Van katoen naar altijd wat te doen! - han.nl · 7523 BG Enschede Begeleidend docent Dort Spierings...

Van katoen naar altijd

wat te doen!

Tijdelijke invulling Weverij Indië

Auteur:

Arjan Verhoef

Jasper Pott

Jeroen Gemser

Sjors Christiaens

Sophie Wijnberg

Januari 2016

2 Aanbevelingsrapport | Tijdelijke invulling Weverij Indië

Colofon

Opdrachtgevers

Geert Alberts Branchemanager SOWECO NV [email protected] +31 6 29580360 Plesmanweg 9 7602 PD Almelo www.SOWECO.nl Gerard Cornelisse Directeur Cornelisse Advies [email protected] +31 6 53694443 Vluchtestraat 45 7523 BG Enschede

Begeleidend docent

Dort Spierings Docent Civil Society LAB Hogeschool Arnhem & Nijmegen [email protected] +31 6 53950068

Extern adviseur Eric Hol Directeur Invisor [email protected] +31 6 14066466 Kokermolen 11 3994 DG Houten www.Invisor.nl

mailto:[email protected]

http://www.soweco.nl/




Opdrachtnemers

Sjors Christiaens Ruimtelijke Ontwikkeling – Stedenbouwkundig ontwerp Saxion Deventer Stad & Land Co-creatie en Transitie Han Nijmegen [email protected] +31 6 37421589

Jeroen Gemser Ruimtelijke Ontwikkeling – Stedenbouwkundig ontwerp Saxion Deventer Stad & Land Co-creatie en Transitie Han Nijmegen [email protected] +31 6 51158440 Jasper Pott Ruimtelijke Ontwikkeling – Stedenbouwkundig ontwerp Saxion Deventer Stad & Land Co-creatie en Transitie Han Nijmegen [email protected] +31 6 51111095 Arjan Verhoef (contactpersoon) Planologie & Ruimtelijke ordening Hogeschool Utrecht Stad & Land Co-creatie en Transitie Han Nijmegen [email protected] +31 6 22654645 Sophie Wijnberg Bouwkunde - Architectuur HAN Arnhem Stad & Land Co-creatie en Transitie Han Nijmegen [email protected] +31 6 58850786


Voorwoord Voor u ligt het aanbevelingsrapport ‘Tijdelijke Invulling Weverij Indië’. Het onderzoek voor dit rapport is uitgevoerd voor opdrachtgevers en initiatiefnemers SOWECO en Gerard Cornelisse. Vijf studenten hebben onderdeel uitgemaakt van dit onderzoek in het kader van het Civil Society Lab van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Gedurende een periode van september 2016 tot januari 2017 is er aandacht besteed aan het onderzoek en opstellen van dit uiteindelijke aanbevelingsrapport. Samen met coördinator Dort Spierings, vanuit het Civil Society Lab, en extern adviseur Eric Hol vanuit het bedrijf Invisor heeft het onderzoek gestalte gekregen. Tijdens dit proces zijn er verschillende stappen genomen en wegen ingeslagen om uiteindelijk te komen bij de juiste aanbeveling omtrent het vraagstuk van de Weverij. Dort Spierings en Eric Hol brachten de nodige expertise met zich mee en stonden voortdurend klaar om vragen te beantwoorden en opgeleverde producten te voorzien van feedback. Hierbij willen wij Dort Spierings en Eric Hol bedanken voor de begeleiding en ondersteuning in het gehele traject. Ook willen wij alle respondenten bedanken die het onderzoek meerwaarde hebben gegeven, zonder hen had dit onderzoek nooit zoveel diepgang kunnen krijgen. Tot slot, en niet geheel onbelangrijk willen wij de heren van SOWECO; Geert Alberts en Niek Wessels, en Gerard Cornelisse bedanken voor het aanleveren van dit geweldige vraagstuk. Wij wensen u veel leesplezier toe. Projectgroep ‘Tijdelijke Invulling Weverij Indië’ Nijmegen, donderdag 12 januari 2017


Samenvatting De Weverij, gelegen op in een voormalig textielfabriek op het Indië terrein in Almelo, staat op dit moment leeg. Het Indië terrein wordt momenteel door Ter Steege getransformeerd van bedrijventerrein tot woon- en werkgebied. Tijdens deze transformatie staat de Weverij gedurende een periode van vijf á tien jaar leeg. Deze leegstand biedt kansen voor diverse initiatieven. De leegstand van deze ruimte is aanleiding voor het schrijven van dit rapport.

Dit aanbevelingsrapport geeft antwoord op de vraag: ‘Welke invulling van de Weverij kan resulteren in een nieuwe, bruisende en gemeenschappelijke plek in Almelo?’ Om antwoord te kunnen geven op deze vraag is allereerst een literatuurstudie uitgevoerd. Hierin is het omgaan met leegstand van voormalig industriële panden behandeld. De thema’s leegstand, draagvlak en de rol van de overheid komen hier ondermeer in terug. Ook is de omgeving geanalyseerd door middel van een omgevingsanalyse naar de Weverij en omgeving. Vervolgens is er een onderzoek gedaan naar de behoeften vanuit de bewoners. De start van dit deel is gemaakt door middel van een kwantitatief onderzoek. Dit kwantitatieve onderzoek bestaat uit een enquête onder bewoners van Almelo. In totaal heeft deze enquête geresulteerd in 42 respondenten en diverse nieuwe inzichten. Na het kwantitatieve onderzoek is er meer gericht op de kwaliteit, diep ingaan op bepaalde ideeën maakt hier onderdeel van uit. Het kwalitatieve onderzoek is gedaan aan de hand van een bewonersbijeenkomst. Deze bijeenkomst heeft 16 bewoners van het Indië terrein en omgeving getriggerd mee te denken. Er zijn gesprekken gevoerd over (onder andere) de verwekte uitkomsten van het kwantitatieve onderzoek. Tot slot is er bij de onderzoeksfase een referentieonderzoek opgezet. Dit onderzoek bestaat zowel uit een deskresearch, als uit het daadwerkelijk bezoeken van diverse referentie projecten. De resultaten van zowel het kwantitatief als van het kwalitatieve onderzoek komen op veel punten overeen met de resultaten van de referentieprojecten. De inzichten die verkregen zijn door middel van het onderzoek hebben geleid tot het beantwoorden van de hoofdvraag: ‘Welke invulling van de Weverij kan resulteren in een nieuwe, bruisende en gemeenschappelijke plek in Almelo?’. Er is uiteindelijk een aanbeveling opgesteld, waarbij onder andere rekening wordt gehouden met het maatschappelijk draagvlak en de belangen van stakeholders. De invulling van de Weverij met bijbehorende aanbeveling hebben een maatschappelijk karakter waarbij het (maatschappelijk)verdienmodel niet uit het oog is verloren. De aanpak die gehanteerd dient te worden bij de realisatie van dit project zal vanuit de oogpunten van diverse betrokken partijen bekeken worden.


Inhoudsopgave Colofon ............................................................................................................................................................ 2

Voorwoord ...................................................................................................................................................... 4

Samenvatting .................................................................................................................................................. 5

Leeswijzer ........................................................................................................................................................ 7

1. Aanleiding onderzoek .................................................................................................................................. 8

1.1 Doelstelling ............................................................................................................................................ 9

1.2 Stakeholders .......................................................................................................................................... 9

1.3 Hoofdvraag .......................................................................................................................................... 11

1.4 Deelvragen .......................................................................................................................................... 11

2. Methodiek ................................................................................................................................................. 12

2.1 Onderzoeksopzet................................................................................................................................. 12

2.2 Onderzoeksverloop ............................................................................................................................. 12

3. Onderzoek ................................................................................................................................................. 15

3.1 Literatuurstudie ................................................................................................................................... 15

3.2 Omgevingsanalyse ............................................................................................................................... 18

3.3 Enquête ............................................................................................................................................... 20

3.4 Bewoners bijeenkomst ........................................................................................................................ 25

3.5 Referentie projecten ........................................................................................................................... 34

4. Ontwerp-proces ........................................................................................................................................ 44

4.1 Scenario’s en methodiek ..................................................................................................................... 44

4.2 Bewonersbijeenkomst ......................................................................................................................... 46

4.3 Referentieprojecten ............................................................................................................................ 46

4.4 Eindontwerp ........................................................................................................................................ 47

5. Conclusie ................................................................................................................................................... 48

6. Aanbevelingen ........................................................................................................................................... 51

6.1 Organische groei.................................................................................................................................. 51

6.2 Ontwerp .............................................................................................................................................. 51

6.3 Gebruiksklaar maken Weverij ............................................................................................................. 61

6.4 Financiële haalbaarheid ...................................................................................................................... 62

6.5 De rol van SOWECO ............................................................................................................................. 67

6.6 Partijen betrekken ............................................................................................................................... 68

Bibliografie .................................................................................................................................................... 70


Leeswijzer Hoofdstuk 1 gaat in op de aanleiding van het project. Vervolgens worden de doelstelling, hoofdvraag en deelvragen besproken. Tot slot worden alle stakeholders van het project behandelt. Hoofdstuk 2 omschrijft de methodiek van het project. Allereerst wordt de onderzoeksopzet behandelt die is opgesteld in de beginfase. Vervolgens wordt ingegaan op het onderzoeksverloop en wordt dit vergeleken met de oorspronkelijke onderzoeksopzet. Hoofdstuk 3 behandelt de verschillende onderzoeken; literatuurstudie, omgevingsanalyse, enquête, bewonersbijeenkomst en het referentieonderzoek. Per onderzoeksmethode worden de resultaten toegelicht. Vervolgens worden de verschillende onderzoeksmethodes in elk hoofdstuk met elkaar ter discussie gesteld. Hieruit is een conclusie opgesteld. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het ontwerp-proces. Hierin wordt uitgebreid het proces omschreven dat heeft geleid tot het eindontwerp. In hoofdstuk 5 geeft de eindconclusie weer. Hierin wordt gekeken naar de deelvragen en hoofdvraag. Hoofdstuk 6 gaat in op de aanbevelingen aan de opdrachtgevers. Allereerst wordt uitgebreid ingegaan op de inhoud - van het ontwerp voor de invulling van de Weverij - per functie. De opbouw van Stichting Weverij hierna ook aan bod. Het gebruiksklaar maken van de Weverij wordt behandeld en de financiële haalbaarheid toegelicht. Tot slot wordt besproken waar, voor SOWECO, het verdienmodel ligt binnen de nieuwe invulling van de Weverij. Hoofdstuk 7 wijdt aandacht aan de reflectie op het project.


1. Aanleiding onderzoek Dit project is ontstaan naar aanleiding van het vrij stellen van de Weverij door projectontwikkelaar Ter Steege. In deze vrijstelling zag initiatiefnemer Gerard Cornelisse een kans. De omgeving van de Weverij, het Indië terrein, wordt gedurende een aantal jaren herontwikkeld van industriegebied naar woon- en werkgebied. In deze herontwikkeling staat de Weverij gedurende vijf á tien jaar leeg. Deze tijdelijke leegstand gaf Gerard Cornelisse de inspiratie om de plek gedurende de leegstandsperiode terug te geven aan de stad. Om dit initiatief ook een maatschappelijke bijdrage te kunnen laten leveren is SOWECO betrokken geraakt bij dit project. Het vraagstuk biedt SOWECO het perspectief om extra werkgelegenheid te creëren voor haar kandidaten. De complete rol van SOWECO wordt nader toegelicht in bijlage 1, “Plan van aanpak, Tijdelijke invulling Weverij Indië, op pagina 10.

Voor de juiste uitwerking van dit project is de hulp van het bedrijf Invisor ingeroepen. Dit bedrijf is gespecialiseerd in het beantwoorden van ruimtelijke vraagstukken door middel van het in zetten van een heldere analyse. Eric Hol, eigenaar en directeur van Invisor, legde al snel de link met het Civil Society Lab van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Op deze manier is de projectgroep ‘Tijdelijke Invulling Weverij Indië’ ontstaan en werkt deze namens het Civil Society Lab aan dit project.

FIGUUR 1: DE WEVERIJ (IN ROOD AANGEGEVEN) EN HET OMLIGGENDE INDIË TERREIN ALMELO (KAARTEN, 2016)


1.1 Doelstelling

De doelstelling van het project is het creëren van een goede en haalbare invulling voor de Weverij. Deze invulling kan resulteren in een nieuwe, bruisende en bovendien gemeenschappelijke plek in Almelo. Het geheel dient een toegevoegde waarde te zijn voor zowel het Indië terrein als de gehele stad. Hierbij moeten de belangen behartigd worden van de verschillende stakeholders.

1.2 Stakeholders

Bij dit project zijn diverse stakeholders betrokken. De belangrijkste stakeholders zijn:

- Initiatiefnemer Gerard Cornelisse. - Eigenaar en ontwikkelaar van de Weverij en het omliggende Indië terrein Ter Steege

Vastgoedbouw. Ter Steege heeft als belang het creëren van bekendheid voor het terrein. - SOWECO. Voor SOWECO ligt de focus op het creëren van werkervaring voor diverse

doelgroepen. - De Gemeente Almelo is bovendien een belangrijke partij binnen de ontwikkeling. Zij stelt het

kader voor de ontwikkeling. Bovendien kan zij op diverse manieren belangrijk zijn binnen de ontwikkeling van de Weverij. Een goede invulling van deze locatie kan immers bijdragen aan het visitekaartje van de stad.

- Bewoners, die in de directe omgeving van de Weverij wonen hebben er belang bij dat de invulling van de Weverij geen overlast zal veroorzaken. Naast de bewoners in de directe omgeving is er ook een andere groep, de inwoners uit Almelo. Voor hen kan de invulling van de Weverij bijdragen aan het algehele voorzieningen niveau.

- Ondernemers, deze groep kan eventueel financieel bijdragen aan de realisatie van de Weverij en eventueel de invulling verzorgen.

Voor het in beeld brengen van de rol van de stakeholders is er gebruik gemaakt van het “System engineering” principe. Volgens dit principe worden de stakeholders onder één van de vier P’s geplaatst: pijler, participant, partner of publiek. (A.M.L.H. van der Wiele, 2015) Pijler De pijlers zijn grote partijen en eigenaren van vastgoed. Kenmerken: 1. Pijlers hebben zowel de grond als de meeste beeldbepalende gebouwen binnen het gebied. 2. Zijn de trekkers van de ontwikkeling, zonder hen komt er in de verdere ontwikkeling niets van de grond. Participant De participanten zijn bedrijven, bewoners, onderwijsinstellingen e.d. die nu al in het gebied aanwezig zijn. Kenmerken: 1. Het zijn gevestigde partijen. 2. Staan open voor ontwikkelingen. 3. Extra klanten, maar ook kruisbestuiving helpt ze verder.


Partner Partners zijn de partijen die nu nog buiten het gebied staan, maar een belangrijke bijdrage kunnen leveren door: sociale betrokkenheid, financieel bijdragen of leveren van kennis. Kenmerken: 1. Vanwege die investeringen zullen zij zich dan ook, al dan niet actief, bij het gebied betrokken voelen. 2. De kwaliteit van de buitenruime zal ook door de investeerders, beleggers en gebruikers van de panden als belangrijk worden beschouwd. 3. Dat zal de ontwikkeling en het goede beheer daarvan stimuleren. Publiek Partijen die meer aan de zijlaan staan. Kenmerken: 1. Zullen mogelijk bevreesd zijn voor concurrentie. 2. Willen een graantje meepikken. 3. Mogelijk zelfs bereid om een bijdrage te leveren. 4. Willen geen overlast —> (omwonenden). 5. Willen op de hoogte gehouden worden —> (omwonenden).

FIGUUR 2: ROL VAN DE STAKEHOLDERS VERDEELD ONDER DE 4P'S

De volledige stakeholdersanalyse is te vinden in bijlage 1, “Plan van aanpak, Tijdelijke invulling Weverij Indië”, op pagina 8.


1.3 Hoofdvraag Welke invulling van de Weverij kan resulteren in een nieuwe, bruisende en gemeenschappelijke plek in Almelo?

1.4 Deelvragen

1. Waar heeft Almelo behoefte aan? 2. Wat is er mogelijk binnen de Weverij? 3. Sluiten de plannen aan op de belangen van de stakeholders? 4. Is er genoeg draagvlak voor de plannen?


2. Methodiek In het plan van aanpak is een onderzoeksopzet opgesteld. Deze wordt in grote lijnen behandeld. Vervolgens wordt er ingegaan op hoe het onderzoek daadwerkelijk verlopen is. Hiernaast wordt er gereflecteerd op het verloop van het onderzoek.

2.1 Onderzoeksopzet Het onderzoek is opgezet vanuit drie fases. De eerste fase is de fase van het vooronderzoek. Tijdens deze fase is de literatuurstudie gemaakt en omgevingsanalyse uitgevoerd. In de omgevingsanalyse zal ingegaan worden op de volgende thema’s: de functies in de omgeving, de verhouding van het terrein ten opzichte van het centrum, de bereikbaarheid van het terrein, de omgeving van het terrein aan de hand van een Kevin Lynch benadering, de geschiedenis van de locatie en Almelo en tot slot de demografie van de omliggende wijken en Almelo. De conclusies hieruit zijn meegenomen naar de volgende fase, de ontwerp-fase. In deze fase zijn ideeën gegenereerd door middel van een enquête die gehouden is onder de inwoners uit Almelo. Dit kan als startpunt worden gezien voor het verkrijgen van input vanuit de inwoners uit Almelo. Hierdoor hebben de respondenten een concreter beeld bij de mogelijkheden die er zijn voor het invullen van de Weverij. Dit zorgt ervoor dat de input vanuit de inwoners uit Almelo meer diepgang krijgt. Vanuit deze input en ideeën worden er verschillende scenario’s uitgewerkt. De scenario’s worden getoetst aan de bewoners tijdens een bewonersbijeenkomst. Vervolgens wordt in de laatste fase, de uitwerkingsfase, de feedback vanuit de bewoners op de scenario’s verwerkt. De uitwerking van de scenario’s bestaat uit een globale financiële uitwerking. Het verbeelden van de scenario’s, het schetsen van de bijdrage van SOWECO, en het betrekken van bedrijven bij de planvorming komen eveneens terug in deze uitwerking.

2.2 Onderzoeksverloop

2.2.1 Vooronderzoek Uiteindelijk is er een literatuurstudie gedaan naar de juiste aanpak bij het omgaan met leegstand van voormalig industriële panden. Hierin komen diverse facetten van dit proces aan bod. Er wordt gekeken naar : leegstand, herstructurering, draagvlak en de rol die de gemeente in dit geheel heeft. De voornaamste conclusie is dat de initiatieven voor herbestemming organisch dienen groeien en dat voor de juiste mate van maatschappelijk draagvlak de initiatieven van onderaf moeten komen en betrokkenen bovendien actief onderdeel uit moeten maken van de planvorming. Bij de tijdelijke invulling van de Weverij is het creëren van draagvlak – bij ieder ruimtelijk vraagstuk van toepassing – gericht op de omwonenden.

FIGUUR 3: DE ONDERZOEKSOPZET


In deze fase is ook de omgevingsanalyse uitgevoerd. De analyse zal in gaan op de thema’s: functies in de omgeving, verhouding van het terrein ten opzichte van het centrum, bereikbaarheid van het terrein, omgeving van het terrein aan de hand van Kevin Lynch, geschiedenis van de locatie en de demografie van de omliggende wijken. Het thema “de omgeving van het terrein aan de hand van Kevin Lynch” is echter niet mee genomen in de analyse. Hiervoor bleek de relevantie niet groot genoeg te zijn. Ook is “de demografie van de omliggende wijken” niet op genomen in de analyse. Er is besloten dat hiervoor de relevantie niet aanwezig was, wel zijn deze gegevens verzameld. De demografische analyse had wel relevant kunnen zijn. Hieruit had kunnen blijken wat voor type mensen er in Almelo wonen. Deze informatie is deels uit de enquête te halen. Bovendien zijn er ook enkele thema’s toegevoegd aan de analyse. Zo is het ontwikkelingsplan voor het Indië terrein, van Ter Steege, meegenomen. De reden hiervoor is dat de toekomst van de weverij en haar directe omgeving erg van belang kan zijn bij planvorming. Verder is de huidige conditie van de Weverij geanalyseerd. De reden hiervoor is dat de huidige staat van het gebouw en ingangen van de Weverij erg van belang zijn, de kosten kunnen hoger uitvallen bij een slechte staat van het pand. Ook kan het programma en de inrichting variëren wanneer er bepaalde ingangen gebruikt of gecreëerd worden.

2.2.2 Ontwerp Aan het begin van de ontwerp-fase is er een enquête uitgezet via de Facebookpagina van het Indië terrein, beheerd door Ter Steege. Ook is er een Ideeënbus geplaatst bij ‘Stadslab Indië’ tijdens het evenement ‘Worst day of Almelo’ dat in de Weverij heeft plaatsgevonden. Om ideeën te genereren voor de invulling van de Weverij is er met de projectgroep een brainstormsessie gehouden. Hieruit is een grote hoeveelheid ideeën voortgekomen. Deze ideeën zijn samengevoegd met de ideeën uit de enquête en de Ideeënbus. Vervolgens zijn deze ideeën gefilterd op basis van de haalbaarheid. Aan de hand van deze ideeën is er een matrix opgesteld. Dit is gedaan om vier verschillende scenario’s te creëren. Deze scenario’s zijn vervolgens gebruikt om de bewonersbijeenkomst vorm te geven. De scenario’s zijn aan de bewoners voorgelegd om te onderzoeken welke ideeën wel draagvlak hebben onder deze groep. Bovendien is dit belangrijk om te kijken voor welke ideeën geen draagvlak is en dus eventueel niet gerealiseerd dienen worden. De bewoners vertegenwoordigen namelijk een deel en hebben bovendien vaak niet de expertise om volledig gegrond te zeggen of een bepaalde invulling gaat werken of niet. Bij het organiseren van de bewonersbijeenkomst bleek het lastig mensen te werven. Via de Facebook-pagina van het Indië terrein, wiens eigenaar Ter Steege is, is er een uitnodiging verstuurd. Om voldoende mensen te bereiken is er ook geflyerd op het Indië terrein en is er bovendien op de Instagram-pagina van Uit in Almelo - beheerd door Björn van den Elst - een uitnodiging geplaatst. Ook zijn er activiteiten toegevoegd aan het project; het bezoeken van referentieprojecten. De reden hiervoor is om te ervaren hoe deze processen in de praktijk worden gerealiseerd, onderdeel uitmaken van de wijk en wat voor sfeer er op deze plekken aanwezig is. Verder is ook het bestuderen van referenties nuttig om te kijken wat er wel en niet mogelijk is en werkt, ook al zijn de uitgangspunten en omgeving anders. Het bekijken van referenties door middel van een bezoek werkt beter dan via deskresearch omdat tijdens een bezoek ook de sfeer kan worden ervaren.

FIGUUR 4: HET ONDERZOEKSVERLOOP


2.2.3 Uitwerking Aan de hand van de verkregen feedback uit de bewonersbijeenkomst is er besloten om van de scenario’s af te wijken. De reden hiervan is dat het lastig te bepalen is welke invulling er mogelijk is zonder dat er concreet een ondernemer bij betrokken is. Het maken van vier verschillende scenario’s maakt dit alleen nog maar lastiger omdat het dan niet concreet genoeg is. Uiteindelijk is er gekozen voor een aanbeveling over hoe de opdrachtgevers het proces kunnen sturen. Hierin is verwerkt hoe het financiële aspect eruit kan zien. Ook is een grove schatting gemaakt van de bijdrage van SOWECO. Bovendien worden er verschillende functies aangereikt die draagvlak hebben onder een groot deel van de (buurt)bewoners. De verschillende onderdelen van de aanbeveling vormen gezamenlijk een aantal handvatten waarmee het proces gestuurd kan worden. De uiteindelijke invulling zal naar aanleiding van deze tools dus breed gedragen kunnen worden.

2.2.4 Onderzoeksopzet vs. onderzoeksverloop in een figuur

FIGUUR 5: ONDERZOEKSOPZET VS. ONDERZOEKSVERLOOP


3. Onderzoek

3.1 Literatuurstudie

3.1.1 Aanpak volgens literatuur De literatuurstudie zal inzoomen op onderwerpen die hand in hand gaan met de realisatie van dit project. Onderdeel hiervan zijn de thema’s: leegstand, hergebruik, herstructurering, draagvlak en de rol van de overheid bij (tijdelijke) herbestemming. De bronnen die onderzocht zijn hebben raakvlak met de casus. Door het verwerken van deze bronnen in een literatuurstudie wordt er genoeg informatie verworven om mee aan het werk te gaan. Tevens zal het bijdragen aan de kennis van de lezer die, op deze manier, taalgebruik en eventueel gemaakte stappen beter leert begrijpen. De volledige literatuurstudie is te vinden in bijlage 2, “Omgaan met leegstand van voormalig industriële panden”.

Leegstand

Leegstand is een erg complex vraagstuk. Tegenwoordig zijn er diverse tools die de hoeveelheid en aanpak van leegstand eenvoudig weergeven. Hierdoor is het voor partijen gemakkelijk om inzichtelijk te krijgen waar, wanneer en bovendien wié er betrokken zijn bij leegstand van diverse panden. De reden achter het fenomeen heeft veel invloed op de aanpak die gehanteerd dient te worden voor de bestrijding hiervan. Hedendaags zijn er veel verschillende vormen van leegstand, hierbij kan gedacht worden aan terugloop van activiteiten (de-industrialisatie, krimp en goedkopere alternatieven) of simpelweg een verval van de leefomgeving waardoor men geneigd is zich in andere gebieden te gaan vestigen. Deze twee voorbeelden getuigen ieder van een eigen aanpak.

Draagvlak creëren

Gelet op de schaal en het uiteindelijke doel van het vraagstuk kan er een specifieke aanpak worden gekozen. Hoe complexer het vraagstuk, hoe meer draagvlak er gecreëerd dient te worden. Bij gebiedsontwikkeling binnen of aangrenzend aan een woongebied is het van groot belang dat er gekozen wordt voor een transparant proces. Door het gehele proces open en transparant te houden wordt het voor de bewoners makkelijk gemaakt om te volgen wat er ondernomen wordt. Verder kan vanuit hier ook het proces tot vergroting van het maatschappelijk draagvlak geïnitieerd worden. Het transparant handelen maakt hier deel van uit, maar daarnaast is het van belang dat de groep bewoners actief betrokken wordt bij de planvorming. Dit kan doormiddel van verschillende bijeenkomsten. Door deze groep actief bij het proces te betrekken voelt zij zich gehoord en is zij eerder geneigd om met bepaalde plannen in te stemmen dan wanneer dit tot stand is gekomen in een gesloten proces. Tijdens het creëren van maatschappelijk draagvlak is het van belang om de kaders zo ruim mogelijk op te stellen. Op deze manier zijn ze op diverse manieren te interpreteren en is het makkelijker om rekening te houden met de wensen van een ieder. Naast de bovengenoemde argumenten is het verder ook efficiënt doordat de kans op valse beloften vermindert.


Rol overheid

De rol van de overheid is in de loop der tijd erg veranderd. In de glorietijden van de industriële revolutie en de daaropvolgende decennia heeft de overheid vooral een open houding aangenomen. De regelgeving en criteria waar bedrijven aan dienden te voldoen waren te verwaarlozen. Bijbouwen was goedkoper en bovendien sneller dan verbouwen, hierdoor ontstonden er op de meest rare plekken bedrijventerreinen, grootschalige fabriekshallen en kantoorpanden. Na de-industrialisatie, ‘city making’ en strengere regel en wetgeving heeft er een grote verschuiving plaatsgevonden van de bedrijvigheid in ons land. De overheid heeft bepaalde gebieden ver buiten de stad aangewezen als bedrijfslocaties, hierdoor zijn grote binnenstedelijke gebieden leeg komen te staan. Deze locaties, in vrijwel alle gevallen monofunctioneel gebouwd, wachten lange tijd op de juiste invulling. In veel gevallen is deze invulling er gekomen, in andere gevallen is het terrein deels ingevuld met als resultaat dat het overige deel aan leegstand en verval onderhevig is. Tegenwoordig heeft de overheid gebiedsontwikkeling niet meer in eigen hand zoals ze dit jaren geleden heeft gehad. Nu zijn het veelal projectontwikkelaars die deze binnenstedelijke gebieden omtoveren tot woongebieden. De overheid biedt hier een faciliterende rol en maakt het de projectontwikkelaars gemakkelijk om dit soort probleemgebieden aan te pakken door middel van eventuele soepelere regelgeving.

3.1.2 Discussie literatuurstudie Uit de literatuurstudie blijkt dat het herontwikkelen van leegstaande industriële panden de leefbaarheid in de omgeving van het pand verbeterd. Dit komt overeen met de ontwikkeling die gezien is tijdens het referentiebezoek aan de Gelderlandfabriek in Culemborg. Ook dit pand stond geruime tijd leeg waardoor het gebied rondom het station in Culemborg er verloederd uit zag. Door de ontwikkeling van de Gelderlandfabriek heeft de omgeving van het station een update gekregen en zijn er extra functies toegevoegd. Meer informatie over de Gelderlandfabriek is te vinden in paragraaf 3.5.1.2 Gelderlandfabriek Culemborg, op pagina 35. Het toevoegen van diverse functies aan de voormalig meubelfabriek, resulteert in een hoge mate van in-en uitloop dat vervolgens resulteert in levendigheid en vernieuwing van het gebied. Uit de omgevingsanalyse van het Indië terrein blijkt dat ook in de omgeving van de Weverij en op het Indië terrein veel leegstaat en omringt wordt door braak liggend terrein. Hiernaast blijkt uit de literatuurstudie dat het herontwikkelen van leegstaande industriële panden langzaam en van onderaf moet groeien. Dit wil zeggen dat er niet meteen een goed werkende invulling neer gezet kan worden. Deze ontwikkeling kan ook beter vanuit bewoners en ondernemers gerealiseerd kunnen worden. Dit viel bij zowel de Gelderlandfabriek als de Stadswerkplaats op tijdens het referentie bezoek aan Culemborg. De Gelderlandfabriek is gerealiseerd naar aanleiding van het initiatief van een aantal ondernemers uit de stad. Het is langzaam gegroeid en dus van onderaf gerealiseerd. Ook bij de stadswerkplaats is dat het geval. Hier is de restauratiewerkplaats die aanwezig was langzaam gegroeid naar een maatschappelijke werkplaats. Dit is onder andere gedaan door een van de “oud” werknemer van het voormalige restauratie bedrijf. Deze ontwikkeling vindt ook deels plaats in de Weverij, in Almelo. Ook hier is vanuit het initiatief van Gerard Cornelisse het plan gekomen om de hal terug te geven aan de stad. Er zijn in het verleden al evenementen en musicals in de hal gehouden. Dus de ontwikkeling komt ook hier al langzaam opgang. Verder kan de gemeente dienst doen als monitor op de leegstand. Hierdoor kan de leegstand binnen de gemeente snel worden gesignaleerd en aangepakt worden voordat er verloedering op treedt. Dit is echter zowel in Almelo als in Culemborg niet gebeurt. De initiatieven zijn in beide gevallen door bewoners of ondernemers aangedragen. In Almelo is de gemeente inmiddels wel betrokken bij het project. Tot slot bleek uit de literatuurstudie dat de inrichting van de hal door de ondernemers zelf gerealiseerd kan worden. Dit om kosten te besparen en de huur laag te houden. Dit concept is toegepast bij de Gelderlandfabriek en bovendien terug te vinden bij diverse ontwikkelingsplannen beschreven in de literatuur. Het concept kan mogelijk toegepast worden bij de ontwikkeling van de Weverij.


3.1.3 Deelconclusie literatuurstudie Uit de literatuurstudie kan geconcludeerd worden dat: de herontwikkeling van voormalige industriële panden een bijdrage levert de leefbaarheid van de omgeving. Dit wordt versterkt door wat er gezien is tijdens het bezoeken van diverse referentieprojecten. De ontwikkeling in de Weverij kan dus een bijdrage gaan leveren aan het Indië terrein en Almelo. Mocht dit het geval zijn, dan kan het mogelijk zijn dat de Weverij na de herbestemming langer bestaansrecht heeft en mogelijk niet beperkt is tot vijf á tien jaar. Verder kan er uit de literatuurstudie geconcludeerd worden dat organische groei bijdraagt aan het succes van de herontwikkeling. Dit kan bevestigt worden naar aanleiding van het bezoeken van diverse referentieprojecten. Ook hier zijn de ontwikkelingen op een organische manier tot stand gekomen.


3.2 Omgevingsanalyse

3.2.1 Samenvatting In dit deelhoofdstuk wordt kort ingegaan op de uitkomsten uit de omgevingsanalyse. De omgevingsanalyse is een van de onderdelen van het onderzoek. Uit de omgevingsanalyse blijkt; hoe de Weverij en het Indië terrein in elkaar zitten, wat er aanwezig is en hoe het gebied in verhouding ligt met de binnenstad en omliggende gebieden. De volledige omgevingsanalyse is te vinden in bijlage 3, “Omgevingsanalyse naar de Weverij en omgeving”.

De omgevingsanalyse bestaat uit de onderstaande onderdelen:

• Analyse van geschiedenis van Almelo

• De verhouding tussen het Indië terrein en de binnenstad

• De functies in de omgeving

• Een inventarisatie van de bedrijven en organisaties in de omgeving

• Functies op het Indië terrein

• De bereikbaarheid van het Indië terrein

• Een inventarisatie van het Ontwikkelingsplan Indië

• Fotoanalyse van de Weverij

• De bereikbaarheid en toegang van de Weverij Door het afnemen van de scheepvaart en de textielindustrie is Almelo niet meer het levendige handelscentrum dat het voorheen was. Dit betekent dat de levendigheid ergens anders vandaan moet komen. Het Indië terrein, en daarmee ook de Weverij, kan daar een rol in spelen door een bruisend gebied te creëren dat, voor en door, de stad is. Het Indië terrein ligt relatief dicht bij de binnenstad, hierdoor kan de invulling van de Weverij mogelijk een concurrerende factor voor de binnenstad vormen. Dit kan verminderd worden door samen te werken met bedrijven en organisaties uit de binnenstad. Ook kan er samengewerkt worden met bedrijven en organisaties in de omgeving. Uit de inventarisatie van bedrijven en organisaties is gebleken dat er een grote diversiteit aan bedrijven rond het Indië terrein is gevestigd. Dit biedt veel mogelijkheden om samen te werken. Op deze manier krijgt de omgeving een impuls. De diversiteit aan bedrijven creëert echter ook het risico dat er iets ontwikkeld gaat worden dat reeds aanwezig is. Door de transformatie van het Indië terrein naar een woonwijk, komt er een “nieuwe” groep mensen in de omgeving wonen. Naar verwachting zal deze wijk relatief jonge en vooral creatieve mensen trekken. Dit is terug te vinden in bijlage 3 ‘Omgevingsanalyse van de weverij en omgeving’ Wanneer de Weverij aan wil sluiten op de omgeving en haar inwoners, moet er rekening worden gehouden met de wensen en behoeften van deze groep. Ook de overige inwoners uit Almelo moeten meegenomen worden in het project. Door de transformatie naar woongebied moet er tevens rekening gehouden worden met de risico’s van overlast. Deze overlast kan op verschillende manieren voorkomen, hierbij kan gedacht worden aan parkeeroverlast of bijvoorbeeld geluidsoverlast. De Weverij heeft in de huidige staat geen directe ingangen van buitenaf. Wel is hier potentie voor aan de zuid- en westkant. Bovendien komt er door de ontwikkelingen op het terrein een nieuwe straat langs de noordkant van de Weverij. Dit vormt ook een potentiële nieuwe ingang. Tot slot heeft de Weverij een aantal aanpassingen nodig voordat het gebruiksklaar is. Om meer daglicht binnen te krijgen, zullen de platen voor de ramen weggehaald moeten worden. Daarnaast moet er nagedacht worden over water aan- en afvoer, elektriciteit en warmte. Welke aanpassingen precies nodig zijn is afhankelijk van de invulling die de Weverij zal krijgen.


3.2.2 Discussie omgevingsanalyse Uit de omgevingsanalyse is gebleken dat door de diversiteit aan bedrijven in de omgeving, het risico bestaat dat er iets ontwikkeld gaat worden wat er al is. Als dit het geval is zal er overwogen moeten worden om samen te werken met de desbetreffende partij(en). Tijdens het bezoeken van de Gelderlandfabriek in Culemborg, is echter gebleken dat dubbele functies niet per definitie een risico zijn. In de Gelderlandfabriek is er ruimte gecreëerd voor flexwerkplekken, terwijl er in Culemborg al meerdere zijn gevestigd. Ondanks dit, blijkt het in de Gelderlandfabriek toch rendabel te zijn. Dit komt volgens directeur Mark van Dooren door de unieke sfeer die de Gelderlandfabriek heeft. De fabriek heeft, als voormalig meubelmakerij, een historische waarde. Bij het herinrichten van de fabriek is deze sfeer blijven hangen en biedt het diverse gebruikers de juiste inspiratie. Dus door de verbinding te zoeken met de waarde die inwoners hechten aan een pand, is het mogelijk om al bestaande functies toch rendabel te maken. Verder is er geconcludeerd dat door de komst van een woonwijk, er rekening moet worden gehouden met evenementen die voor overlast kunnen zorgen. Uit de literatuurstudie is gebleken dat de overlast verminderd kan worden door transparant te zijn in de ontwikkeling. Door de transparantie zal er namelijk meer begrip en draagvlak zijn. Op deze manier zullen evenementen niet minder belastend zijn, maar men ervaart het wel als minder overlast.

3.2.3 Deelconclusie omgevingsanalyse Het Indië terrein en de Weverij kunnen een bijdrage leveren aan de levendigheid van Almelo. Door de diversiteit aan bedrijven nabij het terrein moet er echter wel gewaakt worden voor het feit dat functies al in de omgeving gevestigd zijn. Wanneer de invulling van de Weverij al in de omgeving bestaat, kan er nagedacht worden over een samenwerking om het rendabel te maken. Een andere optie is om te zoeken naar de verbinding die inwoners hebben met het terrein en het pand. Op deze manier is het mogelijk om al bestaande functies toch rendabel te maken. Hierbij kan de link gelegd worden met de textielfabriek die het vroeger is geweest. Het terrein zal in de toekomst een woonwijk zijn die gericht is op jonge en vooral creatieve mensen. De verbinding kan gelegd worden door aan hun behoeften te voldoen. De behoeften van deze groep komt naar voren uit de enquête (pagina 20) en bewonersbijeenkomst (pagina 25). De bereikbaarheid j is te verbeteren door toegangen te creëren aan de noord-, zuid- en westkant van de Weverij. Voor het gebruiksklaar maken van de Weverij zullen de volgende punten behandeld moeten worden:

• Platen voor de dakramen verwijderen.

• Water aan- en afvoer vernieuwen of waar mogelijk aanpassen.

• Elektriciteitsnetwerk vernieuwen of waar mogelijk aanpassen.

• Klimaatregeling dient aangelegd te worden (is afhankelijk van de invulling).


3.3 Enquête

3.3.1Uitkomsten

Doel

Een enquête is een handige tool om de gedachtegang van een specifieke groep te pijlen. Waar liggen volgens de respondenten de prioriteiten? Hiernaast is het ook een geschikte manier om verschillende signalen op te vangen. Wellicht spelen er meerdere zaken die relevant kunnen zijn bij het onderzoek. De enquête is opgesteld uit vier algemene vragen over de achtergrond van de respondenten, vier gesloten inhoudelijke vragen en drie open vragen. De gesloten vragen zijn gesteld om duidelijke uitkomsten met percentages te krijgen. De open vragen bieden de respondenten de kans om zelf met een mening te komen. De enquête is gemaakt met EnquêtesMaken.com (eneuvo GmbH, 2016). Door de enquête te verspreiden onder de inwoners uit Almelo en hierbij ruimte voor eigen initiatieven open te laten hebben is er gehandeld volgens de uitkomsten van de literatuurstudie. Hieruit is naar voren gekomen dat dit een belangrijk aspect is bij het creëren van maatschappelijk draagvlak. De enquête is gericht op de huidige kwaliteiten en knelpunten van Almelo. Door antwoord op onder anderen deze vraag te krijgen kunnen er criteria geformuleerd worden die vervolgens leidraad zullen zijn bij het uitwerken van het algehele vraagstuk. De volledige enquête is te vinden in bijlage 4, “Enquête”.

Achtergrond respondenten

De enquête ‘Tijdelijke Invulling Weverij Almelo’ is verspreid via een Facebook kanaal van projectontwikkelaar Ter Steege. Dit Facebook account heeft een bereik van 1100 volgers, allen geïnteresseerd in de ontwikkeling op dit terrein. Om een duidelijk inzicht te krijgen in wat voor mening de burger heeft over de invulling van de weverij en nieuwe kansen voor de stad, mikken wij op een actieve doelgroep. Gezien de interesse voor het Indië terrein leent deze groep zich daar uitstekend voor. Om een duidelijk beeld te krijgen bij het type personen die deze enquête hebben ingevuld, bestond het eerste deel uit een aantal algemene vragen. Onder deze vragen waren onder andere; het geslacht, de leeftijd en de huidige woonwijk belangrijke factoren. In totaal heeft de enquête gezorgd voor een respons van 42 personen. Van deze groep is 2/3e deel vrouw en de gemiddelde leeftijd bedraagt 45 jaar. De enquête is het vaakst ingevuld door personen van 40 jaar, zij vormden 33% van het totaal. Het gros van de respondenten, 57% is woonachtig in het postcode gebied 7602. Dit gebied grenst aan het Indië terrein. Gezien de bovengenoemde gegevens is het grootste deel van deze groep vooral betrokken doordat zij in de nabije omgeving wonen. Doordat deze groep actief deelneemt aan de enquête kunnen deze antwoorden gebruikt worden om te zien wat er speelt in de wijk, de visie van de burgers op de weverij, het (ontbrekende) programma in de wijk en nieuwe initiatieven, door dit mee te nemen kan er ingespeeld worden op een invulling die aansluit vindt bij de wijk.

FIGUUR 6: VERSPREIDING VAN DE ENQUÊTE VIA

FACEBOOK

FIGUUR 7: HERKOMST RESPONDENTEN


Voorzieningen Almelo

Na de inleidende vragen is er vooral gekeken naar de stad Almelo. Hierbij kwamen onder andere de volgende punten aan bod:

- Voorzieningen niveau. - Bereikbaarheid van voorzieningen. - Sociale contacten. - Burger participatie. - Demografische opbouw van de wijk. Hier wordt zichtbaar dat er gemiddeld vrij neutraal wordt geantwoord. Er zijn vrijwel geen uitschieters te vinden. Er zijn twee aspecten die beduidend positief scoren. Op het gebied van bereikbaarheid van diverse voorzieningen en burgerparticipatie is iedereen positief. Veel inwoners zetten zich graag in voor nieuwe initiatieven en vinden dat de voorzieningen goed bereikbaar zijn. De groep die zich graag inzet voor nieuwe initiatieven heeft een leeftijdsopbouw van 25 tot 55 jaar. Op de vraag of er genoeg voorzieningen in Almelo zijn wordt wisselend gereageerd. Een opvallend detail is dat er binnen een leeftijdsgroep wisselend wordt gereageerd. Deze groep is de eerdergenoemde groep 25 tot 55 jaar. Dit zijn vooral vrouwen uit de wijk 7602.

Positieve associaties

Ook is er gevraagd naar de positieve associaties met Almelo in een open vraag vorm. Op deze vraag is uiteenlopend gereageerd. Dit is te verklaren omdat de respondenten op allerlei verschillende schaalniveaus hebben gekeken naar de vraag. Over het algemeen vallen enkele aspecten op waaronder dat Almelo een actieve stad is. Deze actie zit op verschillende plaatsen; bestuurlijk niveau, ondernemend niveau en de ligging. De binnenstad is constant aan het vernieuwen en de gemeente staat zeer open voor nieuwe initiatieven die de stad verbeteren, ondanks het geringe budget. Diverse evenementen worden jaarlijks georganiseerd in de (binnen)stad. Bovendien draagt de ligging bij aan de dynamiek. De stad is nauw verbonden met het omliggende groen waardoor burgers gemakkelijk gebruik kunnen maken van het groen. De stad en haar wijken zijn opgebouwd uit verschillende lagen uit de bevolking. Deze verschillende lagen vormen echter één geheel, iedereen helpt elkaar en staat open voor een ander. Hierdoor is men over het algemeen tevreden en typeert het wonen in Almelo als gezellig en ongedwongen.

Ontbrekende factoren

De respondenten kregen de kans om in een open vraag kenbaar te geven wat ontbrekende factoren in Almelo zijn. De ontbrekende factoren in de stad kunnen worden verwekt in de invulling van de Weverij,

FIGUUR 8: UITKOMST ENQUÊTE


op deze manier kan het Almelo verrijken. Ook hier is op diverse schaalniveaus geantwoord. De diversiteit in demografie, zoals getypeerd in de voorgaande vraag is hier erg zichtbaar. Er wordt meermaals antwoord gegeven vanuit de positie van de hogere inkomens en creatievelingen. De huidige voorzieningen sluiten mogelijk niet aan bij deze groep. Gezien de antwoorden op het gebied van ontbrekende factoren kan er wel een trend worden ontdekt. De stad heeft meer ’hipsters’ in huis dan voorheen. De vraag naar flexplekken, bio-markten, ateliers, creatieve ruimte en koffiebars komt hieruit voort. Hoe groot het aandeel van deze groep in de totale demografie van de stad is valt hieruit niet te concluderen. Het gegeven dat de groep er is en meer voorzieningen voor hun behoefte wil hebben biedt perspectief voor de stad.

Functie Weverij

Door de respondenten alle vrijheid te geven is er een open vraag gesteld over de invulling van de weverij. De functie die de respondenten aan de Weverij zouden geven sluiten allen zeer op elkaar aan. Er wordt veel geantwoord in de trant van (wekelijks) terugkerende evenementen. Er wordt zelfs gerefereerd naar de Zwitsal fabriek in Apeldoorn. Hier worden diverse evenementen georganiseerd in de voormalig fabriek van Zwitsal, en het Fooddock in Deventer. Het Fooddock in Deventer is een plek waar diverse stands aanwezig zijn die ieder een ander gerecht of keuken aanbieden, hier kun je allerlei kleine gerechten proeven. Meer informatie over het Fooddock en de Zwitsalfabriek zijn terug te vinden in de paragraven 3.5.1.7

Fooddock Deventer ( pagina 38) en 3.5.1.11 Zwitsalfabriek Apeldoorn (pagina 40).

Naast de (terugkerende) evenementen zijn er verschillende speerpunten naar voren gekomen. Een plek voor de creatieve sector door middel van ateliers of expositieruimte en een wijkcentrum zijn functies die blijvend kunnen worden toegevoegd aan de Weverij. Wat verder opviel was het verbinden van onderwijs met de Weverij. Over het algemeen heeft men dezelfde visie op de functie van de Weverij, dit vormt in de optiek van de respondenten vooral een plek voor de burgers van Almelo.

Verschillende functiegroepen

Diverse functiegroepen zijn geopperd bij de respondenten. Deze groepen zijn: - Detailhandel. - Horeca. - Openbare werkruimte. - Ontmoetingsplek. Deze groepen zijn in voorgaande vragen al veelvoudig aan bod gekomen. Te zien is dat over het algemeen de respondenten positief zijn over deze invullingen. De verschillende groepen dienen - zoals beschreven in voorgaande vragen - geen concurrerende positie te hebben voor de binnenstad.

Levendigheid in Weverij

Om er achter te komen hoeveel rumoer men wil in de weverij is de vraag gesteld ‘In welke mate dient de weverij levendig te zijn?’. De respondenten konden door middel van een schaalbalk aangegeven in welke mate de weverij rustig of druk moet zijn. Op schaal van 1 tot 100 zit het gemiddelde op 68. 67% van de respondenten heeft de schaalbalk tussen de 50 en 75 gezet. Er zijn enkele uitschieters, bij 14% staat de schaalbalk tussen de 90 en 100.

FIGUUR 9: IN WELKE MATE DIENT DE WEVERIJ LEVENDIG TE ZIJN?


Verzorgingsgebied

De laatste inhoudelijke vraag ging over het verzorgingsgebied van de Weverij (waar de bezoekers van de weverij vandaan komen). Van de respondenten geeft 57% te kennen dat activiteiten in de weverij aantrekkelijk moeten zijn voor mensen uit Almelo en omgeving. Van de respondenten in de nabij gelegen wijk (postcode 7602) vindt 60% dat de weverij voor mensen uit Almelo en omgeving moet zijn. Slechts 14% van de respondenten geeft aan dat de weverij voor wijkbewoners moet zijn. Uit deze vraag blijkt dat de voorzieningen in geringe maten moeten dienen voor de wijkbewoners en voornamelijk gericht moet worden op mensen uit de stad en omgeving.

3.3.2 Discussie enquête De enquête kan in discussie gesteld worden met de resultaten uit de bewonersbijeenkomst. In de enquête zien de respondenten de hal als grote evenementen hal. Bij de bewonersbijeenkomst is dit bevestigd. Almelo’ers vinden het belangrijk dat er een plekt komt die Almelo op de kaart zet. In de buurt is geen evenementenlocatie met een capaciteit van minimaal 2000 mensen, dit wordt gemist. (deze binnenplekken zijn wel aanwezig in diverse zalencentra, echter kun je het hier niet zelf aankleden; podia foodtrucks ed.) en is het vaak lastig om deze ruimtes te huren (financieel). Volgens de enquête is er veel burgerparticipatie. Bewoners zetten zich graag in voor de wijk waardoor er veel activiteiten zijn. Bij de bewonersbijeenkomst kwam dit ook naar voren. De aanwezige bewoners noemde diverse activiteiten op die al in de Weverij plaats hebben gevonden. Er blijkt dat er veel animo is voor meer activiteiten in de Weverij. Bewoners geven in de enquête aan dat ze de Weverij als een levendige plek zien. Ook op de bewonersbijeenkomst gaf men aan dat de hal bruisend moet zijn. De bewoners zijn niet bang voor overlast. De afgelopen activiteiten in de Weverij hebben geen geluidsoverlast gebracht bij de bewoners. Wel kan door het verwijderen van de dakplaten de kans op overlast toenemen. De platen zijn verwijderd om daglicht de Weverij binnen te laten. Met het verwijderen van de platen is ook een deel van de (geluids)isolatie verwijderd, dit kan resulteren in toename van geluid in de wijk. In de enquête werden flexplekken geopperd als nieuwe invulling voor de Weverij. Tijdens de bewonersbijeenkomst was men hier fel op tegen. De aanwezigen gaven te kennen dat er in Almelo al genoeg flexplekken zijn die leegstaan. Er zal goed gekeken moeten worden naar het type flexwerkplek zodat het niet het zelfde wordt als de bestaande werkplekken. De invulling van deze plekken kan op verschillende manieren vormgegeven worden. Een voorbeeld hiervan is de Gelderlandfabriek in Culemborg. Meer informatie over de Gelderlandfabriek is te vinden in paragraaf 3.5.1.2 Gelderlandfabriek Culemborg, op pagina 36.

3.3.3 Deelconclusie enquête De enquête heeft inzichten verschaft op diverse gebieden. De respondenten stellen zich open voor eigen initiatieven en willen hier zichzelf ook zeker voor inzetten. Dit biedt voor een project als het inrichten van de Weverij veel perspectief. De resultaten uit de bewonersbijeenkomst vinden voornamelijk aansluiting bij de enquête.

FIGUUR 10: GEBIEDSGROOTTE


Naast het vinden van personen die open staan en mee willen denken bij de invulling van de Weverij, is er ook duidelijk geworden dat er een proces gaande is in Almelo. Dit proces heeft te maken met de verschuiving binnen de demografie. Er is een groep personen in opmars die voorheen slechts een klein deel uitmaakte van de samenleving. Deze merkt dat het huidige voorzieningenaanbod niet aansluit bij hun behoeften. Hoe groot deze groep exact is valt niet af te lezen uit de enquête, hier zal nogmaals onderzoek naar gedaan moeten worden. Het feit dat deze groep er is zorgt ervoor dat er op een ander vlak ingezet kan worden om de stad te doen innoveren. Bovendien is er genoeg draagvlak binnen de maatschappij om bij de invulling van de Weverij op de evenementen sector te gaan zitten. Veel respondenten vinden dit een positief punt aan Almelo en willen een platform hebben waaraan buitenstaanders kunnen zien dat Almelo meer te bieden heeft dan er op dit moment zichtbaar is. De evenementen kunnen op deze manier het juiste visitekaartje vormen voor de stad en bovendien dragen bij aan de actieve blik van zowel burger als bestuurder en ondernemer. Bovendien dient de Weverij in hoge mate van levendigheid te hebben. De omwonenden zien de Weverij als een bruisende plek. Deze zal een ruim verzorgingsgebied bestrijken en zullen er vaste activiteiten moeten komen. Op deze vaste activiteiten zullen vooral buurtbewoners af komen. De inwoners uit Almelo en omliggende kernen zullen vooral op grootschalige- en speciale-evenementen af komen.


3.4 Bewoners bijeenkomst

3.4.1Uitkomsten

Doel

Uit de literatuur is gebleken dat maatschappelijk draagvlak een vereiste is voor creëren van een invulling voor de Weverij. Het doel van de bewonersbijeenkomst is dan ook om het maatschappelijk draagvlak te meten wat betreft de vier opgestelde scenario’s. Op deze manier wordt het duidelijk welke functies verder uitgewerkt kunnen worden. Een ander doel van de bewonersbijeenkomst is bewoners activeren. Door dat bewoners horen wat er allemaal speelt met betrekking tot de invulling van de Weverij zullen ze zich sneller betrokken voelen. Hierdoor zullen zij zich in een volgende fase sneller geneigd voelen mee te denken en helpen omdat zij onderdeel uitmaken van het gehele proces.

Aanpak

Om zoveel mogelijk bewoners te bereiken zijn deze op verschillende manieren benaderd. In de enquête die eerder via de Facebook-pagina van het Indië terrein verspreid is er over de bewonersbijeenkomst gesproken. Bij de laatste vraag van de enquête is er gevraagd of de respondent naar de bewonersbijeenkomst komt op 30 november. Enkele tijd later verscheen er een uitnodiging op de Facebook-pagina van het Indië terrein. Bovendien is de projectgroep de wijk in gegaan en hebben in de brievenbus in en rond het Indië terrein een uitnodiging gestopt. Tijdens de bewoners bijeenkomst op 30 november waren 16 omwonenden aanwezig plus Geert Alberts en Niek Wessels van SOWECO. De groep was erg gemêleerd. De leeftijd van de bewoners zit verspreid tussen de 20 en 70 jaar. Ook was de verhouding man en vrouw ongeveer gelijk. Driekwart van de bewoners woonde in of rond het Indië terrein, de rest kwam er vaak. Om de bewoners een beeld te geven van de ruimte, is de groep na een korte inleiding de Weverij in gegaan. De meeste bewoners waren al eens in de Weverij geweest, een enkeling niet. Vervolgens werden er vier concept scenario’s uitgelegd. Iedereen kreeg een paar minuten de tijd om goede en slechte punten per scenario op te schrijven. Omdat niemand heil in het eerste scenario zag is dat scenario met de gehele groep besproken. Scenario 2 hebben is vervolgens in twee kleinere groepen besproken aan de hand van een aangepaste variant van de WaardeWijzer van Stimuland (Stimuland, 2016). De WaardeWijzer is te vinden in bijlage 6: “WaardeWijzer”. Hieruit zijn sterke en zwakke punten naar voren gekomen. Ook is gekeken naar nieuwe kansen en nieuwe partijen die bij het project betrokken kunnen worden. Scenario 3 en 4 zijn eenmalig door één groep behandeld. De avond werd gezamenlijk afgesloten met een samenvatting van de bevindingen wat betreft de vier scenario’s.

FIGUUR 11: DIALOOG TIJDENS DE BEWONERSBIJEENKOMST



Hieronder zijn de sterke en zwakke punten die besproken zijn tijdens de bewoners bijeenkomst per scenario uitgewerkt.

Scenario 1 Werkplekken (commercieel)

Scenario 1 bestaat onder andere uit: werkplekken, pool & dart-centrum en kleine congresruimte. Zoals besproken is scenario 1 niet goed ontvangen bij de bewoners. Tijdens de bijeenkomst is de uitslag binnen 1 minuut overleggen unaniem, een no go. Op basis van de beschrijving zijn deze ideeën in de prullenbak verdwenen. Werkplekken zijn er genoeg in Almelo en deze sluiten bovendien niet aan op de behoeften van de buurtbewoners. Een pool & dart-centrum is onlangs gesloten in Almelo en staat in zijn geheel nog te huur. Bovendien was een signaal vanuit de bewoners ‘’Zoiets trekt jongeren op scooters’’ (dit duidt op angst voor overlast). Tot slot de kleine congresruimte, dit wordt op diverse plekken in de stad aangeboden en de kwaliteit van de huidige ruimte komt hier niet tot zijn recht doordat de grote ruimte gecompartimenteerd dient te worden, aldus de aanwezige bewoners op de bijeenkomst.

Werkplekken

- Er zijn al te veel werkplekken in Almelo die leeg staan.

- Het is geen invulling voor de buurtbewoners.

Poolen / Darten

- Er is onlangs een pool & dart-centrum permanent gesloten in Almelo, er is dus geen vraag

naar.

Kleine congres ruimte

- Er zijn al genoeg plekken in Almelo waar dit kan.

- De kwaliteit van de ruimte wordt niet gebruikt.

Scenario 1 is terug te vinden in bijlage 7.1: “Scenario 1: Werkplekken (commercieel)”.

Scenario 2 Openbare werkplaats (maatschappelijk)

Scenario 2 bestaat onder andere uit: een openbare werkplaats, viskwekerij, workshopruimte/kleinschalige evenementen en kleinschalige horeca. Wat zichtbaar is geworden is dat ieder initiatief zijn positieve en negatieve kanten heeft. De openbare werkplaats sluit goed aan bij de wijk omdat deze in opbouw is, en op de stad omdat deze altijd in het teken van de maakindustrie heeft gestaan en hierdoor perfect past bij



de locatie. Het volgende punt was dat één investering gebruikt kan worden voor meerdere andere functies, hierbij kan gedacht worden aan de elektra. De werkplaats kan verder gebruikt worden als sociaal trefpunt en stimuleert het hergebruik van materialen, bovendien kunnen er werknemers van SOWECO aan de slag. Deze mensen kunnen zowel schoonmaken als onderhoud plegen en natuurlijk de werkplaats gebruiken voor de dagbesteding. De keerzijde van al deze positieve punten is dat er hoge opstartkosten zijn en het relatief weinig oplevert in financiële zin. Ook wordt er aangegeven dat er uitgekeken dient te worden dat er niet met wijkcentra wordt geconcurreerd. Een bewoner gaf overigens aan subsiWat in Amsterdam werkt, werkt niet noodzakelijk in Almelo’’. De viskwekerij wordt positief ontvangen als een functie die geld in de la brengt voor de overige voorzieningen, op deze manier kunnen veel maatschappelijke initiatieven financieel ondersteunt worden. De kwekerij heeft echter niets met Almelo en de locatie te maken en heeft een puur financieel en gesloten karakter. De workshop en kleinschalige evenementen ruimte is positief ontvangen. Het past goed bij de werkplaats en brengt tevens mensen samen. Hoewel dit positieve punten zijn dient de Weverij gecompartimenteerd te worden, dit neemt de kwaliteit van de huidige ruimte weg. Kleinschalige horeca sluit goed aan bij de overige functies en de wensen van de inwoners. Een tip die gegeven wordt is om het laagdrempelig te houden, een soort kantine te creëren waar je goedkoop een kopje koffie of thee kan kopen. Een keerzijde is dat er voor de horeca rendabel geacht wordt, er eerst een bepaalde mate van levendigheid binnen de Weverij dient te ontstaan.

Openbare werkplaats

+ Concept sluit aan bij de wijk die in opbouw is. Ook sluit het aan bij de ‘maakindustrie’ van de stad

en de industriële historie van de Weverij.

+ Er wordt één investering gedaan die voor meerdere functies gebruikt kan worden. Denk aan

krachtstroom voor machines en evenementen en toiletten.

+ De werkplaats kan dienen als sociaal trefpunt en stimuleert het hergebruik mat materialen.

+ Er kunnen mensen van SOWECO in de werkplaats werken.

- Aanschaf van materialen is hoog.

- Levert financieel niet veel op.

- “Wat in Amsterdam werkt, werkt niet noodzakelijk in Almelo”.

- Let er op dat je niet met wijkcentra niet gaat concurreren.

Viskwekerij

+ Goede functie om inkomsten te generen. Zo kunnen de kosten voor maatschappelijke functies

gedekt worden.

- Viskwekerij heeft we niks met Almelo te maken.

- Zit geen maatschappelijk karakter in deze functie .

Workshopruimte / kleinschalige evenementen

+ Past goed bij de werkplaats.

+ Brengt mensen samen.

- Het is zonde om de ruimtes klein te maken. Zorg dat de evenementenhal groot blijft en dat

die afgeschermd kan worden om het knusser te maken.


Kleinschalige horeca

+ Past bij de overige functies.

+- Maak het een soort kantine van waar je goedkoop een kopje koffie of thee kan kopen.

- Eerst moet er levendigheid gecreëerd worden.

Nieuwe kansen

o Vestiging Fablab

o Betrek het ROC er bij

Scenario 2 is terug te vinden in bijlage 7.2: “Scenario 2: Openbare werkplaats (maatschappelijk)”.

Scenario 3 streekproducten (vast)

Scenario 3 bestaat onder andere uit: Streekproducten verkoop, workshopruimte / kleinschalige evenementen, indoor stadslandbouw en een expositieruimte. Deze initiatieven werden door de bewoners goed ontvangen. Hiernaast zijn er enkele kritische kanttekeningen door de bewoners gemaakt. Allereerst de streekproducten verkoop, deze sluit goed aan bij Almelo’ers. Dit komt doordat Almelo’ers zich graag identificeren met de regio. Bovendien is er op dit moment vrijwel geen verkoop van streekproducten in Almelo, dit tot ongenoegen van de bewonersgroep. Hoewel er graag meer streekproducten verkoop wordt gezien, gaf de groep wel te kennen dat er mogelijk te weinig draagvlak zal zijn om dit als permanente invulling te hanteren. Zelf zien de bewoners dit dus ook graag als terugkerend (wekelijks)evenement. Wat betreft de workshopruimte kan er gekeken worden naar de commentaren van scenario 2. Indoor stadslandbouw creëert sfeer in de Weverij. Dit wordt gezien als een goede toevoeging op de verkoop van streekproducten. Een voorbeeld dat werd geopperd is de slogan “ Ik ben gegroeid in Indië’’ dat gekoppeld kan worden aan de teelt van verschillende gewassen. Het draagvlak voor dit initiatief werd vrijwel direct ter discussie gesteld. Mensen met groene vingers, die dit willen onderhouden, hebben allemaal zelf een tuin. Deze personen zijn ook druk en verliezen mogelijk de motivatie om wekelijks of dagelijks terug te keren. Hierdoor zal de stadslandbouw dood bloeden. Eén inwoner ontving het nogal lacherig, de persoon in kwestie antwoordde met de volgende woorden: ‘’Stadslandbouw?! Ik woon toch niet in een metropool?! Met 5 minuten sta ik midden in de natuur!’’ Ruimte voor exposities en kunst sluiten erg goed aan bij het oorspronkelijke plan van de kunsthal op Indië. De bewoners zien dit graag terug komen in de hal omdat ze de creatieve sfeer proeven in de wijk en er bovendien veel kunstenaars wonen in de omliggende wijken. Verder werd er aangegeven dat het feit dat dit ooit het plan was, en dit niet meer zo wordt uitgevoerd kan duiden op een gebrek aan draagvlak. Ook zijn er door de inwoners nieuwe kansen geopperd binnen dit scenario. Zelf kwamen zij met de volgende initiatieven en kansen: Themamarkten op het gebied van bijvoorbeeld cultuur of ambacht, vitrine kasten waar mensen hun zelfgemaakte dingen tentoon kunnen stellen(of te koop aan kunnen bieden), proberen om de Bolletje fabriek bij de Weverij te betrekken. Het betrekken van Bolletje kan op diverse manieren, er kan een soort museum tot stand komen, of de restwarmte van Bolletje kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de Weverij te verwarmen.

Streekproducten

+ Past goed bij Almelo’ers

+ Er zijn nog niet veel met streekproductmarkten in Almelo.


- Er is niet genoeg draagvlak of verschillende streekproducten om vast in de weverij te laten

staan.

+ Wel is het een goed idee vaan een twee wekelijkse of maandelijkse markt, bijvoorbeeld in de

evenementenhal.

Workshopruimte / kleinschalige evenementen

+ Past goed bij de werkplaats.

+ Brengt mensen samen.

- Het is zonde om de ruimtes klein te maken. Zorg dat de evenementenhal groot blijft en dat

die afgeschermd kan worden om het knusser te maken.

Indoor stadslandbouw

+ Creëert sfeer in de weverij.

+ Sluit aan op streekproducten verkoop.

- Mensen die groene vingers hebben gaan in hun eigen tuin iets verbouwen.

- In de loop van de maanden zal er verlies zijn in draagvlak waardoor het niet meer

onderhouden wordt.

Expositie ruimte

+ Past bij het oorspronkelijke plan van een kunsthal en bij de kunstenaars in de wijk.

- In het oorspronkelijke plan van Ter Steege zou in de Weverij een kunsthal komen. Dat deze

niet gerealiseerd is kunnen betekenen dat er onvoldoende animo voor is.

Nieuwe kansen

o Culturen markt.

o Ambachtelijke markt.

o Vitrine kasten waar mensen hun zelfgemaakte dingen kunnen ten toon stellen.

o Doe iets als een Bolletje museum.

o Gebruik de restwarmte van Bolletje.

Scenario 3 is terug te vinden in bijlage 7.3: “Scenario 3: Streekproducten (vast)”.

Scenario 4 Evenementen (incidenteel)

Scenario 4 bestaat onder andere uit: Grootschalige evenementen en expositie ruimte. Deze initiatieven hebben bij de inwoners veel positieve feedback los gemaakt. De ruimte voor grootschalige evenementen sluit aan bij de visie van de inwoners. De inwoners houden van een levendige wijk en stad. Een podium voor diverse evenementen midden in de wijk sluit hier bij aan. Wel wordt er aangegeven dat de kosten voor de totstandkoming van een dergelijke ruimte relatief hoog zullen zijn. Het voordeel van deze investering is echter dat de voorzieningen die hiervoor zijn aangelegd ook gebruikt kunnen worden voor andere initiatieven binnen de Weverij. De link met de werknemers van SOWECO werd ook direct aangehaald. Hier kunnen deze mensen goed helpen. Een kanttekening bij dit initiatief is de overlast die het met zich mee brengt, tot op heden is er niet veel overlast van dergelijke evenementen ervaren. Wanneer de frequentie van de evenementen wordt verhoogd vormt dit mogelijk een probleem. Wat betreft de expositie ruimte kan er gekeken worden naar scenario 3.


Evenementen (grootschalig)

+ Door de faciliterende rol (de evenement worden georganiseerd door de initiatiefnemer) kunnen

de investeringskosten laag blijven.

+ Er wordt één investering gedaan die voor meerdere functies gebruikt kan worden (toiletten en

elektra).

+ Er kunnen mensen van SOWECO werken rondom de evenementen.

- De basisvoorzieningen moeten nog worden aangelegd (water, elektra en toiletten).

- De evenementen kunnen overlast veroorzaken (parkeren en geluid).

Expositie ruimte

+ Past bij het oorspronkelijke plan van een kunsthal en bij de kunstenaars in de wijk.

- In het oorspronkelijke plan van Ter Steege zou in de Weverij een kunsthal komen. Dat deze

niet gerealiseerd is kunnen betekenen dat er onvoldoende animo voor is.

Nieuwe kansen

o Een functie koppelen aan het textiel- en ambachten verleden van Almelo, de wijk en het

pand.

o Samenwerken met andere evenementen binnen Almelo. Hierdoor kunnen deze

evenementen uitbreiden, krijgt de hal meer invulling en dus meer bezoek.

o Openbare ateliers voor kunstenaars.

o Toneelvereniging Hof 88 zoekt een nieuwe locatie.

Scenario 4 is terug te vinden in bijlage 7.4: “Scenario 4: Evenementen (incidenteel)”.

3.3.2 Discussie bijwonersbijeenkomst

Scenario 1

Naar aanleiding van het commentaar van de bewoners kunnen er diverse tegenargumenten worden gevonden. Bijvoorbeeld de werkplekken, dat deze in de omgeving aanwezig zijn en met leegstand te kampen hebben wil niet zeggen dat werkplekken in de Weverij niet kunnen werken. Zoals de literatuur en een bezoek aan De Gelderlandfabriek in Culemborg duidelijk maakt is dat het om de sfeer gaat. In Culemborg bijvoorbeeld zijn in de nabije omgeving van De Gelderlandfabriek diverse werkplekken te vinden, maar die in de fabriek werken het beste. De reden hiervoor is dat de werkplekken in de fabriek de gebruikers voorzien van inspiratie door de sfeer die er hangt en het verleden dat zichtbaar is. De concurrerende werkplekken zijn vooral in stoffige kantoorpanden, deze plekken bieden niet de juiste inspiratie voor een flexwerker. Een pool & dartcentrum trekt niet per definitie jongeren op scooters. Het wordt veel bezocht door personen die tijd hebben voor wat ontspanning. Natuurlijk kan het zijn dat het een succes wordt en hierdoor overlast wordt gegenereerd, maar het gevaar dat het een bepaalde doelgroep aan zal trekken is op diverse manieren te voorkomen. Hierbij kan gedacht worden aan het veranderen van prijzen, minimum leeftijd en sluitingstijden. De kleine congresruimte kan een onderdeel zijn van een groter geheel. Een opzichzelfstaande ruimte voor kleine congressen wordt niet haalbaar geacht.

Scenario 2

Naar aanleiding van het commentaar van de bewoners kunnen er diverse tegenargumenten worden gevonden. Bijvoorbeeld de Openbare Werkplaats, er kunnen hier diverse goederen geproduceerd worden die op hun beurt inkomsten met zich mee brengen. Op deze wijze werkt de Stadswerkplaats in


Culemborg. Deze wordt draaiende gehouden door de projecten die gedaan worden met personen uit de dagbesteding. (zie referentieproject Culemborg) De aanschaf van de materialen is hoog, dit hangt echter af van je werkwijze. Wanneer er gezocht wordt naar partners die oude gereedschappen of machines ter beschikking willen stellen kunnen deze kosten gedrukt worden. De concurrentie met de wijkcentra is een goed punt om in gedachten te houden bij het ontwikkelen van een dergelijk initiatief. De Stadswerkplaatsen is niet alleen een fenomeen dat enkel in de grote steden bekent is. Ook steden als Zutphen en Culemborg bieden dit soort plekken. De viskwekerij heeft puur een financieel karakter. In plaats van deze kwekerij kan er ook een initiatief komen dat financieel bijdraagt aan de Weverij, maar wel meer raakvlak heeft met Almelo. De workshop en kleinschalige evenementen sluiten goed aan bij de werkplaats en de wensen vanuit de inwoners. Hoewel het wellicht zonde is om de ruimtes te compartimenten is dit voor diverse redenen wel efficiënter. Het compartimenten zou op een flexibele manier kunnen gebeuren waardoor het weer mogelijk is om de Weverij in zijn geheel te gebruiken. De kleinschalige horeca is afhankelijk van factoren zoals bezoekersaantallen en levendigheid.

Scenario 3

Naar aanleiding van het commentaar van de bewoners kunnen er diverse tegenargumenten worden gevonden. Bijvoorbeeld de verkoop van streekproducten, hier werd in twijfel genomen of er wel genoeg draagvlak is binnen Almelo om dit als permanente invulling te zien. Wanneer er gekeken wordt naar het Fooddock in Deventer(locatie waar verschillende bedrijven kleine gerechten verkopen, een soort overdekte markt) is te zien dat een dergelijk initiatief binnen de stad wel degelijk bestaansrecht heeft. Niet iedere ondernemer binnen het Fooddock werkt met lokale producten, dit is echter een kleine stap en zal gemakkelijk gerealiseerd kunnen worden. Ook hoeft de doelgroep, waaronder het draagvlak moet zijn, zich niet te bespreken tot Almelo. Bij de enquête gaven diverse personen uit Almelo te kennen ook bij dit Fooddock in Deventer te zijn geweest. Wat betreft de workshopruimte kan er gekeken worden naar de commentaren in scenario 2. De indoor stadslandbouw brengt sfeer en aankleding binnen de Weverij. Het kan erg mooi aansluiten bij de verkoop van streekproducten en zo een mooie kringloop vormen. Het probleem zit zoals de inwoners te kennen geven inderdaad in het draagvlak. De mensen die enthousiast reageren zijn mogelijk allemaal werkende mensen met weinig tijd en hebben hierdoor de consequenties van de zorg voor dit initiatief niet helder in kaart. Bovendien Werd er terecht aangegeven dat Almelo omringt is door mooie natuur en landbouw. Waarom is het dan nodig om in de Weverij gewassen te gaan verbouwen? De expositieruimte past goed bij de huidige bewoners en omwonenden, onder hen zijn veel creatievelingen en kunstenaars. Wel werd er te kennen gegeven dat in de originele plannen van Ter Steege ruimte was voor een kunsthal, deze is er echter niet gekomen met de aanname dat dit mogelijk door het draagvlak komt. Het feit dat de kunsthal er niet is gekomen is puur uit financieel oogpunt. De hal werd veel te duur voor de diverse investeerders en daarom niet haalbaar geacht. De geluiden die opgevangen zijn uit de enquête en bewonersbijeenkomst sluiten erg aan bij een expositieruimte. De nieuwe kansen die geopperd zijn door de bewoners zijn zeker goed om mee te nemen in verdere planvorming. De markten die ontbreken kunnen een podium krijgen in de Weverij en kunnen op diverse momenten terugkeren. Verder zal er gekeken kunnen worden naar de restwarmte van Bolletje, het hergebruik van deze energie is een duurzaam initiatief en voor Ter Steege een goede mogelijkheid om duurzaam in de kijker te komen.


Scenario 4

Naar aanleiding van het commentaar van de bewoners vallen er diverse zaken te melden. Wat betreft de ruimte voor grootschalige evenementen kunnen er in de toekomst wellicht problemen ontstaan wat betreft parkeervoorziening. Deze kunnen worden weggenomen door een snelle link te maken met het station en parkeerlocaties op het industrie terrein. Vanaf verschillende parkeerlocaties bij de omliggende bedrijfslocaties kan er een pendel service komen, of het gebruik van de fiets kan worden gestimuleerd. De overlast op het gebied van geluid, dat tot op heden nog niet gemeld is kan in de toekomst echter wél problemen opleveren. De beplating van de daken, die voor het glas zit is op verschillende plaatsen verwijdert waardoor er minder geluid wordt tegengehouden. Dit kan gevolgen hebben voor de omliggende wijk op het gebied van geluidsoverlast. De basisvoorzieningen voor de evenent locatie zullen bijdragen aan andere functies binnen de Weverij. Hierdoor is het mogelijk om de kosten te drukken door de diverse betrokkenen er aan mee te laten betalen. Wat betreft de expositie ruimte kan er gekeken worden naar scenario 3. De nieuwe kansen die geopperd zijn door de bewoners zijn zeker goed om mee te nemen in verdere planvorming. Een onbenutte kans kan zijn door de invulling van de Weverij te koppelen aan het ambachtelijke textiel verleden van Almelo, de wijk en het pand. Verder voor de evenementen ruimte is het raadzaam om de samenwerking aan te gaan met met evenementen binnen Almelo. Hierdoor kunnen deze evenementen uitbreiden en krijgt de Weverij meer invulling wat zal resulteren in meer bezoeken. Ook is het een goed idee,om de expositie ruimte te koppelen aan openbare ateliers voor diverse kunstenaars. Deze ateliers kunnen worden gezien als een flexwerkplek voor de creatieve sector.

3.4.3 Deelconclusie bewonersbijeenkomst

Na het voorleggen van de verschillende scenario’s aan de bewoners is er voldoende nieuwe informatie beschikbaar gekomen. Ieder scenario maakte iets los bij deze groep, zowel in positieve als in negatieve zin. Wat gezegd kan worden is dat de bewoners vanuit hun eigen standpunt kijken naar bepaalde zaken en vaak niet voldoende onderbouwt zijn. Op basis hiervan zijn de standpunten van deze groep ook op een andere manier te benaderen. Ieder punt zal meegenomen worden in het resterend deel van het onderzoek. Er zijn echter bepaalde punten waar dieper op ingegaan kan worden, deze zullen nader besproken worden. De standpunten vertellen veel over het type personen dat onderdeel uitmaakt van dit deel van de stad. Deze groep heeft een progressief karakter, er wordt gestreefd naar een betere leefomgeving voor zo veel mogelijk mensen. Dit blijkt ondermeer uit het opperen van een culturele markt. Hier kan iedere inwoner van Almelo - dat is opgebouwd uit diverse culturen - een stukje cultuur verkopen. Dit initiatief laat zien dat er voor de invulling van de Weverij ook aandacht uit moet gaan naar de verschillende culturen en dat deze op een mooie manier met elkaar kunnen samenkomen. Dit kan op diverse manieren zoals inderdaad de culturele markt of door middel van diverse workshops. De evenementen in de stad zijn voor veel Almelo’ers een uitlaatklep. Het draagt erg bij aan het leefgenot van de inwoners en het brede scala aan evenementen biedt iedere laag van de maatschappij een goed event. Door deze evenementen een podium te geven, en hiermee voor Almelo’ers een plek te creëren waar evenementen gehouden kunnen worden, wordt de zichtbaarheid van deze evenementen vergroot. Het zal een plek vormen waarmee Almelo naar buiten kan treden en voor herkenbaarheid zorgt binnen de regio. Ook biedt het voordeel van een evenementen plek dat er overzichtelijk is welke evenementen de stad biedt en er een plaats is waar men zelf aan de slag kan gaan met het opzetten van evenementen. De


kritiek die gegeven is op het mogelijke parkeerprobleem is zeker een punt om mee te nemen in verder onderzoek. Diverse alternatieven kunnen dit mogelijke probleem beperken. Bovendien zal er goed naar de totstandkoming van het geheel gekeken moeten worden. De bewoners gaven terecht te kennen dat bepaalde manieren van handelen erg veel geld zullen kosten. Toch zijn er diverse manieren die er aan bij kunnen dragen dat het geheel kostenefficiënt tot stand kan komen. Deze manier zullen worden meegenomen in het onderzoek. De positieve reactie op de invullingen die aansluiten bij de (creatieve)maaksector zijn een mooi gegeven. Het feit dat dit goed aansluit bij het karakter van de stad, het terrein en het pand sluiten goed aan bij de visie van zowel de bewoners als de projectgroep. Door op een nieuwe manier invulling te geven aan het karakter van het verleden wordt er weer aandacht gegeven aan het geen waar Almelo voor stond. Concluderend na afloop van de bijeenkomst en het nuanceren van enkele opmerkingen kan er worden gesteld dat de verschillende scenario’s, voorgelegd aan de bewoners, erg positief zijn ontvangen. Bovendien heeft de bijeenkomst gezorgd voor diverse nieuwe inzichten en ideeën. Diverse bewoners zijn geactiveerd door de bijeenkomst, enerzijds door het meedenken tijdens deze avond, anderzijds door het verspreiden van geruchten en door te komen met nieuwe ideeën in de loop van dit project. "De Weverij dient een plek te zijn voor en door Almelo, waar samen doelen bereikt worden”.


3.5 Referentie projecten Het doel van het referentieonderzoek is om inspiratie op te doen voor de invulling van de Weverij en het functioneren van eventuele toekomstige functies binnen deze invulling. Hiervoor zijn veel relevante referentieprojecten bestudeerd. Het gaat om projecten die vergelijkbaar zijn met de Weverij of functies bevatten die mogelijk goed in de Weverij passen. Paragraaf 3.5.1 bestaat uit een omschrijving van de referentieprojecten. In paragraaf 3.5.2 worden de uitkomsten uit het referentieonderzoek vergeleken met de uitkomsten van de literatuurstudie en bewonersbijeenkomst. Er wordt ingegaan op de vraag of de referentieprojecten overeenkomen met de behandelde literatuur in de literatuurstudie en de uitkomsten uit de bewonersbijeenkomst. Hiernaast worden de verschillende referentieprojecten onderling met elkaar vergeleken. Tot slot wordt in de conclusie van dit deelhoofdstuk ingegaan op de nieuwe inzichten uit het onderzoek die veel invloed hebben op het ontwerp.

3.5.1 Bevindingen

3.5.1.1 Stadswerkplaats Culemborg

De stadswerkplaats in Culemborg is bezocht naar aanleiding van het nodige speurwerk en e-mail verkeer. De stadswerkplaats in Culemborg is voortgekomen uit een voormalig restauratie bedrijf voor antieke meubelen. Na een jaren is het business model aangepast en heeft het bedrijf zichzelf omgetoverd tot maatschappelijke onderneming. De stadswerkplaats biedt plaats aan een veelzijdige doelgroep. Het heeft ruimte voor bijvoorbeeld basisscholieren, middelbare scholieren, mbo-studenten, werkplaats-gebruikers en personen onder begeleiding. Iedere groep is op zijn eigen manier verbonden aan de werkplaats. Voor basisscholieren is er lesmateriaal ingekocht. Dit betekent dat de werkplaats-begeleider bij de scholieren voor de klas komt te staan en vertelt over techniek. Verder is het mogelijk dat de kinderen les krijgen in de stadswerkplaats en hierna onder begeleiding diverse objecten maken en testen. Er zijn diverse clubjes actief in de werkplaats. Een voorbeeld van zo’n clubje is de techniek club. Deze club komt elke vrijdag middag tussen 15:30 en 17:30 bij elkaar en bestaat uit kinderen met de leeftijd van 10 jaar of ouder. Op dit moment wordt er gewerkt aan een clubje voor jongere kinderen. Bij deze club kun je werken aan je eigen ideeën en projecten, onder begeleiding van experts. Voor middelbare scholieren is er ruimte om in het kader van de maatschappelijke stage aan het werk te gaan bij de werkplaats. Wekelijks werken hier diverse personen met een beperking of onder begeleiding aan verschillende projecten. De scholieren kunnen deze personen ondersteuning bieden en op deze manier van dienst zijn voor de werkplaats.

FIGUUR 14: BUITENKANT VAN DE STADSWERKPLAATS

CULEMBORG (EIGEN FOTO)

FIGUUR 15: BINNENKANT VAN DE STADSWERKPLAATS

CULEMBORG


De studenten van het nabijgelegen MBO kunnen stage lopen bij de werkplaats. De werkplaats is een erkend leerbedrijf met experts op het gebied van meubelmakerij. De stage kan worden gelopen aan de hand van verschillende projecten die de werkplaats doet om geld te genereren. De machines en het gereedschap in de werkplaats kunnen ook door (buurt)bewoners gebruikt worden. Volgens een strippenkaart systeem kan er in de ruimte gewerkt worden. Het standaard uurtarief bedraagt 10 euro. Tevens is het mogelijk om expertise in te kopen bij je eigen klussen. De kosten hiervan bedragen 40 euro per uur (hier zit een stukje van het verdienmodel). De kleine materialen in de werkplaats kunnen gratis gebruikt worden. Wanneer er grotere materialen nodig zijn, bijvoorbeeld stukken hout, dient de werkplaats-gebruiker deze zelf mee te nemen. Ook is er plek voor mensen onder begeleiding. De werkplaats biedt de juiste tools voor een dagbesteding in de creatieve en ambachtelijke sector. De personen in de dagbesteding worden begeleid door de werkplaats medewerker. Diverse projecten worden uitgevoerd door de mensen uit de dagbesteding. De dagbesteding levert de stadswerkplaats een vergoeding op, de projecten zelf leveren ook geld op.

3.5.1.2 Gelderlandfabriek Culemborg

De Gelderlandfabriek is een voormalig meubelmakerij nabij station Culemborg. Nadat de bedrijvigheid verdwenen was uit de fabriek, is het gekraakt door een aantal creatievellingen die zich hier op hun gemak voelden. Deze groep mensen is werkruimtes gaan creëren in het leegstaande pand en op deze manier zijn er steeds meer partijen en creatievellingen bij betrokken. Tegenwoordig is de Gelderlandfabriek een plek met ruimte voor creatievellingen in de vorm van diverse ateliers. Deze ateliers hebben een vaste huurder. De huurder binnen deze ateliers zorgt zelf voor de aanleg van de voorzieningen binnen de eigen ruimte. Hierbij kan gedacht worden aan stroom en klimaatregeling. Naast de creatieve werkruimte is er ook ruimte voor flexwerkers. Deze ruimte biedt zowel kantoorruimte als vergaderruimte. De grootte van deze ruimte is in verhouding met het geheel van de fabriek slechts een kleine schakel. Het levert echter wel extra inkomsten op. In de nabije omgeving zijn diverse flexweklocaties beschikbaar die lang niet altijd bezet zijn. De mensen die komen flexwerken in de fabriek, komen hier echt voor de sfeer, inspiratie en mogelijkheden om kennis te delen (er hangt een erg open sfeer en bezoekers zijn constant in contact met elkaar). Ondanks de aanwezigheid van meerdere flexwerkplekken in de nabije omgeving, kan het dus succes hebben. Naast de werkplekken biedt de fabriek ook ruimte aan een restaurant. Dit restaurant is een vaste huurder en zorgt op deze manier van een vast inkomen. Naast het vaste inkomen zorgt het restaurant voor een doorstroom van verschillende gebruikers van de fabriek, inwoners van Culemborg, mensen uit het bedrijfsleven en uit de omgeving.

FIGUUR 16: HAL BIJ BINNENKOMST IN DE GELDERLANDFABRIEK FIGUUR 17: MANIEREN VAN COMPARTIMENTEREN IN DE

GELDERLANDFABRIEK


Een laatste invulling van de fabriek is een klein theater. Dit theater is voor ongeveer 250 personen en kan tevens gebruikt worden als congresruimte of feestruimte. Dit levert de fabriek ook inkomsten op.

3.5.1.3 Honig fabriek Nijmegen

Het voormalig Honig complex is nu een broedplaats voor mensen uit de creatieve sector. In het complex zitten De kracht is een mix van commerciële en kleinschalige bedrijvigheid - zoals zakelijke dienstverlening, maakbedrijven, horeca, pop-up stores, winkels- en culturele en niet-commerciële activiteiten te realiseren. Met bijvoorbeeld Urban Sports, Urban Farming, evenementen, tijdelijk wonen en recreëren. Er zitten teveel ondernemers om allemaal toe te lichten. Daarom worden de ondernemers die betrekking hebben op de Weverij in Almelo toegelicht.

Een deel van de Honig wordt verhuurt aan de Smeltkroeg. Dit bedrijf huurt werkruimtes tot circa 200m2 onder aan creatieve ondernemers. Op dit moment zitten er hout bewerkers, keramisten, edelsmeden, instrumentbouwers en leerbewerkers. De gehuurde ruimte dient als werkplek en tevens als verkooppunt voor sommige ondernemers. De smeltkroeg is toegankelijk voor iedereen. Door de ramen naar de werkplekken heeft het een open uitstraling. Door meerdere redenen is er op dit moment een wachtlijst voor ondernemers die graag een atelier in het honig complex willen hebben. De vrijheid die de ondernemers voor het inrichten van hun atelier wordt ook als pré ervaren. Tot slot is de huurprijs laag. De ondernemer StijlVoorOver betaald bijvoorbeeld €399,- per maand exclusies gas water en licht voor 39m2. Dit komt neer op een vierkante meter prijs van €10,23 per maand.

FIGUUR 21: WERKRUIMTES IN DE HONIGFABRIEK NIJMEGEN

FIGUUR 18: BUITENKANT VAN

DE HONIG FABRIEK

FIGUUR 19: BUITENKANT

VAN DE HONIG FABRIEK FIGUUR 20: BINNENKANT VAN EEN ATELIER IN DE

HONIG FABRIEK


In het Honig complex zitten meerdere horeca gelegenheden. Meesterproef, Stoom en De Dock zijn hier voorbeelden van. Op deze plekken kan men terecht voor de 2e beste koffie van Nederland of een groot feest. Teun van Teefelen, gebouwen concept beheerder van de Honig, heeft uitgelegd hoe de Honig van vervallen terrein een bruisende creatieve plek geworden is. Ondernemers komen naar de Honig toe omdat ze weinig gedoe willen. Bij de Honig zijn veel mogelijkheden en weinig regels. Dit voor een lage huurprijs. De huurprijs kan laag zijn doordat de ondernemers zelf de investering doen in de ruimte. De kosten voor Honig zitten vooral in de infrastructuur en het brandveilig maken van het gebouw. Er zit wel een eis aan de huurders van het Honig complex. De ondernemers moeten iets te bieden hebben zodat de levendigheid in het complex wordt vergroot. Er is bijvoorbeeld een bierbrouwer die graag zijn bier wilde brouwen in het Honig complex. Dit was mogelijk als hij een groot proeflokaal zou hebben. Nu kunnen bezoekers na bijvoorbeeld het beachvolleyballen een biertje drinken bij de bierbrouwer Stoom. De combinaties van de verschillende functies versterken het geheel. Een andere eis is dat de ondernemer in vele gevallen in de creatieve maaksector moet zitten als hij zich wilt gaan vestigen in de Honig. Zo ontstaat er een overkoepelend geheel. Teun benadrukte dat het proces heel organisch is verlopen. De initiatiefnemers hebben gebrainstormd over de invullingen van het Honig complex. Hierbij zijn bewoners vrijwel niet betrokken. Uiteindelijk is het concept het zelfde gebleven maar is wel er op plekken een andere invulling gekomen dan dat in eerste instantie beoogd werd. Binnen het Honig complex is een flexibele overdekte buiten ruimte. Deze ruimte wordt voor feesten, markten en diverse andere activiteiten gebruikt. Een grote overkapping is flexibel ingedeeld door middel van een flexibele wand. De wand is opgebouwd uit losse houten delen. Deze delen zijn op talloze manieren neer te zetten. Ook kunnen er van de wand zitplekken gecreëerd worden door tafels en krukken die uit de wand te trekken.

FIGUUR 22: PLATTEGROND VAN DE SMETKROEG IN DE HONIG

FABRIEK NIJMEGEN

FIGUUR 23: FLEXIBELE WAND IN DE HONIG FABRIEK NIJMEGEN


3.5.1.4 Fenix Food Factory Rotterdam

In Rotterdam, op Katendrecht, staat de Fenix Food Factory. In de voormalige havenloods staan acht verschillende ambachtslieden die ieder streekproducten verkopen. Men kan er terecht voor paté, bier, Marokkaanse hapjes, cider, brood, groente, koffiebonen en zuivel. Dit allemaal bij een andere onderneming die enkele vierkante meters heeft in de gemeenschappelijke hal. De gekochte producten kunnen mee naar huis genomen worden of aan een van de tafeltjes opgegeten worden. Er is veel bedrijvigheid in de loods. Buurt bewoners komen naar de Factory voor hun dagelijkse boodschappen terwijl dagjes mensen neerstrijken met een kopje koffie of een biertje. De loods kan ook gehuurd worden voor evenementen. De invulling in Rotterdam kan goed in Weverij in Almelo passen. De functie heeft enkel de basis voorzieningen nodig. De vraag is echter of hetzelfde concept werkt in een stad die vele malen kleiner is dan Rotterdam (Fenix Food Factory, 2016).

3.5.1.5 Participatielab of Initiatievencafé Hoogezand

Het participatielab of Initiatievencafé in Hoogezand is een plek om ideeën en initiatieven van inwoners van gemeente Hoogezand-Sappermeer te verzamelen. Waar mogelijk worden de betrokken bewoners gefaciliteerd met informatie of verbonden met bestaande initiatieven, organisaties of projecten. De verzamelde ideeën en informatie worden zoveel mogelijk gedeeld via de website van het Participatielab. Initiatiefnemers worden gestimuleerd om hun idee zichtbaar te maken door middel van het creëren van een prototype, model of pilot. Op deze manier kunnen andere mensen geïnspireerd worden om in te haken of mee te doen (Stichting Burgerparticipatie Hoogezand, 2016).

3.5.1.6 Stadslab Nijmegen

Stadslab Nijmegen is een netwerk en ondersteuningspunt van en voor Nijmegenaren. Ze ondersteunen Nijmegenaren die een ruimtelijk idee hebben voor hun eigen wijk, buurt of straat. Samen met initiatiefnemers kijken ze naar de inhoudelijke ondersteuning om een concept of ontwerp te creëren en te helpen bij de praktische uitvoerbaarheid. Hiernaast is Stadslab Nijmegen ook een ontmoetingsplek voor mensen die willen nadenken over de toekomst van de stad. Ze koppelen mensen met ideeën, kennis en kunde aan elkaar en stimuleren de kennisindeling in projecten. Dit wordt gedaan door het organiseren van bijeenkomsten en evenementen (De Impactfabriek, 2016)

3.5.1.7 Fooddock Deventer

In de Deventer haven bevindt zich een industriële Zwarte Silo dat onderdak biedt aan het Fooddock. Het Fooddock is een plaats waar je kan genieten van diverse foodstands die ieder een eigen specialiteit hebben. Stuk voor stuk ondernemers die met hun product en passie een verhaal vertellen aan de klant. Er zijn foodsstands op het gebied van: biologische kippendij, duurzame burgers, sushi, frozen yoghurt, pulled pork en nog vele andere stands. Het concept is hetzelfde als die van de Fenix Food Factory in Rotterdam Katendrecht. De nadruk in Deventer ligt echter op het eten. Mensen bezoeken het Fooddock om diverse redenen zoals bijvoorbeeld een snack, een lunch of een diner .Tevens komen veel mensen bij het Fooddock om een dagje culinaire ervaring op te doen (Fooddock, 2016).

FIGUUR 24: FENIX FOOD FACTORY (FENIX FOOD FACTORY, 2016)


FIGUUR 25: FOODDOCK DEVENTER (AWKWARD DUCKLING, 2016)

3.5.1.8 Stadswerkplaats Zutphen

Gevestigd in de voormalig sportkantine van FC Zutphen bevindt zich de stadswerkplaats in Zutphen. De stadswerkplaats is een plek waar inwoners van de stad samen kunnen komen voor diverse doeleinden. Het aanbod van de stadswerkplaats varieert van een houtwerkplaats tot diverse workshops en clinics. Bovendien worden er diverse thema dagen georganiseerd waaronder een ‘repaircafé’ dat mensen bewust maakt van hergebruik en lezingen die de mensen informeren over bepaalde thema’s. De kracht van dit initiatief is dat het inwoners verbindt en deze voor elkaar klaar staan. De expertise van de een kan worden gebruikt door de ander. Dit bevordert de sociale cohesie binnen het verzorgingsgebied van deze stadswerkplaats (Stadswerkplaats Zutphen, 2015).

3.5.1.9 Openbare werkplaats Amsterdam

De openbare werkplaats in Amsterdam is gevestigd in het Oostelijk havengebied. Tijdens een bezoek aan Cruquiuseiland is er gekeken naar de invulling van deze werkplaats. De plek is ontstaan nadat er een voormalig meubelmakerij en houtbewerkingsbedrijf is gestopt met deze werkvorm. Het pand, op een toegankelijke locatie in het gebied, had geen functie meer. Wel was de apparatuur nog aanwezig, dit was allemaal zeer professioneel en bruikbaar. Diverse personen zouden deze nog goed kunnen gebruiken. Het idee van de openbare werkplaats was geboren. De ruimte is opengesteld voor particulieren die hier kunnen werken en gebruik kunnen maken van de machines. In de loop der tijd zijn er steeds meer machines en gereedschappen aangekocht waardoor de werkplaats kon uitbreiden. Naast houtbewerkingsmachines bestaat deze ook uit las en snijapparatuur, (scooter)bruggen en een centrale kantine. De werkplaats wordt druk bezocht door diverse personen die allen niet enkel uit de directe omgeving komen. Kennis uitwisselen staat centraal in deze werkplaats, de verschillende particulieren staan open om elkaar te helpen (De Openbare Werkplaats, 2016).

FIGUUR 26: FOODDOCK DEVENTER (AWKWARD DUCKLING, 2016)

FIGUUR 27: OPENBARE WERKPLAATS AMSTERDAM (GOOGLE MAPS

SREETVIEW, 2014)


3.5.1.10 Rijtuigenloods Amersfoort

De Rijtuigenloods is gelegen nabij het centraal station in Amersfoort. Een voormalige rijtuigenloods van de Nederlandse Spoorwegen is nu een event locatie gerealiseerd. De loods biedt ruimte voor op z’n minst 2000 bezoekers. Door binnen in de hal verschillende elementen in de vorm van oude rijtuigen te plaatsen, kan de locatie ook ruimte bieden aan kleinere gezelschappen zonder dat het afbreuk doet aan het karakter van de hal. De loods is geschikt voor beurzen, congressen en bedrijfsfeesten. Door de ligging naast het centraal station is het goed bereikbaar vanuit het gehele land. Ook de gratis parkeervoorziening naast de hal maakt de locatie goed bereikbaar (De Rijtuigenloods, 2016).

FIGUUR 28: RIJTUIGENLOODS AMERSFOORT (PARTICIPATIEKOMPAS, 2016)

3.5.1.11 Zwitsalfabriek Apeldoorn

De voormalig Zwitsalfabriek in Apeldoorn is een evenementen locatie. Het maakt onderdeel uit van een groter geheel dat hieronder is weergegeven in een schets. De locatie is te huur voor diverse evenementen en workshops. Tevens is er een werkplaats voor houtbewerking dat in combinatie met de evenementen ruimte aansluiting vindt bij de scenario’s (Zwitsal Apeldoorn, 2016).

FIGUUR 29: SCHETS VAN DE ENERGIEFABRIEK APELDOORN


3.5.1.12 Hazemeijer Hengelo

Bij het opstellen van de vier scenario’s is Hazemeijer in Hengelo als een referentie gezien voor een congresruimte en voor haar(flex)werkplekken. Hazemeijer is te vergelijken met de Weverij, beide zijn voormalige fabriekspanden. Hengelo is ook vergelijkbaar met Almelo. Op het gebied van inwoneraantallen is het verschil minimaal, ook liggen beide in een krimpgebied in de regio Twente (Hazemeijer, 2016).

3.5.1.13 Houtwerkplaats Nijmegen

Het bezoek aan de Houtwerkplaats in Nijmegen heeft voor inspiratie gezorgd. Hier hebben ze op een creatieve manier gebruik gemaakt van zeecontainers. Ook hebben ze op relatief simpele wijze werkplekken in een hal gecreëerd.

FIGUUR 30: WERKPLEKKEN HAZEMEIJER HENGELO

(HAZEMEIJER HENGELO, 2016) FIGUUR 31: CONGRESRUIMTE HAZEMEIJER (HAZEMEIJER

HENGELO, 2016)

FIGUUR 32: CREËREN VAN WERKPLEKKEN IN DE

HOUTWERKPLAATS NIJMEGEN

FIGUUR 33: GEBRUIK VAN ZEECONTAINERS IN DE

HOUTWERKPLAATS NIJMEGEN


3.5.2 Discussie referentieonderzoek De bestudeerde referentieprojecten kunnen met elkaar, de literatuurstudie en de bewonersbijeenkomst in discussie gesteld worden. Uit de verschillende vormen van onderzoek komen aspecten voort die overeenkomen of juist tegenstrijdig met elkaar zijn. Vanuit de literatuurstudie komt sterk naar voren dat het betrekken van belanghebbende partijen erg belangrijk is bij de herbestemming van industriële panden en het creëren van draagvlak. Het is van belang om veel aandacht te besteden aan het proces van de ontwikkeling van het project en het betrekken van belanghebbende partijen. Uit het referentieonderzoek blijkt echter dat dit niet bij alle projecten het geval is geweest. Bij het Honig complex is er bijvoorbeeld een afwachtende houding aangenomen ten opzichte van initiatiefnemers en wordt er gewacht tot initiatiefnemers zelf aankloppen. Ook is er weinig aandacht besteed aan het betrekken van bewoners bij de ontwikkeling van het Honig complex. Tijdens de bewonersbijeenkomst werd er kritiek geleverd op het idee van een congres- en workshopruimte. Volgens diverse bewoners zal het zonde zijn als de grote hal opgedeeld wordt in kleinere ruimtes. De Rijtuigenloods in Amersfoort toont echter aan dat een grote soortgelijke hal toch kan bestaan uit meerdere kleinere ruimtes. Door het toevoegen van obstakels in de vorm van oude rijtuigen biedt de Rijtuigenloods ook ruimte aan kleine gezelschappen. Het huidige karakter van de ruimte blijft hiermee in tact. De bestudeerde referentieprojecten verschillen onderling ook van elkaar. Hetgeen dat deze plekken met elkaar gemeen hebben is de aanpak die gehanteerd is om het uiteindelijke project gestalte te geven. Nagenoeg ieder project is op een organische manier gegroeid en niet van het een op het andere moment gerealiseerd. Het wil niet zeggen dat voor ieder project een soortgelijke aanpak werkt. Naast de tegenstellingen zijn er ook overeenkomsten tussen de uitkomsten van het referentieonderzoek en andere onderzoeksmethoden. Uit de bewonersbijeenkomst bleek bijvoorbeeld dat verschillende bewoners graag willen dat Almelose studenten betrokken worden bij de Weverij. In het referentieproject Stadswerkplaats Culemborg is goed te zien hoe dit op een succesvolle manier kan functioneren en een toegevoegde waarde kan vormen. De werkplaats in Culemborg is een erkend leerbedrijf met experts op het gebied van meubelmakerij. MBO studenten kunnen hier stage lopen aan de hand van verschillende projecten die de werkplaats doet om geld te generen. Ook kunnen middelbare scholieren bij de werkplaats een maatschappelijke stage lopen. Vanuit de bewoners kwam ook het idee om een thema te geven aan eventuele flexwerkplekken. Ook dit is weer terug te zien in de Gelderlandfabriek. Hier bevindt zich een creatieve werkruimte in de vorm van diverse ateliers en flexwerkplekken die een creatieve en inspirerende sfeer hebben.

3.5.3 Deelconclusie referentieonderzoek Het referentieonderzoek heeft voor veel nieuwe inzichten en inspiratie gezorgd. Hieruit vallen een aantal dingen te concluderen die van belang zijn bij het ontwerp. De referentieprojecten vormen niet alleen een inspiratiebron, maar tonen ook aan op wat voor manier functies binnen de Weverij succesvol kunnen functioneren. Een selectie van de bestudeerde referentieprojecten hebben een grote invloed op het project. Hieruit vallen dan ook verschillende conclusies te trekken. Een openbare werkplaats blijkt op veel vergelijkbare locaties met de Weverij goed te werken. Niet alleen in grote steden zoals Amsterdam, maar ook in steden met minder inwoners dan Almelo, zoals Zutphen en Culemborg. De Stadswerkplaats Culemborg toont aan hoe er een goed verdienmodel gebruikt kan worden voor een openbare werkplaats. De beschikbare apparatuur en gereedschap kan gebruikt worden voor een uurtarief van 10 euro. Voor gebruikers die met regelmaat komen bestaat er een mogelijkheid om een strippenkaart te kopen. Ook de expertise van aanwezige begeleiding wordt als product verkocht. Deze expertise is voor 40 euro per uur beschikbaar. De Stadswerkplaats toont ook aan dat een openbare werkplaats goed te combineren is met onderwijs. Studenten en scholieren kunnen dus in het kader van onderwijs betrokken worden bij een openbare werkplaats.


In de Gelderlandfabriek is te zien dat flexwerkplekken wel degelijk succesvol kunnen zijn wanneer deze al veel aanwezig zijn in de omgeving. De Gelderlandfabriek is een plek voor creatievellingen met diverse ateliers en een klein theater. Ook is er veel contact tussen gebruikers en hangt er een open sfeer. Mede hierdoor hebben ook de aanwezige flexwerkplekken een creatieve en inspirerende sfeer. Deze flexwerkplekken onderscheiden zich op deze manier van andere flexwerkplekken in de omgeving. Hierdoor heeft deze locatie een sterke concurrentiepositie ten opzichte van andere locaties die flexwerkplekken aanbieden. In de Houtwerkplaats in Nijmegen is te zien hoe er door middel van zeecontainers gemakkelijk afgescheiden ruimtes gecreëerd kunnen worden in een grote hal. Deze ruimtes kunnen bijvoorbeeld dienen als (flex)werkplekken of vergaderruimtes. De Foodfactory in Rotterdam en het Fooddock in Deventer tonen aan de streekproductenverkoop niet alleen tijdelijk hoeft te zijn in de vorm van bijvoorbeeld een maandelijkse markt. In de Foodfactory en het Fooddock is ook te zien dat de streekproductenverkoop goed samen kan gaan met bijbehorende horeca. Tot slot toont het Honig complex in Nijmegen aan dat vaste horeca haalbaar kan zijn op een vergelijkbare locatie als de Weverij. Ondanks dat er constante levendigheid op de locatie en in het gebied ontbreekt, zijn er op het Honig complex drie vaste horecagelegenheden te vinden. Ook in de Gelderlandfabriek in Culemborg is er vaste horeca te vinden in de vorm van een restaurant. De nieuwe inzichten en conclusies die voort zijn gekomen uit het referentieonderzoek moeten niet als feiten geïnterpreteerd worden. Het is belangrijk dat er met een sceptische blik gekeken wordt naar deze inzichten en conclusies. De inzichten uit het referentieonderzoek dienen als mogelijke richtlijnen en niet als voorbeelden die overal op dezelfde wijze succesvol toegepast kunnen worden.


4. Ontwerp-proces

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het ontwerp-proces behorende bij de in de invulling van de Weverij. Op chronologische volgorde worden de verschillende stappen in het ontwerp-proces doorlopen. De totstandkoming van beslissingen en de gebruikte methoden wordt toegelicht. Vervolgens wordt toegelicht op welke manier de bewonersbijeenkomst het ontwerp-proces heeft beïnvloed. Hierna wordt ingegaan op het referentieonderzoek. Hierin wordt toegelicht wat er meegenomen is van de referentieprojecten en welke concepten uit deze projecten daadwerkelijk toegepast zijn in het ontwerp. Tot slot wordt beschreven hoe de uitkomsten uit de bewonersbijeenkomst, het referentieonderzoek en de brainstormsessie van de projectgroep geleid hebben tot het uiteindelijke ontwerp.

4.1 Scenario’s en methodiek De eerste stap in het ontwerp-proces is een brainstormsessie over ideeën voor de invulling van de Weverij. Uit deze brainstormsessie zijn een verscheidenheid aan ideeën voortgekomen. In eerste instantie zijn alle ideeën genoteerd, zonder dat deze bekritiseerd werden. Deze ideeën zijn vervolgens samengevoegd met de ideeën van de bewoners die voortkwamen uit de enquête en ideeënbus. De volgende stap in het ontwerp-proces was het filteren van de verzamelde ideeën. Alle ideeën zijn hierbij langsgelopen en gefilterd op basis van de haalbaarheid, aansluiting op de ontwerp-locatie en hoe realistisch de ideeën waren. Vervolgens zijn deze gefilterde ideeën onderverdeeld onder verschillende onderwerpen. Dit is op veel verschillende manieren gedaan. Uiteindelijk is er met één manier verder gewerkt. De ideeën zijn in eerste instantie gecategoriseerd in zes verschillende functiegroepen, met als bedoeling dat hier vervolgens verschillende scenario’s uit voort zouden komen. Deze functiegroepen waren multifunctionele flexibele ruimte, werk, wijkvoorzieningen, actieve recreatie, recreatie rode doelgroep en grootschalige horeca. Na de onderverdeling van de ideeën is er gebrainstormd over de sterke en zwakke punten van de functiegroepen. Na overleg werd er geconcludeerd dat de functiegroepen geen geschikte categorieën vormen voor het ontwikkelen van scenario’s. Het concept van het assenstelsel, dat ook gebruikt is bij de brainstormsessie, is vervolgens gebruikt om verschillende scenario’s te kunnen creëren. Hiervoor is in eerste instantie een assenstelsel gemaakt op basis van enerzijds functies voor de stad of wijk en anderzijds functies die wel of niet concurreren met de binnenstad. Al snel is besloten dat er andere termen op de assen dienden te komen. De termen op de assen zijn hierna aangepast naar wisselende of vaste functies op de verticale as, en maatschappelijke of commerciële functies op de horizontale as. Hierna zijn de termen wisselende of vaste functies alsnog veranderd naar incidentele of vaste bezoeken. Dit is gedaan omdat er enkele knelpunten rondom de termen vaste en wisselende functies waren.

FIGUUR 34: POSITIEVE EN NEGATIEVE PUNTEN PER FUNCTIE

(BIJLAGE 7.1)


Er is veel onzekerheid over de duur van de nieuwe invulling van de Weverij. Ook zijn er verschillende meningen over wanneer een functie dan daadwerkelijk vast is. De nieuwe termen incidentele en vaste bezoeken richten zich op wat voor soort bezoekers een functie aantrekt. Het gaat hierbij om bezoekers die wel of niet regelmatig komen. Hierbij is vastgesteld dat vaste bezoekers minimaal één bezoek per maand aan de Weverij brengen.

Vervolgens is het nieuwe assenstelsel ingevuld met alle overgebleven ideeën. Het plan was om vier verschillende scenario’s te baseren op het nieuwe assenstelsel. Er werd besloten dat alle vier de scenario’s een combinatie moesten zijn van alle soorten ideeën die bij verschillende assen stonden. Hierbij lag het onderscheid in de scenario’s bij het hoofdonderwerp van elk scenario. Bij elk scenario lag de focus op één van de termen incidentele bezoeken, vaste bezoeken, maatschappelijke functies of commerciële functies. Om goede

verhoudingen en meer duidelijkheid te creëren bij deze scenario’s, is er eerst gekeken naar de hoeveelheid bezoeken aan de Weverij die er jaarlijks zouden kunnen zijn. Hierbij is

uitgegaan van het

conceptgetal van 100.000 bezoeken. Door op vier verschillende manieren de bezoeken onder te verdelen in het assenstelsel ontstonden er duidelijke functieverhoudingen bij elk scenario. Hierbij lag de focus elke keer op één van de hoeken in het assenstelsel. Vervolgens is er per scenario een selectie van ideeën gemaakt die samen voor een goede invulling kunnen zorgen. Hier zijn de volgende scenario’s uitgekomen.

Scenario 1 (commercieel): hierbij ligt de focus op werkplekken zoals flexwerkplekken, vergaderruimtes en bedrijfsruimtes. Samen met een combinatie van congresruimtes, een poolen dart-centrum en kleinschalige horeca.

Scenario 2 (maatschappelijk): hierbij ligt de focus op een openbare werkplaats. Hiermee wordt een werkplaats om te klussen bedoelt. Samen met een combinatie van workshopsruimtes, evenementen, kleinschalige horeca en een viskwekerij.

Scenario 3 (vast): hierbij ligt de focus op streekproducten(verkoop) zoals een vaste bio markt. Samen met een combinatie van indoor stadslandbouw, een workshopruimte en expositieruimte.

Scenario 4 (incidenteel):

FIGUUR 37: AANTAL BEZOEKEN PER SCENARIO

(BIJLAGE 7.6)

FIGUUR 36: FUNCTIES VERDEELD IN HET ASSENSTELSEL

(BIJLAGE 7.5)

FIGUUR 35: BRAINSTORM OVER DE TERM INCIDENTEEL

(BIJLAGE 7.2)


hierbij ligt de focus op grootschalige evenementen. Samen met een combinatie van pop-up podia en winkels, een expositie ruimte en horeca op evenementenniveau.

Deze selecties aan ideeën zijn hierna verder uitgedacht. Ook zijn er sfeer- en referentiebeelden verzameld om een beeld te geven van hoe de ideeën eruit kunnen zien in een gebouw zoals de Weverij. De figuren 34 t/m 38 zijn vergroot terug te vinden in bijlage 8: “Ontwerpproces”.

4.2 Bewonersbijeenkomst De volgende stap in het ontwerp-proces stond in het kader van co-creatie samen met de (toekomstige)gebruikers van de Weverij. Bewoners van Almelo zijn betrokken in een vroege fase van het ontwerp-proces, tijdens de bewonersbijeenkomst. Dit is gedaan aan de hand van de vier conceptscenario’s. De scenario’s met de sfeerbeelden zijn voorgelegd en doorlopen met de bewoners. De scenario’s zijn terug te vinden in bijlage 7: “Scenario’s”.Hierbij kregen alle bewoners de gelegenheid om de volgens hen positieve, negatieve en verbeterpunten van elk scenario aan te geven. Ook was er de gelegenheid om nieuwe ideeën in te brengen voor de bestaande of eventuele nieuwe scenario’s. In hoofdstuk 3 is uitgebreid ingegaan op het doel, de inhoud en de resultaten van de bewonersbijeenkomst. De uitkomsten van de bewonersbijeenkomst hebben veel invloed gehad op het ontwerp-proces. Zo was bijvoorbeeld al snel duidelijk dat er geen animo was voor scenario 1 met de focus op de werkplekken. Volgens de bewoners zijn die er al meer dan genoeg en voegt het niets nieuws of bijzonders toe aan de stad. Voor dit scenario ontstond vanuit de bewoners wel het idee om een leuk thema aan (flex)werkplekken te geven, zoals bijvoorbeeld flex ateliers. Scenario’s 3 en 4 hadden al een stuk meer animo dan het eerste scenario. Scenario 2 sprong echter boven de rest uit. De meeste bewoners waren zeer enthousiast over de openbare werkplaats en vonden dit vooral goed passen bij Almelo, het Indië terrein en de Weverij. Over scenario 3 en 4 waren de meningen erg verdeeld. De streekproductenverkoop in de vorm van een markt werd wel gezien als een goed idee dat ook aansloot op Almelo. Hier was echter ook veel kritiek op. Volgens de bewoners komt zo’n markt niet vaak genoeg voor, zorgt het nauwelijks voor reuring in het gebied en is er niet genoeg draagvlak voor. Bij scenario 4 werd duidelijk dat de meeste bewoners absoluut een evenementenlocatie willen en ook verwachten dat deze er vanzelfsprekend zou komen. Hierover werd wel duidelijk aangegeven dat dit scenario niet voor genoeg invulling zorgt en dat er dan alsnog te weinig van de Weverij gebruik gemaakt zou worden. De vervolgstap na de bewonersbijeenkomst was het combineren van de uitkomsten uit de bijeenkomst met de expertise, visies en meningen van de projectgroep. Op basis hiervan is er voor gekozen om door te gaan met een combinatie van verschillende scenario’s. Hierin zijn aspecten uit scenario 2, 3 en 4 meegenomen. Centraal in het scenario staan de openbare werkplaats uit scenario 2 en de grootschalige evenementenruimte uit scenario 4. De bio markt/streekproductenverkoop uit scenario 3 kan ook in de vorm van een (grootschalig) evenement plaatsvinden binnen het nieuwe scenario. Tot slot zijn er ook twee ideeën vanuit de bewoners gebruikt als toevoeging aan het nieuwe scenario. Het eerste idee gaat over flex ateliers. Aan de hand hiervan is de openbare kluswerkplaats ook een openbare kunstwerkplaats geworden. Het tweede idee gaat over het betrekken van studenten uit Almelo bij de Weverij. Hier zijn later in het ontwerp-proces concrete ideeën over gevormd.

4.3 Referentieprojecten De volgende stap in het ontwerp-proces was het bezoeken en bestuderen van referentieprojecten. Gedurende het project zijn er veel referentieprojecten bestudeerd. Deze zijn allemaal behandeld in hoofdstuk 3.5. Een deel van deze referentieprojecten hebben veel invloed gehad op het ontwerp-proces. Hierbij gaat het voornamelijk om de bezoeken aan de Stadswerkplaats en Gelderlandfabriek in Culemborg. Deze referentieprojecten vormden niet alleen een inspiratiebron tijdens het ontwerp-proces, maar toonden ook aan op wat voor manier functies binnen het scenario succesvol kunnen functioneren. Het referentieonderzoek heeft ervoor gezorgd dat de inhoud van het ontwerp nogmaals is aangepast. Het

FIGUUR 38: DE VIER SCENARIO’S (BIJLAGE 7.4)


heeft echter het grootste effect gehad op de details van de functies binnen het ontwerp. Een openbare werkplaats kan bijvoorbeeld op veel verschillende manieren ingevuld worden en functioneren. Het referentieonderzoek heeft hierover veel nieuwe ideeën en inspiratie met zich meegebracht. Deze zijn weer gecombineerd met de expertise, visies en meningen van de projectgroep. Tijdens de fase van het bestuderen van referentieprojecten ontstond het idee om een participatielab toe te voegen aan het ontwerp. Dit is een plek om ideeën en initiatieven van inwoners te verzamelen en deze inwoners te ondersteunen bij het uitwerken en uitvoeren hiervan. Het is kan echter hiernaast ook functioneren als een locatie waar gemeente Almelo in het kader van burgerparticipatie bewoners betrekt bij ruimtelijke opgaves en projecten. Voor dit participatielab is ook weer naar twee referentieprojecten gekeken. Het Stadslab in Nijmegen en het participatielab in Hoogezand. De stadswerkplek in Culemborg toont succesvol te zijn in het combineren van onderwijs met een openbare werkplaats, een thema wat ook vanuit de bewoners al benadrukt werd. Dit is dan ook meegenomen in het ontwerp. De openbare werkplaats kan techniek of handvaardigheid lessen faciliteren of geven aan scholieren van de basisschool en middelbare school. Ook zou het mogelijk zijn om stageplekken voor middelbare scholieren en mbo studenten aan te bieden. Het verdienmodel van de openbare werkplaats kan naast het verlenen van apparatuur ook gebaseerd worden op het verlenen van expertise en materialen. Van de Gelderlandfabriek in Culemborg zijn ook aspecten meegenomen in het ontwerp. De Weverij moet een plek vormen die ruimte biedt aan creatievelingen. Naast de openbare werkplaats is er daarom in het ontwerp ook plaats gemaakt voor een klein theater. Ook is er meer nadruk gelegd op het thema kunst binnen de openbare werkplaats. Na het bestuderen van referentieprojecten is er opnieuw gebrainstormd met de projectgroep over het verder specificeren en afronden van het ontwerp. Hieruit bleek dat er in het ontwerp nog ruimte over was in de Weverij. Aan de hand hiervan is het idee ontstaan om een experimentele ruimte toe te voegen waar verschillende tijdelijke functies langs elkaar heen functioneren. Hier wordt ruimte geboden aan kleine (maatschappelijke) ondernemers en functies zoals het participatielab, een workshopruimte, flexwerkplekken en pop-up stores.

4.4 Eindontwerp Het eindontwerp bestaat uit een openbare werkplaats, experimentele ruimte, klein theater, grote evenementenruimte en ruimte voor een (kleinschalige)horecagelegenheid. Hierin dient de openbare werkplaats als openbare kunst- en kluswerkplaats. De werkplaats biedt ook mogelijkheden om onderwijs te faciliteren aan de hand van onder andere techniek- en handvaardigheid lessen en stageplekken. De experimentele ruimte dient als plek waar ruimte is voor kleine (maatschappelijke)initiatieven en functies zoals het participatielab, een workshopruimte, flexwerkplekken en pop-up stores. Hier zijn dagelijks of wekelijks verschillende activiteiten. Het participatielab is een plek die burgerparticipatie, co-creatie tussen gemeente, ondernemers en bewoners en bottom-up initiatieven faciliteert. Het kleine theater biedt ruimte voor een publiek van 250 mensen. De evenementenruimte kan ongeveer de helft van de Weverij in beschikking nemen. Hier is ruimte voor zowel groot- als kleinschalige evenementen inclusief horeca op evenementenniveau. Hierbij valt een activiteit als een markt ook onder de term ‘evenement’. In de ruimte voor een (kleinschalige)horecagelegenheid kan een kantine of restaurant komen.


5. Conclusie Naar aanleiding van het onderzoek zijn discussies gevoerd waarna deelconclusies zijn opgesteld. Deze conclusies beantwoorden samen de hoofd- en deelvragen. Deelvraag 1: ‘Wat is er mogelijk in de Weverij?’ De Weverij is geschikt voor iedere invulling die voldoet aan de volgende voorwaarden: 1. Het moet binnen de oppervlakte en de hoogte van de Weverij passen. 2. Het moet financieel rendabel zijn voor een periode van minimaal 5 jaar, met een mogelijke

verlenging van 5 extra jaren. 3. Het mag geen overlast meebrengen voor de omliggende wijk. 4. Het moet voldoende draagvlak hebben. Niet alleen voor de mate waarin initiatieven worden

ervaren als overlast, het moet immers haalbaar zijn. 5. Het moet aansluiten op de belangen van de stakeholders genoemd in de stakeholdersanalyse

(pagina 10). 6. Het moet een bijdrage leveren aan de leefbaarheid van de omgeving. 7. Er dient rekening gehouden te worden met de concurrentiefunctie t.o.v de binnenstad. 8. Functie dient het karakter van het pand te waarborgen. Deelvraag 2: ‘Waar heeft Almelo behoefte aan?’ Het antwoord op de vraag waar Almelo behoefte aan heeft, is gebaseerd op de uitkomsten van de enquête onder de inwoners van Almelo (pagina 38) en de bewonersbijeenkomst (pagina 40). Volgens respondenten uit de enquête dient de Weverij levendig te zijn. Zij ziende Weverij als een bruisende plek en vinden dat het een ruim verzorgingsgebied dient te hebben. Ook zullen er vaste functies moeten komen voor de wijk, en incidentele functies (zoals evenementen) voor een bredere doelgroep. Tijdens de bewonersbijeenkomst zijn een aantal functies getoetst. Een van de positief ontvangen functies is een culturele markt. Er is aangegeven dat het een leuk initiatief is, het heeft echter als vaste functie mogelijk niet genoeg animo. Volgens de bewoners kan deze functie wel werken indien het een (maandelijks) terugkerend evenement vormt. Het idee voor een openbare werkplaats is tijdens de bijeenkomst ook goed ontvangen. Dit komt doordat de functie aansluit op het karakter van de stad, het terrein en het pand. Daarbij past het volgens de bewoners ook goed bij de nieuwe woonwijk waar veel geklust wordt. De evenementenruimte is ook als positief ontvangen, het draagt volgens bewoners goed bij aan het ‘op de kaart zetten’ van Almelo. Eén van de personen van de bijeenkomst is een ondernemer op het gebied van evenementen. Hij heeft aangegeven dat er ook vanuit ondernemers in Almelo behoefte is voor een evenementenruimte. Tot slot werd een horecagelegenheid, in de vorm van café of restaurant, positief ontvangen. Een horeca gelegenheid in de nabijheid is een goede toevoeging voor het gebied, dit werd tevens duidelijk uit de enquête. Volgens bewoners kan deze bijdragen aan de verbinding tussen de verschillende functies binnen de Weverij. Een kanttekening die hierbij gegeven werd is dat er volgens hen eerst levendigheid dient te komen voor dit een succes kan worden.


Deelvraag 3: ‘Is er genoeg draagvlak voor de plannen?’ Bij het antwoord op deelvraag 2 is aangegeven dat er voldoende draagvlak is voor zowel een openbare werkplaats als voor een evenementenruimte en horecagelegenheid. Naar verwachting is het draagvlak voor het theater groot genoeg om dit te realiseren. Deze uitspraak is gebaseerd op geluiden die opgevangen zijn bij onder andere de bewoners bijeenkomst. Hier werd duidelijk gemaakt dat er diverse toneelverenigingen behoefte hebben aan theater ruimte in Almelo. Bovendien heeft het referentiebezoek aan de Gelderlandfabriek in Culemborg inzichtelijk gemaakt dat er een erg brede doelgroep is voor een dergelijke ruimte. Tot slot hebben bewoners tijdens de bijeenkomst ook aangegeven graag ruimte te willen voor hun eigen initiatieven. Er zal een plek moeten komen waar men mee kan praten, en denken, over verschillende initiatieven binnen Almelo. De experimentele ruimte sluit hier goed bij aan. Dit betekent dat ook hiervoor voldoende draagvlak verwacht kan worden. Deelvraag 4: ‘Sluiten de plannen aan op de belangen van de stakeholders?’ De stakeholders die een direct belang hebben bij een invulling voor de Weverij zijn de inwoners uit Almelo, Gerard Cornelisse, SOWECO, Ter Steege en de gemeente Almelo. De aansluiting van de belangen op de inwoners uit Almelo staat beschreven in het antwoord op deelvraag 3. Gerard Cornelisse heeft als initiatiefnemer belang bij een invulling die aansluit op Almelo en waar hij zijn visie in kan verwezenlijken, het teruggeven aan de stad. Zoals eerder beschreven sluiten de plannen aan zowel de wijk als de stad. Daarnaast heeft hij aangegeven potentie te zien in een ruimte voor theater en evenementen. Beide maken zij onderdeel uit van het voorstel dat gedaan wordt. Het belang van SOWECO is het creëren van werkgelegenheid voor haar kandidaten. Binnen deze plannen is hier voldoende ruimte voor. Op pagina 67 ‘De rol van SOWCO’. Ter Steege heeft, als projectontwikkelaar van het Indië terrein, belang bij een invulling die het terrein op de kaart zet. Binnen de plannen is er ruimte voor evenementen. Deze evenementen hebben een groot verzorgingsgebied en zijn deels bedoeld om de locatie op de kaart te zetten. Gemeente Almelo heeft, net als Ter Steege, belang bij een invulling die het terrein op de kaart zet. Het heeft de potentie om een visitekaart voor Almelo te vormen. De gemeente heeft bovendien belang bij een invulling die de leefbaarheid ten goede komt.

Hoofdvraag: ‘Welke invulling van de Weverij kan resulteren in een nieuwe, bruisende en

gemeenschappelijke plek in Almelo?’

De volgende functies kunnen resulteren in een nieuwe bruisende gemeenschappelijke plek in

Almelo:

- Openbare werkplaats, bovendien neen openbare kunst- en klus plaats die hiernaast

mogelijkheden biedt om onderwijs te faciliteren aan de hand van onder andere techniek-

en handvaardigheid lessen en stageplekken.

- Experimentele ruimte: een plek waar ruimte is voor kleine

(maatschappelijke)ondernemers en functies zoals een participatielab, een

workshopruimte, flexruimte en pop-up stores. Maatschappelijke functies hebben hier ten

alle tijden voorrang.

- Klein theater: een theater voor ongeveer 250 toeschouwers die tevens gebruikt kan

worden voor andere doeleinden. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld:

(bedrijfs)feestjes, congressen en lezingen


- Evenementlocatie: hier is ruimte voor grote en kleinschalige evenementen. Daarbij is er

de mogelijkheid voor (pop-up)horeca op evenementenniveau. Onder evenementen

vallen, naast activiteiten als een congres of feest, ook activiteiten zoals een

(thema)markt.

- (Kleinschalige)horeca: een horecagelegenheid in de vorm van een café of restaurant.

In de aanbeveling wordt verder op het ontwerp ingegaan. De functies worden verbeeld en

beschreven. Verder wordt omschreven hoe het proces aangepakt dient te worden.


6. Aanbevelingen 6.1 Organische groei Organische groei is voor de herontwikkeling van de Weverij van belang. Dit blijkt uit onderzoek naar verschillende referentieprojecten. Er kan niet vanuit het niets een goedlopend project worden gerealiseerd, dit heeft tijd nodig om zich te ontwikkelen. Dit werd bevestigd door Norine Maniran en René Groenewold van de Stadswerkplaats in Culemborg en door Mark van Dooren van de Gelderlandfabriek in Culemborg. Bij de Gelderlandfabriek hebben de initiatiefnemers, bestaande uit creatieve ondernemers, de stichting De Gelderland opgericht. Deze stichting is verantwoordelijk voor de planvorming en gefaseerde herbestemming van dit terrein. Deze stichting gaat uit van gelijkwaardigheid van deelnemende individuen. Verder heeft de stichting heldere doelen voor ogen. Deze doelen lopen uiteen van waarborgen van de cultuurhistorie tot het faciliteren en gezamenlijk realiseren van betaalbare ruimtes voor ondernemers. Tevens wordt in de literatuurstudie aangegeven dat organische groei van belang is bij transformaties zoals die van de Weverij. Organische groei draagt bij aan het stap voor stap verwezenlijken van de behoefte van de gebruikers.

6.2 Ontwerp

FIGUUR 39: HOOFDONTWERP WEVERIJ

Afbeelding 1: ontwerp voor de invulling van de Weverij.

Het eindontwerp bestaat uit een openbare werkplaats (6.2.1), evenementen ruimte (6.2.2), experimentele ruimte (6.2.3), klein theater (6.2.4) en een horeca ruimte(6.2.5). Ook wordt er ingegaan op potentiële ingangen (6.2.6).


De openbare werkplaats dient als openbare kunst- en kluswerkplaats. De werkplaats biedt ook mogelijkheden om onderwijs te faciliteren aan de hand van techniek- en handvaardigheid lessen en stageplekken. De experimentele ruimte dient als plek waar ruimte is voor kleine (maatschappelijke) ondernemers en functies zoals het participatielab, een workshopruimte, flexwerkplekken en pop-up stores. Hier zijn dagelijks of wekelijks verschillende activiteiten. Het participatielab is een plek die burgerparticipatie, co-creatie tussen gemeente, ondernemers en bewoners en bottom-up initiatieven faciliteert. Het kleine theater biedt ruimte voor een publiek van pakweg 250 mensen. De evenementenruimte kan ongeveer de helft van de Weverij in beschikking nemen. Hier is ruimte voor grote en kleinschalige evenementen, inclusief horeca op evenementenniveau. Hierbij valt een activiteit als een markt ook onder de term “evenement”. In de ruimte voor een (kleinschalige) horecagelegenheid kan een café en of restaurant komen. Verder in deze paragraaf worden de functies verbeeld en toegelicht. Bij de toelichting wordt ingegaan op de doelgroepen, inkomsten en eventuele bouwkundige voorzieningen.

Het volledige ontwerp is samen met de aanbevelingen weergeven in een folder, te vinden in bijlage 10.

6.2.1 Openbare werkplaats Uit de conclusie is gebleken dat er veel animo is voor een openbare werkplaats. Er is nog geen openbare werkplaats in de gemeente Almelo. Ook past een openbare werkplaats goed in een nog groeiende wijk waar veel geklust wordt.

FIGUUR 40: SFEERIMPRESSIE VAN DE OPENBARE WERKPLAATS


Wat komt er in de openbare werkplaats

De grootte van de werkplaats kan erg divers zijn. De werkplaats moet minimaal groot genoeg zijn om de benodigde machines en werktafels te plaatsen. Het kan een specialisatie hebben in de bewerking van bepaalde materialen zoals hout of staal. Hier zullen de nodige machines voor komen. Deze machines kunnen tweedehands worden aangeschaft om kosten te besparen. De werkplaats kan uitgebreid worden met faciliteiten om aan vervoersmiddelen te sleutelen. Denk hierbij aan een fiets- of motorlift.

Voor wie is de openbare werkplaats

Bewoners uit Almelo Iedereen kan tegen een kleine prijs gebruik maken van de werkplaats. Als men een kast in elkaar wilt zetten of een scooter moet repareren kan dit in de werkplaats. Op deze manier hoeven er geen dure machines privé gekocht te worden waar vervolgens maar weinig gebruik van wordt gemaakt. Ook mensen die klussen als hobby zijn welkom. Het is ook een mogelijkheid dat er professionele hulp vanuit de werkplaats wordt aanboden tegen betaling. Dit kan uitgebreid worden naar een repair café. Hier vinden er gratis bijeenkomsten plaats waarbij het (samen) repareren van spullen centraal staat. De weverij draagt op deze manier bij aan een duurzamere leefomgeving. Kunstenaars In Almelo bevinden zich vele kunstenaars. Zij hebben hun ateliers rond het Indië terrein en op andere plekken in de stad. De openbare werkplaats biedt ze een plek waar ze kunnen werken en experimenteren met nieuwe materialen en machines. Dit kan gedaan worden op dezelfde manier als beschreven wordt onder het kopje bewoners uit Almelo. Ook is het een mogelijkheid dat ateliers in de Weverij verhuurd worden aan kunstenaars. De kosten voor het gebruik van de werkplaats zullen dan in de huurprijs zitten. Door de aanloop van mensen naar de Weverij, kunnen kunstenaars makkelijker hun werken tentoonstellen. Ook kan er in de werkplaats een expositiehoek komen. Door deze faciliteiten wordt het voor kunstenaars aantrekkelijker om zich in de Weverij te vestigen. Basisscholieren In het kader van onderwijs is het voor basisscholen mogelijk om technieklessen te volgen of organiseren in de werkplaats. De werkplaatsbegeleiders of docenten van de desbetreffende basisschool kunnen dan in de werkplaats lesgeven over techniek of handvaardigheid. Hiervoor zal de werkplaats een beamer en een aantal stoelen moeten faciliteren. Dit kan eventueel in een aparte ruimte binnen de werkplaats. Ook kan er een techniekclub georganiseerd worden, waar kinderen na schooltijd aan de hand van begeleiding kunnen werken. Middelbare scholieren Ook voor middelbare scholen is het mogelijk om onderwijs op het gebied van handvaardigheid, techniek, houten staalbewerking te organiseren in de werkplaats. Dit kan vooral interessant zijn voor middelbare scholen met gebrek aan technieklokalen of benodigde apparatuur. Daarnaast is er voor middelbare scholieren de ruimte om in het kader van de maatschappelijke stage aan het werk te gaan bij de werkplaats. Ze kunnen de werkplaatsbegeleider assisteren. Ook voor jongeren op de middelbare school kan er eventueel een techniekclub opgericht worden. MBO Studenten van het ROC Twente in Almelo zouden ook stage kunnen lopen bij de openbare werkplaats. De studenten kunnen helpen bij het uitvoeren van de betaalde projecten die de werkplaats heeft binnen gehaald. SOWECO De betaalde projecten die de werkplaats binnenhaalt kunnen naast MBO studenten ook uitgevoerd worden door werknemers van SOWECO. De werkplaats kan zo meer inkomsten genereren en gelijktijdig meer werkgelegenheid bieden aan SOWECO.


Inkomsten voor de openbare werkplaats

Hierboven zijn de verschillende groepen mensen benoemd die baat kunnen hebben bij een openbare werkplaats in Almelo. Deze groepen kunnen op verschillende manieren inkomsten generen voor de werkplaats. In het referentieonderzoek is gekeken hoe andere openbare werkplaatsen rondkomen en wat de kosten voor de gebruikers zijn. De prijzen zijn met elkaar vergeleken en gemiddeld. Hieronder zijn de aanbevolen prijzen weergegeven om aan bezoekers te vragen. Uurtarief voor gebruik van werkplaats kan tussen de €5 en de €10,- liggen. Ook kan er gebruik gemaakt worden van een strippenkaart. Een strippenkaart kan aangeboden worden tussen de €40,- en €60,-. Dit is inclusief kleine materialen en het materieel. Met deze strippenkaart kan 10 uur gebruikgemaakt worden van de werkplaats. Grote materialen zullen door de gebruikers zelf gekocht moeten worden. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om grote schroeven en stukken hout. Onder de kleine materialen vallen onder andere gebruikelijke spijkers en schroeven, lijm en tape. Voor het gebruik van de expertise van een expert mag €40,- per uur gerekend worden. Van tevoren kan een moment met een expert ingepland worden. Bij het huren van een atelier voor kunstenaars kan een prijs tussen de €15,- en €25,- per vierkante meter per maand gevraagd worden. Deze prijs is exclusief de kosten van gas, water en licht. De betaalde projecten kunnen voor de openbare werkplaats als voornaamste inkomstenbron dienen. Hierbij kan gedacht worden aan het maken van meubels voor privé gebruik of openbare voorzieningen zoals banken of hekwerken. Hoe meer projecten de werkplaats kan uitvoeren, des te meer werkgelegenheid er ontstaat voor werknemers van SOWECO of MBO studenten.

Bouwkundige voorzieningen

Voor het realiseren van een werkplaats zijn er naast de basisvoorzieningen van de Weverij weinig extra voorzieningen nodig. Doordat de gebruikers van de werkplaats geen lange periodes stilzitten, mag de temperatuur lager zijn dan bijvoorbeeld in het theater. Tot slot dient er een afzuigsysteem geïnstalleerd te worden omdat er bij veel machines bij het gebruik stof vrijkomt.

6.2.2 Grootschalige evenementenruimte

De grootschalige evenementenruimte kan gebruikt worden voor alle soorten evenementen die toepasselijk zijn op de locatie. Zowel grote als kleine evenementen kunnen gehouden worden in de ruimte. Bij de term “evenementen” kan gedacht worden aan bijvoorbeeld muziekfestivals. In de benaming van deze ruimte kent deze term echter een zeer brede definitie. Bij evenementen kan gedacht worden aan alle soorten markten, congressen, conferenties, exposities, grootschalige theatervoorstellingen, muziekvoorstellingen, bedrijfsfeesten, grootschalige workshops en een beurs. Het enige is dat er rekeningen gehouden dient te worden met geluidsoverlast. Verder is alles mogelijk wat past binnen de aangeboden ruimte. Er dient rekening gehouden te worden met de evenementen, vanwege (toekomstige)omliggende woningen en het risico op overlast. Een evenement zoals een dance

FIGUUR 41: DOORSNEDEN VAN DE EVENEMENTENRUIMTE


festival is om deze reden niet wenselijk. Ook dienen festivals die veel geluid produceren niet tot laat in de avond of ’s nachts door te gaan. Het is niet de bedoeling dat stichting Weverij de evenementen zelf gaat organiseren. Stichting Weverij faciliteert een geschikte ruimte met benodigde voorzieningen voor (grootschalige) evenementen. Ondernemers die evenementen organiseren kunnen gebruik maken van de evenementenruimte met bijbehorende voorzieningen voor een huurprijs. Deze huurprijs is gebaseerd op het aantal uren of dagen dat de evenementenruimte gebruikt wordt. Binnen het ontwerp is er wel een voorkeur voor evenementen in het kader een creatief, gemoedelijk, inspirerend of kunstzinnig thema. Hierbij valt te denken aan een kunstexpositie, theatervoorstelling, (streekproducten) markt en grootschalige workshops. Deze leveren namelijk een bijdrage aan het creatieve, inspirerende en gemoedelijke karakter van Almelo en de Weverij.

FIGUUR 42: VOORBEELD VAN EEN EVENEMENT IN DE

RIJTUIGENLOODS AMERSFOORT ONGELDIGE BRON

OPGEGEVEN.

FIGUUR 43: VOORBEELD VAN EEN CONGRES IN HET

PROJECT.FABRIEK ZAANSTAD ONGELDIGE BRON OPGEGEVEN.


6.2.3 Experimentele ruimte

FIGUUR 44: SFEERIMPRESSIE VAN DE EXPERIMENTELE RUIMTE

De experimentele ruimte dient als plek waar ruimte is voor kleine (maatschappelijke) ondernemers en functies. Hierbij kan gedacht worden aan een participatielab, een workshopruimte, flexwerkplekken of pop-up stores. Deze ruimte is bedoeld om, zoals het woord al zegt, te experimenteren. Ondernemers kunnen hier proberen iets te beginnen. Door de aanwezigheid van andere functies in de Weverij hoeft hier niet per definitie geld aan verdient te worden. Maatschappelijke functies krijgen hier dan ook voorrang. Functies zoals een participatielab vergroten namelijk de toegevoegde maatschappelijke waarde van de Weverij. Ook draagt het bij aan een actievere houding van burgers. Het participatielab in de Weverij kan functioneren zoals de referentieprojecten in Nijmegen en Hoogezand. Een plek om ideeën en initiatieven van inwoners te verzamelen en deze inwoners te ondersteunen bij het uitwerken en uitvoeren van deze ideeën. Deze plek stimuleert en faciliteert dus bottom-up initiatieven. Het is kan echter hiernaast ook functioneren als een locatie waar gemeente Almelo bewoners betrekt bij ruimtelijke opgaves en projecten. In een soortgelijke setting als de bewonersbijeenkomst voor de invulling van de Weverij, kunnen bewoners op een actieve manier betrokken worden bij het ontwerp-proces van een ruimtelijke opgave of project. Hierdoor hebben inwoners van Almelo directe invloed op de ruimtelijke ontwikkeling in de stad. Gemeente Almelo zou hiermee een zeer interactieve manier van burgerparticipatie aanbieden aan de inwoners van de stad. Mocht er een ondernemer toch in de experimentele ruimte geld gaan verdienen, dan wordt er aangeraden om wel huur te vragen. De huurprijs kan echter wel laag blijven om de laagdrempeligheid en tijdelijkheid van de experimentele ruimte te behouden. Ook moeten ondernemers deze ruimte zelf inrichten. Wel is het van belang dat deze ruimte is voorzien van elektriciteit en water. Deze ruimte zal ook beschikken over een flexibele wand. Deze wand geeft de mogelijkheid om, wanneer nodig, de ruimte kleiner te maken of op te dele.


6.2.4 Theater

De Weverij biedt ook plaats voor een klein theater. Deze functie kan een extra stimulans geven aan de levendigheid in en rondom de Weverij. Hierin kunnen namelijk verschillende voorstellingen worden gegeven die bezoekers zullen trekken. In de ruimte kunnen ook presentatie gegeven worden. Ook sluit het theater aan op de verschillende succesvolle toneelstukken die voorheen al in de Weverij zijn opgevoerd. Het theater is gelegen in de zuidwestelijke hoek van de Weverij, nabij de kleinschalige horeca. De inkomsten voor de Weverij worden uit de verhuur van de ruimte gehaald. Het theater kan per avond of per dagdeel worden verhuurd. De betreffende belangstellende zal een passende huurprijs moeten betalen en zal zijn eigen inkomsten halen uit betalende bezoekers. Voordat er een theater in de Weverij gevestigd kan worden zullen er verschillende bouwkundige aanpassingen gedaan moeten worden. Ook zal er gekeken moeten worden naar de verduistering van het daglicht. Dit zal dan wel op een flexibele manier geregeld moeten worden. Niet alle gebruiken hebben immers behoefte aan een verduisterde ruimte. Dit kan worden opgelost door bijvoorbeeld een zeil over het dak te leggen. Het theater moet beschikken over zitplaatsen voor de toeschouwers. Dit kan doormiddel van een tribune, zoals ook te zien in de Gelderlandfabriek. Ook kan er een podium gerealiseerd worden. Wel moet er rekening gehouden worden met de verschillende kolommen in de Weverij. Bij een onjuiste inrichting van het theater kunnen deze het zicht van de bezoekers belemmeren.

FIGUUR 45: DOORSNEDEN VAN HET THEATER


6.2.5 Horeca

FIGUUR 46: SFEERIMPRESSIE VAN DE HORECAGELEGENHEID

De Weverij biedt ook plaats aan een kleine horecagelegenheid in de vorm van een café, restaurant of kantine. Deze functie kan een extra stimulans geven aan de levendigheid in en rondom de Weverij. De horecagelegenheid kan mogelijk aan een buitengevel gesitueerd worden. Hierdoor bestaat er voor de ondernemer ook de mogelijkheid om gebruik te maken van buitenruimte, wat kan resulteren in een levendige uitstraling van de Weverij. Hiernaast is de onderneming dan ook makkelijk bereikbaar door middel van een directe in- en uitgang. De verhuur van deze ruimte levert inkomsten voor Stichting Weverij.


6.2.6 Ingangen

FIGUUR 47: PLATTEGROND POTENTIËLE INGANGEN

De huidige (hoofd)ingang van de Weverij loopt door het StadsLAB. Uit de omgevingsanalyse is gebleken dat de Weverij geen directe ingang heeft. Dit draagt niet bij aan de toegankelijkheid. De potentiële ingangen die te zien zijn in afbeelding hierboven kunnen de toegankelijkheid verbeteren. De kosten voor het inpassen van deze ingangen zijn gebaseerd op een kostenraming, gemaakt door Gerard Cornelisse.

Aan de buitenkant van de potentiële ingang op de afbeelding hiernaast is op dit moment een oude deur te zien, dit geeft aan dat dit een ingang is geweest. Er zullen weinig aanpassingen nodig zijn om hier weer een ingang van te maken. De deur moet eventueel vervangen worden en de tussenliggende ruimte dient vrijgemaakt te worden. De aanleg van een nieuwe deur kost naar schatting €1.500,-.

Oude ingang van de Weverij.


Op de afbeelding hiernaast is één van de potentiële ingangen te zien. Op dit moment is het nog niet mogelijk hier een directe ingang van de Weverij te creëren. Door de komst van een straat aan deze zijde is dit in de toekomst echter wel mogelijk (Steege, 2009). Deze kant zal naar verwachting ook als voorkant aanvoelen. Deze potentiële ingang ligt namelijk aan de kant van de woonwijk. Om hier een ingang van te maken dienen er wel een aantal aanpassingen te worden

gedaan. Er zal een deur in moeten worden gezet en de ruimte tussen de Weverij en de straat zal moeten worden opengebroken. Deze ingang zal zorgen voor een betere toegankelijkheid vanuit het Indië terrein. Wel moet er gewaakt worden over de overlast die deze ingang met zich mee kan brengen voor omwonenden. Het openbreken van de muren en het plaatsen van de deur zal door werknemers van SOWECO kunnen worden gedaan. De kosten hiervan plus de kosten voor een nieuwe deur zal naar verwachting €3.500,- zijn.

Op de afbeelding hiernaast is de voormalige distributiedoorgang te zien. Op de vloer zijn nog steeds de rails te zien waar wagons hebben gereden. Deze doorgang is op dit moment dicht gemaakt met een enkele wand. Door deze open te breken ontstaat er wederom een doorgang. Hier ligt niet alleen potentie voor een ingang voor voetgangers, maar ook voor de aan- en afvoer van goederen. Door de ingang breed en hoog genoeg te maken voor vrachtwagens, is het gemakkelijker voor ondernemers om hun goederen of materialen naar binnen en naar buiten te krijgen. Deze ingang zal vooral gebruikt worden bij de voorbereiding en het afbreken van grote

evenementen. Het creëren van deze doorgang is een dermate grote klus dat deze uitbesteed dient te worden De kosten hiervan zullen naar verwachting €6.000,- zijn.


6.3 Gebruiksklaar maken Weverij

De weverij is in de huidige staat nog niet geschikt voor de realisatie van de toekomstige functies. Dit heeft te maken met verschillende factoren. Er ontbreekt daglicht, water aan- en afvoer, een veilig elektriciteitsnetwerk, toiletgelegenheid, en verwarming. Daarbij zal de vloer moeten worden schoongemaakt en het houtwerk worden voorzien van nieuwe verf. Ook moet de veiligheid van de ruimtes gegarandeerd worden voor de werknemers en gebruikers van de Weverij. In deze paragraaf wordt ingegaan op deze factoren. Er wordt gekeken naar manieren voor verbetering en de kosten hiervan. De kosten zijn gehaald uit een kostenraming, gemaakt door Gerard Cornelisse.

Daglicht

De gehele Weverij beschikt over dakramen. Voor de dakramen zijn platen geplaatst die het daglicht tegenhouden. Voor alle functies, behalve het theater, is de aanwezigheid van daglicht van belang. Om deze reden zullen de platen weggehaald moeten worden. Wat betreft het theater is het verstandig om een flexibele manier van verduisteren toe te passen. Mocht het theater gebruik willen maken van daglicht, dan moet dit mogelijk zijn. Voor het verwijderen van de platen kunnen werknemers van SOWECO en/of vaklieden ingezet worden. Als dit gedaan wordt door SOWECO zal dit naar verwachting €30.000,- euro kosten. Als vaklieden deze taak op zich zal nemen kost dit naar verwachting €50.000,- euro kosten.

Water aan- en afvoer / toiletgelegenheid

Er ligt een waternetwerk in de Weverij. Dit netwerk is echter niet klaar voor gebruik. Er is een water aan- en afvoer nodig voor de toiletten die geplaatst worden. Hiervoor zullen leidingen moeten worden gelegd. De aanschaf van toiletunits en de aansluiting daarvan op het waternetwerk door Ter Steege, kost naar verwachting €9.000,-.

Elektriciteitsnetwerk

De Weverij beschikt over een verouderd elektriciteitsnetwerk. Het zal voor gebruik gecontroleerd moeten worden en waar nodig aangepast. De aanpak hiervan kan op twee manieren. Het hele netwerk kan gecontroleerd en aangepast worden door werknemers van Ter Steege. Een andere aanpak is de verantwoording hiervoor bij de ondernemers leggen. Op deze manier kunnen de kosten beperkt blijven voor het gebruiksklaar maken. Dit betekent echter wel dat de Weverij minder faciliteert en daarmee minder aantrekkelijk wordt voor ondernemers. De kosten voor het controleren en aanpassen zijn nog onduidelijk.

Verwarming

De Weverij beschikt over een aantal heaters. Deze zullen moeten worden vervangen door nieuwe verwarmingen. Doordat de Weverij wordt verdeeld in meerdere compartimenten, is het verstandig om het theater, de horecagelegenheid en openbare werkplaats te voorzien van verwarmingen. De overige ruimtes zullen door de ondernemers zelf verwarmd moeten worden. De kosten voor het aanschaffen en aansluiten van deze verwarming zal naar verwachting €10.000,- kosten.

Vloer

De betonnen vloer van de Weverij is op dit moment niet klaar voor gebruik. Deze dient te worden schoon gemaakt. Dit kan gedaan worden door werknemers van SOWECO. De kosten voor de huur van een borstelmachine en de manuren vanuit SOWECO, zullen naar verwachting €3.000,- bedragen.


Verf

Het houtwerk van de Weverij komt in de huidige staat niet ten goede aan de uitstraling van het gebouw. Door het houtwerk te verven zal de Weverij een betere uitstraling krijgen. Het verven kan gedaan worden door werknemers van SOWECO. De kosten hiervan zullen naar verwachting €3.000,- bedragen.

6.4 Financiële haalbaarheid Om de invulling van de Weverij te realiseren is er een passende financiering nodig. Het financiële model dat passend is voor de Weverij, brengt verschillende aspecten met zich mee. Het is niet enkel het in stand houden van de Weverij waar de nodige financiële middelen voor nodig zijn, ook is het gebruiksklaar maken een belangrijke kostenpost. In dit hoofdstuk wordt verder ingegaan op de inkomsten en bovengenoemde kosten van de Weverij. De kosten voor het gebruiksklaar maken van de Weverij, die omschreven zijn in de vorige paragraaf, zijn gebaseerd op een kostenraming van Gerard Cornelisse. Deze gaat uit van een semi-faciliterende houding. Volgens de kostenraming bedragen deze kosten ongeveer €80.000,-. De rol van de Stichting Weverij is echter bepalend voor de uiteindelijke kosten van het gebruiksklaar maken. Bij een minder faciliterende houding, kunnen de kosten voor de stichting gedrukt worden. Wanneer de kosten worden gelegd bij de vaste huurders, kost het de stichting Weverij namelijk minder geld. Dit betekent echter wel dat de huurprijs lager moet worden omdat er minder voorzieningen gefaciliteerd zijn. Van tijdelijke huurders kan echter niet verwacht worden dat zij deze kosten betalen.

6.4.1 Structuur stichting De Weverij zal een nieuwe bestuursstructuur moeten krijgen met een verdienmodel. Hieronder is weergeven hoe deze structuur er uit zou kunnen zien.

FIGUUR 48: STRUCTUUR STICHTING WEVERIJ

Het bestuur van de stichting zal mimimaal bestaan uit een vertegenwoordiger vanuit SOWECO en Ter Steege. Zij beheren de vijf functies in de Weverij. De evenementenruimte, kleinschalige horeca, theater


en experimentele ruimte zullen verhuurd worden aan ondernemers. Bij evenementen en theater zal dit gaan om ‘tijdelijke’ huur. De ruimtes kunnen per uur of dagdeel verhuurd worden. De stichting zal zelf de ruimtes exploiteren. Voor de kleinschalige horeca dient een vaste ondernemer te komen. Deze zal dan een contract krijgen met huur gebaseerd op de vierkante meterprijs. Bij de experimentele ruimte zal het wisselen tussen tijdelijke en vaste huur. Een workshopruimte valt bijvoorbeeld onder tijdelijke huur. Ondernemers kunnen voor een aantal uur per week de ruimte huren. Een pop-up store kan bijvoorbeeld een flexibel opzegcontract krijgen waarin staat dat er vaste huur per maand betaalt worden. De pop-up store gebruikt het aantal vierkante meters gedurende een langere tijd in vergelijking met bijvoorbeeld een evenementenruimte of theater. De openbare werkplaats blijft in het beheer van de stichting. De subsidies en projecten leveren inkomsten op. Doordat de werkplaats in het beheer van de stichting blijft, focust deze zich minder op commerciële doeleinden en meer op maatschappelijke doeleinden. Hierdoor vormt de werkplaats een grote toegevoegde waarde voor het Indië terrein en de stad. Een andere reden om de werkplaats in het beheer van de stichting te laten is dat er hiermee extra werkgelegenheid voor SOWECO gewaarborgd wordt. Wanneer een willekeurige ondernemer de werkplaats in beheer heeft kan er niet gegarandeerd worden dat de werknemers van SOWECO kunnen werken bij de werkplaats.

6.4.2 Business Canvas Model

Voor Stichting Weverij is er een Canvas businessmodel gemaakt. Het Canvas businessmodel is een krachtige tool om een businessmodel op een transparante en overzichtelijke manier in kaart te brengen, onder de loep te nemen en communiceerbaar te maken. Deze tool is ontwikkeld door Alexander Osterwalder en Yves Pigneur (Alexander Osterwalder). De transparantie van het Canvas businessmodel sluit aan bij de aanpak die gehanteerd dient te worden om de daadwerkelijke plannen te realiseren. In bijlage 9.1 is het Canvas model te vinden.


FIGUUR 49: BUSINESSMODEL CANVAS STICHTING WEVERIJ

6.4.3 Kosten Naast de eenmalige kosten voor het gebruiksklaar maken van de Weverij, zal de Weverij ook vaste- en onderhoudskosten hebben. De vaste kosten betreffen de gas, water, licht en managementkosten. De totstandkoming van deze kostenposten zijn te zien in bijlage 9.1. Ter Steege geeft de Weverij vrij voor een periode van 5 tot 10 jaar. De kosten zullen daardoor binnen 5 jaar terugverdient moeten worden. De totale kosten over 5 jaar inclusief een onverzien post zullen €506.000,- zijn. De Weverij is 5650 m2 en hierdoor zal de vierkante meterprijs op €18 per jaar uitkomen. Het theater brengt nog extra kosten met zich mee voor de tribune, verlichting en akoestiek. Voor deze kosten is een aanname gedaan dat deze in totaal €50.000,- zullen bedragen.

kosten

eenmalig jaarlijks 5 jaar

gebruiksklaar maken € 80.000

€ 80.000

onderhoud

€ 12.000 € 60.000

gas water licht

€ 44.000 € 220.000

management

€ 20.000 € 100.000

Kosten per jaar

gebruiksklaar maken onderhoud

gas water licht management


€ 460.000

onverzien 10% € 46.000

€ 506.000

totale kosten per jaar € 101.200 kosten per m2 per jaar € 18

kosten theater € 50.000

€ 12.000

Er is een schatting gedaan voor het aantal vierkante meters die elke functie in gebruik gaat nemen. Bij de berekening van de financiële haalbaarheid is er berekend hoeveel de gemiddelde kosten zijn per vierkante meter. Deze kosten per vierkante meter moeten terugverdiend worden. Sommige vierkante meters worden echter niet toegewezen aan de verhuurbare ruimtes. Deze zijn in plaats daarvan bedoelt voor doorgangen, toiletten en een kantoorruimte van de Stichting Weverij. Ook leveren de verhuurbare vierkante meters van de experimentele ruimte waarschijnlijk geen of weinig inkomsten op. Dit betekent dat de kosten voor deze vierkante meters terugverdiend dienen te worden met een andere ruimte. Aangezien de kleine horecagelegenheid de meest commerciële functie is, zal deze functie de kosten voor deze vierkante meters terug moeten verdienen.

Kosten per functie

evementen openbare werkplaats

theater horeca

experimenten


oppervlakte kosten/jaar extra kosten/

jaar kosten/ maand

evenementen 3000m2 € 53.735

€ 4.478

openbare werkplaats 1100 m2 € 19.703

€ 1.642

theater 500 m2 € 8.956 € 10.000,00 € 1.580

experimenten 400 m2 € 7.165

€ 597

horeca 400 m2 + 250 m2 extra

€ 11.642

€ 970

6.4.4 Aantal bezoeken In het assenstelsel zijn de bezoeken in een diagram verdeeld over vier velden. Horizontaal wordt er een onderscheid gemaakt in maatschappelijk of commercieel doel. Op de verticale as staan de incidentele of vaste bezoeken, onder vaste bezoeken wordt vaker dan één keer per maand verstaan. Aan de verschillende type bezoeken is een aantal gehangen. Dit aantal geeft een beeld van de schaal waarop de functies in het ontwerp passen. De weergegeven getallen in het diagram zijn slechts aannames om een haalbaar scenario weer te geven en moeten niet als feiten gezien worden.

FIGUUR 50: ASSENSTELSEL AANTAL BEZOEKEN


In het figuur hiernaast zijn de verhoudingen van de

verschillende velden zichtbaar. Het aantal commerciële

bezoeken heeft de overhand op de maatschappelijke

bezoeken. Hierdoor kan de Weverij winstgevend zijn en

kunnen er tegelijkertijd ook maatschappelijke functies

bestaansrecht hebben.

6.5 De rol van SOWECO SOWECO is gespecialiseerd in flexibele arbeidsoplossingen voor zowel lange als korte termijn. Het is gericht op kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook biedt het bedrijf ontwikkelingskansen voor personen met een uitkering om weer actief te worden in de maatschappij. Bij de invulling van de Weverij is het voor SOWECO van belang dat er werkgelegenheid ontstaat voor haar werknemers. De werknemers zijn onder andere actief in de sectoren administratie, productie, logistiek, onderhoud en beheer, overheid en vervoer. Hierbij kan gedacht worden aan werkzaamheden zoals schoonmaken, catering, verpakwerk, montage- en assemblagewerk, groenonderhoud, landschapsonderhoud en vervoer (soweco, 2016). Zodra ondernemers zich in de Weverij vestigen en de toekomstige functies (deels) gerealiseerd zijn, zal er vaste werkgelegenheid ontstaan. Een groot deel van deze werkgelegenheid sluit aan op de werkzaamheden die aangeboden worden door SOWECO. Dit betekent dat de invulling van de Weverij aansluit op haar behoefte en doelstelling. De werkzaamheden en werkgelegenheid die ter beschikking komen en aansluiten op SOWECO worden hieronder onderverdeeld per functie. Gebruiksklaar maken Bij het gebruiksklaar maken van de Weverij zijn er veel werkzaamheden die door werknemers van SOWECO verricht kunnen worden. Hier is in deelhoofdstuk 6.3 gedetailleerd op ingegaan. Tijdens het gebruiksklaar maken zullen er na schatting 960 werkuren beschikbaar zijn voor arbeidskrachten van SOWECO. (Er is niet aangegeven bij de werkgelegenheid die ontstaat hoeveel banen of manuren dat dan zijn. Hier kunnen we eventueel wel een schatting naar doen. De hoeveelheid banen die ontstaan zijn compleet afhankelijk van hoe goed de werkplaats/horeca gaan lopen, de frequentie van de evenementen en de grootte van de evenementen.) Openbare werkplaats

FIGUUR 51: VERHOUDING ASSENSTELSEL AANTAL BEZOEKEN

FIGUUR 52: LOGO SOWECO


Bij de openbare werkplaats ontstaat er werkgelegenheid in de vorm van administratief werk, toezichthouding, schoonmaken, het verlenen van hulp en expertise en eventueel vervoer. Voor het gebruiken van de werkplaats dient betaalt te worden. De werkplaats heeft dus een kassamedewerker nodig die ook toezicht kan houden en eventueel administratief werk kan verrichten. De werkplaats kan expertise en begeleiding als dienst aanbieden. Deze arbeidskracht(en) houdt tegelijkertijd ook toezicht over de werkplaats. Hiervoor is een arbeidskracht vereist die verstand heeft van de beschikbare apparatuur. De werkplaats dient vaak schoongemaakt te worden in verband met het afval afkomstig van de materialen die gebruikt worden. Hierbij gaat het bijvoorbeeld over zaagsel en verf. Tot slot moeten er regelmatig nieuwe materialen ingeslagen worden. Hierbij kan de werkplaats via SOWECO zelf voor de transport regelen. Experimentele ruimte De soort en hoeveelheid werkgelegenheid die ontstaat door de experimentele ruimte is niet met zekerheid aan te geven. Dit is compleet afhankelijk van de functies die erin komen en duur hiervan. Er kan echter wel gespeculeerd worden over mogelijke werkgelegenheid die verwant is aan de experimentele ruimte. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan schoonmakers en (kassa)medewerkers bij pop-up stores. Kleinschalige horeca De hoeveelheid werkgelegenheid die ontstaat door de kleinschalige horeca hangt af van de soort horeca die er gaat komen. Dit kan een kantine zijn, maar ook een klein café of restaurant. De geschikte werkgelegenheid voor SOWECO die hierdoor ontstaat zijn; bediening, koks, afwassers en schoonmakers. Dit is echter afhankelijk van de visie van de ondernemer. Klein theater Het kleine theater zal niet veel werkzaamheden met zich meebrengen. Afhankelijk van de invulling van het theater kan het zijn deze bij elke voorstelling gebruiksklaar gemaakt moet worden. Het theater moet echter wel met regelmaat schoongemaakt worden. Grote evenementenruimte Ook bij de grote evenementenruimte is de soort en hoeveelheid werkgelegenheid afhankelijk van de type evenementen die georganiseerd zullen worden. Bij grootschalige evenementen zoals een beurs, congres, markt of voorstelling moet altijd de ruimte gereed gemaakt worden. Hierbij gaat het niet alleen om het neerzetten van tafels, stoelen en statafels, maar ook om het opbouwen van marktkraampjes of een podium. Na afloop van een evenement moet alles vanzelfsprekend opgeruimd en schoongemaakt worden. De catering inclusief bediening bij verschillende evenementen kan door SOWECO verzorgt worden. Tot slot zijn er eventueel ook mensen nodig bij de garderobe en voor eventuele toezichthouding of beveiliging.

6.6 Partijen betrekken Het betrekken van bewoners bij de ontwikkeling van de Weverij is van groot belang. Het in een vroeg stadium betrekken van deze groep kan eventuele weerstand tegen de ontwikkelingen doen verminderen zoals gezien is in de literatuurstudie (bijlage 2). Deze weerstand kan de ontwikkeling van de Weverij mogelijk afremmen. Dit gaat immers ten koste van het rendement. Het betrekken van bewoners kan door de ontwikkelingen transparant en open te houden. Dit maakt de ontwikkelingen goed en gemakkelijk te volgen voor de bewoners. Hierdoor ontstaat er een breder draagvlak voor de ontwikkelingen en loopt het project dus tegen minder weerstand en vertraging op. Het handelen en het beleid van de stichting zal dus open en transparant moeten zijn. Deze transparantie en openheid kan onder andere gerealiseerd worden door het organiseren van bewonersbijeenkomsten.


Hierin kunnen bewoners en betrokkenen meedenken en meedoen. Dit creëert draagvlak en biedt kansen voor nieuwe ideeën en partners. Het organiseren van bewonersbijeenkomsten kan een van de vaste invullingen zijn voor de experimentele ruimte. Dit is mogelijk door middel van een participatielab. Hierin kan wekelijks of maandelijks een bijeenkomst worden georganiseerd. Het draagt bij aan de participatie van de wijk bij de ontwikkeling van de Weverij. Ook de gemeente kan bijdragen aan dit participatielab. Hier is verder op ingegaan in paragraaf 6.2.3 op pagina 56. Uit de ervaring van de projectgroep blijkt dat het organiseren van zo’n bijeenkomst erg waardevol kan zijn en dat bewoners ook graag betrokken willen worden. Naast het betrekken van bewoners is het betrekken van ondernemers ook van groot belang. De ondernemers gaan namelijk vormgeven aan de invulling van de Weverij. Dus door ook hen in een vroegtijdig stadium van de ontwikkeling te betrekken kan er beter ingespeeld worden op hun wensen. Het betrekken van ondernemers die mogelijk een bijdragen willen leveren aan de ontwikkeling in de Weverij kan door het aanschuiven bij verschillende ondernemersbijeenkomsten en/of netwerkbijeenkomsten. Hier kan het plan voor de ontwikkeling van de Weverij worden uitgelegd en kunnen er nieuwe contacten worden gelegd met eventuele partners. Hiernaast kunnen ook de omliggende scholen en onderwijsinstellingen betrokken worden in de Weverij. Het ROC Twente zou bijvoorbeeld met de opleidingen Allround meubelmaker/(scheeps)interieurbouwer en Allround timmerman gebruik kunnen maken van de openbare werkplaats. Ook kunnen bijvoorbeeld de basisschool ‘Het Palet’ en de middelbare school ‘PiusCanisius’ betrokken worden bij de openbare werkplaats. Hier zouden ook andere basisscholen of middelbare scholen betrokken kunnen worden. Verder kunnen ook de organisatoren en initiatiefnemers van verschillende evenementen in Almelo

betrokken worden. Op deze manier is het mogelijk om diverse evenementen gebruik te laten maken van

de Weverij. Dit levert extra bekendheid en levendigheid op.

De Smaak Van is een goed voorbeeld van een onderneming die betrokken kan worden bij de Weverij. De

Smaak Van is een creatief cateraar en full-service partyplanner die de organisatie van evenementen zoals

bedrijfsfeesten op zich neemt. Veel van deze evenementen zijn/worden georganiseerd in en rond het

Stadslab en Weverij. Dit kan deze onderneming wellicht ook kunnen doen bij bepaalde evenementen in

de Weverij.

Tot slot zijn er ook bestaande evenementen in Almelo die betrokken kunnen worden bij de Weverij.

Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de Theaterroute, Atelierroute, het Straattheater en het

Foodfestival.


Bibliografie Alexander Osterwalder, Y. P. (sd). essentialbi. Opgehaald van essentialbi: http://essentialbi.nl/business-

model-canvas/

De Impactfabriek. (2016). stadslabnijmegen.nl. Opgeroepen op december 2016, van stadslabnijmegen.nl:

http://stadslabnijmegen.nl

De Openbare Werkplaats. (2016). openbarewerkplaats.nl. Opgeroepen op december 2016, van

openbarewerkplaats.nl: http://openbarewerkplaats.nl

De Rijtuigenloods. (2016). www.derijtuigenloods.nl. Opgeroepen op december 2016, van

www.derijtuigenloods.nl: https://www.derijtuigenloods.nl

eneuvo GmbH. (2016). www.enquetesmaken.com. Opgeroepen op november 2016, van

www.enquetesmaken.com: https://www.enquetesmaken.com

Fenix Food Factory. (2016). www.fenixfoodfactory.nl. Opgeroepen op december 2016, van

www.fenixfoodfactory.nl: http://www.fenixfoodfactory.nl

Fooddock. (2016). www.fooddock.nl/info/. Opgeroepen op december 2016, van www.fooddock.nl:

http://www.fooddock.nl/info/

Hazemeijer. (2016). www.hazemeijerhengelo.nl. Opgeroepen op december 2016, van

www.hazemeijerhengelo.nl: http://www.hazemeijerhengelo.nl

soweco. (2016). Opgehaald van http://www.soweco.nl/personeel-nodig/

Stadswerkplaats Zutphen. (2015). www.stadswerkplaats-zutphen.nl. Opgeroepen op december 2016, van

www.stadswerkplaats-zutphen.nl: http://www.stadswerkplaats-zutphen.nl

Steege, T. (2009, November). Ontwikkelplan Indië. Opgehaald van Indië.

Stichting Burgerparticipatie Hoogezand. (2016). www.centrumdebadde.nl/participatielab/. Opgeroepen

op december 2016, van www.centrumdebadde.nl:

http://www.centrumdebadde.nl/participatielab/

Stimuland. (2016). www.stimuland.nl. Opgeroepen op november 2016, van

www.stimuland.nl/waardewijzer/: http://www.stimuland.nl/waardewijzer/

Zwitsal Apeldoorn. (2016). zwitsalapeldoorn.nl. Opgeroepen op december 2016, van zwitsalapeldoorn.nl:

http://zwitsalapeldoorn.nl

Van katoen naar altijd wat te doen! - han.nl · 7523 BG Enschede Begeleidend docent Dort Spierings...

Documents

Transcript of Van katoen naar altijd wat te doen! - han.nl · 7523 BG Enschede Begeleidend docent Dort Spierings...