Twentse Taalbank

/

VOORBERICHT.

Alhoewel de lezers slechts Achterhoekers zullen zijn en voor hen geen verklaringen noodig geacht worden, wil ik toch in het kort eenige de schrijfwijze betreffende ophelderiNgen geven.

ä wordt uitgesproken als gesloten e in b.v. "met". ae " " " è in 't fransche "mère" = moeder en

komt voor in sommige woorden die in 't hollandsch aa hebben, als schaar = schaere, maar = maer.

ao of oa wordt uitgesproken als de o in 't fransche "bord'' "mort" =oever, dood en komt voor in sommige woorden die in 't hollandsch oo, aa of au hebben, als daar = doar, voor= voare, oud = oald,

è of èè is gebruikt voor den fransehen è-klank in sommige woor­den die in 't hollandsch met ie of ee geschreven worden en in het plat een è-klank hebben, als peer = pèère, kleederen, = klèère, bier = beer = bèèr.

ö klinkt als ö in Cöln = Keulen. öa " eu in 't fransche heure = uur. d'r, Ö'n en 'nen of 'n staan voor der, den, eenen of een, doch

daar de e-klank bijna niet wordt uitgesproken en slechts in de verte doet denken aan een heel zwakke u-klank wordt het beter geacht d~ dr. dn, nen en n niet zonder afkappingsteeken te schrijven.

Jammer genoeg is het plat geen geschreven taal en moet men zooveel mogelijk zich zien te bchelpen met te ontleenen aan andere talen, doch dan nog heeft men slechts gebrekkige hulpmiddelen om de uiterst arme dialecten van Twenthe cenigszim; naar den klank te schrijven. De eenheid in schrijfwijze waarnaar b.v. door professor Gallé gestreefd wordt. heb ik niet willen tegeBwerken, maar heb er mij ook niet naar gericht.

Ten slotte meld ik nog, dat dit boekje nimmer het licht had gezien. als ik niet van bevriende zijde daartoe . was aangezocht.

Moge dit er toe bijdragen, dat de Achterhoeker zijne schuchter­heid en de valsche schaamte aflegge om niet zijn geestes kinderen te willen publiek maken, dan komen er nog verrassingen.

Kritiek zal op dit werk niet gevraagd worden, daar het geen aanspraak maakt op den naam van goed werk, en mocht ze komen dan is mijn eenig antwoord ,.Doo iej 't better !" H. B.

Twentse Taalbank

»e Wateranolle blej J(o,sebarge. (Biej de prente ep d'n umslag.)

Nog hem·t mien oor dat stöarig zoezen, Nog zut mien ooge 't draeiend rad, W oar •t wit van schoem kwamp oaver broezen Het röstloos water, 't frische nat. In 't dreuge welzand ston alleene 'Nen weependoorn in vollen bleui' Doar zat ik gèèrn, met bloote beene, As kind, in 't heete zunn' 15egleui. Het wodden miej zoo vrömd te meude As ik door noa dee mölle keek, Ik dach dat hef joa niks van neude I Wat maakt miej ait dee mölle week? 't Was of dee greun gel grieze steene Van lang vergoaner. tied wat zèèn. Was 't bliedschop mangs? Was •t will' alleene? Of troanen woar z' an denken dèèn? En as ik dan weer 't water beurden Dat brullend deur d~ schutte sprong En zich iri doezend fladden scheurden Dan kreeg ik schrik. Maer dan weer drong 't Zich zachjes (net of as 't wol vriejen Met al de bleumkes langs den wal), Ten kanten op met röstig vliejen 'k Vertrouw oe, dacht ik, nummedal. En doezend half ,ezeene dinge Vertelsels half neet oeiverteld Het eene noa het ander ginge, .........• Een roadsel bleef miei ait de welt.

Twentse Taalbank

2

De Mark-Linde.

Op d'n Karkhof ston ne linde Met täkke wied en breed, Woar 'k zeuks, och ik vinde Toch ziensgelieke neet. D'r ston ne oale banke Rondururne zienen stam Van sttefdig' eekne planken, Ne tweede banke kwam Weer boeten um dee eene, An stutten eekenhoalt ; Zoo ston op negen beene De linde groot en oald, En scheen luk straf de zunne Oot 't water oet de lo~:h Mien leeve tied dan hunne Wiej doar wa vaak' genog Goan schuulen en goan spöllen ' t Was ons 'n gröstig dak

Woo dat de wind dèè göpen 't Gaft ons gin ongemak, En 's oavens in d'n duustern Dan zatte wiej d'r ook Te proaten en te fluustren Van wèèrwolf heks' en spook, Van alle slimme dinge Vertelsels weet ik hooI Of 't wa'l 'n blied gezinge Maer vreulik gink 't-r too. Wat hew d'r vake zetten ' t Is vast' en zuuver woar Het zal miej nooit vergeiten Al word ik hondetd joar. Noe is d'n boom evaHen Noe 's Hoksebarg' urn kwiet En met urn is vervallen D'n gooën oalen tied.

Noe loat oeu leedjen vreulik zoezen, Loa'w zingen van ons Towmèèrland, Woar biej de duftigd' eekne koezen De danne wil in ' t sohraole zand. W oar vriej in 't veld de rooë bleumkes Van 't heet zoo naerlg scheet en bl~tuit

Twentse Taalbank

3

En in de Bekk' as kleine beumkes Reet en peuke wellig greuit. De pikrössch' in de leege stukke En an de gravens völle stoat. Maer ook, en dat is één gelukke De loch in hooge d' oaren goat. En d' aerple loat zich ook neet wochten Zoo min as 't heui veur paerd en koo lei vonden nargend, woar da'j zochten, Biej 't slecht' en schroale, 't vette zoo. Biej ons doar wil van alles wassen Biej ons hef alles schik en aad Veur alles wat maer op wil passen Hef Hoksebarge plaass' en baat. Maer 't beste wa' w' hebt an te wiezen Dat bunt de deerns frisch en bliej De vrouwJeu dee 'k •t leefst wil priezen En dee 't ook waerd bunt, hebbe wiej.

Noe of nooit I

Nog is de vreuleke zommertied, nog Meuit·t-er zoo völle de rozen, De zunne steet hooge en 't winter is wied, Loa'w dansen en zingen

(en roozen. Zoo kort he'w' te lêven, Te zorgen zoo Jank, Röst maer is èven, 't is zommer goddank,

TeMmig is niks en te drok is neet good, De moate biej alles mo'j hoalen Zoepen is slech, veur verandring in 't blood, 'Nen kloaren is bes,

(zo'nnen oalen). Zoo kort he'w te lèven, Te zorgen zoo lank Röst maer is èven, Beij vreuleken drank.

Twentse Taalbank

4

D'n Engelschman hef met den Boerea-stried, De Boeren dee Ioate (wiej 't winnen

D'n Engelschman raakt zien' mesommesen kwiet, En mut weer van ondrop beginnen,

Zoo kott !.1e'w' te lèven, Te zorgen zoo Jank Röst maer is èven. liet kan wa' goddank.

Nog is de vreuleke zommertied, Nog bleuit-'r de bloomen biej heupe

De zunne steet ho0ge en stek zoo vol nied, En brent hoast (d'n jas van de kneupe.

'k Hebb' schik in mien lèven, Al is 't ook niet Jank, Het geet nog zoo èven. 't Is zommer goddank.

Tevreê. 'k Verdeene mien brood en ik aövre nog wat

Nummes zal 't kwoalik miej nemmen 'k Zeuke 't biej vrouwJeu zoo min as biej 't vat

En 'k make miej drok neet met stemmen In hoes he'k 'n vreulik en brand helder wief

En kinder he'k klein en groot zeuven Gezond zu· w· van halten, gezond zu' w' van lief

'k Hebb' niks mèèr te wenschen, wi'j 't Ieuven ? Dee borrels vertapt hebt 'ncn heekel an miej,

Dat maakt miej neet biester verlègen. Ik strieke zoo kroes' eurleu deure veurbiej,

Dat könt ze, zoo 't schient, slech verdraegen. Loat gloepen dee maöge dat argert miej neet

Ik kann d'r gcröst umme sloapen 't Is schande genog dat dat tuug nog besteet!

Gin borrels, de schuppe is mien woapen, Mien, vrouw, is mienn' vrènd, en de kinder dat bunt

Miene daagliksche kammeroaden. De noabers dee 'k hcbbe, waratje dat zunt, ·

Twentse Taalbank

5

Miene hulpen met roaden en doaden. 'k Verdecne mien brood en ik aövre nog wat

Nummes zal 't kwoalik miej nemmen. Tevrèè met mien ·let, joa nog mèèrder dan dit !

'k Hebb' alles wat vreulik kan stemmen.

De Holtmeuje. Ik leep' biej !echte moane In 't zommer is deur 't Brook 'k Was 't tweede deur-e-gaone Too za(g) 'k op ees 'n spook. Het sloog micj in de beene En 'k beef(d)en as 'n reet, Doar ston' ik heel alleene W oolange weet ik neet. 't Leep dreemoal op-en-dale En streuiden glemmend goald En zilver oet 'ne schale Deur 't jonge eekenhoalt De schale spronk in schöare En 't spook kwamp op miej an Steil stonnen miej de höare Zoo groesden ik d'r van. En net trok veur de moane 'n schoer zoo zwa(r)t as root 'k Dach't noe's't met miej e·doane Koald wo(r)den 't miej in 't blood. Too schodde 't 't witte laken Op ee(n)moal van de hoed En zonder 't an te raken Spronk 't zoo op ees d'r oet ! En lachend ston' 'n mèèken Veur miej van zessen kloar 'n Leef leef aa(d)ig rnaeken

Vol bloomen 't !echte hoar. En boaven op 'eur köpken 1\\et wängskes frisch en rood Zat hier en doar 'n dröpken Van dauw dat stroalen schoot. 't Leep lachend miej te meute En keek miej vrèndlik an 't Stott' zacht' miej an de veute Het wor(d')n d'r miej biester van. Zee greep met beide händ'kes Miej biej de rechterhand En 'k zagg' 'eur witte tänd'kes Zoo wit as snee op 't land, E11 ik wass' noe allange Veur 't deerntjen wat door ston' Niks gin spier mèèr' bange Noe 'k 't good bekieken konn'. Zee vroog miej urn te zitten Biej 'eur an d'n oal(d')n wal, (Zoo wo' 'k d'r nog wal zitten A' 'k woarheid zeggen zal.) Ik slooge onverwagchens D'n arm is urn 'eur hen, Ik kusten onverdachens Heur leeve heksken en Zee lèè ·t blonde köpken Miei tegen 't skolder an

Twentse Taalbank

En ieder dauwendröpken Dat weer' d'r lèvend van. Zee dèè de eugskes dichte En !eet miej still' begaan Op 't jonge fi'en' gezichte Zag ik twee kleurkes stoan. Met 't mund'ken halfe slotten Gaf zèe miej kuskes weer Heur ronde bösjes statten Biej 't oamen ieder keer Miej tegen 't kloppend ha(r)tte En 't wo(r)dden miej zoo week Too ik zoo noast eur zatte

6

En eur in d' oogen keekk'. Maer too op-ees too keek ze Miej dreuvig lachend an En oet elk eugsk~s streek ze 'ne Stille troan' vandan. Ze kusten miej de wange En 'k veel' in sloap opslag En dreumden mooi en lange Van 't deerntien tot d'n dag ..... . .... 'k Weer' wakker, en alleene Lèè 'k an d'n oal'n wal .... 'k Hebb' nooit 'eur weer e-zeene Dee 'k nooit vergetten zal.

OOK 'NE VLAGGE.

Rood bunt zien' oogen, beloopen met blood Wit is de wange waar 't rood van verschoot, Blauw is de neuze, Oranjen zien hoar, Stek' dèn zienen kop op, dan vlagt·e zoowaar!

Woo oat Grmos[en an 'ne vrouwe [wam~.

Dieks vrouwe was e-storven Zien' een'ge dochter 'trouwt Toa hef-e met 'ne zönne Nog luk vedan e·bouwd. Maer mansleu dec könt warken Op 't ambach' en op 't land Maer z'hebt van hoes te hoalen Neet biester völl' verstand, De smodde was nog 't minste

Dee's umsgelieks tevréé Maer köpkes, telders, toafle ... En dan de beddestèè ? . De kistentmtge gink nog Maer dell' en beestenstal De kökkne en de kasten Dat leek wa· nummerlal ! 't Was ééne smoddelieje Zoo onzelig en vies

Twentse Taalbank

A'j better neet-'n-wisten lej zèèn ze bunt neet wies 't Ston' alles deur 'n eene As in 'nen poppenkraam En 't roeken wal zóó ~mèèrig Het sloog een' op den oàm. Wal kwamp d'r iedre wekke A'-'t kon op zo a terdag 'Ne oal(d)e warkster knooien Maer een' van 't luie slag. · Goot veurgoan dut good volgen Maer hier g\nk nummes veur En at ' t d'n oavend luuden Gink 't vrommes d'r van deur Sprank van de bokscnklappe Of 't vesjen mangs 'nen knoop Dèn lèèn ze biej de oal'n Dee ha'n ze 'n heelen hoop. Ze knupten zik met töwkes Zoo good a-·t- gink weer too Of at- zt dat neet hadden Dan redden ·t zich ook zoo D'n oal'n Dieks dèn mèènen 't Was too zien Mientjen nog De botter veur urn kaa'nden En d' eier deur verkoch Z'n lèven neet zoo onz'lig En b'helpens wark e-wes Nee too zien' vrouwe lèèfden Was 't alles good en bes. En Graads, zien' zönn' dèn vèègden De toaflf' krek luk of As wösscheldook 'ne smitlapp' Vol root en smèèr en stof. Dieks zoog urn zoo op zied luk' 'n Betjen grènzend an. Too proesten 'toet van lagchen, D 'n oal 'n Dickesman.

7

Bóh vader, woarum' lach iej? Kan 'k ' t neet van dànke deon? Doar wi'k neet oaver klagen Iej smèèrt ·t wal aar(d)ig schoon' I . . . . . Maer noe'j d'r toch van kuiert Stekt oe maer eers' is an Wa'k oew te zeggen hebbe A'j dóàr zit, heur iej dàn ..... G1;aads zatte groote oogen Maer zat noa beheur Op anwies' van zien vader Met ·t piepken stief biej 't veur. Zien vader schraapten èven Luk achter oet d'n hals Hee sloekten en hee draeiden En zèè eers nummedals. Jo a (zegge-too ). beziernoe . . •. A'j oe luk trouwden Graads Wiej hebt 'n vrommes neudig Bóh zee, zoo is 't ampats '!'\ vrommes mut-d'r wèèzen Het geet dan woo dat ·t geet Maer zonder wief mien Graedsken Verdulsmiej geet 't hier neet! Ik zunne 'n oalen kaerel Ik steil' d'r ginne weer too En doarumm' iej mut trouwen Het geet neet länger zoo. En Grädsken zat betoeterd Hee krabben zik d'n kop De kipse veel urn dale En met too sprink-e op. En stief naast Dieks zien vader Steet hee met éénen zet En rèèrt urn in de ooren, Woarmet verduld, woarmet? Zee wee'ren noe vernemstig, De wèèke was oet 't reet,

Twentse Taalbank

Wat Dieks urn hef-e vroaget, Doarop gaft' Graads bescheed. Noe was nog maer de vroage Met wèl dat 't wèzen mos, An •t ko(r)tte prakkezeeren Ko'j zeen, dat Dieks 't al wos'. Wat ducht-oew van Gaidiene Van Aerpeltoonen Naads? Boh 't is ne men'ge deerne ; Maer of ze wil? vrög Graads. Blief iej d'r noe maer boeten lkk' spöll't wa' veur oew kloar 'n Veereljoars nog wieder Dan zit z' as vrouwe dóár I

Dat waszen slimme zette beur Dat gaft' 'nen zoeren tied Dee eerste veer, vief dage jongs Too most d 'r wat oet zied. En Dieks zien oale zuster Na, 'n Kloar en helder wief, Luk jicht'rig in eur buttewark, Krom in mekaar' en stief Dee heelp noe met de warkster met (Dee noe lul!. veurgank hadd') Dat alles is wat reikten weer En op de plasse zat Den snieder mos' de toafel op. Al met d'n tweeden dag, Zat kneupkes an en stukskes in Van alle soort en slag. En Dieks bleef heele zette vot En gröldeR van plezeer En Graads dee smeet d'n koostal

(oet, liee warkt'n as 'n deer. Mear nummes dee te beuren kreeg Wat wal de rèden was.

8

Al veulden zee 't van wietten ook, Maer vroagen gaf gin pas. De snieder schot wal 's èven an (En 't warkwief dèè 't urn noa) Ofdat'rmi'lngsookvrèènde kwamp Graads zèè, met zinne joa!

Maer Dieks hadd' in d'n tussenlied Oet gänglen neet e-goan. liee hadd' met Aerpeltoonen Naads E-proat en 't good e-doan. De deerne (dat was 't ènd e-wes) Zol Zöndagmor'nnvrog Tehoope met zien vaar en moór Is kommen en dan mog' Gaidiene 't ipil zik anzeen is W oodat 't eur an zo! stoan. En dieks gink vod en hopten maer Dat 't noa venant zol goan.

En Zöndagmorgen vrög was Graads In 't kistentuug al knap. D'n sloap vrog wakker was ook

(Dieks En sloog het stätjen pap. Dat gistrenoavond oaver bleef, Noa hinnen met ·n hoast, Of 't heui was, dal nog binnen mut, As ' t boeten schoert ~n roast. En tiedig, zoo-at ofsproak was, Kwam 't köarken met bezeuk De neendeua'r in, de dell' harop En 't was oe 'n gezeuk. Van alles was d'r met e-brach'. Wat " staot" maakt biej 'nen boer, De vrouw' van Naads zoo zwoar

{en vet. Veel •t oetgoan wal luk zoer.

Twentse Taalbank

Doar kwammen Dieks en Graads (op an

En reepen alle twee "Da's bes da'j is e-kommen zunt Woo geet 't dan nog? zee, zee!

Gaidiene kreeg 'nen bollenkop Ze wodden schande rood. Ook Graads krop~t wonder

oavcr 't lief Ook zieoen kop weer' blood. Dee oalen keeken zik dat an En nikkeden luk "joa" Gaidien' en Graads veraltereerd Dee dèèënt d'oalel'l noa. De proat kwamp zoo van dit op dat En 't leep nao noromedag En 't wodden tied dat 't • volk"

dach' 9ieks Noe zien gedoo' is zag. De ploog daaronder hadde Dieks Zoo biesh:r völle neet, Maer nao de broedlacht' dach-e

(zich, Is vrog genog da'j 't weet. Hee breg ze noa zien aerple hen Zien rogg·' en boekweit' land. Zee priest urn dat ·t zt>o wellig steet En at zoo noa venant. Hee wees eers' stukk' veur stukk'

(eur an Krek wat urn wàl angeet Tot dat-e met de rugg' ~op 't lest Noa ziene gäste steet. Too kneep-e ziene döppe too, Stief dichte alle twee. (Met dat-e maeiden met de hand En 't met völl' greutschheid dee)

9

Kiek zeg-e, alles wa'k noe zee, Dat beurt miej alles too ! .... . Noe goa'w' maer weer op

't hoes henan, De zunne stek hier zoo. Ze wassen alle bes voldaan, Ze kregen gauw accoord. De broedlacht'neuger5 trokkenrond Nao oost, zuud. west en noord. 'Nen bioomtak urn de pette hen En •t neugersleedjen klonk, Totdat den lesten was e-neugd En eur 'nen borrel schonk. De brülfte doar gink 't vreulik too Bes an tot 's morgens vrog En weggen, schinken, was d'r zat En foezel ook genog.

Wal in d'n trouwdag markt de (broed,

Dat zee betuunteld was, Maer schikken dee ze zich d'r in, 't Was 't best ook op dat pas. Noe geet 't weer alles veur

(den wind, Ze hebt wàt best eur brood, 't Is r.oe weer knap en reik in hoes En z' heht de kinder groot t Maer den den leugen hef bedach' Den hoalt ze 't altied noa, Ginn' H oksebargsche deerne zeg Vedan zoo ligt' wier "Joa" 1

Twentse Taalbank

10

Va11 'nen Appelboom. Veur 't hoes steet 'nen bieuienden appelboom En onder den boom steet ne bänke Mooi Tntken met ·n snuutjen as blood en room Dat zat doar en •t was 'eur van dank~. Ik sloope van achter en greepe 'nen toog Ik zet'ten miej schrap en ik schudde' ;,Schei-t-oet"'!, reep mooi Truken, too ·t bleuiselspil vloog "Dee apple doot vief gulden 't mudde" !

Van 't eene kwamp 't andre, maer woo dat 't krek gink Dat za·k zoo precies neet vet tellen, Maer ·t eigenste Truken dat vreulike dink Dat dut noe mien' aerpele schellen. Veur 't hoes steet nog altied d'n appelboom, Met 't kind zit mien' vrouw' op de bänke Wéêr is 't as too, alles bloome biej bioom' ....... . Ik schudd' en noe's •t eur van dänke.

't Rogg·ebleumken an de neuze. Blauw is de neuze en kringeskes rood Um waterig' oogen, beloopen met blood, De wangen vervallen, de klèère kapot, Het oetzicht verkommen, den börgers ten spot

Beene as höltjes, doar beiert e-hen Warken verdreit -e zoo wiet ik urn kenn', Vleuken en roazen. hee kan •t oet de kiek A '-j-um heurt proaten, hee·f altied geliek.

De' vrouw' en de kinder dee liedt zo'n gebrek Ze preufden in lang' al gin vleis en gin spek Ze rekkent te good zich veur •t bééd'len in nood Ze liedt leever honger dan te vroagen um brood.

Twentse Taalbank

'11

't Verzoppene geld stok met 't grootste gemak As aksiens en belasting d'n Stoat in den zak ! W oar blif noe de wette dee bleute bescharmd Deur scheld van den man en den vader verarmd ?

Wat is dit, wa'j aeet zeggen 'iat? Och bleumkes, too bleumkes och kiekt miej is an Too zèj't miej is 'even wat ducht oew d'r van As Bérend miej ankik dan wördt 't miej zoo raar Dan klopt miej mien härte zoo hot en zoo haar I

Dan schöt met geweld noa de wange miej 't blood En 'k veule 't 'wördt tot in d'n nekken miej rood Het dreit miej veur d·' oogen, ik knikk' in de knee 'k Word' lui in de beene zoo gauw a' 'k urn zee.

En zeg-e "g'ndag" miej, dan kiekk' ik octzied, Maer att-e veurbiej is, dan veul ik zó'n spiet,

De bleumkes dee zwegen, vertelden ~ t eur neet ! Ho is •t noew e-kommen dat Enneken 't weet ?

Twee löchtende oogen dee keeken · eur an Too kreeg z~ d'r even 'n veurgeveul van Twee steefdegde arme dee pakten eur good Too weer 't eur al kloarder, deur 't jagen van •t blood

'Nen lagehenden rnond slot eur mundeken too Gin woord is e-sprokken, noe ·weet ze 't maer zóó I Zee drukt urn an •t scholder eur köpken stief · an . . Noe vrög ze gin bleumkes : "wat ducht-oew d'r van ?"

'n Leedjen oet d'n Meïentied. Too deerne de lindane klompe gauw an En 't kistentuug deemtjen dien beste De knipmuss' op 't heuf', maakt gauw noe vedan Ik zegge 't diej éés en veur ' t leste

Twentse Taalbank

12

Oew slot met de krallen dat vreulik oew steet In de musse de goldene bellen, D'n scholk met ruutjes verget iej z' of neet? Warrzdje dat kan miej neet schellen. Zeet toch is woo dat de zunne noe schient, De vinke slut hoog' in de teuge 't Lest' van de schoers en de köppe verdwient 't Is boeten fenoaleweg dreuge. AI völt d'r 'n dröpken van 't jonggreune blad. 't Is Mei en iej zölt d'r van greuien Noa boeten, noá boeten 'k bun'n 't wochten zoa zat Zeet alles is greuien en bleuien. Maakt an toch, allo toch, ik hoal' 't neet meer oet Mien deerntjen wat lötste miej wochten Temet zun ·k d'n broêgom en iej zunt de broed Wiej kriegt dan woa'w beide noa zochten. Goat met noe dan kiekk' wiej 'den bouw ons luk an Op 't lat:1d in de bussch' en de weide En proat dan van alles, joa woar al neet van Wiej hoalt dat alléén veur ons beide' 't Pallempluken loat. in d'n hook iej maer stoan At •1t règent,· dan règent •t bläkes (Van bloomen dee hebt met bieuien edoan) D'n snee veur de bleuiende maekes. En mooier dan 't rood, dat dèn appelboom streuit, Is •t rood van oew gleundige wange En witter dan genne den pèrenboom bieuit Blinket oew' tändkes allange. En boaven, de loch, is neet hallef zoo blauw As oew, oogen dee lacht as twee stèrne As de zunne tJee flonkert in pèrelendauw . .. . Oh deerne, ik mag oew zoo gèèrne I En brent ook de zunne luk straf op de hoed, lej bunt ·ne nbg straffere zunne. lej schient miej in 't harte mien· leefleke broed Iej weet neet hoo riek· ik noe bunne I

Twentse Taalbank

13

'Ne Poasged.a·ctttenisse. Poaszöndag -is 't en ' t Kristenharte Stut vreulik biej het bliej gedenken Dat Jezus dee veur ons e-storven An 't martelkruus op Oolgota Opstond oet d'n dood in 't lèven. Opstaan !..... zee, ' t is of de ·bleumkès; Of de beume 't ·beuren ·kannen. Alles steet, weer frisch zich" gteunend: Oet d'n winterslaap •·zich schuddend, Op veur ' lèven ·in ·de zunne I Opstaan I Hadd' 't miej too··e-roopeu Too'k de eerste moë·'streepen Oncier an de aerde· markten. · •t Morgenlech vol glood en leven Schot al beuger en al heuger. En d'n roodstat was weer 't eerste Van de veugle dee 't vernamme .. .. . ·t Roadsel kon ~k miej neet verkloaren Maer ik wol d'r oet noa boeten, 't Veld in. wied van allen drokken Heel allééne mos' ik ·wèzen, W oarumm· ? 'k weet neet wa' 'k zal zeggen . •• • Opstoan! Opstoan I en noa •boeten! ... .• 'k Leepe noa de zunne · kante W oar de stille kleine bekke~ Dee miej altied groot wol liekèn, Dwas •deur ' t veld, met werrig draeien Langs de schanze zachjes schoerdeh, Heel bedaard e11 toch zoo naerig, Niks en nargend an' zich 1 steurend . . . • . • Lange joaren ' is 't e-leene Völl' e-lacht he'k en ' e-greenen Noa dee tied; maer nog ddarumme Neet vergetten"deb gedachten --

Twentse Taalbank

14

Dee miej tóó zoo vaste heelen .. . . . . Boaven op dee oale schanse Dee met heet was dicht' bewassen En woarumme 't reet noe greuiden W oar de gräft~n vrogger waszen Ston· ik urn miej hen te kieken En doar wodden 't miej zoo biester 'k Weete zeilens neet wa'k veulden. 't Was 'n heilig oavergeven An Gods Leefde dee doar gleuiden In 't geleuvig jongensharte. En ik leerden doar alleene Met mien' God in stillen morgen Maor verstoan van 't heele leven, Van Gods Leefde, Kristus lieden Dan van al 't Bil'>el lèzen. 't Was miej of ik medde leefden Al wat veurkump in den Bibel. En 'k begreep veur 't eers rech duud'lik Wat Gods Almach' zeggen wil . . .. . . Veur miej ha'k an d'oaverkante Van de bekke, 't onofzeenboar Veld de Marke. Achter miej De witte belten met de donker grieze köppe Dee rondumm' de slätte laggen. Boaven miej den wieden hemel Oavetal an d' aerde rakend, W oar 'k op oogenwiedte zeen kon. 't Was of z' in mekare leepen Deur den !echten morgendauwdamp Woar 'k zoo hier en doar 'n teurntjen Even boaven oet zagg' stekken. 'k Marken neet dat genne "Pruuske" Diszekante onze torents Noa d'n blauwen hemel wezen. Grenz' en poale dee bestonnen Op dat pas veur miej aggeels neet 'k Wasz' met God, met God allééne

Twentse Taalbank

15

En in 't batte was 't 'n beven Zoo vol bliej ~tn still' gelukke Da'k an God en Jezus dachte, Dee miej zoo in eenmoal teunden Dat Ze altied biej ons waszen As-e wiej •t maer wilt bekennen ..... . En op ees, of 't ééne hand was Dee dee töwwe alle reurden Drong d'n drans van alle klokken Wied in 't ronde miej in d' ooren. 't Was 't roopen van de vrommen Noa d'n tempel urn te èèren , t Groote wonder dat de Leefde Van den één'gen God en Schepper Deur den dood van Jezus maakten En urn 't blieje niejs te heliren "Jezus is weer op-e-stoane!" Stoat ook op en loat dat wèzen Opstaan oet d'n dood van zunde Tot 'n lèven vol van Leefde. Bidt urn krach' . urn ·t vol te lèven Tot dat 't boaven veur oew daget Veur 'n eeuwig Leefde-lèven ! 'k Hadde 't Wonder noe begreppen En ik keekk' nog éénmoal umm miej Voll verèèring veur den Schepper, En vol dank veur zó6völ zègen. Too veulde' ik de troane vallen Dee van bliedschop 't oog' oeibarsten En ik dankten God veur alles En gink vrom op 't Godshoes an.

Twentse Taalbank

16

6p vriejers veute. 't Was oavendtied en onder an de Marke Lèè goaldenschien van 't late zunnenlech Den torent sloog d'r achte van de karke In stille röste laggen veld en weg. Hit was e-wes een' van dee heet~ daage Dee Juli gif ast 't op de butte hef. Bófoj wa'-s-'t warm! was zoowat ieders klaage. Aj' 't neet-'n beurden, wa"; ·t 'nen grooten tref Genn· oet 'den kamp' de schupp' op zienen nekke Kwamp BitJank's Jan zoo meuzaam an-e-trad Hee harr' dan ook zoowat 'ne heele wekke ' Ne straffe zunn' op ziene hoed e-had. Hee maakten zich 'n stuksken veld terechte En 's morrens vrog trok hee d'r al op an, Van 't eerste bes tot an het laast~ !echte Most hee d'r veur en dan maer al wat 't kan. Te middagtied dan kwamp 'ne kleine deerne, Zien ölste dochter, kotan veerteen joar, En a·t-dee kwam, dan rösten hee is geerne. In 't körfken ston zien' moaltied lekker kloar. ·{Was wal 'nen hoop, maer aerple was wal 't meeste 'n stuksken spek dat lèè d'r onderin. Het geet 'nen boer joa krek hoast' as de beeste In 't roewe voor hef hee nog ' t meeste zin. Zoo onderwiel dat hee dan zat urn t'etten Vertelden zee woodat 't in hoes beston' Dan vroog-e eur ,.en hei'j noe niks vergetten" , W oar zee gerös .. bóh nee" op zeggen kon, En as de leste kroeme van d'n teller Den weg van 't ander' ook was op e-steurd, Dan wodden 't urn veur d'oogen gel en geller, Hee dèè ze too en dan was 't gauw gebeurd Eén uurken sloap, dan reep urn 't wark weer wakker En dan van niejen naerig gink 't vedan

Twentse Taalbank

17

D'n zwoaren deens maakt neet de butte zwakker, Maer warken mos en wol hee ook, dèn Jan 1 Noe kö'j oew wisse wal zo'n spier begriepen Woarumme dat-e neet zoo höastig leep, En dan doarbiej, doar kan oew ook wat kniepen Ik Joave 't oew dat urn dan ook wat kneep. Zien' vrouwe dee urn naerig 'hölpcn hadde Neet bloos in hoes, maer ook in 't venn' en 't land Biej 't stekken van d'n törf en van de schadde Zien werrig wief ·zoo kroes en biej de hand. "t Veel' urn zoo zoer, dat hee heur moste missen De kinder och, zoo klein nog waszen dee I Al kreeg-e dan d'r ook neet een' as dissen Dee warken kon en dèè as hee veur twee, !\eet als te jong en neet zo'n heelen oalen, Dee oct de hoa?;en maer de gate 'heel En dee in hoes de boele kant kon hoalen Och zee dat schot ampats 'nen heelen deel. Met dat-e zoo doar leep te prakkezeeren Zut l1ee van wieten net zien öalsten breur Dwas deur de Marke op urn an masjeeren. Wat duvel, dech-e, hef dèn met miej veur? O'n oavend Dieks, hoo kom iej hier te loopen, Miej duch iej maakt d'r ook vrog oavend van. Dat zeg iej rech, ik wol 'ne koo goan koopen Too goat is met, iej hebt joa tied wal Jan? Dat is d'r noa woo wied da'j wal mut wèzen Is 't biej de hand, dan wi'k wa met oe met. Hier hei'j d'n breef, dan kö' j 't oew zellens lèzen. 't Is biej Oait Jan op 't plaetsken Muggenet Dan is ' t accoord maer eers mu'j toch is èven Met miej d'r in en drinken koffie met. lej weet iej kriegt ze zoo neet van oew lèven As dee biej miej de kleine deerne zet. Noe good, maer 'k make 't neet te lange Wiej mut gauw vod, de reis is urn 'ne koo. De vrouw' is veur 'n schoer luk bange 'k Zunn' zöllens ook d'r neet zoo niejen too.

Twentse Taalbank

18

Toch wi'k d'r achterhèn is kieken W oo dat 't oew met de kleine möage geet. Dat vind' ik bes 't zal ook de kinder Heken Want Diekseum' en di Meuje haat ze neet. Al praatend waszen zee te hope Biej Jan in 't hoes en 't kindergrei was bliej. Het basten 't oet in vreulik, .. hHi" geroope D'n kleinen Fik den kwamp d'r blekkend biej. D'n eume bracht' veur elks 'ne· nött' of père Al noa dat 't gaf. zoo oet 'ne vrendschop met. As Sunterkloas stond hooge hee in d' èère Ze prezen 'urn van alle 's meeste vet. D'n kleinen Dieks gaf-t-urn met ."lied gezichte 'n Zeut händeken, nat of 't 't oet water dèè 'N kinderhattt: och iej stelt 't lichte 'Ne kleinigheid doar is 't gauw met tevrèè. En wi'j 'n batte stellen van 'nen eumen Dat is ginn' kons, doar is gin better dink As iej mt1t hum metzinne is beneurnen Zoo leuf ik dat 't in Noachs tied al gink I Noa dat z' 'n zetjen hadden zitten proaten Too hebt ze zich 't kumm'ken ummezat, En zich te man 'nen goastok geven loaten Vol gooën mood gink 't höastig op 'n pad. 'Ne smette wèègs leep veur z1ch oet te kieken Eénstarig Dieks en van 'sgelieken Jan. Ginn' veur den ander wol het loaten blieken Maer 't zelfde zee doar dachgen beide aR . . Tweedonker was 't en Jan dee kon neet marken Dat Dieks oetzied urn stöarig deur ankeek Maer zien' gedachten waszen drok an 't warken Iej konnen zeen, hee was neet rech op streek. Maer too op ees, too leek-e te besluten D'n vinger hef-e an de neuze' brach (Zóó zeej biej ons te land' de neuze snuten D'n tukdook loat gebroeken wee dat mag) Bob l zeg-e too, noe mu'j miej toch is zeggen Hoo geet 't oew Jan in oewen hoeshoald noe,

Twentse Taalbank

19

Miej duchte zoo iej mosten oav~rleggen Da'j hulpe kriegt, 't is better jong veur oe! Verduust bleef Jan 'n steutjen stille zwiegen Dan zeg-e, "Dieks. woo kom iej doar zoo too ?" Iej weet toch wal, nooit za'k d'r eene kriegen As Mi ene was, . . . . ik blieve leever zóó ! Ik magg' en wil!' de wetten oew neet stellen Ik zèè 't alleen e-meend as gooën road A'i 't neet 'n wilt, kan 't wieders miej niks schellen Maer 'trouwen Jan, dat was veur oew neet kwoad. De kinder ook, ik wil d'r neet van zeggen Dee doot eur best ' maer 't bunt toch kinder maer Wal aarig weet ze 't anders an ·te leggen En hoalt d'n boel wal oet d'n slimsten smèèr Zee bunt te jong en mut nog froai wat lèèren lej warkt te völl', zee ook . . . . èn neet genog 'Ne vrouw 'in hoes. dan kö'j oew better wèèren In 't land alleen'. noe mu'j al 's morrem; vrog In hoes d'n boel al luk an kante maken, En mansJeu ? . . . . noe m'n weet wal woo dat geet Ik zegg' nog ees, het hunt wal oewe zaken, Maer zonder vrouwe Janbreur red iej 't neet. Glad ongeliek, zeg Jan. kan 'k oew neet geven En mangs ook he'k d'r wal is oaver-' dach Maer wieder neet, doar's 't altied biej e- bleven En dan d'r biej, miej past neet ieder slag. Zóó wied was Dieks al met de proat e-kommen Noe vlot vedan, dan was d'r gin bezwoar Of Jan dee hadde gauw bestuut enommen Dan kwamp 't misschiens nog wonder vlugge kloar. Zeg kenn' iej Diene van d'n klompenmaker Oet Rekken Jan ? Dee met den onderkin ? Boh·wisse-wal, dee deerne zee'k wa vaker. Wat ducht oew dan zeg ha' j an dee gin zin? An dee gin zin? 'Ne flinke brokke is ze Maer wieder zee. weet ik doar ook neet van ! Iej weet wal mèèr, dat weet ik noe wal wisse, Want anders zee, kwam iej doar neet met an

Twentse Taalbank

20

Dat zeg iej rech I ik zal 't oew ~auw vertellen, Z' is knap in hoes en warken dut ze bes Maer neet alleene met d'n bessemstellen Zee schuf a-'t-mut ook noa zien land d'n mes .. • Allo goat met, dan kö 'w' is doadlik kieken, Wiej mut d'r duch miej doadlik maer op lös, Bobnee zeg Jan. dat wol joa aarig lieken Zo'n hoast hef 't neet dat leuft noe maer gerös. En dan doarbiej hoo kö'j d'r toch van proaten? 't Was nog wat aan's a'k nog 'ne bosschop harr ' Dat kö'j a'j wilt an miej wal oaver loatt:n Doarveur. Leg Dieks, zit maer neet in de warr'. En Jan dee däch. ik zal neet köppig wèzen Dieks hef geliek, !:Jee mut maer zeen woo 't geet Loat um a·· 't kan de deerne maer bclézen Te meute zeen doo'k doarvan völle neet En goandeweg zoo proatend vod tuo keeken De beide breurs al biej d' anstoande broed Deur 't venstarglas en noa mekare streken Ze 't hoes al in. (Will' had Dieks in de hoed). Goón oavend leu, wiej wollen oew is vroagen 'n Betjen veur, dat heij hier wisse wal ? Boh, veur genog, dat hoof oew neet te ploagen Striekzwaevels ook wa'j 't leefste meugt, zee da. Da's mooi genog, dan zö'w 'ne kolle nemmen Zeg Dieks en grip d'n leppel van d'n haerd En schept woar heet de kölkcs ligt te glemrnen In 't kleine veur, dat hoast is oet e-tèèrd En onderwiel dat hee begint te trekken Nemp Jan 'n stöksken dat doar rookend lag. Zee hadden zóó gin zin urn te vertrekken, Bedankten wal, maer zèèën gin gendag. En èven keken beide luk in 't ronde Verlègen hoo noe ' t pröätjen lösgoan mos. Doar heelp eur lös, ' t geblekte van de hunde Dee scheften achter 't lösgebr()kken hos. Doar vlogen alle, Vader, Mooder, Dine, Eur breurs t& hope op de delle an

Twentse Taalbank

21

En doar begon de groote jach op zwiene Ook Dieks en Jan dee kwammen achteran. De motte weer beduasd van zoovölle èère En sloop zoo gängs zien drekkerig schot weer in Wat heelp 't um ook, al zatte zich te wèère 'a Varken krig at good geet nooit zien zin. Noe gink 't rech lös; eers gingen zee an •t priezen Op hos en koo, ep kalf en ponniepaerd. En 't heel' gedoo zee leeten 't an zich wiezen Zóó mooi leep •t met, mèèr dan m'n had begèèrd D'n klompenmaker daagden eur weer binnen De vrouwe draeiden d'r al boonen deur. Het koffiezetten zo! al zoo beginnen En Dine zat de smodde al in 't veur. En Dieks en Jan, dee leeten zik neet neugen, Dat kö'j begriepen, •t leek eur duftig good. Hè hè, zeg Dieks, noe kan d'n zweet luk dreugen Zo'n köpken troos' dat breg weer schöt in 't blood. De koo dee Dieks um toodach um te koopen Doar sprak-e noe aggeels al neet mèèr van Um ziens pat mochgen alle beeste loopen, Veur Jan 'n wief, doar dach' alleene anI Ze hadden zoo 'n half uur verkuierd Too dach-e woch noe mut ' t d'r maer noa too 't Is zunde da'w de tied hier zoo verluiërd Biej •t hoorn grip hee wee ze hettrt, de koo. Zee zeg-e, zee, dèn man dee zöeh 'ne vrouwe En oew doar Diene, oew mankeert 'nen man. lej staalt oew good en wieders ik vertrouwe lej loopt te hope bes wal in 'n span, De oale leu begonnen luk te lachgen En Diene kreeg de bakke donkerrood Gelukkig dat eur breurs eur zoo neet zaggen Déé voorden 't paerd, (dat kwamp ampats wa good). Joa, zeg too Jan, mien breur is wal an 't drieven •t Geet wal lttk al te höastig in zien wark. Maer wiej mut vot, wiej könt neet lange blieven 't Is drok biej ons. doarbiej van volk neet stark.

Twentse Taalbank

22

Ik hadde wal 'ne wekke willen wachten Maer dàn ook wisse, ha'k weer hier e-wes Maer noe, noe is 't in eenmaal oet e-vochten Doarumme wat mien breur zèè past miej bes. En Dine dee doar veur zich zat te kieken Vond 't ook wal good (maer doarumm· zèè ze 't neet) N oe! veur gin geld wol zee dat Ioaten blieken Hoo boavens bes eur disse zaak' ansteet. Noa weinig proat too wodden of-e-iprokken

· Al morren vrog zol Dien' is kommen zeen Woo 't spil eur leek. Too wadden op e-brokken En Jan en Dieks dee kwammen op de been'. Jan dee was bliej en Dieks ook niks te minder En heel tevrèè gink 't weer op hoes hen an. Jan brachte op de heugte ziene kinder, Bedankten Dieks en dissen gink vedan. Al 's . . anderdagens. 't was èven nog veur negen Too reepen Jan zien' kinder urn al too. Dóar kump z'al an en Jan leep rtur in tegen. Da's pront van oew. dat liekt miej bestig zoo. Hier kinder is 'ne heele beste meuje Dee wil is zeen woo dat-e wiej •t hier doot. En as temet ik ~n d'n kalilp doar heuje Dan blif zee hier, gedreagt oew noe maer good. En Diene tast in euren noaszak deepe En höldt ze mooie vrogge pèren veur Probeert ze maer. ze bunt zoo zachte as zeepe .,Doar" zeg ze biet, dee goat d'r lichte deur. Dat was e-troffen, dat kö'j oew begriepen. De vrendschop en 't vertrouwen was 't er al. Jan gink noa 't land, 't was better oet te kniepen Dan steurden eur, in boei ook nummedal. Pas was e-vod of Diene leep in 't ronde Bekeek zich dit en dat, joa alles an Gin spierken stof dat zee neet doaliks vonde De kinder weeren alle still' d'r van. Jannöaken, 't ölste van de kleine bleute (En 't wieste ook), dat kreeg d'n schrik op 't lief

Twentse Taalbank

Te beven stond 't van 't heuf tut an de veute Met oogen groot en as 'n reet zoo stief. Maer wat-er kwamp van Diene kwamp gin blekken Gin niedig woord, ze keek neet eenmaal zwat. Wal zag iej eur de lippen luk vertrekken Gauw hef ze too de kinder dale e-zat Noe kleine deerne, ,.Jannoa" za'k maer zeggen Laot miej is zeen woar of de boazen zunt. Luk zwatte wolle mu'j d'r biej maer geven, Dan zö'w is zeen of dee te maken bunt. D~ noalden kind doo'k in den tuk ait draegen 'Nen kokker kost oew maer 'n cent of wat, Dan bun'k at' veurkump neet zoo gauw verlègen. 'Ne lappe steet ait better as 'n gat. En onderwiel dat zee doar zit te stoppen En alle gate dichte maakt met droad Zit zee te twieflen. denken en te ho~pen. In 't leste zeg ze •t is hier lang neet kwoad. Maer kinder iej zol iej wal meugen Iiejen Dat ik as mooder hier noe biej oew kwamp? Oew vader hef e-vroagd met miej te vriejen Of zee'j mangs leever dat-e 'u ander namp? Nee meuje; nee ! As eene hier zal kommen, Zeg kleinen Dieks, dan ha'k maer 't leefste oew. Iej liekt miej too iej zunt nog wal 'nen vrommen Maer Jänsken zeg, ik weete 't neet nog noew. Te middagtied kreeg Jan zien möaltjen etten, Jannaoken bracht 't hee vroog eur komt is hier En too te hoope an d'n wal e-zetten Zeg hee ,.sprek op" verzwiegt miej noe gin spier I Hoo steet z'oew an zö'w eur biej ons noe hoalen? Too green dat kind, an mooder het 't e-dach, Eur mooder doar z· ait zoo van hef e-hoalen Dee veur ·n joar noa 't karkhof was e-brach. Ook Jan kneep •t wonder in de bos en kelle Zien oogen wodden urn van troanen nat. Wat zee hesprokken a'k oe dat ''ertelle Dan wisse . ha'j met eur te doone' had.

Twentse Taalbank

24

ToQ Jan vernamp hoo 't vrommes naerig warkten En ook de kinder vrèndlik ansproak dèè En zee eur mochten, joa too hee dat markten, Too wiste 't al, alschoons hee ' t ook neet zèè. Tou •t oavend was is Jan nao hoes e-goane En hef too met zien' Diene luk e-proat Zee !eet urn zeen al wat zee hadd' e-doane. Met lapp' en dook, met naalden en niet droad. En too de smodd' umtrent was leug e-gotten, Ston' 't vrommes op en zèè, noe goa'k maer vod, Want morrenvrög wil vader keule potten En eers kruu 'k nog noa 't land 'n vrachjen mot. O'n dag zaam dan, dan goa 'k noe maer vertrekken. O'ndag zaam ook, reep alles eur too noa En Jan dee ston de pette scheef te trekken, lk leuve, zegg'. da'k èven met oew goa. En boeten 't hoes doar sprokken zee alleene Hee vroog eur noe "hoo Diene steet 't oew an? Ik weet' 't nog neet, maer dàt he'k wal e-zeene 'Ne vrouwe dee bu'j hooge neudig man. Zee zèè urn too urn nog is weer te kommen. Kan 'k ~r op an? Joa wisse zeg ze too. Krek wassen zee noe op d 'n diek e· kommen Too rèèrden net biej Jan in hoes de koo. Joa zegg' e-too loa 'k maken da'k goa kieken Hoo 't "Bonte" geet, de weg dee weet iej wal. En griwlig ? zee, daor dooj miej neet noa Iieken 0 nee zeg zee. dat schöt miej nummedal, Ze zèèn g'n dag zich en ze trokken beide Op 't eegen ho~s. noa rechs en links weer an. Jan keek eur noa, hoo zee met ct· arme macide, Tot hee deur 't h0alt dat langer neet'-n-kan. De kinder wassen alle bes te sprekken De meuje was eur alle bes noa ·t zin, En 't hund'ken ook, van bliedschap gink 't an 't blekken Maer kleinen Dieks, dèn veel daar nog wat in. Joa vader, zee, noe was ze wal heel aarig Maer toch, wèl weet wat bckkedeer 't nog is.

Twentse Taalbank

25

Wat helpt 't ons al, al is ze nog zoo naerig, A 'i doarnoa beurden duch miej was neet mis 1 Dat zeg iej rech, doar zö'w noa onderzeuken En noe noa 't nus, 't is maer as sloapenstied. Raakt 't veur maer in, dat lig nog zoo te bleuken En 'k zunne ook de deuze zwaevels kwiet. Maer 'k leuve zee hebt 's nachgens met zien allen Neet völl' e-slaopen, maer völle prakkezcert, Benouwd ook al dat 't neet good oet zol vallen. 'N tweede moor is meespats glad verkeerd. Jan hef biej Ieu nao 't vrommes wèzen vroagen En wat e-heurden was dan mèèr as good. Geld was d'r neet en dat was neet e-loagen. Da's tweemaol niks, want Jan was ook 'nen blood. In korter tied dan ik dit leedjen maaken, (En langen tied hef 't nog neet ees e-doerd) Zag iej dee twee veur good te hope raken, En z' hebt in vrèè al men'gen tied e-boerd.

Twentse Taalbank