VBB_02-2015

BORHPLVWHUĎ�9DNEODG�YRRU�GH

18 Belang afzet supermarkten in afzetlanden groeit

12 Terugleveren WKK-stroom pas na 2021 interessant

34 Wetgeving KRXWVWRRN�EOĎ�IW�complex

14 Twiga Flowers moet Karuturi doen vergeten

Grote gerbera tussen hoop en vrees

��H�MDDUJDQJ��MDQXDUL��

�

36

Cover-nw.indd 1 07-01-15 12:44

Van de Wetering Greenhouses, Inc. located close to New York consists of 8 hectares of modern Dutch greenhouses and 2 hectares of Poly Greenhouses. Van de Wetering Greenhouses offers approximately thirty-seven various plant products year round and they are looking for a

Contact information: Edward Verbakel [email protected]

who has experience with young plants speci!cally germinating seedlings and propagating unrooted cuttings. Candidate needs to have a pesticide license and must be able to work with a Priva environmental control system. Must be able to execute a integrated pest management program. Housing will be provided for the candidate and his family if necessary. We are looking for someone to start as soon as possible!

FULL TIME GROWER

617834.indd 2 7-1-2015 11:43:12

39DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�2 (2015)

Vakblad voor de

BORHPLVWHUĎ8

12

16

34

Energie Besparingssysteem: hoe werkt het precies?

Nieuwe netleverende WKK pas vanaf 2021 interessant

Bekroonde noviteit succesnummer op markt

’Strenge emissienormen helpen houtstook om zeep’

Opinie4 Interview: ’Inzet sociale media gaat in sierteelt vaak knullig’

4 Commentaar:�(HQ�ÆFKWH�SUĎV�GRHW�ZDW�PHW�HHQ�EHGUĎI

5 Stelling: Financiering onderzoek regelen zoals promotie

Nieuws6 (HQ�VHOHFWLH�XLW�KHW�PHHVW�UHFHQWH�QLHXZV

BHGUĎI�HQ�DI]HW8 Ondernemen:�(QHUJLH�%HVSDULQJVV\VWHHP��KRH�ZHUNW�KHW�SUHFLHV"

11 Ondernemen:�)ORUHQVLV�ZLQQDDU�7XLQERXZ�2QGHUQHPHUVSUĎV

12 Ondernemen:�1LHXZH�QHWOHYHUHQGH�:..�SDV�YDQDI��LQWHUHVVDQW

13 Column:�)HLFR�6PLW��2HJDQGD

14 Afzet:�p:H�ZLOOHQ�HU�HHQ�IDWVRHQOĎN�EHGUĎI�YDQ�PDNHQp�

16 Afzet: Bekroonde noviteit succesnummer op markt

18 Afzet:�2SVFKDOLQJ�NZDOLWHLW�HQ�SURIHVVLRQDOLWHLW�LQ�EXLWHQODQGVH�VXSHUV

21 Vragen: 0DJ�LN�IRWRpV�YDQ�LQWHUQHW�JHEUXLNHQ�YRRU�PĎQ�ZHEVLWH"

22 Afzet:�*URWHUH�DI]HW�GHFHPEHU��ZHLQLJ�VSHFWDFXODLUH�SUĎ]HQ

Markt26� $DQYRHUJURHL�GXEEHOH�OLVLDQWKXV�]HW�QRJ�GRRU

26� 6WLOVWDQG�GUHLJW�EĎ�HQNHOH�OLVLDQWKXV

27� )UHHVLDSUĎV�SURƂWHHUW�QRJ�QLHW�YDQ�PDUNWLPSXOVHQ

28� 6WHSKDQRWLV�SURƂWHHUW�QDXZHOĎNV�YDQ�NHUVW

29� 2Q]HNHU�MDDU�ZDFKW�WUDGLWLRQHOH�FKDPDHGRUHD

Teelt30 In beeld:�:HYHQ�PHW�SDSLHU

32 Gewasbescherming:�.DVJHOXLGHQ

34 Energie: ’Strenge emissienormen helpen houtstook om zeep’

36 Gerbera:�,V�HU�QRJ�WRHNRPVW�YRRU�JURRWEORHPLJH�JHUEHUD"

38 Teeltips:�SLRHQ��JHUEHUD��DQWKXULXP��SKDODHQRSVLV��FKU\VDQW

39 Column:�.HHV�YDQ�(JPRQG

IQJH]RQGHQ�EULHI40 p5HJHULQJ�GUDDJW�]HOI�EĎ�DDQ�PDODLVH�LQ�GH�WXLQERXZp

Service41 Kasgenoot:�(UZLQ�.QDSHQ

Agenda

Voorplaat: Foto: Gerdien de Nooy

Inhoud.indd 3 07-01-15 12:44

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�2 (2015)44

Opinie

Commentaar

Elbert van den [email protected]

’Inzet sociale media gaat in sierteelt vaak knullig’Arnold Wittkamp, social media specialist, sinds kort werkzaam voor de Parfum Flower Company in De Kwakel vindt het niveau van het gebruik van de sociale media in de sierteelt erg laag. „Er wordt te veel gekozen voor de YHLOLJH�ZHJ�HQ�HU�OĎNW�JHHQ�VWUDWHJLH�DFKWHU�WH�]LWWHQ�r

Arie-Frans [email protected]

Het niveau van sociale mediagebruik in de sierteelt is laag?„Het valt me op dat er op sociale media in de sierteelt erg veel over ons zelf gepraat wordt. Ik vraag me af of siertelers wel klan-ten bereiken. En als ik kijk naar blogs van een aantal grote spelers kijk vind ik dat het Margriet-gehalte erg hoog is. Weten dege-nen die zich bezighouden met sociale media voor wie ze schrijven, wie de doelgroep is? Als kwekers direct de consument proberen te benaderen dan missen ze een belangrijke doelgroep. Een kweker moet zich meer op zijn doelgroep richten. Vaak zijn dat de tussenhandel, de inkopers bij groothandels, tuincentra en bloemisten. Het besef van het belang van sociale media dringt wel langzaam door in de sierteelt. Maar het gaat vaak op een nogal knullige manier.”

Geef daar eens een voorbeeld van?„Ik zie bijvoorbeeld dat bedrijven berichten posten op Facebook zonder een link naar een website. Als je wilt dat mensen in actie komen dan moet je dat wel doen. Waarom

doe je het anders? Als je bijvoorbeeld meldt dat lavendel binnen twee weken verkrijgbaar is dan wil ik weten waar ik ze kan kopen. Nu houdt het vaak op bij het plaatsen van een post. Ik ben fan van Anco, ik vind dat een geweldig bedrijf. Ze doen heel veel aan marketing. Ze doen wat aan Facebook, maar posts verdwijnen allemaal in de tijdlijn. Ik snap niet dat ze wat meer doen, bijvoorbeeld een eigen Pinterestpagina met prachtige foto’s van hun producten, met veel inspiratie en natuurlijk, bij elke foto een link naar de website.”

Hoe moet het wel? „Op bloemistenniveau is de website van Don Florito een van de betere. Giada Gra-ziani is de beste bruidsbloemist van 2014, ze heeft een heel eigen persoonlijke website. Een bezoeker voelt dat zij kan voldoen aan specifieke wensen. Ze heeft ook een blog en een goede Pinterestpagina.

Delphiniumkweker André Westendorp is een ander voorbeeld. Bij exporteurs komt er door de leuke combinatie van sociale media

Arnold Wittkamp:

en een persoonlijke website zelfs vraag naar zijn delphiniums uit de VS. Ze zien het gezicht van de kweker en gunnen hem 20, 30 cent meer voor een tak. Hij vindt het ook leuk om te doen. Dat scheelt.”

Het niet richten op een doelgroep is het enige manco?„Nee, let er ook op dat een post op sociale media aan drie criteria voldoet: ze moet interessant, informatief en aantrekkelijk zijn. Het gaat op sociale media ook niet alleen om aanbiedingen doen. De regel is dat 80% over de inhoud gaat en maximaal 20% over aanbiedingen. Met Parfum Flower Company doen we nooit aanbiedingen via de sociale media, we geven alleen aan wat er beschikbaar is en vertellen achtergrondver-halen, geven inspiratie, productinformatie en mogelijke toepassingen. Het lijkt erop dat iedereen wat aan het proberen is, maar je ziet helaas veel van hetzelfde. Durf eens risico te nemen, doe eens iets geks. De bloe-menbaard van vorig jaar was daar een goed voorbeeld van. Denk na over de strategie.”

fOtO

: Ar

ie-f

rA

ns

Mid

de

lbu

rg

(HQ�ÆFKWH�SUĎV�GRHW�ZDW�PHW�HHQ�EHGUĎI

HHW�ZLQQHQ�YDQ�pHHQ�SUĎVp�GRHW�HFKW�ZDW�PHW�HHQ�EHGUĎI��'DW�LV�MDDUOĎNV�WH�PHUNHQ�EĎ�HHQ�HYHQH-

PHQW�DOV�GH�+LOOHQUDDG��RI�t�]RDOV�GH]H�ZHHN�t�EĎ�GH�XLWUHLNLQJ�YDQ�GH�7XLQERXZ�2QGHUQHPHUVSUĎV��(QWKRXVLDVPH�LQ�/LVVH�EĎ�GH�JHQRPLQHHUGHQ�HQ�ZDUH�HXIRULH�EĎ�GH�XLWHLQGHOĎNH�ZLQQDDU�)ORUHQVLV��*HQRPLQHHUGHQ�EHVFKRXZHQ�KXQ�XLWYHUNLH]LQJ�DOV�WHNHQ�GDW�]H�EOĎNEDDU�JRHG�EH]LJ�]ĎQ�HQ�GH�ZLQQDDU�PDJ�]LFK�GDDUQDDVW�HHQ�MDDU�ODQJ�EHVFKRXZHQ�DOV�HHQ�DPEDVVDGHXU�YDQ�GH�1HGHUODQGVH�WXLQERXZ��9HOH�EHGUĎYHQ�KHEEHQ�GLH�URO�PHW�YHUYH�YHUYXOG��]RDOV�6LRQ�XLW�'H�/LHU�HQ�6FKRRQHYHOG�%UHHGLQJ�XLW�7ZHOOR��'H]H�EHGUĎYHQ�VFRRUGHQ�LQ��HQ��

RRN�RYHU�GH�JUHQV�PHW�UHVSHFWLHYHOĎN�HHQ�WZHHGH�HQ�HHUVWH�SODDWV�EĎ�GH�YHUNLH]LQJ�YDQ�,QWHUQDWLRQDO�*URZHU�RI�7KH�<HDU��2RN�GLH�XLWVODJHQ�]RUJGHQ�HUYRRU�GDW�GLH�EHGUĎYHQ�HQ�LQ�KXQ�NLHO]RJ�GH�1HGHU-ODQGVH�JODVWXLQERXZ�PRQGLDDO�QDGUXNNHOĎN�YRRU�KHW�YRHWOLFKW�NZDPHQ�3UDFKWLJ�DOOHPDDO�HQ�WHUHFKW�RRN��0DDU�LV�HU�GDQ�HFKW�JHHQ�SODDWV�YRRU�NDQWWHNHQLQJHQ��GLH�FULWLFL�EĎ�GLW�VRRUW�HYHQHPHQWHQ�QRJDO�HHQV�SODDWVHQ��'LH�NDQWWHNHQLQJHQ�KHEEHQ�YDDN�WH�PDNHQ�PHW�GH�VH-OHFWLH��HQ�EHRRUGHOLQJVFULWHULD��%Ď�GH�7XLQERXZ�2Q-GHUQHPHUVSUĎV�NXQQHQ�EHGUĎYHQ�]LFK]HOI�DDQPHO-GHQ�PDDU�]H�NXQQHQ�RRN�GRRU�DQGHUH�EHGUĎYHQ�RI�

Opinie_NW.indd 4 07-01-15 12:44


StellingWilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

��3+�/HLGHQ�RI�QDDU�EORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO�

5HDFWLHV�PRHWHQ�PDDQGDJ�YRRU��XXU�ELQQHQ�]ĎQ�

'H�UHGDFWLH�NDQ�EULHYHQ�LQNRUWHQ�RI�ZHLJHUHQ�

+RH�LV�KHW�QLYHDX�LQ�DQGHUH�VHFWRUHQ"„Als je kijkt naar het sociale mediagebruik van KLM dan gebeurt daar echt wat. Daar zitten mensen achter die er verstand van hebben. In de sierteelt is het vaak een stagiair of iemand die net van school komt. Lekker goedkoop. Online marketing wordt gezien als kostenpost. Uit een studie uit de VS blijkt dat voor iedere dollar die aan een nieuwsbrief wordt uitgegeven er 40 dollars worden verdiend.”

,V�KÅW�GRHO�YDQ�VRFLDO�PHGLD�JHOG"„Uiteindelijk is geld verdienen het doel van alle activiteiten in een zakelijke omgeving. Maar het besef dat er geld mee verdiend kan worden speelt niet echt in de sierteelt. Als ik zie dat exporteur Barendsen veel doet op Pinterest, maar vooral productfoto’s een-op-een doorzet, dan is dat goed voor een assortimentsdatabase, maar op Pinterest willen de bezoekers toch vooral worden geïnspireerd door mooie afbeeldingen.”

:HONH�pVRFLDOH�PHGLXPp�LV�KHW�EHODQJ-UĎNVW"„In Nederland is Facebook het belangrijkst. Maar ik denk wel dat steeds meer mensen op zoek gaan naar informatie op Pinterest voor inspiratie in huis en in de tuin. Op Pinterest kun je zeer goed mooie foto’s laten zien en je kunt er in de zoekresultaten op Google beter mee scoren. In de VS en En-geland is Pinterest al heel groot. Wij lopen achter hier, maar ik verwacht dat Pinterest bij ons net zo groot wordt. Dus kun je er maar beter nu mee beginnen.”

(HQ�ÆFKWH�SUĎV�GRHW�ZDW�PHW�HHQ�EHGUĎIrelaties worden voorgedragen. Dat kan inhouden GDW�HU�LQ�1HGHUODQG�EHGUĎYHQ�]ĎQ�GLH�PLVVFKLHQ�ZHO�KRJHU�]RXGHQ�NXQQHQ�VFRUHQ��PDDU�GLH�JHHQ�LQWHUHVVH�KHEEHQ�LQ�GHHOQDPH��(Q�KRH�LV�GH�EH-RRUGHOLQJVSURFHGXUH"�.XQ�MH�WRWDDO�YHUVFKLOOHQGH�EHGUĎYHQ�ZHO�HFKW�PHW�HONDDU�YHUJHOĎNHQ"�+HW�LV�JRHG�GDW�GLH�YUDJHQ�JHVWHOG�EOĎYHQ�worden. Het houdt organisatoren van dit soort HYHQHPHQWHQ�VFKHUS��(YHQWXHOH�DDQVFKHUSLQJ�LV�QRRG]DNHOĎN�RP�GH�VWDWXV�HQ�GH�ZDDUGH�YDQ�t�LQ�GLW�JHYDO�t�GH�7XLQERXZRQGHUQHPHUVSUĎV�RS�KRRJ�QLYHDX�WH�KRXGHQ��:DQW�GDW�GLH�SUĎV�ZDW�GRHW�LV��DO�EĎQD�GHUWLJ�MDDU�ODQJ��ZHO�GXLGHOĎN�

Financiering onderzoek regelen zoals promotie

1X�KHW�3URGXFWVFKDS�7XLQERXZ�JHHQ�RQGHU]RHN�PHHU�ƂQDQFLHUW��SUR-EHUHQ�WHOHUV�GLW�YLD�JHZDVFRÓSHUDWLHV�YRRUW�WH�]HWWHQ��+LHUEĎ�]ĎQ�IUHH�UL-GHUV�WHONHQV�HHQ�KHHW�KDQJĎ]HU��(LJHQOĎN�]RX�RQGHU]RHN�QHW�]R�PRHWHQ�ZRUGHQ�JHƂQDQFLHUG�DOV�SURPRWLH��$OV��YRRU�HHQ�FROOHFWLHYH�KHIƂQJ�VWHPW��EHWDDOW�GH�KHOH�JHZDVJURHS�PHH��'DW�PDDNW�DOOHV�HHQ�VWXN�PDN-NHOĎNHU�

Maurice van der Hoorn, orchideeënteler in Ter Aar

Nico Karsten, iristeler in Hoogwoud

Piet Evers, leliebroeier in Moerkapelle en Luttelgeest

e,N�EHJUĎS�QLHW�ZDDURP�HU�EĎ�SURPRWLH�ZHO�FROOHFWLHI�geheven wordt en voor RQGHU]RHN�QLHW��7RHQ�37�HU�QRJ�ZDV��ZHUG�HU�VWDQGDDUG�DIJHGUDJHQ��(U�

ZRUGW�QX�PLQGHU�JHOG�YRRU�RQGHU]RHN�JHYUDDJG�HQ�PHQ�LV�QLHW�EHUHLG�PHHU�WH�EHWDOHQ��0HQ�NDQ�]HOIV�PHHU�LQYORHG�XLWRHIHQHQ�RS�ZDW�RQGHU]RFKW�JDDW�ZRUGHQ��(HQ�JHZDVFRÓSHUDWLH�PRHW�KHW�MXLVWH�RQGHU]RHN�GRHQ��GDW�LV�QLHW�PDN-

NHOĎN��ZHON�SUREOHHP�SDN�MH�DDQ"�$OV�]H�PHW�HONDDU��WXLQGHUV��RQGHU]RHNHUV�HQ�WRHOHYHUDQFLHUV�YRRUXLWNRPHQ��GDQ�ZRUGW�YDQ]HOI�EHZH]HQ�ZDDURP�MH�OLG�PRHW�]ĎQ��7RHOHYHUEHGUĎYHQ�]ĎQ�YDQ�ZDDUGH�YRRU�HHQ�FRÓSHUDWLH�RPGDW�]H�KHW�NXQQHQ�YHUVWHUNHQ��ODDW�QLHW�OHGHQ�HHQ�WRHVODJ�EHWDOHQ�YRRU�SURGXFWHQ��XLWJHYRQGHQ�RI�RQWZLNNHOG�LQ�GH�FRÓSHUDWLH��=R�NUĎJ�MH�PHHU�EHOHYLQJ�HQ�SURƂMW�YDQ�HHQ�OLGPDDW-VFKDS�HQ�GDDU�NXQQHQ�FRÓSHUDWLHV�GLH�HU�DO�]ĎQ�QRJ�ZDW�YDQ�OHUHQ�r

e3URPRWLH�YLQG�LN�KHHO�ZDW�DQGHUV�GDQ�RQGHU]RHN��3URPRWLH�LV�YRRU�KHW�KHOH�YDN��RQGHU]RHN�GRH�MH�DDQ�PHH�RI�QLHW��ZRUGW�HU�PLVVFKLHQ�ZDW�YRRU]LFK-

WLJHU�RPJHVSURQJHQ�PHW�GH�YHUNUHJHQ�NHQQLV��1X�JHYHQ�ZH�DOOHV�PDDU�ZHJ��3URPRWLH�LV�PHHWEDDU��MH�]LHW�ZDW�MH�NUĎJW�YRRU�MH�JHOG�HQ�LN�GHQN�GDW�LHGHUHHQ�YRRU�PHHU�SURPRWLH�LV��.ĎN�QDDU�0F'RQDOGV��]H�YHUNRSHQ�GH�JRHGNRRSVW�JHSURGX-

FHHUGH�URPPHO��PDDU�DOV�GH�PDUNHWLQJ�JRHG�LV��GDQ�]LH�MH�ZDW�HU�JHEHXUW��(Q�RQGHU]RHN�LV�KHHO�DQGHUH�NRHN��PRHLOĎN�PHHWEDDU��YDDN�ZRUGW�HU�YHHO�RQGHU]RFKW�HQ�]ĎQ�HU�ZHLQLJ�UHVXWDWHQ��(Q�DOV�HU�UH-VXOWDWHQ�]ĎQ��KRXGHQ�]H�GLH�ZDDUVFKĎQOĎN�YRRU�]LFK]HOI�HQ�ZRUGW�HU�]RUJYXOGLJHU�PHW�JHOG�RPJHVSURQJHQ��$OV�KHW�DDQ�PĎ�OLJW��VWRSSHQ�ZH�HHQ�WĎGMH�PHW�RQGHU-]RHN�HQ�VWRSSHQ�ZH�DO�KHW�JHOG�ZDW�ZH�NXQQHQ�PLVVHQ�LQ�PHHU�SURPRWLH��:DQW�GDDU�PRHWHQ�ZH�KHW�YDQGDDQ�KDOHQ�r

e*UDWLV�PHHOLIWHQ�LV�GH�ZHJ�YDQ�GH�PLQVWH�ZHHU-stand en levert ook het PLQVW�RS��'H]H�PHQVHQ�PRHWHQ�RRN�EHVHIIHQ�GDW�]Ď�GDQ�ZHO�DFKWHU�LQ�GH�

WUHLQ�VWDSSHQ��9UĎZLOOLJ�PHHGRHQ�PHW�JHZDVFRÓSHUDWLHV�LV�YRRU�LQ�GH�WUHLQ�VWDSSHQ��$OV�JHZDVFRÓSHUDWLHV�YLQGHQ�GDW�HU�RQGHU]RHN�PRHW�ZRUGHQ�JHGDDQ��ODWHQ�]Ď�GDW�GDQ�JH]DPHQOĎN�PHW�GH�OHGHQ�GUDJHQ��PHW�HHQ�FRQVHTXHQWLH�YDQ�GHHOQDPH��3URPRWLH�LQQLQJ�YLD�)ORUD+RO-

ODQG�NXQ�MH�QLHW�YHUJHOĎNHQ�PHW�RQGHU-]RHN��+RH�KHW�EHVWHHG�JDDW�ZRUGHQ��GDDU�KHE�LN�PĎQ�EHGHQNLQJHQ�EĎ��(HQ�]DN�PHW�JHOG�YXOOHQ�LV�PDNNHOĎNHU�GDQ�RS�HHQ�JRHGH�PDQLHU�XLWJHYHQ��/DWHQ�ZH�RSSDVVHQ�QLHW�LQ�HHQ�37�DFKWLJ�V\VWHHP�WH�NRPHQ��,N�EHQ�HUYDQ�RYHUWXLJG�GDW�GH�RQGHUQHPHU�DOWĎG�EHWHU�HQ�HIƂFLÈQWHU�PHW�]ĎQ�HLJHQ�JHOG�RPJDDW��GDQ�GDW�HU�PHW�FROOHFWLHI�JHOG�ZRUGW�RPJHJDDQ��'DDUEĎ�PRHW�ZH�EHVHIIHQ�GDW�EHGUĎYHQ�VWHHGV�JURWHU�ZRUGHQ��HQ�PRJHOĎN�GH]H�]DNHQ�]HOI�ZHO�NXQQHQ�EHWDOHQ��UHJHOHQ�r

Opinie_NW.indd 5 07-01-15 12:44


Nieuws

Lees meer op de websiteOp deze pagina’s vindt u een selectie uit het nieuws.

Een uitgebreide versie van deze berichten maar ook ander

QLHXZV�YLQGW�X�RS�ZZZ�YDNEODGYRRUGHEORHPLVWHUĎ�QO�

bepalen (licht, lucht, temperatuur, voeding,

water en grond) worden gestuurd. Het licht is

afkomstig van ledlampen. De faciliteit wordt

gebouwd in het atrium van de Innovatoren en is

een van de eerste bedrijven op de Brightlands

Greenport Campus Venlo.

!�1HGHUODQGVH�WXOSHQ�WĎGHQV�Grüne Woche

Het Holland paviljoen op de Internationale

Grüne Woche, die van 16 tot en met 25 januari

in Berlijn zal plaatsvinden, staat dit jaar volledig

in het teken van tulp. Rode en oranje tulpen

voeren de boventoon in het paviljoen, dat het

decor vormt voor de opening van de beurs

waarbij staatssecretaris Sharon Dijksma (EZ)

de Duitse minister van Landbouw ontvangt.

! Van der Tak: ’Banken moeten hun positie weer waarmaken’

„Banken moeten hun positie binnen de

tuinbouw opnieuw waarmaken.” Dat zei de

Westlandse burgemeester In zijn nieuwjaars-

speech op 5 januari zei Sjaak van der Tak op

5 januari in zijn nieuwjaarsspeech. „De positie

en opstelling van de grootste en belangrijkste

tuinbouwbank is de afgelopen jaren sterk

veranderd. Staat die bank na alle centralisatie

van besluitvorming nog wel met beide benen in

de tuinbouwgrond?”, vroeg hij zich hardop af.

De burgemeester verwacht dat er over enkele

jaren nog 400 tot 450 glastuinbouwbedrijven

over zullen zijn in zijn gemeente.

! Topsector T&U honoreert voor € 8 miljoen aan onderzoek

De Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen

(T&U) heeft onlangs goedkeuring gegeven

aan de financiering van 57 nieuwe onder-

zoeksvoorstellen, goed voor in totaal ruim € 8

miljoen aan projecten. Met het voorgestelde

onderzoekspakket is er sprake van een budget

van € 2,5 miljoen voor fundamenteel onder-

zoek. Daarmee is het streven van de topsector

T&U om versterkt in te zetten op fundamenteel

onderzoek geslaagd.

! B & W Westland verkiezen aardwarmte boven havenwarmte

Alleen als met aardwarmte onvoldoende kan

worden voorzien in de Westlandse warmte-

vraag is benutting van havenwarmte – deels

afkomstig uit fossiele bronnen – nuttig en wen-

selijk. De ondergrond in Westland heeft echter

3ODQWHQ�DDQSUĎ]HQ�RS�GH�:LQWHU�)DLU

Verkoper Siebe Feen-VWUD�GRHW�]ĎQ�XLWHUVWH�best om een trendwat-cher van een Nederland-se retailer te overtuigen YDQ�]ĎQ�KHOOHERUXV��„Het concept vond ze mooi, of we het eens kunnen worden over de SUĎV�LV�QRJ�DIZDFKWHQ�r�Plaats van handeling is de FloraHolland Winter Fair in Aalsmeer waar op 7 en 8 januari de werkgever van Feenstra, Special Plant Zundert, een van de ruim 130 standhouders was. Veel helleborus op de beurs-vloer, mede doordat veel SDUWĎHQ�GRRU�KHW�ZDUPH�najaar enkele weken la-ter bloeien dan gepland. Tussen de pot-, perken tuinplanten stonden ook citrusbomen en bol-op-pot. Feenstra bespeurde veel belangstelling voor de heesterachtige Corokia cotoneaster of zigzagstruik (foto rechts-boven) als kamerplant.

!�)ORUHQVLV�ZLQW�2QGHUQHPHUVSUĎVFlorensis heeft de Tuinbouw Ondernemersprijs

2015 gewonnen. De producent van uitgangs-

materiaal van diverse snijbloemen, vaste plan-

ten en bloeiende pot- en perkplanten nam de

prijs op 7 januari in ontvangst op de Keukenhof

in Lisse. De jury prijst het bedrijf voor haar

duurzaam ondernemerschap, dat is ingebouwd

in alle processen, zowel nationaal als interna-

tionaal.

Meer hierover op pagina 11.

! ’Cao Glastuinbouw voldoende representatief’

Het representativiteitscijfer voor de cao Glas-

tuinbouw is 67,4%. Dat is ruim voldoende voor

het algemeen verbindend verklaren van de cao,

meldt LTO Glaskracht Nederland. De huidige

cao loopt tot en met 30 juni 2015.

! FloraHolland noteert 0,2% KRJHUH�SUĎ]HQ�LQ��Kwekers die op FloraHolland aanvoeren, heb-

ben in 2014 gemiddeld genomen een 0,2%

hogere prijs voor hun bloemen en planten ont-

vangen dan in 2013. Per productgroep zijn ver-

schillen waar te nemen. Bij de snijbloemen was

een lichte daling van de gemiddelde prijzen

te zien van 0,3%. In de productgroep Kamer-

planten was juist sprake van een stijging van

de gemiddelde prijzen met 1,9%. De gemid-

delde prijzen bij de tuinplanten daalden vorig

jaar met 1,5%. De uiterst zachte winter van

2014 zorgde daar opnieuw voor minder omzet.

FloraHolland sloot 2014 af met een omzet van

€ 4,4 miljard, een lichte groei van 1,2% ten

opzichte van 2013.

! Onderzoekscentrum meerlagen-teelt opent op 25 februari in Venlo

Op 25 februari openen HAS Hogeschool, Phi-

lips Horticulture LED Solutions en Botany een

grote onderzoeksfaciliteit voor meerlagenteelt

in de Innovatoren op het voormalige Floriade-

terrein in Venlo. Dit Completely Controlled Gro-

wing System (CCGS) is het eerste Europese

project waar onderzoek in meerlagenteelt op

bedrijfsmatige schaal plaatsvindt. Het CCGS

zal bestaan uit drie klimaatkamers – één

productieruimte en twee onderzoeksruimten –

waarin alle factoren die de groei van een plant

Nieuwskort2.indd 6 07-01-15 16:16

79DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��2 (2015)

Gelezen op Twitter

Discussie opLinkedIn

Lucas Vos (@LucasVos_FH)Met MT @FloraHolland in Lean Six Sigma cursus: Leren Samen Verbete-ren @goals2results #yam

Ricardo Jansen(@Ricardojansennl)Vandaag voor het eerst klok voorver-koop en directe verkoop bij elkaar op een site. @FloraMondo het werkt.

Jelle Strijbis SV.CO (@SVCOmpanies) Om goed te beginnen in 2015, #nieuwjaarsontbijt met de hele club!

Kees van Egmond (@KeesvE)Ik heb steeds gezegd dat een eigen website voor onze kwekerij overdone is. Maar ja, als je tanacetum.nl dan tóch registreert...

Marcel van Elswijk (@maanmist) Gezien op de Facebookgroep NostalgiaWestland, de tuinderskan-tine in vroeger tijden. Gewoon op de pijp of op een kist.

Henk Salome (@HenkSalome)Markthal rdam, succes formule. Prachtige lokatie met dito shops

voldoende potentieel om in de lokale warmte-vraag te voorzien, zo stelt het Westlandse col-lege van B & W in antwoord op vragen van de lokale CDA-fractie. Een definitieve keuze voor haven- of aardwarmte kan volgens B & W ove-rigens pas worden gemaakt als de uitkomsten van de businesscase rond havenwarmte ’Lei-ding over West’ bekend zijn. Ook zal gewacht moeten worden op een proefboring naar aard-warmte in de Trias zandsteenlaag.

!�/LPEXUJVH�WXLQGHUV�RS�WĎ�G�PHW�PLOLHXFĎ�IHUVVan alle glastuinders in Noord- en Midden-Limburg heeft 94% zijn verbruiks- en/of emis-siegegevens van stikstof en fosfor over het jaar 2013 tijdig gerapporteerd aan de Uitvoe-ringsorganisatie (UO) glastuinbouw. Dat meldt Waterschap Peel en Maasvallei. In voorgaande jaren stuurde slechts 30% van de telers zijn cijfers op tijd in (vóór 1 mei).

! EZ neemt uitvoering CO2-sector-systeem over van productschapHet ministerie van EZ heeft sinds 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid over de uitvoe-ring van het CO2-sectorsysteem overgenomen

van het per die datum opgeheven PT. In het systeem zijn twee wijzigingen aangebracht: met ingang van 2015 gaan bedrijven die jaarlijks minder dan 305 ton CO2 uitstoten, voortaan meebetalen bij overschrijding van de voor de glastuinbouw voor een kalenderjaar vastge-stelde hoeveelheid emissies; sinds 1 januari 2015 valt ook de CO2-emissie van aan het net teruggeleverde WKK-stroom onder het kosten-vereveningssysteem.

Meer hierover op pagina 9.

! Digitale aanmelding jaaraanvoer potplanten Rhein-Maas succesDe digitale aanmelding van de jaaraanvoer van potplanten op Rhein-Maas is vorige maand succesvol verlopen. Potplantentelers moesten hun jaaraanvoer in december voor het eerst verplicht digitaal aanmelden via de website van de veiling in Straelen-Herongen. Momenteel geven aanvoerders op weekbasis (digitaal) aan wat ze in een jaar verwachten te veilen. Dat moet een regelmatige aanvoer van potplanten op de joint-venture-veiling garanderen.

!�2QOLQH�Ƃ�OP�7KH�)ORZHU�(IIHFW�YRRUDO�LQ�)UDQNUĎ�N�SRSXODLUDe online film The Flower Effect van Mooiwat-bloemendoen.nl van Bloemenbureau Holland is de afgelopen maanden bijna twee miljoen keer bekeken. In Frankrijk is de film, die in septem-ber werd gelanceerd, het populairst, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Nederland. De populariteit van de film kwam onder meer tot uiting in het aantal likes en shares. In Frankrijk kreeg de film 10.109 likes en 3.405 shares.

!�+XOS�EĎ��JHVFKLO�PHW�EDQNHQ�RYHU�rentederivatenVoor kleine bedrijven – met minder dan vijfig werknemers en een omzet of balanstotaal van maximaal € 10 miljoen – die een geschil heb-ben met hun bank over rentederivaten, opent op 26 januari een klachtenloket. Dit tijdelijke loket gaat het Klachteninstituut Financiële dienstverlening (Kifid) heten en is bedoeld voor ondernemers die er met hun bank niet uitkomen en voor wie de gang naar de rechter een te hoge drempel is. De banken betalen het loket.

3ODQWHQ�DDQSUĎ�]HQ�RS�GH�:LQWHU�)DLU

FOTO

: HA

NS

NE

EFJ

ES

Veiling Rijnsburg: open RI�GLFKW"Het nieuwe veilen waar FloraHolland zich dit jaar over buigt zou gevolgen kunnen hebben voor de vestiging in Rijnsburg. Financieel directeur Rens Buchwaldt kon tijdens de alv niet garanderen dat Rijnsburg open blijft. „Een ontsloten veiling is meer waard dan een veiling die niet ontsloten is”, antwoordde Buchwaldt op de vraag waarom FloraHolland mede-fi nancier is van de aansluiting van veiling Rijnsburg op de A44 terwijl ze niet weet of de veiling nog open is in 2020. Wat vindt u? Moet Rijnsburg open blijven of moet ze dicht?

Nieuwskort2.indd 7 07-01-15 16:17


Energie Besparingssysteem: hoe werkt het precies?Jaarlijks moeten glastuinders aangifte doen van hun CO2-emissie. Dat ge-

beurt via het CO2-sectorsysteem, dat sinds 1 januari 2015 door het ministerie

van Economische Zaken wordt uitgevoerd. Om telers te prikkelen nog min-

der CO2 uit te gaan stoten, zal later dit jaar het Energie Besparingssysteem

Glastuinbouw (EBG) van start gaan. Maar hoe werkt dat EBG precies?

Quincy von [email protected]

Wat houdt het Energie Besparings-systeem Glastuinbouw (EBG) in?Het EBG zal naar verwachting in het tweede kwartaal van dit jaar van start gaan. Het zal daarmee parallel lopen aan de looptijd van de huidige handelsperiode van het Europese CO

2-emissiehandelssysteem ETS

(2013–2020). Dat betekent dat het EBG dus een looptijd kent tot en met 2020. In die periode geldt er voor elk glastuinbouwbe-drijf een individuele bedrijfsnorm voor het energieverbruik. Die norm daalt jaarlijks.

Wie de norm overschrijdt, moet een beta-ling doen. De opbrengsten van die beta-lingen gaan naar het innovatieprogramma Kas als Energiebron (KaE). Zo wordt er een bijdrage geleverd aan energiebesparing en duurzame-energieontwikkeling in de glas-tuinbouw. Verwacht wordt dat over de jaren 2016–2020 op die manier gemiddeld ruim ! 3 miljoen zal binnen komen voor KaE. In de opzet van het EBG is gezocht naar een balans in het streven naar een zo eenvoudig en eerlijk mogelijk systeem waardoor alle

bedrijven een vergelijkbare prikkel hebben tot energiebesparing.

0RHW�HON�JODVWXLQERXZEHGUĎI�PHH-doen aan het EBG?Vrijwel alle glastuinbouwbedrijven en bedrijven met een andere hoofdtak, maar met minimaal 2.500 m2 beteeld oppervlak onder glas of plastic, moeten meedoen aan het EBG. Overigens zijn dit ook de bedrij-ven die verplicht moeten deelnemen aan

Het Energie Besparingssysteem Glastuinbouw (EBG) moet glastuinders ertoe prikkelen energiebesparende maatregelen te nemen die leiden tot een vermindering van hun CO2-uitstoot. Het systeem is gericht op een verlaging van het aardgasverbruik.

foto

: Ge

rd

ien

de

no

oy

Energie Besparingssysteem Glastuinbouw.indd 8 06-01-15 16:58


Achtergrond

het CO2-sectorsysteem. Uitgezonderd van

deelname aan het EBG is een beperkt aantal (zeer grootschalige) bedrijven dat verplicht deelneemt aan het ETS.

'H�EHGUĎIVQRUP�JHOGW�SHU�EHGUĎI��PDDU�ZDQQHHU�LV�HU�VSUDNH�YDQ�ÆÆQ�EHGUĎI"Er is sprake van één bedrijf als twee van de drie volgende bindende factoren gelden: technisch, organisatorisch of functioneel. Vestigingen die niet bij elkaar liggen of niet aan twee van de drie genoemde factoren voldoen, worden apart behandeld. Dit principe is ook het uitgangspunt in de Wet Milieubeheer. Als een bedrijf in het kader van de Wet Milieubeheer als aparte ’inrich-ting’ wordt aangemerkt, geldt dat dus ook voor het EBG.

+RH�ZRUGHQ�EHGUĎYHQ�YHUSOLFKW�WRW�GHHOQDPH�DDQ�KHW�(%*"Binnen enkele weken zal er een nieuw type tuinbouwketenorganisatie worden opgericht conform de Brusselse regels die gelden voor brancheorganisaties. Deze nieuwe ketenor-ganisatie krijgt de bevoegdheid dwingende voorschriften uit te schrijven die vervolgens algemeen verbindend kunnen worden verklaard door verantwoordelijk minister Henk Kamp van Economische Zaken. Op die manier kunnen alle glastuinders door deze nieuwe organistie verplicht worden tot deelname aan het EBG, ook telers die niet zijn aangesloten bij LTO Glaskracht Neder-land. De formele verantwoordelijkheid en besturing van het EBG komt bij deze nieuwe tuinbouwketenorganisatie te liggen. Voor de praktische uitvoering van het systeem zal echter in de loop van dit jaar een aparte uitvoeringsorganisatie in het leven worden geroepen.

:DW�KRXGW�GH�EHGUĎIVQRUP�LQ"De bedrijfsnorm die het EBG hanteert, is het toegestane gasverbruik per bedrijf, gericht op de teelt. De norm wordt uitge-drukt per m2 kasoppervlak. Uit vermenig-vuldiging met het kasoppervlak volgt het toegestane gasverbruik van het bedrijf. Het EBG volgt als het ware de ontwikkeling van het gasverbruik van iedere individuele teler

en vergelijkt en verrekent die jaarlijks met de bedrijfsnorm Als een tuinder zich aan de norm houdt, hoeft er geen kostenverreke-ning plaats te vinden. Bij overschrijding van de bedrijfsnorm moet echter het verschil verrekend worden.

:DDURS�LV�GH�EHGUĎIVQRUP�JHED-VHHUG"De bedrijfsnorm – oftewel: het toegestane gasverbruik – is in 2015 (in m3 per m2) ge-lijk aan het gemiddelde historische verbruik van een bedrijf in de jaren 2012 en 2013. Op dit verbruik wordt een temperatuurcor-rectie toegepast om de invloed van lagere of hogere temperaturen te corrigeren. Deze temperatuurcorrectie wordt uitgevoerd op basis van graaddagen, die weer zijn gebaseerd op de temperatuur bij het KNMI in De Bilt. Het is een correctie in m3 per m2 die voor alle vierkante meters kas in een jaar gelijk is. Alle bedrijven krijgen daardoor dus een gelijke correctie in m3 per m2. In de ja-ren 2016 tot en met 2020 zal het toegestane gasverbruik per m2 met 2%-punt per jaar omlaag gaan ten opzichte van het niveau van 2015. Over de hele periode 2016–2020 bedraagt de verlaging dus 10% vergeleken met 2015.

:DW�JHEHXUW�HU�EĎ�RYHUVFKUĎGLQJ�YDQ�GH�EHGUĎIVQRUP"Bij overschrijding van de bedrijfsnorm moet het gasverbruik worden verrekend met de norm. Die verrekening vindt als volgt plaats: verrekening = (gasverbruik in jaar X – toe-gestaan gasverbruik in jaar X) x verreken-prijs. De verrekenprijs bedraagt ! 0,036 per m3 aardgas (! 20 per ton CO

2).

7HOW�KHW�JDVYHUEUXLN�YRRU�:..�QHWOHYHULQJ�PHH"Nee, wie WKK-stroom teruglevert aan het net, hoeft het gasverbruik daarvoor niet mee te tellen. Dat verbruik wordt verrekend door de verkochte elektriciteit met een vaste factor (0,1522 m3 per kWh) om te rekenen naar aardgasverbruik en te verminderen op het totale gasverbruik van het bedrijf. Deze omrekenfactor geldt voor de gehele looptijd van het EBG. Voor gas uit de zogeheten Zebra-gasleiding in Zeeland, dat een hogere energiewaarde kent, geldt een aangepaste verrekenfactor.

(Q�LQJHNRFKWH�HOHNWULFLWHLW�HQ�&22"Nee, inkoop van elektriciteit en CO

2 wordt

niet veroorzaakt door gasverbruik op het bedrijf en is daarom geen onderdeel van het toegestaan gasverbruik.

(Q�ZDUPWH�YDQ�GHUGHQ"Ja, ingekochte warmte van derden – let op: niet van een naburig glastuinbouwbedrijf! – is onderdeel van het toegestaan gasverbruik.

+RH�]LW�KHW�DOV�HHQ�WXLQGHU�YODN�YÐÐU��HQ��KHHIW�JHÌQYHV-WHHUG�LQ�HQHUJLHEHVSDULQJ"Het gasverbruik in 2012 en 2013 vormt de basis voor de bedrijfsnorm. Als een tuinder vlak vóór die referentiejaren heeft geïnvesteerd in energiebesparende maat-regelen, wordt dat ’early action’ genoemd. De bedrijfsnorm kan in dat geval verhoogd worden. Bij ’early action’ moet er sprake zijn van een minimale besparing van 3 m3 aard-gas per m2. ’Early action’ wordt toegepast

In 2011 is het CO2�VHFWRUV\VWHHP�RIƂFLHHO�LQJHYRHUG��*ODVWXLQGHUV�PRHWHQ�VLQGVGLHQ��YLD�KHW�LQVWXUHQ�YDQ�KXQ�JDVQRWD��MDDUOĎNV�DDQJLIWH�GRHQ�YDQ�KXQ�&22-emissie.'H�RYHUKHLG�VWHOW�RS�GLH�PDQLHU�YDVW�RI�GH�JODVWXLQERXZ�DOV�WRWDOH�VHFWRU�GH�MDDUOĎNVH�CO2�GRHOVWHOOLQJ�KHHIW�JHKDDOG��'DW�LV�YDQ�EHODQJ�YRRU�KHW�EHKRXG�YDQ�KHW�YHUODDJGH�WDULHI�HQHUJLHEHODVWLQJ�RS�DDUGJDV�YRRU�GH�JODVWXLQERXZ��'H�(XURSHVH�&RPPLVVLH�KHHIW�1HGHUODQG�WRHVWHPPLQJ�JHJHYHQ�GLW�YHUODDJGH�WDULHI�LQ�GH�SHULRGH��t��WH�KDQWHUHQ��PLWV�GH�VHFWRU�GH�&22�GRHO-VWHOOLQJHQ�KDDOW��:RUGW�GH�GRHOVWHOOLQJ�QLHW�

CO2-sectorsysteem en EBG

JHKDDOG��GDQ�ZRUGW�GDW�FROOHFWLHI�YHUUHNHQG�RYHU�KHW�WRWDOH�JDVYHUEUXLN�YDQ�GH�VHFWRU��7RW�QX�WRH�KHHIW�GH�JODVWXLQERXZ�GH�MDDU-OĎNVH�GRHOVWHOOLQJ�QRJ�DOWĎG�ZHWHQ�WH�KDOHQ��/72�*ODVNUDFKW�1HGHUODQG�YHUZDFKW�GDW�GDW�RRN�GH�NRPHQGH�MDUHQ�]R�EOĎIW�

EBG+HW�(QHUJLH�%HVSDULQJVV\VWHHP�*ODVWXLQ-ERXZ��(%*��LV�HHQ�SULYDDW�V\VWHHP�QDDVW�het CO2�VHFWRUV\VWHHP�GDW�WXLQGHUV�PRHW�SULNNHOHQ�WH�LQYHVWHUHQ�LQ�HQHUJLHEHVSDUHQ-GH�PDDWUHJHOHQ��,Q�KHW�&22-sectorsysteem RQWEUHHNW�GLH�SULNNHO�QDPHOĎN�

>



In het kortQ�Het Energie Besparingssysteem Glastuinbouw (EBG) zal naast het CO2-sectorsysteem functioneren en moet telers prikkelen tot energiebesparing.Q Het EBG gaat in de loop van dit jaar van start.Q De eerste verrekening van het gasver-EUXLN�PHW�GH�EHGUĎIVQRUP�]DO�SODDWVYLQ-den over het jaar 2016.

op: aardwarmte, biobrandstof, restwarmte, herwinning van zonnewarmte met het ge-bruik van een aquifer en Het Nieuwe Telen.

Hoe zit het met kleinverbruikers?Voor telers die jaarlijks minder dan 170.000 m3 aardgas verbruiken, zogeheten klein-verbruikers, geldt in het EBG een vereen-voudigde regeling (evenals in het CO

2-

sectorsysteem). Voor hen is eenmalig het gasverbruik vastgesteld voor het jaar 2011. Dat is voor hen het startpunt voor 2015. Vervolgens wordt jaarlijks de 2%-bespa-ringsnorm toegepast en vindt een verreke-ning plaats met dit startpunt. Het werkelijke gasverbruik heeft hierop dus geen invloed. De teler kan echter op deze kosten besparen door alsnog het werkelijke gasverbruik op te geven.

Hoe zit het met tuinders die een QLHXZ�EHGUĎI�EHJLQQHQ"Voor een nieuw bedrijf (nieuwbouw of bedrijfsovername) is geen historische referentie beschikbaar. In dat geval wordt de bedrijfsnorm daarom gelijkgesteld aan het gasverbruik in het eerste kalenderjaar na de nieuwbouw. Vanaf het tweede kalenderjaar na de nieuwbouw wordt het toegestane gasverbruik jaarlijks met 2%-punt verlaagd. Bij nieuwbouw kan een teler ook gelijktijdig investeren in energiebesparing of duurzame energie. Bij gelijktijdige investeringen in minder gasverbruik bij nieuwbouw moet de teler dat aantonen. Daarbij geldt een forfaitair toegestaan gasverbruik: 35 m3 per m2 voor een onbelicht bedrijf en 55 m3 per m2 voor een belicht bedrijf.

Wat wordt verstaan onder het wer-NHOĎNH�JDVYHUEUXLN"Het werkelijke gasverbruik is het verbruik op de jaargasnota en heeft betrekking op de teelt. Het gasverbruik voor WKK-netle-vering telt niet mee en wordt in mindering gebracht met dezelfde verrekenfactor als voor de bedrijfsnorm. Het verbruik wordt jaarlijks gecorrigeerd voor temperatuur.

:DW�JHEHXUW�HU�EĎ�YHUDQGHULQJHQ�RS�HHQ�EHGUĎI"Op bedrijven kunnen zich veranderingen

voordoen die aanleiding zijn tot wijziging van de bedrijfsnorm. Dat wordt een majeure wijziging genoemd. Er moet daarbij sprake zijn van een stijging van het aardgasverbruik voor de teelt van minimaal 3 m3 per m2 op jaarbasis met een aantoonbare oorzaak. Het kan bijvoorbeeld gaan om een overstap naar een energie-intensiever gewas, het starten met belichten of het intensiever gaan belichten. Als de warmtelevering aan een bedrijf stopt of wordt verlaagd, is er géén sprake van een majeure wijziging omdat die warmtelevering immers al onderdeel is van het toegestane gasverbruik. Is er sprake van een majeure wijziging, dan wordt de be-drijfsnorm gelijkgesteld aan het gasverbruik in het eerstvolgende kalenderjaar na de majeure wijziging. Die norm wordt dan ook toegepast in het jaar waarin de majeure wij-ziging plaatsvond, mits er toen sprake was van een stijging van het gasverbruik voor de teelt van minimaal 3 m3 per m2. Vanaf het tweede kalenderjaar na de majeure wijziging gaat de norm jaarlijks met 2%-punt omlaag.

:DW�JHEHXUW�HU�DOV�HHQ�WHOHU�PHHQW�onterecht te moeten betalen?In de uitvoeringsregeling van het EBG staat een hardheidsclausule voor bijzondere omstandigheden. Als een teler, op grond van bijzondere situaties op zijn bedrijf, meent onterechte betalingen te moeten doen, kan hij zich beroepen op die clausule. Daaraan zijn wel voorwaarden verbonden. Zo moet

er ten onrechte minimaal 3 m3 per m2 gas-verbruik in rekening zijn gebracht.

Wat moet een teler betalen aan XLWYRHULQJVNRVWHQ�YDQ�KHW�(%*"De uitvoeringskosten van het EBG worden verrekend in een vaste jaarlijkse bijdrage van maximaal ! 100 per bedrijf. Aan het aanvragen van ’early action’ of een majeure wijziging zullen ook kosten worden verbon-den. De hoogte daarvan is nog onbekend. Overigens zal bij de uitvoering van het EBG zoveel mogelijk gebruik gemaakt worden van gegevens uit het collectieve CO

2-sector-

systeem. Ondernemers hoeven die gegevens daardoor niet twee keer in te sturen, wat kosten bespaart. *) <

*) De informatie in dit artikel is afkomstig van LTO Glaskracht Nederland.

+HW�JDVYHUEUXLN�YRRU�DDQ�KHW�QHW�WHUXJJHOHYHUGH�:..�VWURRP�WHOW�QLHW�PHH�YRRU�GH�EHGUĎIV-norm in het Energie Besparingssysteem Glastuinbouw (EBG) en wordt niet verrekend.

9$.%/$'�9225�'(�%/2

(0,67(5č



Achtergrond

’De 3 V’s voor waarde creëren’Meer waarde creëren aan het product is in de tuinbouw-

sector een veelbesproken onderwerp. Het stond daarom

centraal op de nieuwjaarsreceptie van de tuinbouw op

7 januari op de Keukenhof in Lisse.

Peter van [email protected]

'H�GLUHFWLH�YDQ�)ORUHQVLV�WRRVW�RS�KHW�ELQQHQ�KDOHQ�YDQ�GH�7XLQERXZ�2QGHUQHPHUVSUĎV��

Florensis wint Ondernemersprijs:LQQDDU�YDQ�GH�7XLQERXZ�2QGHUQHPHUVSUĎV�2015 is Florensis, producent van uitgangs-

PDWHULDDO�YDQ�GLYHUVH�VQĎEORHPHQ��YDVWH�planten en bloeiende pot- en perkplanten. De

zevenkoppige directie sprong een gat in de

OXFKW�EĎ�GH�EHNHQGPDNLQJ�HQ�WRRVWWH�RS�KHW�podium er uitbundig op los. „Geweldig, een

fantastisch begin van 2015. Een erkenning

YRRU�LHGHUHHQ�GLH�DDQ�GLW�EHGUĎI�EĎGUDDJW�RI�KHHIW�EĎJHGUDJHQ��:H�ZHWHQ�YDQ�RQV]HOI�GDW�ZH�RS�GH�JRHGH�ZHJ�]LWWHQ��HLJHQOĎN�DO��MDDU��'DW�EHZĎ]HQ�GH�EHGUĎIVUHVXOWDWHQ�HQ�de gemotiveerde medewerkers keer op keer.

)ĎQ�RP�GLH�HUNHQQLQJ�HQ�EHYHVWLJLQJ�QX�RRN�YDQ�EXLWHQDI�WH�NUĎJHQr��LV�GH�HHUVWH�UHDFWLH�van directielid Leo Hoogendoorn.

Wat betreft de drie V’s van de inleiders

vindt Hoogendoorn dat Florensis over visie,

vastberadenheid en verbondenheid beschikt

en over verrassen, veranderen en veroveren

QRJ�WH�ZHLQLJ��e$OV�RQGHUQHPLQJ�]ĎQ�ZH�GDDU�mee bezig, maar dat mag nog wel een tandje

KRJHU�rDe producent van uitgangsmateriaal met

haar hoofdvestiging in Hendrik-ido-Ambacht

LV�JHZHQG�RP�SUĎ]HQ�LQ�RQWYDQJVW�WH�QHPHQ�

voor eigen selecties, maar nog nooit eerder

HHQ�DOJHPHQH�RQGHUQHPHUVSUĎV��e'LW�EHVFKRXZHQ�ZĎ�WRFK�DOV�HHQ�YDQ�GH�PHHVW�SUHVWLJLHX]H�WXLQERXZSUĎ]HQ�LQ�(XURSD��(Q�LQ�GLH�]LQ�HHQ�SUĎV�PHW�HHQ�YHHO�JURWHUH�ZRZ�IDFWRU�GDQ�DO�GLH�DQGHUH�SUĎ]HQr��]HJW�+RRJHQGRRUQ��+Ď�GHQNW�GDW�GH�SUĎV�PHHU�naamsbekendheid gaat opleveren. Wellicht

meer afzet, maar dat vindt Hoogendoorn

YDQ�VHFXQGDLU�EHODQJ��+Ď�KRRSW�GDW�GH�SUĎV�medewerkers en organisatie inspireert en

motiveert door te gaan op de inslagen weg.

'H�MXU\�SUĎVW�)ORUHQVLV�YRRU�KHW�GXXU]DDP�ondernemerschap van de onderneming dat is

ingebouwd in alle processen, zowel nationaal

als internationaal. Ze bedient daarmee de

consument op haar wenken, omdat die zich

VWHHGV�PHHU�]RUJHQ�PDDNW�RYHU�GH�WHHOWZĎ]H�en herkomst en omdat de schakels in de

keten steeds vaker strenge voorwaarden

stellen. „Florensis is een krachtig, open

IDPLOLHEHGUĎI�PHW�GLUHFWLH�YDQ�EXLWHQ��'RRU�VDPHQZHUNLQJ�LV�KHW�EHGUĎI�JURRW�JHZRUGHQ��Florensis ontwikkelt en deelt kennis en zet

zich in om de sector verder te ontwikkelen.

)ORUHQVLV�LV�HHQ�SUDFKWLJ�EHGUĎI�ZDDU�ZH�DOV�VHFWRU�WURWV�RS�NXQQHQ�]ĎQr��DOGXV�KHW�juryrapport.

De twee inleiders op de nieuwjaars-receptie hadden ieder hun drie V’s die ze hun toehoorders wilden

meegeven als het gaat om waarde te creë-ren aan het product. Cees van ’t Hart, CEO van Royal FrieslandCampina, had het over visie, vastberadenheid en verbondenheid. De eerste twee V’s denkt hij dat tuinbouw-ondernemers wel hebben, maar hij denkt verbondenheid misschien de missende

Meer waarde creëren thema nieuwjaarsreceptie tuinbouw

schakel is voor succes. Hij vindt het te kort door de bocht dat wordt gezegd dat aan zuivel makkelijker waarde is te creëren dan aan bloemen, planten en groenten. Hij ziet voor de tuinbouwsector ook voldoende kansen en dat die er ook al zijn geweest, maar dat ze niet gezien of opgepikt zijn.

De drie V’s waarmee marketingspecialist René Boender op de proppen kwam, waren: verras, verander en verover. „Zie marketing

niet als een vies woord, maar geef er invul-ling aan met lef en emotie. Vertel het verhaal waar je als ondernemer en sector goed in bent”, redeneert Boender.

Spoorzoekers in de vooruitgangHoogtepunt van de nieuwjaarsreceptie van de tuinbouw is de uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs. Stichting-voorzitter Nico Koomen vindt dat de vier genomineerden waarde weten te creëren aan hun product, naast dat ze ook weten waar ze over vijf jaar met hun bedrijf willen staan. „Dat maakt ze spoorzoekers in de vooruit-gang. Uitdaging, passie, vakmanschap en innovatie, is wat de genomineerden delen”, aldus Koomen. Florensis (zie kader) streek met de eer, maar ook Arcadia Chrysanten, Artemis Nursersies en Martens Asperges konden op veel bijval rekenen. <

foto

: Pe

ter

vA

n L

eth

0215ondernemersprijs.indd 11 07-01-15 17:43


Nieuwe netleverende WKK pas vanaf 2021 interessantVoor wie er over peinst een nieuwe WKK aan te schaffen om daarmee de kas

te verwarmen en stroom aan het net terug te leveren, is de huidige situatie op

de energiemarkt niet om over te juichen. Deskundigen zien pas vanaf 2021

OLFKWSXQWMHV��2P�:..�ZHHU�UHQGDEHO�WH�NUĎJHQ��PRHWHQ�HU�VLPSHOZHJ�NROHQ-

FHQWUDOHV�YHUGZĎQHQ�HQ�PRHW�HU�PHHU�]RQQH��HQ�ZLQGHQHUJLH�EĎNRPHQ�

$OV�HU�NRPHQGH�MDUHQ�VWHHGV�PHHU�ZLQG��HQ�]RQQH�HQHUJLH�EĎNRPW��ELHGW�GDW�YROJHQV�(QHUJ\-0DWWHUV�NDQVHQ�YRRU�:..�RPGDW�GH]H�LQVWDOODWLHV�ƃH[LEHO�LQ]HWEDDU�]ĎQ�EĎ�ZHLQLJ�ZLQG�HQ�OLFKW�

4XLQF\�YRQ�%[email protected]

Al enkele jaren is de sjeu eraf als het om het terugleveren van WKK-stroom aan het net gaat. Alleen

glastuinders die hun opgewekte WKK-stroom gebruiken voor eigen belichting draaien de installatie nog rendabel. Voor deze categorie telers blijft het de komende jaren ook rendabel om in WKK te investe-ren, zo blijkt uit de jongste versie van de WKK-barometer die EnergyMatters vorige maand heeft uitgebracht.

Voor tuinders die hun WKK enkel gebrui-ken voor verwarming van de kas en terugle-vering aan het net zal het, volgens diezelfde barometer, voorlopig afzien blijven. Uitzicht op verbetering van het rendement is er pas vanaf 2018. Maar dan moeten de afspra-ken uit het nationaal energieakkoord wel

worden nagekomen, zo stelt EnergyMatters. Vooral de afspraak om vijf oude kolencen-trales te sluiten is daarbij essentieel. Ook de uitvoering van de afgesproken plannen voor de opwekking van duurzame elektriciteit zal leiden tot volatielere stroomprijzen, wat voor telers kansen biedt op de APX, intraday en onbalansmarkt.

Wat gaat 2015 doen?Hoewel de marktpositie van netleverende WKK in de glastuinbouw ten opzichte van het voorjaar van 2014 is verbeterd en ook voor 2015 een lichte verbetering wordt verwacht, geeft de barometer nog steeds aan dat er ook op dit moment nauwelijks ren-dement mee te behalen valt. Dat er dit jaar

toch een lichte verbetering wordt verwacht, heeft alles te maken met het stroomtekort in België door stilstaande kerncentrales. Dat le-vert extra stroomexport op, wat de druk wat van de Nederlandse markt afhaalt.

De spotmarktprijzen zullen dit jaar, volgens EnergyMatters, echter moeilijk voorspelbaar blijven. Die prijzen zullen namelijk sterk beïnvloed worden door het moment waarop drie in aanbouw zijnde nieuwe kolencentrales in bedrijf zullen gaan. Vanwege aanhoudende beroepsprocedures bij de Raad van State tegen deze centrales is onduidelijk wanneer de milieuvergun-ningen voor de installaties rond zullen zijn. Daarmee is eveneens het moment van de ingebruikname nog een raadsel.

Daarnaast is niet bekend wanneer de vijf oude kolencentrales zullen sluiten. Niet uitgesloten is dat dat al dit jaar zal gebeu-ren zodra de drie eerdergenoemde nieuwe centrales in bedrijf genomen worden. Ook het moment van weer in bedrijf komen van kerncentrales in België speelt een rol. Omdat niet duidelijk is wanneer een en an-der allemaal zal gebeuren, heeft de huidige handel op de korte termijn dus meer risico’s in zich dan vorig jaar.

Marktherstel vanaf 2018Als de vijf eerdergenoemde verouderde ko-lencentrales dichtgaan, komt een markther-stel voor WKK vanaf 2018 in zicht. Wel zal het aantal draaiuren in 2018 verder dalen tot circa 2.800 uur per jaar.

Het snel op en af kunnen schakelen van WKK’s – de flexibiliteit – wordt daarmee steeds belangrijker vanwege de toename van zonne- en windenergie. Ter vergelijking: ko-lencentrales draaien na stilstand pas in twee

)272

��9$.%/$'�9225�'(�%/2

(0,67(5č

’Het wachten is op sluiting oude kolencentrales’

WKK vooruitzichten.indd 12 06-01-15 16:58


Column

In het kort

Mening

à drie uur op vollast en moeten na een stop tot twaalf uur uit bedrijf blijven. Dit geldt voor nieuwe centrales, oudere centrales heb-ben vaak nog strengere restricties.

Het aantal uren met lage stroomprijzen zal vanaf 2018 stijgen, maar het aantal uren met hoge prijzen eveneens. De import van stroom uit Duitsland zal afnemen, zo verwacht Energy Matters. Oorzaak daarvan is de ’Atomaustieg’ (het uit bedrijf nemen van kerncentrales) en de afschaffing van de kolenbelasting in Nederland waardoor het kostprijsverschil lager wordt.

Alles bij elkaar blijft investeren in WKK voor netlevering ook in 2018 niet interes-sant. Het inzetten van en investeren in WKK voor eigen belichting blijft wel rendabel.

Zonne- en windenergieNaar 2021 toe – dus op de langere termijn – verbeteren de vooruitzichten aanzienlijk door de komst van de in het nationaal energieakkoord afgesproken extra zonne- en windenergie. De volatiliteit in stroomprijzen zal volgens EnergyMatters daardoor groter worden, oftewel: prijzen zullen verder uit elkaar gaan lopen.

Momenten met veel zon en wind zullen de prijs drukken tot een zeer laag niveau. Op momenten met weinig zon en wind zul-len WKK’s juist moeten bijspringen om in de maximale vraag te kunnen voorzien. Al met al zullen WKK’s daardoor vaker open afgeregeld gaan worden.

Ook zal richting 2021 de import van stroom uit Duitsland sterk afnemen doordat dit land kerncentrales zal gaan sluiten. Ver-wacht wordt dat het aantal draaiuren voor WKK in 2021 tot circa 3.300 uur per jaar zal toenemen. Kolencentrales zullen juist min-

der draaiuren gaan maken. Het prijsniveau tijdens uren dat WKK’s draaien, zal naar verwachting stijgen ten opzichte van 2014.

Tweede verdienmodelNaar 2021 toe zal het fossiel vermogen – waaronder WKK’s – dus steeds vaker te maken krijgen met momenten waarop er bijna geen vraag is en momenten waarop er maximaal geproduceerd moet worden doordat er onvoldoende wind en zon is. Dat biedt kansen voor glastuinders die beschik-ken over het snel regelbare vermogen van een WKK. Er valt volgens EnergyMatters zelfs een tweede verdienmodel voor hen uit te slepen.

Als de snelle en flexibele inzet van WKK’s zich namelijk vertaalt in een hogere waar-dering qua stroomprijs, biedt dat volgens EnergyMatters kansen voor tuinders. Zij kunnen dan uit de flexibiliteit die zij bieden extra inkomsten genereren. De marktpositie van WKK’s zal daardoor verder verbete-ren. Het investeren in nieuwe netleverende WKK’s zal dan vervolgens langzaam weer in beeld komen. <

!}7RW�DDQ��]DO�KHW�YRRU�JODVWXLQGHUV�GLH�PHW�KXQ�:..�VWURRP�WHUXJOHYHUHQ�DDQ�KHW�QHW��ODVWLJ�EOĎYHQ�GH�LQVWDOODWLH�UHQGDEHO�WH�ODWHQ�GUDDLHQ�Q�7HOHUV�GLH�KXQ�:..�YRRU�HLJHQ�EHOLFKWLQJ�LQ]HWWHQ��]XOOHQ�ZHO�UHQGDEHO�NXQQHQ�EOĎYHQ�GUDDLHQ�Q�9DQDI��]DO�HU�ZHHU�PHW�VWURRPWH-UXJOHYHULQJ�NXQQHQ�ZRUGHQ�YHUGLHQG�

'RRU�GH�ZLQQLQJ�YDQ�VFKDOLHJDV�LQ�GH�96�t�HQ�LQPLGGHOV�RRN�LQ�&DQDGD�t�]ĎQ�GH�JDVSUĎ]HQ�LQ�1RRUG�$PHULND�GH�ODDWVWH�MDUHQ�HQRUP�JHGDDOG��,Q�$]LÈ�LV�MXLVW�VSUDNH�YDQ�HHQ�IRUVH�SUĎVVWĎJLQJ��YDQZHJH�GH�YUDDJ�QDDU�/1*��GLH�VLQGV�GH�NHUQUDPS�LQ�KHW�-DSDQVH�)XNXVKLPD�LQ��IRUV�LV�JHVWHJHQ��'H�SUĎ]HQ�LQ�(XURSD�EHZHJHQ�]LFK�WXVVHQ�GH]H�WZHH�XLWHUVWHQ�LQ�9DQDI�EHJLQ�YRULJ�MDDU�KHHIW�]LFK�HFKWHU�HHQ�VFKHUSH�SUĎVGDOLQJ�LQ�(XURSD�YRRUJHGDDQ��2RU]DDN�LV�GH�VWUXFWXUHHO�]DNNHQGH�YUDDJ��+HW�JDVYHUEUXLN�YRRU�HOHNWULFLWHLWVSURGXFWLH��:..��LV�VWHUN�DIJHQRPHQ��YHHO�JDVFHQWUD-

OHV�OLJJHQ�VWLO��GH�LQGXVWULH�QHHPW�YDQZHJH�GH�HFRQRPLVFKH�FULVLV�PLQGHU�JDV�DI�HQ�RRN�EĎ�KXLVKRXGHQV�LV�DO�HQNHOH�MDUHQ�HHQ�GDOHQGH�WUHQG�WH�]LHQ�2RN�GH�ODJH�ROLHSUĎV�WHOW�PHH��HYHQDOV�GH�YHUZDFKWLQJ�GDW�GH�SURGXFWLH�YDQ�1RRUG�$PHULNDDQV�VFKDOLHJDV�HQ�YDQ�/1*�VWHUN�RPKRRJ�]DO�EOĎYHQ�JDDQ��9HUGHU�]DO�5XVODQG�t�RQGDQNV�GH�FULVLV�LQ�2HNUDÌQH�t�SUREH-UHQ�PHHU�JDV�DDQ�(XURSD�WH�YHUNRSHQ��7HO�GDDUEĎ�RS�GDW�(XURSD�VWHUN�LQ]HW�RS�HQHUJLHEHVSDULQJ�HQ�KHW�SODDWMH�LV�FRP-SOHHW��GHVNXQGLJHQ�YHUZDFKWHQ�HHQ�YHUGHUH�GDOLQJ�YDQ�GH�JDVSUĎV�

'HVNXQGLJHQ�YHUZDFKWHQ�YHUGHUH�GDOLQJ�JDVSUĎV

Feico [email protected]

Oeganda

9DQXLW�GRQNHU�$IULND�ZHQV�LN�LHGHUHHQ�HHQ�JRHG�HQ�JH]RQG��+LHU�LQ�2HJDQGD�NXQ�MH�LHPDQG�QRJ�WRW�YHU�QD�MXOL�HHQ�JHOXNNLJ�QLHXZMDDU�ZHQVHQ�DOV�MH�GLH�WRW�GDQ�WRH�QRJ�QLHW�KHEW�JH]LHQ��:HO�DWWHQW�QDWXXUOĎN�PDDU�LQ�RQ]H�RJHQ�WRWDDO�RYHUERGLJ�=R�]ĎQ�HU�KHHO�YHHO�]DNHQ�WRWDDO�RYHUERGLJ�HQ�FRPSOHHW�pRYHU�WKH�WRSp�LQ�$IULND��:H�ZRUGHQ�RYHUODGHQ�PHW�NDOHQGHUV�PHW�EĎYRRUEHHOG�&KLQHVH�IRWRpV�YDQ�PRRLH�ODQG-VFKDSSHQ��6RPV�]HOI�PHW�IRWRpV�YDQ�.HXNHQ��KRI��:DW�RSYDOW�LV�GDW�HU�RS�GH�PHHVWH�NDOHQGHUV�JHHQ�ZHHNQXPPHUV�VWDDQ��1RX�ZHUNW�KLHU�QLHPDQG�PHW�ZHHNQXPPHUV��GXV�ZDDURP�]RX�MH�GDDU�LQNW�DDQ�YHUVSLOOHQ��$OOHV�JDDW�]RDOV�KHW�JDDW�HQ�HHQ�ZHHN�PHHU�RI�PLQGHU�PDDNW�DOOHPDDO�QLHWV�XLW��%HVWHO�LHWV�YRRU�OHYHULQJ�ZHHN��HQ�]H�YUDJHQ�MH�ZDDU�MH�KHW�LQ�YUHGHVQDDP�RYHU�KHEW��2XGH�NDOHQ-GHUV�QHPHQ�PHQVHQ�PHH�QDDU�KXLV�]RGDW�]H�QRJ�MDUHQ�NXQQHQ�JHQLHWHQ�YDQ�RQ]H�PRRLH�.HXNHQKRI��(HQ�DQGHU�GLQJ�ZDDURQGHU�MH�ZRUGW�EHGRO-YHQ�]ĎQ�GH�DJHQGDpV��'LH�]ĎQ�HU�LQ�DOOHUOHL�YRUPHQ�HQ�PDWHQ��PDDU�YRRUDO�GH�H[FOX-VLHYH��GLNNH�PHW�JRXGHQ�UDQG�DIJHZHUNWH�H[HPSODUHQ�]ĎQ�HUJ�LQ�WUHN��+RH�JOLPPHQGHU�KRH�EHWHU�HQ�PRRLHU��0HHVWDO�VWDDW�HU�YRRULQ�HHQ�IRWR�YDQ�GH�HLJHQDDU�YDQ�KHW�EHGUĎI�GDW�GH�DJHQGD�OHYHUW��+HW�GLQJ�KHHIW�GDQ�YDDN�RRN�HHQ�GLNNH��PHW�VNDL�DIJHZHUNWH�NDIW��:Ď�QRHPHQ�GDW�KLHU�GH�p%RPED\�VSHFLDOp��ZDQW�KHW�GLQJ�]LW�YDDN�YRO�PHW�EOLQJEOLQJ��'DW�GRHW�PH�VRPV�PHW�ZHHPRHG�GHQNHQ�DDQ�GH�WĎG�GDW�LN�RS�GH�PLGGHOEDUH�VFKRRO�]DW�HQ�HHQ�DJHQGD�KDG�YDQ�GH�7RS��PHW�7KH�5ROOLQJ�6WRQHV��.LP�:LOGH�HQ�QLHW�WH�YHUJHWHQ�-HUQH\�.DDJPDQ��'DW�ZDUHQ�QRJ�HHQV�DJHQGDpV��*HZRRQ�RP�GH�SDJLQD�PRRLH�IRWRpV��QLNV�JHHQ�ZHHNQXPPHUV��'DDU�NRQ�MH�PHH�DDQNRPHQ�EĎ�MH�YULHQGHQ��,Q�$IULND�]ĎQ�]H�XLWEXQGLJ��PDDU�]RYHU�LV�KHW�QRJ�QHW�QLHW�GDW�ZH�KLHU�1HGHUODQGVDFKWLJH�DJHQGDpV�KHEEHQ�GLH�GH�p:LHW�$JHQGDp�RI�]R�KHWHQ��0HW�GDW�VRRUW�GLQJHQ�ORRSW�1HGHUODQG�YRRU��6RPV�JRHG�HQ�VRPV�RRN�QLHW�XLW�WH�OHJ-JHQ�DDQ�DQGHUHQ��'DW�PDDNW�KHW�OHYHQ�KLHU�GDDURP�RRN�]R�PRRL��6RPV�LV�KHW�RYHUERGLJ�VRPV�pRYHU�WKH�WRSp��KHW�LV�PDDU�QHW�RI�MH�KHW�YDQXLW�1HGHUODQGV�VWDQGSXQW�RI�$IULNDDQV�RRJSXQW�EHNĎNW�

)HLFR�6PLW��DOJHPHHQ�GLUHFWHXU�5R\DO�YDQ�=DQWHQ�2HJDQGD

’Over the top’

WKK vooruitzichten.indd 13 06-01-15 16:58

14 9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�2 (2015)

p:H�ZLOOHQ�HU�HHQ�IDWVRHQOĎN�EHGUĎI�YDQ�PDNHQp 'H�EORHPHQNZHNHUĎ�YDQ�.DUXWXUL�LQ�1DLYDVKD�LV�LQ�KDQGHQ�YDQ�GH�EDQN��

'H�IDUP�LV�GDQN]Ď�HHQ�NDSLWDDOLQMHFWLH�KHUVWHOG�HQ�RQGHU�GH�QDDP�7ZLJD�

)ORZHUV�ZRUGHQ�HU�ZHHU�UR]HQ�JHNZHHNW��&XUDWRU�,DQ�6PDOO��e$OV�KHW�DDQ�

RQV�OLJW�ZRUGW�GLW�GH�EHVWH�EORHPHQNZHNHUĎ�YDQ�.HQLD�r

Frans van den HoudtEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO

Het gescheurde plastic op de kassen is vervangen. Sproei-installaties en spuitapparatuur zijn gerepareerd of

vernieuwd. Er zijn nieuwe stofjassen, uniformen, beschermende kleren en snoeischaren aangeschaft. Het personeel ontvangt iedere maand weer gewoon een salaris. Het onkruid is gewied, de rozen staan er fris bij.

Het bedrijf dat als Karuturi Limited in Naivasha verwerd tot de schande van de Keniaanse bloemenindustrie (’Een rotte ap-pel die de sector internationaal een slechte naam bezorgt’, aldus Jane Ngige, directeur van de Kenya Flower Council) heeft onder de nieuwe naam Twiga Flowers een ware metamorfose ondergaan. „Wij willen er weer een goed lopend, veilig en fatsoenlijk bloemenbedrijf van maken”, zegt curator Ian Small. „Als het aan ons ligt, wordt dit de beste bloemenkwekerij van Kenia.”

'XL]HQG�GLQJHQGemakkelijk is dat transformatieproces niet, er zijn wel duizend dingen die aangepakt moeten worden, maar we zijn op de goede weg, voegt Small eraan toe, die negen maan-den geleden tot curator werd benoemd om orde op zaken te stellen bij het noodlijdende bedrijf. In de anderhalf jaar daarvoor was Karuturi voortdurend negatief in het nieuws vanwege mismanagement, slechte arbeids-omstandigheden, achterstallig loon, niet be-taalde leveranciers en banken, belastingont-duiking, stakingen en demonstraties. Water en licht werden afgesloten, de productie liep razendsnel terug.

Op een bepaald moment sloeg een aantal schuldeisers de handen ineen en stapte naar de rechter om het bedrijf failliet te laten

verklaren. In februari van dit jaar plaatste CFC Stanbic Bank de firma onder curatele vanwege een lening van $4 miljoen die niet werd afgelost. Ian Small en Kieran Day van de Business Advisory Group werden aangesteld als curatoren. Van hen is Small de hoofdcurator; Day treedt alleen op als zijn collega niet beschikbaar is.

„Mijn eerste opdracht luidde te onder-zoeken of het bedrijf nog levensvatbaar was of maar beter gesloten kon worden”, zegt Small. Wordt bij een bedrijf dat onder curatele wordt gesteld normaal gekeken hoe het zo goed mogelijk verkocht kan worden om schulden af te kunnen betalen, in dit geval vaardigde de rechter een verbod op verkoop uit.

De curator concludeerde vervolgens dat de toekomst gewaarborgd kon wor-den, maar alleen met een flinke financiële injectie. De bank ging akkoord en stelde geld beschikbaar voor de reanimatie van de rozenkwekerij die er op dat moment uiterst belabberd bijlag. Onkruid groeide boven de bloemen uit, van 50 ha kassen was het plastic kapot of verdwenen, kunstmest en pesticiden waren er niet meer, de tweedui-zend werknemers waren al vier maanden niet betaald en waren zeer gedemotiveerd. De bedrijfskliniek was dicht, de school voor kinderen van personeel functioneerde nauwelijks.

6DODULV�YHUKRRJGNegen maanden later zijn de meeste manke-menten verholpen. Small: „De kwekerij ziet er weer uit als een normaal, gezond bedrijf.” Het aantal werknemers is uitge-breid tot 2.500 en hun salaris is verhoogd. Lastpakken worden niet langer getolereerd.

Small: „Presteer je goed, dan krijg je een verhoging. Loop je te kloten, dan kun je vertrekken. Het is belangrijk dat de disci-pline wordt hersteld in het bedrijf. Mensen die, mogelijk door invloeden van buitenaf, het herstelwerk proberen te traineren door op te roepen tot staken of andere geintjes uithalen, kunnen vertrekken.” Een paar mannen die een manager in elkaar sloegen, zijn onlangs op staande voet ontslagen.

Door zo vaak mogelijk op het bedrijf en in de kassen rond te lopen, hoopt Small vertrouwen te wekken onder het personeel. „Ik wil laten zien dat ik werkelijk geïnteres-seerd ben in de zaak, in de productie en de werknemers.” De vorige eigenaar reed af en toe met een Hummer de kas in en meed ieder persoonlijk contact.

Tegelijkertijd werkt de curator aan een goede managementstructuur. „Zodat we de juiste mensen op de juiste plekken krijgen. De Nederlander Joost de Jong is aangesteld als algemeen directeur en uit Zimbabwe hebben we een plantdeskundige aangetrok-ken. Verder gaat het vooral om goede lokale mensen.” Als personeelsfunctionaris wordt een vrouw aangesteld, zodat klachten van vrouwelijke werknemers over bijvoorbeeld intimidatie en seksueel misbruik serieus worden genomen. „Vrouwen hebben in het verleden onnodig veel geleden”, aldus Small.

=HH�DDQ�NOHXUHQDe afgelopen maanden zijn alle struiken hersteld (’toen we hier begin dit jaar kwa-men troffen we een zee van kleuren aan, zo’n beetje alle rozen stonden in bloei’) en kon de productie voor export weer op gang komen. Volgens Small zijn tot aan december ruim 100 miljoen stelen verkocht. „Voor het

Twiga Flowers moet Karuturi doen vergeten

TwigaFlowers.indd 14 06-01-15 16:59


In het kort

'H�NDVVHQ�YDQ�.DUXWXUL�ODJHQ�HU�GHVRODDW�EĎ�YRRUGDW�GH�EDQN�GH�OHLGLQJ�RYHUQDP�HQ�GH�IDUP�ZHHU�QLHXZ�OHYHQ�LQ�EOLHV��

hele volgende jaar hebben we ook al con-tracten kunnen afsluiten, we hopen dan een productie van tussen de 220 en 250 miljoen stelen te realiseren.” Het grootste deel van de productie betreft sweethearts (79%) en intermediates (13%); 6% is belle rose en 2% trosrozen.

„We werken aan een langetermijnstrategie om te zien of we die percentages vanwege vraag uit de markt moeten veranderen en hoe en of we nieuwe producten moeten ontwikkelen.” Ruim 80% wordt via directe verkoop afgezet in Groot-Brittannië, Scan-dinavië en Zuid- en Oost-Europa. Slechts een klein percentage wordt via de veiling verhandeld. Small: „We maken voor alle export wel gebruik van het systeem van FloraHolland.”

FloraHolland bevestigt dat de productie van de rozenkwekerij in Naivasha ’qua aantal weer bijna op het oude niveau is, en kwalitatief zelfs beter’. „De Ethiopische kwekerijen sturen helaas niks meer”, aldus FloraHolland. Volgens insiders is een van de bedrijven van Karuturi in Ethiopië dit jaar verkocht aan een firma in Dubai.

Herstel van vertrouwenNu de productie in Kenia weer op peil is, concentreert Twiga Flowers zich op duur-

zaamheid en milieu, benadrukt Small. Er komt een biogasinstallatie, een installatie voor schoon drinkwater, groen afval wordt gerecycled tot kookbriketten en er worden tweeduizend inheemse bomen geplant. „We werken bovendien hard aan het verkrijgen van certificaten van Fair Trade en Rainforest Alliance. Herstel van vertrouwen bij de kriti-sche consument in Europa is van cruciaal belang voor de toekomst.” Verder zullen ook de bedrijfskliniek en -school nieuw leven in worden geblazen. De Karuturi voetbalclub die actief was in Kenia’s eredivisie is afge-stoten en heet tegenwoordig Vegpro Sports, naar de gelijknamige tuinbouwgigant.

Alle inspanningen ten spijt, Karuturi’s belangrijkste financiële functionaris, Pranab Ghosh is niet erg onder de indruk van het werk van de curatoren. Hij verweet hen onlangs voor een rechtbank in Kenia het rozenbedrijf doelbewust de nek om te wil-len draaien, door mismanagement en de verkoop van bezittingen.

Small haalt zijn schouders op over de aantijgingen, waar hij gezien nog lopende rechtszaken niet verder op in kan gaan. Wat hem nu vooral bezighoudt is de cash-flow van het bedrijf te stabiliseren, zodat er geen verlies meer wordt geleden. „Dat zal het komend jaar, gezien de contracten die we hebben afgesloten, zeker gebeuren. Met

Foto

: Fr

an

s v

an

de

n H

ou

dt

!}+HW�IDLOOLHWH�.DUXWXUL�ZRUGW�JHUXQG�GRRU�GH�EDQN�!}'H�IDUP�LV�KHUVWHOG�HQ�SURGXFHHUW�ZHHU�UR]HQ�!}'LW�JHEHXUW�RQGHU�GH�QDDP�7ZLJD�)ORZHUV�!}'H�SURGXFWLH�]LW�EĎQD�RS�KHW�RXGH�QLYHDX�

de winst moet ik eerst het geld terugbeta-len dat ik heb geleend voor de renovatie. Daarna kijken we samen met de bank of we vervolgens de oude schulden aflossen of eerst nieuwe investeringen doen.”

Om het nieuwe merk Twiga Flowers aan de man te brengen en het klantenvertrou-wen te herstellen (,,iedereen weet inmiddels wel uit welk bedrijf we zijn voortgekomen’’) reist Small regelmatig naar Nederland en andere Europese landen.

De positieve reacties voeden zijn ver-trouwen in de toekomst. „Er is voor ons als curatoren geen enkele persoonlijke winst te behalen. Het gaat ons om het bedrijf, dat weer gezond en winstgevend moet worden.” <

TwigaFlowers.indd 15 06-01-15 16:59


Sjaak van der Sar:

’Langzaam meer aantallen afzetten’

In de categorie kamerplanten ging Sjaak van der Sar vorig jaar met de Glazen

Tulp Award naar huis. Zijn alocasia Zebrina werd door de jury beoordeeld als beste noviteit, vooral vanwege de getekende bladstelen. Op de vraag hoe het nu met de afzet van de plant gaat, antwoordt Van der Sar dat het goed gaat. Vorig jaar heeft hij 20.000 stuks ver-

handeld en dit jaar zullen de aantallen voorzichtig opgeschroefd gaan worden. Van der Sar wil het product langzaam met het succes mee laten groeien. „Dus vooral niet te snel. Er is ook maar be-perkt uitgangsmateriaal aanwezig. Het is een moeilijk product om te vermeerde-ren én te telen.”

Zebrina komt niet voor de klok; alle planten worden rechtstreeks verhan-deld. Dat gaat volgens hem prima; de vraag is goed. De klok is volgens Van der Sar, zelfs als het om een écht nieuw of onderscheidend product gaat, niet het ideale kanaal om een noviteit op de

foto

’s: f

lor

ah

oll

an

d

Het winnen van de award heeft alocasia Zebrina aardig wat publiciteit opgeleverd.

Bekroonde noviteit succesnummer op marktVolgende week reikt FloraHolland weer de Glazen Tulp Awards uit voor de beste

QRYLWHLWHQ�YDQ�KHW�MDDU��+RH�VWDDW�KHW�HLJHQOĎN�PHW�GH�SURGXFWHQ�GLH�YRULJ�MDDU�LQ�

GH�SUĎ]HQ�YLHOHQ"�'H�YLHU�ZLQQDDUV�DDQ�KHW�ZRRUG�

Cindy van der [email protected]

Ripaplant sleepte vorig jaar de eerste prijs in de wacht met haar verbena

Lanai Twister Blue in de categorie tuin-planten. De jury roemde vooral de opval-lende kleurencombinatie, het patroon van de bloem en de lange doorbloeitijd. Volgens teler Richard Groot Koerkamp heeft het product door het winnen van de prijs een tijdje in een positief daglicht gestaan en heeft het bedrijf uit Twello veel leuke reacties mogen ontvangen. „De eerste maanden is er vooral veel aandacht voor en daarna ebt dat ook wel weer een beetje weg”, ervaart hij.

De verbena is veredeld door Syngenta. Behalve de Twister Blue is er ook een roze en rode variant. Meer telers telen inmiddels Lanai Twister Blue. Groot Koerkamp schat dat er bij Ripaplant in het afgelopen jaar enkele duizenden de deur uit zijn gegaan. „Het is een beetje lastig te zeggen. Er zijn er ook veel in ar-

rangementen weggegaan. Aankomend seizoen zullen de aantallen bij ons ongeveer hetzelfde blijven”, zegt hij.

De teler geeft aan dat de tuinplant goed wordt opgepakt door de handel, maar ziet tegelijkertijd dat het succes zeker niet onopgemerkt is gebleven bij andere veredelaars. Er zijn het afgelo-

pen jaar volgens hem veel copycats op de markt verschenen, in soortgelijke kleurencombinaties. De komende jaren zal verbena Lanai Twister Blue verder ontwikkeld worden. Zo zullen er gene-tisch compactere planten op de markt gaan verschijnen, die geschikt zijn voor het telen in kleine potmaten.

’Succes bleef niet onopgemerkt’

Richard Groot Koerkamp:

Van verbena Lanai Twister Blue zullen er genetisch compactere planten op de markt komen.

OudeGlazenTulp.indd 16 06-01-15 16:59

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ�2 (2015) 17

markt te introduceren. Via directe lijnen heeft hij meer grip op de prijsvorming. Over dat laatste, is de teler uit Zevenhui-zen tevreden. Ook over de Glazen Tulp Award is hij positief. Hij vindt het een goed initiatief van de veiling.

Het winnen van de prijs heeft volgens Van der Sar aardig wat publiciteit opge-leverd voor alocasia. „Ik heb er best veel leuke reacties op gekregen. Een onderdeel van de prijs is dat het product ook een jaar lang gepromoot wordt op verschil-lende beurzen in binnen- en buitenland en dat is ook gebeurd. Daar zijn ook best wat leuke bestellingen uit voortgekomen.”

Bekroonde noviteit succesnummer op markt

Het seizoen voor de Glowing Star in the Dark is weer achter de rug. De lichtge-

vende echeveria Miranda, die alleen in de laatste maanden van het jaar wordt aange-voerd, won vorig jaar de Glazen Tulp in de categorie concepten. Gerard van Langen van Amigoplant vindt het een hele eer dat het product in de prijzen viel. „Voor het hele team. Het is een kroon op het werk.” Vanaf het begin af aan werd het product al goed verkocht; het winnen van de prijs heeft daar geen verandering in gebracht. „Maar”, zegt hij, „het heeft wel extra publiciteit op-geleverd en dat is alleen maar goed. Zo heb ik bijvoorbeeld nog een interview gegeven op een Belgische radiozender. Dat zijn toch leuke dingen.”

’Concept moderner en mondialer maken’

Gerard van Langen:

Afgelopen seizoen zijn er 150.000 stuks de deur uitgegaan bij Amigoplant en dat is on-geveer dezelfde productie als het voorgaan-de jaar. Alles wordt rechtstreeks verkocht; er komt geen veilingklok aan te pas. „Alle planten gaan voor dezelfde prijs de deur uit; we geven geen stuiver toe. En eigenlijk hoort dat toch zo. Je hebt toch te maken met een bepaalde kostprijs”, geeft Van Langen aan.

Het komende jaar wil de kweker uit Heer-hugowaard het concept verder gaan upgra-

den. Nu wordt de Glowing Star in the Dark aangevoerd in een spiegelkoker, maar er zal een andere verpakking ontwikkeld gaan worden. „We willen het product moderner en mondialer maken. Dit moet weer een nieuwe impuls aan het product geven. We zullen de aantallen het volgende seizoen dan ook gaan opschroeven”, voorspelt de teler.

Afgelopen seizoen bracht Amigoplant 150.000 stuks Miranda op de markt.

’We willen het exclusief houden’

In de categorie snijbloemen won Margin-par vorig jaar de eerste prijs voor haar

Clematis diversifolia Star River. De jury gaf het bedrijf vooral een compliment voor het telen van de clematis als snijbloem. Volgens hen een echte noviteit. Volgens Rob Koning, eigenaar van dit bedrijf met locaties in Uitgeest en Aalsmeer, wordt dit door de markt ook gezien. De snijbloem wordt door de handel nog steeds goed opgepakt. „In hoeverre de Glazen Tulp Award hieraan

Rob Koning:

heeft bijgedragen, kan ik niet zeggen. Dat is natuurlijk ook niet meetbaar. Het product sloeg eigenlijk meteen wel goed aan, maar het winnen van de prijs heeft zeker in de eerste maanden een hoop publiciteit in binnen- en buitenland opgeleverd en dat is nooit verkeerd.”

Koning geeft aan dat Star River de derde clematis is die het bedrijf op de markt heeft gebracht, maar qua kleurstelling, grootte en eigenschappen vindt hij dit de beste variant. „Achteraf kan ik zeggen dat de introductie van dit soort ook zeker goed is geweest voor de andere twee soorten clematis. Die zijn door het succes van Star River iets beter opgepakt”, ziet Koning nu.

Star River werd voor de klok geïntro-duceerd. Koning meent dat voor de klok het bereik het grootst is en dat een noviteit daardoor snel bekend kan worden bij een breed koperspubliek. Over de prijsvorming is hij tot dusver tevreden. De aantallen wor-den langzaam iets uitgebreid dit jaar, maar Marginpar heeft zeker niet de intentie om het een groot product te laten worden. „Het is een lastige teelt; de uitbreiding gaat niet hard. Dat is ook niet onze intentie. Het is een exclusief product en dat willen we graag zo houden”, aldus Koning.

Clematis diversifolia Star River wordt volgens Marginpar goed door de handel opgepakt.

OudeGlazenTulp.indd 17 06-01-15 16:59


Opschaling kwaliteit en profes sionaliteit in buitenlandse supersHet belang van supermarkten voor de verkoop van bloemen en planten neemt in

alle afzetlanden toe. Het segment gaat steeds professioneler om met inkoop,

SUHVHQWDWLH�HQ�DVVRUWLPHQWVNHX]H��'H�HLVHQ�ZRUGHQ�VWUHQJHU��]RZHO�EĎ�GH�KLJK�

end supermarkten als de discounters. Exporteurs geven hun visie op de belang�

UĎNVWH�RQWZLNNHOLQJHQ�EĎ�VXSHUV�LQ�'XLWVODQG��)UDQNUĎN�HQ�(QJHODQG��

Astrid Zoumpoulis-VerbraekenEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO

Frankrijk is de bakermat van de hypermarkten. Giga-supermarkten waar je van cd’s en jeans tot brie en rozen kunt kopen, in een veelal luxe setting. De oppermacht van dit segment staat sinds de economische crisis wel onder druk. Ook Fransen kiezen steeds vaker voor Duitse discounters. Toch behoudt de hyper-markt een sterke positie.

Het Franse supermarktsegment wordt gedomineerd door een aantal grote ketens, waarvan de top 5 een markt-aandeel van 60% in handen heeft. De belangrijkste Franse retailers hebben een eigen discounter-formule. Zo heeft Carrefour de Ed-discounters, ITM bedient dat segment met de Netto-winkels en Casino met Leader Price. Maar ook Duitse discounters krijgen er nu een stevige voet aan de grond.

Het Franse discount-segment is lang niet zo sterk als in Duitsland of Enge-land, weet Jan-Paul Rijke van Green Partners. Het bedrijf belevert er de hele range van supermarkten, van Aldi tot Carrefour. „De hypermarkten hebben jaren lang een goed antwoord op de discounters geboden met goedkopere huismerk-lijnen naast hun A-merk producten. Maar weinig andere landen zijn er in geslaagd de invasie van de discounters zo lang af te houden”, con-stateert Rijke.

Zorgenkindje van EuropaRijke maakt zich zorgen over de Franse markt. Hij ziet Frankrijk als het zorgen-kindje van Europa, waar de crisis nog in alle hevigheid woedt en er maar geen forse hervormingen komen. „Fransen accepteren geen achteruitgang. Ze gaan voor elke opoffering op de barricades. De werkloosheid is er ongekend hoog en banken lenen niet meer. Het land zit volledig op slot en daar heeft de consumptie van bloemen en planten onder te lijden.”

De cijfers bij de klanten van Green Partners gaan volgens Rijke achteruit en het is harder knokken geworden op de Franse markt. „Er wordt knap in de

kosten gesneden bij de supermarkten. Groenten en fruit hebben daar minder last van, maar vooral bij sierteeltpro-ducten snijden de supers in mankracht en aandacht. Het betekent voor ons dat we idiot-proof systemen ontwikkelen, zoals kant-en-klare displays en verpak-kingen. Zo proberen we de afdelingen aantrekkelijk te houden.”

Bosje tulpen door autoraamOok bij de Franse retail zijn de marges voor tussenhandel en kwekers krap zat, geven exporteurs aan. Ze bemerken dat duurzaamheid van bloemen en planten er nog lang niet zo’n grote rol speelt als in Duitsland of Engeland. Hoogwaar-dige kwaliteit wel, in alle segmenten. Een Aldi stuurt net zo makkelijk een partij terug als een Carrefour als het uitbloeistadium niet ’Frans’ genoeg is of de versheid twijfelachtig is, zeggen exporteurs.

Local-for-local is zeker een issue bij de nationalistische Fransen, maar omdat de Franse bloemenproductie in razendsnel tempo aan het verdwijnen is, hebben Nederlandse bloemen daar weinig last van bij de supers. Planten iets meer.

Een opvallende trend bij de hyper-marchés zijn de drive-ins. Hier kunnen klanten hun boodschappen ophalen die ze op de internetsite van de winkel hebben besteld. Ook een bosje tulpen en een phalaenopsis krijg je aangereikt door het autoraam. De consument wordt hier snel en eenvoudig bediend. Zo proberen de hypers klanten te be-houden die steeds meer lonken naar het midden- en ondersegment. <

)UDQNUĎN��VQĎGHQ�LQ�NRVWHQ�YDQ�VLHUWHHOW�FDWHJRU\Fo

to: b

loe

me

nb

ur

ea

u h

oll

an

d

SuperDldEngFr.indd 18 06-01-15 16:59


Opschaling kwaliteit en profes sionaliteit in buitenlandse supers

Engeland heeft in Europa met 43% het grootste marktaandeel van supermark-ten in de verkoop van bloemen en plan-ten. Daarmee is de bloemist grotendeels naar de zijlijn gedrukt. De ’goedkope’ euro heeft de handel iets vergemakke-lijkt, maar de groei blijft beperkt. Ook in Engeland winnen discounters terrein.

De Engelse retailmarkt groeit nog altijd licht voor de Nederlandse exporteurs. Discoun-ters laten de grootste groei zien, maar die komen dan ook vanuit een veel lagere positie dan de overige supermarkt-segmenten. Ook de high-end supermarkten doen het goed. Momenteel zitten vooral de supermarkten in het middensegment in het nauw. De onder-kant groeit naar het midden en de exclusieve ketens pakken de category nog professione-ler op. Traditionele supers als Tesco, Asda, Morrisons en Sainsbury’s schipperen daar een beetje tussen. „Sommige van die ketens sluiten filialen. Andere openen op drukbe-zochte locaties kleinere convenience stores of storten zich in de internetverkoop om markt te behouden. Samen met de ketens onderzoeken we de nieuwe mogelijkheden in die kanalen. Zo zal het bij internetverkoop veel meer om cadeauboeketten gaan, terwijl je bij de convenience stores snel nog iets voor thuis meepakt”, legt Boudewijn Rip, direc-teur retail bij Dutch Flower Group, uit.

Op de Engelse markt moeten kwekers per keten aan zeer gedetailleerde productspeci-ficaties voldoen, en daar heel consequent in zijn. Ketens kiezen doorgaans voor kwekers die een bewuste keuze hebben gemaakt om voor de (Engelse) retail te telen en daar dus

Engeland: supermarkt heeft bloemist naar de ]ĎOĎQ�JHGUXNW

volledig op zijn ingericht. Ze moeten open en transparant functioneren, gericht zijn op productinnovatie en uiteraard certificaten in huis hebben als MPS A en Global GAP. Verder is Sedex-registratie voor veel Britse retailers een voorwaarde om er te mogen leveren en hebben ze niet zelden ook eigen kwaliteitssysteem, zoals Tesco Nurture.

Controle op de tuin Klokhandel is uit den boze bij de Engelse ketens. Ze stellen prijs op vaste lijnen en bezoeken hun partner-telers regelmatig. „Niet alleen voor een praatje, maar ook om op het bedrijf te controleren of het er schoon is, of er voldoende maatregelen zijn op het gebied van veiligheid en gezondheid en of het personeel goed wordt behandeld”, weet Jan van Delft van Finlay Flowers. Het bedrijf belevert een groot deel van de Britse grootwinkelbedrijven met kant-en-klare boeketten. In 2014 maakten ze er een groei van 3%, ook voor dit jaar is dat de inzet.

Vanuit Nederland levert Finlay Flowers een steeds breder assortiment bij de Britse retailers. Het bedrijf stimuleert innova-tie door retailers van heel gedetailleerde informatie over nieuwe rassen te voorzien en voorbeelden te tonen van boeketten

foto

: Co

lou

rs

of

Nat

ur

e

waarin die het goed doen. Van Delft: „Zo hebben we de mini-germini Piccolini bij Marks&Spencer weten te introduceren. Ook de presentatie wordt er steeds professione-ler. De prijs blijft altijd een strijdpunt. We ontwikkelen vaak net zo lang door op een boeket tot we iets hebben dat uiteindelijk zowel voor de kwekers als voor ons rendabel is en past bij de stijl van de afnemer.”

Groene, oranje en rode telersFinlay Flowers heeft de samenwerkende telers voor de Engelse retailmarkt verdeeld in drie categorieën: groene telers presteren optimaal in de samenwerking, oranje telers leveren niet altijd volgens afspraak en rode telers hebben met niet opgeloste klachten te maken. Als een teler uit de oranje zone in de rode zone terecht komt, stopt de samenwer-king onmiddellijk.

Naast het Nederlands product, breidt het aanbod uit Afrika snel uit in de Engelse supermarkten. Volgens exporteurs zijn Britse retailers veel gevoeliger dan in andere landen voor lokale productie, maar kunnen lokale telers vaak niet aan hun strenge eisen en gewenste volumes voldoen. Maar vooral in de zomer is ’British grown’ onverminderd populair.

Belang supermarkten

Marktaandeel supermarkten/warenhuizen bij de verkoop van bloemen en planten

Duitsland: 26,4% engeland: 42,8% frankrijk: 19,7%

>



Duitsland: risico’s groter, marges kleinerDe exportgroei op Duitsland van ongeveer 4% in 2014, is vooral te danken aan de retail. Juist de dis-counters zijn hier groot en groeiend. Van ad hoc week- en klokhandel gaat dit segment gestaag over op weloverwogen jaarprogramma’s, vaste lijnen met kwekers, een kleiner aantal leveranciers, uniforme kwa-liteit en opschaling van het assor-timent. De verwachtingen worden hoger, de winkelprijs blijft gelijk. Marges staan onder druk.

Duitse discounters hebben hun assor-timent en kwaliteit de afgelopen jaren dusdanig opgeschaald dat ze qua niveau nu het middensegment benaderen. Juist dat segment zit nu in de knel, ze vallen met hun aanbod tussen wal en schip. „Duitse discounters zitten nu op de top van hun kunnen als het gaat om bloemen en planten. De kwali-teit is duidelijk verbeterd zonder een merkbare prijsverhoging. Het assorti-ment is verbreed en er staan nu naast standaardwerk ook veel premium-boeketten”, zegt Marcel van der Hoeven van Van Dijk Flora, voor wie Duitse discounters de hoofdmarkt vormen.

Nu wordt het volgens van der Hoe-ven de vraag of dit concept rendabel blijft. Gaat men onder druk van de con-currentie weer op kwaliteit inboeten, of nemen de ketens elkaar mee naar een hoger niveau? Specificaties worden gedetailleerder, wensenlijstjes langer en controle op naleving strenger. Expor-teurs proberen winstmarges te behou-den door minder, maar vastere lijnen aan te houden in plaats van versnipperd aanbod te verzamelen. En door onno-dige kosten uit de keten te halen.

Minder tussenhandelVeel supers zijn teruggegaan van zo’n tien leveranciers naar hooguit vier. Vaak zijn dat de bedrijven die hun processen netjes op orde hebben en pro-actief meedenken met de afnemer. Leveran-ciers zoeken op hun beurt naar produ-centen die aan het ’nieuwe Duitse ni-veau’ kunnen voldoen. „Daardoor zijn best wat kwekers afgevallen. Niet alleen om de efficiency te vergroten, maar ook omdat niet iedereen aan de gevraagde kwaliteitsconsistentie kon voldoen of het retail-spelletje voldoende door

Vervolg van pagina 19.

Foto

: an

k v

an

lie

r

het jaar ervoor deed, is achterhaald.”Exporteur Salomo verwacht dat de

komende jaren de druk op de marges nog groter zal worden bij doorzettende groei en kracht van de ketens. „Het wordt voor ons een flinke opgave om het rond te kunnen blijven rekenen. Ook zullen we meer tijd en mankracht moeten steken in de ketens om de groeiende verwachtingen wat betreft onze inzet waar te kunnen blijven ma-ken”, zegt Ron van den Heuvel.

3UHVHQWDWLH�EOĎIW�DFKWHUVoorkeur voor lokale bloemen hebben de Duitse supers doorgaans niet, wel hebben Duitse perkplanten er bij gelijk-waardigheid een streepje voor, zeggen exporteurs. Duurzaamheid speelt bij de supermarkten in het midden- en hoge segment een extreem belangrijke rol. Bij de discounters heeft Aldi het voor-touw genomen door te kiezen voor ga-ranties in de vorm van MPS-certificatie. Andere ketens zullen zeker volgen.

Ook qua presentatie blijven de discounters nog wat achter bij het mid-densegment. Maar gezien de verbe-tering van het algemene winkelbeeld – van grabbelen in kapot gescheurde kartonnen dozen naar professionele opstellingen en POS-materiaal – zal ook de presentatie van bloemen en planten niet achterblijven. <

heeft”, aldus Van der Hoeven. Doen wat je zegt is van het grootste belang op de Duitse retailmarkt. Bij afwijkingen is op tijd aan de bel trekken cruciaal, anders wordt er bikkelhard opgetreden.

3UĎV�LV�QLHW�]DOLJPDNHQG„Producenten moeten mee kunnen be-wegen in vraag en aanbod. Wij werken kassa-gestuurd, dus onze producenten moeten flexibel en snel kunnen schake-len met volumes. Ook is het belangrijk dat ze aan de steeds hogere sociale- en milieueisen van de ketens kunnen voldoen. Supers willen zich behoeden voor schandalen en verleggen daarom steeds meer risico’s naar de kwekers in de vorm van certificaten en beloftes. Alles moet geregistreerd en traceerbaar zijn”, legt Rob Bomhof van Univeg Flo-wer Trade uit. Het bedrijf levert voor 90% aan Duitse supermarkten, zowel discounters als service-supermarkten.

Bomhof ziet steeds duurzamere samenwerkingsverbanden ontstaan tussen supermarktketens, servicepro-viders en producenten. „Duitse supers zijn koplopers in de bewustwording dat alleen prijs niet zaligmakend is. Door-loop is beter gegarandeerd bij tevreden klanten. Dus kwaliteit, consistentie, di-versiteit en verrassingseffecten worden er steeds belangrijker. Elkaar klakkeloos nadoen en rücksichtslos herhalen wat je



Stuur uw vragen naar Postbus 9324, 2300 PH Leiden.

U kunt ook bellen, faxen of mailen: Peter van Leth,

071-56 59 688, [email protected]

Vragen

Mag ik foto’s van internet gebruiken YRRU�PĎQ�ZHEVLWH"Op internet heb ik een aantal PRRLH�IRWRpV�JHYRQGHQ�YRRU�PĎQ�QLHXZH�EHGUĎIVZHEVLWH��(U�VWDDW�niets vermeld over copyright EĎ�GLH�IRWRpV��0DJ�LN�GLH�IRWRpV�gebruiken?

mr. ing. J.A.J. (Jeroen) Hendriks, Vogelaar Bosch 6SĎHU�DGYRFDWHQ��t��KHQGULNV#YEVDG-vocaten.nl

Op internet kunt u een enorme hoeveelheid afbeeldingen vinden die u door kopiëren en plakken

gemakkelijk op uw website kunt overne-men. Ondanks dat bij deze afbeeldingen vaak niet vermeld wordt dat ze auteurs-rechtelijk zijn beschermd, zijn ze dat wel degelijk. Volgens de Auteurswet 1912 zijn fotografische werken namelijk auteursrech-telijk beschermd. Daarvoor is wel vereist dat het werk origineel is en het persoonlijk stempel/karakter van de maker draagt. Bij een foto kan die originaliteit blijken uit bijvoorbeeld de invalshoek, de belichting en de compositie van het gefotografeerde. In de praktijk blijkt dat de rechter al vrij snel aanneemt dat er sprake is van een originele foto en aldus dient u geen risico’s te nemen.

Het maakt ook niet uit of de foto afkom-stig is van een professionele fotograaf of van een particulier die de foto bijvoorbeeld op Facebook heeft geplaatst. Beiden genieten bescherming van hun werk op grond van de Auteurswet.

Onbekende makerVanzelfsprekend is van veel foto’s die u op internet kunt vinden niet bekend wie de maker is. Mensen kopiëren foto’s van elkaar en bovendien wordt er gebruikgemaakt van foto’s van anderen met toestemming. Het advies is om de foto’s niet te gebruiken want het feit dat u niet kunt achterhalen van wie de foto is, betekent niet dat de foto niet auteursrechtelijk is beschermd.

ClaimAls de maker van de foto u wel kan vinden op internet, nadat u de foto heeft geplaatst, dan moet u rekening houden met een boze

brief en een verzoek om alsnog met de rechthebbende af te rekenen. Dit dan wel tegen een hogere vergoeding dan het gebrui-kelijke tarief. In procedures over onrechtma-tig gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal op websites wordt regelmatig een schadevergoeding van driemaal het gebruikelijke tarief toegewezen. Bovendien kunt u ook nog veroordeeld worden in de volledige gerechtelijke kosten van de maker van de foto waaronder het honorarium van zijn advocaat.

.RSHQ�RI�JUDWLV�IRWRZHEVLWHVOm te voorkomen dat u inbreuk maakt op het auteursrecht van een ander door het plaatsen van een afbeelding, adviseer ik u de foto’s te kopen. Op internet zijn veel websites te vinden waar u tegen een niet al te hoge vergoeding afbeeldingen kunt kopen voor legaal gebruik op uw website. Ook zijn er websites te vinden die afbeeldingen gratis aanbieden. Dat klinkt aantrekkelijk,

maar ook dan zult u voorzichtig moeten zijn. Vaak wordt namelijk bedongen dat dit fotomateriaal niet gebruikt mag worden voor commerciële doeleinden.

Zelf fotograferenU kunt natuurlijk ook besluiten om zelf mooie foto’s te maken voor op uw website. In dat geval ligt het Auteursrecht bij u om-dat u de maker van de foto bent. Mochten er op uw foto’s andere personen herkenbaar zijn, dan moet u echter wel rekening hou-den met het portretrecht van die personen. U mag die personen niet op uw website afbeelden zonder hun toestemming. U doet er dus verstandig aan om degene dan even (schriftelijk) toestemming te vragen voordat uw website online gaat. <

IllustrAtIe: Peter moormAn

02vraag.indd 21 06-01-15 17:00

22

VHLOLQJFĎIHUV


December was zacht, met een normale hoeveelheid neerslag en zon, met iets hogere temperaturen. In grote

delen van ons afzetgebied was de winter ook nog niet gearriveerd. Gunstige omstan-digheden voor een goede afzet. Die steeg dan ook met 11,7%. Door de kerstdagen is de vraag groot. Desondanks kwam de

Teun van TurenhoutWHXQYDQWXUHQKRXW#IORUDKROODQG�QO

Grotere afzet december, weinig spectaculaire prijzenDecember sloot af met een 11,7% hogere aanvoer

dan vorig jaar. De gemiddelde prijs kwam daardoor

3 cent lager uit. Al met al niet de feestelijke afslui-

ting van het jaar waar menigeen op had gehoopt.

gemiddelde prijs 3 cent lager uit. De omzet kwam uiteindelijk 3,4% hoger uit. Een licht vertekend beeld, omdat december dit jaar een extra veildag had. Enige onzekerheid in de markt door de valutaperikelen van de euro en roebel werden voelbaar.

Fikse groei afzet snijbloemenHet aantal verkochte snijbloemen steeg met 12%, maar dit leidde tot slechts 1% omzet-stijging. De tulpenaanvoer kwam vroeg op gang en steeg met 109% spectaculair. Dat ging ten koste van de prijs die met 10 cent daalde. De in deze periode populaire bloe-men boekten betere resultaten. Amaryllis 8,1% meer afzet met vrijwel gelijkblijvende prijzen. Orchidee pluste 5 cent bij 10% minder afzet. Hulst noteerde 15 cent meer bij 13,7% minder afzet en anthurium 4 cent meer bij 8,1% minder afzet.

Tegenvallende prijzen waren er voor roos, chrysant en lisianthus die 2 à 3 cent inlever-den. Gerbera bracht 3 cent meer op bij een 2,8% kleinere aanvoer.

Redelijk stabiele prijs potplantenHet verkochte aantal kamerplanten steeg met 9%, wat een omzetstijging van 7,6% opleverde. De prijs leverde dus nauwelijks in. Sommige planten realiseerden een flink grotere afzet: potorchidee +15% en dra-caena +18%. Net als bij bloemen scoren ook hier de kerstproducten goed: kerststerren +11,3%, arrangementen +16,8%, kalanchoë +17,2% en anthurium +15,8% meer afzet. De prijs bleef daarbij goed op peil. Sfeerma-ker hyacint steeg 19,1% in afzet met slechts een cent lagere prijs. Cyclaam scoorde een 7 cent meer bij nagenoeg dezelfde afzet. Ook ficus en dracaena hadden een betere afzet.

Tuinplanten blijven achterHet belang van tuinplanten is in december minder groot. Ook hier was de aanvoer gro-ter (+11,1%), wat ten koste ging van de prij-zen. De omzet steeg maar 2,6%, omdat de prijs 10 cent daalde. Positieve ontwikkelin-gen bij camellia, een 128,2% grotere afzet en 26 cent hogere prijs. Ook cyclaam scoorde bij 9,7% meer afzet, 4 cent prijsverbetering. De cyclaam lijkt populairder te worden in deze periode van het jaar. <

Tabel. Omzet FloraHolland-veilingen december 2014

(Aanvoer x 1.000 stuks en omzet x € 1.000)

Snijbloemen Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

5RRV� ��

&KU\VDQW�,QG�*US�75� ��

+LSSHDVWUXP� ��

/HOLH� ��

7XOS� ��

*HUEHUD� ��

&\PELGLXP� ��

&KU\VDQW�,QG�*US�*(� ��

,OH[� ��

/LVLDQWKXV� ��

Snijbloemen totaal € 205.121 1,0% 780.842 12,0% € 0,26 € 0,29

Kamerplanten Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

3KDODHQRSVLV� ��

+\DFLQWKXV� ��

(XSKRUELD�SXOFKHUULPD� ��

$UUDQJHPHQWHQ� ��

+LSSHDVWUXP� ��

.DODQFKRH� ��

$QWKXULXP� ��

%URPHOLD� ��

&\FODPHQ� ��

5RVD� ��

Kamerplanten totaal € 129.685 7,6% 81.312 9,0% € 1,59 € 1,62

Tuinplanten Omzet % Toe-/afname* Aanvoer % Toe-/afname* Prijs ’14 Prijs ’13

+HOOHERUXV� ��

'HFRUDWLHPDWHULDDO� ��

&KDPDHF\SDULV� ��

3LFHD� ��

6NLPPLD� ��

Tuinplanten totaal € 13.040 2,6% 10.769 11,1% € 1,21 € 1,31

Totaal € 347.847 3,4% 872.923 11,7% € 0,40 € 0,43

�0XWDWLHV�W�R�Y��GHFHPEHU��'H]H�FLMIHUV�]LMQ�JHPLGGHOGHQ�RYHU�GH�JHKHOH�EHWUHIIHQGH�SURGXFWJURHS�LQFO��ELQQHQODQGVH�SURGXFWLH��LPSRUW��NORN��EHPLGGHOLQJ��DOOH�YHV�WLJLQJHQ��LQFO��DOOH�VRUWHULQJHQ��NZDOLWHLWHQ�HQ�SRWPDWHQ��'H]H�FLMIHUV�JHOGHQ�YRRUDO�DOV�]HHU�JOREDOH�LQGLFDWLH�HQ�]LMQ�QLHW�UHSUHVHQWDWLHI�

Veilingcijfers.indd 22 07-01-15 12:44

K ORN�SUĎVEHHOGHQ


%521��)/25$+2//$1'

'H�ZHHN�YDQ�

MDUNW

23

’14/’15’13/’14’12/’13

15

20

25

30

35

40

432152515049484746454443

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

150

160

432152515049484746454443

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

’14/’15’13/’14’12/’13

80

90

100

110

120

130

140

432152515049484746454443

Mid

denp

rijs i

n ce

nten

week

Snijbloemen Groene planten Bloeiende planten

Na de hoogste middenprijs van 2014 in week 51 met 34 cent zakt deze in week 52 naar 22 cent en in week 1 naar 21 cent.

In week 52 stijgt de middenprijs met 10 cent tot 125 cent. Week 1 plust 4 cent tot 129 cent. Een lagere start dan de voorgaande twee jaren.

Het jaar sluit af met een middenprijs van 98 cent in week 52. Week 1 krijgt er 1 cent bij tot 99 cent. De start is lager dan in 2013 en 2014.

Let op: de lijnen lopen in het volgende jaar door zonder van kleur te veranderen.

GH�.HQLDDQVH�WHOHUSimon van der Burg:

’Als de moraal goed is, dan kunnen we de hele wereld aan’

Maandag„De laatste dagen van 2014 zijn ingegaan. Voor Timaflor is het een beetje

een saai jaar geweest. Wat kassen bijgebouwd, wat andere vervangen,

productie als verwacht en prijzen niets bijzonders. Met andere woorden

werk aan de winkel voor 2015, want we mogen zeker niet indutten.”

Dinsdag„Na de laatste betalingen van het jaar terug de kassen in. Elk jaar is

hetzelfde rond deze tijd, verandert het weer van wolken en regen naar

strakblauwe luchten. Dat betekent lage RV en koude nachten, dus lage

productie. We hadden het zelf niet beter kunnen verzinnen, want niemand

zit nu te wachten op een bos bloemen, zeker als je vier veildagen mist.

Het duurt altijd een of twee weken voordat de plantjes gewend zijn aan

de hele dag zon. Met Valentijn moeten ze weer scoren.”

Woensdag„Ik blijf met kerst en oud en nieuw in Timau. Nairobi is twee weken

gesloten dus geen last van vervelende vertegenwoordigers, alleen maar

aardige mensen die allerlei cadeautjes komen brengen. We worden over-

spoeld. Het lijkt wel of het allemaal beter gaat. Wij vieren oud en nieuw in

de bush onder de heldere lucht met veel sterren, een graadje of 8, licht

windje en een groot kampvuur en mensen die heel goed raad weten met

de barbeque. Alleen met drank red je het niet zo’n lange zit.”

Donderdag„2015 kersvers, geen importduties meer. Is op zijn Keniaans opgelost.

Ze hadden zes jaar de tijd de overeenkomst te tekenen, maar deden het

op vijf over twaalf en dan binnen drie maanden is alles weer opgelost. Ik

ben aardig uit de strijd in de bush gekomen en kan dus alle tuinen af om

iedereen nieuwjaar te wensen. De meeste Kenianen hebben niet zo veel

met oud en nieuw. De kerst is een veel grotere happening met eerst naar

de kerk en dan veel eten met heel veel familie.”

Vrijdag„Het wordt ook het jaar van FloraHolland met visie 2020. Zittende in de

RAC en de adviesraad is me duidelijk geworden dat het niet zo moeilijk

is FloraHolland op koers te krijgen zolang ze maar onthouden, waar ze

ooit voor opgericht is. Dus stoppen met alle fratsen en franje en dat heeft

Lucas beloofd. Met heldere afspraken voor kwekers, kopers en perso-

neel. Want als de moraal goed is, dan kunnen we de hele wereld aan.

Zelfs als Poetin roet in het eten wil strooien.”

Bedrijf: Timaflor

Week: 1

)272

��6,021�9$1�'(5�%85*

Markt-1-prijsbeelden-nw.indd 23 07-01-15 12:44

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��2 (2015) 24

50

75

100

125

150

Prijs indexAanvoer index

525150494847

Ontwikkelingen afgelopen zes weken t.o.v. een jaar eerder

week

in p

roce

nten

50

75

100

125

150


525150494847


week

in p

roce

nten

0

50

100

150

200


525150494847


week

in p

roce

nten

Snijbloemen

Kamerplanten

Tuinplanten

In week 52 daalde de prijsindex verder en kwam uit op 81. De ge-middelde prijs lag 19% lager dan in 2013. Net als in 2013 geeft de index een vertekend beeld, omdat ook 29 en 30 december zijn opge-nomen in week 52. Vergeleken met 2013 is dat bovendien een veildag meer. Het aanbod snijbloemen steeg met 35%. De middenprijs daalde met name op de laatste maandag en dinsdag van het jaar. Deze aanvoerstijging, en dus ook prijsdaling, was vooral in de top 10 zichtbaar. Bij tulp zorgde de

verdubbeling van het aanbod voor een 37% lagere middenprijs. Met 18% meer aanbod kwam de mid-denprijs van Roos uit op -21%. Bij troschrysant, daalde de prijs met 23,5% bij een aanvoerstijging van 46%. Amaryllis deed het tot kerst uitstekend, meer aanvoer en een hoge middenprijs. Bij 26% meer aanbod zakte de middenprijs 10% in week 52. Lelie Oriëntal kon de 62% aanvoerstijging ook niet aan en leverde 24,5% in op de prijs. De totaalomzet snijbloemen steeg ruim 9%.

Het vertekende beeld in week 52 was ook zichtbaar bij kamer-planten. De aanvoerstijging van 42% vingen kamerplanten beter op dan snijbloemen, de midden-prijs zakte 2 punten in de index. De top 15 totaal nam 46% toe in aanbod en kon de prijsdaling be-perken tot 1,5%. Opvallend was de kerstster, +19% in prijs bij vier keer meer verkochte stuks dan in 2013. Phalaenopsis moest 5% in-leveren op de middenprijs, maar steeg dan ook ruim 59% in aan-bod. Hyacint als kerstproduct kon

de aanvoerstijging van 43% goed opvangen met een prijsstijging van 6%. Ook de middenprijs van potanthurium steeg nog 0,6% bij 34% meer aanbod. Kalanchoë kon de ruim 83% meer verkochte stuks niet aan en de middenprijs zakte 2 cent (-5%). Hetzelfde gold voor de groene kamerplanten. De middenprijs van dracaena kwam uit op -17% bij ruim 59% meer aanbod. Ficus zakte bijna 18% in prijs bij 40% meer verkochte stuks. De totale kamerplanten-omzet steeg bijna 39%.

Ook voor tuinplanten duurde week 52 in 2014 een veildag lan-ger dan in 2013. Deze tijd van het jaar is deze productgroep zeer klein ten opzichte van de andere hoofdgroepen. Ook hier stijgt de aanvoerindex fors met 44% en zakt de middenprijs 5% ver-geleken met vorig jaar. In week 52 was helleborus als kerstroos de absolute koploper met 48,5% meer verkochte stuks daalde de middenprijs wel ruim 23%. Een opvallende aanvoerstijging liet camelia zien, met het vijfvoudige van vorig jaar daalde de midden-

prijs bijna 10%. De perkplanten-aanvoer kwam nog niet op gang, maar stond wel in de top10 van tuinplanten. Winterviolen wer-den bijna 12% minder aange-voerd en noteerden een ruime verdubbeling van de midden-prijs. Primula deed het beter; de middenprijs steeg 9,5% bij bijna 48% meer verkochte stuks.

Forse prijsdaling bij veel snijbloemen

Vooral meer kamerplanten

Toename aanbod tuinplanten

In de grafieken wordt de procentuele verandering (= index) weergegeven

van de prijs en de totale aanvoer ten opzichte van vorig jaar. Jill BerensMLOOEHUHQV#ƃ�RUDKROODQG�QO

Markt-2-Veilingbijdragen-nw.indd 24 06-01-15 17:01

9DNEODG�YRRU�GH�%ORHPLVWHUĎ��2 (2015)

Over de toonbank

Standpunt

Mee eens, oneens of denkt

u er heel anders over?

Reageer dan bij de markt-

redactie:

A.F. Middelburg,

06-23631549 of mail

[email protected]

25

ItaliëFlorence

Alessandro Romagnoli:

’Nederlandse kwaliteit is achteruitgegaan’

FOTO

: JA

RD

IN D

IVE

RS

Hoe ging de eindejaarsverkoop?„Voor kerst hebben we heel goed gedraaid, de week daarna was het zoals altijd rustig. We hebben dit keer bewust gekozen om voor kerst niet te focussen op planten, maar al onze aan-dacht en creativiteit op de snijbloemen te rich-

Alessandro en zijn zakenpartner Cendrine.

Naam: Jardin DiversLocatie: FlorenceSortiment: 60% bloemen, 20% planten,20% overigSpecialiteit: huwelijken en eventsAantal medewerkers: 5 en 1 partner (Cendrine Lecas)

ten. We hadden wat mini-cyclamen en hyacin-tenbollen staan, maar grotere en groene planten hebben we vermeden. Dat werkte goed.”

Wat voor zaak heeft u?„We zijn in 2001 gestart in deze prachtige stad. Omdat Florence een populaire trouwbestem-ming is voor mensen uit de hele wereld, hebben we daar een belangrijke markt in opgebouwd. We leveren voor huwelijken niet alleen de bloemen en planten, maar ook decor-attributen. Daarnaast doen we veel in de zakelijke markt, voor kantoren, showrooms, beursstands en fotoshoots. Onze winkel geurt naar verse bloe-men en enorme creativiteit. We passen het aan-bod en de inrichting elk seizoen aan.”

Wat zijn jaarrond uw bestsellers?„Behalve roos zijn dat hydrangea, pioenrozen en orchideeën. We combineren bloemen van topkwaliteit met bessen, fruit, takken en blad-groen en maken er kunstwerken van. Op het internet geven we online-bestellers de keuze uit een boeketgrootte, bedrag en hoofdkleur. Daar maken wij dan een mooi boeket van.”

Waar koopt u in?„Onze inkoop verloopt via twee kanalen: direct

via een Nederlandse exporteur die een enorm brede selectie biedt en via de lokale groothan-delsmarkt waar veel lokale producten te vinden zijn. Ik denk dat ongeveer 80% van ons totale aanbod uit Nederland komt.”

Bent u tevreden met de Nederlandse kwaliteit en prijzen?„Ik heb het idee dat de kwaliteit van het Neder-landse aanbod de afgelopen jaren is verslech-terd terwijl de prijzen juist zijn gestegen. Dat zal best komen door de crisis, maar ik hoop dat het snel weer in een juist evenwicht komt. Ik merk het aan het feit dat bloemen minder lang houdbaar zijn, aan het verdwijnen van bepaalde variëteiten bij roos en aan de groei van het aanbod rozen uit Afrika, die de gemiddelde kwaliteit naar beneden halen.”

Gaat het goed met uw zaak?„We zijn tevreden. Elk jaar en elke dag komen met nieuwe uitdagingen die we innovatief en vooral servicegericht aangaan. De offers die we brengen – we moeten steeds harder werken om omzet te behouden en we maken extreem lange dagen – worden goedgemaakt door tevreden klanten die onze serieuze en profes-sionele aanpak waarderen.”

Louis KesterCommercieel di-recteur Schoneveld Breeding

’Glazen Tulp mooi instrument voor aandacht’

De uitreiking van de Glazen Tulp komt er weer aan. Als Scho-

neveld Breeding vinden wij het een mooi initiatief. Publiciteit en alle extra aandacht voor noviteiten is welkom. De geselecteerde nieuwigheden en bedrijven komen hierdoor weer even beter in beeld in binnen- en buiten-land. De introductie van een nieuw soort begint bij marketing en promo-tie. Je moet nieuwigheden onder de aandacht brengen en de Glazen Tulp Award is daarvoor een prima instru-ment. Hiermee laten we ook zien waar we als Sierteelt Nederland BV sterk in zijn. Regelmatig brengen wij als Nederland nieuwe producten op de markt om het brede en diepe assorti-

ment te handhaven. Daar zijn we goed in en dat mogen we ook gerust laten zien. Potranonkel Sprinkles was dit jaar ook genomineerd voor de Glazen Tulp, maar niet doorgedrongen tot de finales. Ik kwam er overigens per toeval achter; ik wist in eerste instan-tie niet eens dat we in de race waren voor deze Award. Wat dat betreft zou er een betere samenwerking met de ketenpartners kunnen plaatsvinden. We zijn in ieder geval wel blij dat een aantal spelregels rondom de Glazen Tulp is aangepast. Een aantal jaren geleden kon je alleen genomineerd worden voor de Award als je product in aanmerking was gekomen voor Plant Primeur. Dat betekent dus dat

de planten voor de klok zijn aange-voerd. Maar noviteiten introduceren voor de klok is niet onze primaire strategie. Het is juist zo belangrijk om met noviteiten kwekers in een goede marktpositie te brengen. Wij maken met kwekers en hun klanten product-kweker-markt combinaties. Als alles voor iedereen beschikbaar is, zoals voor de klok het geval is, gaan we het met elkaar alleen nog over de prijs hebben. Dat lijkt me geen goed uitgangspunt voor een noviteit; van die discussie moeten we wegblijven.Bij de introductie van nieuwe soorten is opbrengst-plus-denken-en-handelen essentieel!

Markt-3-Toonbank-nw.indd 25 06-01-15 17:01


AQDO\VHV�VQĎEORHPHQ

26

Foto

: De

Gr

AA

F V

An

De

r Z

An

De

Aanvoergroei dubbele lisianthus zet nog doorDe toename van de aanvoer van dubbele lisianthus die zich al jaren aftekent zet dit jaar door. Terugval van de vraag in Rusland versombert het vooruitzicht na een goed jaar.

„Er komt een knappe uitbreiding en in combinatie met minder vraag in met name Rusland zet ik daar vraagtekens bij”, meldt inkoper Arjo den Toom van Hamifleurs over de markt voor dubbele lisianthus. Een inkoper die vanwege deze marktsituatie niet wil worden genoemd: „Die combinatie wordt inderdaad een gevaarlijk terrein.” Robbert Kester van Miracle Flowers: „We gaan daar zeker last van krijgen.” Voorheen direct in Rusland af te zetten lisianthus uit bijvoorbeeld Israël moet ook een andere be-stemming vinden. Dirk Middelburg, inkoper bij FlorisHolland constateert in Frankrijk en vooral in België een stijging van de vraag. „Tot vorig jaar wilden de Belgen alleen en-

kele lisianthus, maar dat is ten gunste van de gevuldbloemigen veranderd.”

Hogere middenprijsBij de aanvoerstijging van bijna 15% tot 70 miljoen stelen in 2014 klom de middenprijs tot en met november 2014 met 3 cent tot 40 cent. Dat is niet alleen te danken aan meer vraag. Het assortiment wordt gestaag aantrekkelijker en de kwaliteit beter. Verder zijn er kwaliteitsimpulsen dankzij de toevoeging van snijbloemen-voedsel, intensievere belichting en meer ketensamenwerking bij de marketing en promotie. „We brengen steeds betere bloemen en dat wordt tot nu toe blijkbaar gewaardeerd”, concludeert teler Frank van Holst van kwekerij

Montana in Poeldijk. „Het effect van de marketinginspanningen is moeilijk vast te stellen.” Op basis van de huidige uitbrei-ding bij enkele telers verwachten veredelaars en vermeerderaars dat de toename met 15% dit jaar doorzet. Nuancering daar-bij is, dat er ook wordt gescha-keld naar zwaardere takken in bijvoorbeeld de ’Rosita 3-serie’, waarvan de productie dan weer iets lager ligt.

KwaliteitInkopers bevestigen de kwa-liteitssprong die lisianthus de afgelopen jaren heeft doorge-maakt. Den Toom is er ’zeer over te spreken’, Middelburg heeft ’absoluut niets te klagen’

en de inkoper die niet wil wor-den genoemd constateert dat ’de kwaliteit nog steeds beter wordt’.Recent geïntroduceerde series als Celeb en Corelli worden uitge-breid met meer kleuren. Trends in de veredeling zijn grotere bloemen, hardere bloempetalen, top flowering en verbetering van de houdbaarheid. „Van iedere introductie moet het vaasleven twee dagen langer zijn”, ver-woordt een veredelaar. Tien jaar geleden zette de aan-voergroei van dubbele lisianthus uit Nederland in bij een aanbod op de VBN-veilingen van 26 miljoen stelen tegen 33 cent. Het importaanbod lag toen op 8,5 miljoen stuks en viel sinds 2008 terug tot bijna niets. !

Stilstand dreigt bij enkele lisianthus 'H�RQWZLNNHOLQJHQ�EĎ�HQNHOH�OLVLDQWKXV�OĎNHQ�VWLO�WH�VWDDQ��'DW�NDQ�HHQ�EHGUHLJLQJ�]ĎQ�YRRU�HHQ�EORHP�GLH�RS�]LFK�JRHG�in de markt ligt.

In vergelijking met de dubbele lijken de ontwikkelingen bij de enkele lisianthus stil te staan.

Vorig jaar kromp de aanvoer met 3% en stokte rond 60 miljoen ste-len. Tot en met november werd

daarvoor gemiddeld 38 cent per steel betaald, 2 cent meer dan in 2013. De prijsstijging van 3 cent tot 40 cent bij een aanvoerstijging met 15% bij de dubbelbloemigen geeft aan dat enkelbloemigen minder worden gewaardeerd. „Wij verkopen nog net zo veel en-kele als dubbele”, meldt inkoper Willem Duyn van Gebr. Van der Plas, „En ik denk dat het huidige aanbod in evenwicht is met de vraag. We moeten maar afwach-ten wat er gebeurt als er veel meer dubbele komen.”

PositieMeer dubbele lisianthus, in een aantrekkelijker assortiment van zwaardere kwaliteit kan de markt-positie van de enkelbloemigen verzwakken. Illustratief is de stilgevallen innovatie. Van Pic-

colo White komt een verbeterde versie op de markt, dat is vooral belangrijk in de zomerperiode. In tegenstelling tot bij de dubbele is er verder van het veredelings-front geen nieuws. „De keuze voor enkel- of dubbel-bloemig is elk jaar een afweging, net als voor uitbreiding”, aldus teler Hans van den Berg van Berg Lisianthus in Naaldwijk, waar tot nu toe alleen enkele worden ge-teeld. Beslissingen hierover wor-den later in het net begonnen jaar genomen.Hij schat dat 20% van Berg’s productie direct wordt verhan-deld. Van Duyn schat de directe inkoop bij Gebr. Van der Plas op 80%. „De klokprijs is nog wel een goede referentie van de markt”, is zijn mening, hoewel hierover steeds meer twijfel is. ! Fo

to: D

e G

rA

AF

VA

n D

er

ZA

nD

e

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 26 06-01-15 17:01


Heeft u informatie voor de agenda? Mail naar [email protected]

Marktacties

27

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

Freesiaprijs profiteert nog niet van marktimpulsen %Ď�HHQ�]HHU�OLFKWH�NULPS�LQ�KHW�DDQERG�RS�MDDUEDVLV�KRXGW�GH�PDUNWGUXN�RS�GH�PLGGHQSUĎV�DDQ��+DQGHODUHQ�KHEEHQ�HHQ�ZLVVHOHQG�RRUGHHO�RYHU�GH�NZDOLWHLW�

Foto

: De

Gr

aa

F V

an

De

r Z

an

De

Al een paar jaar stokt de mid-denprijs voor zowel enkele als dubbele freesia op jaarbasis op hetzelfde niveau, ook bij de lichte krimp van 1% vorig jaar. Afge-zet tegen de intensievere kwali-teits- en marketinginspanningen van telers en telersgroeperingen is dat eigenlijk teleurstellend. „2014 was een redelijk jaar, vooral dankzij de gedaalde ener-giekosten”, concludeert Matthieu Barendse van M & A Barendse in ’s-Gravenzande. „Omdat er geen uitbreiding van het aanbod wordt verwacht, kunnen we weer hopen op een redelijk jaar. Je ziet wel dat er steeds meer concepten op de markt komen om meer-waarde te kunnen realiseren”, verwijst hij naar de trend die bij veel jaarrondbloemen zichtbaar is. De komende introductie van een webshop voor alle bij de telersvereniging Unicum aange-sloten leden illustreert het voor-beeld van op de markt gerichte acties.

Terwijl uit de aanvoeren prijsstatistieken van FloraHol-land nauwelijks ontwikkelin-gen zijn af te leiden, veronder-stelt Richard van der Hout van Unicum dat de resultaten per ondernemer sterk uiteen kun-nen lopen. „Sommigen heb-ben een topjaar gehad, maar je bent als teler bijvoorbeeld sterk afhankelijk van de popu-lariteit van bepaalde kleuren, die per periode van het jaar ook variëren.”

.ZDOLWHLWVSUREOHPHQDoor de relatief warme zomer waren in het najaar relatief wat meer kwaliteitsproblemen. Handelaren oordelen over de kwaliteit verschillend. „Over de hele linie is de kwaliteit ver-beterd”, stelt Dirk Middelburg van FlorisHolland vast. „Dat komt ook doordat er kwekers zijn afgevallen. En het is nog altijd nodig om ’s ochtends door de aanvoer heen te lo-

pen. Wat ik niet heb gezien, koop ik niet.”

1LHW�QRGLJ„Dat is nou juist het zwakke punt”, vult Lex Beeloo van Hilverda De Boer aan. Dat zou anno 2015 toch niet meer nodig moeten zijn. Vooral de sortering en de aan-voerinformatie kunnen nog wor-den verbeterd.” Inkoper Dirk de Vreugd van Gebr. Van der Plas is het daarmee eens. „Het rijpheids-stadium wordt vaak verkeerd aan-geduid. En er worden door som-mige kwekers nog steeds te veel haken meegemengd, die moeten apart worden aangeboden.”

Inkopers zijn tevreden over het assortiment. „Nu nog zorgen dat de beschikbaarheid regelmatig is. Eind vorige week waren er geen goede blauwe te krijgen”, geeft Middelburg als voorbeeld. Zo’n 70% koopt hij op de klok in, de rest gaat direct. Dit jaar komt er meer aanvoer van de enkelbloemige witte Corvette en later dit jaar ook van White Serenade. Zowel bij de enkel- als dubbelbloemigen zoeken verede-laars naar rode cultivars met de-zelfde kwaliteit als Red Passion en Red Beauty, maar dan in combi-natie met een hogere productie. !

PromotieQ Woonplant van de maand januari: yucca

Q�Woonplant van de maand februari: primula

Q Tuinplant van de maand januari: dopheide (erica)

Q�Tuinplant van de maand februari: coniferen t/m pot 17

Q�PurE Seasonal Flowers voorjaar: anemoon, hyacint, ranonkel, iris.

Q sep-jan ’15 Campagne ’Amazing Amaryllis’, initiatief van telers, ver-

enigd in FH-promotiecommissie, uitvoering Fresh Retail

Q sep-mrt ’15 Campagne snijorchidee, initiatief van telers, promotie-

commissie en FloraHolland, coördinatie en uitvoering Fresh Retail

Q 10 jan Rob’s Grote Tuinverbouwing met onder andere: Hortinno en

de Christine collectie, bol-op-pot tulp, hyacint, narcis, eucomis, glamini,

freesia en sonatini, groene planten, Ficus Ginseng, paphiopedilum,

Chichi-Orchid, Decorum assortiment (Primula obconica Trio, Ananas

Champaca, tulp snij)

Q 5 - 8 mrt Beurs Huis & Tuin 2.0 in WTC Expo Leeuwarden %ORHPHQDJHQGD�Bloemenbureau Holland, VBW en FloraHolland

Q 1 - 31 jan: tulp

Q 1 - 28 feb: roos

Q 1 - 22 mrt: ranonkel

Q 9 -29 mrt: anjer

Q 30 mrt - 30 apr: gerbera

%ORHPHQGDJHQQ�13 jan Orthodox Nieuwjaar (Rus)

Q 17 jan NationaleTulpendag

Q 21 jan Grootmoedersdag (Pol)

Q 22 jan Grootvadersdag (Pol)

Q 2 feb Nationale flirtdag (GB)

Q 14 feb Valentijnsdag

Q 15 feb Carnaval (Ned)

Q 16 feb Rozenmaandag (Dui)

Q 17 feb Carnaval (Dui)

Q 17 feb Mardi (Fra, Zwi)

Q 19 feb Chinees Nieuwjaar

Q 23 feb Mannendag (Rus)

Q 1 mrt St. David’s Day (Wales)

Q 1 mrt Grootmoedersdag (Bel, Fra)

Q 8 mrt Internationale Vrouwendag

Markt-4-Snijbloemanalyses-nw.indd 27 06-01-15 17:01


Exporteur over Analyse

28

1.500

1.700

1.900

2.100

2.300

2.500

200

230

260

290

320

350

20142013201220112010

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

n

Finland

Bedrijf: Bloom Functie: commercieel manager Belangrijkste afzetlan-den: Nederland, Duitsland, Frankrijk, Oost-Europa, Scandinavië en Groot-Brittannië Inkoop: 90% direct bij kwekers, 10% klok Aantal medewerkers: 57

Michel Mulder:

’Finland is een duurzaam en sociaal land’Wat zijn de sleutelwoorden bij Finland?„Duurzaam en sociaal. Wij leveren aan supermarkten in het hogere segment en die willen alleen maar bloemen van kwekers met cer-tificeringen als Fairtrade in combinatie met MPS A of Global Gap. Bij de eigen bedrijfsvoering letten we ook op zaken als energie-verbruik en uitstoot van schadelijke stoffen als CO2. Wij oriënteren ons nu op vervoer over zee. Bij dit alles staat natuurlijk de wens van de afnemer centraal; ook luchtvracht zal altijd nodig blijven.”

Hoe ontwikkelt de Finse markt zich?„Voor ons stabiel, we hebben niets gemerkt van een crisis. Sowie-so hebben bloemen in supermarkten minder te lijden van de crisis, omdat ze ook een deel afsnoepen van de bloemisten. Een voor-deel is verder dat discounters in Finland minder voet aan de grond krijgen dan in andere landen. Lidl bestaat er wel, maar nog lang niet overal. De Finse consument hecht waarde aan duurzaamheid en service en dat vind je toch minder bij de discounters.”

Welke bloemen verkoopt u er vooral?„Afrikaanse rozen en verder eigenlijk het hele Nederlandse assor-timent, met de nadruk op felle kleuren. Dat heeft vast te maken met de sombere winters in Scandinavië. Daarnaast moeten de bloemen vooral vers zijn, wat best een uitdaging is, vooral voor de klanten wat verder van de grote steden.”

Hoe lost u dat op?„Door verse, rauwere bloemen te gebruiken en door aanpassing van het assortiment. Wij maken veel boeketten en daarvan bieden we er in de afgelegen gebieden maar twee aan, in plaats van vijf in de grotere steden. Door de langere reistijd is er gewoon minder keus. Bepaalde bloemen kunnen daar nu eenmaal niet tegen.”

Hoe ziet u de toekomst in Finland?„Ik voorzie voor het moment geen grote veranderingen. In de supermarkten worden boeketten aangeboden tussen € 10 en € 15, dat is meer dan in de meeste andere landen. Wel staan de marges onder druk, het moet uiteraard steeds efficiënter.”

Foto

: blo

om

bloeiende planten

Stephanotis profiteert nauwelijks van kerstStephanotis heeft weinig gemerkt van de kerst. Hoewel de witte, JHXUHQGH�EORHLHU�JRHG�LQ�KHW�NHUVWEHHOG�]RX�SDVVHQ��SURƂWHHUW�GH�SODQW�QDXZHOĎNV�YDQ�GH]H�IHHVWGDJHQ�

De kerst zorgde maar voor een piepkleine opleving bij stephano-tis. Telers zetten er dan ook vrijwel niet meer op in met hun productie-schema. „Voor Vrouwendag voeren we de aantallen wel op, maar voor kerst nagenoeg niet”, geeft Hans Hoogendoorn van kwekerij Hoog-endoorn Stephanotis in Ter Aar aan. Terugkijkend op 2014, noemt hij vooral de vrije markt zwak. „Klok-kopende klanten hebben zichtbaar moeite om meerwaarde te creëren met de stephanotis, ter-wijl structurele klanten dat veel beter afgaat. Omdat de onderkant van de markt de Oost-Europese buffer begint kwijt te raken, wordt er meer lagere sortering via de klok door West-Europa gekocht tegen bodemprijzen. Zo worden de ver-schillen steeds groter”, analyseert de kweker. Door weersomstandig-heden was het aantal planten met tien of meer bloemtrossen relatief hoog dit jaar, maar toch viel de vraag wat tegen. „We hebben goede klanten mooiere planten verkocht tegen hetzelfde geld om de omzet op peil te houden”.

Onzekerheid VrouwendagStephanotis is een klein artikel, dat al 20 jaar vrijwel niet groeit. De afgelopen vijf jaar bleef de middenprijs constant net onder de 300 cent. Vrouwendag en de

Moederdagen zijn belangrijke af-zetmomenten. Als het gaat om Vrouwendag maken kwekers zich zorgen dit jaar. „De grote onzeker-heid in Oost-Europa wat betreft de politieke situatie, de waarde van de roebel en invoerbeperkingen, maakt het voor exporteurs span-nend dit jaar. Ze leggen weinig van tevoren vast. Dat kan ertoe leiden dat de prijzen net voor Vrouwen-dag enorm gaan pieken. Het wordt voor iedereen lastig opereren on-der deze omstandigheden.”

Volgens Ysbrand Hoekstra van Profitplant was het geen slecht jaar voor stephanotis. „De kwali-teit was goed, de vraag stabiel en het product liep lekker mee. Voor kerst hebben we in de hogere sor-teringen meer verkocht. Hoewel het product nieuwe verschijnings-vormen heeft, blijft de standaard-boog 75% van de handel uitma-ken.” Rudi Heling die inkoopt voor vier Tuinland-vestigingen in het Noorden van het land, koopt de plant kleinschalig in op de klok. „Vorig jaar hebben we de plant voor de kerst in de folder gezet, maar de verkoopresultaten vielen toen tegen. Dit jaar hebben we dat dus achterwege gelaten. Door de kleine hoeveelheden die ik nu nodig heb, kom ik bij de klok het beste weg. De prijzen zijn er gunstig.” !

Verkochte aantallen en middenprijs stephanotis op de FloraHolland-veilingen van 2010 tot en met 2014.

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 28 06-01-15 17:01

Analyse Afzetzaken


0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

30

40

50

60

70

80

201320122011201020092008

Verkochte aantallen x duizend

Gem

idde

lde

prijs

in c

ente

ngroene planten

Onzeker jaar wacht traditionele chamaedoreaEen kleine groei van de productie van chamaedorea in 2014 leverde geen hogere omzet. Onrust in Oost-Europa maakt verdere groei ongewis.

Het minipalmpje chamaedorea vindt zijn toepassing voorname-lijk in plantenarrangementen en als vuller in mengsels van kleinere groene kamerplanten. De gunsti-ge prijs/volumeverhouding lijkt daarbij het belangrijkste kenmerk van het product.

Maximaal haalbaarIn de handel via FloraHolland is pot 9 met ruim 60% van de verkochte aantallen met afstand de belangrijkste potmaat, ge-volgd door 12 en 17 cm-potten. In deze drie potmaten namen de verkochte aantallen in 2014 licht toe, naar een totaal volume van ruim 4,7 miljoen verkochte stuks. Ondanks het 3,5% grotere volume, bleef de omzet stabiel op !3,1 miljoen. Die omzet lijkt de laatste jaren zo ongeveer het

Verkochte aantallen en middenprijs chamaedorea op de FloraHolland-veilingen van 2008 tot en met 2013.

maximaal haalbare, want ook in 2011 leverden toen nog ruim 5,9 miljoen chamaedorea’s niet meer op.Afnemers zijn volgens hande-laren gewend geraakt aan lage prijzen voor chamaedorea en dat is volgens sommigen ook meteen het voornaamste bestaansrecht van het product. „Gelukkig is er de laatste jaren minder en kun-nen we voor een chamaedorea weer 45 cent rekenen”, aldus Ton Kleijberg van Mixt Creations in Aalsmeer. „Dat is voor de kwe-kers en voor ons beter. Maar bui-ten de feestdagen - wanneer het wel alles mag kosten - rekenen veel klanten nog met 25 cent. Zij beschouwen chamaedorea echt als een goedkope vuller.”

Politieke onrustDe ’schaaltjespalm’ chamaedorea vindt volgens handelaren zijn weg vooral naar de meer traditi-onele afzetmarkten in delen van Frankrijk, Duitsland en oostelij-ker. Veel plant voor weinig geld deed het de afgelopen jaren goed in de Oost-Europese economie-en in ontwikkeling. De huidige politieke en economische onrust in die regio maakt het onzeker of een stabiel aanbod van chamae-dorea in 2015 op een al even sta-biele afzet kan rekenen. !

Foto

: VA

kb

lAd

Vo

or

de

blo

em

iste

rij

Bedrijf: Vreugdenhil Bulbs & Plants Aanleiding: Concept NoWaterFlo-wers

Jochem Vreugdenhil

Hoe bent u op het idee gekomen van NoWaterFlowers?„Het idee komt eigenlijk van Greencre8, een bedrijf dat zich bezighoudt met de ontwikkeling van concepten. Zij hadden het idee en ik ben door hen benaderd en samen hebben wij dit concept van gewaxte amaryl-lisbollen verder doorontwikkeld. Onze kennis ligt voornamelijk op het gebied van het uitgangsmateriaal en de markt en Greencre8 heeft vooral kennis van productontwikkeling en de consument.”

Wat houdt het concept in?„Het leuke van dit hele project vind ik dat we van een bekend product een totaal ander concept gemaakt hebben. De naam zegt het al: de gewaxte amaryllisbol heeft geen water nodig om tot bloei te komen. Suc-ces gegarandeerd dus. In eerste instantie brachten wij dit concept nog onder WaxzAmaryllis op de markt, maar dat raakte eigenlijk niet echt de kern. Na wat consumenten op beurzen gesproken te hebben, hebben wij de naam dan ook aangepast. De kracht van het concept is immers dat de decoratieve bollen geen water nodig hebben.”

Hoe gaat het met de afzet?„Het loopt goed. We krijgen niet alleen vraag uit heel Europa, maar ook uit Amerika en Canada. Je bedient met dit product toch weer een heel andere doelgroep. Het is een uniek en beschermd concept. Het lijkt heel simpel, maar makkelijk is het niet. Er zijn veel struikelblokken. Laten we het zo zegen: je kunt niet zomaar alle bollen even gaan waxen.”

En nu ook genomineerd voor de Glazen Tulp...„Wij zijn inderdaad genomineerd in de categorie concepten. De nomi-natie vind ik hartstikke leuk; het is altijd fijn als je product gewaardeerd wordt. We hebben de Glazen Tulp Award al een keer eerder gewonnen voor onze amaryllis Alfresco. Dat is een gevuldbloemige witte amaryllis. Het winnen van de award leverde toen veel positieve aandacht op; het soort was heel snel bekend bij al onze klanten. Normaal duurt het veel langer voordat je dit bereikt.”

Hoe kijkt u terug op 2014?„Wat betreft de NoWaterFlowers was het een goed jaar. De normale amaryllissen liepen afgelopen seizoen ook redelijk weg, maar wel iets minder dan vorig jaar. Dit heeft voornamelijk met de marktomstandighe-den en het grotere aanbod te maken. Wat wij dit jaar gaan neerzetten, daar ben ik nu nog mee bezig. Er zitten in ieder geval nog wel een paar leuke concepten aan te komen, maar dat ga ik nu nog niet verklappen.”

Foto

: Cin

dy

VA

n d

er

Zw

et

Markt-5-Exporteur-Afzetzaken-nw.indd 29 06-01-15 17:01


De aanvoer van stroken papier mag niet stokken. Zeker niet nu het piekseizoen voor het bewortelen

en uitleveren van geraniumstek begon-nen is. „We leveren bijna jaarrond stek. Van januari tot en met maart is veruit de drukste periode. Dan gaan er wekelijks een paar miljoen stuks de deur uit. Voor de beworteling hebben we dan naast onze eigen kas van 2 ha nog 4 ha huurkassen'”, zegt directeur Perry van der Haak.

Een medewerker van de handelskwe-kerij in ’s-Gravenzande zorgt ervoor dat de productie van paperpots zo soepel mogelijk verloopt. Af en toe moet hij op het platform boven de machines zijn om een nieuwe rol papier te monteren. Zorgvuldig en snel plakt hij stroken dan aan elkaar. Het papier wordt soepel in een ronde vorm geleid en tijdens dit proces valt er een hoeveelheid substraat in. Dit principe is ontdekt in de fabrieken die sigaretten maken.

Van der Haak maakt paperpots van 2,5 en 3,5 cm doorsnede. Ook het aantal potjes per tray verschilt want de ruim 120 cultivars hebben hun specifieke eisen. „Op 16 ha in Kenia staan onze moederplanten. Zo’n 20% van de stekken gaat onbewor-teld naar onze klanten, de rest bewortelen we hier in het Westland. Orders verschil-len van een paar honderd tot miljoenen stuks. De hoofdmoot gaat richting telers in Nederland, België, Frankrijk, Engeland en Duitsland. Geranium is een relatief arbeidsintensief en duur gewas. Maar het is een basisproduct in het perkgoedsor-timent, zoals melk niet kan ontbreken in het schap van de supermarkt. <

Tekst en foto: Hans [email protected]

Weven met papierHet heeft wel iets weg van een weefgetouw, daar boven LQ�GH�KDO�EĎ�KDQGHOVNZHNHUĎ�P. van der Haak. Het is onder-deel van machines van Elle-gaard die daar paperpotten maken voor geraniumstek.

Spread.indd 30 06-01-15 17:01


Spread.indd 31 06-01-15 17:01


KasgeluidenBestrijding van ziekten en plagen. Hoe gaat dat in de praktijk? Wat houdt telers bezig en hoe gaan ze daarmee om? Wat zijn de geluiden uit de kas? Om de twee weken laat het Vakblad telers vertellen over chemische of geïntegreerde bestrijding.

’Nu de vinger aan de pols houden’Simon Zwarts is tevreden over de stand van de ziekten en plagen op ]ĎQ�EHGUĎI��e+HW�LV�ZHO�HHQV�ODVWLJHU�geweest om de winter door te NRPHQr��YLQGW�KĎ��De sluipwesp diglyphus is in ruime PDWH�DDQZH]LJ��'H]H�KHHIW�]LFK�vanuit de kraamkamers door de kas YHUVSUHLG��e0HW�]RpQ�JURWH�SRSXODWLH�uit eigen kweek komt het dit jaar met GH�PLQHHUYOLHJEHVWUĎGLQJ�KHOHPDDO�JRHGr��YHUZDFKW�=ZDUWV��e$OOHHQ�DOV�KHW�HHQ�KHHO�NRXGH�IHEUXDULPDDQG�zou worden, en een warme maand PDDUW��]RX�GH�GLJO\SKXV�DFKWHURS�NXQQHQ�UDNHQ��'DQ�]RX�HHQ�FRUUHFWLH�QRGLJ�NXQQHQ�]ĎQ��0DDU�GLJO\SKXV�JDDW�DOWĎG�ZLQQHQ��1X�LV�KHW�HHQ�kwestie van goed de vinger aan de SROV�WH�KRXGHQ�r:LWWHYOLHJ�LV�RS�HHQ�ODDJ�QLYHDX��(U�]ĎQ�GULH�SOHNNHQ�ZDDU�HHQV�LQ�GH�WLHQ�GDJHQ�HHQ�EHVWUĎGLQJ�ZRUGW�XLWJHYRHUG�PHW�]DFKWH�PLGGHOHQ��'H�VSLQW�KRXGW�]LFK�HYHQHHQV�KHHO�

UXVWLJ��+HHO�DI�HQ�WRH�RQWVWDDW�HU�HHQ�SOHNMH�PHW�ZDW�VSLQW��EĎYRRUEHHOG�EĎ�HHQ�WRFKWNLHU�LQ�KHW�UDDP��0DDU�ELQ-QHQ�GULH�ZHNHQ�]LW�GDDU�GDQ�IHOWLHOOD�EĎ�HQ�LV�GH�]DDN�ZHHU�RSJHORVW��'H�PHHVWH�QDORRS�KHHIW�=ZDUWV�QRJ�DDQ�GH�OXLV��e(HQV�LQ�GH�]RYHHO�WĎG�zit er een plant opeens helemaal vol PHW�OXLV��6SRQWDDQ��=RpQ�SOHN�YLQG�MH�QLHW�PHW�VFRXWHQ��PDDU�DOOHHQ�WĎGHQV�KHW�SOXNNHQ��'DQ�SDN�LN�GH�UXJVSXLW�HQ�EHKDQGHO�LN�GH�EHVPHWWH�SODQW�HQ�

]ĎQ�EXUHQ�PHW�*D]HOOH�r0HHOGDXZ�LV�pQLHW�YDQ�WRHSDVVLQJp��De zwavel staat drie dagen in de ZHHN�DDQ�HQ�GDW�LV�JHQRHJ�Op deze manier hoopt Zwarts zo VFKRRQ�PRJHOĎN�GH�ZLQWHU�XLW�WH�NRPHQ��+RH�KHW�GDDUQD�YHUGHU�]DO�JDDQ�ZHHW�KĎ�QRJ�QLHW��e0HW�PLQHHU-YOLHJ�NRPW�KHW�ZHO�JRHG��0HW�GH�wittevlieg moeten we de vinger aan GH�SROV�KRXGHQ��9HUGHU�KHEEHQ�ZH�QRJ�JHHQ�VWUDWHJLH�EHSDDOG�r

’Extra aandacht voor trips tijdens het scouten’*HPLGGHOG��WRW��WULSVHQ�SHU�ZHHN�WHOW�0DUFR�YDQ�GH�:HUNHQ�DO�HQLJH�WĎG�RS�GH�SODWHQ��e+HW�JHZDV�LV�VFKRRQ��'DW�EDVHHU�LN�URQG�GH]H�WĎG�YRRUDO�RS�KHW�IHLW�GDW�HU�JHHQ�JHZDVVFKDGH�LV�HQ�EĎ�KHW�XLWNORS-pen van het gewas vang ik geen WULSV��'H�WULSV�LV�QX�]R�LPPRELHO�GDW�MH�KHP�QDXZHOĎNV�RS�GH�YDQJSODWHQ�]DO�YLQGHQ�r�'H�WHOHU�QHHPW�DOWĎG�HHQ�YDN�PHH�LQ�]ĎQ�ZHNHOĎNVH�VFRXWURQGH�ZDDUYDQ�KHW�JHZDV��

GDJHQ�RXG�LV��'H�HHUVWH�GDJHQ�QD�KHW�SODQWHQ�QHHPW�KĎ�HYHQWXHOH�YHU-anderingen in de tripspopulatie waar YLD�GH�YHOH�SODWHQ�GLH�KĎ�JHEUXLNW�EĎ�GH�PDVV�WUDSSLQJ��SODDW�SHU��P2��,HGHUH�WHHOWURQGH�EHJLQW�KĎ�PHW�QLHXZH�YDQJSODWHQ��e2PGDW�ZĎ�DO�HQLJH�WĎG�ZHLQLJ�WULSV�VLJQDOHUHQ��YHUZDFKW�LN�ZHLQLJ�SUREOHPHQ�GH�NRPHQGH�WĎG��7RFK�EHQ�LN�H[WUD�DOHUW��ZDQW�URQG�ZHHN��NDQ�MH�GH�pZLQWHUWULSVSLHNp�YHUZDFKWHQ��5RQG�

ZHHN��LQWHQVLYHHU�LN�GDDURP�DO�KHW�SUHYHQWLHI�YRRUVSXLWHQ�PHW�GH�toegelaten middelen in de eerste WZHH�WHHOWZHNHQ��0LGGHOHQ�PHW�HHQ�WUDQVODPLQDLUH�RI�V\VWHPLVFKH�ZHUNLQJ�VSXLW�LN�DOWĎG�LQ�EORNNHQ��ZDQW�GDDUYDQ�PRHW�MH�GH�FRQFHQ-WUDWLH�ZHUN]DPH�VWRI�RSERXZHQ�WRW�HHQ�]HNHU�QLYHDX�LQ�KHW�JHZDV��$OOHHQ�GDQ�GRRGW�MH�WULSV��(Q�WH�ODJH�FRQFHQWUDWLHV�LQ�GH�SODQW�ZHUNHQ�UHVLVWHQWLHYRUPLQJ�LQ�GH�KDQG�r+HW�YRRUVSXLWVFKHPD�]ZDNW�GH�WHOHU�DI�DOV�EOĎNW�GDW�GH�LQIHFWLHGUXN�URQG�ZHHN��PHHYDOW��e,N�VSXLW�EĎ�GH�VWDUW�UHODWLHI�YHHO��PDDU�SHU�teelt minder dan op een gemiddeld FKU\VDQWHQEHGUĎI��+HW�JURRWVWH�GHHO�YDQ�GH�WHHOW�UXLPHQ�GH�ELRORJLVFKH�EHVWUĎGHUV�GH�WULSV�HQ�VSLQW�RS��'LH�VWUDWHJLH�SDNWH�JRHG�XLW�LQ��EUHHGZHUNHQGH�PLGGHOHQ�EOHYHQ�LQ�GH�NDVW��,N�YHUZDFKW�GDDURP�JHHQ�RSVWDUWSUREOHPHQ�YRRU�FXFXPHULV�HQ�SK\WRVHLOXV�ULFKWLQJ�KHW�YRRUMDDU�r

Peter van Leth, Hans Neefjes, Joef SleegersEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO

Marco van de Werken

Plaats: BrakelKwekerij De Heuve: 3,8 ha chrysant onder 7.000 lux, waarvan 75% troschrysant Grand Pink en 25% santini (o.a. ’Rossi’)

Simon Zwarts

Plaats: MijdrechtTeelt: gerbera grootbloemig onder 6.000 luxOppervlakte: 1,5 ha

Kasgeluiden-NW.indd 32 07-01-15 12:44


’Bestuiving voor swirskii lijkt me een goed idee’2S�KHW�SRWSODQWHQEHGUĎI�YDQ�-RV�YDQ�GHQ�%HUJ�LV�KHW�KHHO�UXVWLJ�TXD�GUXN�YDQ�]LHNWHQ�HQ�SODJHQ��:DV�]ĎQ�VWUH-YHQ�YRULJ�MDDU�QRJ�JHÌQWHJUHHUG�GH�ZLQWHU�GRRU�WH�NRPHQ��GLW�MDDU�LV�]ĎQ�EHGRHOLQJ�QRJ�PLQGHU�WHUXJ�WH�YDOOHQ�RS�FKHPLVFKH�PLGGHOHQ��e'DW�LV�HON�MDDU�ZHHU�DIZDFKWHQ��PDDU�LN�KHE�HU�JRHGH�YHUWURXZHQ�LQ��,N�WHNHQ�TXD�JHZDVEHVFKHUPLQJ�YRRU�HHQ�PDN-NHOĎN�MDDU�DOV��PDDU�MH�PRHW�MH�TXD�JHÌQWHJUHHUGH�JHZDVEHVFKHU-

PLQJVVWUDWHJLH�EOĎYHQ�RQWZLNNHOHQr��PHOGW�9DQ�GHQ�%HUJ�'H�SRWSODQWHQNZHNHU�EDVHHUW�]ĎQ�KRRS�RS�WZHH�EHVOLVVLQJHQ��$OOHU-HHUVW�KHHIW�KĎ�FURWRQ�YHUYDQJHQ�GRRU�VFKOXPEHUJHUD��7RW�GXVYHU�EOĎNW�VFKOXPEHUJHUD�HHQ�PLQGHU�JHYRHOLJ�JHZDV�YRRU�]LHNWHQ�HQ�SODJHQ��6LQGV�]RPHU��]ĎQ�]H�VFKRRQ�JHEOH-YHQ��9HUGHU�KHHIW�9DQ�GHQ�%HUJ�KHW�LGHH�RSJHYDW�PHW�VWXLIPHHO�VZLUVNLL�WH�YRHGHQ��]RGDW�GH�VZLUVNLLSRSXOD-

WLH�WH�DOOHQ�WĎGH�GH�RSERXZ�YDQ�HHQ�WULSVSRSXODWLH�YRRUEOĎIW��+Ď�KRRUW�JRHGH�UHVXOWDWHQ�YDQ�GH]H�VWUDWHJLH��YRRUDO�LQ�JODVJURHQWHJHZDVVHQ��+Ď�KRRSW�]R�VOHFKWV�HHQPDDO�LQ�GH�JHKHOH�WXLQ�VZLUVNLLOLQWHQ�XLW�WH�KRHYHQ�OHJJHQ��e6ZLUVNLL�GRHW�JRHG�]ĎQ�ZHUN�LQ�PHW�QDPH�PĎQ�KRRIG-WHHOW�KLELVFXV��$OV�LN�OLQWHQ�XLWOHJJHQ�NDQ�EHSHUNHQ�WRW�HHQ�NHHU��VFKHHOW�GLW�QLHW�DOOHHQ�LQ�GH�NRVWHQ�PDDU�RRN�GH�QRGLJH�URPSVORPS��:DQW�LHGHUH�NHHU�PHW�KHW�ZĎGHU�]HWWHQ�YDQ�GH�FRQWDLQHUV�PRHWHQ�GH�OLQWHQ�WRFK�ZHHU�RPKRRJ�HQ�RPODDJ�ZRUGHQ�JHKDQJHQr��YHUWHOW�9DQ�GHQ�%HUJ�'H�DFWLHV�GLH�KĎ�ZHNHQ�JHOHGHQ�KHHIW�JHQRPHQ�RP�VFKRRQ�GH�ZLQWHU�LQ�WH�NXQQHQ�JDDQ��KHEEHQ�UHVXOWDDW�JHKDG��HHQPDDO�5RYUDO�VSXLWHQ�WHJHQ�ERWU\WLV�LQ�]ĎQ�JHVWRNHQ�KLELV-FXVVWHN��HHQPDDO�NRUUHOV�VWURRLHQ�WHJHQ�VODNNHQ�LQ�]ĎQ�DƃHYHUEDUH�KLELVFXV�HQ�$FWDUD�HQ�0DWFK�VSXLWHQ�WHJHQ�WULSV�

’Meeldauw eindelijk goed onder controle’

.HHV�.RXZHQKRYHQ�ZDV�DDQJH-QDDP�YHUUDVW�WRHQ�KĎ�HLQG�GHFHPEHU�WHUXJNHHUGH�YDQ�YDNDQWLH��PHHO-GDXZ�LV�JHZHOGLJ�RQGHU�FRQWUROH�EĎ�GH�UR]HQWHOHUV�GLH�KĎ�DGYLVHHUW��e0DDQGHQODQJ�ZDV�GH�VFKLPPHO�PRHLOĎN�EHKHHUVEDDU��:H�EHVORWHQ�WRHQ�RP��WRW��ZHNHQ�]R�PLQ�PR-JHOĎN�&ROOLV�WH�JHEUXLNHQ�RPGDW�GH�DFWLHYH�VWRI�YHUJHOĎNEDDU�LV�PHW�GLH�YDQ�/XQD�3ULYLOHJH��,Q�GLH�SHULRGH�LV�YHHO�DIJHZLVVHOG�PHW�PLGGHOHQ�DOV�.DUPD��5RFNHW��0HOWDWR[�HQ�GH�FRPELQDWLH�0HOWDWR[�SOXV�.HQE\R��(LQG�QRYHPEHU�HQ�KDOI�GHFHPEHU�LV�/XQD�3ULYLOHJH�LQJH]HW��'H�JHNR]HQ�VWUDWHJLH�OĎNW�WH�ZHUNHQ�r6SLQW�GXLNW�KLHU�HQ�GDDU�ERYHQ�LQ�KHW�JHZDV�RS��'H�ZDUPWH�YDQ�KHW�DVVLPLODWLHOLFKW�]RUJW�HU�ZDDUVFKĎQ-OĎN�YRRU�GDW�KHW�LQVHFW�GLH�SOHN�QX�SUHIHUHHUW��e2QGHU�LQ�KHW�JHZDV�]LHQ�ZH�QDXZHOĎNV�VSLQW��2PGDW�SK\WR�VHLXOXV�LQ�GH�ZLQWHU�WUDDJ�LV��NDQ�

VSLQW�]LFK�RQWZLNNHOHQ��'H�JDOPXJ�IHOWLHOOD�LV�QX�DFWLHYHU��$OV�KHW�XLW�GH�hand dreigt te lopen corrigeren we ERYHQGRRU�PHW�6FHOWD�RI�)ORUDPLWH�r�%Ď�YHUXLW�GH�PHHVWH�NODQWHQ�YDQ�.RXZHQKRYHQ�LV�WULSV�RQGHU�FRQWUR-OH��7RW�IHEUXDUL�EOĎIW�GH�LQWHUYDO�YRRU�KHW�XLW]HWWHQ�YDQ�URRIPĎWHQ�JHOĎN��(HQ�HQNHOLQJ�PRHW��½��NHHU�$FWDUD�VSXLWHQ�RP�WULSV�GH�EDDV�WH�ZRUGHQ��e6WHHGV��JUDP�SHU��OLWHU�HQ�DOWĎG�HHQ�VXLNHURSORVVLQJ�HUEĎ�ZDQW�

GDW�PDDNW�YHHO�YHUVFKLO�YRRU�KHW�UHVXOWDDW��$FWDUD�LV�YRRUDO�QDGHOLJ�YRRU�VOXLSZHVSHQ��PDDU�WULSVVFKDGH�ZLO�MH�]HNHU�GH�NRPHQGH�PDDQGHQ�QLHW�KHEEHQ��,Q�GLH�SHULRGH�PRHW�MH�KHW�YHUGLHQHQ�DOV�WHOHU�r�/XLVEHVWUĎGLQJ�NRVW�WHOHUV�VWHHGV�PHHU�JHOG�HQ�GRRU�GH�DIQHPHQGH�HIIHFWLYLWHLW�HQ�WRHSDVEDDUKHLG�YDQ�PLGGHOHQ��]HW�GLH�pRSPDUVp�ZDDU�VFKĎQOĎN�GRRU��'DDURP�VWĎJW�GH�LQWH-UHVVH�YRRU�LQ]HW�YDQ�OXLVEHVWUĎGHUV��

Kees Kouwenhoven

Adviseur gewasbescherming Royal Brinkman, o.a. roos

Jos van den Berg

van kwekerij Sunshine Grow

Plaats: VoorschotenTeelt: hibiscus, croton en oleanderOppervlakte: 1,5 ha

kas en 4 ha land in

Spanje voor afkweek

oleander

Kasgeluiden-NW.indd 33 07-01-15 12:44


’Strenge emissienormen helpen houtstook om zeep’

:HWJHYLQJ�EOĎIW�FRPSOH[�QD�DDQSDVVLQJ

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu wil de emissienormen voor hout-

stookinstallaties iets verruimen. Een belangrijke stap voorwaarts, meent het

ministerie. Sommige partijen vinden echter dat ondernemers blij worden ge-

maakt met een dooie mus. „Telers, maar ook handhavers zelf, hebben vaak

weinig inzicht in de actuele eisen waaraan houtketels moeten voldoen.”

$QN�YDQ�/LHUEORHPLVWHUĎ#KRUWLSRLQW�QO

Voor houtketels van 1 tot 5 MW lag de emissienorm voor stikstofoxiden (NO

x) de afgelopen jaren op 200

mg/m3. „Voor veel telers geen haalbare kaart”, zegt Sander Peeters, medewerker bij energieadviesbureau Energy Matters. „Zij werden gedwongen om te investeren in kostbare technieken voor rookgasreiniging. Ook was het vaak lastig om kleinschalige houtstookprojecten rendabel te krijgen.”

Aanvankelijk wilde de overheid deze richtlijn verruimen naar 230 mg/m3. Ook

deze norm zou volgens betrokken partijen moeilijk haalbaar zijn. Onder andere de Nederlandse vereniging van Biomassa Ketel Leveranciers (NBKL) tekende daarom bezwaar aan tegen de plannen. Eerder vroeg het Programma Kas als Energiebron al aan-dacht voor enkele knelpunten. Een en ander wierp zijn vruchten af, want het Ministerie van Infrastructuur en Milieu maakte on-langs bekend de emissie-eis voor NO

x vanaf

medio 2015 te willen verruimen naar 275 mg/m3. Een vooruitgang, volgens Peeters.

„Veel ketels kunnen straks wel voldoen aan de stikstofnorm, zonder dat aanvullende en kostbare technieken nodig zijn.”

Gerard Prinsen, sales manager van houtketelfabrikant KARA Energy Systems, is minder positief. Volgens hem gaat de verruiming niet ver genoeg en hebben hout-stokende telers er nauwelijks baat bij. „Om te kunnen voldoen aan de norm van 275 mg/Nm3 is investeren in een SCNR-systeem voor de meeste ketels nog steeds noodza-kelijk”, geeft Prinsen aan. „SNCR staat voor

'H�RYHUKHLG�LV�YRRUQHPHQV�GH�HPLVVLHQRUPHQ�YRRU�KRXWVWRRNLQVWDOODWLHV�LHWV�WH�JDDQ�YHUUXLPHQ��'RRU�GH�FRPSOH[LWHLW�HQ�GH�YHOH�ZĎ]LJLQJHQ��LV�KHW�YRRU�WHOHUV��PDDU�RRN�YRRU�GH�KDQGKDYHUV�]HOI��ODVWLJ�RP�KHW�RYHU]LFKW�WH�KRXGHQ�ZDW�EHWUHIW�DFWXHOH�HPLVVLH�HLVHQ�

Foto

: Ge

rd

ien

de

no

oy

Richtlijn hout.indd 34 06-01-15 17:02


In het kort

Mening

Selective Non Catalytic Reduction en werkt door middel van ureum injectie in de vuur-haard. De NO

x-uitstoot wordt hiermee tot

50 % gereduceerd. Voor zo’n systeem is ben je ! 90.000 of meer kwijt. Was de emissie-norm opgerekt naar 300 mg/m3, dan waren deze investeringen in de meeste gevallen niet nodig geweest. Een gemiste kans.”

Eenvoudigere meetmethoden De overheid maakte recent ook bekend dat voor houtketels met een vermogen tot 400 kW vanaf medio 2015 geen stofmeting meer vereist is, mits de ondernemer een meetrap-port van de leverancier kan overleggen. „De vereiste stofmetingen drukten voor eige-naren van deze kleinere installaties relatief zwaar op de investering, dus dit is zeker een vooruitgang”, zegt Peeters.

Verder wordt de meetonzekerheidseis voor ketels kleiner dan 1 MW verruimd naar 40 % van de emissiegrenswaarde. Dat klinkt ingewikkeld, maar betekent dat een-voudigere – lees goedkopere – meetmetho-den volstaan. Tot nu toe moesten dergelijke stofmetingen volgens het Activiteitenbesluit voldoen aan de Europese normen en werd een afwijking van 30 % getolereerd. Dit bete-kent onder meer dat speciale laboratoria de metingen moeten uitvoerd.

De genoemde aanpassingen zijn overigens nog niet definitief: de Tweede Kamer moet nog akkoord geven. Dit gebeurt waarschijn-lijk medio 2015.

Regels aangescherptHoewel een aantal regels waarschijnlijk wordt versoepeld, krijgen houtstokende telers op bepaalde vlakken nog steeds te ma-ken met strenge eisen voor de uitstoot van stof en NO

x. Zo moeten bestaande installa-

ties met een vermogen groter dan 1 MW, die zijn geplaatst vóór april 2010, per 1-1-2017 voldoen aan strengere emissie-eisen voor stof. Dit kan ertoe leiden dat telers moeten investeren in een extra stoffilter. Hierbij heeft de teler de keuze tussen een elektro-statisch filter (1-5 MW) of een doekenfilter (>5 MW). De prijs van een doekenfilter begint bij ! 50.000, een elektrostatisch filter kost minimaal ! 100.000.

En hoewel mildere meeteisen gaan gelden voor bestaande houtstookinstallaties met een kleiner vermogen, krijgen ondernemers die vanaf 1 januari 2015 investeren in een nieuwe ketel (<1 MW) wel te maken met strengere eisen voor stof- en NO

x-emissie.

„Tot nu toe beschikten deze houtkachels vaak alleen over een cycloonfilter, die de grove stofdeeltjes uit de rookgassen haalt”, legt Gerard Prinsen uit. „Vanaf dit jaar moet hierbij ook worden geïnvesteerd in een aanvullend filtersysteem.”

Al met al brengen de recente wetswijzi-gingen volgens Prinsen weinig positiefs voor de telers: zij worden nog steeds gedwongen om komende jaren te investeren in aanvul-lende technieken. „Dit zal veel houtstokende telers dwingen te stoppen en nieuwe pro-jecten in de kiem smoren. De Nederlandse houtstookprojecten worden vakkundig om zeep geholpen, ook omdat van een gelijk Europees speelveld geen sprake is.”

Niet te volgenDoor de complexiteit en de vele wijzigin-gen, is het voor telers, maar ook voor de handhavers zelf, lastig om het overzicht te houden wat betreft actuele emissie-eisen, zo is de ervaring van Prinsen en Peeters. „Ik krijg hierover veel telefoontjes van glastuin-der”, zegt Peeters. „En zelfs de Regionale Milieudiensten, die de handhaving hebben overgenomen van de gemeenten, weten niet

altijd van de hoed en de rand. Zij vragen soms aan de tuinder hoe het zit.” Prinsen ziet dat telers dit issue naast zich neerleggen, totdat ze te maken krijgen met een handha-vingsactie. „Maar als het dan niet in orde is, dan hebben ze een serieus probleem.”

Het ministerie van Infrastructuur en Mi-lieu geeft in een reactie aan dat telers via het hulpmiddel ’Abees’ op de site van Kennis-centrum InfoMil (www.infomil.nl) eenvou-dig te weten komen aan welke emissie-eisen hun stookinstallatie moet voldoen. In deze tool zijn de laatste voorgestelde wijzigingen echter nog niet verwerkt; dit gebeurt pas als de Tweede Kamer hiermee heeft ingestemd.

Sander Peeters vult aan dat het Program-ma Kas als Energiebron ook via de Studio-groep bio-energie telers informeert over de actuele emissienormen. Meer informatie is te vinden op www.energiek2020.nu. <

Q�De overheid wil medio 2015 bepaalde emissie-eisen voor houtketels verruimen. Q�De Tweede Kamer moet hier nog mee instemmen. Q�Emissienormen voor stof en NOx wor-den komende jaren juist aangescherpt.Q�Telers en handhavers weten vaak niet ZDDU�]H�DDQ�WRH�]ĎQ�

Dat de emissienormen voor houtketels de komende jaren op de schop gaan, is voor 5RODQG�'X\YHVWHĎQ�YDQ�+ROODQG�6WUHOLW]LD�LQ�Zevenhuizen niets nieuws. Wat er precies WH�JHEHXUHQ�VWDDW��ZHHW�KĎ�HFKWHU�QLHW��e,N�ODV�LQ�GH�%ORHPLVWHUĎ�GDW�GH�YHUDQGHULQJHQ�niet direct negatieve gevolgen hebben voor RQV�t�ZĎ�KHEEHQ�HHQ�KRXWNHWHO�PHW�HHQ�vermogen van 0,5 MW –, dus heb ik me er YHUGHU�QLHW�LQ�YHUGLHSWr��]HJW�'X\YHVWHĎQ��e(LJHQOĎN�LV�DOOHV�GDW�WH�PDNHQ�KHHIW�PHW�KRXWNHWHOV�LQJHZLNNHOG�HQ�EHZHUNHOĎN��GDW�JHOGW�RRN�YRRU�GH�HPLVVLHQRUPHQ��+HW�LV�lastig om inzicht te houden in de actuele normen. Toen we onze ketel in 2011 in ge-bruik namen, is deze volledig doorgemeten. Aangezien de regels voor onze installatie QLHW�]ĎQ�DDQJHVFKHUSW��JD�LN�HUYDQ�XLW�GDW�alles in orde is.”-DUQR�%DDV�YDQ�.ZHNHUĎ�$��%DDV�LQ�(QV�heeft volgens eigen zeggen wel een goed

’Houtketel biedt nog steeds veel voordeel’

LQ]LFKW�LQ�GH�HPLVVLHQRUPHQ�YRRU�]ĎQ�houtkachel met een vermogen van 5 MW. 'LW�EHWHNHQW�GDW�KĎ�YROJHQV�GH�ZHW�SHU�2017 zal moeten voldoen aan strengere emissie-eisen voor stof en hiervoor extra LQYHVWHULQJHQ�]DO�PRHWHQ�GRHQ��e2S�RQ]H�vergunning, die in 2010 is verleend, staat echter dat de normen gedurende tien jaar RQKHUURHSHOĎN�]ĎQ��'XV�KRHYHQ�ZH�HLJHQOĎN�pas in 2020 te voldoen aan de nieuwe QRUPHQ��]R�YLQGHQ�ZĎ��+LHURYHU�]ĎQ�ZH�LQ�gesprek met de provincie.”De voorgenomen versoepeling van de NOx-norm voor ketels van 1 tot 5 MW pakt JXQVWLJ�XLW�YRRU�%DDV��e'H�QRUP�YDQ��mg/Nm3 moeten we kunnen halen, zonder te investeren in een systeem voor ureumin-jectie. Maar al hadden we deze investering wel moeten doen, dan nog hadden we de houtkachel niet aan de straat gezet. Daar-YRRU�OHYHUW�KĎ�WH�YHHO�YRRUGHHO�RS�r�

Richtlijn hout.indd 35 06-01-15 17:02


Is er nog toekomst voor grootbloemige gerbera?Het areaal grootbloemige gerbera is sinds 2000 gedaald van 145 ha naar 55

KD�QX��(Q�GH�GDOLQJ�]HW�QRJ�GRRU��,Q�GH�PLQLpV�ZRUGW�UHGHOĎN�YHUGLHQG��PDDU�

LQ�GH�JURRWEORHPLJHQ�EOĎIW�KHW�WREEHQ��,V�HU�QRJ�WRHNRPVW�YRRU�GH�JURRW-

bloemige gerbera?

Joef [email protected]

vaker voor de speciale gerbera’s, zoals de spiders en de gerrondo’s. Daarmee kunnen ze zich nog onderscheiden.

BolknakkenHoe een bloem het uiteindelijk in de markt doet hangt af van veel factoren. De mini heeft bijvoorbeeld zijn presentatie mee. Hij wordt op water aangevoerd, waardoor de kopers in de cash-and-carry een zee van kleuren zien. De grootbloemigen worden echter voor een belangrijk deel in een doos aangevoerd; die zitten meer verborgen.

En dan is er het ongrijpbare begrip ’trend’. „De grootbloemige is oubollig”, oordeelt een teler van mini’s. „Hij is te groot. Bovendien is de mini veranderd. Vroeger was hij een centimeter of 5-6, maar tegenwoordig zit hij vaak rond de 7-8 cm. Daarmee is het eigenlijk een ’midi’ geworden; een ’midden-bloemige’ gerbera. Die neemt de plek in van de grootbloemige.”

Inkoper Theo de Lange vergelijkt het met de bolknaksigaar. „Vroeger waren er veel mensen die bolknakken rookten. Maar met het verdwijnen van die generatie is ook de bolknak helemaal verdwenen. Daar moet ik aan denken als we het hebben over de groot-bloemige gerbera.”

Transport te duurDe vraag is echter of de consument zo’n uit-gesproken mening heeft. Henny Bruggeman is ervan overtuigd dat de consument geen onderscheid maakt tussen grootbloemig en mini. Ook Boerlage van Terra Nigra denkt dat het succes van de mini weinig te maken heeft met de smaak van de consument. „Mini’s hebben een beter verdienmodel

Is er nog toekomst voor de grootbloemige gerbera?’, zuchtte onlangs een teler die zijn rendement al een paar jaar onder

druk ziet staan. Sinds veredelaar Terra Nigra in 1989 de germini in de markt heeft gezet, heeft deze de bloem de standaard gerbera geleidelijk van zijn plek verdron-gen. Aanvankelijk was het een aanvulling op het assortiment, maar vanaf 2000 is het areaal met grootbloemigen gedaald van 150 ha naar de 55 ha die er dit jaar nog over zijn. En de daling zet door, want voor volgend jaar wordt 50 ha grootbloemig verwacht, is af te leiden uit de jaarlijkse markanalyse van veredelaar Schreurs.

:HUHOGZĎG�LV��JURRWEORHPLJIn Nederland staat ongeveer 200 ha gerbera. Dat zijn zo veel bloemen, dat het overgrote deel geëxporteerd moet worden. Rozen worden in een doos door de lucht vervoerd, maar voor de gerbera is dat te duur. Een gerbera met zijn volumineuze verpakking moet over de grond worden vervoerd. Daar-door ligt de reikwijdte van de Nederlandse gerbera op een straal van 1.500 km.

Waar wordt de grootbloemige vooral ver-kocht? In elk geval niet in Nederland. Hier gaat 90% van de gerbera’s in het boeket, en daarvoor vindt men de grootbloemige te groot. „De grootbloemige hebben we al jaren niet meer in huis”, zegt Mark ten Doeschate, eigenaar van Bloemenhuis Max in Venlo. „Ze zijn prachtig in arrangementen en grote versieringen, maar te dominant voor een boeket. Daarentegen verkopen wij honderden minigerbera’s per week. Er zijn veel kleuren beschikbaar, die we in alle seizoenen kunnen gebruiken. ”

Over de hele wereld bezien is 80% van

de geteelde gerbera’s grootbloemig. Mini’s worden met name verkocht in een straal van 500 km rond Nederland.

Wat meespeelt is de manier waarop de bloemen worden gegeven. In het voormalige Oostblok en in Rusland, waar de grootbloe-mige populair is, zijn bloemen vaak om weg te geven. Zo geven ze in Rusland graag één grote bloem weg. „Daar gaat het om het moment”, zegt Theo de Lange, gerbera-inkoper bij FleuraMetz. „Het maakt niet uit of de bloem aan het eind van de avond nog staat.” In West-Europa kopen consumenten ze vaker voor zichzelf, en dan mag het wat minder kosten. Maar ze willen dan wel dat de bos zeker een week goed blijft.

Overigens neemt ook in Oost-Europa de trend toe om bloemen voor eigen gebruik te kopen. Nu daar het middensegment begint te groeien, ontstaat er meer interesse in bloemen. Dat leidt tot een groeiende vraag naar mini-gerbera’s.

Veel nieuwe soortenIn de gerbera’s wordt flink veredeld, zowel voor grootbloemig als voor mini. Elk jaar verschijnen ongeveer 80 nieuwe cultivars op de markt. Dat lijkt een hoop vernieuwing, maar de keerzijde is dat het voor een teler bijna onmogelijk wordt om zich met een nieuwe soort te onderscheiden, want bijna alles is er al.

„In een moeilijke markt kiezen onderne-mers voor zekerheid”, merkt Eric Boerlage, areamanager bij veredelaar Terra Nigra. „Er wordt weinig nieuw meer gezet. En als telers toch voor een nieuwe soort kiezen, dan moet daar vooral een stevige productie onder zitten.”

In het buitenland kiezen kwekers steeds

Areaal krimpt jaar na jaar

Toekomst grote gerbera.indd 36 06-01-15 17:02


In het kort

:HUHOGZĎG�LV��YDQ�GH�JHWHHOGH�JHUEHUDpV�JURRWEORHPLJ��,Q�:HVW�(XURSD�NLHVW�PHQ�HFKWHU�YRRUDO�YRRU�GH�PLQL�

Foto

: Ge

rd

Ien

de

no

oy

omdat ze gemakkelijker zijn te transporte-ren. En voor de supermarkt is de grootbloe-mige gerbera duur. De boeketten moeten zo goedkoop mogelijk worden gevuld.”

„Het vervoer is hartstikke duur gewor-den”, beaamt De Lange van FleuraMetz. „Van grootbloemigen kunnen er 60 dozen maal 50 bloemen op een kar. Van mini’s passen op diezelfde kar 128 dozen met 60 stuks. Dat is meer dan twee keer zo veel. En dat is aantrekkelijk in een tijd dat het moeilijker gaat.”

De grootbloemige is lastiger te automa-tiseren dan de mini. De variatie in verpak-kingen is veel groter en het insteken van de lange grote bloemen is handwerk. Daarom hebben de meeste gerberatelers een keuze gemaakt tussen grootbloemig en mini. Een enkeling heeft allebei om het pakket volledig te maken.

Hoewel veel telers al zijn overgestapt naar mini, is dat niet heel eenvoudig. „Mijn machines zijn niet geschikt voor mini”, zegt Wouter Rijm, teler van grootbloemige ger-bera’s in De Kwakel. „Met één van de twee bosmachines zou het kunnen, maar het is niet optimaal.” Voor bepaalde verpakkingen zijn ook nog geen machines ontwikkeld. Fabrikanten kijken immers naar de potentie in de markt, en die is voor grootbloemige gerbera niet zo groot.

LichtpuntjesToch zijn er ook lichtpuntjes. „Sommige kwekers weten hun grootbloemigen bijna voor 100% direct af te zetten. Ook zullen er robuustere soorten ontwikkeld worden die minder snel te beschadigen zijn, makkelijker te verwerken en simpeler te verpakken”, ver-wacht Leo van Holstein (Holstein Flowers in De Lier), die grootbloemig en mini teelt en veredelt. „Er is zeker toekomst voor groot-bloemige gerbera, maar het areaal zal meer in evenwicht moeten komen met de vraag.”

Teler Wouter Rijm gaat ervan uit dat de grootbloemige gewoon weer terugkomt in de belangstelling. „Die hoop heb ik nog steeds, en dat is de weg die ik heb ingesla-gen. We schrijven nog steeds zwarte cijfers. Waarschijnlijk komt dat doordat we ons richten op de directe handel. Maar ook ik durf op dit moment geen grote investerin-gen te doen.”

Ook Henny Bruggeman, projectleider markt & product bij FloraHolland, verwacht dat er markt blijft voor grootbloemig. „Die markt mag echter niet te klein worden, want als er onvoldoende product beschikbaar is, dan gaat de handel op zoek naar alternatie-ven. Dan ontstaat een negatieve spiraal.”

Waar die ondergrens ligt is echter niet duidelijk. Willem van den Berg, areamana-ger bij veredelaar Schreurs, denkt dat het

areaal grootbloemig nog verder zal dalen, totdat het weer exclusief wordt om een grootbloemige in een boeket te gebruiken. „Dit is echter afhankelijk van de andere producten die in het boeket zitten. In de VS bijvoorbeeld bestaat een boeket uit grote bloemen, zoals lelies. Daar is 85% van de gerbera’s grootbloemig. Hier in Nederland zitten vaak kleine vullers in een boeket.”

Waar de neergang van de grootbloemige gerbera gaat stoppen, kan niemand zeggen. Maar wat er moet gebeuren is duidelijk. Projectleider Henny Bruggeman: „De ger-bera heeft een heel goed imago. Je ziet hem overal, en hij wordt overal voor gebruikt. We moeten dus zorgen dat de gerbera in de picture blijft.” <

! De grootbloemige gerbera verliest jaar na

jaar terrein op de mini.

! Telers vragen zich af waar deze daling stopt.

Q�+DQGPDWLJH�YHUZHUNLQJ�HQ�LQHIƂFLÈQW�WUDQV-

port maken de bloem relatief duur.

Q�9HHO�WHOHUV�]ĎQ�DO�RYHUJHVWDSW�RS�PLQL��PDDU�

GLH�RYHUVWDS�LV�QLHW�JHPDNNHOĎN�

Q�'H�JURRWEORHPLJH�KHHIW�WRHNRPVW��PDDU�]DO�

eerst nog verder dalen in areaal.

Toekomst grote gerbera.indd 37 06-01-15 17:02


Teelttips

AnthuriumLichtIn de winter ontstaat

makkelijk de indruk dat

de instraling lager is dan

voorgaande jaren. Harde

cijfers van de twee laatste

maanden van 2014 tonen

aan dat de gemiddelde

lichtsom in Zuid-Nederland

iets (5-10%) minder was

dan ’normaal’. Het ’Wes-

ten’ zit keurig op een

gemiddelde lichtsom in

november en december.

Wel zijn er grote verschillen

ontstaan tussen bedrijven

die in november en begin

december met vastfolie

werkten ten opzichte van

bedrijven met beweegbaar

folie. Door het relatief zach-

te weer lag de beweeg-

bare folie op de dag veelal

open. Er kon gemakkelijk

1 mol/m2/dag op gewas-

nivo extra ’binnen gehaald

worden’. Ook voor nu is

het nog van groot belang

de folie open te laten lopen

om maximaal licht binnen

te halen. Rond de 100

Watt instraling kan het

folie openen. Hierbij moet

wel worden gecorrigeerd

voor de buitentemperatuur,

neerslag en windsnelheid.

$IZĎNHQGH�EORHP-YRUPWe komen de afgelopen

weken afwijkende bloem-

vormen tegen in verschil-

lende rassen. Vooral Midori

laat dit gemakkelijk zien.

Veelal zijn de bloemen gro-

ter, hebben ze een groene

tong of extra grote oren.

In een extreme situatie kan

het zelfs zo zijn dat de kolf

niet op het schutblad zit

maar op de steel.

Deze afwijkingen zijn te

wijten aan te hoge (etmaal)

tempe-raturen in de zomer.

De grote bloemen die nu

verschijnen, zijn immers in

de zomer aangelegd. Er

zijn bij anthurium immers

al drie bloemknoppen

aangelegd in het groeipunt

waarbij de kleinste knop-

fase erg gevoelig is voor

grote afwijkingen in het

klimaat.

:DWHUJLIWMomenteel is een watergift

van 3-4 l/m2/week heel

normaal wanneer er met

vast folie en zonder belich-

ting wordt geteeld. Geef

bij deze lage watergiften

één keer per week water.

De watergift moet dan wel

in 2-3 druppelbeurten ver-

deeld worden.

André Lont, Bureau IMAC Bleiswijk 010-5219094

chrysAnt1DFKWWHPSHUDWXXUDe verdamping van het

gewas ligt nu op een laag

niveau. Bij weinig natuur-

lijke instraling heeft de

plant weinig assimilaten

over voor groei, ook bij

gebruik van assimilatiebe-

lichting. Door de geringe

verdamping neemt de plant

met name calcium (Ca)

minder makkelijk op en

verloopt het intern trans-

port moeizaam. Ca-gebrek

kan leiden tot slecht blad,

verdampingsvlekjes in het

blad, afsterving van bloem-

knoppen en zwarte hartjes.

Een lichtsomafhankelijk

nachttemperatuur voor-

komt dat de plant na een

donkere dag inteert door

gebrek aan assimilaten.

Bovendien bevordert het

na een lichte dag de ver-

branding van suikers, wat

onder andere de wortel-

groei en actieve opname

van voeding stimuleert.

Voor de opname van Ca is

in de winter ook de actieve

opname door de wortel

belangrijk. ’s Nachts kunt

u de actieve opname sti-

muleren door de nachttem-

peratuur te verhogen. Dit

stimuleert de worteldruk

waardoor Ca makkelijker

groeipunten in wortels, net

afgesplitste bladeren en

knoppen bereikt. Dit mag

echter alleen als overdag

voldoende assimilaten zijn

gevormd.

Een lichtsomafhankelijke

nachttemperatuur heeft

ook invloed op de opbouw

van de plant. Na een mooie

winterse dag kan de dag-

temperatuur hoger komen

te liggen dan de nachttem-

peratuur. Dit kan tot te veel

strekking leiden. Door ook

de nachttemperatuur na

een mooie dag te verhogen

groeit de plant compacter.

De nachttemperatuur is het

beste te sturen met een

lichtsomverhoging op de

ventilatie-temperatuur. Met

een minimumbuis wordt de

buistemperatuur ’s nachts

al vaak hoger. Hoger dan

nodig is voor het realiseren

van de ingestelde ruimte-

temperatuur.

De ventilatietemperatuur en

de grootte van de scherm-

kier zijn bepalender voor

de gerealiseerde kastem-

peratuur. Te denken valt

aan een lichtsomverhoging

van 2°C op de ventila-

tietemperatuur met een

lichtsomtraject van 200-

500 J/cm2 per etmaal.

Dirk Jan Binnendijk Tuinbouw-adviezen, 071-5416564

ZomerbLoemen

6FOHURWLQLDSclerotinia of rattenkeutelziekte is een zeer hardnekkige

schimmelziekte, die meestal onder in een dicht gewas

voorkomt. De schimmel overleeft in de grond en blijft hier

gemakkelijk achter. Als er een aantasting op een perceel

was en u wilt weer een gevoelig gewas planten, dan kan

het nuttig zijn om de schimmelsporen voortijdig aan te

pakken. Het middel Contans (een parasitaire schimmel)

kan de sporen van sclerotinia voor het grootste deel ver-

nietigen, voordat ze schade kunnen veroorzaken. Contans

werkt niet als bestrijder van de aantasting onder in het

gewas, maar het voorkomt de aantasting door de bron aan

te pakken.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Pioen

2QNUXLGPioen is gevoelig voor een

aantal onkruidbestrijdings-

middelen. Roundup is zo

gevaarlijk dat het eigenlijk

niet veilig in dit gewas is

toe te passen. Een andere

grote schadeveroorzaker

is Chloorprofam. Vooral

vorige winter, toen de

scheuten de hele winter

behoorlijk boven de grond

hebben gestaan, is er veel

schade gespoten. Dit mid-

del mag nooit over een

gewas gespoten worden

waar de neuzen al te zien

zijn. Ook als het middel in

de regen gespoten wordt,

loopt dit langs de neuzen

en geeft schade. Omdat

het middel een perfecte

bestrijding geeft van muur

en kleine brandnetel is het

te belangrijk om zomaar

weg te laten. Gebruik

Chloorprofam met beleid

en spuit het midden in de

winter, alleen op de soor-

ten die nog geen neuzen

laten zien. Waarschijnlijk

is dit ook de reden dat de

boerenpioen gevoeliger lijkt

te zijn, deze komen name-

lijk eerder op.

Henk van den Berg Teelt- en Bedrijfsadvies, 0252-340301

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 38 07-01-15 12:44


Gerbera1DWXXUOĎNH�YĎDQGHQIn het nieuwe jaar gaat men vaak met veel energie aan de slag om ziekten en pla-gen weer biologisch te gaan bestrijden. Het scouten van het gewas is in deze fase van de teelt belangrijk. Plaats daarom gele en blau-we vangplaten om zowel de trips, wittevlieg als de mineervlieg goed in beeld te krijgen. Werk ook met feromonen van de Turkse mot om motten en rupsen in kaart te brengen.Check of de laatste tijd nog middelen zijn toegepast met een lange nawerking op natuurlijke vijanden. De meeste producenten heb-ben daarvoor een checklist

onder de noemer neven-effectenlijst. Controleer ook of er muizen zijn, want die vinden kweekzakjes lekker. Als het niet mogelijk is om direct natuurlijke vijanden in te zetten, dan is die periode te overbruggen met insec-tenparasitaire schimmels, zoals Mycotal, Botanigard en Preferal tegen de witte-vlieg en trips. Turex en Xen-tari kunnen eventueel wor-den ingezet tegen rupsen. Indien ergens meeldauw zit, is het verstandig om deze eerst onder controle te bren-gen met Rocket, Topaz of Luna Privilege.Mocht er geen nawerking zijn, dan kan worden gestart met een proefintroductie van roofmijten, zoals swirskii en persimilis. Gebruik dan los strooimateriaal en geen zakjes. Beoordeel na vijf dagen of de roofmijten nog zijn terug te vinden in

het gewas. Zo ja, dan kan men volvelds kweekzakjes of strooimateriaal inzetten. Voordeel van los materiaal is dat er direct een actieve populatie roofmijten in het gewas zit. Nadeel is wel dat deze inzet vaker moet worden herhaald voor een optimale bezetting.Voor spint is het verstandig dat elke spot gemarkeerd wordt. Op de spots kan men starten met feltiella, en daaromheen de roofmijt per-similis inzetten.Mijn voorkeur zou zijn om nu te starten met swirskii en phytoseiulus tegen wittevlieg, trips en spint, en pas later montdorensis en andersoni in te zetten. Deze roofmijten doen het namelijk pas goed als er voldoende voedsel is.

Eric Kerklaan, DLV Plant,

06-53427249

.HHV�YDQ�(JPRQGNHHV#NHHV�LQHNH�QO

Schoffelen

3LHUHet is prachtig weer voor de tijd van het jaar.

Zacht. Het strand wordt bevolkt door hardlopers

in alle soorten en maten. Wij wandelen. Onder

de Pier van Scheveningen door. Het is eb, dus

we komen tot vlakbij de palen van het restaurant.

Dus zo is volgens sommigen de tuinbouw eraan

toe, denk ik bij mezelf.

Nee, de Pier staat er niet echt florissant bij. Tien-

tallen betonnen palen die met alg zijn begroeid.

’Betonrot, een grote bak roest, ellende’ is wat je

leest op internet. ’Niet meer rendabel te krijgen!’

volgens een taxateur die in 2013 in opdracht van

Omroep West de Pier inspecteerde. ’Al krijg ik 5

miljoen toe, dan hoef ik hem nóg niet!’

Het geheel geeft inderdaad een desolate aan-

blik. Afgesloten voor publiek staat het weg te

kwijnen. De Bungy Jump toren vat samen hoe

de toekomst eruit ziet voor een eventuele koper:

Een sprong in het diepe. En dan te bedenken

dat het jaren geleden nog een gezellige toeris-

tentrekker was. Waar ging het fout?

Ik heb weleens gedacht dat het een typisch

gevalletje was voor bedrijvendokter Hennie van

der Most. De man van Kalkar. Van De Bonte

Wever. Speelstad Oranje. De Koperen Hoogte

langs de A28 vlak boven Zwolle. Die man kreeg

toch alles aan de praat? Maar helaas, ook De

Koperen Hoogte is failliet. Het restaurant kan

nog wel om zijn as, maar verder wil het voor

geen meter meer draaien. ’We kunnen niet

op tegen de crisis’ luidt de verklaring. Einde

oefening.

Met zulke berichten besef je dat we ons als

tuinbouw echt niet hoeven te schamen voor een

paar slechte jaren. Zo’n crisis hakt er gewoon in.

Ik weet dat er in het begin tuinbouwvoormannen

waren die dachten dat een bloemetje en een

plantje altijd wel gekocht zouden worden. ’Want

juist in zware tijden hebben mensen behoefte

aan gezelligheid in huis!’ Natuurlijk. Maar als het

geld opraakt gelden er toch echt andere wetten.

Eind oktober werd bekend dat de Pier verkocht

is. Er worden opnieuw plannen gemaakt. Bin-

nenkort gaat hij weer open. Er is straks plaats

voor kunst, cultuur, evenementen, winkels en

horeca. Ik zie in de verte een soort Scheveningse

Markthal opdoemen. Vers, beleving, smaak en

geur.

Let maar op: Als het met de Pier weer goed

komt, dan met de tuinbouw vast ook.

phalaenopsis

8LWYDOIn de wintermaanden kan de uitval door erwinia (natrot) ineens toeslaan. De planten zijn vanwege het gebrek aan daglicht zwakker en bij omstandigheden kan de erwiniabacterie een invals-poort vinden en toeslaan. Om de kans op erwinia te verkleinen is het belangrijk om schommelingen in het klimaat te voorkomen. Enke-le aandachtspunten voor de komende periode:! een stabiele temperatuur in de onderbuis. Wisselin-gen in worteltemperatuur kunnen de plant namelijk meer verzwakken. Een hogere temperatuur in de onderbuis na het gieten kan juist averechts werken vanwege een verhoogde worteldruk;

! planten moeten een paar uur voor de donkerperiode al droog zijn;! probeer de RV in de nacht onder de 75% te houden. Dit wordt bereikt door meer te stoken met de bovenbuis in combinatie met een kleine kier in het doek en/of in luchting.

.UĎW�HQ�FRDWLQJVMaak nu een plan voor het opbrengen van de coatings en krijt in de komende peri-ode. Een diffuse coating is al vroeg in het jaar op te (laten) brengen. Zo’n coating (met of zonder doorlating van IR-licht) zorgt dat het licht van de vroege voorjaarszon mooi diffuus in de kas komt. Het voordeel hiervan is dat het licht veel beter de onder-ste bladlagen kan bereiken

en de bovenste (jongste) bladeren minder worden opgewarmd. Nog enkele opmerkingen hierover:! lichtschade in het voorjaar komt mede door een snelle en te sterke opwarming van de bladeren;! met krijt of coating op het dek kan er langer gewacht worden met het schermen met het bovendoek;! de diffuse coating schermt ook wat licht weg. Afhan-kelijk van de zonstand is dit maximaal 10-15%;! bij een hogere instraling (meer watt/m²) wordt de kaslucht wel opgewarmd. Let daarom wel op de luchtingstemperatuur en de bijbehorende P-banden.

Ed Konijn, Bureau IMAC Bleiswijk,

010-5219094

Teelttips-Schoffelen_nw.indd 39 07-01-15 12:44

40

Colofon

Brieven

BHGUĎIVLQIRUPDWLH


Wilt u uw mening geven? Stuur een brief naar postbus 9324,

2300 PH Leiden of naar [email protected].

Reacties moeten maandag voor 9.00 uur binnen zijn.

De redactie kan brieven inkorten of weigeren.

Druk: BDU Media

DirecteurElbert van den BergSecretariaat Linda Laman 071-56 59 678Alice Hoogenboom 56 59 679 Hoofdredacteur Elbert van den Berg 071-56 59 678EindredacteurJenny Mostert 071-56 59 633VakredactiePolitiek en economieQuincy von Bannisseht 56 59 637Peter van Leth 56 59 688 Markt en afzetArie-Frans Middelburg 56 59 687Cindy van der Zwet 56 59 630Teelt en techniekHans Neefjes 56 59 638Joef Sleegers 56 59 642

BureauredactieCarolyne de Vries Lentsch, Jolanda de WekkerWebredactieErik RotteveelVormgevingDiseno VormgevingFotografieGerdien de NooyFreelancersGert van den Berg, Hermen de Graaf, Bernadette Hoefsloot, Harmen Kamminga, Ank van Lier, Astrid Zoumpoulis-Verbraeken

UITGEVERBDUmediaAfdeling Vak- en PublieksmediaPostbus 67, 3770 AB Barneveld, tel 0342 - 49 42 63, fax 0342 - 41 31 41Uitgever: Wiljo Klein Wolterink MBAVerkoopleider: Ron van de Hoef, e-mail: [email protected]

ABONNEMENTENSERVICEMutaties en bezorgingAbonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via vakbladvoordebloemisterij.nl of bij de abonnementenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk twee maanden voor vervaldatum bij de abonnementenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over een lopend abonnement en klachten over de bezorging kunt u contact opnemen met de abonnementen-service, BDUmedia, afdeling Vak- en Publieksmedia, Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Op werkdagen is de abonnementen-service telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 14.00 uur op 0342-494844, e-mail: [email protected]. PrijzenJaarabonnement: € 349,60. Studenten 25% korting; 65 plussers 15% korting. Jaarabonnement Europa: € 449,65 (België: € 377,70). Jaarabonnement buiten Europa: € 466,50. Genoemde prijzen zijn inclusief 6% btw en verzendkosten.

ADVERTENTIE-EXPLOITATIEVerkoopleider: Ron van de Hoef, 0342 - 494263, 06 - 51806325, e-mail [email protected]: Gert-Jan Bloemendal, 0342-494807e-mail: [email protected]

REDACTIESchipholweg 1, Postbus 9324,2300 PH Leidene-mail: [email protected]

Vakblad voor de Bloemisterij is een wekelijkse uit-gave van de Stichting Vakinformatie Siergewassen en BDUmedia, Vak- en Publieksmedia.}Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorg-vuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.Lezers wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestem-ming van de uitgever.Algemene voorwaarden: op alle aanbiedingen, offer-tes en overeenkomsten van BDUmedia B.V. zijn van toepassing de voorwaarden, welke zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbanken en de KvK.

p5HJHULQJ�GUDDJW�]HOI�EĎ�DDQ�PDODLVH�LQ�GH�WXLQERXZpOud-freesiateler T.A. Valstar is van mening dat de Nederlandse overheid PHGHYHUDQWZRRUGHOĎN�LV�YRRU�GH�neergang van de Nederlandse tuin-ERXZVHFWRU��

Regering en beleidmakers pronken met onze tuinbouw, maar tegelijkertijd werken ze ook stug mee aan de achteruitgang van deze sector. Zo schenkt Minister Ploumen van Ontwikkelingssamenwerking ! 15 miljoen aan Tanzania, om in dat land een vliegveld geschikt te maken voor de export

van landen tuinbouwproducten naar ondermeer Nederland.Ook wordt in sommige Afrikaanse lan-den de helft van de investeringen vanuit Nederland gesubsidieerd; de eerste vijf jaar hoeft men ook geen inkomstenbelasting te betalen.Verder wordt in veel Afrikaanse landen tien keer zoveel gewasbeschermingsmiddel gebruikt per kilo geoogst gewicht dan in ons land. Dat komt doordat er in Nederland veel meer in kassen wordt gekweekt, waar beter gebruik kan worden gemaakt van

biologische gewasbescherming.Het gaat al jaren niet goed met de Neder-landse tuinbouw; investeringen blijven ach-terwege en de prijsvorming laat structureel te wensen over. Het is niet voor niets dat er meer dan gemiddeld bedrijfsbeëindigingen zijn. Wie neemt het voortouw om het tij te ke-ren? Ik ben benieuwd hoe het verder moet.

Een verontruste oud-tuinder,T.A. Valstar Sr. Honselersdijk

MKB Adviseurs Food & Agri opgericht /72�1RRUG�$GYLHV�JDDW�YDQDI��MDQXDUL��VDPHQ�YHUGHU�PHW�0.%�$GYLVHXUV�RQGHU�GH�QLHXZH�QDDP�0.%�$GYLVHXUV�)RRG��$JUL��'RRU�VDPHQ�YHUGHU�WH�JDDQ�DOV�ÆÆQ�RUJDQLVD-WLH�YHUZDFKWHQ�]Ď�HHQ�EUXJ�WH�VODDQ�WXVVHQ�DJUR�HQ�PNE�HQ�GHOHQ�]Ď�KXQ�NHQQLV��HUYDULQJ�HQ�QHWZHUNHQ�RP�DJUDULVFKH�RQGHUQHPHUV�QRJ�EHWHU�YDQ�GLHQVW�WH�]ĎQ��'H�DGYLHVYUDJHQ�YDQ�NODQWHQ�t�RQJHDFKW�KXQ�DFKWHUJURQG�t�JDDQ�YHHODO�RYHU�ƂQDQFLHULQJ��VXEVLGLHV��EHGUĎIVRSYROJLQJ�HQ�EHGUĎIVSODQQHQ��

6SHFLDOLVWLVFKH�DJUDULVFKH�NHQQLV�EOĎIW�YRRUKDQGHQ�HQ�RRN�GH�NRUWLQJ�YRRU�OHGHQ�YDQ�/72�1RRUG�YHUDQGHUW�QLHW��

Frank Woets bij RHP )UDQN�:RHWV�LV�SHU��MDQXDUL��LQ�GLHQVW�JHWUHGHQ�DOV�WHFKQLVFK�DGYLVHXU�EĎ�6WLFKWLQJ�5+3��,Q�GH]H�IXQFWLH�JDDW�KĎ�RQGHU�PHHU�SRWJURQGOHYHUDQFLHUV�DGYLVHUHQ�RYHU�KHW�SURGXFWLHSURFHV��,Q�GH�MDUHQ�KLHUYRRU�LV�:RHWV�DFFRXQWPDQDJHU�JHZHHVW�EĎ�)ORULFXO-WXUD�HQ�SURMHFWOHLGHU�EĎ�*URHQ�$JUR�&RQWURO�

$JULFKHP�ZRUGW�83/�%HQHOX[�3HU��MDQXDUL��LV�83/�%HQHOX[�GH�QLHXZH�EHGUĎIVQDDP�YDQ�$JULFKHP��SURGXFHQW�YDQ�JHZDVEHVFKHUPLQJVPLGGHOHQ��'H�ODDWVWH�VWDS�LQ�KHW�RYHUQDPHSURFHV�

/XVWUXP�/HR�$PPHUODDQ�ORRS�2S��IHEUXDUL�RUJDQLVHHUW�3ODQWHQNZHNHUĎ�/HR�$PPHUODDQLQ�%OHLVZĎN�KHW�HHUVWH�OXVWUXP�YDQ�GH�/HR�$PPHUODDQ�ORRS�PHW�DIVWDQGHQ�YDQ��HQ��NP�LQ�GH�NDVVHQ��'H�RSEUHQJVW�JDDW�QDDU�JRHGH�GRHOHQ�

ColofonVBB-Brieven.indd 40 07-01-15 12:45

41

Kasgenoten

Documenten en linken naar website

Foto’s Filmpjes!

Onderstaande symbolen hebben de volgende betekenis en verwijzen naar de website vakbladvoordebloemisterij.nl

Agenda

Correcties en aanvullingen


FOTO

: an

k v

an

lie

r

Leeftijd: 41 jaar Plaats: Nederweert Teelt: snijhortensia’s en diverse soorten snijheesters (o.a. pioen, viburnum, skimmia en Ilex verticillata) Oppervlakte: 0,5 ha kas en 1 ha vollegrond

Wat een leuk stalletje op de foto!e9LD�GLW�VWDOOHWMH�DDQ�GH�VWUDDW�YHUNRSHQ�ZH�LQ�KHW�VHL]RHQ�KRUWHQVLDpV��VQĎKHHVWHUV�HQ�EORHPERHNHWWHQ��2QV�EHGUĎI�OLJW�ODQJV�HHQ�ƂHWVURXWH��GDW�PDDNW�HHQ�GHUJHOĎN�YHUNRRS-kanaal interessant. Daarnaast is dit een ideale manier om de minder gangbare maten, GLH�QLHW�]R�LQ�WUHN�]ĎQ�RS�9HLOLQJ�5KHLQ�0DDV��DDQ�GH�PDQ�WH�EUHQJHQ�r

U heeft ook een hoveniersbedrijf?e-D��LN�EHQ�YDQ�KXLV�XLW�KRYHQLHU�HQ�KHE�DO�VLQGV��HHQ�HLJHQ�EHGUĎI��,Q��EHVORRW�LN�KHW�URHU�RP�WH�JRRLHQ��'RRU�KHW�]ZDUH�ZHUN�NUHHJ�LN�ODVW�YDQ�PĎQ�UXJ��GDDUEĎ�NZDP�HU�VWHHGV�PHHU�FRQFXUUHQWLH��,N�EHQ�PH�WRHQ�JDDQ�YHUGLHSHQ�LQ�DQGHUH�PRJHOĎNKHGHQ�HQ�NZDP�XLW�EĎ�GH�WHHOW�YDQ�VQĎKRUWHQVLDpV�HQ�VQĎKHHVWHUV��,Q��KHE�LN�WLHQ�YHUVFKLO-OHQGH�VRRUWHQ�DDQJHSODQW��RP�WH�NĎNHQ�ZHONH�KHW�EHVWH�]RXGHQ�EHYDOOHQ�r

Hoe gaat het tot nu toe?e'H�HHUVWH�WZHH�MDDU�ZDUHQ�]ZDDU��'DW�NZDP�YRRUDO�GRRU�SUREOHPHQ�LQ�GH�VQĎKRU-WHQVLDpV��RQ]H�EHODQJUĎNVWH�WHHOW��:Ď�WHOHQ�GH�KRUWHQVLDpV�LQ�GH�JURQG�LQ�SODDWV�YDQ�LQ�SRWWHQ��]RGDW�LN�ZDW�ƃH[LEHOHU�]RX�]ĎQ�ZDW�EHWUHIW�ZDWHUJLIW��,Q�GH�JURQG�WHOHQ�YHUJW�HFKWHU�HHQ�KHHO�DQGHUH�WHHOWZĎ]H��MH�KRHIW�YHHO�PLQGHU�WH�EHPHVWHQ��+HW�NRVWWH�ƃLQN�ZDW�OHHUJHOG�RP�GLW�RQGHU�GH�NQLH�WH�NUĎJHQ��,N�ZDV�EOĎ�GDW�LN�PĎQ�KRYHQLHUVEHGUĎI�QRJ�KDG�DDQJHKRXGHQ��,QPLGGHOV�EHJLQW�KHW�WHHOWWHFKQLVFK�EHWHU�WH�ORSHQ��:H�JDDQ�GH�NRPHQGH�MDUHQ�IRFXVVHQ�RS�GH�WHHOW�YDQ�VQĎKRUWHQVLD��SLRHQURRV��VNLPPLD�HQ�,OH[�YHUWLFLOODWD��KLHUPHH�KHEEHQ�ZH�HHQ�PRRLH�MDDUURQG�VSUHLGLQJ�r

Wat zijn uw ambities met het bedrijf?e,N�ZLO�KHW�DUHDDO�XLWEUHLGHQ��%ĎYRRUEHHOG�GRRU�HHQ�NDV�EĎ�WH�NRSHQ��RRN�KHEEHQ�ZH�EĎ�RQV�KXLV�QRJ�YLHU�KHFWDUH�JURQG��2S�WHUPĎQ�ZLO�LN�KHOHPDDO�VWRSSHQ�PHW�KHW�KRYHQLHUV-ZHUN��6SĎW�YDQ�GH�RYHUVWDS�KHE�LN�RYHULJHQV�WRWDDO�QLHW��,N�KHE�QX�YHHO�PHHU�UXVW�GDQ�WRHQ�LN�HONH�GDJ�WH�PDNHQ�KDG�PHW�SDUWLFXOLHUHQ��GLH�VWHHGV�YHHOHLVHQGHU�ZHUGHQ�r

Wat doet u buiten werktijd?e,N�KHE�QLHW�]RYHHO�YUĎH�WĎG��GDDU�EHQ�LN�GH�SHUVRRQ�QLHW�QDDU��0ĎQ�ZHUN�LV�PĎQ�KREE\��$I�HQ�WRH�YLQG�LN�KHW�ZHO�OHXN�RP�LQ�PĎQ�MHHS�GRRU�GH�ERVVHQ�WH�VFKHXUHQ��VDPHQ�PHW�HHQ�YULHQG��0DDU�GDW�JHEHXUW�KRRJXLW�HQNHOH�PDOHQ�SHU�MDDU��,N�EHQ�RRN�JHHQ�YDNDQWLH-JDQJHU��QD�WZHH�GDJHQ�ZLO�LN�ZHHU�QDDU�KXLV��:Ď�ZRQHQ�KLHU�]R�PRRL�HQ�YUĎ��GDW�LN�QHW�]R�OLHI�LQ�PĎQ�HLJHQ�WXLQ�]LW�r

Nog goede voornemens voor 2015?e%HGUĎIVPDWLJ�ZLO�LN�KHW�QRJ�EHWHU�GRHQ��HU�PHHU�XLWKDOHQ��9HUGHU�KHE�LN�QLHW�]RYHHO�ZHQVHQ��LN�EHQ�HLJHQOĎN�KHHO�WHYUHGHQ�r

Erwin Knapen

Binnenland��MDQ}:RUNVKRS�ILQDQFLHULQJVLQVWUXPHQWHQ�opkomende markten en ontwikkelingslanden, Den +DDJ��,QIR��ZZZ�WRSVHFWRUWX�QO��MDQ}Bijeenkomst Greenport Aalsmeer: New Business. Info: www.greenportaalsmeer.nl ��MDQ}Dag van de tulp, breed en informatief programma over de diverse ontwikkelingen in het vak, Proeftuin Zwaagdijk, 13.30 uur. Info: www.proeftuinzwaagdijk.nl��HQ��IHE}Voorjaarsbeurs Floralis Boskoop. Info: floralisboskoop.nl��IHE}Tuinbouw relatiedagen, Gorinchem. Info: www.evenementenhal.nl��IHE}Vaktentoonstelling, Proeftuin Zwaag-dijk. Info: www.vaktentoonstelling.nl��PDD})ORUD+ROODQG�6HDVRQDO�7UDGH�)DLU��1DDOGZLMN��PDDUW��XXU��PDDUW��9.00-16.00 uur.��PDD}(QHUJLHN��HYHQW��%OHLV-ZLMN��XXU��,QIR��ZZZ�HQHUJLHN��QO��DSU}Kom in de Kas, landelijk evenement. Info: www.komindekas.nl

LTO Glaskracht Nederland��MDQ��IHE}Kantinebijeenkomst +HW�1LHXZH�7HOHQ��=XLG�2RVW�1HGHUODQG��%HUNHO�HQ�5RGHQULMV��:HVWODQG��HQ��*RULQFKHP��7KHPD��HQHUJLHEHVSDULQJ�zonder investeren. ��MDQ}Gewasbijeenkomst poinsettia. ��PDD}PlantgezondheidEvent, Bleiswijk. ��MXQ}:DWHU(YHQW��%OHLVZLMN��XXU��Info: www.ltoglaskrachtnederland.nl

Buitenland��MDQ},30�(VVHQ��'XLWVODQG�� Info: www.ipm-essen.de��IHE}0\SODQW��*DUGHQ��EHXUV��,WDOLÈ��0LODDQ��,QIR��ZZZ�P\SODQWJDUGHQ�FRP��PDD}:RUOG�)ORUDO�([SR��/RV�$QJH-les, USA. Info: worldfloralexpo.com��PDD��DSU})ORZHUV��+RUWHFK�8NUDLQH��EORH-men- en tuinbouwvakbeurs, Kiev, Oekraïne. Info: www.flowershortech-expo.com��DSU}1RUGLF�)ORZHU�([SR��EHXUV��0DOPÓ��Zweden. Info: www.nordicflowerexpo.com.

Foutieve functie Lisa van WingerdenIn het artikel op bladzijde 53 van Vakblad nummer ��VWDDW�GDW�/LVD�YDQ�:LQJHUGHQ�VDOHVPDQD-ger is bij Nespresso. Zij is echter salesagent voor Nespresso via PSfm.

Kasgenoten agenda_nw.indd 41 07-01-15 12:45

.5,-7(1�(1�5(,1,*(1Voor andere werkzaamheden vraag naar de mogelijkheden

:LM�KHOSHQ�X�JUDDJ�7��

EVAL: voor elke situatie juiste installatieEen degelijk advies, prima service en een betrouwbare begeleiding… Samen met de klant bedenken onze technici steeds de beste oplossing. Daarbij kijken ze niet alleen naar het optimaal functioneren van installaties, maar ook naar betrouwbaarheid en energieverbruik.

Galglaan 11 2311 ND Rijnsburg Tel. 071 402 26 21 [email protected]

InstallatieburoEVAL B.V.

www.eval.nl

;L]LUZ�HSSL�Z[VVT^LYRaHHTOLKLU5RHORIDUHQGVYHHQ

��÷��LQIR#NOLQNVWRRP�QO�÷�ZZZ�NOLQNVWRRP�QO�

VAN KLINK STOOMKETELVERHUUR

VEBU V.O.F. Kasonderhoud

- Glasreparatie- Goten smeren- Overspuiten- Goten reinigen- Diverse reparaties

Tel. 06-51 35 04 52 e-mail: [email protected]

WILT U OOK ADVERTEREN

OP DEZE PAGINA?BEL: 0342-494290

QUALITY FLOORS F O R E X C E L L E N T P L A N T S

www.erfgoed.com +31(0)79 593 38 00

• Sinds 1958• Steeds vernieuwend• De specialist in teeltvloeren

BIMAR ASFALT & SERVICES B.V.

• Voor alle asfalt op en rond uw bedrijf• Ook zuurbestendig asfalt voor uw voersilo's en voergangen• Wij doen ook vloeistofdichte asfaltvloeren met certi! caat

en keuring• Wij zijn onbetwist de asfalt en silo-specialist• Reageer nu snel en wij komen bij u langs voor een geheel

vrijblijvende o" erte• Als u nu reageert voor 1 februari, is de kleef-laag gratis bij

een 2 lagen systeem tot 500 m#

Bimar Asfalt & Services B.V.Tel: 06 47728544 www.bimar-leiden.nl

René vd Stokschermingen voor aanleg,onderhoud en renovatie

T: 0174 - 517897M: 06 53 437 827

www.renevanderstok.nl

TEELTVLOER

Afvoergoot

Vastzetsysteem

WWW.SCHELLEVIS.NL

CO2 - °C-meterGT1050 voor het meten van CO2 concentratie in de lucht. CO2 en temperatuur gelijktijdig te zien. Ook leverbaar met RV meting (relatieve luchtvochtigheid).

E-mail: [email protected]. 0297 325836

Voor uitgebreide informatie:www.meten.nl

617835.indd 42 7-1-2015 11:14:08

617836.indd 43 7-1-2015 11:04:49

• P R E S E N T S •

S T A R R I N G :

Examentijd

S T A R R I N G :

Secretaressedag

S T A R R I N G :

grootouderdag

www.delifl or.nl info@delifl or.nl

donderdag 15 januari en vrijdag 16 januari 2015van 10.00-17.00 uur, Korte Kruisweg 163, 2676 BS Maasdijk

Wij heten u van harte welkom bij de première van 365 DAYS OF BEAUTY.Tijdens deze première nemen wij u mee in het kleurrijke verhaal van Delifl or soorten op iedere dag van het jaar.

Honderden fraai bloeiende bekende chrysanten en nieuwe fi lmsterren zoals Belicia, Lesia, Celtic enMango maken hun opwachting op de rode loper.

Tijdens 365 DAYS OF BEAUTY - presenteren wij boeketten en arrangementenvoor bloemen- en feestdagen jaarrond, van Valentijnsdag tot Grootouderdag, ze zijn er allemaal.En uiteraard kunt u net als voorgaande jaren uw stem uitbrengen op het mooiste Delifl or ras.

Wie wint dit jaar de felbegeerde ‘Teler got Talent Award’?Veel redenen om zelf aanwezig te zijn tijdens onze bloeiproeven,

de bijna niet te fi lmen Delicatessen 2015.

donderdag 15 januari en vrijdag 16 januari 2015donderdag 15 januari en vrijdag 16 januari 2015

S T A R R I N G :

Valentijnsdag

��'HOLIORU�'HOLFDWHVVHQ�$��$GYHUWHQWLH�IORZHUV�LQGG�� 617837.indd 44 7-1-2015 11:04:21

VBB_02-2015

Documents

Transcript of VBB_02-2015