Urbanisatie in de Caraïben

Hebe VerrestUniversiteit van Amsterdam

vandaag

• Urbanisatie en Caraibische urbanisatie

• Caraibische steden• Case studie: Port of Spain

– Ongelijkheid – informaliteit

Urbanisatie

Definitie:• “toename van het deel van de bevolking

dat in de stad woont” • andere definities…

– migratieproces van platteland naar de stad– grotere nadruk op dienstensector binnen de

economie– ontwikkeling van bepaalde “stedelijke”

patronen van sociale interactie– toename van “Westerse”

normen/waarden/attitudes– proces van toenemende heterogeniteit

Caraïbische steden

• koloniale steden: niet-inheemse stedelijke ontwikkeling

• “global cities”: stedelijke netwerken en flows, multi-etnisch

• eilandsteden: havens, rivieren, bergen• defensieve steden: extern en intern• gefragmenteerde steden: formeel en informeel• Primate cities: dominant in economische,

politieke, sociale zin• Small cities

Historische context

• vorm en functie geworteld in koloniaal verleden

• functie:– externe verdediging– interne controle– commerciële poort– exploitatie van achterland

• vorm: vestingsteden– fort in beschutte, makkelijk te verdedigen

haven• omgekeerde vorm van stedelijke

ontwikkeling: “ruralisatie”

Caraïbische urbanisatie

• afhankelijke urbanisatie: – urbanisatie was geen gevolg van industrialisatie

(i.t.t. Europa) maar van externe invloeden– stedelijke ontwikkeling via kolonialisme/mercantile

capitalism– opname Caraïbisch gebied in mondiale economie

→verscheping van grondstoffen en handelsartikelen– steden waren knooppunten voor handel, link tussen

platteland en metropool– oriëntatie op West Europese economieën,

monocultuur– meestal één stedelijke kern, gekoppeld aan de

metropool

De stedelijke Caraïben

• dramatische toename in steden en stedelijke omvang vanaf jaren 1940:– 1950: 7 steden met >100,000 inwoners → 1970: 12 →

mid jaren 1980: 24

• Steden met meer dan 1 miljoen inwoners– Port au Prince

133.000 (1950) → 700.000 (1980) → 2,1 miljoen (2005)– Havana

1,1 miljoen (1950) → 1,9 miljoen (1980) → 2,2 miljoen (2005)– Santo Domingo

219.000 (1950) → 1,2 miljoen (1980) → 2 miljoen (2005)– San Juan

400.000 (1950) → 2 miljoen in stedelijke agglomeratie (2008)

Kleine maar dominante steden

City Pop Size (year)

Pop Size (year)

Agglomeration

% total population

Port of Spain (Trinidad)

40,000 (2000) 37,000 (2011) 550,000 (2010) 42%

Kingston (Jamaica)

237,000 (1943) 380,000 (1980_ 670,000 (2011) 25%

Paramaribo 70.000 (1950) 236,000 (2012) 354,000 (2012) 66%

Georgetown (Guyana)

317,000 (1980) 310,000 (2011) - 40%

Bridgetown (Barbados)

96000 35%

Belize city (Belize)

65000 (2011) 21%

Castries (St. Lucia)

38,000 22,000 (2010) 66,000 (2011) 40%

St. George (Grenada)

33.000 (2012) 30%

Mate van urbanisatieTotal pop. living in urban areas

Date Total Caribbean population living in urban areas

% of total pop. living in urban areas

Caribbean World

1960 8 million 39.6 32.8

1970 11 million 45.4 35.9

1980 15 million 52.3 39.1

1990 19 million 56.4 43.0

2005 25 million 64.0 48.7

2015 28 million 67.1 52.9

2030 33 million 72.6 59.9

Migratie van platteland naar stad

Push factoren:• rurale armoede

• gemarginaliseerd en afhankelijk bestaan van kleine landbouwers (peasants)

• concentratie middelen in stedelijke centra• seizoensgebonden werkgelegenheid• plantages beperken toegang tot land• hoge bevolkingsgroei• competitie met import uit metropool• rijkere middenklasse koopt land op

• ‘achterlijk’ imago• stigma van landbouwarbeid in vergelijking met

kantoorbanen

Migratie van platteland naar stad

Pull factoren:• (vermeende) socio-economische

voordelen stadsleven• betere lonen in industrie• stedelijke mogelijkheden: onderwijs,

werkgelegenheid, recreatie, internationale migratie

• symbool voor vrijheid, moderniteit en vooruitgang

Sociale en culturele verandering

• nieuwe stedelijke gemeenschappen: erf en straat

• nieuwe netwerken: politiek, beroep, internationaal, enz.

• economie: landbouw → industrie & diensten• toegenomen sociale mobiliteit (onderwijs &

arbeid)• toegenomen mogelijkheden voor individualisme• veranderende genderrollen• nieuwe stedelijke levensstijlen

Stedelijke leefomstandigheden

• armoede• werkloosheid & informele arbeid• hoge bevolkingsdichtheid• slechte huisvesting• druk op faciliteiten en diensten• ongelijkheid• criminaliteit en geweld• fragmentatie

Global Cities

• flows van mensen, geld, producten, ideeën• migratie: intra-urbaan, intra-Caraïbisch,

internationaal• sociale, culturele en economische

netwerken• inkomende flows: “McDonaldization”,

toerisme, media • uitgaande flows: globalization in reverse,

diaspora, media

Global Cities (2)

• Gebruikt voor steden die van belang zijn voor mondiale ontwikkelingen

• Gebaseerd op – Economische: MNCs, Fin Inst, Stock

exchanges– Politieke: invloed op en participation in

world affairs, Int organisaties– Culturele: instituties, perlgrimage, voetbal

evetns etc– Infrastructurele

Formele Steden

Informele Steden

Multiculturele Steden

Toeristische Steden

Commerciële Steden

Culturele Steden

Kwetsbare steden

Vragen tot dusver?

Port of Spain: ongelijkheid en informaliteit

• Sociaal-ruimtelijke ongelijkheid– Sterke ruimtelijke tegenstellingen arm-rijk:

Behind the Bridge – Kwaliteit woonomstandigheden– Stigmatisering en labeling

• Sociaal-economische ongelijkheid– Educatie, werkgelegenheid

• Informaliteit– Ruimtelijk– economisch– Politieke besluitvorming

Capital of Trinidad and Tobago

Ruimte, verschil & ongelijkheid

• Productie van kennis via de ruimte: verschil & hiërarchie

• Aanwezigheid van verschil: categorisering (hetzelfde/anders, wij/zij, thuis/buitenland) – constructie van verschil (othering)– distributie in de ruimte (vrijwillig of

gedwongen)– gecreëerd door plekken

• ruimtelijke categorieën – Noord/Zuid, Oost/West, mannelijk/vrouwelijk→ verruimtelijking van (cultureel) verschil

Ruimte, verschil & ongelijkheid

• Verschil → ongelijkheid– samenhang met ruimtelijke relaties (context,

oorzaak, gevolg)– machtsstrijd (kennen, benoemen, verhalen, in kaart

brengen, controleren)

• Ongelijkheid & macht– actief geconstrueerd, onderhouden en betwist– ruimtes van macht, praktijken van macht, netwerken

van macht– technieken van uitsluiting: categorieën, grenzen,

afstand aanbrengen → segregatie, restrictie– alledaagse subversieve praktijken

Bevolking

Trinidad en Tobago-economie

Trinidad en Tobago-economie

• Lange tijd, hoge economische groei

• Sterk stijgende inkomens

• Human Development Index: 62e plaats (high-2011)– Economische performance beter dan onderwijs en gezondheid– De verdeling van inkomen is onevenwichtig– Ongelijkheids index

• Werkloosheid: sterk afgenomen

Trinidad en Tobago-economie

• Lange tijd, hoge economische groei

• Sterk stijgende inkomens

• Human Development Index: 62e plaats (high-2011)

– Economische performance beter dan onderwijs en gezondheid– De verdeling van inkomen is onevenwichtig– Ongelijkheids index

• Werkloosheid: sterk afgenomen

Port of Spain

History

ONGELIJKHEID

City images

Woonomstandigheden

Woonomstandigheden

Two visions of culture

Two visions of culture

Sociale Kwesties

• Etniciteit– Indo-trini vs Afro-

Trini – Anders in de stad

• Crime– Gangs/

communities– Robberies, home

space

Werkgelegenheid

Verschil of ongelijkheid

• Hierarchie– Looking down upon– Wie heeft macht?– Sterftecijfers, inkomen, kansen op

arbeidsmarkt

Case study: Gonzales en Mount d’Or

Hoofdactiviteit beroepsbevolking

huisvrouw9%

werkloos13%

schoolgaand9%

pensioen10%

ziek1%

werkend58%

Hoofdactiviteit leden >15 jaar

Type Werk

14%

5%

25%

2%

8%

15%

25%

3%3%

Sector primaire baan

elementaire banen machine en fabriekswerkers

craftsmen landbouw

service workers administratieve krachten

technice en ass professional professional

wetgevende/wetenschappelijk beroepe

Zekerheid Werk

3%

18%

35%17%

27%

Sector primaire baan

Overheid-vast overheid-tijdelijkprivate sector vast private sector-tijdelijkself-employed

INFORMALITEIT

Informaliteit

• Buiten regels/wetgeving

• Informeel, illegaal, verboden maar

• Proces is illegaal (kraken bijvoorbeeld)

• Product is illegaal (drugs, wapens)• Of beiden…

Welbekende vormen van informaliteit

• Informele arbeid• Informele huisvesting• Vaak toegeschreven aan “armen”

maar

• Informeel is net zozeer een manier van werken onder elites

Example: Trinidad planning

Hebe Verrest- University of Amsterdam-

h.j.l.m.verrest@uva.nl- March 15th 2013

The International Waterfront Project (IWF)

De aanleiding

• T&T booming economies, zelfvertrouwen• Doel om HI country te worden voor 2020• Ambitie om een regionaal financiaal

centrum te worden • Ambitie om de FTAA te huisvesten.

Ambition to become house for Free Trade• OAS summit (Obama will come!)

Ambitie om een ‘regionale globale stad te worden

Uitvoering project• Wie is betrokken?

– “one morning the prime minister woke up and decided….”

• He called in “friends en friends organisations”n in particular Calder Hart from UDECOTT

– Foreign contractors, UDECOTT,• Wie is niet betrokken?

– Town and Country Planning– Port of Spain City Corporation

• Not land of the urban government• Mayor of same party as President• Final plans sent to agree with

– Local businesses– Publiek

Uitvoering IWF

• Het process– Idea pushed with enthousiasm but lacking basics

• Financially unsustainable• No assessment of the need• No adherence to safety measure

– Fire department, traffic, parking etc.• Nauwelijks iets op papier!!!

• Besluiten in media genomen en in telefoongesprekken• Individuen, veel druk op gezet

Resultaat

• Beslissingen genomen zonder bewoners• Weinig op papier• Corruptie

• Is dat specifiek voor Caraibische steden?– Nee!– Kleine samenleving met multiple relaties

helpen wel

Conclusie

• Caraiben, verstedelijkt– Kleine maar dominante steden

• Verschil en ongelijkheid in Caraibische steden– Ruimtelijk uitgewerkt– Hierarchisch– Klasse, etniciteit, gender

• Informaliteit als modus operandi