Typemodules 2011 - · PDF fileBegeleid zelfstandig wonen voor ... Deze bundel bevat een...

Handboek

Typemodules 2011

Handboek typemodules 2011 Pag. 2 van 75

Inhoud

Deel 1: De betekenis van modulering en modules ............................................................................ 5

Waarom moduleren? ........................................................................................................................................... 5

Bouwstenen voor modulering ........................................................................................................................... 6

Modules en typemodules .................................................................................................................................... 6

Combinaties van modules en „zorgprogramma‟s‟ .......................................................................................... 7

„Inzetbaar‟ en „ingezet‟ ........................................................................................................................................ 7

Deel 2 - Spelregels voor de registratie van typemodules ................................................................... 8

„Typemodules‟ vallen niet samen met „werkvormen‟ of „deelwerkingen‟. .................................................. 8

Alleen registratie van typemodules in begeleiding ......................................................................................... 8

Koppeling van typemmodules aan problematieken en andere variabelen ...............................................10

Typemodules registeren op basis van kenmerken van het aanbod ...........................................................10

Keuze tussen een integrale of een aspectuele typemodule. ........................................................................11

Beperkt aantal typemodules in één hulpverleningsrelatie ...........................................................................11

Toewijzing van typemodules aan teams.........................................................................................................11

Beroepsgeheim en privacy bij geïntegreerd registreren ...............................................................................12

Wijzigingen m.b.t. bepaalde typemodules .....................................................................................................12

Deel 3: Sectorale lijst van typemodules ........................................................................................... 14

Integrale individuele begeleiding ..........................................................................................................................17

Begeleiding basisrechten........................................................................................................................................18

Begeleiding psychische en persoonlijke problemen ..........................................................................................19

Psychotherapie ........................................................................................................................................................20

Begeleiding seksuele problemen en geboorteregeling ......................................................................................21

Begeleiding seksueel grensoverschrijdend gedrag .............................................................................................22

Integrale gezinsbegeleiding ...................................................................................................................................24

Gezinsbegeleiding ...................................................................................................................................................25

Gezinstherapie ........................................................................................................................................................26

Begeleiding partnerrelatie ......................................................................................................................................27

Relatietherapie .........................................................................................................................................................28

Begeleiding scheidingsproces ...............................................................................................................................29

Scheidingsbemiddeling ..........................................................................................................................................30


Ouderschapsbemiddeling ......................................................................................................................................31

Bemiddeling in conflicten tussen jongeren en hun ouders ..............................................................................32

Bezoekruimte in vrijwillige context .....................................................................................................................33

Bezoekruimte in gerechtelijke context ................................................................................................................34

Begeleiding intrafamiliaal geweld ........................................................................................................................35

Begeleiding opvoedingsonzekerheid ...................................................................................................................37

Begeleiding ouder-kind contact tijdens detentie ................................................................................................38

Budgetbegeleiding ..................................................................................................................................................41

Begeleiding van personen die gevat zijn door een collectieve schuldenregeling ..........................................42

Budgetbeheer ..........................................................................................................................................................43

Schuldbemiddeling .................................................................................................................................................44

Preventieve woonbegeleiding ...............................................................................................................................45

Begeleid zelfstandig wonen voor jongvolwassenen ..........................................................................................46

Begeleid wonen .......................................................................................................................................................47

Zorgwonen ..............................................................................................................................................................48

Integrale residentiële begeleiding thuisloosheid ...............................................................................................49

Integrale begeleiding in het kader van studio-opvang ......................................................................................50

Integrale residentiële begeleiding van jongvolwassenen ..................................................................................51

Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van partnergeweld op een geheim adres .....................52

Opvang en/of begeleiding van kinderen van ouders in een opvangsituatie .................................................53

Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van mensenhandel ..........................................................55

Coördinatie van hulp- en dienstverlening tijdens de detentie .........................................................................56

Integrale individuele begeleiding in detentiecontext .........................................................................................57

Integrale begeleiding naastbestaanden van gedetineerden ...............................................................................59

Individuele begeleiding slachtofferschap ............................................................................................................61

Leerproject Dader In-Zicht (DIZ) ......................................................................................................................63

Leerproject voor daders van seksueel geweld (LDSG) ....................................................................................64

Slachtoffer in Beeld (SIB) .....................................................................................................................................66

Globaal Plan Projecten ..........................................................................................................................................68

Begeleiding seksuele delinquenten .......................................................................................................................70

Groepsbegeleiding ..................................................................................................................................................72

Crisisbegeleiding .....................................................................................................................................................73

BIJLAGE: Definities van de functies die in de typemodules begeleiding voorkomen....................................74


Deze bundel bevat een inhoudelijke beschrijving van de typemodules die in 2011 opgenomen zijn in het registratiesysteem Tellus. Deze typemodules brengen het begeleidingsaanbod van de CAW‟s in beeld, waardoor een meer verfijnde koppeling mogelijk is aan andere variabelen in de registratie (zoals cliëntkenmerken, verwijzer, locatie,…). De andere kerntaken van de CAW‟s, onthaal en preventie/beleidssignalering, zijn in het kader van de registratie niet gemoduleerd. Dit betekent niet dat deze kerntaken minder belangrijk zijn.

Deze typemodules zijn een instrument zijn om het huidig aanbod van de CAW‟s in beeld te brengen. Het gaat hier niet om de wenselijke situatie of over de profilering van de sector.

1. In het eerste deel gaan we in op de betekenis van modulering

2. In het tweede deel formuleren we enkele spelregels voor het registreren op basis van typemodules.

3. In deel 3 vind je de volledige lijst van typemodules voor de registratie van de begeleiding.

De lijst van typemodules wordt jaarlijks geactualiseerd. De lijst die in 2009 en 2010 werd gebruikt is op enkele punten aangepast. Deze aanpassingen zijn ofwel enkel verduidelijkingen, ofwel het schrappen of toevoegen van typemodules. De voorstellen tot aanpassing worden jaarlijks besproken op een sectorale dag met vertegenwoordigers van de centra. Voor de vernieuwde lijst van 2011 gebeurde dit op 7 oktober 2010. Daarna worden elk jaar de voorstellen verder uitgewerkt en overlegd met de overheid (Afdeling Welzijn en Samenleving).


Deel 1: De betekenis van modulering en modules

Om in de registratie van het Algemeen Welzijnswerk een beter en correcter zicht te krijgen op de hulp die wordt aangeboden in begeleiding, is in 2008 gestart met het gebruik van modules in de registratie.

Modulering is een manier om het hulpaanbod zo nauwkeurig mogelijk te beschrijven. Het kan zowel gaan om een beschrijving van het bestaande aanbod als het uittekenen van een wenselijk aanbod. Dit onderscheid is belangrijk, om te vermijden dat men in de beschrijving de wensen voor werkelijkheid neemt. Wanneer we het hulpaanbod moduleren is het belangrijk om zeer duidelijk te bepalen in welke context we dit doen en met welke doelstelling. In de registratie gaan we uiteraard uit van het bestaande aanbod.

Waarom moduleren?

Moduleren heeft in essentie als doel om de transparantie van het hulpaanbod te vergroten. We gebruiken de modulering nu als methode om de „geboden hulp‟ in de registratie exacter te kunnen weergeven. Maar het is goed om tegelijk voor ogen te houden dat met modulering ook andere effecten kunnen beoogd worden1, zoals:

het verbeteren van de „matching‟ tussen hulpvraag en hulpaanbod, zodat elke hulpvrager de juiste hulp krijgt; door het hulpaanbod te moduleren worden ook combinaties van hulp van verschillende werkingen of voorzieningen zichtbaar gemaakt en gestimuleerd.

in dezelfde lijn, het bevorderen van de samenwerking binnen het CAW en in intersectorale netwerken op basis van een exacter beeld van wat elke dienst wel of niet aanbiedt;

het nauwkeuriger opvolgen (= monitoring) hoe vaak een bepaald hulpaanbod is ingezet en welke cliënten welke hulp-pakketten hebben ontvangen en welke trajecten cliênten doorlopen;

onderzoeken welke evoluties er zijn in het hulpaanbod en op basis hiervan bepaalde reorganisaties (reconverteren, differentiëren, nieuwe modules uitwerken,…) bewust doorvoeren i.f.v. een wenselijk aanbod;

in een regio leemtes en overlappingen in het globale hulpaanbod (van alle betrokken sectoren) in beeld brengen en aanzetten geven voor planning.

per sector of sectoroverstijgend beleidsuitspraken doen over programmatie: welk hulpaanbod behoort tot de opdracht van de sector en welk hulpaanbod moet in welke mate en waar beschikbaar zijn?

In bepaalde sectoren, zoals bvb. de gehandicaptenzorg, is er een tendens om de financiering en normering te koppelen aan modules. Voor het Algemeen Welzijnswerk is dit geen optie, want dan verloopt de financiering op basis van type dossiers, wat haaks staat op een

1 Zie ook: Serrien L., (Voor)oordelen over de modulering van het hulpaanbid, in: Alert, 2009, nr. 4


enveloppenfinanciering. We blijven het ook belangrijk vinden dat modulering een dynamisch gegeven is en niet mag leiden tot een vaste lijst (een soort nomenclatuur) die moeilijk veranderbaar is omdat er een koppeling is met financiering.

Bouwstenen voor modulering

We gebruiken het begrippenkader dat gehanteerd wordt in het kader van de Integrale Jeugdhulp.

Een module is een duidelijk afgelijnde eenheid van hulpverlening, die door een voorziening afzonderlijk kan worden ingezet. Modules kunnen ook in combinaties worden aangeboden, maar iedere module kan per definitie worden ingezet zonder dat de cliënt er nog wat anders bijneemt. Een module is een „type-hulpaanbod‟ dat voor meerdere hulpvragers kan worden ingezet. Het is dus niet het unieke hulpaanbod voor één cliënt.

Een module bestaat uit één of meer functies.

Een functie is een “algemeen omschreven hulpverlenende activiteit” (zeg maar: een vorm van hulpverlening) waarbij door bepaalde acties bepaalde doelen worden nagestreefd.

Wanneer een module uit meer dan één functie bestaat, worden die functies steeds samen aangeboden. De unieke combinatie van functies (bvb. begeleiding én toezicht in de bezoekruimte) wordt dan ook in elke cliëntsituatie als één samenhangend geheel ingezet.

De functies zijn dus de eerste bouwstenen van een module. Het gaat dan wel degelijk om de essentiële bestanddelen of „kernfuncties‟, wat maakt dat een module doorgaans uit van 1 of max. 3 functies zal bestaan.

Elke functie wordt vervolgens meer concreet omschreven door de acties of activiteiten te vermelden die men in het kader van de module kan inzetten.

Voorbeeld van een module: „Begeleid (zelfstandig) wonen‟:

De kernfuncties zijn „begeleiding‟ en „training‟ De functie „training‟ houdt een aantal acties in zoals het “aanleren van praktische

vaardigheden” en het “aanleren van sociale vaardigheden”.

We baseren ons op de functielijst in bijlage. Deze functielijst sluit nauw aan bij de functielijst die in de regelgeving van Integrale Jeugdhulp is vastgelegd). Bepaalde definities vertonen kleine inhoudelijke verschillen, die niet echt fundamenteel zijn. Andere functies komen niet in beide lijsten voor. En de functielijst in de modulering van IJH is beperkt tot de rechtstreekse hulpfuncties, terwijl de AWW-functielijst ook niet-hulpverlenende of „meta-functies‟ vermeldt.

Modules en typemodules

In de context van Integrale Jeugdhulp wordt een onderscheid gemaakt tussen „modules‟ en „typemodules‟. Typemodules zijn meer algemeen omschreven modules op sectorniveau. Binnen het kader van een typemodule kunnen meer concrete modules omschreven worden, waarin bepaalde aspecten nauwkeuriger op centrumniveau kunnen verfijnd worden. Bijvoorbeeld, door de doelgroep nader te specificeren of door het aangeven van lokale randvoorwaarden (indicaties en contra-indicaties,…).

In de registratie vertrekken we van typemodules, die op sectorniveau zijn vastgelegd.


Combinaties van modules en ‘zorgprogramma’s’

Door de modulering kan in beeld gebracht worden dat een cliënt mogelijk meerdere vormen van hulp krijgt. Dit kunnen meerdere modules zijn binnen één deelwerking, een combinatie van modules uit verschillende deelwerkingen tot een combinatie van modules van het CAW en van andere voorzieningen.

We spreken enerzijds van „ad hoc combinatie van modules voor één cliënt‟ en anderzijds een „zorgprogramma‟, dat een systematische combinatie is van modules uit verschillende voorzieningen (intersectoraal) voor een volledige doelgroep.

Een combinatie van modules voor één zelfde cliënt kan echter slechts in beeld komen als deze koppeling is gemaakt, met respect voor de privacy en het beroepsgeheim.

‘Inzetbaar’ en ‘ingezet’

Een module beschrijft het hulpaanbod dat inzetbaar is voor een bepaalde hulpvraag. De acties die binnen elke functie beschreven worden zijn allemaal „inzetbaar‟, maar de feitelijke inzet zal afhangen van de hulpvraag en de hulpvrager. Het moet immers de bedoeling blijven om in de eerste plaats vraaggericht en op maat te werken.

Wanneer we de feitelijk ingezette acties t.a.v. één cliënt zeer nauwkeurig in beeld willen brengen, botsen we op de grenzen van de cliëntregistratie (Tellus). In een elektronisch cliëntdossier kunnen deze acties wel gedetailleerd weergegeven worden.


Deel 2 - Spelregels voor de registratie van typemodules

‘Typemodules’ vallen niet samen met ‘werkvormen’ of ‘deelwerkingen’.

De beschrijving van het hulpaanbod aan de hand van typemodules staat volledig los van de wijze waarop het CAW georganiseerd is. Het hulpaanbod van het CAW wordt nog vaak beschreven met de begrippen „werkvorm‟ of „werksoort‟, die dan vaak samenvallen met historisch gegroeide „deelwerkingen‟ of „teams‟. Het beschrijven van het hulpaanbod via modules biedt meer duidelijkheid. Dit impliceert dat in één deelwerking meerdere modules kunnen aangeboden worden, maar ook dat een zelfde module in meerdere deelwerkingen kan voorkomen.

Voorbeeld: “schuldbemiddeling” is een (type)module die zowel kan aangeboden worden aan een thuisloze in een opvangcentrum, een cliënt in een ambulante begeleiding als aan een gedetineerde. De functies en de acties blijven dezelfde. De wijze van benaderen en de context waarin gewerkt wordt zal wel verschillen, maar dit is geen reden om 3 aparte (type)modules te maken.

We vertrekken dus steeds van het CAW als geheel, ongeacht de manier waarop deelwerkingen zijn georganiseerd en de vraag of de hulp door één of meerdere hulpverleners of in één of meer deelwerkingen wordt aangeboden. Dit is ook een principiële keuze: elke cliënt van het CAW heeft recht op de meest gepaste hulp, ongeacht de wijze waarop hij/zij met het CAW in contact is gekomen. M.a.w.: met het transparanter maken van het hulpaanbod willen we ook hiertoe bijdragen.

Tot 2008 registreerden we de geboden hulp uitsluitend aan de hand de functielijst, waardoor het eigenlijke aanbod weinig of slechts heel vaag in beeld kwam. Alleen een koppeling aan „werksoort‟ of „deelwerking‟ kon het wat concreter maken, maar dit stuitte dan weer op het feit dat de deelwerkingen van de verschillende CAW‟s steeds minder vergelijkbaar zijn.

Met het beschrijven van de geboden hulp aan de hand van typemodules hebben we voor beide problemen een oplossing gevonden. De functielijst werd vervangen door een lijst van modules, met informatiewinst op sectorniveau én op centrumniveau. De typemodules kunnen nog altijd gekoppeld worden aan een deelwerking of team, maar hieruit op sectorniveau conclusies trekken is niet zo evident.

Alleen registratie van typemodules in begeleiding

De koppeling van geboden hulp aan typemodules is beperkt tot de registratie van de begeleiding na het instapgesprek. In het onthaal is het registreren van de geboden hulp a.d.h. van modules niet nodig om de volgende redenen:

het registreren van de ingezette hulpfuncties levert in de onthaalfase voldoende informatie op; de variatie van functies in het onthaal is ook groter dan in de begeleidingen.

de hulpvrager kan in het onthaal beroep doen op slechts één of enkele functies die worden aangeboden, terwijl we in de begeleidingsmodules uitgaan van één samenhangend geheel.

Concreet betekent dit dat er één of meer begeleidingsmodules aan één cliënt gekoppeld worden. Voorbeelden van twee CAW-typemodules voor één cliënt:


Een man wordt opgenomen in een opvangcentrum en na enkele maanden wordt een schuldbemiddeling opgestart.

Een slachtoffer van IFG wordt opgenomen in een opvangcentrum en na een tijd wordt een relatiebegeleiding met de partner gestart.

Een gedetineerde krijgt trajectbegeleiding en wordt door het CAW begeleid m.b.t. persoonlijke problemen (bvb. seksualiteitsbeleving).

Een man wordt begeleid in een opvangcentrum en stapt daarna over naar begeleid wonen.

Deze voorbeelden maken duidelijk dat typemodules gelijktijdig en/of aaneensluitend kunnen aangeboden worden. Op die manier komen de variabelen van één module (bvb. de begin- en einddatum, aantal contacten) correcter in beeld.

Of volgend voorbeeld in schema gebracht:

Begeleiding hebben we gedefinieerd als “het methodisch (doordacht) en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) aanbieden van persoonlijke, relationele, en praktische hulp, binnen de context van wederzijds expliciet engagement, met als doel: werken aan één of meerdere probleemsituaties zodanig dat de cliënt een beter inzicht heeft in de situatie, een terugval of verslechtering voorkomen wordt, de situatie draaglijk, hanteerbaar, of (gedeeltelijk) opgelost wordt. De hulpverlening is er in eerste instantie op gericht het dagelijks functioneren van de cliënt te verbeteren en de cliënt vaardiger te maken in zijn verschillende sociale rollen”.

Een begeleiding wordt bepaald door verschillende essentiële kenmerken van de hulpverlening:

Een wederzijds engagement: of geëxpliciteerde afspraken over waartoe de cliënt en de


hulpverlener zich engageren. In een systematisch perspectief op de langere termijn: de hulpverlening gebeurt niet ad-hoc,

maar gefaseerd in verschillende doelstellingen. Er is sprake van een hulpverleningsplan.

Deze kenmerken zijn bijgevolg ook de voorwaarde om een begeleidingsfiche op te starten.

Begeleiding staat los van het aantal hulpverleningscontacten. Het hebben van bv. 5 gesprekken kan nooit een aanleiding zijn om van een begeleiding te spreken. Een cliënt die bv. tien keer langskomt met „ad hoc‟-vragen blijft op de onthaalfiche geregistreerd; er wordt geen begeleidingsfiche opgestart voor deze cliënten.

Hier hebben we het kort over het concrete gebruik van de typemodules. Typemodules zijn een soort “type begeleidingen” of “type dossiers”, die als samenhangend zelfstandig pakket kunnen aangeboden of kunnen gecombineerd worden, synchroon of gelijktijdig, achtereenvolgend of overlappend. Aan één cliënt kunnen dus meerdere typemodules worden gekoppeld, elk met een eigen begin- en einddatum.

Koppeling van typemmodules aan problematieken en andere variabelen

Omdat bepaalde kenmerken van het hulpaanbod in de beschrijving van de typemodule vervat zijn en bijgevolg niet meer zichtbaar worden, kan er in vergelijking met de vroegere wijze van registreren ook informatieverlies optreden. Daarom hebben we er alvast voor gekozen om de typemodules te koppelen aan de variabele „behandelde problematiek‟. Dit gebeurt nog op basis van de algemene problematiekenlijst en niet een beperkte lijst die alleen de problematieken vermeldt die relevant zijn voor de typemodule.

Er kunnen maximaal 5 problemen aangeduid worden, maar het is nuttig om als richtlijn mee te geven dat het moet gaan om de kernproblemen waarop in de begeleiding effectief is gefocust. Dat kan verschillen van het aanmeldingsprobleem in de eerste (onthaal)fase of contact. Het gaat dus om problemen als kenmerk van de begeleiding en niet als cliëntkenmerk.

Later kunnen we nog andere variabelen koppelen of toevoegen. Zo kan de „locatie‟ waar de begeleiding plaatsvindt een relevant gegeven zijn: vindt de begeleiding plaats op het centrum, in de eigen woonst, in een voorziening (instelling, gevangenis,…) of in een andere locatie? Omdat die locatie kan variëren per hulpverleningscontact, komen we hiermee echter ook dicht in de buurt van een elektronisch cliëntdossier en opvolgsysteem.

Typemodules registeren op basis van kenmerken van het aanbod

Cruciaal is dat men één of meerdere typemodules toewijst op basis van de kenmerken van het aanbod en niet op basis van de kenmerken van de cliënt.

Een typisch voorbeeld: alle cliënten in een vluchthuis hebben wellicht IFG-kenmerken, maar krijgen daarom nog niet de typemodule IFG. Dit laatste veronderstelt een aantal specifieke acties, zoals bv werken aan inzicht in de geweldspiraal, verwerken van geweldervaringen of de communicatie met partner bespreekbaar maken.

Een vergelijkbare redenering is gebruikt bij de beslissing om geen afzonderlijke typemodules voor asielzoekers te voorzien. Begeleidingen van asielzoekers kunnen onder verschillende


typemodules vallen, zoals bijvoorbeeld begeleiding basisrechten, integrale individuele begeleiding, integrale begeleiding in het kader van studio-opvang. Het feit dat het hier gaat om asielzoekers zal uit verschillende andere variabelen blijken.

Keuze tussen een integrale of een aspectuele typemodule.

Psychosociale hulpverlening vertrekt altijd van een „integrale kijk‟ op de cliënt en zijn omgeving. Maar dat betekent niet dat er steeds integraal gewerkt wordt. Daarom vind je in de lijst zowel typemodules die een „integrale begeleiding‟ inhouden, als typemodules die focussen op één specifiek facet, levensdomein of probleem. Hoofdkenmerk van een „integrale begeleiding‟ is dat er actief wordt ingegaan op de samenhang tussen meerdere probleem- of levensgebieden. In een integrale begeleiding wordt er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt.

Daaruit vloeit logisch voort dat voor één cliënt men een typemodule integrale begeleiding in principe niet kan gecombineerd worden met een aspectuele typemodule, behalve wanneer de tweede module aan dezelfde cliënt wordt aangeboden door een ander team of wanneer de tweede module een andere starten einddatum heeft.

Beperkt aantal typemodules in één hulpverleningsrelatie

Omdat een typemodule een gans pakket van samenhangende acties inhoudt, is het niet logisch dat binnen één hulpverleningsrelatie een hele reeks typemodules worden ingezet. Wanneer zulks uit de registratie zou blijken, is dit een te corrigeren fout. Er moet vooral voorkomen worden dat hulpverkeners voor elk probleem van de cliënt een aparte typemodule registreren.

Toewijzing van typemodules aan teams

Het komt er op aan typemodules na een doordachte beslissing toe te wijzen aan een cliënt. De essentie is dat een typemodule door een of meerdere hulpverleners kan uitgevoerd worden en dat aan een zelfde cliënt ook meerdere typemodules kunnen aangeboden worden vanuit meerdere teams of deelwerkingen. Het toewijzen van een typemodule aan een cliënt kan in heel wat teams een belangrijke inhoudelijke beslissing zijn, die ook mee opgenomen wordt in het hulpverleningsplan en nadien een rol kan spelen in voortgangsevaluatie of dossieropvolging.

Omdat niet alle typemodules relevant zijn voor elke hulpverlening, is het is het goed om binnen het CAW vooraf en voor elk team een selectie te maken van de typemodules die men in deze hulpverleningseenheid kan aanbieden. Dit mag echter niet beletten dat er occasioneel ook andere typemodules worden ingezet. Het is ook perfect mogelijk dat een bepaalde typemodule in een team slechts door één of enkele medewerkers courant wordt aangeboden, op basis van de interne taakspecialisatie of de aanwezige competenties.

In de praktijk spreken de registratieverantwoordelijken samen met de directie af om registratieteams maken die bepaalde typemodules in hun aanbod opnemen.


Beroepsgeheim en privacy bij geïntegreerd registreren

Een belangrijke bedoeling van het registratieconcept met de typemodules is dat er een koppeling gemaakt wordt tussen aangeboden typemodules en de unieke cliënten. Zo kan men correct weten aan hoeveel unieke personen hulp is geboden. Daarom moet vermeden worden dat er voor elke aangeboden typemodule een nieuwe cliënt aangemaakt en geteld wordt. Zeker de cliënten die vanuit één deelwerking naar een andere deelwerking binnen het CAW worden doorverwezen moeten kunnen geïdentificeerd worden.

We kiezen dus voor geïntegreerd registreren en niet voor versnipperd registreren. Op die manier willen we het geïntegreerd werken duidelijk zichtbaar maken. Het maakt het algemeen welzijnswerk uniek in het welzijnslandschap.

Omdat een zelfde cliënt vanuit meerdere deelwerkingen een aanbod kan krijgen en dit ook in de registratie zichtbaar moet worden, kunnen er vragen rijzen over beroepsgeheim en privacy. Dit probleem blijft relatief beperkt omdat het hier gaat om het registratiedossier en niet het cliëntdossier. Problemen met beroepsgeheim zouden zich pas ten volle stellen moesten we ooit kiezen voor elektronische cliëntdossiers.

Wanneer de registratie verloopt op papier of via individuele pc‟s kan een gemeenschappelijke cliënt geïdentificeerd worden door het doorgeven van een naam of een unieke code. Voor hulpverleners die registreren via een centrale server of via het internet (Webreg) is het elektronisch delen van een cliënt gemakkelijker, maar stellen de vragen rond beroepsgeheim en privacy zich scherper. Voor hulpverleners die behoren tot een zelfde team is er geen probleem, want zij hebben een gezamenlijk beroepsgeheim. Voor hulpverleners die vanuit verschillende teams toegang moeten hebben tot een gemeenschappelijk registratiedossier kunnen er wel problemen zijn. Hiervoor gelden immers de principes van het gedeeld beroepsgeheim, met de daarbij horende vereisten, waaronder de regel dat enkel hulpverleners toegang krijgen tot mekaars dossier als ze betrokken partij zijn in dezelfde hulpverlening en de cliënt daarenboven hierover zorgvuldig geïnformeerd is.

Wijzigingen m.b.t. bepaalde typemodules

1. Begeleiding financiële problemen (blz. 39)

De 4 vroegere typemodules in het kader van de begeleiding van financiële problemen werden samengevoegd onder één typemodule, met de onderliggende combinatiemogelijkheden. Deze wijziging vloeit voort uit het feit dat sommige typemodules in het kader van financiële hulpverlening in principe niet afzonderlijk ingezet worden. Er is in deze cluster ook rekening gehouden met de specifieke vereisten van de registratie voor het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling. Een meer uitgebreide toelichting staat op blz. 39.

2. Trajectbegeleiding gedetineerden (blz. 56)

De typemodule „coördinatie van hulp- en dienstverlening tijdens de detentie‟ is behouden in de lijst van de typemodules begeleiding. In de praktijk wordt deze typemodule niet meer geregistreerd in Tellus, maar wel in het gedetineerden opvolgsysteem (GOS).


3. Kinderen in een opvangsituatie van de ouder (blz. 53)

De typemodule “Opvang en/of begeleiding van een kind on een opvangsituatie van de ouder” is herwerkt, omwille van de specifieke situatie van de „vergezellende kinderen‟ in de opvang van de volwassen cliënt. In deze typemodule is de mogelijkheid gecreëerd om een onderscheid te maken tussen het aanbod verblijf (dat per definitie geldt voor alle kinderen in deze opvang) en het aanbod „opvoedingsondersteuning‟ en „begeleiding‟, dat niet aan alle kinderen effectief wordt aangeboden en bijgevolg facultatief is. Er is geopteerd om uit te gaan van een eenvoudige en logische afspraak : kinderen die ouders in een opvangsituatie vergezellen, worden altijd gescoord op één en dezelfde fiche. Op deze fiche heeft men de mogelijkheid om aan te duiden of de opvang al dan niet uitgebreid werd met een heuse specifieke begeleiding of ondersteuning rond opvoeding. Meer uitleg op blz.

4. Crisishulp (blz. 75)

In de lijst van typemodules is „crisisbegeleiding‟ voorlopig behouden. Crisishulpverlening overstijgt echter het onderscheid tussen onthaal en begeleiding. In 2011 en 2012 werken we met de sector een helder concept uit over crisishulpverlening.

5. Nazorg

Nazorg is niet opgenomen in de lijst van de typemodules, omdat bij nazorg in principe de begeleiding is afgesloten. Nazorg blijft wel opgenomen in de registratie.

De definitie werd als volgt bijgesteld:

Nazorg betreft een expliciete afspraak tussen cliënt en hulpverlener over een beperkt aantal contacten of activiteiten (beperkt in de tijd), die volgen op een afgesloten begeleidingsmodule. Nazorg staat in functie van het toetsen van de handhaving van bereikte effecten of resultaten, het toetsen van oorspronkelijke doelstellingen van de begeleiding (eventuele nood aan een nieuw aanbod), het opfrissen van doelstellingen die binnen de begeleiding verworven waren of het vermijden van herval.

Er zijn heel wat interpretaties van het begrip “nazorg” in de sector. In heel wat gevallen spreekt men van “cliënten in nazorg” over de groep ex-cliënten die regelmatig en zonder afspraak naar het centrum terugkomen (dus na een afgesloten begeleiding op opname) met allerhande vragen en problemen. Deze worden “nazorg” genoemd maar vallen in feite onder de groep “opduikers” of “langdurige ondersteuning”. Deze groep zal in de toekomt nog verder gedefinieerd worden in functie van verfijning van de definitie van onthaal. Wij hebben nazorg heel beperkt gedefinieerd als zijnde een beperkt aantal contacten die duidelijk afgesproken zijn na een afgesloten begeleiding of opname.

Men moet in de deze discussie ook aandacht hebben voor organisatorische verschillen tussen CAW‟s : ofwel wordt de nazorg opgenomen door hetzelfde team als het team dat de begeleiding deed, ofwel wordt er doorverwezen naar een ander team en daar zal het waarschijnlijk een nieuw onthaal (of begeleiding) worden. Diensten van het laatste type zullen geen nazorg hebben, maar zullen meer interne verwijzingen hebben.


Deel 3: Sectorale lijst van typemodules

Afbakening

De lijst van typemodules slaat op het volledige aanbod van het CAW, dus niet alleen het aanbod dat gefinancierd is via de AWW-enveloppe. Alleen het aanbod dat CAW‟s als sociale onderneming organiseren binnen andere decreten (zoals bijzondere jeugdbijstand of Kind & Gezin) valt buiten de lijst. De lijst doet ook geen enkele uitspraak over het belang van een typemodules voor de profilering en de kerntaken van het CAW.

In Tellus of een afzonderlijke registratie (bvb. interlandelijke adoptie) kunnen nog andere modules opgenomen worden (bvb. werkstraffen, arbeidszorg…), maar die worden niet opgenomen in de lijst die sectoraal verwerkt wordt.

Minimale acties binnen elke typemodule

Hoe moet je inhoud van de fiches bekijken? In deze fiches zijn de functies bindend, ook in hun combinatie.

De specifieke acties binnen een functie zijn op CAW-niveau „inzetbaar‟. Het reëel ingezette aanbod hangt van de individuele cliëntsituatie.

De rubriek randvoorwaarden vermeldt de voorwaarden die moeten vervuld zijn om de typemodule te kunnen aanbieden. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op zowel de cliënt, de hulpverlener als de organisatie.

Bij de acties vermelden we minimaal de „unieke acties‟ of m.a.w. acties die typisch zijn voor de typemodule of die mee gemaakt hebben dat er sprake is van een afzonderlijke typemodule. Voor de herkenbaarheid werden regelmatig meer algemene acties opgenomen. Het hernemen van „concrete generieke‟ acties proberen we te vermijden. We denken hierbij aan concrete acties, die inherent zijn aan alle begeleidingen, zoals bv het opstellen van een handelingsplan, evalueren van doelen en tussendoelen, de cliënt toeleiden naar andere voorzieningen, samen met de cliënt zoeken naar steunfiguren in diens omgeving.


OVERZICHT:

Algemene individuele begeleiding

1/1 Integrale individuele begeleiding

1/2 Begeleiding basisrechten

Begeleiding psychische en persoonlijke problemen

2/1 Begeleiding psychische en persoonlijke problemen

2/2 Psychotherapie

2/3 Begeleiding seksuele problemen en geboorteregeling

2/4 Begeleiding seksueel grensoverschrijdend gedrag

Begeleiding relatie- en gezinsproblemen

3/1 Integrale gezinsbegeleiding

3/2 Gezinsbegeleiding

3/3 Gezinstherapie

3/4 Begeleiding partnerrelatie

3/5 Relatietherapie

3/6 Begeleiding scheidingsproces

3/7 Scheidingsbemiddeling

3/8 Ouderschapsbemiddeling

3/9 Bemiddeling in conflicten tussen jongeren en hun ouders

3/10 Bezoekruimte in vrijwillige context

3/11 Bezoekruimte in gerechtelijke context

3/12 Begeleiding intrafamiliaal geweld

3/13 Begeleiding opvoedingsonzekerheid

3/14 Begeleiding ouder-kind contact tijdens detentie

Begeleiding financiële problemen

4/1 Begeleiding financiële problemen

Budgetbegeleiding

Begeleiding van personen die gevat zijn door een collectieve schuldenregeling

Budgetbeheer

Schuldbemiddeling


Woonbegeleiding

5/1 Preventieve woonbegeleiding

5/2 Begeleid zelfstandig wonen voor jongvolwassenen

5/3 Begeleid wonen

5/4 Zorgwonen

Begeleiding met verblijf

6/1 Integrale residentiële begeleiding thuisloosheid

6/2 Integrale begeleiding in het kader van studio-opvang

6/3 Integrale residentiële begeleiding van jongvolwassenen

6/4 Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van partnergeweld

6/5 Opvang en/of begeleiding van kinderen van ouders in een opvangsituatie

6/6 Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van mensenhandel

Begeleiding in detentiecontext

7/1 Coördinatie van hulp- en dienstverlening tijdens de detentie

7/2 Integrale individuele begeleiding in detentiecontext

7/3 Integrale begeleiding naastbestaanden van gedetineerden

Begeleiding slachtofferschap

8/1 Individuele begeleiding slachtofferschap

Strafrechtelijk opgelegde hulpverlening

9/1 Leerproject Dader In-Zicht (DIZ)

9/2 Leerproject voor daders van seksueel geweld (LDSG)

9/3 Slachtoffer in Beeld (SIB)

9/4 Globaal Plan Projecten

9/5 Begeleiding seksuele delinquenten

Groepsbegeleiding

10/1 Groepsbegeleiding

Crisisbegeleiding

11/1 Crisisbegeleiding



1/1 Integrale individuele begeleiding

Definitie: Individuele begeleiding met specifieke acties die gelijktijdig focussen op de samenhang tussen alle relevante levensdomeinen.

Toelichting: Cruciaal in dit type begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Zo mag integraal begeleiden niet verward worden met een integrale benadering of kijk. Het is typisch aan het AWW dat het mensen integraal benadert of m.a.w. rekening houdt met hun context. Integraal werken is veel meer. Voor een integrale begeleiding die zich vooral richt op de gezinscontext, is er een aparte typemodule „integrale gezinsbegeleiding‟.

In integrale individuele begeleiding wordt gelijktijdig gewerkt aan alle relevante problemen die voorkomen op meerdere levensdomeinen (werk, gezondheid, wonen, onderwijs, inkomen, sociale administratie, verblijfsstatuut, relaties, vrije tijd). Het gaat dan ook om problemen die door de mensen zelf in hun samenhang worden ervaren en die elkaar versterken.

Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.

Randvoorwaarden: Geen

Specifieke acties: Kernfunctie BEGELEIDING

Exploreren van de globale leefsituatie samen met de cliënt in relatie tot relevante contextfiguren.

Ondersteuning bieden bij het (her)opnemen van de verschillende sociale rollen, in de directe leefomgeving en in andere levensdomeinen (bredere omgeving, wonen, werk, vrije tijd).

Bijbrengen en oefenen van persoonlijke en sociale vaardigheden in het dagelijks leven.

Belangen behartigen en bemiddelen bij diensten.

Praktische dienstverlening (formulieren, brieven).



1/2 Begeleiding basisrechten

Definitie: Individuele begeleiding met specifieke acties die focussen op sociale en administratieve vaardigheden in het verwerven van rechten en uitkeringen.

Toelichting De focus van deze module is begeleiding van individuen bij het verwerven van hun basisrechten, bvb. inzake wonen, arbeid, gezondheidszorgen, uitkeringen, onderwijs.

Het verschil met integrale individuele begeleiding is dat de focus verschuift naar enkele basisrechten die niet vervuld zijn of in het gedrang (zijn) komen en de betrokkene zo in een maatschappelijk kwetsbare positie brengen.

Ook het begeleiden van mensen in de stappen die ze zetten om een verblijfsstatuut te verkrijgen hoort thuis onder deze typemodule.

Randvoorwaarden Geen


Exploreren van de rechtspositie van de cliënt op alle relevante levensdomeinen.

Aanreiken van praktische informatie en advies over basisrechten.

Belangen behartigen en bemiddelen bij diensten

Praktische dienstverlening (formulieren, brieven)

Ondersteunen en activeren van de cliënt in het verwerven van deze basisrechten.

Bijbrengen en oefenen van de praktische vaardigheden in het aanvragen, verwerven en behouden van basisrechten



2/1 Begeleiding psychische en persoonlijke problemen

Definitie: Individuele begeleiding met specifieke acties die focussen op psychische, persoonlijke problemen en verwerking van gebeurtenissen in de persoonlijke levenssfeer.

Toelichting: In tegenstelling tot een integrale individuele begeleiding wordt hier gefocust op psychische en persoonlijke problemen. De integrale benadering waarbij alle relevante levensdomeinen en hun onderlinge samenhang in het vizier staan, wordt wat losgelaten. De focus ligt op het individu. De begeleiding is gericht op mensen die met zichzelf in de knoop liggen omwille van bijvoorbeeld rouwverwerking, zingevingsvragen, eenzaamheid, gebrek aan structuur in hun leven.

Als in de begeleiding de relatie tussen de partners centraal staat valt dit onder de typemodule begeleiding de partnerrelatie of relatietherapie.

Als de begeleiding zich hoofdzakelijk richt op het gezin, valt dit onder integrale gezinsbegeleiding, gezinsbegeleiding of gezinstherapie.



Ondersteuning bieden bij overgangsfasen in de individuele levensloop of bij gebeurtenissen die het evenwicht tussen draaglast en draagkracht (dreigen te) verstoren.

Met de cliënt op zoek gaan naar woorden voor gevoelens en gedachten en ze leren te herkennen en te erkennen.

Met de cliënt inzicht verwerven in de patronen die het dagelijks functioneren beïnvloeden.

Individuen begeleiden zodat hun persoonlijke en sociale vaardigheden vergroten.



2/2 Psychotherapie

Definitie: Therapeutisch begeleiden van psychische problemen

Toelichting: Therapie is het methodisch en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) begeleidingsproces tussen therapeut en cliënt gericht op gedragsregulatie (het veranderen van het doen), cognitieve beheersing (het veranderen van het perspectief, het denken), en/of het gevoelsmatig ervaren (het ervaren en reguleren van de gevoelens). Therapeutisch begeleiden houdt in dat actief wordt ingegaan op de patronen die hardnekkig en langdurig doorwegen en die vaak teruggrijpen naar vroegere ervaringen.

Wanneer de relatie tussen de partners centraal staat wordt dit beschouwd als relatietherapie. Wanneer de therapie zich hoofdzakelijk richt op het gezin, valt dit onder gezinstherapie.

Randvoorwaarden: Diploma of getuigschrift van een specifieke en intensieve therapeutische opleiding van de hulpverlener.

Specifieke acties: Kernfunctie THERAPIE

Ondersteuning bieden bij overgangsfasen in de individuele levensloop of bij gebeurtenissen die het evenwicht tussen draaglast en draagkracht (dreigen te) verstoren.

Met de cliënt op zoek gaan naar woorden voor gevoelens en gedachten en ze leren te herkennen en te erkennen.

Met de cliënt inzicht verwerven in de psychische patronen en de vroegere ervaringen die het dagelijks functioneren beïnvloeden.

Met de cliënt actief ingaan op psychische patronen die het dagelijks functioneren beïnvloeden.

Op basis van een therapeutische methode de cliënt in staat stellen om het gedrag, het denken en de gevoelens te reguleren.



2/3 Begeleiding seksuele problemen en geboorteregeling

Definitie: Individuele of koppelbegeleiding met specifieke acties die focussen op seksuele problemen en problemen rond geboorteregeling.

Toelichting Deze module wordt afzonderlijk aangeboden als een individu of een koppel kampt met problemen omtrent seksuele beleving, seksuele identiteit, ongeplande zwangerschap, geboorteregeling, negatieve seksuele ervaringen.

Seksualiteit kan zowel ter sprake komen in een individuele begeleiding of therapie als in een relatiebegeleiding of therapie. In dat geval moet deze module niet gebruikt worden.



Met de cliënt inzicht verwerven in de patronen die de seksualiteitsbeleving beïnvloeden.

Begeleiden en trainen rond het seksueel functioneren

De cliënt(en) leren omgaan met verschillen inzake seksualiteit en seksualiteitsbeleving.

Cliënten leren omgaan met hun seksuele identiteit zoals hun zelfbeeld of holebi zijn.

Cliënten ondersteunen bij ongeplande zwangerschap of vruchtbaarheidsproblemen.

Cliënten leren omgaan met negatieve seksuele ervaringen zoals ongewenste seksuele intimiteiten, verkrachting, incest.



2/4 Begeleiding seksueel grensoverschrijdend gedrag

Definitie: Niet justitieel verplichte begeleiding met specifieke acties die focussen op seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Toelichting: Deze typemodule is bedoeld voor (potentiële) plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag die niet gevat zijn in een dwingend gerechtelijk kader. Plegers kunnen meerderjarigen of minderjarigen zijn vanaf 12 jaar. De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie. Deze begeleiding staat ook open voor personen die dreigen seksueel misbruik te stellen en dus dreigen slachtoffers te maken.

Randvoorwaarden: Cliënten kunnen zichzelf aanmelden maar begeleidingen kunnen ook opgestart worden onder druk van een verwijzende voorziening zoals een vertrouwenscentrum.

De cliënt moet bereid zijn te onderzoeken of hij deel uitmaakt van de (potentiële) doelgroep: daders van seksueel misbruik.

Criteria die van belang zijn bij de beslissing tot in- of uitsluiting

Mate van minimalisering/ontkenning.

Mentaal niveau.

Kennis van de Nederlandse taal en eventuele bereidheid om met een tolk te werken.

Eventueel voorkomen van een (primaire) verslavingsproblematiek.

Aanwijzingen van ernstige psychopathologie.

Aanvaarding van het aanbod.

Minderjarigen jonger dan 12 jaar.

Het is steeds een samenspel van die factoren die leidt tot in- of uitsluiten van cliënten. Bij primaire verslavingsproblematiek zal eerst een behandelingsprogramma voorgesteld worden in de daartoe uitgeruste organisaties.


Proces bevorderen naar interne motivatie om rond de feiten en problemen te werken.

Informatie-, advies en voorlichting geven over relaties en seksualiteit, keuzemogelijkheden en gedragsalternatieven

De cliënt inzicht laten krijgen in de betekenis en de functie van het grensoverschrijdend gedrag.

De cliënt inzicht laten krijgen op de door hem gemaakte keuzes die hem tot het seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gebracht.

Persoonlijke, relationele, gezins- en maatschappelijke factoren en de dieperliggende problemen, levensgebeurtenissen en tekorten die samenhangen


met het seksueel grensoverschrijdend gedrag opsporen en aanpakken. Terreinen waar het goed loopt dienen versterkt te worden.

Werken aan het vermogen van de cliënt om maatschappelijke normen, regels en verwachtingen in zijn leven te integreren en zich te schikken naar geboden en verboden.

Cliënt leren hoe hij in de delictketting kan ingrijpen zodat herhaling kan worden voorkomen door het leren kennen van remmers en ontremmers en leren komen tot gedragsalternatieven.

Loocheningen en ontkenningen ontrafelen, bevragen en bewerken.

Stimuleren van het empathisch vermogen door het binnenbrengen van de slachtofferdimensie en de maatschappelijke dimensie.

Vaardigheidstraining: aanleren van sociale, communicatieve, relationele, seksuele of probleemoplossingsvaardigheden.



3/1 Integrale gezinsbegeleiding

Definitie: Begeleiding van het gezinssysteem met specifieke acties die gelijktijdig focussen op alle relevante levensdomeinen. Nadruk ligt op de samenhang tussen verschillende problemen.

Toelichting: In deze module wordt gelijktijdig gewerkt aan alle relevante problemen van de gezinsleden die voorkomen op meerdere levensdomeinen (school, gezondheid, wonen, inkomen, sociale administratie, relaties, vrije tijd). Het gaat om problemen die door het gezin zelf in hun samenhang wordt ervaren en die elkaar versterken. Deze module wordt vaak ingezet in multi-problemgezinnen.

Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale gezinsbegeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.

Aflijning t.a.v. de module begeleid wonen: in deze module is de finaliteit het functioneren van het gezin. In de module begeleid wonen is de finaliteit het aanleren van vaardigheden om zelfstandig te leven.

M.b.t. het aspect „gezin‟: we spreken van een gezin wanneer één of meer volwassenen (meestal de ouder(s) samenleven met één of meer kinderen. Een koppel is in dit opzicht geen “gezin”.

Randvoorwaarden: Er wordt met het gezin gewerkt tenzij er ernstige tegenindicaties zijn.


Met het gezin de totale leefsituatie exploreren.

De gezinsleden ondersteunen bij het (her)opnemen van de verschillende sociale rollen, in de directe leefomgeving en in andere levensdomeinen (bredere omgeving, school, wonen, werk, vrije tijd).

Bijbrengen en oefenen van persoonlijke en sociale vaardigheden van de gezinsleden in het dagelijks leven.

Belangen behartigen en bemiddelen tussen de gezinsleden en andere instanties zoals bijvoorbeeld de school of het OCMW.

Praktische dienstverlening (formulieren, brieven).

Bemiddelen bij spanningen en conflicten tussen de gezinsleden.



3/2 Gezinsbegeleiding

Definitie: Begeleiding van het gezinssysteem met specifieke acties die focussen op het dagelijks functioneren van het gezin.

Toelichting: In tegenstelling tot de integrale gezinsbegeleiding ligt hier de focus op het functioneren van het gezin. De integrale benadering waarbij alle relevante levensdomeinen en hun onderlinge samenhang in het vizier staan, wordt wat losgelaten.

Randvoorwaarden: Er wordt met het gezin gewerkt tenzij er ernstige tegenindicaties zijn.


Met de gezinsleden de totale gezinssituatie exploreren en in beeld brengen.

Ondersteunen van de communicatie binnen het gezin.

De gezinsleden ondersteunen bij gebeurtenissen die het functioneren van het gezin belemmeren.

Met alle gezinsleden inzicht verwerven in de patronen die het functioneren van het gezin beïnvloeden.

Bijbrengen en oefenen van persoonlijke en sociale vaardigheden van de gezinsleden in het dagelijks gezinsleven.


Het functioneren van het gezinssysteem ondersteunen in relatie tot de verwachtingen van de sociale omgeving (bvb. combinatie werk en gezin)



3/3 Gezinstherapie

Definitie: Therapeutisch begeleiden van het gezinssysteem.

Toelichting: Therapie is het methodisch en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) begeleidingsproces tussen therapeut en cliënt gericht op gedragsregulatie (het veranderen van het doen), cognitieve beheersing (het veranderen van het perspectief, het denken), en/of het gevoelsmatig ervaren (het ervaren en reguleren van de gevoelens). Therapeutisch begeleiden van het gezin houdt in dat actief wordt ingegaan op de patronen die hardnekkig en langdurig doorwegen bij de gezinsleden en die vaak teruggrijpen naar vroegere ervaringen.

Randvoorwaarden: Diploma of getuigschrift van een specifieke en intensieve therapeutische opleiding van de hulpverlener

Er wordt met gezin gewerkt tenzij er ernstige tegenindicaties zijn.

Specifieke acties: Kernfunctie THERAPIE

Met de gezinsleden de totale gezinssituatie exploreren en in beeld brengen.

Ondersteunen van de communicatie binnen het gezin.

De gezinsleden ondersteunen bij gebeurtenissen die het functioneren van het gezin belemmeren.


Met alle gezinsleden inzicht verwerven in de patronen die het functioneren van het gezin beïnvloeden.

Met alle gezinsleden actief ingaan op onderliggende patronen die het actueel functioneren van het gezin beïnvloeden.

Op basis van een therapeutische methode het gezin in staat stellen om gedragingen, meningen en gevoelens te reguleren.



3/4 Begeleiding partnerrelatie

Definitie: Individuele- of koppelbegeleiding met specifieke acties die focussen op het herstel of constructief beëindigen van de partnerrelatie met specifieke aandacht voor de kinderen.

Toelichting: Tijdens de begeleiding kan zowel met één of meerdere partners individueel gewerkt worden als met het koppel. De begeleiding kan zich richten op het verbeteren van de kwaliteit van de relatie en op koppels die niet zeker weten of ze hun relatie willen voortzetten.

Randvoorwaarden Er wordt met het koppel gewerkt tenzij er ernstige tegenindicaties zijn.

Specifieke acties Kernfunctie BEGELEIDING

Bevorderen van een goede communicatie tussen de partners

Met de partner(s) inzicht verwerven in de patronen die de actuele relatie beïnvloeden.

Partners ondersteunen bij gebeurtenissen die de partnerrelatie (dreigen te) verstoren.

Bespreekbaar maken van de seksuele relatie.



3/5 Relatietherapie

Definitie: Therapeutisch begeleiden met specifieke acties die focussen op het herstel of constructief beëindigen van de partnerrelatie met specifieke aandacht voor de kinderen.

Toelichting: Therapie is het methodisch en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) begeleidingsproces tussen therapeut en cliënt gericht op gedragsregulatie (het veranderen van het doen), cognitieve beheersing (het veranderen van het perspectief, het denken), en/of het gevoelsmatig ervaren (het ervaren en reguleren van de gevoelens). Therapeutisch begeleiden houdt in dat actief wordt ingegaan op de patronen die hardnekkig en langdurig doorwegen en die vaak teruggrijpen naar vroegere ervaringen.

Randvoorwaarden: Diploma of getuigschrift van een specifieke en intensieve therapeutische opleiding van de hulpverlener.

Er wordt met het koppel gewerkt tenzij er ernstige tegenindicaties zijn.

Specifieke acties Kernfunctie THERAPIE

Bevorderen van een goede communicatie tussen de partners

Partners ondersteunen bij gebeurtenissen die de relatie (dreigen te) verstoren.

Met de partners inzicht verwerven in de patronen die de actuele relatie beïnvloeden.

Met de partner(s) actief ingaan op de patronen die de actuele relatie beïnvloeden.

Op basis van een therapeutische methode de partner(s) in staat stellen om gedragingen, meningen en gevoelens in het kader van hun relatie te reguleren.

Partners helpen een gezonde verhouding te vinden met hun sociale omgeving (kinderen, ouders) en met de verwachtingen vanuit verschillende sociale rollen (bv. werk – privé)

Partners begeleiden en/of bemiddelen bij het beslissingsproces over het al dan niet voortzetten van hun relatie



3/6 Begeleiding scheidingsproces

Definitie: Begeleiding van personen (individu, koppel, kind, gezin) met specifieke acties die focussen op het scheidingsproces.

Toelichting: Deze begeleiding kan zich zowel richten op individuen, partners als op gezinnen, ouders en kinderen. De begeleiding kan integraal zijn, d.w.z. dat ze oog heeft voor alle levensdomeinen die door het scheidingsproces beïnvloed worden, maar kan zich ook beperken tot specifieke deelaspecten. De begeleiding rond een beslissing over het voortzetten van de relatie of niet is als actie opgenomen bij relatiebegeleiding. Vanaf het ogenblik dat geopteerd is voor het beëindigen van de relatie start deze module. Onder scheiding kan zowel verstaan worden echtscheiding als het beëindigen van samenlevingsovereenkomsten.



Opvolging van de verschillende fasen in het proces van scheiding.

Met en voor alle betrokkenen de gevolgen van de scheiding in kaart brengen op alle relevante levensdomeinen.


Ondersteunen van psychische en emotionele problemen ten gevolge van het scheidingsproces.

Begeleiden van de veranderingen die optreden in de opvoedingsrelaties.

Ondersteunen van de betrokkenen in de reorganisatie van hun persoonlijk leven in de overgang naar een gewijzigde gezinssituatie



3/7 Scheidingsbemiddeling

Definitie: Bemiddelen met het oog op het bereiken of herzien van een overeenkomst tussen ex-partners over goederen en ouderschap in het kader van een scheiding.

Toelichting: In een scheidingsbemiddeling helpt de bemiddelaar mensen te onderhandelen over goederen en ouderschap met het oog op het bereiken van een overeenkomst.

Randvoorwaarden: In het bezit zijn van een getuigschrift van de opleiding van bemiddelaar in familiezaken.

Specifieke acties Kernfunctie BEMIDDELEN

De bemiddelaar geeft informatie over de bemiddelingsprocedure, rol van de bemiddelaar, de bemiddelingsprincipes, de deontologie van de bemiddeling, het bemiddelingsprotocol.

De bemiddelaar en de twee partijen ondertekenen het bemiddelingsprotocol.

De bemiddelaar helpt de partijen hun bekommernissen te verkennen.

De bemiddelaar geeft informatie indien nodig over juridische, financiële aspecten in verband met de scheiding of verwijst hiervoor naar een deskundige.

De bemiddelaar begeleidt de partijen in het zoeken naar een overeenkomst die voor beide partijen bevredigend is.

De bemiddelaar zet de standpunten van beide partijen naast elkaar.

De bemiddelaar zoekt mee naar oplossingen die aansluiten bij de bekommernissen en wensen van beide partijen en de kinderen.

De bemiddelaar gaat na op welke manier de kinderen kunnen betrokken worden in de bemiddeling.

De bemiddelaar onderzoekt of de partijen hun overeenkomst op lange termijn nog goed zullen blijven vinden.

De bemiddelaar maakt de overeenkomst op over goederen en ouderschap.



3/8 Ouderschapsbemiddeling

Definitie: Bemiddelen met het oog op het bereiken of herzien van een overeenkomst over het ouderschap.

Toelichting: In een ouderschapsbemiddeling helpt de bemiddelaar ouders te onderhandelen over ouderschap met het oog op het bereiken van een overeenkomst.

Randvoorwaarden: In het bezit zijn van een getuigschrift van de opleiding van bemiddelaar in familiezaken.

Specifieke acties: Kernfunctie BEMIDDELEN

De bemiddelaar geeft informatie over de bemiddelingsprocedure, rol van de bemiddelaar, de bemiddelingsprincipes, de deontologie van de bemiddeling, het bemiddelingsprotocol.

De bemiddelaar en de ouders ondertekenen het bemiddelingsprotocol.

De bemiddelaar helpt de ouders hun bekommernissen te verkennen.

De bemiddelaar geeft informatie indien nodig over juridische, financiële aspecten in verband met de kinderen of verwijst hiervoor naar een deskundige.

De bemiddelaar helpt de ouders in het zoeken naar een overeenkomst die voor hen bevredigend is.

De bemiddelaar zet de standpunten van beide ouders naast elkaar.

De bemiddelaar gaat na op welke manier de kinderen kunnen betrokken worden in de bemiddeling.

De bemiddelaar onderzoekt of de ouders hun overeenkomst op lange termijn nog goed zullen blijven vinden.

De bemiddelaar maakt de overeenkomst op over ouderschap.



3/9 Bemiddeling in conflicten tussen jongeren en hun ouders

Definitie: Bemiddelen in conflicten tussen jongeren en ouders zodanig dat de relatie hersteld is of het conflict hanteerbaar.

Toelichting: In deze module kan het gaan over conflicten in het kader van ouderlijk gezag (mbt normen en waarden), samenleven in het gezin, onderhoudsplicht, verblijfsregeling.

Het kan gaan zowel over minderjarigen als over meerderjarigen.

Randvoorwaarden Geen


Jongere(n) en hun ouder(s) begrijpbare en praktische informatie geven toegespitst op hun persoonlijke situatie, zodat ze zelf kunnen beslissen welke de beste oplossing is om aan hun situatie tegemoet te komen.

Indien nodig de betrokkenen doorverwijzen naar specifieke hulpverleningsinstanties.

Jongere(n) en hun ouder(s) helpen in het zoeken naar oplossingen voor het conflict.

Jongere(n) en hun ouder(s) helpen om samen afspraken te maken en deze dan op geregelde tijdstippen te evalueren.



3/10 Bezoekruimte in vrijwillige context

Definitie: Begeleiding en toezicht van het contact tussen ouder en kind in een problematische scheidingssituatie en op vrijwillige basis

Toelichting: Een bezoekruimte heeft tot opdracht cliënten tijdelijk te ondersteunen en de nodige begeleiding aan te bieden wanneer zich ernstige moeilijkheden voordoen bij de verwezenlijking van het recht op persoonlijk contact, ten gevolge van conflicten over de uitoefening van de omgangsregeling met de kinderen. De cliënten zijn de kinderen en de ouders, grootouders, broers, zussen of derden met recht op persoonlijk contact.

Randvoorwaarden: Zie sectoraal huishoudelijk reglement.

Werkovereenkomst met ouders


Voorbereidende contacten met alle partijen.

Verduidelijken van de werking van de bezoekruimte

Opmaken van een werkovereenkomst tussen de hulpverlener en de (groot)ouders over het (verloop van het) bezoek

Overleggen met alle betrokkenen tijdens de ontmoetingen en in evaluatiegesprekken, met het oog op concrete oplossingen.

Betrekken van andere gezinsleden, familieleden of relevante derden.

Bemiddelen bij conflicten die ontstaan vanuit het recht op persoonlijk contact

Kernfunctie TOEZICHT

Observerend aanwezig zijn op de momenten van de overdracht of bezoek.

Organiseren van het contact en/of overdracht tussen ouder en kind

Indien nodig interveniëren in een crisissituatie ten gevolge van de bezoekregeling.



3/11 Bezoekruimte in gerechtelijke context

Definitie: Begeleiding en toezicht van het contact tussen ouder en kind in een problematische scheidingssituatie op basis van een gerechtelijke beslissing.

Toelichting: Een bezoekruimte heeft tot opdracht cliënten tijdelijk te ondersteunen en de nodige begeleiding aan te bieden wanneer zich ernstige moeilijkheden voordoen bij de verwezenlijking van het recht op persoonlijk contact, ten gevolge van conflicten over de uitoefening van de omgangsregeling met de kinderen. De cliënten zijn de kinderen en de ouders, grootouders, broers, zussen of derden met recht op persoonlijk contact.

Ingeval van een gerechtelijk vonnis beslist de rechter of het al dan niet in het belang van het kind is om contact te hebben met de ouders.

Randvoorwaarden: (Zie sectoraal huishoudelijk reglement)

Vonnis of uitspraak vanuit gerechtelijke instantie.

Werkovereenkomst met de ouders.


Voorbereidende contacten met alle partijen.

Verduidelijken van de relatie met de gerechtelijke instantie en het vonnis

Verduidelijken van de werking van de bezoekruimte

Opmaken van een werkovereenkomst tussen de hulpverlener en de (groot)ouders over het (verloop van het) bezoek

Overleggen met alle betrokkenen tijdens de ontmoetingen en in evaluatiegesprekken, met het oog op concrete oplossingen.

Betrekken van andere gezinsleden, familieleden of relevante derden.

Bemiddelen bij conflicten die ontstaan vanuit het recht op persoonlijk contact

Kernfunctie TOEZICHT

Observerend aanwezig zijn op de momenten van de overdracht of bezoek.

Organiseren van het contact en/of overdracht tussen ouder en kind

Indien nodig interveniëren in een crisissituatie ten gevolge van de bezoekregeling.



3/12 Begeleiding intrafamiliaal geweld

Definitie: Begeleiding van personen (gezinslid, koppel, gezin) met specifieke acties die focussen op intrafamiliaal geweld.

Toelichting: In deze begeleidingen ligt de focus op het begeleiden van zowel slachtoffers als plegers als koppels rond de problematiek van intrafamiliaal geweld.

Intrafamiliaal geweld kan zowel partnergeweld, (intrafamiliale) kindermishandeling, oudermishandeling, (intrafamiliale) ouderenmis(be)handeling, stalking door een (ex)-familielid als siblinggeweld (geweld tussen kinderen in een gezin) zijn.

De begeleidingen van personen rond intrafamiliaal geweld kenmerken zich door het eerst en vooral werken rond de veiligheid van de gezinsleden. Daarna worden specifieke methodieken (bv time-out) per doelgroep aangewend.

Eigen aan het werken met cliënten rond intrafamiliaal geweld is de wisselende hulpvraag, waardoor motiverende technieken nodig zullen zijn (bij alle doelgroepen).

De begeleiding van een slachtoffer kenmerkt zich door de begeleiding van alle aspecten die gelinkt zijn aan het geweld in het gezin. Dit kunnen zowel psychosociale als juridische aspecten zijn.

De begeleiding van de (vermeende) pleger van intrafamiliaal geweld kan zowel binnen een vrijwillig als binnen een (semi-) gedwongen kader plaatsvinden. Begeleidingen van plegers of daders binnen een conditionele context horen thuis bij de typemodules alternatieve gerechtelijke maatregelen. Bij de plegers kan het gaan om cliënten die geen intrinsieke hulpvraag hebben maar die onder druk komen van (buitengerechtelijke) derden, zoals bv een huisarts, een OCMW.. Hierin zal bijzondere aandacht moeten besteed worden aan cliënten die (in eerste instantie) extern gemotiveerd zijn. Het bijdragen tot het ombuigen van een externe naar een interne motivatie met acceptatie van het aanbod is een belangrijke werkdoelstelling. Indien de cliënt de hulp niet vraagt of aanvaardt, wordt de begeleiding niet opgestart of stopgezet.

M.b.t. de aflijning met de module slachtofferhulp: de relatie tussen mensen waarbinnen het geweld zich afspeelt is hier van belang. Gaat het hier om gezins- of familie- (in de betekenis van intieme partners) relaties, dan spreken we van intrafamiliaal geweld, in het andere geval de module slachtofferhulp. Een ander onderscheid is dat in deze module in principe ook met de pleger wordt gewerkt, wat niet het geval is in slachtofferhulp.



Werken rond veiligheid van de gezinsleden/stoppen van geweld. Het is belangrijk om als eerste thema in de begeleiding de veiligheid te bespreken. Dit is een hoofdthema, vooraleer er andere acties ondernomen worden. Hierin wordt het geweld ontrafeld, en wordt er ingegrepen op het geweld: hoe kan het geweld in de toekomst voorkomen worden. De mate


waarin er al dan geen geweld werd gepleegd, en het bespreken hiervan hoe dit gegaan is, en had kunnen voorkomen worden is een gespreksvoorwerp van elke begeleiding waarin de gewelddadige relatie standhoudt, en bij de individuele plegerbegeleidingen.

Inzicht in de geweldspiraal. Een belangrijk thema bij elke begeleiding rond IFG is inzicht verwerven in hoe de geweldspiraal werkt. Hierin wordt enerzijds theoretische toelichting gegeven, waarna deze toegepast wordt op de eigen situatie. Hierin wordt het eigen aandeel in het geweld besproken. Er wordt uitdrukkelijk gefocust op geweld- en afhankelijkheidsmechanismen tussen de betrokkenen.

Motiverend werken. In het motiverend werken worden regelmatig de verwachtingen van de cliënt getoetst, en wordt er nagegaan wat de cliënt verwacht, en gekeken of de begeleiding hier nog bij aansluit, en zo nee: hoe dit beter kan. Dit thema regelmatig bespreken is nodig bij IFG? Omdat cliënten vaak met een wisselende hulpvraag zitten. Hier alert voor zijn, en de cliënt steeds het gevoel geven dat hij mee de thema‟s en het tempo van de begeleiding bepaalt, geeft een meer betrokken gevoel bij de begeleiding, en werkt motiverend.

Empathie bevorderen. Een belangrijk aspect bij plegerbegeleidingen, en regelmatig ook bij slachtoffer- en koppelbegeleidingen is het bevorderen van de empathie. Hierin worden specifieke methodieken toegepast om meer aansluiting te krijgen bij het inschatten en zichzelf verplaatsen in het gevoel van de ander. Ook het inzicht verwerven in eigen gevoelens is hier een onderdeel van.

Werken aan de communicatie. Bevorderen van goede communicatie tussen de betrokkenen. Via gesprekken wordt gewerkt aan onderliggende communicatiepatronen die (mee) het geweld veroorzaken. Hierbij komen aspecten aan bod zoals: leren luisteren naar elkaar, uitpraten van ruzies, leren onderhandelen en compromissen sluiten

Verwerking van ervaringen geweld. Vooral in individuele begeleidingen komt het plaats geven aan dat wat er gebeurd is aan bod. Hierin kunnen zowel recente ervaringen als ervaringen uit het verleden aan bod komen. Inzicht in de verbanden tussen recente en vroegere ervaringen, nagaan hoe men verder wil na deze ervaringen, komen hier aan bod.



3/13 Begeleiding opvoedingsonzekerheid

Definitie: Begeleiding van ouder(s) of opvoeders met specifieke acties die focussen op de opvoedingsrelatie.

Toelichting: In tegenstelling tot bij een integrale gezinsbegeleiding wordt hier gefocust op de opvoedingsrelatie en wordt de integrale benadering waarbij alle relevante levensdomeinen in het vizier staan, wat losgelaten. De begeleiding kan zowel gericht zijn op de ouders, opvoedingsverantwoordelijken, de kinderen of jongeren als het hele gezinssysteem.



Ondersteuning bieden bij gebeurtenissen die de opvoedingsrelatie (dreigen te) verstoren.

Met de betrokkenen inzicht verwerven in de patronen die de actuele opvoedingsrelaties beïnvloeden.

Bemiddelen bij meningsverschillen en conflicten tussen de ouders (opvoedingsverantwoordelijken) over de opvoeding van de kinderen.

Bemiddelen bij meningsverschillen en conflicten tussen de ouders en de kinderen over de opvoeding van de kinderen.

Bevorderen van een goede communicatie tussen alle gezinsleden: perspectieven beluisteren en helpen delen, rollen en aandelen benoemen en helpen erkennen.

Trainen van pedagogische vaardigheden.



3/14 Begeleiding ouder-kind contact tijdens detentie

Definitie: Begeleiding van het contact tussen gedetineerde en diens kind(eren).

Toelichting: De detentiesituatie beperkt ouders en kinderen in hun contactmogelijkheden. Naast de fysieke barrières (afwezigheid van de gedetineerde ouder, beperkte bezoekmogelijkheden,) worden heel wat drempels ervaren om contacten tussen ouders en kinderen tijdens de detentie vorm te geven: angst voor het onbekende, loyaliteitsconflicten, schaamte, het onbespreekbare van de feiten, Deze module beoogt het ouder-kind contact tijdens de detentie te bewaren, herstellen of bevorderen. De contacten tussen gedetineerde ouder en kind kunnen tijdens aparte bezoeken of in groepsverband (kinderbezoek, kinderatelier) georganiseerd worden.

Randvoorwaarden: Aanwezigheid van steunfiguren in de directe omgeving van het kind (andere ouder, voogd,…). De organisatie van contacten in de gevangenis wordt opgenomen in samenwerking en afstemming met de gevangenis en andere partners. De rol van het CAW terzake is sterk afhankelijk van de lokale context.

Specifieke acties:

Kernfunctie BEMIDDELING

Uitklaren van verwachtingen van alle betrokkenen m.b.t. het ouder-kind contact tijdens de detentie

Toewerken naar een door alle betrokkenen gedragen bezoekregeling in de gevangenis

Kernfunctie BEGELEIDING

Voorbereiding van ouder(s) en kind(eren) op het bezoek in de gevangenis via individuele gesprekken, gebruik van didactisch materiaal,

Organisatie van de contacten (individueel of in groepsverband) en kindvriendelijke bezoekmogelijkheden (omkaderd met spel, animatie, feestmomenten,…)

Gedetineerde ouders stimuleren, ondersteunen, vaardigheden bijbrengen in het omgaan met het kind op een leeftijdsadequate wijze (verzorging, spel, dialoog,…)

Ondersteunende begeleiding voorafgaand, tijdens en/of na individuele of groepscontacten in de gevangenis; informeren, adviseren, kaderen,...

Het creëren, beveiligen en ondersteunen van een veilig, kindvriendelijk klimaat gedurende individuele of groepsactiviteiten voor gedetineerde ouder en kind.

Actief inschakelen, ondersteunen en coachen van het formele en informele netwerk van het kind met het oog op een optimale ondersteuning van het kind doorheen het contact met de gedetineerde ouder. Desgevallend wordt gezocht naar relevante uitbreiding van het ondersteunend netwerk.


4/1 - Begeleiding financiële problemen - TOELICHTING

Tot 2009 bestonden er 4 aparte modules rond financiële hulpverlening: 1) budgetbegeleiding, 2) budgetbeheer, 3) schuldbemiddeling en 4) begeleiding i.f.v. collectieve schuldenregeling. Uit evaluatie bleek dat de registratielast te zwaar was voor dit domein en dat ze het moduleringsdoel voorbijschoten. Daarom zijn ze in 2010 gereduceerd tot 1 module rond financiële hulp.

Omwille van registratieverplichtingen in het kader van het decreet schuldbemiddeling, wordt financiële hulpverlening altijd apart geregistreerd. Er bestaan 2 registratievarianten.

Enerzijds is er de variant “financiële begeleiding - beperkte registratie” die additioneel ingezet wordt wanneer de cliënt al in begeleiding is in het CAW. Het maakt niet uit of de financiële hulpverlening aangeboden wordt door een afzonderlijk team dan wel door hulpverleners uit het zelfde team als waar de begeleiding loopt (bv. integrale begeleiding of basisrechten). Op deze registratiefiche staan alleen de specifieke financiële variabelen (en niet de basisvariabelen van een begeleidingsfiche, zoals samenwerking met, problematiek, interne samenwerking, manier van afsluiten, …).

Anderzijds is er de variant “financiële begeleiding”, die ingezet wordt wanneer financiële begeleidingen als autonoom aanbod bestaat binnen het CAW. Deze module omvat alle begeleidingsvariabelen aangevuld met de specifieke financiële variabelen. Inhoudelijk moet de financiële begeleiding ook gebeuren vanuit een integraal perspectief, d.w.z. dat hoewel financies het focusprobleem zijn, is er eveneens aandacht voor andere problemen (persoonlijk, psychisch, relationeel, gezin, huisvesting, enz, … ). Concreet betekent dit alles dat financiële problemen ook als aanmeldingsprobleem geaccepteerd worden.

(NB Oorspronkelijke keuze was de module financiële begeleiding te benoemen als „integrale financiële begeleiding‟. Daar is na veel discussie niet voor gekozen, zowel om inhoudelijke redenen als omwille van de concrete praktijk in heel wat CAW‟s. Deze redenering is een belangrijke nuancering tov vroegere afspraken, waarbij wij vooropstelden dat schuldbemiddeling enkel kon aangeboden worden in de context van een integrale begeleiding (tegelijk aanpak van verschillende probleemdomeinen, cliënt ervaart zelf ook samenhang in problemen, zowel materiële als immateriële aanpak), Nu voldoet, analoog met andere type begeleidingen, dat er een integraal perspectief is of dat m.a.w. andere problemen, waar nodig mee in het vizier komen. Te vermelden is ook dat op het overleg financiële hulpverlening van 10 juni 2010 bleek dat ongeveer de helft van de aanwezige CAW‟s rechtstreeks aanspreekbaar zijn voor financiële begeleidingen (al dan niet met wachtlijsten).

Wanneer gebruiken we budgetbegeleiding of budgetbeheer ?

We spreken van budgetbegeleiding als de cliënt zijn inkomsten zelf blijft beheren en hierbij ondersteuning krijgt. Er is sprake van budgetbeheer als de inkomsten beheerd worden door de hulpverlener, maar de cliënt wel actief betrokken en ondersteund wordt bij het beheer van minstens een gedeelte van zijn budget (educatief aspect moet aanwezig zijn). Gewoon alle facturen overnemen van de cliënt en iemand een kleine som zakgeld geven, waarmee hij verder zijn plan moet trekken is geen hulpverlening.

Zo is bijvoorbeeld het gebruik van het leefloon louter ter financiering van een verblijf in een onthaaltehuis, een administratieve regeling en geen budgetbeheer.


Toelichting bij de registratie.

De registratiefiche van „financiële begeleiding‟ omvat 2 onderdelen: 1. budget 2. schuldbemiddeling Het eerste stuk “budget” wordt ingevuld wanneer men een budgetbegeleiding of budgetbeheer doet. Het betreft een begeleidingsfiche met alle standaardvariabelen aangevuld met een aantal extra variabelen rond budget. Hier wordt geregistreerd welke methodiek gehanteerd wordt : budgetbegeleiding, budgetbeheer, ondersteuning bij collectieve.

Het tweede stuk “schuldbemiddeling” wordt enkel en alleen ingevuld voor schuldbemiddelingen. Het bevat een eigen starten einddatum aangezien die kan verschillen van de datums van de financiële begeleiding. De andere variabelen zijn dezelfde als de vorige fiche, aangevuld met een nieuw item “tussenkomst schulden” : eenmalige schuldbemiddeling, schuldbemiddeling, verzamelen gegevens verzoekschrift zdr opmaak, opmaak verzoekschrift collectieve zonder aanstelling, of geen.

De allerlaatste variabele “situatie 31/12 of einde begeleiding” moet op het einde van het jaar voor alle lopende begeleidingen aangevuld worden om het verslag voor het Vlaams Centrum Schuldbemiddeling correct te kunnen invullen.

Budgetbegeleiding zonder schulden Budgetbeheer zonder schulden Eenmalige schuldbemiddeling Schuldbemiddeling an sich Schuldbemiddeling + budgetbeheer Schuldbemiddeling + budgetbegeleiding Voorbereiding werken collectieve Enkel budgetbeheer/-begeleiding bij externe aanstelling

Aan het stukje “schuldbemiddeling” worden nog 2 datums bij gevoegd : starten einddatum aangezien de gehele financiële begeleiding langer kan duren dan het stukje schuldbemiddeling.



Methodiek Budgetbegeleiding

Definitie: Begeleiden van cliënten zodanig dat zij leren hun inkomsten en uitgaven zelfstandig te beheren.

Toelichting: Budgetbegeleiding kan zowel voorkomen bij cliënten die schulden hebben als bij cliënten zonder schulden. Essentie is dat het gaat om mensen die het moeilijk hebben om hun budget te beheren, maar ook dat zij wel zelf blijven beslissen waaraan zij hun geld besteden.

Budgetbegeleiding wordt dikwijls gecombineerd met schuldbemiddeling, waarbij via de budgetbegeleiding na het uitwerken van een afbetalingsplan de cliënt begeleid en ondersteund wordt om zijn eigenwaarde te behouden of opnieuw op te bouwen, zijn engagementen na te leven, de mogelijke oorzaken van schulden te leren doorzien, en eventueel een ander aankoopgedrag te ontwikkelen.

Randvoorwaarden: In staat zijn en bereid zijn om te leren omgaan met geld en hierover engagementen af te spreken met de budgetbegeleider.


Informeren van de cliënt over de werkwijzen, mogelijkheden en randvoorwaarden van budgetbegeleiding en eventuele andere vormen van financiële hulpverlening.

Inventariseren van vaste en variabele inkomsten en uitgaven .

Samen met de cliënt (-systeem) de mogelijkheden van zijn/haar budget bespreken (leefgeld, vaste kosten, mogelijkheden voor occasionele grote en kleine aankopen, mogelijkheden extra inkomsten..), stimuleren van bewustwording van bestedingspatronen waardoor de cliënt in de problemen geraakt, ondersteunen van motivatie om daar iets aan te veranderen, hulp bij het uitbouwen van systemen van zelfcontrole, samen eventuele bestedingspatronen (vaste gewoonten in het cliëntsysteem) zoeken en bespreekbaar maken, eventuele herschikkingen (wat is belangrijk, mogelijkheden extra inkomsten, waar kan ik besparen,..) in het budget bespreekbaar maken…

Systemen van budgetopvolging en ondersteuning uitwerken en uitvoeren

De cliënt individueel of in groep informeren en/of vormen over de belangrijkste principes en valkuilen in het consumentenrecht.

Kernfunctie TRAINING

De cliënt individueel of in groep trainen in het uitwerken en opvolgen van zijn/haar financiële planning (eventueel via concrete instrumenten, bv huishoudboekje), leren onderhandelen en aanleren specifieke sociale vaardigheden (bv. brieven schrijven).



Methodiek Begeleiding van personen die gevat zijn door een collectieve schuldenregeling

Definitie: Budgetbeheer of budgetbegeleiding, gecombineerd met belangenbehartiging t.a.v. een externe collectieve schuldbemiddelaar (meestal advocaat).

Toelichting: De collectieve schuldenregeling is een wettelijk geregelde aanzuiveringsregeling die onder toezicht staat van een rechter en waarbij het financieel beheer van een schuldenaar voor een bepaalde periode opgevolgd wordt door een door de rechter aangestelde (erkende) schuldbemiddelaar.

Wij voorzien geen afzonderlijke methodiek collectieve schuldenregeling, omdat de positie van de aangestelde schuldbemiddelaar moeilijk verzoenbaar is met de positie van een CAW. De positie van de collectieve schuldbemiddelaar is vergelijkbaar met die van een bewindvoerder of voogd, die zelfs, indien nodig, eigendommen van de cliënt dient te verkopen

De methodiek bestaat hier uit budgetbegeleiding of budgetbeheer, gecombineerd met belangenbehartiging t.a.v. externe collectieve schuldbemiddelaar. Dit zal vooral voorkomen in een samenwerkingsverband met een advocaat-bemiddelaar. De belangrijkste doelen zijn een menswaardig bestaan van de cliënt mogelijk maken en realiseren dat een cliënt na de periode van de collectieve schuldenregeling uit de financiële problemen blijft.

Randvoorwaarden: De cliënt (cliëntsysteem) is bereid zijn manier van omgaan met geld bespreekbaar te maken en afspraken te maken en na te leven.


Informeren van de cliënt over de werkwijzen, mogelijkheden en randvoorwaarden en de specifieke positie t.a.v. de collectieve schuldbemiddelaar.

Budgetbeheer en/of budgetbegeleiding over het gedeelte van het budget dat door collectieve schuldbemiddelaar aan de cliënt is toegewezen als vrij besteedbaar. (cfr activiteiten budgetbegeleiding en budgetbeheer).

Periodiek het globale afbetalingsplan van de collectieve schuldbemiddelaar toetsen aan de geëvolueerde noden van de cliënt (cliëntsysteem).

Kernfunctie BELANGENBEHARTIGING

Problemen (bv hoogte leefgeld, uitbetalingsmodaliteiten..) behartigen of onderhandelen bij collectieve schuldbemiddelaar

Inspraak van de cliënt bedingen bij de collectieve schuldbemiddelaar.



Methodiek Budgetbeheer

Definitie: Beheer van de inkomsten van de cliënt wordt overgenomen om de cliënt in staat te stellen een menswaardig leven te leiden en zijn financiële situatie uit te klaren.

Toelichting: Budgetbeheer kan zowel bij cliënten met schulden als cliënten zonder schulden. Essentie is dat het geldbeheer van een cliënt grotendeels wordt overgenomen en dat de cliënt een leefgeld ontvangt voor dagelijkse kosten. Binnen de CAW‟s wordt budgetbeheer vooral ingezet om voor de cliënt een rustperiode te voorzien, zodanig dat cliënten tijd en energie kunnen vrijmaken om aan andere problemen te werken. Hierbij is het essentieel dat een cliënt betrokken blijft bij beslissingen over zijn/haar budget.

Indien in een onthaaltehuis de inkomsten van een cliënt enkel worden overgenomen om zeker te zijn van een betaling van de verblijfskosten, zonder de cliënten op financieel vlak te begeleiden, dan spreken wij niet van budgetbeheer.

Randvoorwaarden: Cliënt geeft volmacht aan budgetbeheerder om inkomsten en uitgaven te beheren.


Informeren van de cliënt over de werkwijzen, mogelijkheden en randvoorwaarden van budgetbeheer en eventuele andere vormen van financiële hulpverlening.

Inventariseren van vaste en variabele inkomsten en uitgaven

In overleg met cliënt (cliëntsysteem) een budgetplan (schema van betalingen) uitwerken en regelmatig actualiseren.

Uitvoeren van betalingen, eventuele briefwisseling.

Periodieke terugkoppeling van budgetplan en concrete betalingen naar cliënt.



Methodiek Schuldbemiddeling

Definitie: Mondeling of schriftelijk bij één of meerdere schuldeisers bemiddelen i.f.v. het tot stand brengen van een afbetalingsplan of schuldvermindering, zodanig dat een cliënt blijft beschikken over een minimale levenskwaliteit.

Toelichting: Schuldbemiddeling beperkt zich in deze omschrijving niet tot consumentenkrediet, maar betreft alle vormen van schulden zoals huur, hypothecair krediet, energie, belastingen, RSZ, ziekenhuisfacturen.

In principe kan schuldbemiddeling rond één of enkele geïsoleerde schulden gevraagd en uitgevoerd worden, maar zonder een inzicht in de globale schuldenproblematiek van een cliënt kan een beperkte schuldbemiddeling risico‟s inhouden.

In de praktijk wordt schuldbemiddeling meestal gecombineerd met of opgevolgd door een typemodule budgetbegeleiding.

Randvoorwaarden: Wettelijk voorziene overeenkomst met de cliënt.


Informeren van de cliënt over de werkwijzen, mogelijkheden en randvoorwaarden van schuldbemiddeling.

Inventariseren schulden, inkomsten en uitgaven.

Eventuele dringende maatregelen (deurwaarders,...).

Expliciteren mogelijke ondersteuning en wederzijdse engagementen uitmondend in het afsluiten van een schriftelijke overeenkomst.

De gegrondheid of wettelijkheid (geldigheid van overeenkomsten, verjaringen, kosten, intresten,…) van de schulden nagaan.

Nagaan van eventuele voorrangsregels.

Samen met cliënt kiezen voor concrete oplossingstrategie.

Eventueel indienen verzoekschrift collectieve schuldenregeling.

Onderhandelen met schuldeisers i.f.v. spreiding of vermindering van schuld.

Opstellen van een afbetalingsplan.


Woonbegeleiding

5/1 Preventieve woonbegeleiding

Definitie: Woonbegeleiding met specifieke acties met het oog op het voorkomen van uithuiszetting.

Toelichting: Het bieden van begeleiding die aspecten die met het behouden van woonst te maken hebben. Het betreft hier een soort bemoeizorg, waarbij de cliënt niet op eigen initiatief naar hulpverlening stapt.

Randvoorwaarden: Een samenwerkingsovereenkomst met een (sociale) huisvester, een OCMW, of een andere verwijzer die de cliënten die met verlies van woonst bedreigd worden, aanmeldt bij het CAW.


De cliënt wordt reeds gecontacteerd vooraleer deze zelf een hulpvraag stelt (bv. signaal van huisbaas).

Ondersteunen en eventueel trainen van woonvaardigheden (onderhoud woning, relaties met de buren, budgetbegeleiding).

Belangen behartigen t.a.v. en sensibiliseren van andere diensten (vooroordelen over, imago van de huurders).

Huisbezoeken.

Aanklampende hulpverlening.

Communicatie met huisbaas conform afspraken „omgaan met cliëntinfo‟.

Voor andere aspecten dan deze die met wonen te maken hebben wordt doorverwezen en samengewerkt.


Woonbegeleiding

5/2 Begeleid zelfstandig wonen voor jongvolwassenen

Definitie: Integrale begeleiding en training met specifieke acties in een traject naar zelfstandig wonen voor jongvolwassenen bij de overgang naar volwassenheid.

Toelichting: Het bieden van begeleiding en training,waarbij de cliënt al dan niet een woning huurt van het CAW, gericht op het verwerven, middels een trainings- en begeleidingsprogramma rond de competenties om zelfstandig te wonen. Cruciaal is dat het hier gaat om een relatief intensief programma van een bepaalde duur.De typemodule richt zich specifiek op mensen in een mutatieperiode (alleen gaan wonen), in de praktijk tot jongvolwassenen.

De integrale begeleiding beoogt het agogisch en procesmatig beïnvloeden van de cliënt of diens situatie met de bedoeling zijn zelfredzaamheid te optimaliseren op sociaal-materieel, psychisch, relationeel en lichamelijk gebied.

Training beoogt het vergroten van de competenties (kennis, cognitieve en praktische vaardigheden, bekwaamheid, waarden en normen, motivatie) om zelfstandig te wonen via formele, niet-formele en informele leerprocessen.

Cruciaal in een integrale begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.

Randvoorwaarden: Een huurcontract met een private of sociale verhuurder. Een begeleidingsovereenkomst.


Huisbezoeken

Rechtendetectie gericht op verbetering inkomenssituatie en sociale zekerheid

Sociale activering gericht op het realiseren van een maatschappelijk zinvolle dagbesteding, opleiding, studie of tewerkstelling

(Her)opbouw sociaal netwerk

(Her)opnemen van conventionele maatschappelijke rollen

(Her)opbouw zingeving, zelfbeeld, motivatie

Toeleiden naar gespecialiseerde hulpverlening


Organiseren en/of toeleiden naar formele, niet-formele en informele leersituaties waar de cliënt gedurende een omschreven tijdsperiode aan zijn competentiebevordering werkt

Activiteiten van het dagelijks leven leren opnemen


Woonbegeleiding

5/3 Begeleid wonen

Definitie: Woonbegeleiding met specifieke en (mogelijk) blijvende ondersteunende acties in de woonsituatie. Het een integrale vorm van begeleiding.

Toelichting: Het bieden van begeleiding, waarbij de cliënt al dan niet een woning huurt van het CAW, gericht op het verwerven of ondersteunen, middels een begeleidingsprogramma van onbepaalde duur, van de competenties om zelfstandig te wonen. De integrale begeleiding beoogt het agogisch en procesmatig beïnvloeden van de cliënt of diens situatie met de bedoeling zijn zelfredzaamheid te optimaliseren op sociaal-materieel, psychisch, relationeel en lichamelijk gebied.

De begeleiding beoogt het vergroten van de competenties ( kennis, cognitieve en praktische vaardigheden, bekwaamheid, waarden en normen, motivatie) om zelfstandig te wonen via formele, niet-formele en informele leerprocessen.

De ondersteuning beoogt preventie van herval en/of heropnames in een residentiële voorziening.


Randvoorwaarden: Een begeleidingsovereenkomst.


Huisbezoeken.

Rechtendetectie gericht op verbetering inkomenssituatie en sociale zekerheid.

Sociale activering gericht op het realiseren van een maatschappelijk zinvolle dagbesteding, opleiding of tewerkstelling.

(Her)opbouw sociaal netwerk.

(Her)opnemen van conventionele maatschappelijke rollen.

(Her)opbouw zingeving, zelfbeeld, motivatie.

Opvoedingsondersteuning bij gezinnen.

Toeleiden naar gespecialiseerde hulpverlening.

Via samenwerking voorzien van zorg lichamelijk, psychisch en het dagelijks functioneren.


Woonbegeleiding

5/4 Zorgwonen

Definitie: Woonbegeleiding met specifieke en blijvende ondersteunende acties in de woonsituatie i.s.m. thuiszorgdiensten.

Toelichting: Het zorgwonen wil een antwoord geven op de vergrijzing en (zowel lichamelijke als geestelijke) zorgbehoevendheid van het thuislozenpubliek, voornamelijk binnen het begeleid wonen van het algemeen welzijnswerk. Thuislozen worden, gezien hun levensloop, zorgbehoevend op een leeftijd dat ze nog niet in aanmerking komen voor de ouderenzorg. In de gehandicaptenzorg horen ze evenmin thuis. Vroeger kwamen deze mensen terecht in de ouderenafdeling van de landloperskolonie te Wortel of in de psychiatrie.

Via het programma wil men oudere en /of zorgbehoevende thuislozen laten verder leven in het vertrouwd milieu van het begeleid wonen. Het programma bestaat minstens uit een combinatie van de module begeleid wonen en de module thuisverzorging.

Randvoorwaarden: Een begeleidingsovereenkomst. Samenwerking met thuiszorgdiensten en/of samenwerkingsinitiatieven in de thuiszorg (SIT).


Huisbezoeken.







Via samenwerking met de thuiszorg en de samenwerkingsinitiatieven in de thuiszorg (SIT) voorzien van zorg lichamelijk, psychisch en dagelijks functioneren.

Zorgen dat zorgcoördinatie voor de cliënt gerealiseerd wordt.

Kernfunctie VERZORGING (aan te bieden door de thuiszorg)

Bieden van lichamelijke zorg

Bieden van huishoudelijke zorg

Toezicht op dagelijks functioneren

Verpleegkundige handelingen (bv. wondverzorging, ziekenverzorging, palliatieve zorg, toedienen en verstrekken medicijnen)



6/1 Integrale residentiële begeleiding thuisloosheid

Definitie: Integrale begeleiding in een leefgroepcontext, met specifieke acties die focussen op de problematiek van thuisloosheid.

Toelichting: Het bieden van tijdelijk verblijf binnen een leefgroepcontext, gekoppeld aan individuele begeleiding. Het leefgroepwerk omvat hulpverlenende en competentiebevorderende activiteiten waarin men met en van elkaar leert.


Randvoorwaarden: Dagprijssysteem








Doorstroming naar begeleid of zelfstandig wonen.

Informele leeractiviteiten gericht op het met en van elkaar leren.

Opvoedingsondersteunende activiteiten, in het geval van vergezellende kinderen.

Het delen van ervaringen met elkaar, elkaar steunen (leefgroepbegeleiding).

Kernfunctie VERBLIJF

Aanbieden minimaal gestructureerde omgeving.

Accommodatie.

Maaltijden.

Wasgelegenheid.

Sanitair.

Ontmoeting en ontspanning.



6/2 Integrale begeleiding in het kader van studio-opvang

Definitie: Integrale begeleiding in een studio-opvang, met specifieke acties die focussen op de problematiek van thuisloosheid.

Toelichting: Het bieden van tijdelijk verblijf op een studio gekoppeld aan begeleiding. De studio is veilig en eventueel gevestigd op een geheim adres in het geval van intrafamiliaal geweld.


Randvoorwaarden: Dagprijs.




Opvoedingsondersteunende activiteiten in het geval van vergezellende kinderen.






Informele leeractiviteiten.


Accommodatie

Maaltijden

Wasgelegenheid

Sanitair

Ontmoeting en ontspanning



6/3 Integrale residentiële begeleiding van jongvolwassenen

Definitie: Integrale begeleiding in een leefgroepcontext, met specifieke acties die focussen op de problematiek van jongvolwassenen.

Toelichting: Het bieden van tijdelijk verblijf gekoppeld aan begeleiding. De voorziening is veilig. Het leefgroepwerk omvat hulpverlenende en competentiebevorderende activiteiten waarin men met en van elkaar leert. In de begeleiding en de verblijfsactiviteiten wordt bijzondere aandacht besteed aan de overgangsfase van jongere naar volwassenen. Cruciaal in een integrale begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.



Rechtendetectie gericht op verbetering inkomenssituatie en sociale zekerheid. Sociale activering gericht op het realiseren van een maatschappelijk zinvolle

dagbesteding, opleiding, studie of tewerkstelling. (Her)opbouw sociaal netwerk. (Her)opnemen van conventionele maatschappelijke rollen. (Her)opbouw zingeving, zelfbeeld, motivatie. Toeleiden naar gespecialiseerde hulpverlening. Doorstroming naar begeleid of zelfstandig wonen. Informele leeractiviteiten gericht op het met en van elkaar leren

(leefgroepbegeleiding). Het delen van ervaringen met elkaar, elkaar steunen.


Organiseren en/of toeleiden naar formele, niet-formele en informele leersituaties waar de cliënt gedurende een omschreven tijdsperiode aan zijn competentiebevordering werkt.

Activiteiten van de dagelijks leven (praktische, administratieve en sociale vaardigheden) leren opnemen.


Aanbieden minimaal gestructureerde omgeving Accommodatie Maaltijden Wasgelegenheid Sanitair Ontmoeting en ontspanning



6/4 Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van

partnergeweld op een geheim adres

Definitie: Integrale begeleiding van vrouwen en kinderen op een geheim adres in een leefgroepcontext, met specifieke acties die focussen op de problematiek van partnergeweld.

Toelichting: Het bieden van tijdelijk verblijf gekoppeld aan begeleiding. De voorziening is veilig en gevestigd op een geheim adres. Het leefgroepwerk omvat hulpverlenende en competentiebevorderende activiteiten waarin men met en van elkaar leert. Cruciaal in een integrale begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.

Randvoorwaarden: Dagprijs. Geheim adres




(Her)opbouw sociaal netwerk met specifieke aandacht voor veiligheid in geval van terugkeer naar partner.


(Her)opbouw zingeving, zelfbeeld, motivatie waarbij leren van assertieve vaardigheden belangrijk is.

Opvoedingsondersteunende activiteiten.




Collectieve vaardigheidstraining.


Aanbieden minimaal gestructureerde omgeving

Accommodatie

Maaltijden

Wasgelegenheid

Sanitair



TOELICHTING: registratie van ‘vergezellende kinderen’ in een opvangcentrum of studio

Deze module is herwerkt, omwille van de specifieke situatie van de „vergezellende kinderen‟ in de opvang van de volwassen cliënt. In deze typemodule is de mogelijkheid gecreëerd om een onderscheid te maken tussen het aanbod verblijf (dat per definitie geldt voor alle kinderen in deze opvang) en het aanbod „opvoedingsondersteuning‟ en „begeleiding‟, dat niet aan alle kinderen effectief wordt aangeboden en bijgevolg facultatief is. De typemodule bestaat dus uit 3 functies, die in tegenstelling tot de algemene regel over de samenhang tussen de functies, toch afzonderlijk kunnen aangeboden worden en als dusdanig ook op de registratiefiche apart worden aangevinkt.


6/5 Opvang en/of begeleiding van kinderen van ouders in een opvangsituatie

Definitie: Opvang en specifieke acties (ondersteuning of individuele begeleiding) t.a.v. van het kind dat de ouder(s) vergezelt in een residentieel opvangcentrum of een studio.

Toelichting: Kinderen die hun ouder(s) vergezellen in een opvangcentrum of een studio, krijgen uiteraard een „verblijf‟ aangeboden, maar kunnen facultatief ook een aabod krijgen van „opvoedkundige ondersteuning‟ en/of „individuele begeleiding‟.

Randvoorwaarden: Opname van ouder(s) in opvangcentrum. Dagprijs.

Specifieke acties: Kernfunctie VERBLIJF


Accommodatie

Maaltijden

Wasgelegenheid

Sanitair


Facultatieve functie OPVOEDINGSONDERSTEUNING

Duidelijkheid bieden door te informeren over de huisregels, door structuur te bieden en duidelijke afspraken te maken.

Organiseren kindgerichte activiteiten.

Bieden van ondersteuning bij dagelijkse opvoedingsaspecten (vb. eet- en slaapsituaties, huiswerk,…)

Facultatieve functie BEGELEIDING

De mogelijkheid bieden zichzelf te ontwikkelen (fysieke, psychische, motorische ontwikkeling). Aandacht voor de beleving: betekenisgeving en duiding.

Maken van afspraken over thema‟s en onderwerpen waarmee het kind bij de


begeleider terecht kan.

Observatie van gedrag cliënt en relatie ouder-kind.

Individuele aandacht geven en verder exploreren van de thuissituatie en de achterliggende problematiek.

In beeld brengen en betrekken van de afwezige ouder.

Een bemiddelende rol opnemen om de verstoorde ouder-kindrelatie uit een impasse te helpen.

Herstellen of continueren van sociaal netwerk of uitbouwen nieuw netwerk.

Toeleiding naar gespecialiseerde diensten.



6/5 Integrale residentiële begeleiding van slachtoffers van mensenhandel

Definitie: Integrale begeleiding in een leefgroepcontext, met specifieke acties die focussen op de (juridische) situatie van slachtoffers van mensenhandel.

Toelichting: Het bieden van tijdelijk verblijf gekoppeld aan begeleiding. De voorziening is veilig en desgevallend gevestigd op een geheim adres.

Het leefgroepwerk omvat hulpverlenende en competentiebevorderende activiteiten waarin men met en van elkaar leert. Cruciaal in een integrale begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.



Rechtendetectie gericht op verbetering inkomenssituatie en sociale zekerheid, met specifieke aandacht voor het statuut „slachtoffer van mensenhandel‟.


(Her)opbouw sociaal netwerk met specifieke aandacht voor veiligheid.


(Her)opbouw zingeving, zelfbeeld, motivatie waarbij leren van assertieve vaardigheden belangrijk is.

Een begeleidingsaanbod naar kinderen die de moeder vergezellen.


Doorstroming naar begeleid of zelfstandig wonen, regularisatie of voorbereide en begeleide terugkeer.




Accommodatie

Maaltijden

Wasgelegenheid

Sanitair




7/1 Coördinatie van hulp- en dienstverlening tijdens de detentie

Definitie: Hulp- en dienstverleningscoördinatie voor gedetineerden met specifieke acties die focussen op een globaal hulp- en dienstverleningsplan tijdens de detentie.

Toelichting: Deze begeleidingsmodule heeft de harmonische en volwaardige re-integratie van gedetineerde in de samenleving als finaliteit. Deze module beoogt een permanente, optimale afstemming tussen de noden en hulpvragen van de gedetineerde en het tijdens de detentie beschikbare of beschikbaar te stellen aanbod aan hulp- en dienstverlening (hulpverlening, onderwijs, vorming, arbeidstoeleiding, sport, cultuur,). De begeleiding is erop gericht om de betrokkene te activeren, actief te ondersteunen, te motiveren en te versterken in het (opnieuw) greep krijgen op het eigen leven, en dit zowel tijdens als na de detentie door in samenspraak met de betrokkene een hulp- en dienstverleningsplan op maat uit te stippelen, dit plan te organiseren, coördineren, afstemmen en op te volgen in functie van continuïteit in de hulp- en diensverlening tijdens en na de detentie. De overgang van de detentiefase naar de reclasseringsfase dient hierbij zo naadloos mogelijk te verlopen. De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie.


Specifieke acties: Kernfunctie HULP- EN DIENSTVERLENINGSCOORDINATIE

De betrokkene bijstaan in het uitstippelen van een eigen toekomstproject dat maximaal aansluit bij de eigen mogelijkheden en verwachtingen, met oog voor de totale levenssituatie en –context van de betrokkene.

Samen met de gedetineerde en met zijn hulp- of dienstverleners, een geïndividualiseerd en gefaseerd programma van hulp- en dienstverlening opstellen dat afgestemd is op zijn specifieke vragen en het aanwezig hulp- en dienstverleningsaanbod en waarvoor het wederzijds engagement wordt aangegaan om dit programma te realiseren.

Samen met de gedetineerde de uitvoering van het programma opvolgen naar continuïteit, doelgerichtheid en effectiviteit. Het programma continu evalueren en waar nodig bijsturen.

Voortdurend samenwerken en communiceren met de psychosociale dienst van de gevangenis teneinde het hulp- en dienstverleningstraject en het penitentiair traject te integreren tot één integraal detentietraject dat wordt neergeschreven in een detentieplan.

Samen met betrokkene en in overleg met de psychosociale dienst van de gevangenis hem ondersteunen bij de opmaak van zijn reclasseringsplan.

De gedetineerde actief toeleiden naar de hulp- en dienstverlening en de dialoog terzake met de hulp- en dienstverleners organiseren.

Zorgen voor een maximale continuïteit in het hulp- en dienstverlenings-programma wanneer een gedetineerde overgeplaatst wordt naar een andere gevangenis of in vrijheid wordt gesteld; organisatie van de overdracht.



7/2 Integrale individuele begeleiding in detentiecontext

Definitie: Integrale begeleiding van de gedetineerde in hun context die focussen op de strafrechtelijke context en de reclassering van de betrokkene.

Toelichting: Cruciaal in dit type begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Zo mag integraal begeleiden niet verward worden met een integrale benadering of kijk. Het is typisch aan het AWW dat het mensen integraal benadert of m.a.w. rekening houdt met hun context. Integraal werken is veel meer. In integrale individuele begeleiding wordt gelijktijdig gewerkt aan alle relevante problemen die voorkomen op meerdere levensdomeinen (werk, gezondheid, wonen, onderwijs, inkomen, sociale administratie, verblijfsstatuut, relaties, vrije tijd). Het gaat dan ook om problemen die door de mensen zelf in hun samenhang worden ervaren en die elkaar versterken.

Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt. Deze begeleidingsmodule heeft de harmonische en volwaardige re-integratie van gedetineerden in de samenleving als finaliteit.

De focus van deze begeleiding is een integrale benadering van de gedetineerde, met aandacht voor de persoon van de gedetineerde, zijn relationele omgeving, de maatschappelijke context en de wisselwerking hiertussen. Er is oog voor de totale leefsituatie van de betrokkenen en voor de samenhang tussen verschillende levensdomeinen: persoonlijk welzijn, onderwijs, arbeid, huisvesting, lichamelijke en psychologische gezondheid, maatschappelijke participatie, financies, zingeving,

De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie. Begeleiding gebeurt toekomstgericht en dus in functie van de reclassering. Ze heeft zowel betrekking op het dagelijks functioneren als het functioneren na de detentie.



Exploreren van de globale leefsituatie samen met de cliënt in relatie tot relevante contextfiguren.

Ondersteuning bieden bij het (her)opnemen van de verschillende sociale rollen tijdens de detentie.

Begeleiden bij gebeurtenissen die zicht gedurende de detentie voordoen en die het evenwicht tussen draagkracht en draaglast (dreigen te) verstoren.

Bijbrengen en oefenen van persoonlijke en sociale vaardigheden i.f.v. de reclassering

Versterken van het relationeel en structureel netwerk van de betrokkene.

Aanpakken van sociaaladministratieve, materiële en/of juridische problemen die ontstaan ten gevolge van het strafrechtelijk gebeuren of die hierdoor zichtbaar


worden.

Praktische dienstverlening (formulieren, brieven) i.f.v. de reclassering.

De betrokkene motiveren en ondersteunen opdat hij/zij de gepleegde feiten, de betekenis van de feiten en de gevolgen hiervan voor zichzelf en voor alle betrokken partijen (het slachtoffer, de eigen directe omgeving, de samenleving,) zinvol plaats kan geven in het eigen leven en toekomstplan; hij/zij zich hierbij kan verhouden tot justitiële en maatschappelijke verwachtingen.

De betrokkene ondersteunen in en voorbereiden op de dialoog met justitieactoren (psychosociale dienst van de gevangenis, strafuitvoeringsrechtbank) het reclasseringsplan en toekomstverwachtingen.

De betrokkene bijstaan in het uitstippelen van een eigen toekomstproject dat maximaal aansluit bij eigen de mogelijkheden en verwachtingen, met oog voor de totale levenssituatie en –context van de betrokkene.



7/3 Integrale begeleiding naastbestaanden van gedetineerden

Definitie: Integrale Begeleiding van naastbestaanden van gedetineerden met specifieke acties die focussen op het strafrechtelijk gebeuren.

Toelichting: De naastbestaanden zijn in deze typemodule geen doelgroep op zich, maar zijn cliënt binnen de detentiecontext. Cruciaal in een integrale begeleiding is dat er tegelijkertijd aan meerdere problemen op meerdere levensdomeinen gewerkt wordt en bovendien aan de samenhang tussen die problemen. Concreet spreken wij af enkel te spreken over integrale individuele begeleiding wanneer er minstens tegelijk rond materiële/praktische en niet-materiële problemen gewerkt wordt.



Verbeteren van het dagelijks functioneren van de betrokkenen tijdens de detentie:

Begeleiden bij gebeurtenissen die zich gedurende de detentie voordoen en die het evenwicht tussen draagkracht en draaglast (dreigen te) verstoren

Aanpakken van sociaaladministratieve, materiële, relationele, persoonlijke en/of juridische problemen die ontstaan ten gevolge van het strafrechtelijk gebeuren of die hierdoor zichtbaar worden

De cliënten vaardiger maken in het opnemen van verschillende sociale rollen tijdens de detentie

Versterking van het relationeel en structureel netwerk van de betrokkenen

De betrokkene in verbinding brengen met hulpbronnen (eigen mogelijkheden, krachten uit de directe omgeving, maatschappelijke hulp- en dienstverlening..) die kunnen ingezet ter ondersteuning van het eigen levensproject en deze maximaal tijdens de detentie introduceren.

De betrokkene ondersteunen in de dialoog met justitieactoren (politie, advocaat, psychosociale dienst van de gevangenis, gevangenisdirectie, raadkamer, rechtbank, strafuitvoeringsrechtbank.).

Participeren aan of het ondersteunen van een mogelijk herstelgericht proces:

De betrokkene motiveren en ondersteunen opdat zij/hij de gepleegde feiten, de betekenis van de feiten en de gevolgen hiervan voor zichzelf en voor alle betrokkenen (slachtoffer, eigen directe omgeving, de samenleving..) zinvol een plaats kan geven in het eigen leven en toekomstplannen.

De betrokkene ondersteunen bij het uiten van gevoelens van schuld en schaamte bij zichzelf en bij de gedetineerde. De betrokkene ondersteunen bij het bespreekbaar maken van deze gevoelens met de gedetineerde.

Met betrokkene bespreken of en hoe zij/hij zich kan inschakelen in een mogelijk herstelgericht proces van de gedetineerde.

De betrokkene ondersteunen en motiveren tot het maken van verbinding met


de gedetineerde. Het uitklaren van verwachtingen m.b.t. contact tijdens en na de detentie. Met de betrokkene de keuze van contact en de gevolgen van deze keuze bespreekbaar maken

De betrokkene ondersteunen bij de zorg en bezorgdheid voor de gedetineerde

De betrokkenen ondersteunende begeleiding bieden voorafgaand, tijdens en na contacten met de gedetineerde: informeren, adviseren, kaderen, in de dialoog met justitieactoren (psychosociale dienst van de gevangenis, strafuitvoeringsrechtbank) m.b.t. het reclasseringsplan en toekomstverwachtingen


Begeleiding slachtofferschap

8/1 Individuele begeleiding slachtofferschap

Definitie: Begeleiding van een slachtoffer van een misdrijf (aan te vullen met specifieke modules) met specifieke acties die focussen op de psychosociale en juridische aspecten van slachtofferschap.

Toelichting: Met slachtoffers wordt bedoeld kinderen, jongeren en volwassenen die het slachtoffer, naastbestaande, nabestaande of getuige zijn van een misdrijf of schokkende gebeurtenis zoals een zelfdoding, (dodelijk) verkeersongeval of ramp.

Het begeleidingsaanbod bestaat uit begeleiding omtrent het verwerkingsproces, de juridische gevolgen en de praktische gevolgen van het slachtofferschap. De begeleiding heeft steeds aandacht voor de wisselwerking van deze drie aspecten.

Begeleiding rond het verwerkingsproces gebeurt vanuit een preventieve visie.

Begeleiden rond het verwerkingsproces gebeurt vanuit een herstelgerichte visie en beoogt mede het herstel van vertrouwen en de responsabilisering van het slachtoffer voor zijn eigen verwerkingsproces.

Randvoorwaarden: Het gaat over een recent gebeuren of de juridische, praktische en psychologische gevolgen zijn nog steeds aanwezig.


Begeleiden rond verwerkingsproces gebeurt met oog voor het slachtoffer in relatie tot zijn omgeving.

Informeren, begeleiden, ondersteunen en belangen verdedigen van slachtoffers m.b.t hun rechten.

Actief binnenbrengen van de positie van de dader en de samenleving in de begeleiding.

Samenwerken met slachtofferbejegening bij politie, slachtofferonthaal, advocaten en andere betrokken actoren in functie van kwaliteitsvolle hulpverlening aan betrokken slachtoffers.

Gericht (partieel) verwijzen en toeleiden.


TOELICHTING - Strafrechtelijk opgelegde hulpverlening

Onder dit hoofdstuk ressorteren de specifieke „projecten‟, waarnaar cliënten door een gerechtelijke instantie (rechter, Procureur des Konings) in het kader van een strafrechtelijke opgelegde maatregel, zijn verwezen. Het gaat om een „leermaatregel‟ als een vorm van begeleiding/vorming waarin zowel welzijnsgericht als herstelgericht gedacht en gewerkt wordt. De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie.

Justitie is hierin een wenselijke, noodzakelijke en zichtbare partner. Om een leermaatregel te doen slagen is de medewerking van zowel de magistratuur, het justitiehuis, de advocatuur als de welzijnssector een noodzakelijke voorwaarde.

Er wordt gewerkt naar een inzicht in de oorzaken van het delinquent gedrag en naar het opnemen van verantwoordelijkheid t.a.v. slachtoffer en samenleving. Er worden ook instrumenten aangereikt om toekomstig gedrag te beïnvloeden. Er wordt gestreefd naar een zo maximaal mogelijke „rehabilitatie‟ en maatschappelijke reïntegratie van de dader door het implementeren van leerprogramma‟s.

Voor de „nationale leermaatregelen‟ gelden de volgende specifieke randvoorwaarden:

De Nationale leermaatregelen Dader In-Zicht, Leerprojecten voor Daders van Seksueel Geweld en Slachtoffer in Beeld, bedienen alle gerechtelijke arrondissementen in Vlaanderen en Brussel en ressorteren onder het K.B. van 17.12.2003 „betreffende de subsidiëring van instellingen die voorzien in een gespecialiseerde begeleiding voor burgers die betrokken zijn in een gerechtelijke procedure‟. Dit houdt in dat personen verwezen worden op basis van de wet op het uitstel, de opschorting en de probatie en de wet op de bemiddeling in strafzaken.

Een essentiële randvoorwaarde is dat de betrokkene zich uitdrukkelijk engageert om naar de realisatie van de doelstellingen binnen een leermaatregel toe te werken.

Andere gemeenschappelijke randvoorwaarden zijn:

Een minimum aan besef van normoverschrijding en schuld hebben.

Over voldoende cognitieve, affectieve en communicatieve mogelijkheden beschikken.

Ambulant begeleidbaar en te helpen zijn.

Afwezigheid van zware verslaving of ernstige psychiatrische problematiek hebben, tenzij elders opgevolgd.

Voldoende taalvaardigheid om begeleidingsgesprekken zinvol te kunnen invullen.



9/1 Leerproject Dader In-Zicht (DIZ)

Definitie: Begeleiding van daders in het kader van een uitvoering van een alternatieve gerechtelijke maatregel, met focus op een mogelijke onderliggende problematiek die aan de basis van de gepleegde feiten. ligt

Toelichting: Dader In-Zicht is een narratieve en opdracht-gerichte begeleiding, die nauw aansluit bij het gepleegde misdrijf en de psychosociale situatie van de dader en zijn context, en waarbij gewerkt wordt vanuit een contextuele benadering. Dader In-Zicht richt zich tot meerderjarige daders waarbij het delict een signaal is voor een achterliggende problematiek en tot personen die slechts een gebrekkig inzicht hebben in de achterliggende dynamiek of in het hanteren van adequate oplossingsstrategieën. De begeleiding beoogt met de dader te komen tot het aanpakken van de problemen die aan de grondslag liggen van het plegen van het misdrijf. Een module duurt 15 of 20 uren.

Randvoorwaarden: De gesprekken kunnen enkel opgestart worden na een intakegesprek waarbij nagegaan wordt of verwezen persoon over de nodige competenties beschikt. Voor de concrete randvoorwaarden verwijzen we naar de inleidende nota ivm de nationale leermaatregelen


Bevorderen van inzichten in psychische en sociale patronen en de vroegere ervaringen die een invloed hebben op het dagelijks functioneren om zo te komen tot probleemdefiniëring en betekenisgeving.

De cliënt bijstaan in het leren reguleren van gedrag, gedachten en gevoelens.


Cliënt stimuleren om verantwoordelijkheid op te nemen voor zijn aandeel in het ontstaan van een goede werkrelatie via het geven van erkenning aan de persoonlijke authenticiteit en anders-zijn, waardoor cliënt kan komen tot andere inzichten en andere acties in zijn leven.

Emanciperende werkrelatie: de verantwoordelijkheid voor inzichten en mogelijke acties wordt voortdurend bij de cliënt zelf gelegd met oog voor het onrecht en de erkenning in de probleemsituatie van de dader.



Stimuleren van het inlevingsvermogen door het binnenbrengen van de slachtofferdimensie en de maatschappelijke dimensie.

Vaardigheidstraining: aanleren van sociale, communicatieve, relationele en probleem-oplossingsvaardigheden.



9/2 Leerproject voor daders van seksueel geweld (LDSG)

Definitie: Een alternatieve gerechtelijke maatregel voor plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Toelichting: De Leerprojecten richten zich tot alle daders van seksueel grensoverschrijdend gedrag dat in de juridische betekenis van het woord de kwalificatie „delict‟ krijgt. Het gaat om meerderjarige personen die feiten gepleegd hebben als bedoeld in artikel 372 tot en met 386ter van het Strafwetboek of van die feiten verdacht worden. Een begeleiding bij LDSG verloopt volgens een dubbele focus.

Enerzijds wordt er gestreefd naar meer inzicht in het verloop van de feiten en de mogelijke problemen die daarmee samenhangen,. Ook wordt gewerkt naar meer bewustwording omtrent de ernst van de feiten en de gevolgen ervan voor de slachtoffers en voor zichzelf. Tenslotte wordt gestreefd naar meer verantwoordelijkheid omtrent het (grensoverschrijdend) gedrag. Dit is spoor van de terugvalpreventie.

Anderzijds wordt gewerkt aan welzijnsbevordering. We baseren ons hiervoor op het Good Lives Model van Ward. Bedoeling is het welzijn van de cliënt in die mate te bevorderen dat het seksueel grensoverschrijdend gedrag overbodig wordt. In deze aanpak wordt gefocust op de sterke kanten van de cliënt en minder op het te vermijden gedrag.

Dit tweesporenmodel heeft de grootste kans op gedragsverandering en recidivevermindering. De begeleiding is individueel en steeds op maat van de cliënt. Indien wenselijk worden relevante betrokkenen eveneens uitgenodigd voor een gesprek. LDSG werkt conform het samenwerkingsakkoord van 8/10/98 tussen de federale staat en de Vlaamse Gemeenschap aangaande de begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik.

Randvoorwaarden: Naast de concrete randvoorwaarden is een belangrijke randvoorwaarde bij een ambulante begeleiding dat de veiligheid van (potentiële) slachtoffers voldoende gegarandeerd is.

Specifieke acties: Bevorderen van interne motivatie om rond feiten en problemen te werken

Cliënt inzicht laten krijgen in de door hem gemaakte keuzes die hem tot het seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gebracht

Opsporen van tekorten op persoonlijk, relationeel, of maatschappelijk vlak en bekijken hoe hiermee kan worden omgegaan

Op zoek gaan naar sterktes en realisaties van de cliënt en zijn context en deze verder versterken

Bewustwording van risicomomenten en -gevoelens en hier gedragsalternatieven aan koppelen

Ruimte maken voor en erkenning geven aan eigen verlieservaringen en pijnlijke levensgebeurtenissen

Informatie, advies en voorlichting geven over relaties en seksualiteit

Werken aan het vermogen van de cliënt om maatschappelijke normen en


verwachtingen te integreren in zijn leven

Ontkenningen en goedpraters ontrafelen en bewerken

Cliënt inzicht laten krijgen in de betekenis en functie van het eigen handelen

Leren beluisteren en uitspreken van eigen noden en behoeften en op zoek gaan naar (maatschappelijk aanvaardbare) manieren om hiermee om te gaan

Bevorderen empathisch vermogen door het binnenbrengen van de slachtofferdimensie en de maatschappelijke dimensie

Aanleren van sociale, communicatieve, relationele- of probleemoplossingsvaardigheden

Op zoek gaan naar wat cliënt als een waardevol en bevredigend leven ziet en dit vertalen naar doelstellingen, rekening houdend met noodzakelijke omstandigheden om deze doelstellingen te bereiken



9/3 Slachtoffer in Beeld (SIB)

Definitie: Groepsvorming voor meerderjarige daders, waar stil gestaan wordt bij en gewerkt wordt rond de gevolgen van de feiten, met nadruk op de gevolgen voor de slachtoffers.

Toelichting: Slachtoffer in Beeld wilt de slachtofferdimensie binnenbrengen in de leefwereld van de dader en een bewustmakings- en reflectieproces op gang brengen. Met de vorming wilt Slachtoffer in Beeld samen met de daders de feiten vanuit verschillende ooghoeken of kaders bekijken en aldus de eigen blik op de feiten verruimen. Slachtoffer in Beeld richt zich tot alle meerderjarige personen die ernstige strafbare feiten hebben gepleegd, met in het bijzonder daders:

die moeilijk de gevolgen van de feiten onder ogen kunnen of willen zien, bij wie blokkades en weerstand inleving naar het slachtoffer toe in de weg staan die de nood voelen (of bij wie de verwijzer de nood voelt) bij het eigen aandeel

in de feiten stil te staan en na te gaan hoe hiervoor verantwoordelijkheid kan worden opgenomen

die de nood voelen (of bij wie de verwijzer de nood voelt) de feiten voor zichzelf een plaats te geven, door onder meer stil te staan bij de eigen feiten en de gevolgen hiervan, hun schuldgevoel bespreekbaar te maken, hun verhaal te delen met anderen.

Slachtoffer in Beeld werkt met kleine groepen daders van 4 tot 8 personen. Het programma bestaat uit 30 uren, verspreid over 5 weken. Voorafgaand aan de vorming vindt er steeds een intakegesprek plaats. Groepswerk biedt een belangrijke bijdrage tot het verruimen van de kijk van deelnemers op hun feiten (via onder meer groepsdiscussies en onderlinge (h)erkenning,). Bovendien nodigen de gebruikte methodieken, in combinatie met de veiligheid in de groep, uit te experimenteren met nieuwe inzichten en gedrag en deze af te toetsen binnen de groep.

Randvoorwaarden: Een brede waaier van misdrijven komt in aanmerking zoals diefstal, inbraak, allerlei soorten geweldsdelicten (waaronder intrafamiliaal geweld), bedreiging, stalking, oplichting, enz. Belangrijk is dat hierbij steeds sprake is van een aanwijsbaar slachtoffer. Dealen komt niet in aanmerking, drugsgerelateerde delicten daarentegen wel (vb. diefstal onder invloed van drugs). Om de vorming Slachtoffer In Beeld te kunnen volgen, is het belangrijk dat de dader de feiten minstens gedeeltelijk bekent, bereid is om in groep over de feiten te praten en in groep kan functioneren.

Specifieke acties: Kernfunctie VORMING

Stilstaan bij het thema „slachtofferschap‟, los van de eigen feiten, om kennis en inzicht rond de gevolgen van feiten (met in het bijzonder voor slachtoffers) bij te brengen.

Stilstaan bij (mogelijke) eigen slachtofferervaringen.

Werken rond het inlevingsvermogen van de dader, en dit zowel in het algemeen als naar het specifieke slachtoffer toe.


Inzicht krijgen in de gevolgen van het eigen misdrijf voor alle betrokkenen, en in het bijzonder voor de slachtoffers.

Zicht krijgen op mogelijke blokkades en weerstanden die inleving naar het slachtoffer toe in de weg staan.

Stilstaan bij de totstandkoming van gedrag en interacties aan de hand van de methodiek van de 5 G‟s.

Werken rond communicatie aan de hand van de methodieken assertiviteit, interpretatie-oefeningen,…

Stilstaan bij het eigen aandeel in de feiten.

Werken rond het opnemen van verantwoordelijkheid.



9/4 Globaal Plan Projecten

Definitie: Uitvoering van een leermaatregel in opdracht van een gerechtelijke instantie

Toelichting: De leermaatregel is een vorm van dienstverlening waarin welzijnsgerichte en herstelgerichte werken begeleidingsvormen gehanteerd worden. De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie. Justitie is een wenselijke, noodzakelijke en zichtbare partner. Om een leermaatregel te doen slagen is de medewerking van zowel de magistratuur, het justitiehuis, de advocatuur als de welzijnssector een noodzakelijke voorwaarde.

Er wordt gewerkt naar inzicht in de oorzaken van het delinquent gedrag en aan het opnemen van verantwoordelijkheid t.a.v. slachtoffer en samenleving. Er worden ook instrumenten aangereikt om toekomstig gedrag te beïnvloeden. Er wordt gestreefd naar een zo maximaal mogelijke „rehabilitatie‟ en maatschappelijke reïntegratie van de dader door het implementeren van leerprogramma‟s. De leermaatregelen richten zich daarom steeds op specifieke vormen van delinquentie. Ze kunnen iemand voorbereiden of op weg zetten naar (vrijwillige) hulpverlening. Gedrag dat samenhangt met het delict kan geproblematiseerd worden. De betrokkene leert daarvoor zelf verantwoordelijkheid nemen. Recidivevermindering wordt beschouwd als een mogelijk effect van doelstellingen zoals het ontwikkelen van sociale competenties en het verhogen van het gevoel van zelfwaarde.

Randvoorwaarden: De dader kan terecht indien hijs de feiten en de normoverschrijding ervan geheel of gedeeltelijk erkent en bereid is om bij het misdrijf en zichzelf te blijven stil staan.


Inzicht bevorderen in het tot stand komen van grensoverschrijdend gedrag.

Zich bewust worden van de ernst van de feiten en de mogelijke gevolgen voor het slachtoffer, zijn omgeving en zichzelf.

Werken rond het opnemen van verantwoordelijkheid voor het delict en het eigen gedrag

Inzicht bijbrengen in zichzelf, zijn delinquent gedrag, zijn voorgeschiedenis en familiale en sociale context.

Meer inzicht bijbrengen in mogelijke problemen die samenhangen met grensoverschrijdend gedrag.

Aanpakken van problemen die ten grondslag liggen van het plegen van het misdrijf.

Het leren hanteren van constructievere manieren om problemen op te lossen.

Zetten van concrete stappen om de problemen aan te pakken om hier en nu en toekomstgericht moeilijkheden te voorkomen.

Kernfunctie VORMING

De dader bewustmaken van de gevolgen van het misdrijf voor het slachtoffer.


Verhogen van het inlevingsvermogen.

Hem stimuleren om zijn verantwoordelijkheid op te nemen t.a.v. het slachtoffer.

Het inzicht verhogen in het problematisch karakter van het misdrijf.

De verwevenheid inzien van het misdrijf met andere levensdomeinen.

Inzicht bijbrengen in zichzelf, zijn delinquent gedrag, zijn voorgeschiedenis en familiale en sociale context.

Aanleren van sociale vaardigheden

Responsabiliseren van de cliënt i.f.v. opnemen van verantwoordelijkheid voor het eigen welzijn.



2/5 Begeleiding seksuele delinquenten

Definitie: Begeleiding van seksuele delinquenten in het kader van de uitvoering van een justitiële maatregel en straf.

Toelichting: Deze typemodule is bedoeld voor plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag die gevat zijn in een dwingend gerechtelijk kader en sluit aan op taken die voorzien zijn in artikel 9 van het samenwerkingsakkoord van 8 oktober 1998 tussen de federale staat en de Vlaamse Gemeenschap.

Een HSD-team is erkend als gespecialiseerde voorziening voor de begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik.

De dader heeft schade berokkend aan het slachtoffer en zijn/haar omgeving, de samenleving en zijn eigen omgeving. Een begeleiding wil de cliënt stimuleren en in staat stellen om verantwoordelijkheid voor zijn gedrag op te nemen. De begeleiding gebeurt vanuit een herstelgerichte visie.

Randvoorwaarden: Cliënten die ressorteren onder de wettelijke kaders conform het samenwerkingsakkoord. Criteria die van belang zijn bij de beslissing tot in- of uitsluiting:

Mate van minimalisering/ontkenning. Mentaal niveau. Kennis van de Nederlandse taal en eventuele bereidheid om met een tolk te

werken. Eventueel voorkomen van een (primaire) verslavingsproblematiek. Aanwijzingen van ernstige psychopathologie. Aanvaarding van het aanbod. Minderjarigen jonger dan 12 jaar.

Het is steeds een samenspel van die factoren die leidt tot in- of uitsluiten van cliënten. Bij primaire verslavingsproblematiek zal eerst een behandelingsprogramma voorgesteld worden in de daartoe uitgeruste organisaties.



Informatie-, advies en voorlichting geven over relaties en seksualiteit, keuzemogelijkheden en gedragsalternatieven.

De cliënt inzicht laten krijgen in de betekenis en de functie van het grensoverschrijdend gedrag.

De cliënt inzicht laten krijgen op de door hem gemaakte keuzes die hem tot het seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gebracht.

Persoonlijke, relationele, gezins- en maatschappelijke factoren en de dieperliggende problemen, levensgebeurtenissen en tekorten die samenhangen met het seksueel grensoverschrijdend gedrag opsporen en aanpakken. Terreinen waar het goed loopt dienen versterkt te worden.



Cliënt leren hoe hij in de delictketting kan ingrijpen zodat herhaling kan worden voorkomen door het leren kennen van remmers en ontremmers en leren komen tot gedragsalternatieven.


Stimuleren van de empathisch vermogen door het binnenbrengen van de slachtofferdimensie en de maatschappelijke dimensie.

Vaardigheidstraining: aanleren van sociale, communicatieve, relationele, seksuele of probleemoplossingsvaardigheden.


Groepsbegeleiding

10/1 Groepsbegeleiding

Definitie: Ambulante begeleiding van een groep personen met een vergelijkbare problematiek.

Toelichting: Ambulante groepsbegeleiding heeft dezelfde doelstellingen als een individuele begeleiding, maar werkt vanuit een groepsgerichte aanpak. De essentie is dat cliënten met een zelfde problematiek worden samengebracht. De kracht van de groep, het delen van ervaringen, het onderling corrigerend optreden en de onderlinge steun vergemakkelijken of versnellen veranderingen. Acties kunnen dezelfde zijn als in vormingswerk, maar de finaliteit verschilt, het gaat namelijk uitdrukkelijk over hulpverlening. Het resultaat wordt niet gemeten in termen „meer kennis‟ of „meer vaardigheden‟, maar in termen van draagkracht, weerbaarheid, vitaliteit

Deze typemodule kan overlappen met andere thema- of groepsgerichte typemodules, maar krijgt in dergelijke situaties toch voorrang omdat het de bedoeling is om de groepsbegeleidingen binnen de sector in beeld te krijgen. In de toekomst kan de typemodule eventueel opnieuw opgesplitst in thema- of groepsgerichte modules.

Randvoorwaarden: Via een instapgesprek zijn niet alleen de probleembeleving en de oplossingsmogelijkheden verkend, maar wordt ook nagegaan of een groepsbegeleiding voor de cliënt haalbaar is en of de cliënt zelf hiertoe bereid is.


Informeren over de bedoeling en werkwijzen in de groepsbegeleiding en afspraken maken over engagementen binnen de groep (aanwezigheid, veiligheid, deelname aan gesprekken..).

Via het groepsproces bijbrengen en bevorderen van sociale en communicatieve vaardigheden (luisteren, inleving, feedback, herkennen en erkennen van en omgaan met gevoelens).

Via onderlinge bevraging, ervaringsuitwisseling en eventuele oefeningen inzichten verwerven in patronen die het dagelijkse leven beïnvloeden.

Mensen via hun deelname aan de groep uit hun isolement halen.

Mekaar ondersteunen en leren ondersteunen.

Samen leren nadenken over het omgaan met macht en evenwaardigheid in relaties.

Informatie bieden over thema‟s die het sociaal functioneren kunnen verbeteren.


Crisisbegeleiding

11/1 Crisisbegeleiding

Definitie: Kortdurende, intensieve crisisbegeleiding die focust op het bespreekbaar en hanteerbaar maken van de crisis.

Toelichting:

Randvoorwaarden:


In kaart brengen van de crisis

Bespreekbaar maken inhoud en oorzaak van de crisis en de manier waarop hier mee omgegaan wordt (copingmechanismen)

Mobiliseren van en mogelijk bemiddelen met betrokkenen

Stressfactoren wegnemen

Stabiliseren crisis


BIJLAGE: Definities van de functies die in de typemodules begeleiding voorkomen

Begeleiding

Doel: Eén of meerdere van volgende doelstellingen zijn bereikt: de cliënt heeft een beter inzicht in de eigen situatie, een terugval naar een ongewenste probleemsituatie is voorkomen, een problematische situatie of toestand is draaglijk gemaakt, de cliënt heeft meer persoonlijke relationele en sociale vaardigheden om zijn /haar verschillende rollen op te nemen, het evenwicht tussen draagkracht e draaglast is hersteld, de cliënt is beter instaat om zijn sociale leven te organiseren, de draagkracht, zelfstandigheid en vitaliteit zijn toegenomen.

Activiteit: het methodisch (doordacht) en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) aanbieden van persoonlijke, relationele, en praktische hulp, binnen de context van een wederzijds expliciet engagement, en met als doel: werken aan één of meerdere probleemsituaties zodanig dat de cliënt een beter inzicht heeft in de situatie, een terugval of verslechtering voorkomen wordt, de situatie draaglijk, hanteerbaar, of (gedeeltelijk) opgelost wordt. De hulpverlening is er in eerste instantie op gericht het dagelijks functioneren van de cliënt te verbeteren en de cliënt vaardiger te maken in zijn verschillende sociale rollen. Het aanbod kan zowel integraal zijn als aspectueel en kan sterk variëren in aard, structuur, context, duur, intensiteit en frequentie.

Therapie

Therapie is het methodisch en systematisch (gericht op voortgang, tijdsperspectief) begeleidingsproces tussen therapeut en cliënt gericht op gedragsregulatie (het veranderen van het doen), cognitieve beheersing (het veranderen van het perspectief, het denken), en/of het gevoelsmatig ervaren (het ervaren en reguleren van de gevoelens). Therapie houdt in dat actief wordt ingegrepen op de patronen die hardnekkig en langdurig doorwegen en die vaak teruggrijpen naar vroegere ervaringen.

Training

Doel: het functioneren van de cliënt is verbeterd doordat hij/zij een bepaalde vaardigheid heeft ontwikkeld of hersteld.

Activiteit: planmatig en deskundig beïnvloeden van het gebrekkig functioneren van een cliënt dor het aanleren van specifieke vaardigheden (sociaal, administratief, communicatief, pedagogisch….)

Vorming

Doel: de kennis en vaardigheden van cliënten zijn verhoogd Activiteit: vorming en opleidingsactiviteiten

Verblijf

Doel: de cliënt heeft een tijdelijke veilige verblijfplaats, inclusief maaltijden Activiteit: bed, bad en brood worden aangeboden


Opvoedende relatie (opvoedingsondersteuning)

Doel: de cliënt kan bogen op een opvoedende relatie die hem toelaat zich op psycho-affectief vlak volwaardig te ontplooien.

Activiteit: de opvoedende relatie tussen de cliënt en zijn ouders en/of opvoedingsverantwoordelijken wordt, voor zover noodzakelijk, tijdelijk aangevuld of vervangen.

Noot: de functie „opvoedingsondersteuning‟ in één typemodule heeft een iets ruimere betekenis dan deze. Toezicht

Doel: Veilige situatie is gecreëerd waarin de betrokken cliënten eigen activiteiten zelfstandig kunnen uitvoeren of waarin zij beschermd worden tegen externe negatieve invloeden en/of tegen zichzelf.

Activiteit: Het observerend aanwezig zijn, klaar om begeleidend, verzorgend of bewakend op te treden als hier nood aan is.

Bemiddeling

Doel: Een conflict is hanteerbaar of hersteld. Het kan hier zowel gaan om relaties tussen cliënten onderling of tussen cliënten en derden.

Activiteit: Het in contact brengen van 2 partijen zodanig dat een conflict beslecht of hanteerbaar (scheidingsbemiddeling, schuldbemiddeling, tussen cliënt en andere voorziening) wordt.

Verzorging

Doel: de cliënt wordt ondersteund bij lichamelijke verzorging Activiteit: er wordt hulp aangeboden en toezicht gehouden op het vlak van lichamelijke

verzorging (kledij, hygiëne, ADL..)

Belangenbehartiging

Doel: een concrete vraag van een cliënt wordt in zijn/haar naam en met mandaat van de cliënt bij een derde instantie ondersteund en bepleit.

Activiteit: het centrum bepleit (met een duidelijk mandaat van de cliënt) bij derden een positief antwoord op een vraag van een cliënt. Voorbeelden OCMW-steun, sociale huisvesting, regularisatiecommissie asielaanvragen,…

Hulp- en dienstverleningscoördinatie

Doel: het bewaken van de optimale afstemming van de hulp- en dienstverlening op de noden en de hulpvraag van de cliënt in de voortgang van de hulp en dienstverlening.

Activiteit: afstemming, samenhang, coördinatie en continuïteit verzorgen tijdens een proces van hulp- en/of dienstverlening zodat de cliënt steeds het aanbod krijgt die beantwoordt aan zijn vraag en die rekening houdt met zijn maatschappelijke context.

Steunpunt Algemeen Welzijnswerk vzwDiksmuidelaan 36a • 2600 Berchem tel. 03 366 15 40 • fax 03 385 57 05email: [email protected] • www.caw.be • www.steunpunt.be

Typemodules 2011 - · PDF fileBegeleid zelfstandig wonen voor ... Deze bundel bevat een...

Documents

Transcript of Typemodules 2011 - · PDF fileBegeleid zelfstandig wonen voor ... Deze bundel bevat een...