TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid...

27
DE HARK ER Kijk op www.lippenhuizen1.nl voor de digitale Harker in kleur! DOARPSKRANTE foar & fan LIPPENHÚZEN TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 [email protected] In dit nummer onder andere: Zaterdag 29 oktober: Vele activiteiten in dorpshuis de Mande Email adres: [email protected] Gezamenlijke jaarvergadering: 17 december Lees snel! De brief van Sinterklaas!

Transcript of TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid...

Page 1: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

DE HARK ER

Kijk op www.lippenhuizen1.nl voor de digitale Harker in kleur!

D O A R P S K R A N T E f o a r & f a n L I P P E N H Ú Z E N

TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016

[email protected]

In dit nummer onder andere:

Zaterdag 29 oktober: Vele activiteiten in dorpshuis de Mande

Email adres: [email protected]

Gezamenlijke jaarvergadering: 17 december

Lees snel! De brief van Sinterklaas!

Page 3: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 3

Inhoud

Voorwoord

Dorpsagenda 2016

Mededelingenbord

Activiteitenrubriek

Hûs de Mande

Skiednis Lippenhuzen

Keunstskiednis Lippenhuzen

Weeroverzicht september

Schoolkrant OBS de Flecht

De Thornado

DE HARKER COLOFON

Verschijnt 10 x per jaar. Verschijn data 2016

28 september Oplage: 555 stuks. Opmaak:

Geesje van Noordenburg Marten Janswei 10 Tel: 06-25102782 Redactie:

Op zoek naar redactieleden Financieel beheer:

Skelte Aukema, Feestlân 68/a Tel: 466118 Rapen & nieten:

Coördinatie: Hilly Kootstra, De Buorren 146 Tel: 463609 Bezorging:

Coördinatie: Ruurdje Regelink Tel. 463780 Kopiëren: Jan v.d. Bij,

Riekje van der Meer, Durk Tolman, Tine Bergsma. Bankrekening-nummer dorpskrant: NL80 RABO 0322940133

Ingezonden stukken worden alleen geplaatst, wanneer naam en adres bekend zijn bij de redactie.

De redactie is niet aansprakelijk voor fouten (data etc.) in de aangeleverde kopij. Wanneer de redactie het nodig acht, kan zij besluiten een ingezonden stuk niet te

plaatsen. Indien kopij niet op tijd ingeleverd wordt, kan de redactie genoodzaakt zijn voor de

betreffende maand niet tot plaatsen over te gaan. Kopij inleveren bij Geesje van Noordenburg, Marten Janswei 10. Graag uw kopij

digitaal inleveren, in Microsoft Word of RTF-formaat, ook kunt u natuurlijk uw stukje geschreven in een e-mail doen.

EMAIL ADRES: [email protected]

Let Op Let Op!!! Kopij inleveren uiterlijk vrijdag 25 november

Page 4: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 4

Dit weekend ( van zaterdag 29 oktober op zondag 30 oktober ) zetten wij de klok weer een uur terug. ’s Morgen wat eerder licht, ’s avonds eerder donker. Dat wordt weer even omschakelen, de biologische klok moet weer even het juiste ritme vinden. De bomen laten hun bladeren prachtig kleuren, vele mooie paddenstoelen laten zich weer zien, het is herfst en met het mooie weer kan iedereen daar echt van genieten. Wij beginnen weer aan een periode met korte dagen en lange avonden/nachten. De volgende maand heeft Sinterklaas zijn intocht in ons dorp, een spannende tijd voor de kleintjes. Zo is er de komende weken weer van alles te beleven in. In deze editie is hierover en over andere onderwerpen weer van alles te lezen. Ook deze keer weer veel leesplezier en tot november!

Voorwoord

Page 5: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 5

Wanneer Wat gaat er gebeuren Tijd Waar

Niet alle activiteiten worden vermeld in de dorpsagenda, lees ook even verder.

29 okt. Repaircafé 14:00 Dorpshuis de mande

29 okt. Koersbal 14:00 Dorpshuis de mande

29 okt. Dorpscafé 16:30 Dorpshuis de mande

29 okt. Vrij klaverjassen 20:00 Dorpshuis de mande

29 okt. Jeugdwerk:Halloweenspeurtocht 19:00 Lytshus

19 nov. Intocht Sinterklaas

2 dec. Jeugdwerk: filmavond 18:15 Dorpshuis de mande

17 dec. Jeugdwerk: Bowlen 15:15 Drachten

17 dec. Gezamenlijke jaarvergadering 20:00 Dorpshuis de mande

6 jan Jeugdwerk: flessenactie … Lippenhuizen

Hebt u al eens gekeken op de site lippenhuizen1.nl? Daar vindt u alle informatie over ons mooie dorp met een evenementenagenda wat er allemaal te beleven is. Dit is een initiatief om voor alle verenigingen een gezamenlijke dorpsagenda op te zetten om de vele evenementen op elkaar af te stemmen en daar waar mogelijk te bundelen. En ervoor te zorgen dat we geen dubbele evenementen hebben gepland

zodat u een keuze zou moeten maken. Want dat zou zonde zijn!

Dorpsagenda 2016

Page 6: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 6

Concert Opsterlands Strijkers Ensemble d.d. 27 november 27 november geeft het Opsterlands Strijkers Ensemble een uitvoering in de Piterkerk

te Lippenhuizen.

Het concert begint om 15.00 uur. De entree bedraagt 6 euro inclusief 1 consumptie.

Het OSE bestaat uit 13 strijkers (1ste en 2de violen, een alt en 3 celli) en staat onder

leiding van onze dirigent Jan Andries Dijkstra.

We spelen o.a. muziek van Vivaldi, Purcell, en Frank Bridge. Het OSE begeleidt 2

dwarsfluitisten in een stuk van Siegfried Strohbach. Ook spelen de fluitisten een stuk

met orgelbegeleiding.

We willen laten zien dat je ook op oudere leeftijd veel plezier kunt beleven aan het

samen musiceren.

Speelt u ook viool op amateurniveau en heeft u belangstelling, dan bent u van harte

welkom om een repetitie bij te wonen.

Lieve kinderen van Lippenhuizen, Hier een bericht van sinterklaas vanuit Spanje…voor alle kindertjes van Oranje. Het duurt niet lang meer en wij varen weer uit naar Nederland. Ook dit jaar kom ik weer met vele pieten hand in hand. Zaterdag 19 november is de dag dat ik in Lippenhuizen aankomen mag. Vorig jaar was het een wel heel speciale dag….Twee pieten gingen immers met elkaar trouwen en jullie gingen een feestje met ze bouwen. Ook dit jaar wordt het weer een groot feest, dus zorg dat je bent geweest. Sinterklaas komt bij school een uur of tien en om twaalf uur houden we het weer voor gezien. Heb je wat moois gemaakt of wil je een stukje doen voor de Sint, zorg dan dat de brievenbus Piet dit vindt.

Deze brievenbus hangt tussen 14 en 18 november bij het dorpshuis en wie weet is de brievenbus Piet wel thuis…. Ook dit jaar willen we het feest voor de kinderen weer laten slagen, daarom wil ik ook de grote kinderen wat vragen… In week 45 zal het programma zijn ronde doen, dan vraagt Sint jullie om wat extra poen. De hoeveelheid maakt niet uit. Alle beetjes helpen en met ieders hulp kan het feestje ook dit jaar weer uit. U kunt uw bijdrage doen in de dan bijgevoegde envelop, dan halen mijn hulppieten deze in week 46 weer op. Wij verheugen ons erop om jullie te zien!

Sint en Piet

Mededelingenbord

Page 7: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 7

Nieuws Buurtbus

Opsterland

Qbuzz Buurtbus 104

Gaat met ingang van 11 december 2016,

verder als

Arriva Buurtbus 104

Het brengt een paar veranderingen met zich mee : - Reizen met OV kaart ( laag tarief ) is nu ook mogelijk in onze buurtbus

- 10 rittenkaarten komen te vervallen, oude kaarten zijn geldig t/m maart

2017

- Tarieven na 11 december, enkele rit voltarief 2,00 en enkele rit

reductietarief 1,20

- Reductietarief van 4 tot 11 jaar en 65 plus - 0 tot 4 jaar is gratis

- Kaartjes en dienstregeling zijn in de bus verkrijgbaar

- Wat gelijk is gebleven, de service die u van ons gewend bent

- Rijdt van maandag tot en met vrijdag ( niet op zon en feestdagen )

- Van 7.15 uur tot 19.20 uur ( tijdens schoolvakanties van 9.28 uur tot

18.42 uur )

- Route: Tijnje - Gorredijk - Allardsoog v.v.

- Wanneer u mee wil, de handopsteken is voldoende, ook buiten de haltes

- Mensen hulpbehoevend of met rollator zijn natuurlijk ook van harte

welkom

- De bus wordt bestuurd door vriendelijke en behulpzame vrijwillige

chauffeurs

104 Buurtbus Opsterland

De Buurtbus rijdt voor iedereen, ook voor u !

Page 8: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 8

Nieuws vanuit glasvezel project in buitengebied van Hemrik, Lippenhuizen en Wijnjewoude. Het afgelopen half jaar hebben wij als werkgroep diverse gesprekken gehad met andere werkgroepen elders uit de Provincie. Daarnaast ook met de wethouder gesproken om te kijken naar coöperatie mogelijkheden binnen de gemeente Opsterland. Dit alles om een betaalbaar en vrij glasvezel netwerk in het buitengebied te realiseren. Het blijkt dat alle initiatieven tegen dezelfde problemen opliepen om met subsidie een netwerk aan te leggen en daarna te onderhouden. Wij hebben als werkgroepen samen dit probleem bij de Provincie Fryslân neergelegd, dat het anders moet en hierbij met goede voorbeelden uit andere provincies. Dit heeft er nu voor gezorgd dat Kabelnoord in de gehele Provincie Fryslân een glasvezel netwerk gaat aanleggen in het buitengebied. Kabelnoord verzorgt momenteel in gemeentes als Dantumadiel, Kollumerland CA, Dongeradeel, Ameland en Schiermonnikoog het glasvezelnetwerk. De bedoeling is dat de Provincie en de andere gemeentes ook mede-eigenaar worden van het glasvezelnetwerk in de Provincie Fryslân. De komende tijd zijn juristen van beide partijen bezig de praktische en juridische haalbaarheid van deze constructie te onderzoeken. De analyse van de juridische risico’s vraagt zorgvuldigheid en, naar nu blijkt, nog wat meer tijd. Kortom er is nog wat meer tijd nodig voordat wij los kunnen in Hemrik, Lippenhuizen en Wijnjewoude. De voorlopige planning na het besluit van de Provincie zal er als volgt uit zien, zie fig 1. Waarbij als alles vlot verloopt wij ergens in het nieuwe jaar bij u terugkomen samen met Kabelnoord en de Gemeente Opsterland om het totale uitrolplan inclusief kosten met u te delen. Daarna de vraag aan een ieder of men mee wil doen. Wanneer de schep in de grond kan hoort u dan ook.

Fig 1.

Namens de werkgroep: Binne Visser ( Hemrik)

Page 9: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 9

Website Lippenhuizen: www.lippenhuizen1.nl

Emailadres: [email protected]

Glasvezel in Lippenhuizen

Glasvezel is hot onderwerp in Friesland iedereen wil graag snel internetten, De voordelen van glasvezel

een stabiele snelheid Supersnel uploaden en downloaden De internetsnelheden tot 500 Mbit/s

In Opsterland waren er een paar initiatieven van uit de dorpen

Wijnjewoude- Hemrik

commercieel partij Hak (Opsterland op glas)

en een partij in Jonkersland Er is nu besloten door de Provincie Fryslan samen met de gemeenten dat er nu van bovenaf gecoördineerd gaat worden De provincie en de Gemeenten zullen participeren in een Netwerk bedrijf En zullen ook Financieel bijdragen Het gaat gebeuren: KabelNoord gaat het platteland van Friesland voorzien van glasvezel Alle laatste nieuws staat op: www.friesland.opglas.nl Het is bedoeling om eerst de witte ( buiten) gebieden te voorzien van glasvezel Lippenhuizen zal natuurlijk ook worden meegenomen De drie samenwerkende gemeentes: Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland (OWO) zullen z.s.m een informatieavond organiseren. Tevens heeft de gemeente Opsterland hier een projectleider voor aangesteld In Juni 2016 was dit ongeveer de planning

selectie markt partijen voor netwerk bedrijf (gereed voor de bouwvak)

vergunningen etc.

proefprojecten in een paar dorpen november 2016

Aanbesteding aanleg 1 november 2016

Start aanleg 1 december 2016

Plaatselijk Belang Hinke Heida Voorzitter 06-34869736

Gerrit Prikken Penningmeester 464812

Douwina Bantema Notlant 654968

Jan Blaauw Lid 465707

Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

Page 12: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 12

Jeugdwerk Lippenhuizen

Zondag 25 september zijn we met een hele groep naar Leeuwarden afgereisd, daar heeft de jeugd zich heerlijk kunnen uitleven op de Wipe Out baan van de Grote Keizer, ook wel Battle Run genoemd. Het was hilariteit alom en sommige onderdelen waren nog behoorlijk lastig! We hebben genoten, mede ook dankzij het mooie weer! De eerstvolgende activiteit is de CrazyHalloweenspeurtocht door ons dorp. Het kan dus zomaar zo zijn dat onze jeugd bij u aanbelt voor bijvoorbeeld een gekookt eitje… Hopelijk mogen we op uw medewerking rekenen!

Zaterdag 29 oktober : CrazyHalloweenspeurtocht. Tijd : 19.00 – 21.00 uur Waar : verzamelen op schoolplein obs de Flecht Opgave : geen Ga met je team door het duistere dorp en haal mysterieuze objecten bij de verscholen Halloween “vossen” en bij adressen uit ons dorp, maar…..pas op voor de jagers! Zij zullen er alles aan doen om jullie te pakken…

Vrijdag 2 december: Filmavond Tijd : groep 7&8 : 18.15 uur en VO: 20.15 uur Waar : dorpshuis de Mande opgave : geen

Zaterdag 17 december: Magic Bowlen

Tijd : vertrek om 15.15 uur vanaf dorpshuis Waar : Bowling Drachten ( Van der Valk) Opgave : uiterlijk 10 november via de mail:

[email protected] . Vol = Vol! Niet via de site

opgeven! Kosten : € 2,50

Vrijdag 6 januari 2017: Flessenactie!

De kosten van een activiteit zijn altijd €1,- , tenzij anders vermeld. Check ook regelmatig onze website: www.jeugdwerklippenhuizen.nl

Activiteitenrubriek

Page 14: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 14

Plaatselijk Belang

IJsclub Us Nocht

Liphústerfeest

Dorpshuis

Datum: zaterdag 17 december

Tijd: 20.00 uur

Plaats: Dorpshûs “de Mande”

(agenda, verslagen en notulen komen in de Harker van november)

Seizoen 2016 – 2017

Vrij Klaverjassen

Hûs “De Mande” Lippenhuizen

zaterdagavond 29 oktober

Er wordt gespeeld om vleesprijzen

Aanvang 20.00 uur.

Inleggeld: € 3,50

Kom ook eens een avondje gezellig een kaartje leggen!

Page 15: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 15

Beste Liphústers

Het was een drukke zomer. De “werkgroep corso” van Vrouwen van Nu, bij gestaan door 2 mannen: Durk Tolman en Sietse Bosma, heeft de hele zomer hard gewerkt aan de corsowagen en heel veel vrouwen waren ingeschakeld om het geheel van bloemen te voorzien. Het resultaat was te bewonderen tijdens de optocht. Nu is alles weer “back to normal” en laten we ons leiden door het voorbereide programma. Als deze Harker in de bus ligt, begint voor

Vrouwen van Nu het nieuwe seizoen. Iedereen kan zich intekenen voor de cursussen en workshops voor het komende seizoen. Een paar voorbeelden: Glasworkshop door Jan Hooghiemstra. Datum: vrijdag 4 november 2016. Aanvang: 9.30 uur. Plaats: Oentsjerk. Wist u dat in principe elke vrouw uit Lippenhuizen als gast mee kan doen? De prijs voor deelname ligt dan iets hoger dan het bedrag(je) dat de leden betalen. Kijk maar eens in het programmaboekje. Er hangt er één in Hûs de Mande aan het prikbord in de hal en bij Faber in de winkel is ook een inkijkexemplaar. Tot de volgende Harker staat er op ons programma:

25 okt. ’16: Arja Looyen en Greta vd Veen Brainfitness.

22 nov.’16: Gerda Noordam Met verhalen en muziek

Ook de interesse groepen gaan weer van start.

De Leesgroep gaat dan aan het eerste boek beginnen. De Tuinclub was de hele zomer actief. Er zijn verschillende excursies geweest

en de tuinclubleden hebben genoten van een tuinbuffet. Nordic Walking Hap en Stap ( 10 jarig bestaan). Er wordt weer gewandeld op maandag en geknutseld op dinsdag. De leden van de schildersgroep, en de culturele groep denken na over nieuwe

activiteiten b.v. bezoek aan een museum, concert enz. Kortom, er is dus van alles te doen. Wie lid wil worden of info wil over Vrouwen van Nu kan Fenna Liemburg bellen: 0513 46 50 01 We zijn ook op internet te vinden: www.vrouwenvannu.nl/lippenhuizen en www.vrouwenvannu.nl/fryslan.

Els Hoogeveen

Page 16: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 16

Vrouwen van nu deel 2 Op de eerste bijeenkomst van het seizoen worden altijd de cursussen, workshops en alle

activiteiten doorgenomen en liggen de intekenlijsten klaar voor het hele seizoen. Het is dus

meest een drukke avond en daarom begonnen we deze keer om 19.00 uur.

Voorzitter Els Hoogeveen heette iedereen welkom en met elkaar stonden we even stil bij het

zo plotseling overlijden van ons lid Rina Leenhouts. Door het aansteken van een kaars was zij

deze avond toch symbolisch aanwezig. Els blikte even terug op het Liphúster feest en het zo

succesvolle bloemencorso, waaraan heel veel dames, met steun van een aantal partners

hebben deelgenomen. De wagen van de Vrouwen van Nu was heel smaakvol en oogstte veel

lof van iedereen. Intussen kwam de spreker van deze avond, de heer Huite Zonderland binnen

en werd van harte welkom geheten. Naast alle aangegeven activiteiten, die in het prachtig

verzorgde jaarboekje staan aangegeven, tipte Els de Vrouwen van Nu beurs op 13 oktober en

de reizen, die de Provinciale reiscommissie verzorgt. De notulen van de vorige bijeenkomst

werden onder dankzegging goedgekeurd. Het afdelingsreisje naar Leeuwarden op 12 oktober

werd nog onder de aandacht gebracht. In de rondvraag bedankten diverse dames voor de

ontvangen attenties.

Na de pauze was het woord aan de heer

Zonderland. Hij vertelde aan de hand van een

familieportret over de samenstelling van zijn gezin

en hoe de hele familie betrokken raakte bij het

turnen. Zowel zijn echtgenote Sophie als hij zelf

waren altijd al met gym bezig en bijalle vier

kinderen was het heel gewoon dat ze al op jonge

leeftijd naar gymles gingen. Dit was niet alleen

voor de lenigheid, maar zeker ook voor de sociale

aspecten. Geeske, de oudste dochter turnde tot

haar 14e. Ze deed nog aan acrogym en legde zich toe op kinderfysiotherapie. Herre was heel

goed in teamverband, maar besloot in 2009 dat er geen progressie meer in zijn turnen zat,

werd later sportinstructeur bij de politie en werkt nu bij Sportstad Heerenveen. Johan turnde

ook, maar kende veel tegenslagen met ziekte. Hij voetbalde nog een jaar bij S.c. Heerenveen,

maar koos toch voor een studie bouwkunde en voelt zich daar prima bij. Het was niet alleen

turnen in huize Zonderland. Alle vier kinderen speelden ook steeds muziek, maar toch trok het

turnen meer. Het belangrijkste deel van de lezing ging natuurlijk over Epke, die al 4 keer

sportman van het jaar is geweest. Begonnen bij g.v. Dos in Lemmer, werd het later

Heerenveen, waar i.v.m. de kosten de stichting Topturnen Heren werd gestart en waar Gerard

Speerstra (toen net van het CIOS) er zijn hele ziel en zaligheid inzette. Mede dankzij zijn inzet

brak Epke op 18 jarige leeftijd door en kwalificeerde zich voor de Olympische Spelen.

Zonderland kon er gloedvol over vertellen en illustreerde zijn verhalen met enkele korte

filmpjes, die hij zelf bekeek alsof hij ze niet eerder had gezien, waarvan hij genoot en je af en

toe zijn hele wezen trots zag worden op wat Epke presteerde. Na de pauze werden er heel

wat vragen op Zonderland afgevuurd. Zoals het nu lijkt gaat Epke nog door met turnen, maar

legt hij zich voorlopig toe op zijn coschappen geneeskunde. Het is wel zijn bedoeling in 2017

naar Montreal te gaan en daarna wil hij van jaar tot jaar bekijken, wat er nog mogelijk is.

Verdere vragen gingen o.a. over het eten van topsporters en over de jurering van de uit te

voeren oefeningen, waarbij je ontdekt dat er veel meer achter zit, dan je op televisie ziet.

Zonderland toonde dit ook door af te sluiten met een filmpje over de bewegingsanalyse van

de rekstokoefening van Epke.

Els bedankte de spreker voor zijn leuke uiteenzetting en de zaal bedankte hem met een

daverend applaus.

Hieke Jaarsma

Page 17: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 17

Kerstmusical Het meisje met de zwavelstokjes

Circa 34 kinderen van de basisscholen in Lippenhuizen en Hemrik repeteren vanaf de herfstvakantie vol enthousiasme wekelijks in basisschool De Flecht voor de kerstmusical ‘Het meisje met de zwavelstokjes’. Deze unieke musical wordt op vrijdagavond 23 december 19.00 uur en zaterdagavond 24 december 19.00 uur tweemaal opgevoerd in een sfeervolle Piterkerk in Lippenhuizen. Bij voldoende belangstelling wordt zaterdagmiddag 24 december 15.30 uur een derde voorstelling gegeven. Ontroerend verhaal Het meisje met de zwavelstokjes is een ontroerend mooie bewerking van het wereldberoemde verhaal van Hans Christian Andersen. En arm meisje moet

zwavelstokjes verkopen om te kunnen leven. Helaas heeft niemand interesse in haar koopwaar. Dan steekt zij, tegen de bittere kou een zwavelstokje aan… en belandt in een prachtige droomwereld. Achter de schermen… De kinderen die meedoen, zingen mee in het Sterrenkoor of spelen een rol in de toneelgroep. Het Sterrenkoor en de solisten worden muzikaal begeleid door Jan Andries Dijkstra (piano), Johan Cnossen (dwarsfluit) en Ymkje Postma (bas). Intussen wordt achter de schermen door vele mensen al hard gewerkt aan het decor, de kleding, de aankleding van de kerk… Het belooft in december een prachtig spektakel te worden. Maak het lekkerste kerstkoekje en win een VIP-arrangement! Met 2 personen naar kerstmusical Het meisje met de zwavelstokjes Het is alweer twee jaar geleden dat de eigengemaakte kerstballenwedstrijd bij de toenmalige kerstmusical Het mooiste geschenk een groot succes was. Dit jaar voor alle Liphústers (jong en oud) een nieuwe uitdaging. Veel mensen zijn in de ban van Heel Holland Bakt. Het lijkt ons geweldig om Lippenhuizen aan het bakken te krijgen. Spelregels Om mee te dingen naar de prijs, lever je 10 zelfgemaakte kerstkoekjes met het recept op zaterdag 17 december 2016 tussen 16.00 en 17.00 uur in bij Doete Cnossen aan de Tjalling Harkeswei 7 in Lippenhuizen. Wie bakt het lekkerste, creatiefste kerstkoekje? Een deskundige jury gaat alle koekjes beoordelen. Diegene met het lekkerste en origineelste kerstkoekje wint een VIP-arrangement: met 2 personen naar kerstmusical Het meisje met de zwavelstokjes op zaterdagavond 24 december 2016

Page 18: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 18

in de Piterkerk in Lippenhuizen. We proberen te regelen dat het winnende koekje als traktatie tijdens de musical worden uitgedeeld aan het publiek. Vragen? Heb je nog vragen of wil je meer informatie over de kerstkoekjeswedstrijd? Bel of mail dan met Doete Cnossen, tel. 0513-463344, [email protected] In de volgende Harker meer nieuws over de kerstmusical en koekjesactie. Volg ons intussen op:

piterkerklippenhuizen.nl Piterkerk / tel. 06-13583577

Kerstmusical Het meisje met de zwavelstokjes is een initiatief van de activiteitencommissie Piterkerk.

Rooster kerkdiensten Protestantse Gemeente Lippenhuizen/Hemrik 2016

Datum Tijd Voorganger Dienst te 30 okt 10.00 Ds. P. Hulshof Lippenhuizen 06 nov 10.00 Da. W. Roobol Langezwaag 13 nov 10.00 Da. C.N. Bark Langezwaag 20 nov 10.00 Ds. P. Crom Lippenhuizen herdenking

overledenen 27 nov 10.00 Ds. J. Deuzeman Lippenhuizen 1e Advent 04 dec 10.00 Ds. J.N. Jurjens Langezwaag 2e Advent De diensten in Lippenhuizen vinden vanaf nu weer plaats in de gerestaureerde Piterkerk, tel. 06-13583577

Vaste (Seizoens) activiteiten

Iedere maandagavond 20.00 tot 22.00 uur Melomania oefenavond

Iedere maandag biljarten

Iedere donderdag Club klaverjassen 20.00 Hûs de Mande Voor informatie: Roel de Jong (464660) / Tjidsger Rozenberg (463997)

Iedere donderdag Koor Lippenhuizen/Hemrik 19.30 Consistorie

Speel-o-theek Lippenhuizen; 1x maandag per maand van 14.00 tot 15.30 u. en 19.00 tot 20.00 u.

Hummelmande; Elke ma-/di-/do- en vrijdagochtend geopend vanaf 8.30 u. Gesloten tijdens de schoolvakanties.

Kerkdiensten

Page 19: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 19

Nieuwsbrief Hûs de Mande oktober 2016 Het seizoen 2016 & 2017 is weer begonnen…. en hoe…in een bomvolle Master Bosga seal hebben we met elkaar kunnen genieten van een geweldig stuk van Achema Culpa “mei it teaterstik Kredyt”. Onze boekhouder Jurjen van der Meer is samen met Jantsje weer druk in de weer om het financiële jaarverslag van het afgelopen seizoen op te maken. Wij zullen het financiële verslag presenteren op de gezamenlijke jaarvergadering met Plaatselijk belang & IJsclub & Liphuster Feest op zaterdag 17 december. Ook is er het eerste afstemmingsoverleg geweest met alle verenigingen uit Lippenhuizen, de evenementen agenda is te bewonderen op de site van www.lippenhuizeneen.nl Ook in de Mande dit jaar weer verschillende soorten activiteiten, zodat er voor iedereen wat te genieten valt… Vorige maand heeft de presentatie plaats gevonden van de verschillende ontwerpen van ons nieuwe MFA. Gezien de reacties uit het dorp, de verschillende gebruikers en vanuit de verschillende werkgroepen zijn we als stuurgroep positief gestemd. We liggen op koers, zodat we in de winter van 2017&2018 met elkaar verhuizen naar het sportveld. In een nieuwe gezamenlijke huisvesting. We zijn al aan het nadenken hoe we ‘afscheid’ moeten nemen van ons oude dorpshuis, ideeën….zijn van harte welkom.

NOG ANDERHALF SEIZOEN …….. HÛS DE MANDE ……. WINTER 2017 & 2018 OVER NAAR HET MFA.

Zaterdag 29 oktober Dorpscafé….

Koersbal om 14.00 uur

Repair café om 14.00 uur

Dorpscafé 16.30 tot 20.00 uur

17.30 tot 19.30 is de ‘Duitse’ keuken open!!!

en voor de kinderen de gymzaal…

Vrij klaverjassen vanaf 20.00 uur

Wist u dat ……

Pinnen in de Mande mogelijk is en steeds vaker wordt gebruikt!

Een pub-quiz in de maak is..?

We ook weer aan het nadenken zijn over meer muziek & theater & toneel &

sprekers & historische verhalen > volg de agenda!

Repair café dit jaar ook met ….als je broek kapot is?

Zaterdag 17 december jaarvergadering…

Hûs de Mande

Page 20: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 20

Het seizoen 2016 & 2017 nog 1x een donateursbijdrage vragen en het seizoen

2017 & 2018 erop vertrouwen dat onze trouwe donateurs mee overgaan naar Nieuw Dorpshuis

Lippenhuizen

Het kan nog steeds een feestje in de Mande, tot en met DE winter van 2017 is het nog mogelijk…………

een verjaardag & jubileum & buurtfeestje….. kom naar Hûs de Mande vraag naar een arrangement op maat!

Voor meer informatie Thea de Vries 06 50445471

Hús de Mande ....thús yn de Mande! Hús de Mande ....thús yn de Mande!

Page 21: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 21

Underwiis 5

De klepperman ( klepperman is een nachtwaker )

Zou ik voor den klepper vrezen

Oh ! Die lieve brave man Maakt dat ik gerust kan wezen

En ook veilig slapen kan Moederlief ik geloof het vast

Dat hij op de dieven past Lieve klepper hou de wacht Ik ga slapen, goede nacht.

Die altoos veel moet snappen

En zoete taal wil Ziet zelden zig bemint

Zou ik mijn tijd besteden Aan duizend nietigheden

‘k Heb daar geen voordeel van Mijn lessen wil ik leeren Mijn meester wil ik eeren

Dan word ik haast een man.

Yn 1666 is master Jochem Kornelisz. al net mear yn Lippenhuzen, want yn augustus fan dat jier bart master Jan Folkertsz. 15 gûne foar in jier foarsjongen. Dat is gelyks ek syn lêste lean, want ien jier letter stiet Gerbrand Jansz. hjir foar de klasse. Foar de beneaming fan de master moasten de leden fan it tsjerkebestjoer by inoar komme om in kar út de kandidaten te meitsjen. Tsjintwurdich mei al ús elektroanyske apparaten giet dat rap en maklik, mar doe moast in sekere Hylke Wibes rinnende wei der op út om dy bestjoersleden berjocht te jaan. Hy koe der fjouwer stoeren, 20 sinten dus, mei fertsjinje. It sil doe grif net sa west wêze, dat de aginda der by moast om te sjen as it wol paste, want dan bleau Hylke Wibes oan it rinnen om op in geskikte dei eltsenien by inoar te krijen. Dizze master koe ek noch wol wat mear as foar master spylje. Yn novimber 1667 koe hy foar it himmeljen fan de pastorije 6 gûnen en 7 stoeren fertsjinje. De skoalle hat doe grif ek net sa bêst mear west , want de flier moast reparearre wurde. Dêr hoegde de doarpstimmerman net foar te kommen, want dat dy master sels wol. De tsjerke krige dêrfoar in rekkening fan 12 stoeren. No soe men sizze fan 60 sinten dat it kostje moast, mar yn dy tiid die men dat net. As in karwei bygelyks 7 gûne en 64 sinten wie, dan prate men fan 7 gûne, 12 stoeren en 4 penningen as duiten. Doe ‘t de bingel ( klepel ) út de klok stikken wie, koe master Gerbrand ek dat meitsje. Ek jûns siet master net stil, want blykber hie hy noch in soarte fan herberch, want der komt in rekken by de tsjerke foar fertarringen brûkt by in gearkomst fan dominy Luynga en bysitter Wytse Sytsesz by master oan hûs foar 2 gûne en 8 penningen. In bysitter wie in soarte fan wethâlder. Yn dit gefal wie dy Wytse Sytsesz bysitter by it rjochtshûs yn Lippenhuzen. Master Gerbrand syn lean skommele nochal wat. Yn

Skiednis fan Lippenhuzen

Page 22: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 22

1667 koe hy 36 gûne barre. Dat hat grif net te folle west, want it jier derop krige hy hast it dûbele, 70 gûne. 1669 en 1670 wienen foar him fette jierren, want doe hie hy in topsalaris fan 100 gûne yn ‘t jier Grif hat dat tefolle west, want yn 1671 moast hy it mei 69 gûne dwaan. It kin ek sa west wêze, dat dy ferskillen yn beleaning ûntstienen troch dat neist syn lean as master der ek oare posten by opteld waarden, want dat kaam yn de rekkenboeken ek wol foar. Nei master Gerbrand kaam yn 1672 master Pieter Douwes. It lean fan master Pieter skommele sa om de 50 gûne yn ‘t jier. Yn de rekkenboeken komt it foar dat syn lean nei trije jier pas útbetelle waard, as soms nei twa jier. Dat is grif net sa west , want it tsjerke bestjoer beneamde út har leden in rendant, in pinningmaster dus, dy ‘t alle ynkomsten en útjeften by hold. Foaral yn de jierren 1600-1700 waarden net elk jier de boeken kontrolearre. Men sloech wol ris in jier, soms twa jier oer. Dy rendant hold alle rekkentsjes en sa wol goed by, allinne syn skriuwen wie meastal hast net te lêzen. Dêrom moast master, as de boeken neisjoen wurde moasten, alle posten yn dy boeken opskriuwe. Dêrom liket it soms dat master syn lean fan trije jier yn ien kear barde, mar dan binne dy posten fan trije jier gewoan byinoar opteld, mar wol elk jier útbetelle. Der waard doe ek al belesting heven,want de Grytman ( boargemaster )en de bysitters en oare amtners moasten fansels lean hawwe. Master Pieter moast krekt as folle mear minsken belesting betelje, it saneamde skoarstienjild. Dat hold yn, dat minsken, dy ‘t it wat better hienen en yn in hûs mei in skoarstien wennen, dêr belesting oer betelje moasten. In hûs mei in skoarstien hie net elkenien, dat wie in lúkse, in gat yn it dak wie foar de measten gewoan. Tsjintwurdich hat ek net elk hûs in skoarstien, faaks soe de gemeente der oer tinke kinne om hûzen mei wol in skoarstien der fia in oanslach foar betelje te litten. Ik sil har de tip mar net jaan. Master Pieter hat hjir de skoalle 20 jier tsjinne en dat wie folle langer as syn opfolger Aize Fokkes, dy ‘t hjir mar in pear jier bleau. Yn 1697 komt master Frietse Rintses. Koe hy yn de earste jierren noch 100 gûne barre, yn 1700 sakke dat nei 20 gûne. Dat liket net sa bêst foar master Frietse, mar sa wie it net! Hy wie n.l. ek “ mr. Gortmaker “ en dat frege nochal wat tiid en dêrom kaam Ruurd Eelkes by him oan skoalle om in part fan syn wurk oer te nimmen. It lean fan master Ruurd moast master Frietse betelje. Master Ruurd stie dan ek mear foar de klasse as Frietse.

Troch W. van der Sluis

Page 23: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 23

Kunst en dorpsgeschiedenis deel 9, De Liphúster harker

Handwerktuig

De harker die de omslag van de gelijknamige dorpskrant van Lippenhúzen siert en het beeld de Harker in Lippenhuizen herinneren aan arbeidsintensief werk, zoals dat vroeger uitgevoerd werd. Hooi, gedroogd gras, was naast voederbieten, haver of andere graansoorten eeuwenlang een belangrijk veevoedergewas en een belangrijk product voor het van oorsprong boeren- en

turfdorp Lippenhúzen. Hooien gebeurde vroeger uitsluitend handmatig met een zeis, hark en hooivork. Vóór de mechanisatie was, op het dorsen van graan na, hooien het meest arbeidsintensieve werk. In de door Wolters uitgegeven serie schoolplaten Het volle leven is van Cornelis Jetses de plaat ‘Aan ‘t hooien en maaien’ opgenomen. Op het afgebeelde detail van deze schilderachtige impressie zijn op de voorgrond de hooihark en zeis te zien. Er bestaat nog een schoolplaat Juli, ‘Hooimaand’ genoemd, omdat het gras dan rijp was om gedroogd te worden. Hooimaaien

Toen ik als kind eens mocht ‘helpen’ hooien, heb ik ervaren hoe inspannend dat harken en keren van hooi was. De precisie waarmee boerenjongens in mijn ogen toen schijnbaar achteloos hooi harkten en opstapelden maakte diepe indruk op me. Als stadskind genoot ik vooral van de speciale geur van het in volle bloei staande grasland en de onbestemde kleurenwaas die daarover leek te liggen. Dat zag ik niet in de stadsparken of op de ingezaaide rotondes. Wanneer die waas oploste, zou het ‘wuivende boerengras’ weggemaaid worden.

In het door J. le Francq van Berkhey geschreven boek Natuurlyke historie van Holland, dat in 1811 is uitgegeven door P.H. Trap in Leiden, staat daarover: “Wanneer het zaad is gezet en de purperachtige kleur geelachtig wordt, dan is het hoog tijd om te maaijen, dewijl anders het zaad afvalt en het hooigras taai wordt en verdort.” In deel 9 staan op het afgebeelde detail van plaat XXXXVIII uit het ‘Zesde hoofdstuk, bevattende eene beschrijving van het hooimaaijen, het hooijen en de werktuigen’ van links naar rechts een hooivork, draagvork, hooihark, maaizeis en strekel.* Eerbetoon

Het beeld Liphúster Harker staat sinds 2015 voor het uit 1962 stammende Hús de Mande onder het al eerder beschreven keramieken dorpswapentableau. De plaatstalen sculptuur heeft reliëf door de gebogen en aaneengelaste delen, bijvoorbeeld de vereenvoudigde knuisten rond de stok van de hark, de openstaande kraag van de kiel, de klep van de pet en de plooien en vouwen in de broek van de Harker. Deze harkerfiguur met Liphúster hark is een

eerbetoon aan de gereedschapsmaker, brievengaarder of postkantoorhouder Fokke Smeding (1866-1922). Hij is de man die de nog steeds bekende Liphúster hark ontwierp. Het beeld is gemaakt door P. de Jong en in 1999 in het kader van de dorpsvernieuwing onthuld door de heer W. M. Cornelis, toenmalig burgemeester van

Kuenst Skiednis fan Lippenhuzen

Page 24: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 24

Opsterland. Het beeld staat sinds 2015 bij het in 2012 heringerichte Hús De Mande aan De Buorren 49, waar het meer ruimte heeft dan op de oude locatie aan de Boarsterdyk. Harktype

De Friese Liphúster harker van de Jong is een donkergekleurd glanzende beeld op een smalle plaat van hetzelfde materiaal die met hoog uitstekende bouten op een lage vierkante witgeschilderde betonnen sokkel is bevestigd. De wijdbeens op zijn klompen staande figuur houdt met beide handen een 23-tands hooihark vast. De Liphúster hooihark had meer tanden dan de 16-tandse Groningse en

Drentse hooiharken. Voor het harken lag het hooi, of beter het afgemaaide ‘hooigras’, waar het was gevallen tot het werd gewierst. Dit is het op een rij harken in lange stroken, die ook wel zwaden genoemd werden. Het hooi was zo beter bestand tegen de ochtenddauw. Vervolgens werd het tot drie keer per dag met hooivorken gekeerd om alle lagen van de zwaden in contact te brengen met de zon, als het weer meewerkte. Wanneer het hooi droog genoeg was, werd het geopperd, in grote stapels bijeengeharkt om daarna met hooivorken ‘handvollen’ op ruiters, oppers, hooimijten (hooibergen) of roken te stapelen. Het daarbij afgevallen hooi werd weer bijeengeharkt. Vakmanschap

De houten hooihark is al eeuwenoud en werd door vaklui gemaakt, bijvoorbeeld door de wagenmaker, een ambachtsman of gereedschapsmaker. Aan het eind van de 19de eeuw kwamen er andere, industrieel vervaardigde modellen van ijzer bij. Deze exemplaren hadden meestal licht gekromde tanden, in tegenstelling tot de traditionele harken van hout, zoals de Liphúster, die altijd rechte tanden hadden. In de twintigste eeuw volgden nog meer variaties en kwamen er ook rechts- of dubbelgetande harken en ook wel schuine harken van kunststof. Al snel volgden de mechanische

harken. De traditionele handhooihark, zoals afgebeeld in het beeld voor Hús De Mande, was en is nog steeds een stil en efficiënt handwerktuig om gemaaid gras of dode bladeren mee bijeen te harken. Een aantal boeren gebruikt de (ouderwetse) hooihark nog altijd voor gras dat niet bereikbaar is met die mechanische harken. Krachtmeting De stalen harker heeft vanaf de onthulling tot de verhuizing naar Hús de Mande in het centrum van het dorp aan de Boarsterdyk gestaan tegenover Supermarkt Aksent. Tegen de onder zwart- en boven witgeschilderde bakstenen gevel vielen de - op de foto met een halsdoek versierde - harker en zijn hark extra op. De ‘Liphúster’ die hij vasthoudt, werd van eind 19de eeuw tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw verkocht en gemaakt in de kuiperij van Anne en later diens zoon Fokke de Groot. Deze Liphúster stond bekend als de beste hooihark van de hele streek. Dit handwerktuig was zo sterk dat een volwassen man er met gemak aan kon blijven hangen, maar verder was het werktuig licht en buigzaam, waardoor je er fijn mee kon harken. Nu houdt de jeugd nog harkwedstrijden ‘wie het langste aan de hark blijft hangen’. Daarvoor kun je alleen een hark van de beste kwaliteit gebruiken: een echte Liphúster.

Lippenhuizen, Aldtsjerk, 2016, ©Gerhild van Rooij, www.gerhildvanrooij.nl *J. le Francq van Berkhey, Natuurlyke historie van Holland, www.dbnl.org, © 2014

Bronnen Zie in de tekst; oral history Dorpshuis Hús De Mande; Gerhilds 49ste Kunstrubriek, Pluskrant.nl; www.alleplaatsenopdefiets.nl; www.dbnl.org; www.erfgoedinzicht.be; www.keunstwurk.nl; www.lippenhuizeneen.nl

Page 25: TWINTIGSTE JAARGANG NR. 8 OKTOBER 2016 DE HARK ER · Douwina Bantema Notlant 654968 Jan Blaauw Lid 465707 Nynke Tibbesma Lid 465544 (telefoonnummers beginnen uiterraard met 0513)

De Harker [email protected] 25

De totale hoeveelheid neerslag is 35 mm en was vorig jaar 90 mm.

Gemiddelde max. temp. is 21.3 gr. en was vorig jaar 17,8 gr. Gemiddelde min. temp. is 14,3 gr. en was vorig jaar 9,7 gr.

Meer- en actuele weersinformatie vindt u op www.weerstationlippenhuizen.nl Het weer actueel op uw mobiel, sms: “go weer lippenhuizen” naar 1008 (0.60 p.o.b) Let op: op de site is er nu ook een pagina met een "totaaloverzicht" Willem en Renske

1.4

5.4

15.2

0.4 0.2 0.4

3.2

1.4

0.2

7.4

4.8

0

5

10

15

20

25

30

35

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

mm neerslag

-12-10

-8-6-4-202468

10121416182022242628303234

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

O c

temperatuur max min

Weeroverzicht - oktober