Je moet maar eens

proberen

met geweld

een bloem te doen

bloeien,

een bij te laten zoemen,

de wind te doen waaien,

een vogel een ei te laten

leggen.

Dat gaat niet.

Hoe zou je dan

met geweld

een mens kunnen

bewegen?

Iesja

Bij de cover: Geweld is als een vingerafdruk die je nooit meer loslaat, DNA van pijn, angst en zinloosheid.

Menselijk geweld is misbruik van kracht of macht. Moord, verkrachting, agressie, terreur … gebeuren in een blinde impuls of als berekende daad. Stalken, kleineren, op de vuist gaan, verbale en psychologische oorlogsvoering zijn een teken van onmacht. Geweld gedijt in een milieu van uitsluiting, discriminatie, ongelijkheid, fundamentalisme … Het nestelt zich tussen individuen en plant zich voort in groepen. Geweld herleidt de andere tot object. Geweld kan nooit door de beugel. Het ontspoort, escaleert, lokt opnieuw geweld uit … Geweld schaadt, leidt tot angst, schokt vertrouwen, veroorzaakt een breuk. Geweld loert om de hoek. Altijd. Toch is er een andere keuze: de weg van de kleine goedheid, van warme zorg voor jezelf, voor de andere en de aarde.

Waar conflicten uitgepraat worden, waar mensen kwetsbaar, broos, teder en attent kunnen zijn, waar trouw en vertrouwen hoog scoren, daar maakt geweld weinig kans. Dat heeft die man uit Nazaret voorgedaan, zijn leven lang, tot op het kruis. Geweld houdt ons bezig. Hoe gaan we ermee om?

foto

: Bar

t W

alg

rae

ve

O n v e r d r a a g z a a m h e i d i s g e w e l d t e g e n d e g e e s t

e n h a a t i s g e w e l d t e g e n h e t h a r t . (Mahatma Gandhi)

Mahatma Gandhi was een van de grondleggers van de moderne staat India en voorstander van actieve geweldloosheid als middel voor revolutie .

v.u. Andreas Janssens,

Katholiek Onderwijs Vlaanderen,

Guimardstraat 1,

1040 Brussel

Jaargang 31

nummer 2

oktober 2015

Proviand voor onderweg

Een verademing voor onderwijsmensen

Maandelijkse inspiratiebron

in de rubriek Leeftocht van pastoraal.katholiekonderwijs.vlaanderen

Impressies zijn welkom op pastoraal@katholiekonderwijs.vlaanderen

Abonneer je op de gratis digitale nieuwsbrief voor opvoedingsproject

en pastoraal

GEWELD KOMT NOOIT ALLEEN Op onze school willen we vooral werken aan een positief schoolklimaat. Geweld wordt immers vaak gevoed door frustraties, de behoefte om aanvaard te worden en de angst de controle over de dingen te verliezen. Leren samenwerken, elkaar helpen en bijsturen op een geweldloze manier zijn vaste aandachtspunten in ons anti-pestbeleid. Daarbij leren we hoe we op een efficiënte manier naar elkaar kunnen luisteren, hoe we ons standpunt kunnen verdedigen, maar ook hoe we kunnen omgaan met meningsverschillen. We zien geweld en pesten als een groepsprobleem. Enerzijds heb je de feiten, maar die zijn niet altijd het belangrijkst. Soms doe je er heel lang over om te achterhalen wat er precies gebeurd is. Anderzijds en belangrijker, zijn er de gevoelens van het slachtoffer. De pester geven we niet altijd een directe straf. We stellen eerst een groepje samen. In dat groepje zit de pester, een meeloper, een hulpvaardig iemand en een neutrale buitenstaander. De opdracht van de groep is simpel: het slachtoffer moet zich zo snel mogelijk beter voelen.

Soms is pestgedrag zo ernstig dat we ervoor kiezen om een deskundige in te schakelen. We hebben dat ooit gedaan met de methode van het herstelgericht groepsoverleg (Hergo). In een Hergo gaan dader, slachtoffer en in het geval van leerlingen, ook hun ouders en vrienden met een neutrale Hergodeskundige op zoek naar manieren om de schade te herstellen. Het slachtoffer vertelt wat het verwacht. De pester doet voorstellen om zijn daden goed te maken. Een verontschuldigende brief kan erg zinvol zijn. Er worden afspraken gemaakt en er wordt op toegezien dat ze nagekomen worden.

Om geweld op onze school te helpen voorkomen, werken we samen met Pax Christi Vlaanderen. Die organisatie heeft een dynamische dienst vredeseducatie die vormingen en

materiaal ontwikkelt voor volwassenen, jongeren en kinderen. Centraal daarbij staat de opvoeding tot geweldloze en efficiënte conflicthantering en het ontwikkelen van sterke communicatieve en sociale vaardigheden, met bijzondere aandacht voor het welzijn van mensen en hun omgeving.

Omdat geweld in ieder van ons zit en we ons nu eens in een minderheidspositie, dan weer in een meerderheidspositie bevinden, vraagt het heel wat begrip, oefening, geduld en meesterschap om te komen tot een cultuur van verbondenheid en vergeving. Vrede is een groepsproces waaraan elke dag moet gewerkt worden.

Tijdens de Vredesweek van 21 september tot 2 oktober 2015 lanceren Pax Christi Vlaanderen

en Broederlijk Delen de campagne

“Kies voor vrede! Ontwapen Oost-Congo”.

Lees meer op de website vredesweek.be.

DE KRACHT VAN VERZOENING

Rami Elhanan is Israëli, Bassam Aramin

Palestijn. Een dramatische gebeurtenis

verbindt hen onlosmakelijk met elkaar.

Rami’s dochter kwam om het leven bij een

Palestijnse zelfmoordaanslag in Jeruzalem.

Bassams dochter werd aan de schoolpoort

genadeloos doodgeschoten door een

Israëlische soldaat. Ze hadden elkaar naar het

leven kunnen staan, ze hadden de wapens

tegen elkaar kunnen opnemen. Maar dat

deden ze niet. Ze kozen niet voor wraak, maar

wel voor hoop, vrede en verzoening. Ze sloten

zich aan bij de Palestijns-Israëlische organisatie

The Parents Circle Families Forum en vonden

in elkaar een lotgenoot, een activist en een

broer.

Tijdens zijn reis rond de wereld ter

voorbereiding van zijn boek, ‘Hotel Pardon.

Wereldverhalen over verzoening’, ontmoette

Jan De Cock Rami Elhanan en Bassam Aramin

van de Parents Circle Families Forum. Hun

verhaal staat neergeschreven in dit boek.

D E D R I E F I L T E R S V A N D E D R I E F I L T E R S V A N D E W I J Z ED E W I J Z E

Op een dag liep Socrates een kennis tegen het lijf, die zei:

“Socrates, weet je wat ik zojuist hoorde over een van je

studenten?” “Wacht even,” antwoordde Socrates,

“voordat je verder gaat, wil ik dat je een kleine test doet

die ‘Drievoudige Filter’ heet. Laten we eerst eens filteren

wat je te zeggen hebt, voordat je verder gaat om met mij

over een van mijn studenten te praten.”

“Het eerste filter is: heb je jezelf ervan vergewist dat

hetgeen je me gaat vertellen echt waar is?” “Eh … nee,”

zei de kennis, “eigenlijk hoorde ik het net en ik dacht …”

“Goed,” zei Socrates, “dus je weet niet zeker of het waar

is? Laten we nu eens het tweede filter proberen, het

zogenaamde goedheidsfilter: is hetgeen je gaat vertellen

over mijn student iets goeds?” “Nee, juist het tegendeel,”

antwoordde de kennis. “Dus”, ging Socrates verder “wil je

me iets slechts over iemand vertellen, terwijl je niet zeker

weet of het waar is.” Dit maakte dat zijn kennis een beetje

beschaamd en ongelukkig om zich heen begon te kijken.

“Maar het kan nog steeds nuttig zijn dat je me vertelt wat

je wilt vertellen, omdat er ook nog een derde filter is: het

filter van nuttigheid,” zei Socrates. “Is hetgeen je wilt

vertellen op de een of andere wijze nuttig voor mij?” “Eh ...

nee niet echt,” gaf de kennis aan.

“Welnu,” zei Socrates, “als wat je me wilt vertellen niet

waar is noch goed of nuttig, waarom zou je me dat dan

moeten vertellen?” Socrates vervolgde zijn weg, en liet de

kennis verslagen achter.

jaargang 31

nummer 2

oktober 2015

N I E T Z O G E W E L D I GN I E T Z O G E W E L D I G

G e w e l d k om t n oo i t z a c h t ,G e w e l d k om t n oo i t z a c h t , t e d e r h e i d k e n t h e t n i e t ,t e d e r h e i d k e n t h e t n i e t , n oc h d e e i g e n k r a c h t ,n oc h d e e i g e n k r a c h t , e v e n m i n e e r b i e d .e v e n m i n e e r b i e d . E r i s j u i s t n oc h f ou t ,E r i s j u i s t n oc h f ou t , a l l e e n h e t e i g e n g e l i j k .a l l e e n h e t e i g e n g e l i j k . H e t m a a k t d e m e n s e n d o od s b e n a u w dH e t m a a k t d e m e n s e n d o od s b e n a u w d o m d a t h e t op a n g s t g e d i j t .o m d a t h e t op a n g s t g e d i j t . Z ov e l e s o or t e n v a n g e w e l d ,Z ov e l e s o or t e n v a n g e w e l d , w i e z a l z e n oe m e n ?w i e z a l z e n oe m e n ? Z ov e l e n z i j n t e r e c h t g e s t e l d ,Z ov e l e n z i j n t e r e c h t g e s t e l d , w a a r o m n og m e e r v e r d oe m e n ?w a a r o m n og m e e r v e r d oe m e n ? Z i j n e r g r e n z e n a a n h e t k w a a d ?Z i j n e r g r e n z e n a a n h e t k w a a d ? I s h e t u i t t e r oe i e n ?I s h e t u i t t e r oe i e n ? W a a r b e g i n t v r e d e e n w a a r h a a t ,W a a r b e g i n t v r e d e e n w a a r h a a t , e n w a a r k a n l i e f d e g r oe i e n ?e n w a a r k a n l i e f d e g r oe i e n ?

G r a s g r oe i t n i e tG r a s g r oe i t n i e t d o or e r a a n t e t r e k k e n ,d o or e r a a n t e t r e k k e n , b l a d e r e n v a l l e n i n s t i l t e ,b l a d e r e n v a l l e n i n s t i l t e , h e t e i g e n g e l a a t i n d e a n d e r on t d e k k e nh e t e i g e n g e l a a t i n d e a n d e r on t d e k k e n v e r w a r m t m e n i g e v o r m v a n k i l t e .v e r w a r m t m e n i g e v o r m v a n k i l t e . D e z on s c h r e e u w t n i e t ,D e z on s c h r e e u w t n i e t , m a a r i s e r v o or i e d e r e e n .m a a r i s e r v o or i e d e r e e n . H a a r w a r m t e i s g r a t u i t ,H a a r w a r m t e i s g r a t u i t , h a a r w e l d a d e n v oe l j e m e t e e n .h a a r w e l d a d e n v oe l j e m e t e e n .

A l s i k m e z e l f u i t h a n d e n g e e fA l s i k m e z e l f u i t h a n d e n g e e f e n z on d e r v o or b e h ou d d e e le n z on d e r v o or b e h ou d d e e l w a t Je z u s t e l k e n s on d e r s c h r e e f ,w a t Je z u s t e l k e n s on d e r s c h r e e f , m i s s c h i e n s t op t d a n h e t s t r i j d t on e e l .m i s s c h i e n s t op t d a n h e t s t r i j d t on e e l .

W A T J E Z U S Z E I

Jezus riep hen bij zich en zei tegen hen: ‘Jullie weten

dat de volken onderdrukt worden door hun eigen

heersers en dat hun leiders hun macht misbruiken. Zo

mag het bij jullie niet gaan. Wie van jullie de

belangrijkste wil zijn, zal de anderen moeten dienen,

en wie van jullie de eerste wil zijn, zal ieders dienaar

moeten zijn, want ook de Mensenzoon is niet

gekomen om gediend te worden, maar om te dienen

en zijn leven te geven als losgeld voor velen.’

Mc. 10, 42-45 (NBV)

We willen soms de grootste zijn, of belangrijk in de

ogen van de samenleving. Sommige mensen

proberen op allerlei manieren te scoren omdat ze

niet vergeten willen worden. Er kan maar één de

eerste zijn en ‘the winner takes it all’. Er is altijd een

meerdere en een mindere.

Jezus ziet het anders. Hij doorbreekt de tweedeling

van machthebber en verdrukte, van hij die zich

rechtvaardige noemt en hij die zich zondaar weet. Hij

neemt geen wraak en slaat niet terug, maar treedt

toch krachtig op tegen onrecht, zelfs met gevaar

voor eigen leven. Hij doet een beroep op het

geweten van zijn tegenstanders en gaat met hen in

dialoog. Hij weet dat onrecht en geweld uit het eigen

hart komen, uit het innerlijke. Daarom roept hij op

om de laagste plaats in te nemen. Zoals een speler in

een theater uit het oude Griekenland. De

toeschouwers zien één mens staan, maar de speler

ziet alle mensen zitten. Hij stelt zich kwetsbaar op,

geeft zichzelf aan zijn publiek en laat hen, in en door

zijn overgave ontdekken dat ze allen één worden als

ze zichzelf vergeten in de aandacht voor de ander.

W I E I S M I J N B R O E R ?

Tijdens de gebedsontmoeting, op Pinksterdag 8 juni

2014, sprak Paus Franciscus onder meer de volgende

woorden uit:

Werken aan vrede vraagt moed. Veel meer dan oorlog

voeren. Het vraagt moed om ja te zeggen aan

ontmoeting en neen aan conflict. Ja aan dialoog en

neen aan geweld. Ja aan onderhandelingen en neen

aan vijandelijkheden. Ja aan het respect voor

overeenkomsten en neen aan provocaties. Ja aan

eerlijkheid en neen aan huichelarij.

Dat alles vraagt moed, grote geestelijke kracht. De

geschiedenis leert ons dat onze kracht alleen niet

volstaat. Meer dan eens waren we heel dicht in de

buurt van vrede. Maar de boze is er, via allerhande

middelen, in geslaagd om het te blokkeren.

Daarom zijn we hier. Omdat we weten en geloven dat

we de hulp van God nodig hebben. We verzaken niet

aan onze verantwoordelijkheden. We doen een beroep

op God als een daad van uiterste verantwoordelijkheid

in het aanschijn van ons geweten en van onze

volkeren.

We hebben een oproep gehoord en we moeten

antwoorden. Het gaat over de oproep om de spiraal

van haat en geweld te doorbreken. Om ze te

doorbreken middels een enkel woord: het woord

‘broer’. Maar om dit woord te kunnen uitspreken

moeten we onze ogen oprichten naar de hemel, ons

tot elkaar bekennen als kinderen van één Vader.