Van Mercator tot GISVan Mercator tot GISKaartvaardigheden in de klas

Inhoud Inhoud

Kaarten, niet meer van deze tijd?

Waarom zijn kaarten belangrijk?

Welke kaartvaardigheden zijn essentieel?

Hoe leer je kaartvaardigheden aan?

En de topografische kennis?

Wat met GIS?

Kaarten, niet meer van deze tijd?Kaarten, niet meer van deze tijd?

Google Earth – Virtual Earth

Visualiseren van de wereldo.a. street view

Belangrijk in lessen aardrijkskunde

Digitale revolutie: pas aan het begin!cfr. boekdrukkunst

VRAAG

Wat zien de leerlingen?

Zien ze door de bomen het bos nog?

Stellen ze zich de vraag waarom gebieden verschillende kenmerken hebben?

Rol van de leraar?

Helpen te begrijpen wat ze zien

De kaart = hulpmiddel om een beeld te vormen van de wereld!

Waarom zijn kaarten belangrijk?Waarom zijn kaarten belangrijk?

Kaarten zijn een denkmiddel

Am. Geograaf Hartshorne 1969

Aardrijkskunde

verschijnselen en processen die zich afspelen op aarde

ruimtelijke verschijnselenKaart geeft informatie patronen

processen

Ruimtelijk verschijnsel: waar ligt iets t.o.v. een ander verschijnsel?

Hoe zijn verschijnselen gespreid?

Vertonen ze een patroon?

Valt dit patroon samen met een ander patroon?

Niet alles kan op 1 kaart

Belang van thematische kaarten

Ruimtemissie Dirk Frimout: ATLAS

Zonder kaarten begrijp je minder van de wereld om je heen

Hoe zit het met het gebruik van de atlas in de les?

En tijdens evaluaties?

Visie van de leerplannen aardrijkskunde?

WAARNEMING LOKALISATIE

VERBANDEN INZICHT

ECOLOGISCHEGEVOLGEN

WAARDEN-GERICHTHEID

BESCHRIJVEND VERKLAREND PROSPECTIEF

Groei naarverantwoordelijkheid

esthetische component

bewondering verwondering landschapsbeleving

kritische component

respect ander culturen engagement

ecologische component

confrontatie menselijkhandelen- milieu

Goede aardrijkskundeleraren…

-Aandacht voor kaartvaardigheden: belang van leerlijnen.

-Werken met digitale kaarten als er een goede fond aanwezig is van kaartvaardigheden.

Werken met niveaus

  Werken met kaarten

Niveau 1waarnemen - kennen van feiten

De elementen van de legende op de kaart herkennen en benoemen. De schaal afleiden.

Niveau 2analyseren - selecteren van relevante geografische informatie

Uit de kaart de geografische elementen halen die relevant zijn binnen een onderzoekscontext.

Niveau 3structureren – zoeken naar complexere samenhangen en relaties

Op kaart de geografische elementen classificeren en relateren.

Niveau 4toepassen - probleemoplossend denken

Een kaart interpreteren.

Essentiële kaartvaardighedenEssentiële kaartvaardighedenKaartproductie

Eindtermen

Eerste graad

31 voor de eigen omgeving de drukke verkeersknooppunten aanbrengen op kaart of stadsplan.

Tweede graad

17op een eenvoudige manier aardrijkskundige gegevens cartografisch voorstellen.

Derde graad

16 aardrijkskundige gegevens opzoeken, ordenen en op eenvoudige manier verwerken, gebruik makend van beschikbare, hedendaagse informatiebronnen en –technieken.

Kaartselectie

De juiste kaart kiezen in functie van het gestelde doel

De Standaard

Helft leerlingen kan geen kaart lezen Weten niet hoe ze informatie moeten zoeken en verwerkendinsdag 24 april 2012, 03u00Auteur: Nikolas Vanhecke , Tom Ysebaert

Eindtermen

Eerste graad

3een kaart en een aardrijkskundig element in een atlas vinden en lokaliseren aan de hand van de inhoudstafel en het namenregister.

5 leren spontaan de passende kaart raadplegen.

Derde graad

17 een kaartvoorstelling kiezen in functie van het gebruik.

Kaartlezen Eerste graad

1een reëel landschap en beelden ervan met elementaire geografische termen beschrijven en deze op een overeenstemmende kaart aanwijzen.

2kaarten en plattegronden lezen door gebruik te maken van legende, schaal en oriëntatie.

4 op werkkaarten van Vlaanderen of België en van andere bestudeerde gebieden diverse landschapscomponenten benoemen, zijnde reliëfgebieden, rivieren, landbouwgebieden, industriegebieden, agglomeraties en steden, zeehavens,

transportassen, toeristische streken en toeristische centra.

6 elementaire begrippen aangaande de bevolking, inclusief culturele aspecten, verwoorden en desbetreffende bevolkingsgegevens aflezen van kaarten en grafieken.

14op kaarten hoogten en hoogtezones aflezen aan de hand van hoogtepunten, hoogtelijnen en kleuren.

20 gegevens over weer en klimaat van een gebied uit cijfers, grafische voorstellingen en kaarten aflezen.

Tweede graad

1.op kaarten aanduiden en benoemen:- continenten en oceanen;- de belangrijkste reliëfeenheden en rivieren;- de belangrijkste staten;-natuurlijke en menselijke aardrijkskundige entiteiten.

2.bestudeerde regio's en thema's op eenvoudige thematische wereldkaarten situeren.

Derde graad

•met een voorbeeld aantonen dat een afbeelding of een kaart een gecodeerde voorstelling is van de werkelijkheid.

24 vereenvoudigde geologische kaarten en bodemkaarten lezen.

 

Kaartanalyse

Patronen op een kaart beschrijven (classificeren) en nagaan of bepaalde patronen samenvallen (relateren).

Eerste graad

Afbakenen: vb. landschappen op basis van hoofdkenmerken afbakenen

Relaties onderzoeken: verticale relaties – horizontale relaties

Werkwoorden in de leerplandoelstellingen cruciaal

Leerplanstudie!

Tweede graad

afleiden: vb. kenmerken van klimaatzones

Relaties onderzoeken:- bevolkingsdichtheid – natuurlijk milieu - ontwikkelingsgraad - menselijke activiteiten –ecologische problemen- industrie - vestigingsfactoren

Derde graad

Onderzoeken: - structuur van de bebouwde en open ruimte

In verband brengen: - mondiaal milieuprobleem – socio-economische activiteiten- geologische doorsnede – geologische kaart- …

Kaartinterpretatie

Verschijnselen op een kaart verklaren en voorspellen

Eerste graad

verklaren: de relatie tussen de bevolkingsspreiding en het ruimtegebruik verklaren.

Tweede graad

verklaren: de toeristische ontwikkeling op basis van aantrekkingsfactoren verklaren.

Derde graad

interpreteren: weerkaarten interpreteren.

Verklaren: reliëfvormen verklaren processen verklaren

1

1 1

1

2

2

2

2

3

3

3

3

4 4

4 4

5 5

5 5

1

1 1

1

10 seconden

1

2

3 4

5

Nummer 1 beschrijft

Nummers 2, 3, 4, 5 tekenen

Daarna de nummers 2 naar voor en 10 seconden waarnemen.

Wordt 10 maal herhaald met een pauze na de 5de keer om strategie te bepalen.

De groepen krijgen de kaart van de andere groep

Bespreken wat ze erop zien

Daarna groepsgesprek: welke relaties zijn er tussen beide kaarten en wat zijn de oorzaken?

Conclusie bij de eindtermen en leerplannen

Eindtermen en leerplannen vragen ons

-Lees het leerplan, het handboek is het leerplan niet-Daag leerlingen uit – laat ze dingen onderzoeken-Wees coach: leer hen hoe-Laat ze de verbanden zelf ontdekken – zeg het niet altijd zelf

De kaart van Mercator

Vertoonde nog leemten en was de basis voor ontdekkingsreizigers

Laat leerlingen ontdekkingsreiziger zijn

Hoe leer je kaartvaardigheden aan?Hoe leer je kaartvaardigheden aan?Leren kaarten selecterenWeten wat je zoekt

Gebied Wat is het gebied?Is dat gebied onder te verdelen? Hoe wordt het gebied misschien nog meer genoemd?

Onderwerp Wat is het onderwerp waarover ik iets wil weten? Hoe wordt dit onderwerp gemeten? Hoe kan dat onderwerp nog anders genoemd worden?

Kaart opzoeken in de atlasVia de bladwijzers in de atlasVia de algemene inhoudVia het register

Leren kaarten lezenVertrek vanuit een probleemstelling

De leerling moet leren standaardvragen te stellen: (LOK – vragen)

Lokaliseren: waar ligt dit gebied?

Oriënteren: wat is de schaal van de kaart? Wat is het onderwerp van de kaart? De titel lezen van een kaart is dus van belang.

Karakteriseren: wat zijn de kenmerken van het gebied? Waarvan is er veel en waarvan is er weinig? Het gebruik van de legende is hier essentieel.

Leren zoeken naar patronen

Waar is er iets veel van iets en waar weinig?

Valt dat samen met andere zaken op de kaart of op andere kaarten?

beschrijven vergelijken zoeken van verbanden

Leren interpreteren

Leerlingen leren om verklaringen te zoeken voor zaken die op de kaart te zien zijn.

Mogelijke vragen:‘waarom is dat daar zo?’,

maar ook voorspellende, adviserende en waarderende vragen.

En de topografische kennis?En de topografische kennis?

Functionele topografie!

Werk aan een mentaal kaartbeeld - wandkaarten- atlas- digitale kaarten

Wat met GIS?Wat met GIS?

AGIV

EDUGIS

DIGISCHOOL

MAPWINDOW

Tot slot…Tot slot…

Aardrijkskunde is geen gemakkelijk vak

Kaarten gebruiken is complex

Help leerlingen op weg

Ga in gesprek met de leerlingen om de ze de wereld beter te laten begrijpen.