TYPOGRAFIE

TYPOGRAFIE HOE TYPOGRAFIE TOEPASSEN

1.OMSCHRIJVING

Typografie is de keuze en het op de juiste wijze ordenen van beeldmateriaal in overeenstemming met een bepaald doel, zodanig letters rangschikken, ruimte verdelen en schrift beheersen als nodig is om zo volledig mogelijk het goede verstaan van de boodschap door de lezer te bevorderen. Typografie staat in dienst van ondubbelzinnig overbrengen van informatie.

TEKST ALS COMPOSITIE-ELEMENT

Door een goed geplaatste tekst krijgt een realisatie volgende kenmerken:

Evenwicht Stabiliteit Binding tussen verschillende elementen Esthetisch aspect; aantrekkelijk Overzichtelijk

2. LETTERCLASSIFICATIE

Er bestaan duizenden verschillende lettersoorten en er komen er nog steeds bij. Elk type heeft zijn eigen karakteristieken, soms zijn het slechts enkele details die verschillen. Doorwinterde typografen en ontwerpers kennen en herkennen vele lettertypen aan die kenmerkende details, zoals de vorm van de schreven, de ronding of de dik-dun verhouding. Maar door de vele soorten is er nood aan indeling, een classificatie.

SOORTEN LETTERGROEPEN 1) Schreefletter met driehoekige schreven:

De Medival type (oud) 2) Schreefletter met rechte dunne schreven

Bodoni type (modern) 3) Schreefletter met dikke schreven

Egyptienne type 4) Schreefloze lettertype Andere lettertypen 5) Scripten 6) Fantasieletters

1) SCHREEFLETTER MET DRIEHOEKIGE SCHREVEN Oorsprong: Lettertypen waarvan de vorm afkomstig is van de drukkers/

lettersnijders uit de late Middeleeuwen (medival-typen) of Renaissance.

Kenmerk: Geleidelijke overgang tussen dik en dun en driehoekige schreven. Zeer goed leesbaar in een leestekst en hebben een zeer grote

onderlinge variatie. Voorbeelden: Garamond, Goudy, Palatino,Times, Baskerville

(Garamond)

2) SCHREEFLETTER MET RECHTE DUNNE SCHREVEN

Oorsprong: Onder invloed van de druktechnieken (gegraveerde diepdruk

en steendruk) werd aan het eind van de 18e eeuw een lettervorm ontwikkeld met een groot contrast tussen de dikke en de dunne delen.

Kenmerk: Groot dik-dun contrast Strakke, horizontale haarlijnschreven De vorm is bijna geometrisch Voorbeelden: Bodoni

3) SCHREEFLETTER MET DIKKE SCHREVEN Oorsprong: Geconstrueerde geometrische letters ontstaan in het midden van de

19de eeuw. Oorspronkelijk vooral gebruikt op affiches (denk maar aan de

Amerikaanse westerns). Kenmerk: Stoere geometrische letter Dikke schreven, soms zijn de schreven even dik als de stammen

wat het een log en zwaar uiterlijk heeft DUS... Weinig dik-dun contrast De overgang van stam en schreef is meestal hoekig Voorbeelden: Clarendon, Memphis, American Typewriter

4) SCHREEFLOZE LETTERTYPES Oorsprong: Vanaf het einde van de 19e eeuw kwam de schreefloze letter als

drukletter in gebruik. Een andere benaming is Grotesk of Sans Serif. Kenmerk: Meestal is er slechts een klein verschil tussen de dikke en dunne

delen Ontbreken van schreef Voorbeelden: Helvetica, Avant Garde, Gill sans, Futura, Univers,....

ANDERE LETTERTYPEN 5) SCRIPTEN

Met pen, stift of penseel geschreven letters. De op het handschrift of kalligrafie gebaseerde letters zijn actueel door het persoonlijke karakter van deze letter.

Voorbeeld: Lucida, Kunstler script, Shelley.

6) FANTASIELETTERS

Dit lettertype wordt dikwijls voor reclame-doeleinden gebruikt. Ze zijn erg gebonden aan de mode en hebben vaak maar een

korte levensduur. De leesbaarheid is soms ver zoek het is vooral de vorm, de stijl

die de ontwerper aan deze letters geeft is vaak het belangrijkste.

Dit voorbeeld heet Houseparty...

3. ANDERE EIGENSCHAPPEN

a. Gelijkledig / niet-gelijkledig Letters kunnen (optisch) overal gelijk zijn, dus gelijkledig. Letters kunnen onderling van dikte verschillen, dus niet-

gelijkledig.


b. Lettergradatie of gewicht (weight) Een letterserie met deze basiskenmerken kan in gradatie of

gewicht toch verschillen. Het gaat hier om verschillende lijndikte of lijnvoering.


c. Letterfamilies Lettervariaties van eenzelfde type met dezelfde basiskenmerken. De ene letterfamilie is al wat uitgebreider dan de andere.


d. Letterhoogte Het begrip corps is afkomstig uit het loden

tijdperk. Het meten van de loden lettertjes was toen nog simpel, je nam gewoon de hoogte van het staafje.

Nu, in ons digitaal tijdperk, is dat al wat

moeilijker. Beeld je in dat je de hoogte van een font op je scherm moet meten??? Nee dus...

Het woord corps is gebleven, dit is nu internationaal de standaard.


d. Letterhoogte Wat / hoe Het is dus het meten van de letterhoogte vanaf de

bovenkant van stokletters tot de onderkant van de staartletters.

Om alle misverstanden te vermijden wordt de hoogte gemeten met een corpsmeter op X de hoogte.

Verwar de letterhoogte, corps van een letter, niet met de x-

hoogte. De x-hoogte is de basis van de letter. De letterhoogte is de x-hoogte en de staart- en stok-hoogte

meegerekend.

4. LETTERGEBRUIK!

VUISTREGELS: nooit letterfamilies mengen in regels met mate verticaal mengen meng nooit letterfamilies uit nzelfde stam beperk het aantal letterstammen en soorten drie of mr fantasieletters op een pagina geven

een rommelige indruk koppen of titels afstemmen op de broodtekst

4. LETTERGEBRUIK!Een of meerdere lettertypes Ga je verschillende lettertypen combineren, dan zoek je best

naar lettertypes die qua uiterlijk bij elkaar passen MAAR toch voldoende verschillend zijn.

Het combineren van verschillende lettertypen kan een verassend resultaat opleveren, kijk maar naar dit voorbeeld van verschillende bedrijven die samenwerken.

De verschillende logos moeten echter samengezet worden zonder concurrent van elkaar te worden.

4. LETTERGEBRUIK!

In sommige drukwerk, vooral publicitair drukwerk is het soms noodzakelijk een tweede lettertype te gebruiken. Zorg er steeds voor dat je streeft naar :

Harmonie een geheel in de lay-out esthetisch mooi oogt Voldoende rust in de lay-out

Hier enkele tips te gebruiken bij het combineren van verschillende lettertypes:

4. LETTERGEBRUIK!

1. Begin bij een grondige tekst-ontleding. Dat wil zeggen dat je rekening houdt met de indeling van de tekst.

2. Verlies het doel en de doelgroep van de tekst niet uit het oog.

3. Bij boekwerk, cursussen, handleidingen kan je de volgende regel steeds toepassen: Beperk jezelf tot het gebruik van 2 verschillende lettertypen: n basislettertype zoals bijvoorbeeld: Arial en een tweede verschillend lettertype, vrij van keuze, maar hou hier rekening met de harmonie tussen de twee lettertypen.

4. Hoe groter het lettercorps hoe agressiever de letter overkomt. Hoe kleiner het lettercorps hoe meer de tekst aan leesbaarheid moet inboeten. De letterdetails zijn immers minder duidelijk te onderscheiden.

4. LETTERGEBRUIK!

5. Sommige lettersoorten zijn moeilijk te combineren. Denk maar

aan lettersoorten zoals een Egyptiennes. Deze letter trekt zoveel aandacht naar zich toe dat alles in het niet vervaagt. Hou dus steeds rekening met de beperkingen van lettertypes in hun gebruik, zie vorig hoofdstuk letterclassificatie.

6. Zorg steeds voor een neutrale basisletter. Inciezen, scripten, fantasieletters, manuaren, ... Zijn eerder geschikt voor korte tekst. Terwijl een realen, linearen, garalden, humanen,... Zeer geschikt zijn voor de koptekst.

5. ANATOMIE VAN DE LETTER

Typografie is beeldTop (kan recht, schuif, geschreefd of schreefloos zijn)

BalkBoog meestal een gesloten kromming

Letteroog, pons, counter. Binnenvorm van een gesloten letter, maar ook de open ruimte.

(Voet)Schreef

Verdikking

Basislijn

Schreefhoek Stokhoogte

x-hoogte

Oortje Vlag

Schreef

Stok

StokWat boven de x-hoogte uitsteekt

StaartWat onder de x-hoogte uitsteekt

Lus

6. DE LEESBAARHEID Het doel van een tekst is dat de inhoud ervan vroeg of laat door de lezer wordt opgenomen. We moeten dus altijd met de lezer rekening houden als we onze teksten voorbereiden voor publicatie. Aan het begrip leesbaarheid kunnen we drie betekenissen toekennen. Een tekst is leesbaar als: 1. De lettertekens duidelijk zijn. (geen ingewikkelde vormen

kiezen) 2. De inhoud van de tekst voor de lezer begrijpelijk is.

(aangepaste tekst voor kinderen) 3. Taal en stijl zodanig is dat de tekst gemakkelijk leest. Deze drie betekenissen staan altijd in relatie met elkaar en werken te samen.

6.1 LEESBAARHEID WORDT BENVLOED DOOR:!

1. FYSIEKE FACTOREN:

Rekening houden met de wijze waarop de mens Leest Tekst zetten zodanig dat het oog fixatiepunten vindt. HOE?

Regelafstand Woordspaties Alineas Plaatsing en indeling met koppen

LEESBAARHEID WORDT BENVLOED DOOR:!

2. TAALKUNDIGE FACTOREN Spelling Afkortingen vermijden Afbreekfouten vermijden Eigennamen en aardrijkskundige namen

Interpunctie of het gebruik van leestekens Schrijfstijl Woordkeuze Zinsopbouw Indeling Zinslengte


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Lettergrootte: ook corps genoemd, in punt uitgedrukt

vb. Helvetica 24 pt Helvetica 18 pt Helvetica 14 pt


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Zetbreedte: Te weinig woorden in een regel: te vermoeiend voor

lange leesteksten Te lange regels tekst: moeilijk om naar een volgende

regel te verspringen Ideaal: 8 tot max 15 woorden per regel


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Regelafstand:

Om gemakkelijk te kunnen lezen moeten de tekstregels op een bepaalde afstand van elkaar staan.

De regelafstand is de afstand van de onderste x-lijn van de eerste regel tot de onderste x-lijn van de volgende regel.

De witruimte die we zien tussen de gezette regels is de interlinieruimte.

Het is steeds nuttig een aantal testen te doen om de regelafstand te bepalen, een grotere regelafstand verhoogt de leesbaarheid.

BASISLIJN

REGELAFSTANT INTERLINIE

REGELAFSTAND / INTERLINIE / BASISLIJN


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Letter- en woordspaties:

De ideale spatie tussen twee woorden is de ruimte die de letter e inneemt.

Een goede letterspatiring zorgt ervoor dat het

woord als eenheid overkomt. Bij grote corpsen, in titels bijvoorbeeld, kan het

gebeuren dat je de spatiring moet aanpassen


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Regelverloop: De overgang van de ene regel naar de andere.

Soms is het goed het regelverloop handmatig aan te passen om de leesbaarheid te verbeteren.

Je verandert best niet van regel in namen, cijfers of wanneer een slechte afbreking de betekenis wijzigt:

vb: - rij-strook - rijst-rook

Zorg voor een vloeiend en aangenaam te lezen regelverloop


3. TYPOGRAFISCHE FACTOREN Koppen: Deze bepalen de eerste indruk over een artikel of

paragraaf.

Wanneer deze toch over twee regels lopen, zoek dan de meest logische plaats waar een rustpauze in de zin valt.

Vb: - Twee hardlopers van < slecht formaat. - Twee hardlopers < goed van formaat

TYPOGRAFIE

Documents

Transcript of TYPOGRAFIE