Van herstelondersteuning tot herstelondermijning: wat is de rol van ABC?Sabina van den Hoek & Tom van Wel – ABC, 3 april 2013

Overzicht

• herstel

– herstelondermijning

– herstelondersteuning

• discussie in groepjes

• terugkoppeling

Herstel?

Boevink et al. (2009): herstel is het vinden van een zinvol en bevredigend bestaan met of zonder de psychiatrische aandoening

Fasen van herstel Gagne (2004)

1) overrompeld zijn door

2) worstelen met …

3) leven met …

4) leven voorbij …

Herstelproces

• Herstel is uitdrukkelijk anders dan genezen

• is een natuurlijke tendens van mensen (niet alleen met een bepaalde stoornis)

• ieder zijn eigen weg en tempo (geen rechte lijn)

• kun je nooit voorschrijven

• Herstellen doen mensen zelf (ook zonder hulp)

• Hulpverlening kan proberen aan te sluiten

Dimensies van herstel

1) van de ziekte / aandoening

2) van de persoonlijke identiteit

3) maatschappelijk herstel

Vraag

Neem een nare/schokkende gebeurtenis uit uw leven in gedachten

(niet over uw familielid op ABC).

Benoem in steekwoorden:

- wat hielp u?

- wat hielp u niet?

herstelondermijnende reflexen (van eigen hulpverleners)

herstelondersteuning door eigen hulpverleners

Herstelondermijnende reflexen

[1] beter weten - reflex[2] verantwoordelijkheid ontnemen

waarom wordt iemand hulpverlener?

waarom wordt iemand hulpverlener?- mensen willen helpen- iets voor mensen willen betekenen

op fysiek niveauadviseren: helpen hen op de goede weg te zetten

heel nobel… behalve…

[1] beter weten - reflex

als het moet gebeuren op de manier van de hulpverlener

Onderliggend: de cliënt is onvoldoende in staat over zijn eigen wijze van herstel te oordelen

de cliënt wordt klein gemaaktdoor deskundigenwerkt zelfstigmatisering in de hand

= herstelondermijnend

[1] beter weten - reflex (2)

vb-1. ergernis over onrealistisch doel van een cliënt

vb-2. teleurgesteld omdat hij stopt met medicijngebruik

= hulpverlener weet beter dan de cliënt over het bereiken van herstel

Grofweg 2 wegen: verzet of aanpassing door de cliënt

[2] verantwoordelijkheid ontnemen

vb-1. hulpverlener voelt zich machteloos, hoofdpijn, stress etc.

vb-2. in laatste werkweek: ‘ik hoef niets meer van cliënten’

Achtergrond / hypothese

vraag:

Wat gebeurt er in het dierenrijk als een soortgenoot

zich afwijkend / gestoord / gek gedraagt?

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

moderne mens: 200.000 jaar

Automatisme

een automatische, reflexmatige neiging waarbij de hogere hersenen geen invloed

hebben op het ontstaan ervan

i.t.t. beschaving (= het beschermen van zwakkeren in de samenleving)

mensen met psychische aandoeningen behoren tot de meest gestigmatiseerde groep

hulpverleners moeten dit gevaar onderkennen

Naar herstelondersteuning

herstelondermijning is weliswaar reflexmatig, maar je kunt er nog wel over nadenken

3 manieren om herstelondermijning tegen te gaan[a] continue, kritische beschouwing van onszelf onder begeleiding

van de Herstel Ondersteunende Zorg-kenmerken[b] benutten van hevige emoties van hulpverleners[c] toepassen van methodieken

[a] continue, kritische beschouwing van onszelf obv HOZ-kenmerken

Over de hulpverlener:

1. hoop uitstralen

2. is present (aandachtig aanwezig)

3. bescheiden/terughoudend zijn professionele referentiekader inzetten

4. aanmoedigen tot eigen (herstel)verhaal

5. empowerment stimuleren

6. ervaringsdeskundigheid

7. ondersteuning door belangrijke anderen erkennen

8. eigen regie en autonomie

[b] benutten van hevige emoties van hulpverleners

Vb 1: iemand raakt dakloos vanwege overtreden van huisregels

Niet altijd, maar wel vaak te benutten om achterliggende, herstelondermijnende

opvattingen te achterhalen

[c] toepassen van methodieken

Doel van methodiek: een lijn vasthouden die effectiever is dan gezonde verstand

Bv: IRB, IPS, CGT, IMI enz.

Methodiek maakt link met HOZ inzichtelijk en toetsbaar

Herstelondersteuning = win-win

+ beter voor de cliënten

+ een fijnere baan (immers: minder nare, heftige emoties;

geen onmogelijke verantwoordelijkheden)

Nadeel?

Samenvatting

Herstelondermijning is reflexmatig en is van altijd en van iedereen

Herstelondersteuning vereist continue aandacht voor stigmatiserende opvattingen, met

name bij hulpverleners

Drie manieren:

[a] op HOZ-kenmerken je laten bevragen; feedback geven

[b] heftige emoties analyseren

[c] analyseren waarom methodieken niet worden toegepast

Groepjes

Wat vindt u er van?

- herkent u dit op ABC?

- heeft u tips voor ABC?

- hoe zouden wij u beter kunnen benutten bij het herstel van cliënten?