UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

Standenstrijd en zekerheid. Een geschiedenis van oude orde en sociale zorg in Nederland (ca. 1880-1940)

Hoogenboom, M.J.M.

Link to publication

Citation for published version (APA):Hoogenboom, M. J. M. (2003). Standenstrijd en zekerheid. Een geschiedenis van oude orde en sociale zorg inNederland ( ca. 1880-1940).

General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, statingyour reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Askthe Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

Download date: 26 Sep 2020

Bronnen n

Ongepubliceerdee bronnen

ARAA Algemeen Rijksarchief, Den Haag Aföeeling-Arbeidersverzekering,, archief F.E.. Posthuma, archief A.F.. de Savornin Lohman, archief

IISGG Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Amsterdam Algemeenee Bedrijisvereeniging voor Ziekengeldverzekering, jaarverslagen Centraall Beheer, jaarverslagen Centralee Werkgevers Risicobank, jaarverslagen Federatiee van Bedrijfevereenigingen voor Ziekengeldverzekering, jaarverslagen Gemengdee Bedrijfevereeniging voor Ziekengeldverzekering, jaarverslagen Hoogee Raad van Arbeid, notulen (Koninklijk)) Nederlandsch Landbouwcomité, jaarverslagen (Koninklijke)) Nederlandsche Middenstandsbond, jaarverslagen Radenn van Arbeid, jaarverslagen Rijksverzekeringsbank,, jaarverslagen J.RA.. Schaper, archief Sociaal-Democratischee Arbeiderspartij, archief Verbondd van Nederlandsche Werkgevers, jaarverslagen Vereenigingg van Nederlandsche Werkgevers, jaarverslagen F.M.. Wibaut, archief

KDCC Katholiek Documentatie Centrum, Nijmegen Algemeenee Roomsch-Katholieke Werkgeversvereeniging, archief W.H.. Nolens, archief Roomsen-Katholiekk Werkliedenverbond, archief Roomsch-Katholiekee Staatspartij, Tweede Kamerclub, archief

Seriëlee publicaties

BiografischBiografisch woordenboek van het socialisme en de arbeidersbeweging, 6 delen, (Amsterdam, v.j.). BiografischBiografisch woordenboek van Nederland, 5 delen, (Den Haag, v.j.). NederlandsNederlands adelboek, (Den Haag, v.j.). NederlandsNederlands patriciaat - Genealogieën van bekende geslachten, (Den Haag, v.j.). NederlandscheNederlandsche Staatscourant, (Den Haag, v.j.). ParlementParlement en kiezer, (Den Haag, v.j.). PersoonlijkhedenPersoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woorden beeld, (Amsterdam, 1938). StaatsalmanakStaatsalmanak van het Koninkrijk der Nederlanden, (Den Haag, v.j.). Staatsblad,Staatsblad, (Den Haag, v.j.).

Gepubliceerdee bronnen en literatuur

Aalbers,, J., & M. Prak (red.), De bloem der natie -Adel en patriciaat in de Noordelijke Nederlanden, (Amsterdam, 1987). .

Aalderen,, R. van, Centraal Beheer en de private uitvoering van de werknemersverzekeringen, (ongepubliceerde doctoraalscriptiee Sociaal Recht, Apeldoorn).

Achinger,, K, Sozialpolitik als Gesellschajispolitik - Von Arbeiterfrage zum Wohlfahrtsstaat (Frankfurt, 1971). Alber,, J., & P. Flora, 'Modernization, Democratization and the Development of Welfare States in Western Europe',

in:: Flora & Heidenheimer, The Development of Welfare States, 37-80. Alber,, J., Vom Armenham zum Wohlfahrtsstaat - Analysen zur Entwicklung der sozialversicherung in WestEuropa,

(Frankfurt/Neww York, 1982), 122-134.

304 4 STANDENSTRUDD EN ZEKERHEID

AlgemeenAlgemeen Handelsblad Almond,, G., & J.S. Coleman (eds.), The Politics of the Developing Areas, (Princeton, 1960). Altena,, L.J. & A.J.P. Homan, 'Zoodra de arbeider niet gevoelt dat hij rechten heeft, dan is hij weg ~ De

protestants-christelijkee werkliedenbeweging, 1891 -1914', in: Schutte, Een arbeider is zijn loon waardig, 142-180. .

Amsterdammer,Amsterdammer, De. Anti-Tariefwet-Comité,, De vrijhandel: overzicht, toelichting en verdediging, (Den Haag, 1911). Ashford,, D.E., The Emergence of the Welfare States, (Oxford, 1986). Assem,, J. van den, & H. van Spanning, 'De betekenis van De Savornin Lohman voor de partijpolitieke

ontwikkelingg in Nederland', in: W.F. de Gaay Fortman (red.), Jhr. mr. A.F. de Savornin Lohman, (Kampen, 1987),, 126-149.

Baars,, C, De geschiedenis van de landbouw in de Beijerlanden, (Wageningen, 1973). Baldwin,, P., The Politics of Social Solidarity, (Cambridge, 1990). Bannink,, D., 'Het Nederlandse stelsel van sociale zekerheid - Van achterblijver naar koploper naar vroege

hervormer',, in: W. Trommel & R.J. van der Veen (red), De herverdeelde samenleving - Ontwikkeling en herzieningherziening van de Nederlandse verzorgingsstaat, (Amsterdam, 1999), 51-81.

Beaufort,, J.A.A.R de, Vijftig jaren uit onze geschiedenis 1868-1918,2 delen, (Amsterdam, 1928). Beekelaar,, G.A.M., 'Tussen twee revolutiejaren - De Eerste Kamer van 1830-1848', in: Postma, Aan deze zijde van

hethet Binnenhof 83-137. Bendix,, R, 'Tradition and Modernity Reconsidered', in: Comparative Studies in Society and History, DC (1967)

292-346. . Bendix,, R., Work and Authority in Industry, (Berkeley, 1974). Berben,, Th., e.a., 'Stelsels van sociale zekerheid - Na-oorlogse regelingen in West-Europa', Res Publico XXVHJ/1

(1986),, 11-137. Berg,, J.Th.J. van den, De toegang tot het Binnenhof- De maatschappelijke herkomst van Tweede-Kamerleden

tussentussen 1849 en 1970, (Weesp, 1983). Berg,, J.Th.J. van den, 'Democratische hervormingen, politieke machtsverhoudingen en coalitievorming in

Nederland',, in: Acta politica, XXI (1986), 265-290. Berg,, J.ThJ. van den, 'Een geschiedenis van grote vraagstukken, grote noden en grote mannen en vrouwen - De

politiek-historischee context van de sociale zekerheid', in: J.ThJ. van den Berg e.a., De SVr 40jaar: einde van eeneen tijdperk, een nieuw begin?, (Zoetermeer, 1992), 29-45.

Berger,, J.A., Van armenzorg tot werklozenzorg, (Amsterdam, 1936). Beunders,, HJ.C, Weg met de Vlootwet! - De maritieme bewapeningspolitiek van het kabinet-Ruys de

BeerenbrouckBeerenbrouck en het succesvol verzet daartegen in 1923, (Bergen (N.H.), 1984). Blaas,, P.B.M., 'Nederlandse geschiedschrijving na 1945', in: W.W. Mijnhardt (red), Kantelend geschiedbeeld - De

NederlandseNederlandse historiografie sinds 1945, (Utrecht/Antwerpen, 1983), 9-47. Black,, A., Guilds and Civil Society in European Political Thought from the Twelfth Century to the Present

(London,, 1984). Blaisse,, P. A., 'Nederlandse handelspolitiek', in: P.B. Kreukniet (red.), De Nederlandse volkshuishouding tussen de

tweetwee wereldoorlogen, deel II, (Utrecht, 1952). BlSssing,, J.F.E., 'Interne en externe oorzaken van de liberalisering der Nederlandse handelspolitiek in het midden

vann de 19de eeuw', in: Maandschrift economie, XXXX/6 (1976), 322-337. Bloch,, M, Feudal Society, vertaald uit het Frans door L.A. Manyon, (Chicago, 1964). Blockmans,, W.P., & L.A. van der Valk (red.), Van particuliere zorg naar openbare zorg, en terug? - Sociale zorg

inin Nederland sinds 1880, (Amsterdam, 1992). Blok,, L., 'Van eene wettelijke fictie tot eene waarheid - Beschouwingen over het kiesstelsel in Nederland in de

eerstee helft van de negentiende eeuw', in: Tijdschrift voorgeschiedenis, LXLI I (1979), 391-412. Blokk L., & J.M.M, de Meere, 'Welstand, ongelijkheid in welstand en censuskiesrecht in Nederland omstreeks het

middenn van de 19e eeuw', in: Economisch- en sociaal-historisch jaarboek, 1978, 175-293. Blom,, J.C.R, & W. ten Have, 'De sociaal-democratie tussen doorbraak en coalitie: een klassiek dilemma', in:

SocialismeSocialisme en democratie, XLII (1986), 3-8. Bode,, R., 'De Nederlandse bourgeoisie tussen de twee wereldoorlogen', in: Cahiers voor de politieke en sociale

wetenschappen,wetenschappen, II/4 (1979), 9-50. Boerenn en Tuinders-Onderlinge, Gedenkschrift van de ongevallenverzekering voor de leden van den Katholieken

NederlandschenNederlandschen Boeren- en Tuindersbond (voorn. Nederlandschen Boerenbond) 1910-1935 (Den Haae. 1935).. ' ^

Bondd van Vrije Liberalen, Geschriften van den Bondvan Vrije Liberalen -N°. 1: Het beginsel-program, (1908). Bondd voor Staatspensionneering, Jaarverslag, (Schagen, v.j.).

BRONNEN N 305 5

Boogman,, J.C., 'Achtergronden en algemene tendenties van het buitenlands beleid van Nederland en België in het middenn van de 19e eeuw', in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis van Nederland, LXXVI II (1962), 43-73.

Boogman,, J.C., Rondom 1848 - De politieke ontwikkeling van Nederland 1840-1858, (Haarlem, 1978). Borg,, MB. ter, 'Het confessionalisme en de sociale zekerheid', in: Sociale -wetenschappen, XXVI (1986), 191-214. Bornewasser,, R, Katholieke Hogeschool Tilburg - deel 1: 1927-1954 - Economie-ethiek-maatschappij, (Baarn,

1979). . Bos,, D., Pro en contra: vrijhandel - Contra: J. van Dusseldorp A.Mzn. - Pro: D. Bos, (Baarn, 1907). Bos,, D., In dienst van het Koninkrijk - Beroepsontwikkeling van hervormde predikanten in negentiende-eeuws

Nederland,Nederland, (Amsterdam, 1999). Bos,, R.WJ.M, 'Van periferie naar centrum - Enige kanttekeningen bij de Nederlandse industriële ontwikkeling in

dee negentiende eeuw*, in: P.A.M Geurts & F.A.M Messing (red), Economische ontwikkeling en sociale emancipatieemancipatie -18 opstellen over economische en sociale geschiedenis in twee delen, U, (Den Haag, 1977), 68-92. .

Bos,, S., 'Beroepsgebonden onderiinges 1500-1800: gilden- en knechtsfondsen', in: Van Gerwen & Van Leeuwen, StudiesStudies over zekerheidsarrangementen, 91-140.

Bosch,, D., 'Aristocratische levensvormen', in: De Gids, CXLII/5 (1979), 327-350. Bosmans,, J., 'Kanttekeningen bij de politieke en parlementaire ontwikkeling in Nederland 1952-1958% in:

BijdragenBijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis van Nederland, Cl (1986), 21-37. Bosmans,, J., Romme - Biografie 1896-1946, (Utrecht, 1991). Bosscher,, D., Om de erfenis van Colijn - De ARP op de grens van twee werelden 1939-1952, (Alphen aan den Rijn,

1980). . Boumann P.J., & W.R Bouwman, De groei van de grote werkstad - Een studie over de bevolking van Rotterdam,

(Assen,, 1952). Bouman,, P.J., 'Landbouworganisaties', in: Sneller, Geschiedenis van de Nederlandse landbouw, 234-252. Braak,, B.H. van den, De Eerste Kamer- Geschiedenis, samenstelling en betekenis, (Den Haag, 1998). Brake,, W.P. te, 'Burgers and boeren in the Dutch Patriot Revolution', in: T.S.M van der Zee, J.G.MM Rosendaal

&& P.G.B. Thissen (red), 1787-DeNederlandse revolutie?, (Amsterdam, 1988), 84-99. Brande,, B. van den, recensie van R. Cox, The Development of the Dutch Welfare State,in: Beleid en maatschappij,

XXI/66 (1994), 344-348. Brands,, MC, R. Havenaar & B.A.G.M Tromp, J. de Kadi - De deftigheid in het gedrang - Een keuze uit zijn

verspreideverspreide geschriften, (Amsterdam, 1991). Brautigam,, J., De Zeeoorlogsongevallenwet - Beschouwingen over het tot stand komen van deze wet, het recht van

dede zeelieden bij ongevallen en de noodzakelijkheid eener zeeongevallenwet, (Rotterdam, 1915). Brautigam,, J., Langs de kades en in de havens - Herinneringen van Johan Brautigam, (Amsterdam, 1956). Bruggen,, J. van, & B.C. Slotemaker, Commentaar op de Ziektewet-Handboekvoordepractijk, (Deventer, 1935). Brugmans,, R, Geschiedenis van Amsterdam, 6 delen, (Utrecht, 1972). Brugmans,, IJ., 'Standen en klassen in Nederland gedurende de negentiende eeuw', in: Bijdragen en mededelingen

vanvan het Historisch Genootschap, LXXTV (1960), 30-52. Brugmans,, I.J., Paardenkracht en mensenmacht - Sociaal-economische geschiedenis van Nederland 1795-1940,

(Denn Haag, 1983). Bruin,, G. de, Geheimhouding en verraad - De geheimhouding van staatszaken ten tijde van de Republiek 1600-

1750,1750, (Den Haag, 1991). Bruin,, G. de, 'Het politieke bestel van de Republiek: een anomalie in het vroegmodern Europa?', in: Bijdragen en

mededelingenmededelingen betreffende de geschiedenis van Nederland, CXPV71 (1999), 16-38. Bruin,, K., Een herenwereld ontleed - Over Amsterdamse oude en nieuwe elites in de tweede helft van de

negentiendenegentiende eeuw, (Amsterdam, 1980). Bruin,, K., 'Een verloren zaak - Adel als beloning voor persoonlijke verdiensten in het Koninkrijk der

Nederlanden',, in: Aalbers & Prak, De bloem der natie, 141-164. Bruin,, K., & K. Schmidt, *"Zur Genealogie der Genealogie" - Over het boekstaven der "aanzienlijkheid" in het

Koninkrijkk der Nederlanden', in: Sociologische gids, XXVII/ 4 (1980), 274-292. Bruyn,, J. de, 'Politiek en charisma - Colijn als partijleider', in: idem & RJ. Langeveld (red), Colijn - Bouwstenen

voorvoor een biografie, (Kampen, 1994), 129-154. Burke,, P., Venice and Amsterdam - A Study of Seventeenth-Century Elites, (London, 1974). Bussemaker,, J., 'Welvaart, welzijn en sekse - Grondslagen van de verzorgingsstaat', in: Tijdschrift voor

vrouwenstudies,vrouwenstudies, XIII/ 2 (1992), 218-234. Bymholt,, B., Geschiedenis der arbeidersbeweging in Nederland, 2 delen, (Amsterdam, 1976 (1894). Cain,, P.J., & A.G. Hopkins, British Imperialism, 2 delen, (London/New York, 1993).

306 6 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Callahan,, M, The Harbor Barons - Political and Commercial Elites and the Development of the Port of Rotterdam, (Annn Arbor/London, 1981).

Centraall Beheer, Open brief aan zijne excellentie den Minister van Arbeid Mr. P.J.M. Aalberse, 's-Gravenhage, (Amsterdam,, 14 april 1920).

Centraall Beheer, Centraal Beheer G.A.-De coöperatieve vereeniging - Gedenkboek uitgegeven ter gelegenheid vanvan het 25-jarig bestaan op 14 januari 1934, (Amsterdam, 1934).

Centraall Bureau voor de Statistiek, 'Ziekengeld-uitkeering krachtens Collectieve Artradsovereenkomst', in: Maandschrift,Maandschrift, XV/10 (30 oktober 1920), 1466-1470.

Centraall Bureau voor de Statistiek, Dertiende algemene volkstelling - Deel 10: Beroepsbevolking - C: VergelijkingVergelijking van de uitkomsten van de beroepstellingen 1849-1960, (Hilversum, 1966).

Centraall Bureau voor de Statistiek, 'Tijdreeksen Mens en Maatschappij', www.statline.cbs.nl (Internet). Centralee Werkgevers Risicobank, Centrale Werkgevers Risicobank 1902-1927, (Den Haag, 1927) Centralee Werkgevers Risicobank, Centrale Werkgevers Risicobank 1902-1952, (Amsterdam, 1952). Coleman,, D.C., 'Gentlemen and Players', in: Economie History Review, XXVI/1 (1973), 92-116. Collins,, R., Max Weber-Skeleton Key, (Beverly Mils, 1986). Collins,, R., Weberian Sociological Theory, (Cambridge, 1986). CongresCongres voor Sociale Verzekering - Bijeengeroepen door de Vereeniging van Raden van Arbeid in het gebouw van

dede Jaarbeurs te Utrecht op 11 en 12 October 1921, onder eerevoorzitterschap van zijne excellentie Prof Mr. P.J.MP.J.M Aalberse, Minister van Arbeid, (Utrecht, 1921).

Cortt van der Linden, P.WA, 'Aansprakelijkheid der werkgevers voor ongelukken der werklieden', in: Themis, XXXXV II (1885), 442^175.

Cortt van der Linden, P.W.A., Richting en beleid der liberale partij, (Groningen, 1886). Cox,, R., The Development of the Dutch Welfare State - From Workers' Insurance to Universal Entitlement,

(Pittsburgh/London,, 1993). Daalder,, R, 'Consociationalism, Center and Periphery in The Netherlands', in: P. Torsvik (ed.), Mobilization,

Center-PeripheryCenter-Periphery Structures and Nation-Building - A Volume in Commemoration of Stein Rokkan, (Oslo/Bergen,, 1981), 181-240.

Daalder,, R, Ancient and Modern Pluralism in the Netherlands (The 1989 Erasmus lectures at Harvard), (Harvard, 1989). .

Daalder,, R, 'Oud-Republikeinse veelheid en democratisering in Nederland', in: idem, Politiek en historie : opstellenopstellen over Nederlandse politiek en vergelijkende politieke wetenschap, onder redactie van J.ThJ. van den Bergg en B.A.G.M. Tromp, (Amsterdam, 1990), 64-80.

Dalenn RP. van, & A. Klamer, 'De Rotterdamse econoom: tussen wetenschap en handel', in: Economisch statistischestatistische berichten, LXXXTW4236 (24 december 1999), 958-960.

Damme,, D. van, Armenzorg en de staat: comparatief-historische studie van de origines van de moderne verzorgingsstaatverzorgingsstaat in West-Europa (voornamelijk achttiende tot begin negentiende eeuw), (Gent, 1990).

Daudt,, R, 'De ontwikkeling van de politieke machtsverhoudingen in Nederland sinds 1945' (1980), afgedrukt in: idem,, Echte politicologie - Opstellen over politicologie, democratie en de Nederlandse politiek, (Amsterdam, 1995),, 395-414.

Dijk,, R van, Rotterdam 1810-1880-Aspecten van een stedelijke samenleving, (Schiedam, 1976), 202-203. Dijk,, R van, & DJ. Roorda, 'Sociale mobiliteit onder regenten van de Republiek', in: Tijdschrift voorgeschiedenis,

LXXXI VV (1971), 306-328. Dijsselbloem,, W.J.J., De gezinstoeslag en zijn toepassing in Nederland, (Brussel, 1931). Directiee van den Arbeid, Onderzoek naar de in Nederland bestaande fondsen tot ondersteuning van arbeiders bij

ziekte,ziekte, (Den Haag, 1912). Does,, L.P. van der, De sociale verzekering - Deel 1: De economische beteekenis der sociale zekerheid, (Deventer,

1946). . Doorn,, J.A.A. van, 'De emancipatie der Nederlandse rooms-katholieken in de sociologische literatuur',

SociologischeSociologische Gids, VI (1958), 194-204. Doorn,, J.A.A. van, 'De verzorgingsmaatschappij in de praktijk', in: J.A.A van Doorn & C.J.M Schuyt, De

stagnerendestagnerende verzorgingsstaat, (Meppel, 1978), 17-46. Doom,, J.A.A. van, 'De onvermijdelijke presentie van de confessionelen', in: J.W. de Beus & J.A.A. van Doorn, De

interventiestaat,interventiestaat, (Meppel, 1984), 27-51. Doorn,, J.A.A. van, 'De strijd tegen armoede en werkloosheid in historische perspectief, in: Blockmans & Van do-

Valk,, Sociale zorg in Nederland, 1-30. Drukker,, J. W., Waarom de crisis hier langer duurde - Over de Nederlandse economische ontwikkeling in de jaren

dertig,dertig, (Amsterdam, 1990). Dudink,, S., Deugdzaam liberalisme - Sociaal-liberalisme in Nederland 1870-1901, (Amsterdam, 1997).

BRONNEN N 307 7

Duijvendak,, M., 'Boeren en collectieve actie - Tienden en groepsvorming in Noord-Brabant in de negentiende eeuw',, in: Tijdschrift voor sociale geschiedenis, XVÏ/4 (1990), 364-386.

Dunk,, RW. von der, 'Conservatism in the Netherlands', in: Journal of Contemporary History, XII I (1978), 741-763. .

Dunk,, RW. von der, 'Conservatisme in vooroorlogs Nederland', in: idem, Cultuur & geschiedenis - Negen opstellen,opstellen, De Haag, 1990), 83-102.

Duynstee,, F.J.F.M., 'De katholieke Tweede-Kamer-fractie na 1918 uit haar notulen', in: Opstellen over recht en rechtsgeschiedenisrechtsgeschiedenis aangeboden aanprof. mr. B.H.D. Hermesdorf, (Deventer, 1965), 99-134.

Duys,, J.E. W., Het mislukken van het 'particulier initiatief en de 'risico-overdracht' in zake sociale verzekering, (Amsterdam,, 1908).

Duyvendak,, M., Rooms, rijk of regentesk - Elitevorming en machtsverhoudingen in oostelijk Noord-Brabant (circa 1810-1914),1810-1914), (Den Bosch, 1990).

Eeghen,, LR van, De gilden - Theorie en praktijk, (Bussum, 1965). Eerenbeemt,, RF.J.M. van den, Ontwikkelingslijnen en scharnierpunten in het Brabants industrieel bedrijf,

(Tilburg,, 1977). Eerenbeemt,, RF.J.M van den, (red.), Geschiedenis van Noord-Brabant - Deel 2:1890-1945: Emancipatie en

industrialisering,industrialisering, (Amsterdam/Meppel, 1996). Eikema,, J., De invloed van werkgevers (organisaties) op de totstandkoming van twee sociale verzekeringswetten m

Nederland:Nederland: De Ongevallenwet en de Ziektewet (ca. 1900-1930), (ongepubliceerde doctoraalscriptie, vakgroep Politicologie,, Universiteit van Amsterdam, 1980).

Elias,, N., The Court Society, (Oxford, 1983) Elias,, N., Het civilisatieproces - Sociogenetische en psychogenetische onderzoekingen, (Utrecht, 1990). Engbersen,, G., a.o., Cultures of Unemployment - A Comparative Look at Long-term Unemployment and Urban

Poverty,Poverty, (Oxford, 1993). Engelsdorpp Gastelaars, R. van, & M. Wagenaars, 'Het veranderende woondomein van de Amsterdamse elite', m:

OnsOns Amsterdam, XXVI/9 (1984), 208-213. Esping-Andersen,, G., The Three Worlds of Welfare Capitalism, (Princeton, 1990). Esveld,, NJE.H van, 'Lery en de sociale wetgeving', in: Sociaal maandblad arbeid, 1954,400-409. Esveld,, N.E.R van, Treub - Over de drempel der nieuwe samenleving, (Assen, 1958). Ette,, A.J.R van, 'Onze volksvertegenwoordigers 1849-1888', in: Jaarboek van het Centraal Bureau voor

Genealogie,Genealogie, Vff l (1954), 129-174. Fasseur,, C, Kultuurstelsel en koloniale baten - De Nederlandse exploitatie van Java 1840-1860, (Leiden, 1975). Fasseur,, C, 'Nederland en Nederlands-Indië 1795-1914', in: E. van den Boogaart e.a., Overzee - Nederlandse

kolonialekoloniale geschiedenis 1590-1975, (Haarlem, 1982), 166-193. Federatiee van Bedrijfevereenigingen voor Ziekengeldverzekering, Tien jaar Ziektewet 1930-1940, (Amsterdam,

1940). . Flierman,, A.H., 'Het centrale punt in de reederswereld' - De Koninklijke Nederlandse Redersvereniging 1905-

19801980 - Vijfenzeventig jaar ondernemingsorganisatie in de zeevaart, (Leiden, 1984). Flora,, P., & AJ. Heidenheimer (eds.), The Development of Welfare States in Europe and America, (New Bruns-

wick/London,, 1981) Flora,, P., (ed), Growth to Limits - The Western European Welfare States since World War U, XL, (Berlin, 1986). Fockemaa Andreae, S.J., Studiën over waterschapsgeschiedenis, (Leiden, 1950-1952). Fockemaa Andreae, S.J. De Nederlandse staat onder de Republiek, (Amsterdam, 1961). Fockemaa Andreae, S.J., 'Rechtsverhoudingen', in: Sneller, Geschiedenis van de Nederlandse landbouw, 208-234. Folmerr A., ca., Het Departement van Arbeid Handel en Nijverheid onder Minister Aalberse 1918-1925, (Alphen

aann den Rijn, 1926). Fuchs,, J.M., Ik zal doen wat in mijn vermogen is - Honderd jaar Amsterdamse liefdadigheid, (Amsterdam, 1971). Fukuyama,, F., 'The End of History?*, in: The National Interest, Summer 1989,3-18. Gaayy Fortman, B. de, (red.), Figuren uit het Réveil - Opstellen van mr. B. de Gaay Fortman (1884-1961

uitgegevenuitgegeven door de Stichting Het Réveil-Archief ter gelegenheid van haar vijftigjarig bestaan, (Kampen, 1980). .

Gaayy Fortman, W.F. de (red), Architectonische critiek - Fragmenten uit de sociaal-politieke geschriften van Dr. A. Kuyper,Kuyper, (Amsterdam, 1956).

Genabeek,, J.A.G.M. van, 'De afechaffing van de gilden en de voortzetting van hun functies', in: NEHA-Jaarboek, LVHH (1994), 63-90.

Genabeek,, J.A.G.M. van, 'Dwang en vrijwilligheid - Onderlinge verzekeringen in Nederland sedert de middeleeuwenn tot circa 1860', in: M.M. van der Linden en J. Sluijs (red.), Onderlinge hulpfondsen -HistorischeHistorische en etnografische essays, (Amsterdam, 1996), 45-69.

308 8 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Genabeek,, J.A-G.M. van, Met vereende kracht risico's verzacht ~ De plaats van onderlinge hulp binnen de negentiende-eeuwsenegentiende-eeuwse particuliere regelingen van sociale zekerheid, (Amsterdam, 1999).

Genabeek,, J.A.G.M. van, 'Fabrieks- en bedrijfstakfondsen 1890-1950', in: Van Gerwen en Van Leeuwen, Studies overover zekerheidsarrangementen, 349-370.

Gerschenkron,, A., 'The Typology of Industrial Development as a Tool of Analysis', in: A Gerschenkron, ContinuityContinuity in History and Other Essays, (Cambridge (Mass.), 1968), 77-97.

Gerth,, RH, & C. Wright Mill s (eds.), 'fatroduction: The Man and His Work', in: From Max Weber - Essays in Sociology,Sociology, (New York, 1958), 66-67.

Gerwen,, J. van, & M.RD. van Leeuwen (red), Studies over zekerheidsarrangementen - Risico's, risicobestrijding enen verzekeringen in Nederland vanaf de Middeleeuwen, (Amsterdam/Den Haag, 1998).

Giddens,, A., Politics and Sociology in the Thought of Max Weber, (London, 1972). Giele,, J.J., & GJ. van Oenen, 'Theorie en praktijk van het onderzoek naar de sociale structuur', in: Tijdschrift voor

socialesociale geschiedenis, U (1976), 167-186. Giele,, J., Een kwaad leven - De arbeidsenquête van 1886,3 delen, (Nijmegen,, 1981). Goddijn,, W., Katholieke minderheiden protestantse dominant, (Assen, 1957). Goey,, F. de, & P. van de Laar, 'Scheepsfinanciering: een comparatief perspectief (1870-1970)', in: Tijdschrift voor

zeegeschiedenis,zeegeschiedenis, XIV/3 (1995), 23-61. Gouda,, F., Poverty and Political Culture - The Rhetoric of Social Welfare in the Netherlands and France, 1815-

1854,1854, (Amsterdam, 1995). Goudsblom,, J., 'De Nederlandse samenleving in een ontwikkelingsperspectief, in: idem, Taal en sociale

werkelijkheid-werkelijkheid- Sociologische stukken, (Amsterdam, 1988), 30-57 Graaf,, T. de, & J.J. Mobron, (1995), 'Bankiers en reders: belangen en invloeden van banken op maritiem gebied',

in:: Tijdschrift voor zeegeschiedenis, XIV/3 (1995), 63-107. Greven,, RB., 'Is het wenschelijk, ten bate der arbeiders dwangverzekering in te voeren, voor zover betreft de

gevolgenn van ongelukken in de uitoefening van het bedrijf ondervonden? Praeadvies voor de Nederlandsche Juristen-Vereeniging',, in: Handelingen van de Nederlandsche Juristen-Vereeniging, XVII (1886), 1-72.

Gribling,, J.P., PJM Aalberse -1871-1948, (Utrecht, 1961). Gribling,, J.P., Willem Hubert Nolens 1860-1931 - Uit het leven van een priesterstaatsman, (Assen, 1978). Gribling,, J.P., 'L.G. Kortenhorst', in: Biografisch woordenboek van Nederland, deel 1, 317-319. Griffith,, R.T., Achterlijk, achter of anders?-Aspecten van de economische ontwikkelingvan Nederland in de 19e

eeuw',eeuw', (Amsterdam, 1980). Guillorel,, R, 'France: Religion, Periphery, State and Nation-building', in: P. Torsvik (ed), Mobilization, Center-

peripheryperiphery Structures and Nation-building, (Bergen, 1981), 390-428. HaagschHaagsch Maandblad Hagoort,, R., Het beginsel behouden - Gedenkboek van het Nederlandsch Werkliedenverbond Patrimonium over de

jarenjaren 1891-1927, (Amsterdam, 1934). HandelingenHandelingen der Staten Generaal, I (Eerste Kamer) en II (Tweede Kamer), (Den Haag, v.j.). Hartee van Tecklenburg, J.J.I., Vrijhandel en bescherming, (Den Haag, 1890). Hatzfeld,, R, Du paupérisme a la sécurité sociale - Essai sur les origines de la sécurité sociale en France 1850-

1940.1940. (Paris, 1971). Haupt,, RG., 'The Petty Bourgeoisie in Germany and France in the Late Nineteenth Century', in: Kocka & Mitchell,

BourgeoisBourgeois Society in Nineteenth-Century Europe, 302-322. Heclo,, R, Modern Social Politics in Britain and Sweden, (New Haven, 1974). Heek,, F. van, Verzorgingsstaat en sociologie, (MeppeL, 1972). Heek,, F. van, Van hoogkapitalisme naar verzorgingsstaat - Een halve eeuw sociale verandering 1920-1970,

(Meppel/Amsterdam,, 1973). Heerkenss Thijssen, H.F., 'De geschiedenis van het Haarlemse St.. Jacobsgilde', in: Jaarboek van het Centraal

BureauBureau voor Genealogie, (Den Haag, v.j.), IX (1955), 77-158. . Heermaa van Vos, L., 'Om waarheid en recht - Waarom waren de arbeidsvoorwaarden in het Zuiden van Nederland

slechterr dan in het Noorden?', in: B. de Vries e.a., De kracht der zwakken - Studies over arbeid en arbeidersbewegingarbeidersbeweging in het verleden - Opstellen aangeboden aan Theo van Tijn bij zijn afscheid als hoogleraarhoogleraar Economische en Sociale Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht, (Amsterdam, 1992), 333-362. .

Heermaa van Vos, L., 'De doodsklok voor den goeden ouden tijd' - De achturendag in de jaren twintig, (Amsterdam,, 1994), 22-24.

Hen,, P.E. de, 'De industrialisatie van Nederland', in: Van Holthoon, De Nederlandse samenleving sinds 1815. Hen,, P.E. de, Actieve en re-actieve industriepolitiek in Nederland - De overheid en de ontwikkeling van de

NederlandseNederlandse industrie in de jaren dertig en tussen 1945 en 1950, (Amsterdam, 1980).

BRONNEN N 309 9

Hertogh,, M., Het debat staatspensioen 1870-1930, Reeks Sociale Zekerheidswetenschap, Studies N°. 17, (Tilburg, 1992). .

Hertogh,, M., 'Geene wet, maar de Heer!' - De confessionele ordening van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel (1870-)975),(1870-)975), (Den Haag, 1998).

Hertogh,, M., & J. Roebroek, 'De beschavende invloed des tijds' - Twee eettwen sociale politiek, verzorgingsstaat en socialesociale zekerheid in Nederland, (Den Haag, 1998), 165-185.

Hess,, J.C., 'Die Herren Pastoren sollen die Politik aus dem Spiel lassen - De Duitse protestanten en het sociale vraagstukk aan het einde van de negentiende eeuw\ in: Schutte, Een arbeider is zijn loon waardig, 226-241.

Himmelfarb,, G., Poverty and Compassion - The Moral Imagination of the Late Victorians, (New York, 1991). Hmtzen,, P., Rotterdam en de eeuw van het goede geweten, (Zaltbommel, 1989). Hirschfeld,, H.M., Herinneringen uit de jaren 1933-1939, (Amsterdam, 1959). Hobsbawm,, E.J., Industry and Empire, (Fferaiondsworth, 1974). Hobsbawm,, E J., The Age of Empire 1875-1914, (New York, Pantheon Books, 1987), Hoefnagels,, H., Een eeuw sociale problematiek - De Nederlandse sociale ontwikkeling van 1850 tot 1940, (Alphen

aann den Rijn, 1974), 63. Hoekveld,, G A, Baarn - Schets van de ontwikkeling van een villadorp, (Baam, 1964). Hoeven,, G.W.F, van, & J.H.J. Schouten, De steunverleening aan werklooze arbeiders, (Alphen aan den Rijn,

1933). . Hofetee,, E.W., Het Oldambt, (Groningen, 1937). Hogee Raad van adel, De Nederlandse adel - Besluiten en wapenbeschrijvingen, (Den Haag, 1989). Holthoon,, F.L. van, Mensen in Europa - Ontwerp voor een sociale geschiedenis van Europa na 1750, (Alphen aan

denn Rijn, 1977). Holthoonn (red.), F.L. van, De Nederlandse samenleving sinds 1815 - Wording en samenhang, (Assen/Maastricht,

1985). . Holthoon,, F.L. van, 'De armenzorg in Nederland', in: idem, De Nederlandse samenleving sinds 1815, 175-187. Hoogenboom,, M.J.M, Een miskende democratie - Een andere visie op verzuiling en politieke samenwerking in

NederlandNederland(Leiden,(Leiden, 1996). Hordijk,, J.K., Een quaes tie van wetgeving? - De Antirevolutionaire Partij en de sociale kwestie 1872-1913,

(ongepubliceerdee doctoraalscriptie, Vakgroep Politieke Wetenschappen, Rijksuniversiteit Leiden, 1995). Hospers,, G.J., 'De NHM en de Twentse textielindustrie 1830-1860', in: J. van de Woord (red,), Jaarboek Twente

2002,2002, (Enschede, 2001), 26-34. Houwinkk ten Cate, J., lDe Mannen van de Daad' en Duitsland, 1919-1939 - Het Hollandse zakenleven en de

vooroorlogsevooroorlogse buitenlandse politiek, (Den Haag, 1995). Hueting,, E., F. de Jong & R. Neij, Naar groter eenheid - De geschiedenis van het Nederlands Verbond van

VakverenigingenVakverenigingen 1906-1981, (Amsterdam, 1983). Hulst,, A. van, A. Pleysier & A. Scheflèr, Het Roode Vaandel volgen wij - Geschiedenis van de Sociaal-

DemocratischeDemocratische Arbeiderspartij van 1880 tot 1940, (De Haag, 1969). Ingenooll jr, A., Vijf en twintig jaren middenstandsbeweging - Gedenkboek van den Nederlandsche

Middenstandsbond,Middenstandsbond, uitgegeven ter gelegenheid van zijn 25-jarig bestaan, (Den Haag, 1927). Israel,, J.I., Nederland als centrum van de wereldhandel 1585-1740, (Franeker, 1991). JaarboekJaarboek der R.K. Werkgeversvereniging in Nederland, ('s-Hertogenbosch, v.j.). Janssen,, E., 'De Rooms Katholieke Staatspartij en de krisis', in: Archief voor de geschiedenis van de katholieke kerk

inin Nederland, (Nijmegen, 1976), 39-79. Jong,, L. de, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog - deel 1: Voorspel, (Den Haag, 1969). Jong,, R. de, Van standspolitiek naar partijloyaliteit - Verkiezingen voorde Tweede Kamer 1848-1887, (Hilversum,

1999). . Jonge,, A.A. de, Crisis en critiek der democratie - Anti-democratische stromingen en de daarin levende

denkbeeldendenkbeelden over de staat in Nederland tussen de wereldoorlogen, (Utrecht, 1982), 32. Jonge,, J.A. de, 'Het economisch leven in Nederland 1873-1895', in: Algemene geschiedenis der Nederlanden, deel

13,, (Haarlem, v.j.), 35-56. Jonge,, J.A. de, De industrialisatie in Nederland tussen 1850 en 1914, (Nijmegen, 1976). Jonker,, J., 'Waterdragers van het kapitalisme - Nevenfuncties van Nederlandse bankiers en de verhouding tussen

bankwezenn en bedrijfsleven 1910-1940', in: Jaarboek voor de geschiedenis van bedrijf en techniek, VI (1989), 158-190. .

Jonker,, J., 'Lachspiegel van de vooruitgang - Het historiografische beeld van de Nederlandse industriefinanciering inn de negentiende eeuw', in: NEHA-bulletin, V/l (1991), 5-23.

Kaelble,, H., 'French Bourgeoisie and German Bürgertum', in: Kocka & Mitchell, Bourgeois Society in Nineteenth-CenturyCentury Europe, 273-301.

Kasteel,, P., Abraham Kuyper, (Kampen, 1938).

310 0 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Kempen,, A.F.J. van, 'Een consoliderend gewest: conservatisme en confrontatie in bestuur en politiek', in: Van den Eerenbeemt,, Geschiedenis van Noord-Brabant, 45-63,

Kerdijk,, A., 'Ongelukken bij den arbeid', in: Vragen des tijds, XIV(1887), 1: 141-194; 2:213-260. Kerr,, C, a.o, Industrialism and Industrial Man - The Problems of Labor and Management in Economie Growth,

(London,, 1962). Kersbergen,, K. van, Social Capitalism - A Study of Christian Democracy and the Welfare State, (London, 1995). Kersten,, G,R, De Invaliditeitswet - Onze bezwaren geschetst, ons verzet verdedigd, (Yerseke, 1920). Kikkert,, J.G., Geen revolutie in Nederland - Impressies van Nederland tussen de Frame tijd en de Eerste

WereldoorlogWereldoorlog 1813-1914, (Haarlem, 1992), Kimman,, E.JJ.M., 'De arbeidswet van minister Ruys van Beerenbroek', in: Th.B.M. BrinkeL J. de Bruijn & A

Postmaa (red), Het kabinet-Mackay - Opstellen over de eerste christelijke coalitie (1888-1891), (Baarn, 1990), 169-190. .

Kleij ,, R C, Sociaal ondernemerschap - Een rechtssociologische studie van de antwoorden van J.C. van Marken jr. opop de Sociale Kwestie, (eigen beheer, 1986).

Klein,, P.W., 'Traditionele ondernemers en economische groei in Nederland 1850-1914', in: De Economist, CXIV/3-4(1966),, 191-212.

Klein,, R.E., Patriots republikanisme - Politieke cultuur in Nederland (1766-1787), (Amsterdam, 1995). Kluit ,, E., Het protestantse Réveil in Nederland en daarbuiten-1815-1865, (Amsterdam, 1970). Knegtmans,, P.J., 'De jaren 1919-1946', in: Perry, Honderd jaar sociaal-democratie in Nederland, 62-117. Knippenberg,, R, De religieuze kaart van Nederland- Omvang en geografische spreiding van de godsdienstige

gezindtengezindten vanaf de Reformatie tot heden, (Assen, 1992). Koen,, K., 'De onheilspellende paradox van de verzorgingsstaat', in: J. Bank e.a., Het eerste jaarboek voor het demo-

cratischcratisch socialisme, (Amsterdam, 1979), 72-108. Kocka,, J., & A. Mitchell (eds.), Bourgeois Society in Nineteenth-Century Europe, (Qxfbrd/Providence, 1993). Koetsveld,, C.E. van, Onze politieke partijen - Het ontstaan, de beginselen en de geschiedenis, (Utrecht, 1905). Koetsveld,, CE. van, 'De Christelijk Historische Unie', in: A Brummelkamp e.a., Onze Politieke Partijen

geschrevengeschreven door hare eigen vertegenwoordigers No. 3, (Baarn, 1918). Kolkman'sKolkman's Tariefwet - Openbaar debat tusschen W.H. Vliegen en Mr W.J. van Best, gehouden op 3 december 1912

inin de Groote Zaal van 'Jivoli', te Utrecht, (Amsterdam, 1913). Koninklijkk Nationaal Steuncomité, Voornaamste bescheiden door het Comité uitgegeven, benevens uitvoerige

mededeelingenmededeelingen omtrent de door het KNSC verleende ondersteuningen, (Den Haag, 1914-1922). Kooij,, P., 'Stad en platteland', in: Van Holthoon, De Nederlandse samenleving sinds 1815, 93-117. Kooy,, T.P. van der, Hollands stapelmarkt en haar verval, (Amsterdam, 1931). Kooymans,, L., 'Patriciaat en aristocratisering in Holland tijdens de zeventiende en achttiende eeuw', in: Aalbers &

Prak,, De bloem der natie, 93-103. Korpi,, W., 'Power, Politics and State Autonomy in the Development of Social Citizenship: Social Rights During

Sicknesss in Eighteen OECD-Countries Since 1930', in: American Sociological Review, LIV (1989), 309-328. Korpi,, W., The Democratic Class Struggle, (Boston, 1983). Kossmann,, E.R, De Lage Landen 1780-1980 - Twee eeuwen Nederlanden België, 2 delen, (Amsterdam, 1986). Koster,, RL, & W. van der Velden, De Werkloosheidswet - Handleiding voor de practijk, (Umuiden, 1950). Kruithoff B., 'Trouw aan het beginsel - De christelijk-sociale beweging in Nederland van 1875 tot 1909', in:

TijdschriftTijdschrift voor sociale geschiedenis, ü* (1981), 347-374. Kruithoff B., Zonde en deugd in domineesland - Nederlandse protestanten en problemen van opvoeding

zeventiendezeventiende tot twintigste eeuw, (Groningen, 1990). Kuijpers,, L & Schrage, P., 'Squaring the Circle - Unemployment Insurance in the Netherlands from Wage

Bargainingg Instrument to Compulsory Legislation', in: A Knotter, B. Altena & D. Damsma (eds.), Labour, SocialSocial Policy and the Welfare State ~ Papers Presented to the Ninth British-Dutch Conference on Labour History,History, Bergen 1994, (Amsterdam, 1997), 83-97.

Kuijpers,, I., & P. Schrage, From Wage Bargaining Instrument to Compulsory Insurance Legislation -Government,Government, Employer and Employee Organizations and Unemployment Insurance in the Netherlands 1861-1949,1949, paper gepresenteerd tijdens de 'Ninth British-Dutch Conference on Labour History', (Bergen septemberr 1994).

Kuiper,, D.Th., De voormannen - Een sociaal-wetenschappelijke studie over ideologie, kon/likt en kerngpoepvormingkerngpoepvorming binnen de Gereformeerde wereld in Nederland tussen 1820 en 1930, (Meppel, 1972).

Kuiper,, Y., Adel in Friesland 1780-1880, (Groningen, 1993). Kuitenbrouwer,, M, Nederland en de opkomst van het moderne imperialisme - Koloniën en buitenlandse politiek,

1870-1902,1870-1902, (Amsterdam, 1985). Kumar,, K., Prophecy and Progress ~ The Sociology of Industrial and Post-industrial Society, (London, 1978). Kupers,, E., 'Is invoering der Ziektewet-Talma nog wel gewenscht?', in: Sociale voorzorg, oktober 1920,763-782.

BRONNEN N 311 1

Kupers,, E., & K. Lindner & B.H. Sajet, Rapport inzake de sociale verzekering van de commissie benoemd door de besturenbesturen van het Nederlandsen Verbond van Vakvereenigingen en de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, (Amsterdam,, 1924)

Landes,, D., 'French Business and the Businessman: A Social and Cultural Analysis', in: E.M. Earle (ed), Modern France,France, (New York, 1964), 334-353.

Landes,, D., The Unbound Prometheus - Technological Change and Industrial Development in Western Europe fromfrom 1750 to the Present, (Cambridge, 1969).

Landes,, D., The Wealth and Poverty of Nations - Why Some are so Rich and Some so Poor, (London, 1998). Langeveld,, RJ., 'Protestantsche christenen van Nederland vereenigt u - althans wat de sociale noden betreft', in:

Schutte,, Een arbeider is zijn loon waardig, 103-141. Langeveld,, R, Dit leven van krachtig handelen - Hendrikus Colijn 1869-1944 - Deel 1:1869-1933, (Meppel,

1998). . Leeuwen,, MRD. van, Bijstand in Amsterdam ca 1800-1850 - Armenzorg als beheersings- en overlevingsstrategie,

(Amsterdam/ZwoUe,, 1992). Leeuwen,, MRD. van, Sociale zorg, (Zutphen, 1994). Leeuwen,, MRD. van, 'Amsterdam en de armenzorg tijdens de Republiek', in: NEHA-jaarboek, LDC (1996), 132-

161. . Leeuwen,, MRD. van, 'Liefdadige giften in Amsterdam tijdens de achttiende eeuw', in: Tijdschrift voor sociale

geschiedenis,geschiedenis, XXII/ 4 (1996), 417-439. Leeuwen,, MRD. van, 'Armenzorg 1800-1912: erfenis van de republiek', in: Van Gerwen & Van Leeuwen, Studies

overover zekerheidsarrangementen, 276-316. Lennep,, F.J.E. van, Late regenten, (Haarlem, 1962). Lennep,, F.J.E. van, Als vorsten - Portretten van IJr-eeuwers, (Haarlem, 1967). Liberalee Unie, Inleiding tot de behandeling van eenige vraagstukken van sociale wetgeving, (1886). Lieven,, D., Aristocracy in Europe -1815-1914, (London, 1992). Lijphart,, A., Verzuiling, pacificatie en kentering in de Nederlandse politiek, (Haarlem, 1986 Linssen,, G.C.P., Werkgeversorganisatie in katholiek patroon - Een schets van ontstaan en uitbouw van de

diocesanediocesane verenigingen van werkgevers in het zuiden van Nederland 1915-1940, (Tilburg, 1978). Linssen,, G.C.P., Van Spaendonck - Een casestudy naar bemiddelingsgedrag, (Tilburg, 1994). Lis,, C, & R Sory, Op vrije voeten? - Sociale politiek in West-Europa (1450-1914), (Leuven, 1985). List,, G.A. van der, & P.G.C, van Schie (red,), Van Thorbecke tot Telders - Hoofdpersonen tdt de geschiedenis van

hethet Nederlandse liberalisme vóór 1940, (Assen, 1993). Litten,, M, 'De geografische verdeeling der politieke partijen in Nederland voor den wereldoorlog', in: Mensch en

maatschappij,maatschappij, XH (1936), 50-59 en 126-139. Loo,, F.L. van, 'Den arme gegeven...' - Een beschrijving van armoede, armenzorg en sociale zekerheid in

NederlandNederland 1784-1965, (Meppel, 1981). Lourens,, P., & J. Lucassen, 'Ambachtsgilden in Nederland: een eerste inventarisatie', in: NEHA Jaarboek, LVH

(1994),, 34-62. Maarseveen,, J.G.S.J., Nicolaas Gerard Pierson - Handelsman, econoom en bankier; eerste periode 1839-1877,

(Rotterdam,, 1981). Maarseveen,, J.G.S.J., 'N.G. Pierson (1839-1909)', in: Van der List & Van Schie, Van Thorbecke tot Telders, 101-

110. . Maatschappijj tot Nut van t Algemeen, Ziekenfondsen in Nederland, (Amsterdam, 1895). Manneke,, N., Uit oogpunt vanpolicie - Zorg en repressie in Rotterdam tussen 1870 en 1914, (Arnhem, 1993), 50-

55. . Mannoury,, J., 'Enkele legislatieve aspecten van het Groot-Amendement-Kuyper op de Ongevallenwet 1901', in:

P.AJ.M.. Steenkamp & G.M.J. Veldkamp, Sociale politiek opnieuw bedacht, (Deventer, 1972), 108-125. Marken,, J.C. van, l'Organisation Sociale dans l'Industrie, (La Haye, 1901). Marrewijk,, J.M. van, Blijvende dynamiek- 75 jaar geschiedenis van de Katholieke Land- en TuinbouwbondLTB,

22 delen, (Haarlem, 1991). Mayer,, A.J., The Persistence of the Old Regime-Europe to the Great War, (New York, 1981). Meere,, J.M.M, de, Economische ontwikkeling van de levensstandaard in Nederland gedurende de eerste helft van

dede negentiende eeuw, (Den Haag, 1982). Meliett P.B.A., De strijd om de armenzorg in Nederland (1715-1854), (Groningen, 1955). Mees,, W.C., Man van de Daad- Mr. Marten Mees en de opkomst van Rotterdam, (Rotterdam, 1946). Merriènboer,, J. van, 'Mr. C.M.J.F. Goseling - Parlementslid, partijvoorzitter, fractievoorzitter van de RKSP en

ministerr van justitie in de jaren dertig', in: Jaarboek Katholiek Documentatie Centrum 1990, (Nijmegen, 1990),, 97-121.

312 2 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Minderhoud,, 'Crisis en crisiswetgeving 1930-1940*, in: Sneller, Geschiedenis van de Nederlandse landbouw, 498-522. .

Ministeriee van Landbouw, Nijverheid en Handel, 'Circulaire betreffende werkloozenverzekering', 22 augustus 1914,, afgedrukt in: Tijdschrift der Nationale Vereeniging tegen de Werkloosheid, 1915,226-227.

Moltzer,, M.J.A., 'Wettelijke verzekering tegen zeeongevallen', in: Sociale voorzorg, 1920,627-664. Mommsen,, W.J., (ed), The Emergence of the Welfare State in Britain and Germany 1850-1950, (London, 1981). Montijn,, L, Leven op stand-1890-1940, (Amsterdam, 1998). Moore,, B., The Origins of Dictatorship and Democracy, (Harmondsworth, 1966), Mosse,, W., 'Nobility and bourgeoisie in nineteenth century Europe: a comparative view', in: Kocka & Mitchell,

BourgeoisBourgeois Society in Nineteenth-Century Europe, 70-102. Nationalee Unie, Staatkundig advies - Eerbiediging der overlevering, ontwikkeling der rijksgedachte, erkenning van

autarchie,autarchie, toekenning van bevoegdheid bij oplegging van verantwoordelijkheid, (Den Haag, 1925). Nederlandschee Maatschappij voor Nijverheid en Handel, Doelmatige overheids-bemoeiing - Rapport van de Studie-

commissie,commissie, door het Hoofdbestuur der Maatschappij ingesteld, met opdracht de verschillende klachten over organisatieorganisatie van wetgeving en overheidsbeheer nader te onderzoeken en zoo mogelijk middelen aan te geven, diedie tot verbetering zouden kunnen leiden, (Haarlem, 1925).

NegenNegen mannen, veertien mannen - Dr. Colijn en de werkloosheid, (Amsterdam, 1938). Nettl,, J.P., 'Consensus or Elite Domination: TTie Case of Business', in: Political Studies, vol. XÏÏI/ 1 (1965), 22-44. Ney,, R-, De organisatie van het maatschappelijk werk, (Zutphen, 1989). Nierop,, H.F.K. van, Van ridders tot regenten - De Hollandse adel in de zestiende en de eerste helft van de

zeventiendezeventiende eeuw, (Amsterdam, 1990). NieuweNieuwe Courant, De. NieuweNieuwe Rotterdamsche Courant. N W ,, De werking der Ongevallenwet - Enquête, ingesteld door het Nederlandsch Verbond van Vakvereenigingen,

bewerktbewerkt door J. Oudegeest, (Amsterdam, 1911). Olsthoorn,, P.H.J., Eer in de politieke filosofie, (Leiden, 2000). OnzeOnze afgevaardigden - Portretten en biogrphieën der leden van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal,

(Rotterdam,, 1897, 1901 en 1913). OmeOme Eeuw. Oud,, P.J., Het jongste verleden-Parlementaire geschiedenis van Nederland 1918-1940, (Assen, 1950). Oud,, P.J., Honderd jaren - Een eeuw staatkundige vormgeving in Nederland 1840-1940, bewerkt en voor de

periodee na 1940 aangevuld door J. Bosnians, (Assen, 1987). Patrimonium. Patrimonium. Perry,, J., 'De jaren 1894-1919% in: idem, Honderd jaar sociaal-democratie in Nederland, 8-61. Perry,, J., e.a., Honderd jaar sociaal-democratie in Nederland 1894-1994 - SDAP PvdA, (Amsterdam, 1994). Pierson,, N.G., 'De regeling van ons armwezen', in: Bijdragen van het Statistisch Instituut, (Amsterdam, 1891),

xxxiv-lxviii . . Pierson,, N.G., De sociale quaestie, (Amsterdam, 1887). Pierson,, P., Dismantling the Welfare State ~ Reagan, Thatcher and the Polics of Retrenchment, (Cambridge, 1994). Pijnackerr Hordijk, C, Verslag van de werkzaamheden der Staatscommissie ingesteld bij Koninklijk besluit van 31

julijuli 1895 N°. 21: officieele uitgave, Cs-Gravenhage, 1898). Poelstra,, J., Luiden van een andere beweging- Huishoudelijke arbeid in Nederland 1840-1920, (Amsterdam, 1996). Poggi,, G., The Development of the Modern State -A Sociological Introduction, (Stanford, 1978). Polanyi,, K., The Great Transformation - The Political and Economie Origins of our Time, (Boston, 1957). Posttna,, A., e.a. (red), Aan deze zijde van het Binnenhof- Gedenkboek ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan

vanvan de Eerste Kamer der Staten-Generaal, (Den Haag, 1990). Prak,, M., 'Ambachtsgilden vroeger en nu', in: NEHA Jaarboek, LVH (1994), 10-33. Prak,, M, 'Armenzorg 1500-1800', in: Van Gerwen & Van Leeuwen, Studies over zekerheidsarrangementen, 49-90. Prak,, M., 'Civil Disturbances and Urban Middle Class in the Dutch Republic', in: Tijdschrift voor sociale

geschiedenis,geschiedenis, XV/2 (1989), 165-173. Prak,, M, 'Republiek en vorst: de stadhouders en het staatsvormingsproces in de Noordelijke Nederlanden, 16e-18e

eeuw',, in: Amsterdams sociologisch tijdschrift, XW2 (1989), 28-52. Prakke,, L., 'Van links naar rechts - De Eerste Kamer van 1887 tot 1917', in: Postma, Aan deze zijde van het

Binnenhof,Binnenhof, 227-265. Proces-verbaalProces-verbaal van het Sociaal Congres, gehouden te Amsterdam den 9, 10, 11, 12 November 1891 (Amsterdam

1892). . ProeveProeve van een ontwerp-Ziektewet, 1 april 1921. Puchinger,, G., Colijn en het einde van de Coalitie - De geschiedenis van de kabinetsformaties, 3 delen, (Kampen

1969-1993). .

BRONNEN N 313 3

Quack,, H.P.G., Herinneringen uit de levensjaren van Mr. H.P.G Quack 1834-1914, (Nijmegen, 1977). R.KR.K Werkgever, De. RapportRapport der Commissie tot het instellen van een onderzoek naar de resultaten, waartoe de risico-overdracht bij de

uitvoeringuitvoering der Ongevallenwet-1901 heeft geleid, ('s-Gravenhage, 1917). RechtRecht voor allen Ree-Schohens,, G.F. van der (red.), Deugd boven geweld - Een geschiedenis van Haarlem 1245-1995, (Hilversum,

1995). . Regout,, L.W.H., Arbeidersverzekering, (Amsterdam, 1896). Regt,, A.J. de, Arbeidersgezinnen en beschavingsarbeid: ontwikkelingen in Nederland 1870-1940 - Een historisch-

sociologischesociologische studie, (Boom, 1984). Reinsma,, R., 'De invasie der kerkdijken - De a.r. Tweede Kamerleden van 1897-1917', in: Antirevolutionaire

staatkunde,staatkunde, XXXDC (1969), 241-265. Reinsma,, R-, Het verval van het Cultuurstelsel, (Den Haag, 1955). RerumRerum Novarum, vertaald door TJ. Zoetmulder, (Haarlem, 1904). RieL,, H. van, Geschiedenis van het Nederlandse liberalisme in de 19e eeuw, bezorgd door J.G. Bruggeman, (Assen,

1982). . Righart,, H. (red), De trage revolutie - Over de wording van industriële samenlevingen, (Meppel, 1991). Righart,, J.A., 'Rerum Novarum et antiquarum - Katholiek-sociaal denken en doen in Nederland, 1891-ca. 1918', in:

Schutte,, Een arbeider is zijn loon waardig, 33-42. Rigter,, D.P., e.a., Tussen sociale wil en werkelijkheid - Een geschiedenis van het beleid van het Ministerie van

SocialeSociale Zaken, (Den Haag, 1995). Rijksverzekeringsbank,, Ongevallenstatistiek (Amsterdam, 1904-1940). Rijksverzekeringsbank,, Verslag van den stand der ziekteverzekering over het jaar 1935, ingevolge artikel 142 (137

oud)oud) der Ziektewet door het bestuur der Rijksverzekeringsbank uitgebracht aan den Minister van Sociale Zaken,Zaken, (Den Haag, 1937).

Rimlinger,, G.V., Welfare Policy and Industrialization in Europe, America, and Russia, (New York, 1971). Risicobank,Risicobank, De. Robijns,, MJ.F., Radicalen in Nederland 1840-1851, (Leiden, 1967). Roebroek,, J., 'De confessionele verzorgingsstaat', in: K van Kersbergen, P. Lucardie & K-M. ten Napel (red.),

GelovenGeloven in macht - De Christen-democratie in Nederland, (Amsterdam, 1993). Roess (red.), J., Katholieke vakbeweging - Studies over KAS en NKV in de economische en politieke ontwikkeling

vanvan Nederland na 1945, (Baarn, 1985). Rogier,, L.J., & N. de Rooy, In vrijheid herboren - Katholiek Nederland 1853-1953, (Den Haag, 1953). Rokkan,, S., 'Dimensions of State Formation and Nation-Building: A Possible Paradigm for Research on Variations

withinn Europe', in: C. Till y (ed.), The Formation of National States in Western Europe, (Princeton, 1975), 562-600. .

Rooy,, P. de, 'Armenzorg in Nederland', in: B. Kruithof e.a. (red), Geschiedenis van opvoeding en onderwijs, (Nymegen,, 1982), 96-104.

Rooy,, P, de, 'M.W.F. Treub (1858-1931)', Van der List & Van Schie, Van Thorbeeke tot Telden, 77-86. Rooy,, P. de, Een revolutie die voorbij ging - Domela Nieuwenhuis en het Palingoproer, (Bussum, 1971). Rooy,, P. de, Werklozenzorg en werkloosheidsbestrijding 1917-1940 - Landelijk en Amsterdams beleid,

(Amsterdam,, 1979). Rooy,, P. de, 'Zes studies over verzuiling', in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis van

Nederland,Nederland, CX/3 (1995), 380-392. Rostow,, W. W., The Stages of Economie Growth - An Non-Communist Manifesto, (Cambridge, 1960). Ruiter,, T. de, Minister A.S. Talma - Een historisch-ethische studie over de corporatieve gedachte in de christelijk-

socialesociale politiek van Nederland, (Franeker, 1946). Ruften,, H., 'Het trieste relaas van de Nederlandse landarbeiders', in: Spiegel historiael, XXII/ 5 (1987), 211-216. Sabatier,, P., 'Policy Change over a Decade or More', in: idem & R Jenkins-Smith (eds.), Policy Change and

LearningLearning -An Advocacy Coalition Approach, (Boulder, 1993), 13-39. Schaik,, A. van, Crisis en protectie onder Colijn - Over economische doelmatigheid en maatschappelijke

aanvaardbaarheidaanvaardbaarheid van de Nederlandse handelspolitiek in de jaren dertig, (Alblasserdam, 1986). Schama,, S., Overvloed en onbehagen - De Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw, (Amsterdam, 1988). Schama,, S., Patriotten en bevrijders - Revolutie in de Noordelijke Nederlanden 1780-1813, (Amsterdam, 1989). Scheflèr,, H.J., November 1918-Journaal van een revolutie die niet doorging, (Amsterdam, 1968). Schelven,, A.L. van, 'Schering en inslag in historisch perspectief - Schets van een geschiedenis van de de

Nederlandsee textiel- en confectie-industrie', in: AX. van Schelven & CA. Mandemakers (red), Textiel-, kleding-,kleding-, leder-, schoen-, e.a lederwarenindustrie - Een geschiedenis en bronnenoverzicht, (Amsterdam, 1993),, 13-52.

314 4 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Schie,, P.G.C, van, 'Nuchtere persoonlijkheden schuchter verenigd - Schets van de Bond van Vrije Liberalen (1906-1921),, in: Jaarboek 1997 Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, (Groningen, 1998), 91-117.

Schijf,, R, 'Wonen op stand in negen tien de-eeuws Amsterdam', in: Amsterdams sociologisch tijdschrift, XTV/4 (1988),, 592-619.

Schijtt H., Netwerken van een financieel-economische elite - Personele verbindingen in het Nederlandse bedrijfslevenbedrijfsleven aan het einde van de negentiende eeuw, (Amsterdam, 1993).

Schmidt,, C, Om de eer van de familie - Het geslacht Teding van Berkhout 1500-1950 - Een sociologische benadering,benadering, (Amsterdam, 1986).

Schmiermann,, S., 'Prof. dr. J.A. Veraart (1886-1955) - Een recalcitrant katholiek democraat', in: Jaarboek KatholiekKatholiek Documentatie Centrum 1990, (Nijmegen, 1990), 122-142.

Schófler,, I., 'De Republiek der Verenigde Nederlanden 1609-1702', in: I. Schöfier, R van der Wee & JA Bornewasserr (red), De Lage Landen van 1500 tot 1780, (Amsterdam, 1991), 167-267.

Schoonenberg,, J., Particulier initiatief in de arbeidersverzekering: ontwikkeling van de positie der bijzondere uitvoeringsorganenuitvoeringsorganen in de wetgeving, (Amsterdam, 1930).

Schrage,, P., & E. Nijho£ 'Een lange sisser en een late knal? - De ontwikkeling van de Nederlandse werkloosheidsverzekeringg in Westeuropees perspectief: een terreinverkenning', in: Blockmans & Van der Valk,, Sociale zorg in Nederland, 31-53.

Schrage,, P., E. Nijhof & P. Wielsma, 'Inkomensontwikkeling van werkenden en werklozen in Nederland', TijdschriftTijdschrift voor Sociale Geschiedenis, XV/4,1989,347-383.

Schram,, P.L., Hendrik Pierson - Een hoofdstuk uit de geschiedenis van de innerlijke zending, (Kampen, 1968). Schroder,, J.C., 'Twintig jaren Invaliditeitswet', in: De sociale verzekeringsgids,i\m\-dtiLo\xx 1939, XVUJ/6 (182-

183),, XIX/1 (3-7), 3 (33-36) en 4 (49-51). Schroor,, M., 'Van "couleur régionale" naar "couleur politique" - De parlementaire kaart van Noord-Nederland

1850-1917',, in: J.N.R Elerie, M.A.W. Gerding & A.C. van Oorschot (red), Noorderlicht - Berichten uit het verledenverleden van Noord-Nederlctnd, (Groningen, 1988), 181-223.

Schumpeter,, J., Imperialism & Social Classes - Two Essays, (New York, 1955). Schutte,, G.J., (red.), Een arbeider is zijn loon waardig- Honderd jaar na Rerum Novarum en ChristelijkSociaal

Congres:Congres: De ontwikkeling van het christelijk-sociaal denken en handelen in Nederland 1891-1914, (Den Haag,, 1991).

Schutte,, O., 'Nederland's patriciaat 1910-1971 - Een genealogische analyse van 57 jaargangen', in: Centraal Bureauu voor Genealogie en Heraldiek en het Iconografisch Bureau, Jaarboek van het Centraal Bureau voor GenealogieGenealogie en Heraldiek en het Iconografisch Bureau, (Den Haag, v.j.), XXVI I (1973), 255-271.

Schwitters,, R.J.S., Risico's van de arbeid- Het ontstaan van de Ongevallenwet-1901 in sociologisch perspectief, (Groningen,, 1991).

Scott,, W.R., Institutions and Organizations, (Thousand Oaks, 1995). Seeker,, L, 'J.P.R. Tak van Poortvliet (1838-1904)', Van der List & Van Schie, Van Thorbecke tot Telders, 62-75. Seeker,, L, Ministers in beeld- De sociale en functionele herkomst van de Nederlandse ministers (1848-1990)

(Leiden,, 1991). Shalev,, M., 'The Social Democratie Model and Beyond: Two Generations of Comparative Research on the Welfare

State',, in: Comparative Social Research, VI (1983), 315-351. Skocpol,, Th., 'Bringing the State Back in - Strategies of Analysis in Current Research', in P.B. Evans a.o. (eds.),

BringingBringing the State Back in, (Cambridge, 1985), 3-37. Skocpol,, Th., Protecting Mothers and Soldiers - The Political Origins of Social Policy in the United States,

(Cambridgee (Mass. VLondon, 1992). SkocpoLL Th., Social Policy in the Unites States - Future Possibilities in Historical Perspective, (Princeton, 1995). Smeenk,, C, & J.A. de Wilde, Het volk ten baat - De geschiedenis van de A.R.-partij, (Groningen, 1949). Smeenk,, C, & P. van Vliet, Een heldin volle wapenuitrusting-AS. Talma en zijn arbeid, (Rotterdam, 1917). Smissaert,, R, Armenzorg in Nederland, (Amsterdam, 1893-1899). Smissaert,, R, Het aandeel van den Staat in de verzorging der armen - Historische, statistische en critische

beschouwingenbeschouwingen over onzen armenwet en hare werking, (Utrecht, 1893). Smissaert,, R, Stemmen uit Twente - Vrijhandel of bescherming, (Den Haag, 1903). Smissaert,, R, Vrijhandel en welvaart, (Haarlem, 1903). Smits,, J.P., Economische groei en structuurveranderingen in de Nederlandse dienstensector 1850-1913 - De

bijdragebijdrage van handel en transport aan het proces van "moderne economische groei", (Amsterdam, 1995). Smits,, M.G.M., Boeren met beleid- Honderd jaar Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond 1896-1996,

(Nijmegen,, 1996). Sneller,, Z.W., (red.), De geschiedenis van de Nederlandse landbouw 1795-1940, (Groningen/Batavia, 1943). Sociaall Democratische Arbeiderspartij, Congresbesluiten, genomen sedert de oprichting der SDAP tot en met het

congrescongres van 1924, (Amsterdam, 1924).

BRONNEN N 315 5

Sociaal-Democraat,Sociaal-Democraat, De. Spaans,, J-, 'De gift aan de armen in Friese steden in de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw - Toegelicht aan

hett voorbeeld van Sneek', in: Tijdschrift voor sociale geschiedenis, XXH/4 (1996), 375-393. Spahrr van der Hoek, J.J., Geschiedenis van de Friese landbouw, 2 delen, (Leeuwarden, 1952). Spek,, J. van der, 'Een eeuw lonen en prijzen (1870-1970)', in: PJ.A. ter Hoeven (red.), Breukvlakken in het

arbeidsbestel,arbeidsbestel, (Alphen aan den Rijn, 1972), 77-91. Spul,, J.HW.Q. ter, 'De vrij-liberale partij', in: A. Brummelkamp e.a., Onze politieke partijen beschreven door hare

eigeneigen vertegenwoordigers, (Baarn, 1909), 277-316. Spoormans,, H.C.G., 'Met uitsluiting van voorregt' - Het ontstaan van liberale democratie in Nederland,

(Amsterdam,, 1988). Staaij,, J.A.M. van, Katholieke partij en de handelspolitiek, (Amsterdam, 1933). Staatscommissie-Kooien,, Verslag der Commissie tot regeling der Ziekenverzorging, (Den Haag, 1920). Staatscommissie-Rochussen,, Eindverslag der Commissie, ingesteld bij Koninklijk besluit van 29 september 1892,

N°.N°. 50, aangaande de werkzaamheden der Staatscommissie, bedoeld bij de Wet van 19 Januari 1890 (Staatsblad(Staatsblad N°. 1), zooals die is gewijzigd bij de Wet van 28 December 1891 (Staatsblad N°. 243), tevens behelzendebehelzende de voorstellen, tot het doen waarvan het door die Staatscommissie gehouden onderzoek aanleidingaanleiding heeft gegeven, (Den Haag, 1894).

Standaard,Standaard, De. Stephenson,, C, Mediaeval Feudalism, (Ithaca, 1967). Stork,, A.W., Het geslacht Stork, (uitgave in eigen beheer, 1915). Stuurman,, S., Verzuiling, kapitalisme en patriarchaat - Aspecten van de ontwikkeling van de moderne staat in

Nederland,Nederland, (Nijmegen, 1983). Stuurman,, S., Wacht op onze daden - Het liberalisme en de vernieuwing van de Nederlandse staat, (Amsterdam,

1992). . Suttorp,, L.C., Jhr. mr. Alexander Frederik de Savornin Lohman 1837-1924 - Zijn leven en werken, (Den Haag,

1948). . Swaan,, A. de, 'Jaloezie als klassenverschijnsef, in: De Gids, CLI/1 (1988), 39-49. Swaan,, A. de, Zorg en de staat - Welzijn, onderwijs en gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de

nieuwenieuwe tijd, (Amsterdam, 1993). Taal,, G., Liberalen en Radicalen in Nederland 1872-1901, (Den Haag, 1980). Therborn,, G., 'Another Way of Taking Religion Seriously - Comment on Francis G. Castles*, in: European Journal

ofof Political Research, XXVI (1994), 103-110. Thomson,, D., 'Welfare and the Historians7, in: L. Bonfield a.o. (eds.), The World We Have Gained - Histories of

PopulationPopulation and Social Structure - Essays Presented to Peter Laslett on his Seventieth Birthday, (Oxford, 1986),, 355-378.

Thurlings,, J., De wankele zuil'- Nederlands katholicisme tussen assimilatie en pluralisme, (Deventer, 1978). TijdschriftTijdschrift der Nationale Vereeniging tegen de Werkloosheid TijdschriftTijdschrift voor armenzorg en kinderbescherming. TijdschriftTijdschrift voor armenzorg, maatschappelijke hulp en kinaerbescherming. Tijn,, Th. van, 'Voorlopige notities over het ontstaan van het moderne klassebewustzijn in Nederland', in:

MededelingenbladMededelingenblad - Orgaan van de Nederlandse Vereniging tot Beoefening van de Sociale Geschiedenis, XXXVV (mei 1974), 33-48.

Tijn,, Th. van, 'De negentiende eeuw', in: J.H. van Stuijvenberg (red.), De economische geschiedenis van Nederland, (Groningen,, 1977), 201-259.

Tijn,, Th. van, 'Den werkman het gevoel van verlaten zijn ontnemen - De progressief-liberalen in Nederland en het socialee vraagstuk (ca. 1870-1896)', in: Schutte, Een arbeider is zijn loon waardig, 181 -201.

Tijn,, Th. van, 'Het sociale leven in Nederland', in: Algemene geschiedenis der Nederlanden, XDI, (Haarlem, v.j.), 77-100. .

Tijn,, Th. van, 'The Party Structure of Holland and the Outer Provinces in the Nineteenth Century', in: Vaderlands verledenverleden in veelvoud— 31 opstellen over de Nederlandse geschiedenis na 1500, (Den Haag, 1975), 100-128.

Tijn,, Th. van, Twintig jaren Amsterdam - De maatschappelijke ontwikkeling van de hoofdstad, van de jaren '50 der vorigevorige eeuw tot 1876, (Amsterdam, 1965),

Tilly ,, C, Coersion, Capital and European States, AD 990-1992, (Cambridge (Mass.)/Oxford, 1992). Treub,, M.W.F., Herinneringen en overpeinzingen van Mr. M.W.F. Treub, (Haarlem, 1931). Treub,, M.W.F., Oorlogstijd- Herinneringen en indrukken, (Amsterdam/Haarlem, 1916). Treub,, M.W.F., Over sociale verzekering, (Amsterdam, 1906). Treub,, M. W.F., Staatscommissie over de werkloosheid (ingesteld bij Koninklijk Besluit van 30 juli 1909, N°. 42),

111 delen, (Den Haag, 1913-1914).

316 6 STANDENSTRIJDD EN ZEKERHEID

Trexler,, R.C., 'Charity and the Defence of the Urban Elites in the Italian Communes*, in: F.C. Jaher (eA), The Rich, thethe Well-born, and the Powerful - Elites and Upper Classes in History* (Champaign, 1973).

Troelstra,, P.J., Gedenkschriften - deel IV: Storm, (Amsterdam, 1931). Trompetter,, C, 'De eerste schreden - De politieke activiteiten van Twentse textielondernemers in de Patriottentijd1,

in:: C. Lesger & L. Noordegraaf (red.), Ondernemers en bestuurders - Economie en politiek in de late MiddeleeuwenMiddeleeuwen en vroegmoderne tijd, (Amsterdam, 1999), 525-546.

Ubink,, W.G., 'De kerkelijke overheid en het ontstaan van de katholieke arbeidersorganisaties in Nederland (1868-1903)',, in: Jaarboek van het Katholiek Documentatie Centrum 1973, (Nijmegen, 1973), 48-72.

Vaessen,, S., 'Democratie-kritiek in de RKSP - Staatkundige beginselen, corporatieve denkbeelden en het streven naarr hervorming van het Nederlandse staatsbestel 1931-1940', in: Jaarboek Katholiek Documentatie Centrum, (Nijmegen,, 1987), 86-111.

Valk,, J.P. de, & M. van Faassen (red), Dagboeken en aantekeningen van Willem Hendrik de Beaufort 1874-1918,2 delen,, (Den Haag, 1993).

Valk,, L. van der, Van pauperzorg tot bestaanszekerheid - Armenzorg in Nederland 1912-1965, (Amsterdam, 1986). .

Velde,, R te, Gemeenschapszin en plichtsbesef- Liberalisme en Nationalisme in Nederland 1870-1918, (Den Haag, 1992). .

Veldkamp,, G.J.M., Inleiding tot de sociale zekerheid en de toepassing ervan in Nederlanden België, 2 delen, (Deventer,, 1978).

Vellinga,, J.M., Talma's sociale arbeid, (Hoorn, 1941). Ven,, F.J.RM. van der, 'De sociale ontwikkeling van het Brabantse volk', in: J.E. de Quay e.a., Het nieuwe

BrabantBrabant - deel II: Het Brabantse volk, (Den Bosch, 1953), 61-127. Ven,, F.J.RM. van der, 'Economische en sociale opvattingen in Nederland', in: RB. Kreukniet (red.), De

NederlandseNederlandse volkshuishouding tussen de twee wereldoorlogen, deel 1, (Utrecht, 1952). Veraghtert,, K.F.E., 'Ontplooiing tot een modern industrieel gewest', in: Van den Eerenbeemt, Geschiedenis van

Noord-Brabant,Noord-Brabant, 192-215. VereenigingVereeniging van het personeel van Gebr. Stork en Co. te Hengelo - Hare wording en ontwikkeling, Cs-Gravenhage,

1908). . Vereenigingg van Nederlandsche Werkgevers, De Vereeniging van Nederlandsche Werkgevers - Overzicht der

verrichtingenverrichtingen in de tien jaren 1899-1909, (Den Haag, 1909). Vereenigingg van Nederlandsche Werkgevers, De Vereeniging van Nederlandsche Werkgevers bij haar 25-jarig

bestaanbestaan - Gedenkboek 1899-1924, (Den Haag, 1924). Vereenigingg voor de Staathuishoudkunde en de Statistiek, Preadviezen 1894, (Haarlem, 1894). Vereenigingg Het Vrije Ruilverkeer, Geschriften ter verdediging van den vrije handel, (Den Haag, v.j.). Verrips,, J., En boven de polder de hemel - Een antropologische studie van een Nederlands dorp 1850-1971,

(Groningen,, 1978). Verrips-Roukens,, K., Over heren en boeren - Een Sallands landgoed 1800-1977, (Den Haag, 1982). VerslagenVerslagen van de Inspecteurs van den Arbeid in het Koninkrijk der Nederlanden over..., (Den Haag, v.j.). Verstijnen,, F., Beschouwingen over het bij de Tweede Kamer der Staten Generaal ingekomen ontwerp tegen de

geldelijkegeldelijke gevolgen van ongevallen in bepaalde bedrijven (Den Haag, 1897). Verwey-Jonker,, R, 'De emancipatiebewegingen', in: A.N.J. den Hollander e.a. (red.), Drift en koers - Een halve

eeuweeuw sociale verandering in Nederland, (Assen, 1968), 105-125. Verzekeringsbode,Verzekeringsbode, De. Visser,, A., Alleen bij uiterste noodzaak? - De Rooms-rode samenwerking en het einde van de brede basis 1948-

1958,1958, (Amsterdam, 1986). Visser,, J.C., 'Geschiedenis van de werkloosheidsverzekering', in: R Gosker e.a., De groei van de sociale

verzekeringverzekering in Nederland - Gedenkboek, uitgegeven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de VereenigingVereeniging van Raden van Arbeid in 1970, (Amsterdam, 1970), 105-127.

Voerman,, J., Het conflict Kuyper-Heemskerk, (Utrecht, 1954). Volk,Volk, Het. VragenVragen des tijds. Vries,, B. de, Electoraat en elite - Sociale structuur en sociale mobiliteit in Amsterdam 1850-1895, (Amsterdam

1986). . Vries,, C.W. de, 'Bijdrage tot de staatkundige geschiedenis der arbeidswe^eving in Nederland' in- Themis

LXXXV-LXXXV nn (1924-1926); deel 1: 1924, 209-235; deel 2: 1924,273-318; deel 3: 1924, 385^29- deel 4-1925,1-60;; deel 5:1926,1-51; deel 6:1926,191-229; deel 7:1926,391-439.

Vries,, C.W. de, 'De voorbereiding der sociale wetgeving onder het ministerie Van Tienhoven-Tak van Poortvliet', in:: Sociale voorzorg, V (1923), 198-220.

BRONNEN N 317 7

Vries,, J. de, & A. van der Woude, Nederland 1500-1815 - De eerste ronde van moderne economische groei, (Amsterdam,, 1995).

Vries,, J. de, 'On the Modernity of the Dutch Republic', in: Journal of Economie History, XXff l (1973), 191-202. Vries,, J. de, Amsterdam-Rotterdam - Rivaliteit in economisch-historisch perspectief, (Bussum, 1965). Vries,, Joh. de (red.) Herinneringen en dagboek van Ernst Heldring (1871-1954), 3 delen, (Utrecht, 1970). Vries,, Joh. de, 'Een welbespraakt reiziger in oppositie - Iets over drie buitenparlementaire acties in Nederland waar

hett bedrijfsleven bij betrokken was*, in: Idem (red.), Ondernemende geschiedenis - 22 opstellen geschreven bijbij het afscheid van Mr. H van Driel als voorzitter van het Nederlands Economisch-Historisch Archief, (Den Haag,, 1977), 272-290.

Vries,, Joh. de, 'Het censuskiesrecht en de welvaart in Nederland 1850-1917', in: Economisch- en sociaal-historisch jaarboek,jaarboek, XXXI V (1971), 178-231.

Vries,, Joh. de, 1811-1961 Met Amsterdam als brandpunt - Honderdvijftig jaar Kamer van Koophandel en Fabrieken,Fabrieken, (Amsterdam, 1961).

Vries,, W.C. de, De invloed van werkgevers en werknemers op de totstandkoming van de eerste sociale verzekeringswetverzekeringswet in Nederland (de Ongevallenwet 1901), (Deventer, 1970).

Waarden,, F. van, 'Corporatisme als probleemoplossing', in: H.J.G. Verhallen, R. Fernhout en P.E. Visser (red), CorporatismeCorporatisme in Nederland- Belangengroepen en democratie, (Alphen aan den Rijn, 1980), 17-69.

Waarden,, F. van, 'Regulering en belangenorganisaties van ondernemers', in: Van Holthoon, De Nederlandse samenlevingsamenleving sinds 1815,227-260.

Weber,, M , Wirtschqftsgeschichte -Abrifi der universalen Sozial- und Wirtschqftsgeschichte, (Berlin, 1958). Weber,, M , Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus, (München, 1975). Weber,, ML, Wirtschqft und Gesettschqft - Grundriss der verstehenden Soziologie, (Tubingen, 1976). Weiderenn Rengers, WJ. van, Schets eener parlementaire geschiedenis van Nederland van 1849 tot 1901, 6 delen,

(Denn Haag,, v.j.). Wels,, C.B., 'Stemmen en kiezen 1795-1922', in: Tijdschrift voorgeschiedenis, LXXXX D (1979), 313-332. Wennekes,, W., De aartsvaders - Grondleggers van het Nederlandse bedrijfsleven, (Amsterdam/Antwerpen, 1997). Werkmansbode,Werkmansbode, De Westerman,, F., De graanrepubliek, (Amsterdam/Antwerpen, 1999). Wieners,, A.J., De oude plattelandsbeschaving - Een sociologische bewustwording van de 'overherigheid',

(Wageningen,, 1965). Wielen,, G.W. van der, 'Sociale toestanden ten plattelande (1795-1940)', in: Sneller, Geschiedenis van de

NederlandseNederlandse landbouw, 426-466. Wijmans,, L., Beeld en betekenis van het maatschappelijk midden - Oude en nieuwe middengroepen 1850 tot

heden,heden, (Amsterdam, 1987). Wilde,, J.A., de & C. Smeenk, Het volk ten baat - De geschiedenis van de AR-partij, (Groningen, 1949). Wildenbeest,, G., 'De eeuwige droom van het Landbouw-Comité', in: Intermediair, XX/45 (1984), 19-23. Wildt,, J.H. de, 'Wachtgeldregelingen in het particuliere bedrijfsleven in de eerste helft van de eeuw', in: Sociaal

maandbladmaandblad arbeid, XLI (1986), 452-468. Wdensky,, R, & C.N. Lebeaux, Industrial Society and Social Welfare, (New York, 1958). Wilensky,, RL., 'Leftism, Catholicism and Democratie Corporatism: The Role of Political Parties in Recent Welfare

Statee Development', in: Flora & Heidenheimer, The Development of Welfare States, 345-382. Wilensky,, RL., The Welfare State and Equality - Structural and Ideological Roots of Public Expenditures,

(Berkeley,, 1975). Wilterdink,, N., Vermogensverhoudingen in Nederland - Ontwikkelingen sinds de negentiende eeuw, (Amsterdam,

1984). . Windmuller,, J.P., Arbeidsverhoudingen in Nederland, (Utrecht, 1985). Wit,, C.H.E. de, De strijd tussen aristocratie en democratie in Nederland 1780-1848 - Kritisch onderzoek van een

historischhistorisch beeld en herwaardering van een periode, (Heerlen, 1965). Wit,, C.RE. de, Thorbecke en de wording van de Nederlandse natie, (Nijmegen, 1980). Witlox,, J .RJM, Schaepman als staatsman, 3 delen, (Amsterdam, I960). Wittertt van Hoogland, E.B.F.F., De parlementaire geschiedenis der sociale verzekering 1890-1940, 2 delen,

(Haarlem,, 1940). Woltjer,, J.J., Recent verleden - Nederland in de twintigste eeuw, (Amsterdam, 1994). Woude,, S. van der, 'De discussie over het pachtvraagstuk in de Friese landbouworganisaties, 1919-1940', in: J.

Frieswijkk e.a. (red.), Frieslands verleden verkend- Problemen, methoden en onderzoek met betrekking tot de FrieseFriese geschiedenis na 1750, (Ljouwert, 1987), 170-191.

IJlstra,, J., 'Zedelijkheid en redelijkheid - De rechten van vrouwen in de kinderbijslagwetgeving', in: S. Sevenhuijsen e.a.. (red), Socialisties-feministiese teksten 8, (Amsterdam, 1984), 176-197.

3188 STANDENSTRUD EN ZEKERHEID

II Jssdmuiden, P.G. van, Binnenlandse zaken en het ontstaan van de moderne over heidsbureaucratie in Nederland 1813-1940,1813-1940, (Kampen, 1988).

Zanden,, J.L. van, Arbeid tijdens het handelskapitalisme - Opkomst en neergang van de Hollandse economie 1350-1850,1850, (Bergen, 1991).

Zanden,, J.L. van, Een klein land in de 20e eeuw- Economische geschiedenis van Nederland 1914-1995, (Utrecht, 1997). .