29-9-2014

1

Oer de takomst fan ús greidelân

Over de toekomst van ons weidelandschap

About the future of our meadowland

regionaal

nationaal

globaal

Kening presentatie

< 5% van het grasland

Van agri-cultuur naar agri-productie landschap

Grasland: > 50% van agrarisch terrein Totaal agrarisch terrein = 1.860.000 ha groot (2011)

Daarvan = 990.000 ha grasland (2011)

> 95% van het grasland

29-9-2014

2

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

De vogel volgt het menselijke ingrijpenRelatieve verandering tussen 1990 - 2010

Gans

Grutto

Pho

tos:

Jan

van

de

Kam

& A

stri

d K

ant,

H

ans

Pie

ters

ma

& H

enk

Hut

29-9-2014

3

Vanaf 2012: een onderop initiatief vanuit de vraag:

Al jaren neergaande trend, kan het ook anders?

Aanpak

√√√

29-9-2014

4

Aanpak

√

Onderzoek & pilots• RUG doorlopend internationaal

‘bevolkingsonderzoek’ gebied ZW

Fryslân

• Grootste vogel-demografisch onderzoek

in zijn soort wereldwijd.

• 15/2/14 15 nieuwe grutto’s gezenderd

• Samenwerking tussen WNF /

Vogelbescherming / RUG / UCF

• Ontwikkeling gebiedskenmerken en

populatiegroei grutto

• Leren begrijpen van gebiedsbeheer

mozaïek als populatiebrongebieden

(weidevogellandschappen)

• Pilot Idzegea: herinrichting

landschap (Vitaal weidelandschap)

Gruttokring

Idzegea

29-9-2014

5

volg.keningfanegreide.nl of site vogelbescherming.nl

Aanpak

√

29-9-2014

6

Grote Grutto Race | Het Grutto Voorjaar(Voorjaarsvakantie 2014: Natuurmuseum Leeuwarden, 6000 bezoekers)

Partners: province Fryslân, BFVW, Natuurmonumenten, Vogelbescherming,

Skriezekrite Idzegea, Friese Milieu Federatie, e.a.

Educatie programma voor kinderen(vanaf april 2014)

24 boeren doen mee!

29-9-2014

7

Debat en onderwijs(23 april ‘14 prof. Pablo Titonnel (WUR)

Pers

29-9-2014

8

Burgerparticipatie / democratisering(Burgerdebat met o.a. Partoer, Oxfam Novib, ETC, Netwerk Platteland e.a.)

“ Ik ben ongerust over de ontwikkeling van

het Friese landschap.”•57% zegt mee eens of helemaal mee eens

1. Helemaal mee eens 17,0%

2. Mee eens 40,4%

3. Neutraal 28,3%

4. Mee oneens 10,3%

5. Helemaal mee oneens 2,6%

6. Weet ik niet 1,4%

Hoeveel extra wilt u betalen voor melk in de

supermarkt als deze wordt geproduceerd met

meer aandacht voor landschapsbehoud?

1. 2 cent 6,5%

2. 5 cent 19,6%

3. 10 cent 29,9%

4. 20 cent 15,7%

5. 50 cent 5,7%

6. Niets 13,6%

7. Ik koop nooit melk 9,1%

Donana / Sevilla

Extremadura / Medellin

Taag / Lissabon

La Rochelle / ..

Weides in Nl /..

King of the Meadows: connecting people to their landscape

Verschraalt met het landschap ook zijn cultuur?

Leeuwarden 2018: European Capital of Culture

29-9-2014

9

Leeuwarden 2018 Donana, Extremadura, Taag regio (feb 2014)

Aanpak

√√√

29-9-2014

10

Intensivering als gevolg van melkquotum20% melkgroei met dalend aantal hectares grasland

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

Totaal grasland areaal

1980: 1.200.000 ha

2012: 938.000 ha

Landelijk gebied

29-9-2014

11

Productie ambitie zet agri-cultuur onder druk

Wat betekent dat voor een individuele boer?Veranderingen boerenbedrijf (bron: Alfa Accountants)

• Toename van bedrijfsfinanciering met 45% (tussen 2000-2013)

– 2000: 265% van melkprijs

– 2013: 365% van melkprijs

• Eigen vermogen boerenbedrijf gedaald van 50% naar 25%

– Gevolg: bedrijfsrendement moet verhoogd worden

90.000

80.000

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000Full economic interest

20.000

10.000

000/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07

07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13

€p

er

be

dri

jf

Paid Interest

29-9-2014

12

Is er voor boeren wel een keuze voor

natuurbeheer in weidelandschappen?

?Zeg het maar?• Vandaag: 60 ha grond 750 duizend liter melk en 80 broedparen weidevogels

Vanaf 2015 60 ha grond met?• Of 800.000 liter melk -> “bron” voor weidevogels

• Of > 1.000.000 liter melk -> “put” voor weidevogels

Kansen: debatavond26 nov 2013, opkomst 150 mensen

Veel belangstelling voor biodiverse zuivelketen!

Zoeken naar een alternatief

29-9-2014

13

Regionale start, landelijke ambitie

1. Natuurlijk en robuust geproduceerd

2. Gildekader

– Koeien, natuur, grondstoffen, lekker en gezond

3. Gildestructuur:

– Instap criteria & instap opschaling mogelijk

– Ontwikkelen en leren: continue verbeteren

4. Gilde-groepen

– 10-25 ondernemers in selecte gebieden

– Eigenaarschap: zoveel mogelijk koppelen aan producten

– Zelfsturing: kleine groepen + kennen elkaar

– Naar minimaal 100 veehouders in 4 jaar

– Meester-gezel

– Gildeproef & boerenborging

29-9-2014

14

Boerengildematrix

Koe Grondstoffen Landschap / Natuur

(Product)

Zuivel

(Product)

Missie Natuurlijke weerstand en

natuurlijk gedrag

Zo onafhankelijk

mogelijk

Met boerenmozaik naar

meer vogels

Naar lekker en gezond

Kenmerke

n

Boerenwaarde: koeien

naar buiten als er gras is•180 dagen / half jaar (in

plaats van 120 dagen)

•Ook het jongvee

Naar oudere koeien•Naar gemiddeld 7 jaar (nu

landelijk 5,9)

•Koe-Kompas + begeleiding

Binding aan de grond

Minimaal

bestrijdingsmiddelen

Geen fosfaatkunstmest

Naar 100% groene

energie

Naar duurzaam

krachtvoer

Vakmanschap:•Bescherming, ruige mest,

waterpeilen, weidegang, ..

Agrarisch natuurbeheer: •op 10 - 20% van grond

natuurlijk beheer

•Broedseizoen bepaalt

maaidatum

•Kruidenrijk grasland

•Hoge waterpeilen

•Plas dras

•Bloemrijke perceelsranden

Meten = weten•Biodiversiteitsparameter:

brongebied weidevogels

Smakelijker en gezonder

door:•Gezonde koeien

•Ruime beweiding

•Kruidenrijk grasland

•Voer: meer hooi, minder

maïs

…

Makelen en communiceren

Veehouders Coöperatie MarktpartijMelk (100%) Melk (<100%)

Niet: • Zelf eigenaar, maar via bestaande coöperaties

Wel: • Partijen bij elkaar brengen, nieuwe allianties

• Back office voor inhoud, vragen vanuit consumenten en maatschappij

29-9-2014

15

Aanbod voor bestaande producten

www.keningfanegreide.nl www.boerengilde.nl

Klaas Sietse Spoelstra Catharinus Wierda:

klaassietse@nij-sicht.nl c.wierda@boerengilde.nl

06-22519464 06-22824504