VademecumMotorrijdersvoorzieningen

VademecumMotorrijdersvoorzieningen

Colofon: Redactie: PietBex(AgentschapWegenenVerkeer)

burgerlijkingenieur,dienstkringNeerpelt,afdelingWegenenVerkeerLimburgenmotorrijder

RonaldDeGroot(AgentschapWegenenVerkeer)industrieelingenieur,afdelingVerkeerskunde

BartHompes(AgentschapWegenenVerkeer)burgerlijkingenieur,Bruggenbestand,afdelingWegenenVerkeerVlaams-Brabantenmotorrijder

RobertPeeters(DepartementMobiliteitenOpenbareWerken)afdelingBeleid,MobiliteitenVerkeersveiligheid

ArmandRouffaert(AgentschapWegenenVerkeer)burgerlijkingenieur,afdelingshoofd,afdelingVerkeerskunde

ErwinSteegmans(MotorcycleActionGroup)voorzitterMAGenverkeersdeskundige

EtienneVanVaerenberg(AgentschapWegenenVerkeer)industrieelingenieur,regieWetteren,afdelingWegenenVerkeerOost-Vlaanderen

Eindredactie: ArmandRouffaert LievePieters

Lay-out: DrukkerijBestuurszaken

Foto’s: LucDeGraeve,afdelingVerkeerskunde HildeDeKoster,afdelingVerkeerskunde MAG

Bronnen: OCW(OpzoekingscentrumvoorWegenbouw) AfdelingWegenbouwkundevanhetAgentschapWegenenVerkeer BIVV(BelgischInstituutvoordeVerkeersveiligheid) VVSG(VerenigingvanVlaamseStedenenGemeenten) FEMA(FederationofEuropeanMotorcyclistAssociations) ACEM(AssociationdesConstructeursEuropéensdeMotocycles) LIER(Laboratoired’essaisInretsEquipementsdelaRoute) CROW(CentrumRegelgevingOnderzoekWegenbouw) Rijkswaterstaat(MinisterieVerkeerenWaterstaatNederland) MAG(MotorcycleActionGroup) Ervaringvandemotorrijders

Depotnummer:D/2008/3241/144

De tekst van dit vademecum is ook elektronisch beschikbaar op de webstek www.wegen.vlaanderen.be/documenten/publicaties.

Over sommige gedeelten van de brochure kan u daar meer uitgebreide en actuele informatie terugvinden.

Vlaamse overheid

AgentschapWegenenVerkeerAanspreekpunt:Verkeerskunde

KoningAlbertII-laan20,bus41000Brussel

In samenwerking met:

VlaamseoverheidDepartementMobiliteitenOpenbareWerkenBeleidMobiliteitenVerkeersveiligheid

KoningAlbertII-laan20,bus21000Brussel

MAGBelgiumv.z.w.Hoek132850Boom

Inhoud

Voorwoord 1Inleiding 3

Hoofdstuk1:Eigenhedenvanmotorrijdersenhunmotors 5

1 Achtergrond 7 1.1 Evolutievanhetaantalmotorrijders 7 1.2 Verplaatsingsmotief 7 1.3 Milieubewustverplaatsen 7

2 Rijeigenschappenvaneenmotorfiets 8 2.1 Verschillentussenmotorfietsenandergemotoriseerdverkeer 8 2.2 Hetnemenvaneenbocht 8 2.3 Remmen 9 2.4 Watzienmotorrijders? 9 2.5 Maatvoeringvaneenmotorfiets 10

3 Eigenhedenmetbetrekkingtotdewegenzijnbijhorigheden 11 3.1 Plaatsvandemotorrijdersopderijbaan 11 3.2 Specifiekekenmerken 11

Hoofdstuk2:Reglementering 13

1 Plaatsopderijbaan 152 Stilstaanenparkeren 153 Verticaleverkeersremmers 164 Veiligheidsmaatregelenvoormotorrijdersinhetalgemeen 165 Optimalekeuzevanafschermendeconstructies(vangrails),ookvoormotorrijders 16

Hoofdstuk3:Niet-overrijdbareobstakels 21

1 Deveiligheidvandemotorrijder 212 Hetconcept“forgivingroad” 213 Afschermingvoormeerdereweggebruikers 224 Vangrails 235 Obstakelvrijezones 236 Soortenpalen 257 Alternatievenvoorklassiekeboordstenen 26

Hoofdstuk4:Contactoppervlakken 27

1 Stroefheid 29 1.1 Hetwegdek 31 1.2 Wegmarkeringen 31 1.3 Fietspadeneninkleuringen 33 1.4 Riooldeksels,WaterslokkersenVerluchtingsroosters 33 1.5 Tram-entreinrails 33 1.6 Verkeersdrempels 34 1.7 Houtenbruggen 34

2 Vlakheid 34 2.1 Schadeaandiscontinuïteiten 34 2.2 Schadeaanherstellingen 35 2.3 Zijdelingsafschuiven,schadeinderandzone 35 2.4 Opzwellenvanfunderingsmateriaal 36 2.5 Groenschade 36 2.6 Rafeling 36 2.7 Spoorvorming 37 2.8 Ribbelvorming 38 2.9 Kippennestenengaten,gebrokenstenen 38 2.10 Verzakking,afwateringsproblemen 39 2.11 Zettingsscheuren 40 2.12 Punch-out 40 2.13 Trapvorming 41

Hoofdstuk5:Geometrischeelementenenleesbaarheid 43

1 Wegbeeld 452 Bochten 453 Bochtverkanting 464 Obstakelzichtafstand-inhaalzichtafstand 465 Aanlegvanrijwegverhardingincementbeton 476 AanlegenheraanlegvanrijweginKWS 477 Negatief-onverwachtwegbeeld 47

Hoofdstuk6:Parkeren 49

1 Woordvooraf 512 Ruimtebeslag 513 Waarommotorparkings 524 Waarmotorparkings 525 Wattevoorzien 546 Soortenmotorparkeervoorzieningen 557 Bereikbaarheidvandemotorparkeerplaatsen 55

Voorwoord Het verkeer is de laatste jaren ontzettend toegenomen. Ook het aantal motorrijders nam op 25 jaar tijd spectaculair toe met liefst 69%. Vroeger was motorrijden voornamelijk een recreatieve aangelegenheid. Nu wordt het meer en meer gebruikt voor het dagelijkse woon-werkverkeer. En dit is ook niet verwonderlijk door de vele files. Het aantal motorrijders neemt dus steeds toe en deze tendens zal zich verder doorzetten. Daarom is het belangrijk om de infrastructuur voor hun veiligheid ook aan te passen. Motorrijders zijn immers ook kwetsbare weggebruikers. In de voorbije jaren werd al in toenemende mate rekening gehouden met specifieke veiligheidsaspecten voor motorrijders bij de herinrichting van de gewestwegen. Zo staan er op de meest risicovolle plaatsen (bv. bochten) vangplanken onder de vangrails. Dit voorkomt zeer zware kwetsuren bij motorrijders die tegen vangrails botsen.

In samenwerking met de Motorcycle Action Group (MAG) werd beslist om een vademecum Motorrijders te ontwikkelen. De opdracht hiervoor werd gegeven aan de afdeling Verkeerskunde van het Agentschap Wegen en Verkeer.

En motorrijdervriendelijke maatregelen bij het ontwerpen van wegen hoeven niet eens moeilijk te zijn, laat staan veel te kosten. Het gaat meestal om de toepassing van een aantal eenvoudige basisprincipes bij het ontwerpen van een weg. Zo dient een markering van het wegdek over de volledige wegbreedte vermeden te worden, omdat deze markeringen de weg bij regenweer spiegelglad kunnen maken. Het basisprincipe bij het ontwerp van een gebruiksvriendelijke weginfrastructuur is dat van de ‘forgiving road’. Hierbij wordt bij het ontwerp van de infrastructuur rekening gehouden dat weggebruikers, en dus ook motorrijders, fouten kunnen maken. Deze fouten mogen echter niet leiden tot zwaardere kwetsuren of dodelijke ongevallen. In het geval van motorrijders gaat het om het voorzien van vangplanken of het voorzien van obstakelvrije zones langs de kant van de weg, zodat de gevolgen van eventuele valpartijen beperkt worden. Het Agentschap Wegen en Verkeer zal het vademecum gebruiken voor het motorrijvriendelijk ontwerpen van de weg. Het wordt ook aan de gemeenten ter beschikking gesteld voor het ontwerpen van hun wegen. Zo hoop ik mijn steentje te kunnen bijdragen tot een betere weginfrastructuur die vriendelijker én veiliger is voor de motorrijder.

Hilde Crevits Vlaams Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en NatuurFoto: Paul De Cloedt

1

InleidingMotorrijden,zoalsindefilmklassieker“TheWildOne”metMarlonBrando(1953)indehoofdrol,islanggeenexclusiviteitmeervooropstandigedonkergekledemarginalen.Hetronkendegeluidvaneenmotorfietsheeftvandaagdedaghethartvaneengroterpubliekveroverdenverleidtuiteraardtotdagdromennaaravontuurlijkcruisenopeindelozewegenzoalseencowboyopdeprairie.Vandaagechterkenthetgebruikvandemotorfietsookeengestagegroeiinallegeledingenvandemaatschappij,alsgewoondagdagelijksvervoermiddel.Destoereavonturierdiemeteenwaredoodsverachtingzijnstalenrosendewegenbedwong,zalmeerenmeerdebaanmoetenruimenvoorJanAllemandiemeteenmachine,uitgerustmetdenieuwstesnufjeszowelopvlakvanveiligheidalsvancomfort,dagelijksnaarzijnwerkpendelt.

Demotorrijderblijftechtereenuiterstkwetsbaredeelnemeraanhetverkeer.Deoverkoepelendeorganisatieszoekensteedsmeercontactmetdeoverheideneisenonafgebrokendeaandachtopommeeroogtehebbenvoordespecifiekeveiligheidseisenvandezegroepvanweggebruikers.

DezepublicatieistotstandgekomenopvraagvandeorganisatieMAG.DoordejarenheenevolueerdeMAGvaneenorganisatiediezorgdevoorhetvrijwarenvandeindividuelevrijhedenvanmotorclubledentoteenvolwaardigegesprekspartnervandewegbeheerdersomdeproblematiekvandemotorrijdersopdeagendatehouden.

Inhetverledenverscheneneralpublicatiesomdeveiligheidenhetcomfortvandezwakkereweggebruikerszoalsdevoetgangersendefietsersteverbeteren.Ditzijninspanningenvooreenspecifiekegroepvandeelnemersaanhetverkeer.Bijdemotorrijdersligthetanders.Dekwetsbaarheidvandemotorrijdersmaakthenergopmerkzaam.Ditheeftalzeernuttigeinformatieopgeleverd,diealleweggebruikerstengoedekomt.

3

1Hoofdstuk

Eigenhedenvanmotorrijdersenhunmotors

1 Achtergrond1.1 EvolutievanhetaantalmotorrijdersSindsenkelejarenzithetaantalmotorrijdersindelift.InhettotaleBelgischeparkvanmotorvoertuigenhebbendemotorfietseneenaandeelvanbijna6%.In2006warenerbijna360.000motorfietseningeschreveninBelgië.Datiseenstijgingmetnagenoeg30%tenopzichtevanhetaantalinhetjaar2000.Doordezesterkegroeikwamendenodenvandemotorrijderswatbetreftdeinfrastructuurookmeeropdevoorgrond.

Op1augustusvanhetjaar 1980 1990 2000 2004 2005 2006

Totaalvoertuigenpark(metinbegripvanmotorrijwielen) 3.640.688 4.594.058 5.735.034 6.061.825 6.158.742 6.251.428

Personenwagens 3.158.737 3.864.159 4.678.376 4.874.426 4.918.544 4.976.286

Autobussenenautocars 19.560 15.644 14.722 15.328 15.391 15.329

Vrachtwagens,bestelwagens,terreinwagens,tankwagensentrekkers 299.084 380.379 548.431 625.518 652.083 670.414

Landbouwtrekkers 127.449 152.696 162.123 166.111 168.284 170.613

Specialevoertuigen 35.858 42.006 53.544 57.680 58.147 59.022

Motorrijwielen 113.057 139.174 277.838 322.762 346.293 359.764

Bron:FEBIAC

1.2 Verplaatsingsmotief

Indejaren80washetmotorrijdenvoornamelijkeenrecreatieveaangelegenheid.DoordesteedsgroeiendecongestiesopdeBelgischewegenisdemotorfietsmeerenmeerinhetbeeldgekomenalsvervoersmodusvoorwoon-werkverkeer.Meerderependelaarsnemendezebeslissing.Ookbijdemensenwaarflexibiliteit,naarwerkurenenlocatie,belangrijkwerd,isdemotorfietspopulairgeworden.Zijwordenzomindergevoeligvooreventuelecongestieopdewegen.

Uiteensteekproefbevragingvanmotorrijdersin2005blijktdat19%vandemannelijkeen6%vandevrouwelijkemotorrijdersdemotorfietsaltijdgebruiktomnaarhetwerktegaan.Bijdevrouwelijkebevraagdemotorrijdersgebruikt54%nooitdemotorfietsomnaarhetwerktegaan;bijdemannenisdat36%.Vandebevraagdemannelijkemotorrijdersgebruikt52%altijddemotorfietstijdensdevrijetijd;bijdevrouwenisdat63%.38%vandemannelijkebevraagdengebruiktdemotorfietsdikwijlsvoorzijnplezier;bijdevrouwenisdat30%.

1.3 Milieubewustverplaatsen

Ondankshetfeitdatdebesprekingenrondemissienormenvoormotorfietsenlaterbegonnenzijndanvoordeautomobielsector,isdemotorfietsalsvervoersmodusmilieuvriendelijker.

ZoisvoorhetzelfdetrajectdeCO2-uitstootbijmotorfietsen50%mindertenopzichtevanwagens.Ditisvoornamelijktedankenaanhetfeitdatmotorfietsenkleineremotorenhebbendanwagens,heelwatminderwegendanwagensengemiddeldbijnaevenveelpersonenvervoerenalsdemeestewagens.Instedelijkegebiedenkomtdatnogbetertotuiting.

Deinfrastructuurwordtookminderbelastdooreenmotorfietsendienthierdoorookmindersnelhersteldofvervangenteworden.

7

2 Rijeigenschappenvaneenmotorfiets2.1 Verschillentussenmotorfietsenandergemotoriseerdverkeer

Eenmotorfietsblijftgemakkelijkinevenwichtvanafeensnelheidvan30–40km/udankzijhetgyroscopischeeffectvandewielen,zoalseenhoepeldieoverdegrondrolt.Ditgyroscopischeeffectiseentoepassingvandewetvanhetbehoudvandehoeveelheidvanbeweginguitdenatuurkunde,engeldtbijvoorbeeldookvooreenrijdendefiets.Bijlageresnelhedenmoetdemotorrijderconstantbijsturenominevenwichtteblijven.

Motorrijdersmoetenbijeenhindernisomzichtigerreagerenomhetevenwichtnietteverliezen.Daarommoetenzijhetkomendetrajectgedeelteovereengrotereafstandensnellerdanautomobilisteninschatten.Omproblementevermijdenofteontwijken,volgenzijvakereenniet-rechtlijnigebaan,waardoordeandereautomobilistenverrastkunnenworden.

Eenmotorrijderheeftminder“volume”daneenwagen.Daardoorishijmindergoedzichtbaarinhetverkeervoordeandereweggebruikers.Debrandendekoplampenvandemotorkunnenditeuvel,minstensgedeeltelijk,compenseren.Hetkandusgebeurendateenmotorrijdereenwagen(meteengrotervolume)welduidelijkziet,terwijldezemotorrijdermogelijknietbeseftdatdebestuurdervandewagenhemmisschiennietheeftgezien.

Eenmotorfietsheefteenandereverhoudinggewicht/vermogendaneenauto.Ditresulteertinhetgegevendateenmotorfietssnelleraccelereertdaneenauto.

Doorhetontbrekenvaneenkoetswerkiseenmotorrijderveelkwetsbaarderdaneenbestuurdervaneenandergemotoriseerdvervoersmiddel.

2.2 HetnemenvaneenbochtEenbochtnemengebeurtmeteenmotorfietsandersdanmeteenwagen.

Depreciezemechanismendievantoepassingzijnomeenmotorfietseenbochttelatennemen,zijningewikkeld.Erishetgyroscopischeeffectvanhetvoorwieldathetvoordebestuurdermoeilijkermaaktomzijnstuurteverdraaiennaarmatederijsnelheidhogeris.Anderzijdszorgtdeschuintevandestuurasvoorbijkomendekrachtenophetvoorwiel.Hoedanook,omeenbochttekunnennemen,moetdemotorrijderzijnmotorenzijneigenlichaamnietverticaalhouden,maar“schuinleggen”.

Hoehogerdesnelheidenhoekleinerdebochtstraal,hoeschuinerdemotorrijderzichmoet“leggen”.Ditschuinleggenkanslechtsgeleidelijkaangebeurenendemotorrijdermoetdejuisteinschattingmakenvandedwarshellingdiehijmoetaannemen.

Doordezeschuinepositiewordenerbelangrijkehorizontalekrachten,indwarsrichtingvandeweg,uitgeoefendtussenhetwegdekendemotorfiets.Indiendestroefheidvandewegnietconstantis,danishetrisicozeergrootdatdemotorrijdertenvalkomtbijvoorbeelddoor:

eenonvolmaaktwegdek; petroleumofolieopdeweg; losliggendesteentjes; ongunstigeweersomstandighedenwaardoorhetwegdekplaatselijknatis,ereenlaagwateropligtofzelfs

ijsplekkenvertoont.

Middelpunt-vliedendekracht

F(motorfiets)Zwaartekracht

8

Eeneventuelestuurfoutkanditrisiconoggevoeligvergroten.

Motorrijdersremmenwatafvóóreenbocht.Hetiscomfortabelomteversnellenbijhetverlatenvandebocht.

Omallevoormelderedenenzaleenmotorrijdereenbochtminder“scherp”nemen.Daarombeweegthijzichookindwarsrichtingvandeweg:vanbijdeaslijninhetbeginvandebocht,naarderandvanderijstrookaandebinnenzijdevandebochtendanterugnaardeomgevingvandeaslijnaanheteindevandebocht.

2.3 Remmen

Wanneerdemotorrijderhardremt,kunnenzijnwielenblokkeren.Inditgevalverliesthijzijngripopdewegenisergeengyroscopischeffectmeer,waardoorhijzijnevenwichtkanverliezen.Deremafstandwordtdooreengrootaantalfactorenbeïnvloed,waardooreenvergelijkingvanderemafstandtussenverschillendetypesvanvoertuigen(auto-motorfiets)ofverschillendetypesvanmotorfietsenmoeilijkis.Dezefactorenkunnenweonderverdelenindriecategorieën:

debestuurder(reactiesnelheid,remtechniekenvoertuigbeheersing); hetvoertuig(staatvanderemmen,bandenenbandenspanningenABS-systeem); deaardendestaatvanhetwegdek.

EenABS-systeemzalderemafstandvooralbijhogeresnelhedenbeperken.Bijlageresnelhedenzijnderemafstandenvergelijkbaar.EenmotorfietszonderABS-systeemvergtwelveelmeervaardigheidvandebestuurder.

Deremafstandenvanmotorfietsenzijnnietkleinerdandezevanauto’s.Voldoendeafstandhoudenisdusookbelangrijkvoordemotorrijder.

2.4 Watzienmotorrijders?

Inderijopleidingentijdensrijvaardigheidstrainingenvoormotorrijderswordtaltijdaandachtbesteedaankijktechnieken.Vooralbeginnendemotorrijderswordenervaakmeegeconfronteerddathunmotorfietsrijdtnaarwaardemotorrijderkijkt.

Deverplichtingomeenhelmtedragenheefteengroteinvloedophoedemotorrijderszien.Doordehelmwordthetperiferedeelvanhetgezichtsveldsterkbeperkt.Alsgevolghiervanmoetdemotorrijderzijngezichtsveldsteedsaanpasseneneenhoogaandachtsniveaubehouden.Langsmarkeringenophetwegdekliggenmeerinhetgezichtsvelddanreflectorpaaltjesindeberm.

9

Uitverschillendeonderzoekenblijktookdatdeweggebruikerbijeenhogeresnelheidzichopeenkleinergebiedgaatfocussen.Hetgezichtsveldvandemotorrijderisverschillendvandatvandeautomobilist.Ditheeftookgevolgenvoordezichtbaarheidvaninformatiebovendeweg.Bijregenwordthetgezichtsveldvandemotorrijdervooralgehinderddoordewaterneveldiedoordevoorhemrijdendewagenswordtopgeworpen.Eenmotorrijderbeschiktnamelijknietoverruitenwissers.Hierdoormoetenmotorrijderssomshonderdenmeterszogoedals“blind”rijden.

Hetgezichtsveldbijverschillendesnelheden.

Hetverschilingezichtsveldtussendeautomobilistendemotorrijder.

2.5 Maatvoeringvaneenmotorfiets

Afbeeldingen:BIVV,acem

20km/h

40km/h

60km/h

80km/h

10

3 Eigenhedenmetbetrekkingtotdewegenzijnbijhorigheden

3.1 Plaatsvandemotorrijdersopderijbaan

Eenmotorrijderbevindtzichbijeenrechttrajectsteedsop2/3devanzijnrijstrookomzoeenbeteroverzichtophetverkeertehebbenenommeermogelijkhedenbijeennoodsituatietebehouden.

Motorrijdersrijdendusdichtertegendemiddellijndantegenderechterzijdevanderijstrook,waarvaakzwerfvuilenmoddervoorproblemenkunnenzorgen.Hierdoorzijnzeookbeterzichtbaarvoorhetverkeerdatderijbaanwiloprijden.

Plaatsopderijbaanvandeverschillendevoertuigen.

3.2 Specifiekekenmerken

Zoalsaluitgelegdin2.2.hierboven,zijnerbelangrijkewrijvingskrachtenindwarsrichtingvandewegnodigtussenhetwegdekendebandenvandemotorfiets,opdateenmotorrijdereenbochtkannemen.Daardoorondervindenmotorrijdersmeerhindervandeweersomstandigheden(regen,waardoorverraderlijkehoeveelhedenwateropdewegkunnenliggen)enhungevolgen(bladerenofmodderopderijweg).

Omdebochtindenoodzakelijkeschuinepositietekunnennemen,hebbendebandenvaneenmotorfietsgeenbreedhorizontaalgedeelteindwarsdoorsnedezoalseenwagen.Debandenvaneenmotorfietszijnafgerondindwarsrichting.Dieafrondingisnogmeeruitgesprokenbijhetvoorwielvaneenmotordanbijhetachterwiel.Hetgevolgvanditafgerondebandenprofielisdathetcontacttussendebandvaneenmotorfietsenhetwegdekergsmalis,integenstellingtothetbredecontactvlaktusseneenautobandenhetwegdek.Hierdooriseenmotorfietsookveelgevoeligervooroneffenheden(vb.groeven)evenwijdigmetdelangsasvandeweg.Indergelijkelangsgroevenzetvooralhetvoorwielvandemotorzich“vast”.Daaruitloskomenkandemotorfietsonstabielmaken.

Eenmotorheeftgeenbeschermendkoetswerkdatbijeenaanrijdingkanvervormenenaldusenergieabsorberenendeversnelling,dusdekrachtophetlichaamvandeinzittende,beperkt.Eenmotorrijderkomtveelalrechtstreeksincontactmethetobstakel.Hoekigerandenvanhetobstakelzullendaardoornogmeerkneuzingen,snijwondenenbreukenveroorzakenbijmotorrijders.

Demeestebotsproeven,zoalsvoordeEuropesenormenEN1317voorvangrailsenEN12.767voorsteunpalen,zijnafgestemdopwagensennietopmotorrijders.

Omookdeveiligheidvandemotorrijdersvoldoendetekunnenverzekeren,zijnanderebotsproevennodig.Ditkanbijvoorbeeldeendummyzijndietegeneenvangrailgekatapulteerdwordt.Degemetenresultatenmeteendergelijkestandaarddummystemmenbijbenaderingovereenmetdeimpactopeengemiddeldevolwassenmanvancirca1,80mgrooteneengewichtvan80kg.Bijzwaarderemotorrijderszaldeimpactoverhetalgemeennoggroterzijn.Wellichtwarehetbeteromdeimpactopeenaantallichaamsdelentemetenopdummy’smetverschillendegewichten,zoalsditalgebeurtbijaanrijtestenoppersonenwagens.

11

2Hoofdstuk

Reglementering

1 PlaatsopderijbaanHetKBvan1december1975houdende“AlgemeenReglementopdePolitievanhetWegverkeer”(Verkeersreglement)geeftinartikel9vantitelIIdeplaatsvandebestuurdersopdeopenbarewegaan,voordebestuurdersinhetalgemeenenvoordebestuurdersvaneenmotorfietsinhetbijzonder:

“9.3.2Inafwijkingvandeverplichtingzodichtmogelijkbijderechterrandvanderijbaanteblijven,bedoeldin9.3.1,magdebestuurdervaneenmotorfietsopderijbaandienietverdeeldisinrijstrokenzichoverdegansebreedtebegevenvoorzoverdezeslechtsopengesteldisinzijnrijrichtingenopdehelftvandebreedtelangsderechterzijdeindienderijbaanopengesteldisinbeiderijrichtingen.Debestuurdervaneenmotorfietsmagzichopderijbaandieverdeeldisinrijstrokenoverdegansebreedtevanderijstrookwaarophijrijdt,begeven.

Hetishetgeheelvanhetvoertuig,debestuurder,depassagierendeladingdieinaanmerkingmoetenwordengenomenomdeplaatsvandemotorfietsertebepalen.

Derijbewegingendoordebestuurdervaneenmotorfietsuitgevoerdophetgedeeltevanderijbaandathijmaginnemen,wordennietalsmanoeuvreszoalsbedoeldinartikel12.4beschouwdenvereisengeengebruikvanderichtingaanwijzers.Debestuurdermagechternietdeinhaalbewegingenhinderenwaarmeeachterliggersbegonnenzijn.”

2 StilstaanenparkerenVoormeldverkeersreglementgeeftindeartikels23totenmet27bepalingenvoorhetstilstaanenparkereninhetalgemeenenvoormotorfietseninhetbijzonder.Volgendebepalingenzijnhierbijbelangrijkvoordemotorrijder:

Artikel23.2–“Elkvoertuigdatvolledigoftendeleopderijbaanopgesteldis,moetgeplaatstworden:

1°zovermogelijkvandeaslijnvanderijbaan;2°evenwijdigmetderandvanderijbaan,behoudensbijzondereplaatsaanleg;3°inéénenkelefile.

Motorfietsenzonderzijspanofaanhangwagenmogenevenwelhaaksopderandvanderijbaanparkerenvoorzoverzijdaarbijdeaangeduideparkeermarkeringnietoverschrijden.”

Artikel27.1.–Zonemetbeperkteparkeertijd(blauwezone)

“27.1.1.Elkebestuurderdie,opeenwerkdagofopdedagenvermeldopdesignalisatie,eenautoparkeertineenzonemetbeperkteparkeertijd,moetopdebinnenkantvandevoorruitof,alsergeenvoorruitis,ophetvoorstegedeeltevanhetvoertuigeenparkeerschijfaanbrengen,dieovereenstemtmethetmodeldatbepaaldisdoordeMinistervanVerkeerswezen.

Hetbeginenheteindevandiezonewordenaangeduiddooreenverkeersbordwaaraandezonalegeldigheidwordtgegevenbedoeldinartikel65.5endiehetverkeersbordE9aendeparkeerschijfweergeeft.”

Artikel27.3.–Betalendparkeren

“27.3.1.1°.Opplaatsenmetparkeermetersofparkeerautomatengeschiedthetparkerenopdewijzeenonderdevoorwaardendieopdezetoestellenzijnvermeld.

Wanneermeerdanéénmotorfietsbinneneenafgebakendparkeervakbedoeldvooréénautowordtgeparkeerd,danmoetvoordatparkeervakslechtséénmaalbetaaldworden.”

PZ O N E

15

3 VerticaleverkeersremmersHetKBvan3oktober1998,gewijzigdbijKBvan9mei1998,endebijlagen1en2gevendetechnischevoorschriftenweerwaaraandeverhoogdeinrichtingenmoetenvoldoen.Hetgaathieroververkeersdrempelsenverkeersplateaus.Devorm,deafmetingenendemogelijkemarkeringenwerdenhierinvastgelegd.

Eenministeriëleomzendbriefvan3mei2002geefthieroverbijkomendetoelichtingenbeschrijftookderijbaankussens.Aldezeverhoogdeinrichtingenzijnbedoeldomtegenslechts30km/utewordenoverreden.

HetdienstorderLIN/AWV2002/9vannovember2002geeftnaderetoelichtingoverdesoortenplaatsenendeomstandighedenwaardezeverhoogdeinrichtingenmogengerealiseerdwordenenhoezedienengesignaleerdteworden.Bovendienwordenerook“lokaleverhogingen”omschrevendiebedoeldzijnalsondersteuningvaneensnelheidsbeperkingtot50km/u.

4 Veiligheidsmaatregelenvoormotorrijdersinhetalgemeen

HetdienstorderLIN/AWV2004/5vandetoenmaligeadministratieWegenenVerkeervandeVlaamseOverheidgeefteenaantalmaatregelendiedienengenomentewordenvoordeveiligheidvandemotorrijdersinhetalgemeen:

Aanduidingendoormiddelvanwegmarkeringenoverdevollebreedtevanderijstrokenzijnenkelteoverwegenbijvoldoendegrotezichtbaarheidsafstanden.Dezeafstandenzijninfunctievandewegcategorieendetoegelatensnelheid.Wanneerzetochwordenaangebracht,dientgezorgdtewordenvooreendoorgangsbreedtezondermarkeringvanminstens0,50m.

Steunpalenvoordeklassiekemetalenvangrailsdieneninprincipeafgeschermdtewordenvoormotorrijdersdienaeenvaltegendezepalenzoudenaanglijden.Dezeafscherminggebeurtdooreenbijkomendeplankaantebrengenonderdenormaleplank,aandebuitenkantvanbochtenmeteenbeperktestraal.Wanneerdergelijkebijkomendeplankdientgeplaatstteworden,hangtafvan:

desoortwegeneventueelhetsnelheidsregime; devormvandedwarsdoorsnedevandesteunpaal; deafstandtussensteunpaalenderandvanderijbaan; debochtstraalvandeweg.

Discontinuebetonnentrottoirbanden(=metruimeopeningentussen2opeenvolgendeprefabbanden)dieinopstandzijngeplaatst,zijntevermijdenopkorteafstandvanderandvanderijbaanofhetfietspad,zekeraandebuitenkantvanbochten.

5 Optimalekeuzevanafschermendeconstructies(vangrails),ookvoormotorrijders

“Goedomweten”nr.21vanhetAgentschapWegenenVerkeergeeftraadgevingenomeenoptimalekeuzetemakenbijdeeventueleplaatsingvanvangrails,inhetlichtvandeEuropesenormEN1317.Voormotorrijderszijnvooraldevolgenderaadgevingenvanbelang:

Eenvangrailisenkelnodigwanneerdeaanrijdingtegeneengevaarlijkehindernisdientvermedenteworden.Inanderegevallenishetmeeraangewezenomhelemaalgeenvangrailteplaatsen,vermitsdevangrailzelfookeenhindernisvormt.

Eeneventueleafschermendeconstructie(vangrail)wordthetbestniettedichtbijderandvanderijbaaningeplantomaanrijdingenzoveelmogelijktevoorkomen.

16

Eenvangrailwaarvandezijkanten“gesloten”zijn,iszekergunstigvoordemotorrijders.Bijbetonnenvangrailsisditomzeggensaltijdhetgeval,bijmetalenvangrailssoms.

Metalenvangrailsmeteenstijvebalkoppalenzijnzonderextramaatregelenongunstigvoordemotorrijders.Zijkunnenimmersextraverwondingenoplopendoortegendesteunpalenaanteglijden.Wanneerdesteunpaleneendwarsdoorsnedehebbenmethoeken,ofslechternogmetscherperanden,ishetrisiconoggroter.Hetaanbrengenvaneenextrabeschermplank,dezogenaamde“vangplank”,kandaneenoplossingbieden.

17

3Hoofdstuk

Niet-overrijdbareobstakels

1 DeveiligheidvandemotorrijderHetgebrekaaneenbeschermendomhulselvoordemotorrijderheefttotgevolgdatbijeenverkeerdeinschattingerveelsnellerlichamelijkeletselswordenveroorzaakt.Perslotvanrekeningiseenmotoreenevenwichts-voertuig:bijeenongevalkomendemotor,demotorrijderendeeventuelepassagiermeestaltenval.

Bijeenvalpartijkunnenallerleiobstakels(palen,verkeersborden,bomen,…)degevolgenvoordemotorrijderenzijnmotoraanzienlijkverergeren.

Alleafschermendeconstructiesdiezichopdewegbevinden,zijnontworpenomeenwagenmetinzittendenendevoorbijgangerstebeschermenwanneerdewagenuitwijktvandejuistebaanopdeweg.Motorrijdersbenaderendezeobstakelsopeentotaalanderemanierenwordenzeldenopeengepastewijzeafgeremd.Zovormenbijvoorbeeldvangrailseenpotentieelgevaar.

Hetmotorrijdenhoudtwelrisico’sin,maarsommigeverwondingenkunnengemakkelijkmeteenvoudigemiddelenvermedenworden.

2 Hetconcept“forgivingroad”Hetconcept“forgivingroad”houdtindateenwegzodanigwordtuitgewerktdatdegevolgenvaneenongevalzoveelmogelijkbeperktworden.Dithoudtondermeerindatereenminimumaanobstakelslangsderijbaanwordtopgesteld,zodatbijkomendleedmaximaalwordtvermeden.

Ditkannogverderdoorgetrokkenwordendoorbijhetontwerpenvaneenforgivingroadookervoortezorgendat“fouten”nietdirectwordenafgestraft.Wedenkenhieraanbv.ribbelmarkeringendiedewagendoentrillenalsdezeteveeluitwijkt.Inhetgevalvandemotorrijderishetvooralvanbelangdatvalpartijennietverergerdwordendooronprettigeverrassingen,zoalsscherpevoorwerpenofelementendieuitstekenendielaterbeschouwdeigenlijkbeterweggelatenwerden.Eenvangrailstaathetbestzovermogelijkvandewegenopeenverhardvlakopgesteldzodateengevallenmotorrijderafgeremdwordtvoordietegendevangrailaanglijdt.

Bijhetontwerpvaneen“straatlandschap”spelenuiteraardverschillendeelementeneenbelangrijkerol.Erzoumoetengestreefdwordennaareengeïntegreerdgeheel,waarinelkedeelnemerzichprobleemlooskanbewegenineenaangenaamkader.Vroegervolstond“verkeersveiligheid”,tegenwoordigspelenmeerfactoreneenrolenevolueertmennaar“verkeersleefbaarheid”.Dezetermduidtopeensymbiosetussenverschillendefactorenuitverschillendeinvalshoeken:verkeer,omgeving,milieu,...

Bijrecenteontwerpenwordtervooralgezochtnaareenverbandtussendefunctievandewegendeprioriteitendiegelden:primeerteenvlotteverkeersstroomofvereistdezeplektragerverkeerzodatdezwakste/zachtsteweggebruikerzichveiligkanverplaatsen.Inverstedelijkteleefomgevingenspelendaarnaastesthetischefactoreneenbelangrijkerol.Destadisnietenkeleen“verkeerstuin”,erisimmersnoganderlevennaasthetverkeer.Doorrekeningtehoudenmetdenodenendekwetsbaarheidvandemotorrijdersendoordefilosofieachterhet“forgivingroad”-conceptintevoeren,isernogruimtevoorverbetering.

Devolgendevragendienensteedsvoorogengehoudenteworden,wanneereenobjectophetopenbaardomeinwordtgeplaatst:

Ishetontwerpeenbijdragetotmeerverkeersleefbaarheid? Zaleenbijkomendobstakelgeennieuweproblemenveroorzaken? Voldoethetontwerpaanbestaanderichtlijnen/aanbevelingen? Ishetduidelijkvoordiegenevoorwiehetbedoeldis?

21

3 AfschermingvoormeerdereweggebruikersBeschermingmoetnuttigzijnvooralleweggebruikers.Deontwerpenmoetenmetmeerfactorenrekeninghouden,inplaatsvanvooréénbepaaldedoelgroepgeplaatstteworden.Deopzetvaneenconstructiemoeteenverbeteringzijnvoorallen.

HetgebruikvanbijvoorbeeldAmsterdammertjes,stevigemetalenpaaltjes,issomsverantwoordengeefteenrustiekcachetaandehetstraatbeeld.Tegelijkertijdisditzeernuttigomdeauto’swegtehouden,waarmenzenietwilhebben.

Weadviserentenstelligsteallemogelijkhedenensterkten/zwaktenaftewegenalvorensovertegaantoteenafscherming.Deauto-ontradendeconstructieszijnnietdirecteenzegenvoortweewielers.Eensnelheidsremmerdietesteilis,zorgtzowelvoorschadeaaneenauto,maarkanookstabiliteitsproblemenbijeenmotorfietsveroorzaken.Hetistrouwensgeblekendatslechtgeplaatstedrempelstrillingengenererenindehuizenrondom.

Hetgebruikvanboordstenenisooknietzondergevaar.Hiernavolgenenkeleafwegingenvoorentegenhetgebruikvanonderbrokenboordstenenenafgerondeboordstenen.

Onderbroken boordstenen

Hetgebruikvanonderbrokenboordstenenzonderafgeronderandenomzonesaftebakenenopgewestwegenzijninallegevallenslechtvoortweewielers(motors,brommersenfietsers).Zegevenvaakaanleidingtotkwetsuren.Demateriaalwinstofeventueeldeesthetischewaardeweegtingeenenkelgevaloptegenoverdelichamelijkeenanderschadediehetbijeenmotorrijderveroorzaaktnaeenaanrijding.

Biggenruggen22

Hetgebruikvanafgerondeboordstenen,dezogenaamdebiggenruggen,isafteraden.Ervarenmotorrijderswetendatdezevooronaangenameverrassingenzorgen,zekeralszeminderopvallendgeplaatstzijnzoalsinbochten.

Indienzetochgeplaatstworden,moetenzeoordeelkundigingeplandworden.Ditkandoortevoldoenaandevolgendevoorwaarden:

hetisnoodzakelijkdatderijbaanvoldoendebreediszodatergenoegruimteisvoordemotorrijderomzijnbochttenemen;

deboordstenenmoetengoedzichtbaarzijn; niettédichttegenderandvanderijbaangeplaatst; elementendieuitstekenmoetengoedopvallen; ermogengeenscherperandenaandeboordstenenzijn.

4 VangrailsVangrailswaarvandezijkantenniet“gesloten”zijn,maardiebestaanuitpalenmetdaaropeenstijveligger,zijnongunstigvoordemotorrijders.Zekunnenzichimmersernstigverwondenwanneerzenaeenvaltegendergelijkepalenaanglijden.

Aanvankelijkwerdoverwogenomdesteunpalenvanvangrailstebeschermenmeteenzachtomhulseluitkunststof.Erwordtechtergevreesdvoordelevensduurvandergelijkeomhulsels,zekerwanneerhetgraserrondwordtafgemaaidmetzogenaamde“bosmaaiers”.

Daaromwordendesteunpalennuveelalafgeschermddooreenextraplankervóór.Erbestaanooksystemenwaarbijdeafschermingbestaatuitéénoftweekunststofbuizendieonderaandevangrailwordenbevestigd.

Deeffectiviteitvaneendergelijkeafschermingwordtgetestdoordekrachtentemetenopdehalsvaneendummydie,methethoofdvooruit,tegendeafschermingwordtgekatapulteerd.Debekomentestresultatenkunnengunstigerzijnwanneerdeafschermingnietstarmaarverendwordtbevestigdaandevangrail.

5 ObstakelvrijezonesInformatieoverdewenselijkebreedtevandeobstakelvrijezonesnaasteenrijbaankangehaaldwordenuit“Goedomweten”nr.21vanhetAgentschapWegenenVerkeer.Dekansdateenvoertuigdat(toevallig)derijbaanverlaat,totopeenbepaaldpuntnaastderijbaangeraakt,isafhankelijkvan:

deafstandvandatpunttotderandvanderijbaan:hoegroterdeafstand,hoekleinerdekansdathetvoertuigtotdaargeraakt;

desnelheidvanhetvoertuigbijhetverlatenvanderijbaan:hoekleinerdezesnelheid,hoekleinerdekansdathetvoertuigtotdaargeraakt.

23

Dezekansneemtgeleidelijkaanafmetdeafstand,maarwordttheoretischnooitnul.Benaderdwordtdezekansgrafiekvervangendooreenopeenvolgingvan2rechtelijnen.Dielijnengeveneenbenaderdekansnulaanopeenbepaaldeafstandvanderandvanderijbaan(afstanddiefunctieisvandegeredensnelheid).

Kansopoverschrijdenvaneenbepaaldeafstandtotderandvanderijbaan

Hetislogischomdeobstakelvrijerandzobreedtenemendatdekanskleinis(maarnietvolledignul)dateenvoertuignogverdergeraakt.Erisgeenvasteregelomtebepalenhoegrootdierestkans(=dathetvoertuigtochverdergeraakt)nogmagzijn.Hetlijktlogischomdezeergens(ongeveerinhetmidden?)tussendebenaderdelijnvan0%en20%tesitueren.Degewenstebreedtevandeobstakelvrijezoneligtdan(ongeveerinhetmidden?)tussendeafstandendieovereenkomenmeteenoverschrijdingskansvanbenaderdrespectievelijk0en20%.

ACEMadviseertomdevolgendebreedtesvoorobstakelvrijezonestevoorzieninfunctievandetoegelatenrijsnelheid:

ToegelatenSnelheid(V)(km/u) obstakelvrijezone(m)vanafbinnenrandmarkering

V=120 13,00m

V=90of90<V<120 10,00m

60<V<90 6,00m

V=60ofV<60 4,00m

Aanbevolenstandaardvoorobstakelvrijezonesbijverschillendesnelheden

100 %Kans (%)

20 %

0 % 6

8,6

4,9

1,5

3

29

16

5

10

20 d(m)V = 100 km/s

V = 120 km/s

V = 90 km/s

V = 70 km/s

V = 50 km/s

24

6 SoortenpalenDewildgroeivanobstakels,zoalspalenvoorverschillendedoeleindennaastderijbaan,vormtvaakeenprobleem.Ditisgevaarlijkennietaltijdevennuttig.Wedenkenmaaraanhetfenomeenvanteveelinformatiebordendienietmeeropgemerktworden.

Bijnavraagindesectorisgeblekendatertotophedennoggeenmetalenmotorvriendelijkepalenbestaan.Dekreukel-enbreukpalenzijnenkelbeschermendvoorinzittenden(diedegordeldragen)vanauto’sbijaanrijdingen.Teflexibeleconstructieskunnenimmersgeenbordendragen,waaienomdehaverklapomenzijnhierdoorinfeiteeennoggrotergevaarvooriedereen.Hierondervindenwesamengevateenaantalsoortenpalendiedezachteweggebruikervandegemotoriseerdeweggebruikerscheidenmaarhierdoorvaakfunctionerenalseen“obstakel”.

VastDevastepalenkomenhetmeestevoor,stevigverankerdindegrondenniettevermijden.Deplaatsingismotorvriendelijkwanneerzeniettédichtbijderijwegstaanenuiteraardgoedzichtbaarzijn.

WegneembaarBijtijdelijkegebeurtenissenwordenveelalwegneembarepalengeplaatst.Zeblijvenstaanzolangalshetstriktnoodzakelijkis.

BrekendDekleineremodellenzijnontworpentenbehoevevandebrandweerenanderehulpdiensten.Zeverlenendirectdetoegangbijeenaanrijdingdoordatzebreken.Tegelijkertijdzijnzeontradendvoorvooralauto’senandergemotoriseerdverkeer,entegelijkminderfataalvoorinzittendenvaneenautobijeenongewildeaanrijding.Voordemotorrijderiserechtergeenenkeleverbeteringvanzijnlot.

VerdwijnendindegrondDitiseendureconstructie,dieselectiefdetoegangkanontzeggen.Evenrigidealsdevastepaaleningeklaptzijnzeevengladalseendekselindeweg.Ditsoortpalenisenkelnuttiginstedelijkeomgevingenwaardesnelheidlaagis.Eendureoplossingdiedusnietoveraltoepasbaaris.Totophedenisbovendiendeuniformiteitmoeilijktebepalen.Alsveiligheidbestaanermodellendieautomatischtoeklappenbijstroompannes.

VerendEenpaaldiemeegeeftwanneerhijaangeredenwordt,isuiteraardookteverkiezenbovenderigideenstarreconstructies.Inmotormiddenswordendezedingennietonverdeeldmeteenvreugdekreetonthaald.Dezwiependepaaltjeshebbeneenzweepeffectenkunnenondanksdeverbeteringtotnoglelijkeverwondingenveroorzaken.

VerlichtInternverlichtepalenkunnenoverwogenwordenomwillevanhungoedezichtbaarheidenkunnendienenals“sfeervolle”verlichting.

25

Uitditkleineoverzichtkunnenweenkelmaarlerendatinfeitegeenenkelepaalmotorvriendelijkis.Wedenkenbeternaoverdevolgendetoepassingen.Indiendepaalstevigenrigidemoetzijn,trachtenwehemzomultifunctioneelmogelijktegebruikenentegelijkdehoeveelheidstijvepalenlangsdekantvandewegtoteenminimumteherleiden,doorbv.eencombinatiemeteenlicht,richtingaanwijzer,verkeersbordhoudertemaken.

Instedelijkeomgevingenkunnendepaaltjesuiteraardwelinomgevingenwaardesnelheidvoorallegemotoriseerdverkeerzeerlaagis.

Zachtecatafootpaaltjesmetreflectorengebruikenomdewegaftebakeneninplaatsvanouderebetonnenversies.Daaropkanmenookeenhectometeraanduidingaanbrengen.

Ditsoortmaatregelenzoukunnenbijdragentotdealgeheleesthetiekvanhetlandschap,zonderdatermeerfinanciëleinspanningennodigzijn.Hetprobleemsteltzichvaakdatverschillendeinstantiesomverschillende,uiteraardgrondigeredenen,elkhuneigenpaaltjeslangsdewegwillenplaatsen.

Samengevatwillenweertochvoorpleitenom:

1 Hetaantalpalenenpaaltjesopgewestwegen/doorstromingswegenzolaagmogelijktehouden.2 Devoorkeurtegevenaanzachteenkreukbarematerialen.3 Waarmogelijkindezevolgorde:

inprincipemultifunctionaliteitnatestreven; rigideconstructieszoveelmogelijktotopdegrondafteschermen; devoorkeurtegevenaanafgerondafgewerktehoeken; devoorkeurtegevenaangladdeafwerkingen.

7 AlternatievenvoorklassiekeboordstenenDebedoelingvanschampblokkenmoethetafschampenzijn.Daarommogenergeenafzonderlijkeobstakelsgeplaatstwordenopeenafstandvanelkaar,maarmoetereencontinueafbakeningzijndieeenglooiendoppervlakheeft.

Nadeelvandezealternatieven:dekostprijszalhogerzijndanvoorschampblokkeninbeton.

Verkeersgeleidingsblokken.

Bovenzicht

Profiel

Bovenzicht

Profiel

26

4Hoofdstuk

Contactoppervlakken

Hetwegdekoppervlakishetmeestessentiëleonderdeelvandewegeninfrastructuur.Indeeersteplaatszoudenweervoormoetenzorgendatdeeigenschappenvanhetwegdekoppervlaksteedsoptimaalzijnomeenveiligencomfortabeltransportteverzekeren.

Hetwegdekoppervlakmoetdaaromvoldoenaanwelbepaaldeeigenschappen,zijnde:

hetdraagvermogen; dezichtbaarheid; devlakheid; destroefheid.

Variatiesindraagvermogenenzichtbaarheidzullenhetzelfdeeffecthebbenopdemotorrijderalsopdeandereweggebruikersenzullennietnaderwordenbeschouwd.

Stroefheidsverschillenenvlakheidsverschillenzullenechtereengrotereinvloedhebbenophetrijgedragvaneentweewielerdanopdatvaneenandereweggebruiker,zekeralsdezetweewielerdezelfdesnelhedenkanhalenalseenpersonenwagen.Tekortkomingenindezeaspectenkunneningevalvantweewielersleidentoteenevenwichtsverbrekingmeternstigevalpartijentotgevolg.Omdieredenwordenstroefheidenvlakheidbesprokeninhetvolgendehoofdstuk.

1 StroefheidAllevoertuigenopwielenmakengebruikvanhetprincipevandewrijvingskracht(degrip)tussenbandenwegdekomtekunnenaccelereren,dedaarbijgekozenrichtingtekunnenblijvenvolgen,bochtentenemenenteremmen.Destroefheidisdeverhoudingvandewrijvingskrachtdieeenwegdekuitoefentopeenbandtenopzichtevandenormaalkrachtdiedebandophetwegdekuitoefent.

29

Defactorendiedewrijvingskrachtenaldusdestroefheidbeïnvloedenzijn:

DetextuurvanhetwegoppervlakDetextuurvanhetwegoppervlakkanwordenopgedeeldineenmicrotextuureneenmacrotextuur.Demacrotextuurwordtbepaalddoordesamenstellingvanhetmateriaalvanhetwegdek(steenafmetingen).Demicrotextuurwordtdoorhetsteenoppervlakbepaald.Demicrotextuurwordtbeïnvloeddoordekeuzevanhetaggregaat.Demacrotextuurdoordemengselkeuzeendoordekwaliteitvanhetaanlegproces.Demacrotextuurverzekerteengoedcontacttussenbandenwegdekbijnatweer.Hetzorgtvoordoorbrekingenafvoervandewaterfilmenvoorwrijvingsweerstandwanneerdebandentegenhetwegdekwordengeduwd.Eenpuntigoppervlakisdaaromstroeverdaneenafgerondoppervlak.Demicrotextuurdoethetzelfdemaardanopmicroscopischgebied,omdelaatstewaterrestentekunnenwegdrukken.

DeporositeitvandeondergrondDoorlatendeverhardingenlatentoedatwaterhetwegoppervlakverticaalkanverlatenenzowordenwaterfilmenofzelfsplassenvermeden(minderspatwater).

DeweersomstandighedenEennatwegdekisminderstroefdaneendroogomdatdewaterfilmdetextuurvermindert,decontactoppervlaktemetdewegverkleintenomdatzezelfgeenweerstandkanbiedenaandeband.Sneeuw-enijsvormingzijnuiteraardnoggevaarlijkeraangeziendetextuurvolledigwordtafgeslotenmeteenijslaagdiegladisengeenstroefheidbiedtaandebanden.

DerijsnelheidHoesnellerjerijdt,hoelagerdewrijvingscoëfficiëntwordtendaarmeedestroefheid.Opeendroogwegdekisditeffectbeperkt,maarbijregenweerdaaltdezecoëfficiëntsterkbijtoenemendesnelheden,afhankelijkvandemacrotextuur.

HetprofielvandebandEenbandprofieldatopzichzelfookwaterkanafvoeren,heefteenpositieveinvloedopdestroefheid.Debandkanzonamelijkrechtstreekscontactmakenmetdeondergrond.

Omdewrijvingskrachtentussenwielencontactoppervlakoptimaaltehoudenishetwenselijkdat,vanuitinfrastructureeloogpunt,derijwegzostroefmogelijkwordtaangelegdenbestookzostroefmogelijkwordtgehouden,echterzonderoverdadigtemoeteninboetenopanderenodigeeigenschappen.

Destroefheidvaneenverhardingveranderttijdensdeingebruiknameomdatdetextuurafneemtomwillevandepolijstingdoordebandenvandevoertuigen.Hoestroevereenoppervlak,hoemeerkrachteneropinwerkenenhoesnellerdepolijstingzalgebeuren.Uitrafelingvankorrelskandestroefheidevendoenverhogenmaardemeestebelastingenzulleneenverlagingvandestroefheidalsgevolghebben(polijstenvandeaggregaten,dichtrijden,...).Eenemulsievanvuilenwaterkandanweereensmerendeffecthebbenendestroefheidfeldoenminderen.

Structureelonderhoudslaathierbijopeengansewaaiervanwerken.Deingrepenvoorrehabilitatievanhetwegdekkunnengaanvaneeneenvoudigebestrijking,markeringofeenlokaleherstelling,tothetvolledigvervangenvandewegstructuur.

Hetisvanbijzonderbelangdatdestaatvandewegenregelmatigwordtgeëvalueerd.Demetingvandestroefheidkangebeurenmetverschillendeapparaten(deSCRIM,deodoliograafofdeGRIP-tester,deSRT-slingerofdeVTI-PFT).

30

Deverschillendeoppervlakkenwaarmeeeenwielincontactkankomen,zijndevolgende:

hetwegdekzelf; wegmarkeringen; fietspadeneninkleuringen; riooldeksels,waterslokkersenverluchtingsroosters; tram-entreinrails; verkeersdrempels; houtenbruggen

Webekijkenvoorelkonderdeeldepijnpuntenendemogelijkealternatieven.

1.1 Hetwegdek

Zonderrekeningtehoudenmettevermijdenonzuiverhedenalszwerfvuil,bladeren,zand,e.d.enzonderrekeningtehoudenmetschadeaandewegdekkenzoalsscheuren,kippennesten,spoorvorming,uitrukkingene.v.a.hangtdestroefheidvaneenwegdekafvanhetgebruiktemateriaal(aardenkorrelgroottevandegranulaten)voordetoplaagendeoppervlaktetextuurwaarinditmateriaalwordtgelegd.

Verhardingenmeteenuitgesprokentextuur(hoekigedeeltjesdiebeterbestandzijntegenpolijsteninplaatsvanafgerondegepolijstedeeltjes)geveneenbeterestroefheid.Doorpolijstingvandegranulatenzaldezestroefheidechterstelselmatigafnemen.Hetgebruikvangranulatenmeteenhogeweerstandtegenpolijstingisnoodzakelijkomdesnelheidvandezedalingafteremmen.Destroefheidkanopnieuwwordenverzekerddoormiddelvaneenbestrijkingofeenheelnieuwetoplaag.

Naastdepolijstweerstandspelendegroottevanhettoeslagmateriaal,deweerstandtegenverbrijzelingendehechtingaanhetbindmiddelookeenrol.

Nahetaanbrengenvaneenbitumineuswegdekoppervlakkandestroefheidinitieellagerzijndandenormalebeoogdestroefheiddoordathetaggregaataandeoppervlaktenogomhuldisdoorhetbindmiddel(vooralbijZOAenSMA).Tussendewielsporenvandeauto’s,waardemotorrijdersrijden,zalditprobleemlangeraanwezigblijven.Oplangeretermijnisdestroefheidtussendewielsporenechterhogerdanindewielsporen.

Omdatergeeneisisvoorandereverhardingen(elementenverhardingen,metalenenhoutenbrugdekken,enz.)zijndezeookbeperkttegebruikenopwegenmetlagesnelheidsregimestot50km/u.

Bitumenafzettingenbijuitvoeringvandeasfaltverhardingkunnenvoorernstigestroefheidstekortenzorgen.Dekleeflaagvanbitumenopdebandenvanhetasfaltvervoerkunnenineersteinstantieeengevaarvormenvoormotorrijders(alserdikkelagenliggen).

Vetteplekkenintoplagenvanasfaltontstaandooreenplaatselijkverkeerdeverhoudingtussendegranulatenenhetbindmiddelvaneenasfaltverharding.Erontstaateenblinkendoppervlakwaarbijdegranulatennogamperaandeoppervlaktekomen,meteentelagestroefheidtotgevolg.Alsergroteplekkenzijn,kunnendezevervelendzijnvoormotorrijders.

1.2 Wegmarkeringen

Wegmarkeringenvormendebelangrijkstegeleidingssignalisatieenbepalengrotendeelshettrajectvandeweggebruikeropderijbaan.Daarnaastwordenmarkeringensomsookgebruiktalsherhaling/verduidelijkingvaneenverkeersbordofalsverkeerstekenzelf,bv.voetgangersoversteken.

Demeestemarkeringen,maarvooraldefiets-envoetgangersoversteekplaatsen,stoplijnen,haaientandmarkeringen,aslijnen,opschriftenenpijlen,wordenregelmatigoverredendoordegemotoriseerdeweggebruikers.Destroefheidvandezemarkeringenisdaaromvangrootbelang,netalsdievanhetwegdekzelf.

Indientechnischmogelijkenvoorzoverdeverhogingvandestroefheidgeennadeligegevolgenvoordeanderesysteemeisen(zichtbaarheidbijdag,nacht,regenweer,…)vaneenmarkeringheeft,trachtenwedestroefheidvandemarkeringenzohoogmogelijktebrengen.Eencompromiswerdgevondenopeenstroefheidwaardevan50SRTvoorvoetgangersoversteekplaatsenen45voordeanderemarkeringen.

31

Destroefheidvaneenmarkeringssysteemwordtvoornamelijkgevormddoordevolgendedrieaspecten:

demicrotextuurdieeigenisaanhetaggregaatinhetmarkeringsproduct; denabestrooiingmetstroefmakendemiddelenenreflectieparels; demacrotextuurvandemarkering.

Demetingvandestroefheidgebeurtvoordemarkeringenmeteenstroefheidsslinger.Eenalternatief,relevanterengebruiksvriendelijkerapparaatalsdeVTI-PFTkanpaswordengebruiktvanzodraereenlinkkanwordengevondenmetdewaardenvandeslinger.

Omdatdezichtbaarheidbijnachtvaneenmarkeringwordtbekomendoorderetroreflectievandeparelsinenopdemarkering,houdenweonsaaneenstroefheidvan45-50enniethoger.Destroefmakendemiddelenkunnennamelijkdelichtinvalopdezeparelshinderenennemenuiteraardookdeplaatsinvanparels.Daaromishetaandeelvandezestroefmakendemiddelenbeperkt.Meestalwordtdemarkeringbestrooidmeteenmengselvan80%parelsen20%stroefmakendmiddel.

Ondankseenhooggemetenstroefheidswaardekanhettochnogzijndateenmarkeringbijnatwegdekteweiniggriptoont.Degrootsteoorzaakhiervanisaquaplaning.Doordelagedoorlatendheidvandemeestemarkeringenisergeenwaterafvloeienzalersteedseenwaterlaagblijvenstaanopdemarkering.Daaromwordenervandaagveelmarkeringssystemenopdemarktgebrachtdieeenbepaaldreliëfhebbenwaardoordemarkeringbovendewaterlaagkanuitkomenenzodewaterlaagdoorbreken.Zulkesystemenhebbenindemeestegevallenookhetextravoordeeldatdezichtbaarheidbijnatwegdeken/ofregenweerwordtvergroot.

Dunnelaagmarkeringenzoalswegenvervenensommigekoudplastischesystemenkunnenprofiterenvandetextuurvanhetonderliggendewegdekenvolgenminofmeerdezetextuurwaardooraleenminimumaanreliëfwordtverwezenlijkt,echteronvoldoendeomzichtbaarhedenbijregenweertekunnenverzekeren.Bijdemeestethermoplastenenvelekoudplasten,waarbijmeermateriaalwordtaangebracht,zalmenechtereenbijzonderehandelingmoetenuitvoerenomeenzekerestructuuraandemarkeringtegeven.Voorgevormdemarkeringssystemenuitkunststofplatenhebbeneenvastevormdiealdannietgestructureerdkanzijn.Buitenhetgevenvaneenstructuuraandemarkeringen,zijnernogmogelijkhedenomdezichtbaarheidbijregenweervanmarkeringenteverhogen,maardezebrengenweinigbijtotdestroefheidervan.Zekunnenwelsteedswordengecombineerdmetstructuurmarkeringen.

Hetisbelangrijkdatstroeve,regelmatigoverredenmarkeringenregelmatiggemetenendesnoodswordengehermarkeerdomdatdehogestroefheiddeslijtageindehandwerkt.

Bijveledikkeuniformemarkeringslagenisdeslijtagenodigomdezichtbaarheidteverhogen.Dedikkelaagslijtlangzaamafendeparelsdieindelaagverwerktzijn,komenblootteliggen.Zulkesystemenhebbenechtereennegatieveinvloedopdestroefheidwantondanksdelangdurigezichtbaarheidvandemarkeringwordtdebovenzijdevandemarkeringalshetwaregepolijstenverdwijntnagenoegelkemicrostructuurdieaangebrachtwasdoorstroefmakendemiddelen.

Zulkemarkeringssytemenwordenhetbestaangebrachtmeteenmacroreliëf.

Omwillevandesnellereslijtageendeaquaplaningenondanksonzeinspanningenommarkeringenstroeftemaken,trachtenwehetoppervlakvandeoverredenmarkeringtebeperkentothethoogstnoodzakelijke.

DienstorderAWV2004/5schrijfthetvolgendevoor:

Markeringenoverdegansebreedtevanderijbaanvermijden,behalvebijstopstrepenenhaaientandmarkeringen(enkelbijvoldoendezichtbaarheidsafstand).

Indientochaangebracht,eenvrijedoorgangvan50cmvoorzien.

32

1.3 Fietspadeneninkleuringen

Fietssuggestiestrokenensommigefietspadoverstekenhebbeneenkleurdieverschiltvanderijweg,bedoeldomdezevoorzieningenduidelijkervoortestellenvoordeautomobilisten.Voetgangersoverstekenwordensomsookomgevendooreengekleurdezoneopdatdeopvallendheidvandeoversteekplaatszouverhogen.Zelfsheleweggedeeltenwordenhierendaarintegraalineenkleurtjegestoken.

Voordezeinkleuringenwordeninsommigegevallendezelfdematerialengebruiktalsvoordemarkeringen.Deoppervlakkenvanzulkeinkleuringenzijnechteraanzienlijkgroterdandezevanmarkeringenwaardoorookdeeventuelerisico’sopslippengroterworden. Indeeersteplaatsmoetpersituatiegekekenwordenofdezeinkleuringenwelenigemeerwaardebiedenenofzenietbeterwordenweggelaten.Indienertochwordtgekozenomeengekleurdoppervlakaantebrengen,wordtdithetbestverwezenlijktopeenmanierwaarbijdetextuurveelgelijkenissenvertoontmetheteigenlijkewegdek.Bestrijkingenenslemlagenhebbendevoorkeurbovenstructuurlozemarkeringssystemen.Deopmerkingoverdikkelaagmarkeringengeldtuiteraardookhier.

Bijdecoatingshoeftmengeencompromistesluitenmetenigeretroreflectiewaardooreenhogestroefheidmakkelijkerteverwezenlijkenisdanbijwegmarkeringen.

1.4 Riooldeksels,WaterslokkersenVerluchtingsroostersRiooldeksels,waterslokkersenverluchtingsroosterszijnmetalenelementendieinprincipehetbestwordenvermedenindewielsporenvaneenrijbaanofzelfsinhetgeheelvanderijbaan.

Dezeelementenkunnennaasteenverliesaangripvoordeweggebruikerookeeninitiatorvormenvanwegschadezoalsuitrukkingen.Inallegevallenwordtookhetbestvermedendatereenhoogteverschilistussenhetwegoppervlakenhetriooldeksel,dewaterslokkerofhetverluchtingsrooster.RiooldekselsingewestwegenwordengeplaatstvolgensNBNEN124,PTV800en801enhetStandaardbestek250enzijnhierdoorvoorzienvaneenduidelijketextuuromdegripvoorelkeweggebruikerteverhogen(zelfsvoordevoetganger).

1.5 Tram-entreinrails

Hetverschiltussendestroefheidvanderailsvaneentramspoorenhetwegoppervlakernaastzorgtvoormeerslipgevaarvoordemotorrijder.Deidealetoestand,namelijktramsporenineenonafhankelijkebedding,isnietoveralmogelijk.Wanneerditnietkan,ishetvanbelangdatdesporenzeergoedoptemerkenzijn.

Omhetcomfortoptimaaltehoudenishetbelangrijkdatdesporenevenwijdigmetderandvandewegliggen.Hetspreektvanzelfdatdeniveauverschillenzoveelmogelijkmoetenwordenopgevangen.Deoptimalehoekomdesporentedwarsenis90°.Dwarsenineenkleinerehoekisuiteraardmogelijk,maarbijhoekenkleinerdan45°wordthetvoortweewielersgevaarlijk.Omeendeelnameinhetverkeeroptimaaltelatenverlopenvooreengemotoriseerdetweewieleriseenstrookvan1mtussenderandvanderijwegendemeestrechtserailinelkerijrichtingnoodzakelijk. 33

1.6 Verkeersdrempels

Verkeersdrempelszijninhetlevengeroepenomaantezettentotvoorzichtigheid,namelijkeenfysiekobstakelomdesnelheidtematigen.Deverkeersdrempelisindevormvaneensinuslijnloodrechtopdeasenoverdetotalebreedtevanderijbaangelegd.Eenvlakkeverhogingwaarvanhetlengteprofieltrapezoïdaalis,metschuinafgewerktehellingen,sinusoïdaalofvlak,iseenverkeersplateau.Rijbaankussenskomenenkelin30kmzonesvoor,dezedieneninprincipenietomdesnelheidteverlagenmaaromhetheersendesnelheidsregimeteaccentueren.Dezeinrichtingenmogenenkeldienenomdeveiligheidvanvoetgangersenfietsersteverhogen.

Eenverkeersdrempelkanenkelopeenhellendewegwaarvanpercentagevandehellingvandewegenverhoogdeinrichtingsamennietgroterisdan15%.

1.7HoutenbruggenHoutenbruggenenvooralbruggenmeteenhoutenrijvlakkomenrelatiefweinigvoorenenkelinhistorischesites.Deze“verhardingen”wordenzeergladbijregenweerenzijnvoormotorrijdersniethetidealewegoppervlakomteoverrijdenbijregen,dauwofvorst.

2 VlakheidEenwegdekoppervlakdatnietvlakisenongewenstehoogteverschillenheeft,iseengrootgevaarvoormotorrijders.Dewielenvaneenmotorkunnen,wegenshetkleinerecontactoppervlak,snellerineenholtekomentezittendandewielenvaneenpersonenwagen.Hetverrassingseffectzalzekerbijeenhogeresnelheidkunnenleidentotgevaarlijkesituaties.

Inditgedeeltebesprekenwedevoornaamsteschadegevallenmethoogteverschillenaanwegendiestorendkunnenoptredenvooreenmotorrijder.Welichtenerdemeestschadelijkeuit.

2.1 Schadeaandiscontinuïteiten

Allerhandescheurenzijnindebeginfaseongevaarlijkvoorweggebruikers.Bijgebrekaanonderhoudkunnendergelijkescheurenevoluerennaargatenensleuvenmethinderlijkegevolgen.

34

Zulkescheurenkunnenveroorzaaktwordendoor:

spanningsconcentraties; slechteverdichtingenrondputtenengaten; onderliggendediscontinuïteiten.

2.2 SchadeaanherstellingenHierbijbedoelenweschadeaaneen-slechtuitgevoerde-herstellingofschadedieopgelopenisrondeenherstelling.

Erkunnenverschillendeoorzakenvoorditgebrekzijn.Wekunnenhiermaarpleitenomherstellingenzozorgvuldigmogelijktelatenuitvoeren.Sommigeaanvankelijkgoedkopeoplossingenopkortetermijnkunnenlaterzeerduuruitvallen,wanneerdeschadeuitgebreidisofindieniemandschadeleidttengevolgevanslechteinfrastructuur.Naastdeonveiligesituatieskunnenerookcomfortproblemenzijnvoormotorrijders.

2.3 Zijdelingsafschuiven,schadeinderandzoneZijdelingseafschuivingishetafglijdenvandeverhardingnaardebermtoe.

35

Bijbetonverhardingenkandemiddenvoegopengaanenwordendeplatenzijdelingsuiteengedrevenofkanereenbreukoptredenaandebuitenrandvandeplaten.Bijasfaltverhardingenvindtmeninernstigegevalleneenlangsescheurnabijderandgecombineerdmetnetwerkscheurentussendelangsescheurendebuitenrand.Erkunnenlokaleverzakkingenontstaan.Bijelementenverhardingenwordendeindividueleelementenuiteengedrevenindiendezijdelingsesteundruktezwakis,waarnadeelementenverzakkenenzelfsbreken.Zoalsmenopdefotozietkandithinderlijkeongewenstesleuvengevendiezeerhinderlijkzijn.Zijdelingseafschuivingishetgevolgvaneengebrekaanzijdelingsesteun.

Mogelijkeoorzakenzijn:

hetontbrekenvaneenkantopsluiting(kantsteen,greppelofboordsteen); onvoldoendefunderingenzijdelingsesteunvandekantopsluiting; verzakkingvandebermofonstabieleberm,tewijtenaanindringingvanvochtofonvoldoendeafwatering; hetwegdrukkenvandeboordsteendoorhetzwaarverkeer,meestalopsmallewegeneninscherpebochten.

2.4 OpzwellenvanfunderingsmateriaalBijzwellingvandefunderingontstaanopstulpingeninhetwegoppervlak,diezichverschillenduitennaargelanghettypefunderingsmateriaal.

Inhetgevalvaneenongebondenfunderingontstaaneerderpaddenstoelvormigeophopingen.Hetschadeverschijnselkomtvoorbijasfaltverhardingenensomsookbijelementverhardingen.

Zwellingvanhetfunderingsmateriaaldoetzichvoorbijfunderingenmetslakkenwaarinvrijekalkaanwezigis.Devrijekalkbindtzichmethetvochtindefundering,waardooreenexpansievereactieoptreedt.Indebeginfasezijndeopstulpingenslechtsenkelemillimeterhoog.Indeloopdertijdwordenzehoger,groterennemenzeinaantaltoe.Hetduurttientallenjarenvooraleerstabilisatieoptreedt.Dezeopzwellingenstorenuiteraardhetverkeer.

2.5 Groenschade

Bomen,struikenofhetgrasnaastenindeomgevingvaneenwegkunnendeoorzaakzijnvanschadeaandewegofhindervoordetweewielers.Inhetbijzonderwordthierbijgedachtaan:

opstuwingvandeverhardingdoorwortelsvanbomen; slechtelateralewaterafvoeroverbermendiedoordejarenhogerkomenteliggendanhetwegdekdoor

opeenstapelingvanvegetatie,verstoppingvanbuizenvandedraineringenvandeafwateringdoordoorgegroeidewortels,verstoppingvankolken,greppels,grachtenenbuizendoorafgevallenbladeren,doortakkenenstruiken.

Hierbijpleitenwevooreenzorgvuldigegroen-enboomkeuze.Voorafadviesinwinnenbijspecialisteniszekergeenoverbodigeluxe.

2.6 RafelingBijrafelingkomendegranulatenlosaanhetoppervlakvaneentoplaagofeenoppervlakbehandeling.

36

Deschuifkrachtenveroorzaaktdoorhetverkeerdoenrafelingontstaanalseronvoldoendehechtingistussenhetbindmiddelendegranulaten.Deslechtehechtingkantewijtenzijnaaneenslechtesamenstelling,aanlegbijslechteweersomstandighedenofaanveroudering.

Onderinvloedvanhetverkeer,inwerkingvanwaterenvorstenvantemperatuurvariatieskandeomvangsneltoenemen.Derafelingkanverderevoluerennaarkippennestenendetoplaagkanverderafbrokkelentotopdeonderliggendelaag.ZeerOpenAsfalt(ZOA)isdoorzijnhogerpercentageholleruimteenhetgeringerbindmiddelgehaltegevoeligervoorrafelingdanandereasfaltmengsels.

2.7 Spoorvorming

Spoorvormingiseenverticaleblijvendevervormingvandeverhardingindewielsporen.

Voormotorrijderszijnsporeninderijwegverhardingextranadelig.Bijregenweerkunnendemetwatergevuldesporentotaquaplaningaanleidinggeven.Bijdroogweerzijnsporenzeervervelendwanneerbijhetdwarsen,bijvoorbeeldomintehalen,hetvoor-enhetachterwielvandemotornietgelijkoverdetopenhetdalvaneenspoorrijdt:demotorfietsbeschrijfteenkurkentrekkerbeweging,hijzwalpt.

Drietypesspoorvorming,diealdannietsamenvoorkomen,kunnenwordenonderscheiden:

SpoorvormingdieeigenisaandeasfaltsamenstellingMenspreektinditgevalvanprimairespoorvorming.Dittypevanspoorvormingbeperktzichveelaltotdebovenstelagen.Bijbelangrijkespoorvormingwordtdeverhardingaanderandenopgestuwd.

SpoorvormingalsgevolgvanonderdimensioneringMenspreektookvansecundairespoorvorming.Dezespoorvormingbeperktzichniettotdetoplaagmaarisduidelijkzichtbaartotindeonderlageneneventueeldefundering.Despoorvorminguitzichdooreenverzakkingterhoogtevandewielsporen.Bijbelangrijkespoorvormingkunnenerlangsscheurenoptredenaanderandenvandesporen.

SpoorvormingalsgevolgvannaverdichtingBijdittypevanspoorvormingtreedtdevervormingopineenofmeerlagenechterzonderopstuwingnaastdesporen.

Asfaltiseenvisco-elastisch(plastisch)materiaal.Hetzwaarverkeerenhettraagverkeervervormenhetasfaltvandebovenstelagen.Despoorvormingmanifesteertzichvooralbijhogetemperaturenenlageresnelhedenomdathetbitumendanmeervervormbaaris.Bijaanhoudendehogetemperaturen,wanneerhetasfaltnietmeerafkoeltgedurendedenacht,warmthetasfaltopindedieptewaardoorookdeonderliggendelagengevoeligerwordenvoorspoorvorming.

37

2.8 RibbelvormingRibbelvormingiseenblijvendevervormingindewielsporenmeteengolfvormiguitzicht.

Ribbelvormingkomtmeestalvooraankruispuntenofplaatsenwaarveelwordtgeremd.Deoorzaakismeestaleencombinatievanonvoldoendestijfheid(alsgevolgvaneenslechtesamenstellingen/ofverdichting)enafschuifkrachtendoorhetverkeer.

Doortemperatuurschommelingenenonderinvloedvanhetverkeerkunnenderibbelsscheuren.Incombinatiemetwaterkanditleidentoteensnelledegradatievanhetasfalt.

Degevolgenvoorhetverkeerhangenafvandegroottevandeoneffenheidenvandeuitgestrektheidinlangsezin.Ditkanvisueelwordenvastgesteld.Deernstvandeschadezitinhetverschilinhoogtetussendetopenhetdalvanderibbels.

2.9 Kippennestenengaten,gebrokenstenenKippennestenzijnkomvormigeuithollingenindeverhardingdiewordengevormddoorhetuitbrokkelenvanhetasfaltmateriaal.

38

Kippennestenvindengewoonlijkhunoorspronginanderegebrekenzoals:

netwerkscheuren,onthechting,rafeling; eenlokalemageresamenstellingvanhetasfalt; plaatselijkonvoldoendeverdichting; vreemdeinsluitselsinhetasfalt; beschadigingen,oneffenhedenofverzakkingenvanhetwegdek.

Onderinvloedvanhetverkeerkandeomvangsneltoenemendoorhetafbrokkelenvanderandenvandekippennesten.Hetwaterdatindekippennestenwordtopgevangen,versnelthetprocesdoorzijninvloedopdehechtingvanhetbitumenaandegranulatenenopdehechtingvandeverschillendelagenaanelkaar.

Lagetemperaturen,vorst-dooicyclizullenditverschijnselbespoedigendoordeverminderderekcapaciteitvanhetbitumen.Indienindebeginfasenietdadelijkwordtingegrependankandetoestandsnelgevaarlijkwordenvoorhetverkeer.Dekippennestenwordenimmersgroterendieper.

2.10 Verzakking,afwateringsproblemen

Metverzakkingwordtgewoonlijkeenlokaleinzinkingindewegbedoeldterwijlzettingmeerwordtgebruiktvooreenverlagingvanhetwegoppervlakovereengrootgedeelte.

Verzakkingenofzettingenwordenveroorzaaktdoor:

hetontbrekenvaneenlastoverdrachtbijbetonverhardingen(geendeuvels); inwendigeerosieindewegstructuurofinhetbaanbed; verminderingvanhetdraagvermogenvandeondergrond(bv.doorverhogingvanhetwatergehalte); verminderingvanhetdraagvermogenvandefundering.

Onderinvloedvanhetverkeerkandeomvangsneltoenemendoorhetstooteffectvandebelasting.Invelegevallenligtdeoorsprongbijeengebrekkigewaterhuishoudingofhettoenemenvanhetwatergehalte.

Deoorzaakmoetwordenopgespoordenzomogelijkwordenweggenomendoorheraanlegvanhetweggedeelteofalgemeneoverlagingnavoorafgaandelijkprofilerenenstabiliserendoorinjecterenenoppersen.

39

40

2.11 Zettingsscheuren

Zettingsscheurenkomenvoorbovenscheurenofdiscontinuïteitenindeonderliggendelagenengaangepaardmethoogteverschillentussenbeidescheurranden.Dezekunnenrafelingenafbrokkelingenvertonen.Somsgaanzettingsscheurengepaardmetlokaleverzakkingen.Zekomenvaakvooraanwegrandenofbijwegverbredingen,opdescheidingvandenieuweendebestaandeweg.

Zettingsscheurenzijnhetgevolgvangrotelokalevervormingen.Zekunnenhetgevolgzijnvan:

eengebrekaandraagkracht,bijvoorbeeldtewijtenaanindringingvanvochtenonvoldoendeafwatering; verschillenindeopbouwvandeweg; hetgebruikvananderematerialen,bijvoorbeeldbijwegverbredingen; afschuiving,bijvoorbeeldbijeenonvoldoendegesteundeberm; lokaleherstellingen; aanwezigheidvandraineringsbuizenofleidingen.

Onderinvloedvanhetverkeer,hetwaterenandereexternefactorenneemtdelengteendeernstvandescheurvormingtoe.Erontstaatrafelingenafbrokkelingaandescheurranden.Inwerkingvanwaterenvorstzijnnefast.

2.12 Punch-outPunch-outishetafbrekenenuitbrokkelenvandoorgaandgewapendbetonaandebuitenrand,aaneindedagvoegenofaaneenlangsvoeg.

Depunch-outwordtveroorzaaktalsmeerderevandeonderstaandeelementenaanwezigzijn:

watertussendebetonverhardingendefundering; zwaarendrukverkeeraanderandvandeverharding; erosiegevoeligefundering; dichtbijelkaarliggendedwarsscheuren(tussenafstandongeveer0,5m).

Punch-outwordtdikwijlsvoorafgegaandoorhetuitpersenvanwater,aandebuitenrandofdelangsvoegvandeverharding,bijhetoverrijdendoorzwarevoertuigen.Op0,5tot1mvanderandvandeverhardingofvandelangsvoegontstaateenlangsscheur.Onderinvloedvanhetzwaarverkeerverbrokkelthetafgebrokenstukenontstaateenputinhetwegdek.Depunch-outevolueertzeersnel(enkeledagen).

2.13 Trapvorming

Trapvorminginbetonwegenwordtveroorzaaktdoor:

hetontbrekenvaneenlastoverdracht(geendeuvels); eeninwendigeerosieindewegstructuurofinhetbaanbeddoorgrondafschuiving; deverminderingvanhetdraagvermogenvandeondergrond

(bv.dooreenverhogingvanhetwatergehalte).

Onderinvloedvanhetverkeerneemtdetraphoogtetoedoorhetstooteffectvandebelasting.Daarenbovenkunnendeplatenafbrokkelenenbreken.Trapvormingstoorthetverkeer,maarisookvoormotorrijderseerdereencomfortprobleem.

41

5Hoofdstuk

Geometrischeelementenenleesbaarheid

1 WegbeeldUithetoogpuntvanwegenbouwkundigealsookopbasisvanverkeerstechnischerandvoorwaardengeldeninprincipevoorautobestuurdersenvoormotorrijdersdezelfdekenmerkendiemenaaneengoedwegontwerpstelt.Tochzijnerenkeleelementendiespecialeaandachtvragenvoorhetveiliggebruikenvandemotorfiets.

Eenweggebruikerverwerktdevisueleinformatiediehijwaarneemtuithetverloopvandewegendenaasteomgevingervan.Wegontwerperszoudenzichmoetenafvragenhoeeengebruikerhetwegontwerpinzijnomgevingervaart.Eenweggebruikermagzekernietmisleidofverwardwordendooreenonverwachtverloop.Deinformatiesignalenmoetenlogisch,herkenbaarenduidelijkzijn.Eengoedeleesbaarheidvandewegkaneennuttiginstrumentzijnomderijsnelheidvandeweggebruikersteverlagen,endaardoordeverkeersveiligheidteverhogen.

2 BochtenHetwezeopgemerktdateengoedontworpenweginhoudtdatereenafwisselingistussenrechteweggedeeltenenbochtenineencorrecteverhouding.Vooreenverhoogdrijplezierzoekenmotorrijdersmeestalbochtrijkeroutesuit.

Eengoedliggendebochtwordtdoormotorrijdersandersgeredendandoorautobestuurders;waareenautomobilistalleenaanzijnstuurdraaitineenbocht,kantelteenmotorrijderzijnmachineenenkelinkleinerebochtenwordteffectiefmethetstuurgewerkt.Bijeengoedingeschatbochtverloopishetnemenvaneenbochteenautomatisme,eensysteem.Hierbijishetonontbeerlijkdater,afhankelijkvandeontwerpsnelheden,eenovergangscurveisingebouwdtussenhetrechtlijnigetracéendebocht,wanneerdezeeenbepaaldestraalnietoverschrijdt.

Alsbasiswaardengelden:

V=120km/u:R<3800m; V=90km/u:R<2200m; V=60km/u:R<1000m.

Dezeovergangsboog(meestaleenzgn.clothoïde)laattoedatdekantelbewegingbijhetaansnijdenvandebochtgeleidelijkkangebeuren.Uiteraardisbijdeopeenvolgingvantweetegengesteldebochtenzekereenovergangsboognodig(eenzogenaamdeS-clothoïde).Eenbochtineenwegmoetvanzelfsprekendéénbochtstraalhebben,enmagnietbestaanuittweeopeenvolgendedelenmetveranderendestraal.Ditzouvooreenmotorrijdereenergvervelendenonverwachtcorrigerenvanzijngekanteldehoudingmeebrengentijdenshetuitvoerenvaneenmanoeuvre.

Verderheefteengoedwegontwerpeenopelkaarafgestemdeverdelingvanrechtedelenenbochten.Hetisduidelijkdateen(té)langrechtstukgevolgddooreenbochtmetgrotehoekverdraaiing,aanleidingzalgeventotonveiligesituatiesdoorenerzijdsheteentonigevanhetrechtestukenookdoorhetonverwachteinhetwegbeeld.

45

3 BochtverkantingMeernogdanvoorwagensisvoormotorrijderseenverkantingineenbochteenmust,tercompensatievandemiddelpuntvliedendekracht.Doorhetkantelenvandemachineineenbochtmakendewieleneenhoekmethetwegoppervlak,watmindergripveroorzaakt.

Voorhetbepalenvandehellingsgraadineenbochtmoetendehiervoorbekenderegelsafhankelijkvandesnelheidendebochtstraalstriktwordentoegepast,enliefstmeteenafrondingnaarhethogerpercentage.Deinhetvoorgaandepuntopgegevenminimaleboogstralenkomenovereenmetdezewaarvoorindebochtgeendwarsverkantingmeerisvereist.Enkelvoortijdelijkewegenkanvandezebasisvoorschriftenwordenafgeweken.Verdermogehetduidelijkzijndatineenbepaalderouteereenconsequentetoepassingvanverkantingmoetzijnomverrassingentevoorkomen.

4 Obstakelzichtafstand-inhaalzichtafstandBijhetnaderenvaneenbochtmoetervoldoendezichtbaarheidzijnomdebochttekunneninschatten.Eenongewenstesituatieisbv.eenkleinebochtdiedooreenlangeovergangscurvewordtvoorafgegaan.Ineenbochtmoetervoldoendezichtbaarheidzijnomtekunnenanticiperenoponverwachtesituatiesvoorbijdebocht.

Omdezichtbaarheidineenbochtteverhogenmogeneronderanderegeenobstakelswordeningeplantaandebinnenkantvandebocht(beplanting,brugpijlers,ooksignalisatie,...)Ookdoortekortetopbogeninlengteprofielkunnenerproblemenontstaanvoorhettijdigopmerkenvanobstakelsopderijweg,engebeurlijkstilstaandverkeeromdezetekunnenontwijkenofervoortekunnenafremmen.Waardeobstakelafstandzekerbelangrijkisvoorwegenzondertegenliggendverkeer,moetvoortweerijstrookswegenrekeningwordengehoudenmetzichtlengtenvoorhetinhalen.Mogelijkheefteenmotorrijderhiereenmerkwaardigvoordeel,doordathijeeninhaalmanoeuvresnellerkanuitvoeren,endoordathijdoorzijnhogerepositieinvergelijkingmetautobestuurderseenbeterezichthoogteheeftoververkeerssituaties.

middelpuntvan de boog

mg

mvR

2

mvR

2(mg cos + ( ) sin )

46

5 AanlegvanrijwegverhardingincementbetonDevoegtussennaastliggendebetonneringsfasenmoetbv.20cmnaastderandvaneenrijstrookliggen,ennietinhetmiddenvanderijstrook,waarzemotorrijdershindert.

6 AanlegenheraanlegvanrijweginKWSDenaadvandetoplaagmagnietinhetmidden(enzekernietop1/3devandelinkerrand!)vaneenrijstrookliggen.Dezehindertnualdemotorrijders,bijuitkankeringvandenaadindetoekomst(enherstelling)zalzemogelijknogmeergaanhinderen.

7 Negatief-onverwachtwegbeeldEennaaddieineenrijstrookligtentevensverloopt,zorgtvooreenonverwachtwegbeeldvoordemotorrijder.

47

6Hoofdstuk

Parkeren

1 WoordvoorafDemotorfietswordtsteedsbelangrijkeralswoon-werkvervoermiddel.Hetspreektvoorzichdatdezezowelecologischalseconomischvoordeligerisdanauto’s.

Hetparkeerbeleidwordtbinnenmobiliteitsplannenaanzienalseenvandesleutelsomeenmodalshifttebekomenvoorwoon-werkverkeer.Jammergenoegisbijdezetendensdemotorfietsvergeten.

Ookmeerenmeeroverhedengaaneenpubliek-privatesamenwerking(PPS)aanvoorhetuitwerkenvanhunparkeerbeleid.ZoweltoezichtalsuitbatingvanparkingswordentoevertrouwdaandezePPS-partners.

Vooralbijdezelaatstestellenwijregelmatigvastdatmotorfietsenhiergeweigerdworden.Bovendienzijnondergrondseparkeergelegenhedenminderinteressantomwillevandegeringesocialecontroleenhetontbrekenvanextrahulpmiddelenomdemotorfietsvastteleggen.

2 RuimtebeslagMotorparkingseisenminderruimtebeslagopdanautoparkeerplaatsen.Zoheeftmenophonderdmetereenzijdigparkerenvoorauto’smaximaal36parkeerplaatsen(parkeerhoek90°)en24parkeerplaatsenbijeenparkeerhoekvan45°.Vooreenmotorparkingrekentmenmaximaal8parkeerplaatsen(parkeerhoek90°)per10meteren6parkeerplaatsenper10meterwanneermeneenparkeerhoekheeftvan45°.

Voordelengtevaneenparkeervakvoorautohanteertmen3,70meterminimaal(parkeerhoek30°)en5metermaximaal(parkeerhoek>60°).Vooreenmotorparkingbedragendezemaximaal2,5menminimaal2,2m.

Parkeerplaatsschuintegenoverderijbaan Parkeerplaatshaaksopderijbaan51

Toegangtoteen afgeslotenparking

Afgeslotenparking

Concreetkanmenopeenterreinvan100x100metermaximaaleen150autolatenparkerenterwijlmenophetzelfdeterrein800motorfietsenkanlatenparkeren.

3 WaarommotorparkingsEenmotorfietsiseenduurobject.Motorrijdersmoetenvaakjarensparenvooraleerzeeindelijkeenmotorfietskunnenkopen.Dezewordtdangebruiktalsontspanninginhetweekeinde,ofalsdagelijksalternatiefvervoermiddelomdefilesenparkeerproblementeomzeilen.

Eengeparkeerdemotorfietszonderenigebeveiligingiseenkwetsbaaritem.Vandalenwillenzichevenuitleven;geïnteresseerdenwillen“eenstestenhoehijzit”;motordievenhebbendemotorfietsmaaroptetillenofwegteduwen.Motorfietsenzijnpopulairbijallerleisoortendievennetomdatzerelatiefduurenmakkelijk“meetenemen”zijn.

Motorfietsenwordengestolenomtedemonterenzodatdeonderdelenapartkunnengebruiktofverkochtworden.Ookwordengestolenmotorfietsen“omgekat”wateigenlijkwilzeggendatereenframenummervaneenanderemotorfietswordtgebruiktomeengestolenmotorfietsteruginhetverkeertebrengen.Verderverdwijnenookveelmotorfietsennaarhetbuitenland.

In2005warener1176motorfietsdiefstallenenpogingentotdiefstal.Ditzijnermeerdan3perdag!(bron:criminaliteitsstatistiekenFederalepolitie)

Eentweederedenommotorparkingsaanteleggenisomhetwildparkerenvandemotorfietsentegentegaan.Indienergeendegelijkalternatiefis,wordteenmotorfietsopdemakkelijksteplaatsgezet.Ditisdandikwijlsopdezijkantvandestoep,ofergenstussenin2autoparkeerplaatsen.

4 WaarmotorparkingsSteden

In“terrasbuurten”Motorrijdersparkerenhunmotorfietsliefstbinnenhetgezichtsveld.Ditisniet(enkel)omermeetepochen,maareerderomhemveiligheidshalveinhetoogtekunnenhouden.

Stadhuis Demarktplaats(-en),liefstaan2zijdenervan

Ditzijnplaatsenwaarveelactiviteitis,dusdeidealeplaatsvoor“socialecontrole”enideaalvoordemotorrijdervermitseenmarktplaatsmeestalcentraalgelegenis.

WinkelstratenIndebuurtvanwinkelstratenisernaasthetvoordeelvansocialecontrole,demogelijkheidomdichtbijdeplaatsvanbestemmingteparkeren.

52

Gemeenten

Gemeentehuis Dorpsplein Hoofdstraat

Gemeentenhebbenvaakéén“hoofdstraat”;ditisgewoonlijkdeverbindingswegdievandorpnaardorpleidt.Vaakisditookdestraatwaardemeestewinkels,banken,…zichbevinden.

Indebuurtvandewinkels

Bedrijven

Aandefietsenparkings(personeel) Aandehoofdingang(bezoekers) Indienbewaaktterrein:indebuurtvandebewaking,of

binnenhetbereikvandeaanwezigebeveiligingscamera’s.

Winkelcentra,recreatiegebieden

AandeverschillendeingangenAandezeingangenzijngewoonlijkookfietsenstallingen.Demotorfiets-parkeerplaatsenkunnenwaarmogelijkmeegeïntegreerdwordennaastdefietsenstalling,zodaterookeengrotesocialecontroleis,endeparkeervoorzieningenvandeverschillendezwakkeweggebruikersgecentraliseerdworden.

Opvraagvanparticulierenoffirma’s

Voorhundeur Voorparticulierendieeenmotorfietshebbenmaargeenmogelijkheidomdezeachterdebouwlijnte

plaatsen,zouheteengoedalternatiefzijnalserzichvoorhunwoningofindeonmiddellijke(visueelcontroleerbare)omgevingervaneenmotorparkeerplaatsbevindt.Dithoeftslechtséénparkeerplaatstezijn,indienerindebuurtslechtsééniemandmetdemotorfietsrijdt.Bijmeerderegeïnteresseerdenkandezeparkingdanuiteraardvoorhetbenodigdeaantalplaatsengemaaktworden.Eenbuurtrondvraagopvoorhandishierbijaangewezen.

Indebuurtvanfirma’s,winkelsofhorecazakendiezelfgeenparkeermogelijkheidaanhunklantenkunnenbieden.Hetmeestaangewezenisditbijmotorgerelateerdezaken.

Carpoolparkings

Niemandzetgraagzijnmotorfiets‘sochtendsopeenonbewaakteparkingnaasteenautosnelweg,wantiedereenweetdatdeeigenaarpas’savondsterugkomt.Eenmotorkluiskanhiereenoplossingbieden,zodatdemotorfietsbeterbeveiligdistegendiefstalenvandalisme.Zowordthijookuithetzichtvanmindergoedbedoelendepassantenonttrokken.

Motorparkeerplaatsenonderbrengenineenopenbareoverdekteondergrondsegaragekanvoorproblemenzorgen,omdatdedetectielussenaandeslagbomenvandein-enuitgangsommigemotorfietsennietdetecteren.Eentweederedenisdatmotorfietsenmetluideuitlatendealarminstallatiesvanauto’szoudenkunnenactiveren.

Algemeneopmerkingenbetreffendedeplaatsvandemotorparking:

1 Deplaatsmoetgoeduitgekozenworden,vrijvanoverstromingen,vallendebladerenwelkpulpwordtbijregenweer,vogels,…Ooknietrechtstreeksbovenroosters,daardithetrisicoopverliesvansleutelsmetzichmeekanbrengen.

2 Menmoetookrekeninghoudenmetdeomgeving.Vaakkomthetvoordatdevorm,kleurengrootteafhankelijkisvandeomgeving.Denkmaaraanmonumenten,historischegebouwen,parken,…

53

5 Wattevoorzien Debestemotorparkingisvoorzienvaneenafsluiting.

Ditkaneenhoutenpalissadezijn,maarevengoedNewJerseys,zwareplantenbakken,eengemetstemuurofeventueeleendraadafsluiting.Ditalleshangtafvandeinplantingplaatsendeomgeving.

Indieneenafgeslotenmotorparkingwordtgeïnstalleerd,magdein-enuitgangniettebreedzijn,zodatauto‘sofbestelwagens(waarinmotorfietsenkunnengeladenworden)deparkingnietopkunnenrijden.

Vaakwordteenmotorfietsgestolendoorhemmet4mensenoptetillen.Doordeafsluitingaandein-/uitgangextrahoogtemaken,wordtbeletdatdegestolenmotorgemakkelijkwordt“buitengedragen”.

Aandein-/uitgangligteen“ruwe”ondergrond,ditomhetnaarbuitenrijdenmetkarretjestebemoeilijken.Dezeondergrondkanbestaanuitkasseien,kiezels,geschranstebalken,…Alseenmotorfietsermaargemakkelijkvoorbijgeraakt…

Deparkingzelfheeftbesteenvlakkeondergrond,omhetstapvoetsmanoeuvrerentevergemakkelijken.Rioolputjeszijnuitdenbozewegensvallendesleutelsen“dewetvanMurphy”…

Eendegelijkemotorparkeerplaatsissteevastvoorzienvaneenvasthechtpuntomdemotorfietsaanvasttemaken.Ditisnogsteedsdebestemethodeomdiefstaltevoorkomen.Eenvasthechtpuntkaneenderwelkniet-verplaatsbaarvoorwerpzijn,zolanghetdemogelijkheidbiedtomereenslotaanvasttehangen.Mogelijkhedenzijnbijvoorbeeldbloembakken,houtenofmetalenpaaltjes,eenhorizontaalgeplaatstekettingofbuis,vloer-ofmuurankers(eenringdieindevloerofmuurisvastgemaakt).Idealiterisereenstukkettingaanvastgemaaktdatdemotorrijderdemogelijkheidbiedtomhetvasthechtpuntdichterbijzijnmotorfiets/slottebrengen.Eenvasthechtpuntkanbestopeen40cmhoogtegemonteerdworden.Ditisongeveerdehoogtevandewielnaafvaneenmotorfiets.Eenvereisteisnatuurlijkweldathetvasthechtpuntvandalisme-endiefstalwerendis.Indieneenkabelofkettinggebruiktwordt,moeteropgeletwordendatdezetijdenshetgebruiknietopdegrondligt,ditomhethefboomeffectmeteenbetonschaartevermijden.

Indiendelokalevoorzieningenhettoelatenwordteenmotorparkeerplaatsliefstoverdektuitgevoerd.Dikwijlswordtdehelmvandemotorrijderenpassagiermeevastgemaaktaandemotorfiets,zodatdezenietmoetmeegedragenworden.

Idealiterzijneropdeparkingkleedkastjesomhelmenenmotorkledijinoptebergen,maarindepraktijkblijktditvaakmoeilijkerteverwezenlijken.

Menkanplaatsvoorzienvoorreclamewerk.Zokunnenbijvoorbeeldmotorzakengeïnteresseerdzijnompubliciteitsbordentesponsorenopdezeplaatsenomdatdezeplaatsengebruiktwordendoorpotentiëleklanten.

Eendegelijkeverlichtingisnoodzakelijkomhetdemotorrijdergemakkelijktemakenenomdievenafteschrikken.Eendiefwerktlieverinhetdonker;derechtmatigeeigenaarniet.

Eventueelkanoverwogenwordenomeenvideocamerabewakingteinstallerenofdemotorparkingzotesituerendatzebinnenhetbereikvanalaanwezigecamera’sligt.

Inbetalendeparkingswordendeslagbomenhetbestvoorzienvaneenzodanigdetecteersysteemdatookmotorrijderswordenopgemerkt,zonietblijvendezeeindelooswachtenvoordeslagboomenrijdenzeeventueeldoorzondertebetalen.

Devloerenvanparkeergaragesmoetenvoldoendestroefzijnennietgepolierdwantgladdevloeren,zekerwanneereenkortebochtmoetgenomenwordenofwanneerdevloernatis,kunnenvervelendtotgevaarlijkzijnvoormotorrijders.

54

6 SoortenmotorparkeervoorzieningenDekeuzevanwelkemotorparkeervoorzieningergebruiktwordt,hangtafvaneenaantalfactoren:degroottevandeinplantingsplaats,hetteverwachtenaantalmotoren,deaardenuitzichtvandeomgeving,deduurvandeparkeertijd.

Parkeerplaatsennaastdeopenbareweg Eenafgeslotenmotorparking Parkeervoorzieningenopprivé-terrein Motorkluis Bevestigingspaaltjes Muur-ofvloerankers

7 BereikbaarheidvandemotorparkeerplaatsenIdeaalzijnplaatsendiemoeilijkofniettebereikenzijnvoorwagens.Ditbrengt2voordelenmetzichmee.Teneerstewordendeparkeerplaatsennietgebruiktdoorwagens,ententweedebeletditeventueledievengemakkelijktewerktegaan(motorenwordenbijdiefstaldikwijlsopgeladen).

Hetisbelangrijkdatdemotorparkeerplaatsgoedstaataangeduid,zodatmotorrijdersdieindebuurteenparkeerplaatszoeken,demotorparkeerplaatsmakkelijkvinden.Ditkanbijvoorbeelddoorbordenteplaatsenaandetoegangswegennaarhetdorpofstadwaaropvermeldstaatinwelkestratenerzichmotorparkingsbevinden.Eventueelkandezeinformatieopgenomenwordenopdeinformatiepanelenmetstadsplattegronddieherenderverspreidstaan.Bronnen:MAG

55

VademecumMotorrijdersvoorzieningen

Colofon: Redactie: PietBex(AgentschapWegenenVerkeer)

burgerlijkingenieur,dienstkringNeerpelt,afdelingWegenenVerkeerLimburgenmotorrijder

RonaldDeGroot(AgentschapWegenenVerkeer)industrieelingenieur,afdelingVerkeerskunde

BartHompes(AgentschapWegenenVerkeer)burgerlijkingenieur,Bruggenbestand,afdelingWegenenVerkeerVlaams-Brabantenmotorrijder

RobertPeeters(DepartementMobiliteitenOpenbareWerken)afdelingBeleid,MobiliteitenVerkeersveiligheid

ArmandRouffaert(AgentschapWegenenVerkeer)burgerlijkingenieur,afdelingshoofd,afdelingVerkeerskunde

ErwinSteegmans(MotorcycleActionGroup)voorzitterMAGenverkeersdeskundige

EtienneVanVaerenberg(AgentschapWegenenVerkeer)industrieelingenieur,regieWetteren,afdelingWegenenVerkeerOost-Vlaanderen

Eindredactie: ArmandRouffaert LievePieters

Lay-out: DrukkerijBestuurszaken

Foto’s: LucDeGraeve,afdelingVerkeerskunde HildeDeKoster,afdelingVerkeerskunde MAG

Bronnen: OCW(OpzoekingscentrumvoorWegenbouw) AfdelingWegenbouwkundevanhetAgentschapWegenenVerkeer BIVV(BelgischInstituutvoordeVerkeersveiligheid) VVSG(VerenigingvanVlaamseStedenenGemeenten) FEMA(FederationofEuropeanMotorcyclistAssociations) ACEM(AssociationdesConstructeursEuropéensdeMotocycles) LIER(Laboratoired’essaisInretsEquipementsdelaRoute) CROW(CentrumRegelgevingOnderzoekWegenbouw) Rijkswaterstaat(MinisterieVerkeerenWaterstaatNederland) MAG(MotorcycleActionGroup) Ervaringvandemotorrijders

Depotnummer:D/2008/3241/144

De tekst van dit vademecum is ook elektronisch beschikbaar op de webstek www.wegen.vlaanderen.be/documenten/publicaties.

Over sommige gedeelten van de brochure kan u daar meer uitgebreide en actuele informatie terugvinden.

Vlaamse overheid

AgentschapWegenenVerkeerAanspreekpunt:Verkeerskunde

KoningAlbertII-laan20,bus41000Brussel

In samenwerking met:

VlaamseoverheidDepartementMobiliteitenOpenbareWerkenBeleidMobiliteitenVerkeersveiligheid

KoningAlbertII-laan20,bus21000Brussel

MAGBelgiumv.z.w.Hoek132850Boom