Veiligheidsnetwerken verder te integreren kan dan bekeken worden. In potentie zou de stichting Veiligheid Voorop tot stichting SDN omgebouwd kunnen worden. Omdat de stichting Veiligheid Voorop reeds een bestaande stichting is, is dit niet een stichting die door de overheid wordt opgericht noch is er sprake van “doen oprichten”. Een dergelijk scenario brengt wel met zich mee dat bestuur, statuten en Raad van Toezicht van de huidige stichting Veiligheid Voorop wijziging behoeven.

b. Rechtspersoonlijkheid

Zoals genoemd zal de SDN via een convenant geen eigen rechtspersoonlijkheid hebben. Ook het met het convenant te sluiten samenwerkingsverband heeft geen eigen rechtspersoonlijkheid. Omdat de SDN rechtshandelingen (aanvragen subsidies, inhuur menskracht, aanschaf goederen) moet kunnen verrichten, worden in het convenant afspraken gemaakt over de inzet van de rechtspersoonlijkheid van één van de deelnemers voor de SDN, de benodigde overlegstructuren, het beheer van de financiën, het penvoerderschap en het escalatiemodel dat de deelnemers in de SDN hiervoor gaan hanteren. Zo zullen bij het aanvragen van een subsidie uit naam van de SDN door de deelnemer met rechtspersoonlijkheid de andere deelnemers hiermee moeten instemmen. Ook valt te denken aan het inrichten van een (permanent) secretariaat en het beschikbaar stellen van fte’s.

15

De inhoudelijke aansturing blijft een verantwoordelijkheid van de programmadirecteur van de SDN, zodat gecoördineerd en gestructureerd de SDN doelen gerealiseerd kunnen worden.

c. Bestuur/aansturing De belangrijkste succesfactor voor de SDN is een gedeeld eigenaarschap door overheid, bedrijven en kennispartijen. Om dit te bereiken wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het model dat ontwikkeld is voor de topsectoren. Om die reden wordt een topteam ingesteld bestaande uit de volgende deelnemers:

− een gezaghebbend, onafhankelijk boegbeeld van de SDN; − een vertegenwoordiger vanuit de industrie. Deze verbindt Veiligheid Voorop, VNCI, VNO-

NCW; − een vertegenwoordiger vanuit de wetenschap, een ‘captain of science’. Deze verbindt

universiteiten en kennisinstellingen; − een vertegenwoordiger vanuit de overheid. Deze verbindt I&W, SZW, EZK, V&J, inspecties en

omgevingsdiensten. Verder wordt overwogen om een vertegenwoordiger vanuit HBO-MBO te benoemen voor aansluiting met scholing, opleiding etc. Dit topteam kent geen juridische status, maar bestuurt de facto het gehele SDN programma door jaarlijks de jaarplannen voor de drie pijlers van de SDN vast te stellen, de voortgang te bewaken en verantwoording af te leggen over de resultaten en besteding van middelen. De formele rechtshandelingen die voortvloeien uit het SDN programma wordt door bestaande juridische entiteiten uitgevoerd:

− Het kenniscentrum wordt ontwikkeld door de Stichting Veiligheid Voorop; − Het innovatieprogramma wordt ontwikkeld door ISPT; − Het samenwerkingsprogramma wordt gefaciliteerd via de begroting van I&W.

Het topteam wordt gefaciliteerd in de ontwikkeling en besluitvorming over de SDN door een programmabureau van 3-4 fte onder leiding van een programmadirecteur.

7. Organisatie

a. Kantoor

Om enerzijds kosten te besparen en anderzijds maximale verbinding te creëren tussen bestaande structuren en partners, zal SDN geen zelfstandig kantoor houden maar gebruik maken van ter beschikking gestelde faciliteiten van de partners. Hierbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan het gebruik van werkplek- en vergaderfaciliteiten bij IenW, RIVM, VNCI/VOTOB, VNO en ISPT.

b. Bemensing Naast de SDN programmadirecteur en het SDN programmabureau (~ 3 fte) wordt de volgende bemensing voorzien: - Aan te stellen programmamanagers voor de pijler Kenniscentrum (1 fte via Veiligheid Voorop),

Innovatie (maximaal 3 fte via ISPT) PPS gefinancierd via de regeling Safety Deals en de NWO onderzoeksgelden;

- Programmamanagement voor de pijler Samen gebeurt vanuit het SDN programmabureau; - Programmateamleden voor de pijlers Innovatie, Kenniscentrum en Samen worden met name

vanuit de industrie in-kind geleverd;

16

- Ook het versterken van de Regionale Veiligheidsnetwerken wordt door de industrie in-kind geleverd waarbij kennisuitwisseling als een belangrijk mechanisme wordt voorzien;

- Het voor de industrie als totaal voorziene aantal in-kind bijdragen is maximaal 50 fte’s. Het merendeel van deze fte’s wordt nu ook al door de industrie ingebracht via gesubsidieerde innovatie, zoals Safety Deals, Chemelot Bright Site, World Class Maintenance, DV2030 etc. De industrie brengt maximaal 20 nieuwe fte’s in voor SDN activiteiten zoals het Kenniscentrum, Regionale Veiligheidsnetwerken en Innovatieactiviteiten. Het gaat met name om fte’s die binnen hun vakgebied kennis ontwikkelen en verspreiden ter ondersteuning van de SDN ambitie: samen bereiken we meer dan alleen.

Ter illustratie geeft onderstaande tabel de individuele bedrijfsbelasting aan als er 45 fte’s geleverd worden gedifferentieerd naar bedrijfsgrootte.

bedrijf groot midden klein

Fte’s > 500 > 75 > 10

aantal 15 75 210

bijdrage 1 fte = 1 jaar

0,2 fte = 2 mnd.

0,08 fte = 4 weken

Tot. fte’s 15 15 15

Een belangrijk onderdeel van de SDN is het Kenniscentrum. De oprichting zal gefinancierd worden met een Safety Deal. Essentieel is de inbreng van kennis door de industrie, wetenschap en kennisinstellingen. Op basis van de bestaande ambities wordt er vanuit gegaan dat:

- De industrie van de hierboven genoemde 50 fte’s circa 9 fte’s in-kind voor het Kenniscentrum levert;

- De volledige bijdrage van de academici is niet nader gespecificeerd. Volwaardige fte’s zullen gesponsord worden via NWO- en Safety Dealsubsidies. Voor het Kenniscentrum brengt de wetenschap 3 fte in-kind in;

- Kennisinstellingen als RIVM en TNO brengen ook 3 fte in-kind in.

c. Netwerken Het beter bij elkaar brengen van het reeds bestaande “eco-systeem” dat zich op vele manieren met omgevingsveiligheid bezig houdt, is essentieel voor de SDN. Hierdoor gaat niet alleen de efficiency van gebruikte middelen omhoog (geen onnodige duplicatie), maar vooral ook de impact van de gebruikte middelen door verhoogde replicatie van de beschikbare kennis en innovatie. De SDN zet zich in om de volgende zaken bij elkaar te brengen:

• Lopende en nieuwe initiatieven; • Bestaande en nieuwe kennis; • Huidige faciliteiten en eco-systemen; • Erkende data, bronnen en structuren. Organiseren van de verbinding zal onder de pijler Samen gebeuren en binnen de hierboven genoemde middelen vallen.

17

8. Mededinging en intellectuele eigendom

Het delen van kennis en gezamenlijk uitvoeren van innovatie kan leiden tot problemen op het gebied van mededinging en intellectueel eigendom. Op basis van bestaande samenwerkingsverbanden (ISPT, WCM, Safety Deals) weten we dat het met de juiste randvoorwaarden mogelijk is om zaken gezamenlijk aan te pakken. Met name als het gaat om veiligheid zoeken de 3-helix deelnemers op een formele maar pragmatische manier naar oplossingen voor de potentiële valkuilen.

9. Financiering Met de SDN kan een gecoördineerd Nederlands veiligheidsinitiatief met een jaarlijkse waarde van meer dan 10 miljoen euro gerealiseerd worden. De overheid draagt 5 miljoen euro per jaar bij aan de SDN. Dit komt uit de volgende overheidsbronnen: − Programmabudget IenW 500.000 euro − Regeling Safety Deals 2 miljoen Euro − Geld topsectoren/6e KIA 2, 5 miljoen Euro1

Het traject van de 6e KIA vereist een percentage co-financiering van het bedrijfsleven van 25%. Dit betekent dat de industrie 25% moet bijdragen aan de 2,5 miljoen euro 6e KIA-geld. Dat is een bedrag van 625.000 Euro. Deze 25% bijdrage moet voor de helft uit cash bestaan. Dat is 312.500 Euro. De andere helft mag in-kind worden bijgedragen. Dat is circa 3 fte uitgaande van 100.000 Euro voor 1 fte.

1 Dit geld is gereserveerd voor de SDN, maar niet gegarandeerd. Het hangt van de in te dienen onderzoeksvoorstellen af of het geld ook door het NWO wordt toegekend.

18

De industrie draagt verder in-kind bij aan de SDN. In bijlage 1 wordt een schematisch overzicht gegeven van de voorziene bijdragen en bestedingen. Uit de bijlage blijkt dat het totaal van industrie fte in-kind bijdrage maximaal 50 fte is (implementatie en peer support, 6e KIA, Safety Deals, Kenniscentrum en andere PPS gesubsidieerde activiteiten zoals Chemelot). Hiervan is circa 20 fte nieuw in-kind. De bedragen zijn op jaarbasis voor een periode van 4 jaar, al dan niet te continueren op basis van een regelmatige herijking van de SDN kosten/baten.

10. Eerstvolgende mijlpalen

Na akkoord op het plan van aanpak wordt de SDN organisatie met behulp van de gereserveerde gelden in de steigers gezet. Kern hiervan is het opstellen van het convenant waarmee het samenwerkingsverband van de SDN juridisch wordt vormgegeven. Dit convenant wordt op 18 mei 2020 formeel en feestelijk ondertekend tijdens de geplande High Level bijeenkomst. Het in de steigers zetten van de SDN omvat de volgende stappen:

- Aanstellen van de SDN programmadirecteur op basis van een definitieve rolbeschrijving (eisen en condities);

- Administratie, communicatie, planning en managementsupport voor de SDN programmadirecteur (~ 3 fte) voor: Ontwerpen, benoemen en juridisch in een convenant vastleggen van het

samenwerkingsverband, inclusief taken, bestuur, toezicht, advies en financiële verantwoordelijkheden en ondertekenaars;

Relevante DV2030 programma’s opnemen binnen de SDN; (Juridisch) uitwerken van een dienstenovereenkomst met het ISPT; Vormen van coalities en opstellen van innovatieprogramma’s voor het binnenhalen van NWO-

gelden; Schrijven van functionele en juridische specificatie voor het Kenniscentrum; Verkrijgen Safety Deal financiering voor realisatie Kenniscentrum; Eerste benoemingen van leden van de kenniskringen binnen het Kenniscentrum; Vormgeven relatie met de Regionale Veiligheidsnetwerken; Besluit tot oprichting van de SDN communiceren naar belangrijkste stakeholders en energie

genereren; Structureren van SDN 3-helix agenda “Samen” en verkrijgen van actieve deelname van de 3-

helix partners; Formuleren van een projectplan per SDN pijler; Support voorbereiding High Level bijeenkomst 18 mei 2020 (SDN samenwerking juridisch

akkoord, organisatie op zijn plek, Kenniscentrum live, innovatieprogramma’s gedefinieerd).

- Formaliseren toegankelijke werkplekken voor de SDN organisatie (I&W, RIVM, VNCI, ISPT, VNO).

19

Bijlage 1: Overzicht bijdragen per SDN deelnemer

20

Bijlage 2: Denkrichting rond pijler Innovatie

21

22