Twee voorbeelden van kwalitatief onderzoek · Web viewEn we hebben dat herhaaldelijk dan wat...

Klara Polleunis 2017-2018

InhoudsopgaveTwee voorbeelden van kwalitatief onderzoek 4Voorbeeld 1: Play-based interview methods for exploring young children’s perspectives on

inclusion. 4Voorbeeld 2: Imagining the possibilities: Qualitative inquiry at the intersections of race,

gender disability, and class 7

Packer: Hoofdstuk 2 10

Conduit metaphor of language (P.53) 131. Scheiding ervaring en woord 142. Betekenis op zichzelf 143. Mensen zijn private individuen 15Hoofdstuk 3 15Dominantie manier van werken met die praktijk van coderen 15

Hoorcollege 3 (H4) 19Kerdeman 19

Schleiermacher, Dilthey & Gadamer 19Historische uitleg, geschiedenis van de hermeneutiek 19Voorbeeld 19Schleiermacher 19Voorbeeld 20Subjectieve component/ Psychologische interpretatie (p.85) 20De objectieve component/ Grammaticale interpretatie 20Comparatieve methode (P.87) 21Divinatorische methode (P.88) 21

Dilthey 21Gadamer 24

Hoorcollege 4 26Gadamer – Waarheid en Methode 26Waarheid 27Verstaan is een zijnsconditie 28Historiciteit 30Voorverstaan (P.255-256) 31Anticipatie 32Vooroordeel 34Autoriteit & traditie 35Anders verstaan 36Tijdsafstand of historische afstand 37

1


Horizon 38Besluit bij Gadamer 39

Hoorcollege 5 (H6) 40

Taylor (Politieke wetenschappen) 41Giddens – Sociologie (P.127) 43Hermeneutische geïnformeerde methode 45Geertz – Antropologie (P.134) 46Deep play (P.135) 46Samengevat 47

Hoorcollege 6 48Ramaekers: Philosophy at Work in the Study of Parenting and Parenting Support in

Flanders 48

Hoofdstuk 7 +8 50Descartes 50Hume 51Voorbeeld 52Kant 52Hoorcollege 7 53Hoofdstuk 8 55

Heidegger 55

Merleau-Ponty 57Voorbeeld 58

Hoofdstuk 9: 58Deel 1 58Participation 59Observatie 61Fixing action 62Representatie 62Field; wat is het veld 63Deel 2 64Herdenken van het object 64Herdenken van participatie 64Herdenken van het schrijven 65Herdenken van observatie 66Millstein - Constructing collaborative interpretations: children as… 66Hoorcollege 9 (H11-12) 70Kant 70Hegel 70Marx 71

2


De Frankfurt School (P.284) 72Habermas (P.289) 72Kritiek van de belangeloze kennis 73Gadamer-Habermas debat (P.295) 74Hoorcollege 10 75

Harding - ‘Feminist Method’ 75

Afsluitende opmerkingen (H15) 77

Interpretatie van pedagogisch onderzoekWaarom doen we dit soort van onderzoek? Als ik onderzoek wat krijg ik dan binnen? Het gaat niet over

hoe, maar het gaat over de waarom vraag?

Verklaren oorzaken: schrijver gebruikt causation.🡪Begrijpen redenen: schrijver gebruikt constitution.🡪De mens bestuderen als betekenisgevend wezen is heel verschillend dan de mens bestuderen als object.

Studying humans as objects is not the same as studying humans as beings who live in particular cultural

and historical forms of life and who are made and make themselves as specific kinds of subjects. What

we need is a human science that is able to grasp this “constitution”.

Wat maakt er nu dat we die subjecten zijn dat we zijn? Wat maakt ons die wezens die voelen wat we

voelen? (Bv. In de zin van waarom zijn we wezens die belang hechten aan liefde. Redenen betekenis

geven denk aan waarom we geen hond eten, voor bepaalde redenen (bv. walging), monogamie vs.

polygamie) constitutie.🡪

Hoorcollege 1- Qua algemene grote structuur in gedachten houden: Packer heeft zijn handboek opgedeeld in drie grote

stukken. De indeling is vrij eenvoudig. Packer stelt vast wat zijn de twee meest gebruikte methoden/

technieken in kwalitatief onderzoek. Dat zijn interviews en observaties. Als je onderzoekers vraagt of aan

studenten bij de start van masterproef en jullie denken en kwalitatief onderzoek. De kans is heel groot dat

3


je zal zeggen we gaan interviews en een aantal observaties doen.

1. Kwalitatieve interviews (H2-H4)

H6 soort van overgangshoofdstuk, een historisch overzicht krijg je daar.

2. Observaties (H7-H10)

3. Kritisch emancipatorisch (H11-H15): Boek dat ophangt aan de idee dat goed kwalitatief onderzoek

emancipatorisch van aard is.

Het gaat hem om de vooronderstellingen op het niveau van taal en kennis. 🡪

- Epistemological commitments

o Vooronderstellingen op het niveau van kennis.

o Epistemologie: Het bezit het woord kennis., de leer van de kennis.

- Ontological commitments:

o Vooronderstellingen op het niveau van wat we voor werkelijk aannemen.

Twee voorbeelden van kwalitatief onderzoekVoorbeeld 1: Play-based interview methods for exploring young children’s perspectives on inclusion.

- Het onderzoek gaat over hoe we jonge kinderen kunnen betrekken bij besluitvormingsprocessen over

beleid en praktijken van inclusie in het onderwijs.

- De context van het onderzoek is: Men wil kinderen mee laten beslissen over inclusie in het onderwijs.

- De structuur van het onderzoek is een vrij klassieke structuur. Dus de opbouw van het onderzoek is vrij

klassiek. Met vrij klassiek bedoelt de prof.

o 1. Probleemstelling

o 2. Doel van het onderzoek

o 3. Theoretisch kader

o 4. Gebruikte methode + hoe ze de respondenten dan gecontacteerd hebben

o 5. Dataverzameling 🡪 data-analyse.

o 6.Bevindingen

o 7. Conclusie en discussie

4


Het doel van het onderzoek was eigenlijk vooral om die methode die ze gehanteerd hebben. Die methode was een

play-based interview, simpelweg wat hebben ze gedaan, ze hebben jonge kinderen geïnterviewd en ze hebben

daarvoor proberen te werken met allerlei soorten van middelen. Zoals speelgoed bijvoorbeeld, ze hebben

speelgoed, figuren, tekeningen aangereikt. Om te faciliteren dat die kinderen mee in dat interview gingen. Je kan je

voorstellen dat je 6-, 7-jarigen niet zomaar aan een tafel zet om te interviewen. Ze proberen hier via spel die

kinderen tot goeie antwoorden te bewegen. (P612)

- Kwalitatief onderzoek is onderzoek dat vaak op zoek is naar de beleefde ervaring van de betrokkenen.

o percepties, opvattingen, meningen van de betrokkenen.

o Je ziet dat in dit onderzoek ook heel expliciet verwoord. Men spreekt over perceptions of young

children (p.611). Stem geven aan de betrokkenen (P.613).

It is voice that gives access to children’s feelings about themselves and about their environments. (P.613)

- Kwalitatief onderzoek is onderzoek dat toegang verleent tot in dit geval tot de gevoelens of percepties van

kinderen. De notie toegang tot is belangrijk.

Exploring the perspectives and lived experiences. (p614)

Dus centraal staan hun ervaringen en meningen. Je ziet vaak in kwalitatief onderzoek dat die ervaringen die

beleefde ervaringen, dat die vaak benoemd worden als iets uniek. P 624 bovenaan.

The unique perspectives of young children on inclusion.

- Begrip beleefde ervaring letterlijk op p. 625.

- Het is een soort van taal die belangrijk is, waar Packer ook het een en het ander over te zeggen heeft

omdat daar een heel aantal vooronderstellingen aan ten grondslag liggen.

Onderscheid tussen de verschillende soorten interviews:

- Gestructureerde interviews : Interviews met een vaste set van vragen.

o Bv. Je hebt tien vragen, en deze tien vragen worden aan alle respondenten in dezelfde volgorde

afgenomen.

- Semi- gestructureerde interviews : Interview met een set van vragen, die set van vragen dient meer als een

soort van houvast voor het interview. Het is wel de bedoeling ongeveer dat al die vragen aan bod komen

maar doet hoeft niet persee in die volgorde te zijn en er kan ook wel wat afgeweken worden van die set

van vragen. Er kunnen extra vragen gesteld worden, andere vragen af en toe kan er een vraag wegvallen,

5


… Het is wat flexiber, je hebt openheid om het interview een beetje op zijn beloop te laten gaan.

- Open interviews : Begint met een paar ideeën, sleutelconcepten. Je hebt niet specifiek een set van vragen.

Je gaat met je respondent meer in gesprek rond een thema en dat maar een stuk op zijn beloop laat.

Weinig vragen die richtinggevend zijn.

In dit onderzoek waren het semi-gestructureerde interviews met de bedoeling om alle kinderen een aantal vragen

te stellen met voldoende openheid en flexibiliteit om het interview verschillende kanten te laten uitgaan.

Interviews werden afgenomen uiteraard door een persoon: ofwel door de assistent of wel door de

hoofdonderzoeker. De hoofdonderzoeker had al reeds veel ervaring en de research assistent heeft dan trainingen

gevolgd om de interviews ook te kunnen afnemen. Die heeft dat gedaan “to ensure a level of standardization

throughout the data collection process.” (P615)

- Als je het niet gestandaardiseerd aanpakt, kun je de gegevens ook niet met elkaar vergelijken.

- Machtsverhouding: volwassenen tegenover het kind.

o Men probeert hier op een of andere manier die rollen te doorbreken.

By providing opportunities to play with the interviewer, the researchers sought a level of detachment by avoiding

roles of authority and reducing the inherent power imbalance between adults and children. (P615)

- Door te spelen probeerde men zowat de klassieke verhouding te doorbreken en het interview voor de

kinderen te faciliteren. Het makkelijker te maken voor hen om dingen tot uitdrukking te brengen.

o Gevolg: het is informeel

Data-analyse

- Proces van coderen

o Het interview wordt digitaal opgenomen, dat wordt woordelijk getranscribeerd. 🡪 geschreven

tekst analyseren.

o Coderen

▪ = betekenisvolle begrippen toekennen aan stukken tekst. En dan die stukken en die

codes met elkaar vergelijken. Een soort van thema’s afbakenen in een tekst. Wat er

6


gebeurd is dat je kijkt naar wat iemand zegt. En iemand zegt bijvoorbeeld over het

belang van vriendjes hebben. Wij kunnen daar een code aan toekennen. Bijvoorbeeld

vriendjes. Het proces van coderen is het labelen van betekenisvolle stukken tekst.

Die codes representeren concepten die direct afgeleid zijn van de interviewtopics en die tot uiting komen in de

interviews. (P618)

7


Voorbeeld 2: Imagining the possibilities: Qualitative inquiry at the intersections of race, gender disability, and class

- Petersen heeft een onderzoek uitgevoerd bij vier african american women met een functiebeperking en

bovendien uit lage socio-economische klassen. (P.801)

- ‘Hoe onderzoeken we de ervaring van mensen die te maken hebben met meerdere vormen van

onderdrukking en exclusie tegelijkertijd.’

- 4 mogelijke vormen van onderdrukking of exclusie

o racisme

o vrouwe zijn

o functiebeperking

o lage SES

Intersectionaliteit: Hoe onderzoek je de ervaring op de intersecties van die vier dimensies.

‘To examine how best to explore and describe the experiences of individuals located at multiple and oppressed

intersections.’ (P.802)

- Semi-gestructureerde diepte interviews

o Ze spreekt daar heel anders over dan die onderzoekers in het andere voorbeeld. Ze is zichzelf heel

erg bewust van haar eigen positie. (P.804)

Ze was zichzelf heel erg bewust van de eigen rol als onderzoeker en dus in tegenstelling tot die focus op

standaardisering in het andere onderzoek, gaat zij heel expliciet zeggen over die eigen rol (P. 806) Ik was er mij heel

sterk van bewust zegt ze dat ik vanuit een heel specifieke achtergrond daar was, daar zat. A white, able-bodied,

middle-class woman. Dus ik zit daar vanuit een heel andere positive dan de vrouwen die ik interview.

Ze zegt dan ook ik had toch wel een beetje schrik voor de vraag. What is a middle-class, white woman doing

researching African-American women with disabilities and from low socio-economical backgrounds?

- Ze is zich zeer bewust van haar eigen positionaliteit, van haar eigen rol of achtergrond of context. Ze steekt

dat niet weg, ze spreekt daarover, ze zegt dat ook waar het over gaat. Ze zegt ook:

8


Ik was er toch ook erg op beducht. Ik wou mijn eigen stem. Daar heb je het begrip stem ook weer. ik wou mijn

eigen stem niet te veel op de voorgrond plaatsen. I wished not to “over-privilege” my voice at the expense of my

participants’ voices.

- Het om hun realiteit niet om die van mij.

o Ik ben wel diegene die dat hier gaat interpreteren. En ik kom wel vanuit een andere hoek of

context. Zij beschrijft dat in de sectie die zij noemt methodologie. Daaraan gekoppeld verbindt zij

heel expliciet een bepaalde kijk op de werkelijkheid. Ze gaat uit van wat ze noemt het bestaan

van multiple werkelijkheden.

The existence of multiple realities. (P. 803)

- Daarmee bedoelt ze niet een of andere obscure versie van de meer-werelden-theorie ofzo daar gaat het

niet over. Het punt is mensen ontwikkelen een unieke of persoonlijke kijk op de werkelijkheid en er is

niet een waarheid of een werkelijkheid daarbuiten die ik moet zien te ontwikkelen.

My aim was not to arrive at an “out there” reality that could be accurately portrayed or to discover an absolute

truth. There was no truth to be discovered but rather, multiple realities to understand. (P. 804)

- Haar paradigma is een paradigma van dat verstehen 🡪Het begrijpen

o Het gaat daar niet over iets te ontdekken in die buitenwereld, ze wil inzicht verwerven. Ze

verwijst ook heel expliciet naar Gadamer.

o Ze stelt zich niet op als een buitenstaander die op een objectieve manier probeert iets te

ontlokken aan de respondenten of aan de andere mensen.

▪ “Ja ik wil iets proberen te begrijpen. En wat ik ga proberen begrijpen is niet een

waarheid, want ik ga er eigenlijk van uit dat mensen verschillende dingen te vertellen

hebben. En ik wil greep krijgen op de verschillende dingen die ze te vertellen hebben.

Verstehen zegt ze. Ik wil komen zegt ze tot een: understanding of the motives and intentions of actors or the

meanings that individuals assign to their own actions. (P.803)

- Ze zegt dan ook heel expliciet dat zij als onderzoeker mee construeert. (P. 804)

- In tegenstelling tot die terminologie van dat eerste onderzoek waar men spreekt over derived from. De

interpretaties of de resultaten zijn derived from of emerged from the data.

o Dat is een soort van taal die zij niet gebruikt.

9


Zij spreekt over haar rol als onderzoeker als een construerende rol. Participants and inquieres are actively involved

in constructing meaning through engagement with one another.

- Rol van constructie

o Onderzoeker is mee aan het construeren.

o Ze gaat niet de gegevens op een klassieke manier representeren.

- Ze werkt met verhalen en met poëzie.

Lifting direct quotes from the interview transcripts. Maar ook: Drawing upon filed notes.

I condensed the transcripts, deliberately arranging words and phrases to convey my participants’ experiences.

Deliberatley arranging words! (P.807)

- De redenenen zijn tweevoudig

o Langs de ene kant zegt ze: Ik kan niet anders. Ik ben als onderzoeker altijd betrokken en nooit

neutraal. Er is altijd een vorm van constructie mee gepaard.

o Anderzijds zegt ze: Ik denk dat ik met deze vorm van het presenteren van de gegevens, denk ik

dat ik de lezer beter kan uitdagen.

o Ten derde zegt ze: ik slaag er beter in om de authenticiteit van de ervaring beter tot uitspraak te

brengen in gedichten.

Het tweede punt krijg je in de tekst op verschillende manieren uitgedrukt

The reader is encouraged to stretch his or her understandings. De lezer wordt gevraagd, aangemoedigd om zijn

eigen begrip op de proef te stellen. (P.808)

The reader is invited to engage and grapple with the complexities (van die persoons) childhood. (P.809)

- Ze wil de lezer uitdagen

o gedichten zijn niet meteen toegankelijk. Ze wil de lezer aanzetten tot denken.. De keerzijde is dat

ze de klassieke positie van de onderzoeker wel helemaal verlaat.

Because I was not interested in arriving at an out-there objective truth, using narrative (of poems) to construct a

conversation complemented the underlying methodology and aims of this study. Met name ze probeerde een

authentic representation of the women’s stories te krijgen.

10


11


Packer: Hoofdstuk 2P. 42-50. Hij schetst de contouren van dat kwalitatief onderzoeksinterview. Door het langs de ene kant door het te contrasteren met CSI en langs de andere kant te vergelijken met een alledaagse conversatie.

- QRI (Qualitative Research interview).

o Is bedoeld om zicht te proberen krijgen op de ervaringen, de belevingen, de percepties van de

respondenten.

o in kwalitatief onderzoek zicht krijgen op de subjectiviteit van de respondent. (Subjectieve

component)

- In de twee soorten onderzoek

o QRI

o CSI: Conventional survey interview

▪ Grote vragenlijsten die door grote onderzoeksbureau’s worden gestuurd onder de

Vlaamse bevolking.

o Bijvoorbeeld vanuit Kind en gezin of vanuit de overheid. Ook nogal wat

onderzoek aan de universiteit werkt met dit soort van CSI. Het laat je toe om

een grote groep van mensen te ondervragen.

▪ = gestandaardiseerd

● iedereen krijgt dezelfde set van vragen. Als daar een interviewer bij betrokken is

moet die zich in principe neutraal opstellen, hij/zij mag geen toelichting geven.

De onderzoeker heeft een soort van neutraliteit, het wordt niet toegestaan van uitleg te geven of om vragen te

veranderen. De idee daarachter is to present everyone with the same standardized stimuli and elicit their

responses. (P.44)

- Packer benadrukt dat er eigenlijk geen ruimte is voor toelichting.

o Vaak antwoorden adhv een vijf-puntenschaal. Van helemaal mee oneens tot helemaal mee eens.

- Het doel is om zo betrouwbaar mogelijke gegevens te verkrijgen,

o controle over het proces

12


- Problemen CSI

o Kom je met zo een set van vragen wel tot valide informatie?.

▪ omdat daar geen ruimte is voor toelichting bij die vragen. Packer zegt de gewone

bronnen van een dagdagelijkse conversatie die we hebben vallen daar weg. De gewone

manier om elkaar verstaanbaar te maken valt weg.

▪ Het punt van Packer is in een dagdagelijkse conversatie kunnen we het daarover hebben

en kunnen we zien wat je daarmee bedoelt.

o Veronderstelling dat betekenis in het woord zit.

▪ = epistemologische vooronderstelling

The conventional interview runs into trouble whenever interviewer and respondent don’t share assumptions about

the world. (P.45)

- VOORDEEL : van een kwalitatief onderzoeksinterview is dat het flexibel is.

o opener, flexibeler en in dat opzicht levert dat wellicht meer valide gegevens op.

o vergelijking kwalitatief onderzoeksinterview met een dagdagelijkse, alledaagse conversatie.

o Als het al een alledaagse conversatie is dan is het een conversatie van een bijzondere aard. En hij

lijst met name zeven belangrijke verschillen of bijzonderheden op die die vergelijking wat

complexer maken.

1. Om te beginnen zegt hij is een kwalitatief onderzoeksinterview is gepland/ scheduled. Alledaagse

conversaties zijn doorgaans niet gepland die vinden gewoon plaats.

2. Bovendien is zo een kwalitatief interview iets dat zich doorgaans afspeelt tussen vreemden, niet

altijd. Je kunt natuurlijk ook je naasten of je bekenden in je omgeving interviewen. Maar doorgaans

speelt het zich af tussen vreemden.

3. Ook is er een duidelijke asymmetry of power. In een kwalitatief onderzoeksinterview blijf je zitten

met dat onderscheid tussen iemand is onderzoeker, je zit daar met een bepaalde vraag en de andere

is respondent. In een alledaagse conversatie heb je die hiërarchie, of die balans in de

machtsstructuur niet.

4. Een kwalitatief onderzoeksinterview is bedoeld voor een soort van derde partij. Onderzoek wordt

gedaan voor een universiteit bijvoorbeeld of een onderzoeksinstituut.

13


5. Een van de twee met name de onderzoeker zit daar altijd met een soort van dubbel bewustzijn. De

onderzoeker zit daar niet om een babbeltje te slaan. De onderzoeker zit daar met een bepaalde

bedoeling.

6. Een onderzoeksinterview gaat niet altijd over het hier en nu, maar altijd over iets dat in het

verleden gebeurd is.

7. (Hangt samen met 5) De onderzoeker zit daar met een bepaalde bedoeling. De onderzoeker wil iets

te weten komen van de respondent. Dat kan het geval zijn in alledaagse conversaties, in dergelijk

gesprek wil je misschien ook iets te weten komen van de andere. Er is een vraag en je wil de andere

antwoorden ontlokken. Een gewoon gesprek heeft niet altijd die bedoeling.

Dus een kwalitatief onderzoeksinterview mag dan wel flexibel en open en misschien zelfs informeel zijn. In

tegenstelling tot het CSI heb je een flexibiliteit, openheid en informaliteit, maar we mogen dat ook niet

overroepen. Want als we dat teveel benadrukken dan verliezen we volgens Packer uit het oog hoe het kwalitatief

onderzoeksinterview hoe dat je het ook draait of keert een bepaalde setting is, een bepaald georganiseerd event

is.

- Op pagina 50 tot 52 maakt hij een belangrijke overgang !!!

Hoorcollege 2- Een belangrijk uitgangspunt voor hem is dat dat kwalitatief onderzoeksinterview een joint production is,

een gemeenschappelijke productie is.

o Dat wil zeggen dat onderzoeker en respondent altijd samenwerken, work collaboratively.

Interviewer en geïnterviewde werken samen.

- Power balance

o Je kan daar niet buiten zegt hij. Zowel onderzoeker als onderzochte zitten daar in een bijzondere

positie. Het is niet zomaar uitwisselen van informatie, het is samenwerken en zo tot iets komen.

14


De betekenis van vraag en ontwoord is overlegd.

Praktijk van het afnemen

- Asymmetry of visibility

o Door het gesprek op te nemen wordt de focus gelegd op diegene die geïnterviewd wordt en de

focus gaat weg, verdwijnt van diegene die aan het luisteren is, de interviewer.

o Het effect is dat het lijkt alsof dat interview het product is van slechts één persoon.

▪ ‘de-emphisizes the presence of the listener’, De aandacht komt bijna exclusief te liggen

op diegene die geïnterviewd wordt.

The presence of the tape recorder has the effect of deemphasizing the listener who is actually present, namely the

interviewer, and introducing a listener who does not interact with the interviewee. The effect is that the words are

the product of only one person. (P.51)

Hij spreekt hier over een asymmetrie van visibiliteit.

Gewoonlijk is het zegt hij dat: The interviewer’s comments and and responses are omitted from the transcript of

the interview, they are excluded from the analysis.

Praktijk van het analyseren

- alleen wat de geïntervieuwde zegt wordt opgenomen.- QR = objectieve studie van subjectiviteit

Enkel de helft van gebeuren wordt getoond. Only half of the negotiation is shown. (P.51)

Problematisering: ‘How does an interview provide access to subjectivity?’

- Metaforen

o window into, het geeft een kijk op, een venster bieden tot iets, entrance way. (P.53)

o Een kwalitatief onderzoek is een entrance way, ingang in subjectiviteit.

- De metaforen die gebruikt worden die veronderstellen meteen van alles dat problematisch is.

o 1. Veronderstellen dat ervaringen & belevingen in de persoon verborgen zijn.

▪ taak is van de onderzoeker om een opening te forceren om die ervaringen te pakken te

krijgen.

o 2. Individuen zijn van elkaar afgesloten.

15


▪ Een persoon is een soort van geheel, afgesloten individu en dat die ervaring alleen voor

hemzelf toegankelijk is. Er is iemand anders voor nodig om daar een soort van opening in

te krijgen.

o 3. Onderzoeker moet openingen voorzien

🡪 Woorden worden opgevat als een uitdrukking van ervaringen die in de persoon verborgen

liggen.

Conduit metaphor of language (P.53)- Communiceren is uitwisselen van ideeën (Packer is daar NIET mee eens)

o Geïnterviewde heeft in zijn hoofd allerlei ideeën of ervaringen. (subjectiviteit)o De subjectiviteit & ervaring zit in de persoono Door te spreken wordt wat in het hoofd zit vertaald in woorden

▪ Luisteraar moet deze woorden uitpakken

● Woorden zijn containers waar ervaring in gestoken wordt

● Taal is channel

Citaat op 53. Wat is die conduite metaphor?

1) Language functions like a conduit, transferring thoughts bodily form one person to another.

Een soort van kanaal of een grote leidingbuis.

2) In writing and speaking, people insert their thoughts and feelings in the words.

3) Words accomplish the transfer by containing the thoughts or feelings and conveying them to others

Vandaar dat de prof het letterlijk met een vierkantje getekend heeft. Ze houden iets vast. Het woord container.

4) Wanneer we luisteren of lezen dan pakken we die containers uit en dan hebben we hier: extract the words

and feelings once agian from the words.

Op pagina 53 en 54 krijg je daar wat technischere uitleg over.

The linguistic expressions are containers for meanings aspect of the conduit metaphor entails that words and

sentences have meanings in themselves, independent of any context or speaker.

PROBLEMEN CONDUITE METHAPHOR

1. Onderscheid ervaringen en woorden

● Bv. Ene kant ervaring (moe zijn) Andere kant woord (moe)🡪

2. Woorden hebben betekenis op zich, los van context.

16


3. Mensen zijn private individuen, met private meningen en belevingen

1. Scheiding ervaring en woord - Filosofische kader van Wittgenstein.

o eenheid tussen taal en wereld.

o Spreken over de wereld en wat de wereld is anderzijds dat je dat niet zomaar van elkaar kan

losmaken.

▪ BV. Wanneer noemen we iets een tafel?: het bestaat alleen voor de mens, omdat het in

onze taal zit

▪ Taal geeft toegang tot eigen ervaringen

2. Betekenis op zichzelf - Veronderstelling dat woorden betekenissen zouden hebben op zich los van de context.

- Wittgenstein: Theory of use : betekenis van een woord kunnen we afleiden door de wijze waarop het

woord gebruikt wordt

o Betekenis zit in de context!

o Bv. Arm 🡪 Arm in de zin van lichaamsdeel, arm in de zin van niet rijk

3. Mensen zijn private individuen - Taal is intersubjectief (gedeeld)

o We verstaan elkaar en anderen enkel door taalo Veel verondersteld voordat we spreken 🡪 gedeelde betekenissen

- De toegang tot de werkelijkheid een talige toegang is

o De betekenissen die we gebruiken die zijn gedeeld.

o We groeien in een bestaand web van betekenissen. We eigenen ons dat toe en gaan daar zelf

mee aan de slag, we leren onszelf tot uitdrukking te brengen. Door onszelf tot uitdrukking te

brengen vormen we ook een stuk mee die ervaringen

▪ Dat wil zeggen dat er niet zoiets bestaat als een private betekenis.

- Voorbeelden die hiervoor klassiek zijn, zijn voorbeelden van dagboeken in codetaal.

o Dat zijn toch alleen de betrokkenen dan die dat kan lezen. Maar die codetaal werkt maar tegen de

achtergrond van de taal die wij delen. Die codetaal is gemodelleerd, werkt maar tegen de

context, tegen de achtergrond van onze eigen taal.

17


Subjectiviteit is in dat opzicht een effect van taal.

Wat wij subjectiviteit noemen krijgt vorm door de taal. Dat geldt ook voor die onderzoeksetting. Interview is een

talige setting. Dat betekent dat je de respondent uitnodigt om te spreken over zichzelf. In dat spreken over zichzelf,

in die uitnodiging om te spreken over zichzelf gaat men beginnen nadenken over zichzelf. En zichzelf dus op een

bepaalde manier via taal presenteren, vormgeven. (P.56)

Hoofdstuk 3

Dominantie manier van werken met die praktijk van coderen

- Glaser en Strauss - Grounded theory. Wat wil dat coderen nu eigenlijk zeggen? Wat gebeurt daar in dat

proces van dat coderen?

o Combo inductivisme en deductivisme

▪ Het inductivisme komt tot uitdrukking in de open en flexibele onderzoeksopzet,

dataverzameling in de natuurlijke omgeving en data-analyse, die start vanuit ruwe

ongestructureerde data. Het deductivisme is zichtbaar in de neiging naar systematiek,

verificatie en theorievorming.

o Interview 🡪 transcriptie 🡪 analyseren 🡪 coderen

o Door code’s te vergelijken ontstaan er thema’s

▪ Codes = incidenten

o Zo kun je tot een soort van model komen, waarbij je verschillende thema’s bij elkaar, op een

bepaalde manier in verband kan brengen.

▪ tabel op p. 63. In vier stappen zet hij daar uiteen wat dat dat proces van coderen

eigenlijk inhoud, in die grounded theory.

1. Inductief proces

● Inductief dat wil zeggen dat je vertrekt vanuit de ruwe data. En vanuit die ruwe data naar concepten

en hoger liggende thema’s komt.

2. Proces van abstractie

● = coderen, opdelen van de gehele tekst in kleine fragmenten (incidenten)

● = relevant theoretical abstraction

18


● We kennen codes of concepten toe op grond of op basis van datgene dat gemeenschappelijk is aan

verschillende incidenten.

3. Generaliseren

● Onderliggende uniformiteiten en verschillen tot uiting te brengen, proces van het particuliere naar

het algemene. En dat is een proces dat zou moeten toelaten om te komen tot objectieve kennis van

subjectieve beleving.

● Doel = objectieve kennis van subjectieve beleving.

MAAR, PACKER HEEFT KRITIEK1. Inductief?

● Wanneer is een stukje tekst nu toe te kennen aan een code?

● Je neem vooronderstellingen me, je kan nooit zuiver inductief te werk gaan

Coding depends on the competence of coders as ordinary language users. (P.67)

Codes were assuming knowledge.

The coding of the data here is based on the researchers’ prior understanding of what the teachers meant..

- Tactic understanding, stilzwijgend begrijpen

o Als student een tekst lezen of als leerkracht 🡪 andere inkijk

o In functie van de betekenissen die je daaraan geeft ga je bepaalde dingen wel zien en andere

dingen niet. Je neemt altijd je tacit understanding, prior understanding mee. Als iemand codeert

die geen kinderen heeft of iemand die wel kinderen heeft codeert, dat dat misschien een verschil

gaat maken. Niet noodzakelijk een verschil. Maar misschien een verschil bij het coderen van die

transcripties.

2. Abstractie?

● Probleem van conduit metaphore

● Onderscheid wat respondent zegt en doet

▪ Wittgenstein: meaning as use (P.73).

3. Generaliseren?

● Ligt de betekenis van iets in wat gemeenschappelijk en algemeen is? We willen komen tot

objectieve kennis van subjectieve belevingen. En objectieve kennis wordt hier gelijkgeschakeld

aan wat algemeen is. (Wittgenstein zegt NEEN)

19


● Wittgenstein

▪ Je moet niet gaan zoeke naar iets wat gemeenschappelijk is, zo kom je niet tot een

begrip.

▪ Bv. Voetbal en Uno zijn hetzelfde, want het zijn allebei spelletjes

▪ Ontkennen van het belang van context

Consider for example the proceedings that we call “games”. I mean board-games, card-games, ball-games, Olympic

games, and so on. What is common to them all? Don’t say: “there must be something common, or they would not

be called ‘games’. For if you look at them you will not see something that is common to all, but similarities,

relationships, and a whole series of them at that. Don’t think but look. (p67)

- Ironie

o Doelstelling van een kwalitatief onderzoek is toegang krijgen tot die subjectiviteit, we willen iets

weten over de subjectieve ervaring van de betrokkene. Maar bij heel dat procedé, inductie,

abstractie, generalisatie, zet men alles in het werk om al die contextgegevens en details aan de

kant te zetten. Om alleen maar zogezegd naar die kern of die essentie te gaan. Dus men gaat op

zoek naar iets dat die individualiteit die particulariteit dan overstijgt of overboord gooit. Dan blijft

van die oorspronkelijke subjectieve beleving niet veel meer over.

This is very strange! We interview people to discover their personal experiences, but then we compare the

interviews, divide what has been said into many pieces, search for common words and phrases, label each common

phrase with a category that we have invented, and finally we replace the interviewee’s words with our own! (P69)

- Bracketing

o = tussen haakjes zetten van eigen subjectiviteit

o Als we onze vooronderstelling tussen haakjes zetten dan zijn we zogezegd neutraal onafhankelijke

onderzoekers. Maar dat is het punt dat zou moeten duidelijk zijn. Dat zelf, van de onderzoeker,

kan niet worden uitgeschakeld. Je kan u zelf daarvoor niet uitschakelen. Je kan daar misschien wel

voor een stuk bewust over zijn, maar je kunt het niet uitschakelen. (Wordt verder uitgelegd in

hoofdstuk 4).

- Ambitie in kwalitatief onderzoek om van het particuliere naar het algemene te gaan.

o Heel het proces van dat coderen is er uiteindelijk op gericht om op zoek te gaan naar iets

objectiefs, waarbij objectief begrepen wordt als algemeen.

o CAN’T DO IT BABY

20


▪ algemene context wordt vergeten en als we het context loos gaan proberen situeren dan

weten we niet meer wat het betekent of wat die subjectieve beleving nu uiteindelijk is.

De onderzoeker die objectieve kennis wil halen uit de interviews, gaat abstraheren van

context. Maar als je abstraheert van de context, dan doe je precies datgene weg wat

betekenis mogelijk maakt.

- Garfinkel (P. 73-74)

o Als je op zoek wil gaan naar wat echt bedoeld wordt, dan ga je moeten blijven specifiëren,

uitleggen wat echt bedoeld wordt. Wat wij zeggen dat zijn zogenaamde indexical expressions,

indexicale uitdrukkingen.

▪ = uitdrukkingen die iets zeggen over het hier en nu

▪ als iets in de context gezegd wordt, moet je het nog verduidelijken

● BV. “Ik sta nu hier” 🡪 Stefan Ramackers staat nu 16u18 hier in de aula Jean

Monet.

o Als je een onderscheid maakt tussen het gezegde, dat wat gezegd is en datgene wat echt bedoeld

is. Dan is die taak om datgene dat echt bedoeld is uit te werken eindeloos, daar komt geen einde

aan, het is een onmogelijke taak.

but this indexicality seems troublesome if one believes that social scientists are seeking knowledge that is not tied

to particular times or places.

It would seem that we must try to find nonindexical language that will spell out all the additional implicit

knowledge that is used to understand everyday speech. The typical analysis of qualitative material is attempting to

do exactly this. (P.74)

- Het probleem zit hem in het feit dat sociale wetenschappers op zoek gaan naar kennis die niet gebonden is

aan particuliere tijd en plaats

The text from an interview – what the interviewee said – is replaced by the researcher with a description, a

summary, a “gloss”, which is supposed to capture what they really meant. (P.76)

21


Hoorcollege 3 (H4)KerdemanWe gaan de problematiek van de subjectiviteit van de onderzoeker proberen te benaderen vanuit de zogenaamde

hermeneutiek. De hermeneutiek zou ons een zicht moeten geven, ons kunnen helpen op hoe een onderzoeker nu

uiteindelijk begrijpt wat er in een onderzoek gezegd is.

Hermeneutiek:

- Herkomst

o Hermes, boodschapper van de goden: interpreteert de woorden van de goden

o Hermeneuse: God van woord interpreteren (= uitleg bij een tekst

- De hermeneutiek is de wetenschap die de regels van het uitleggen probeert expliciet te maken.

o = regels van het uitleggen van het interpreteren

Schleiermacher, Dilthey & GadamerHistorische uitleg, geschiedenis van de hermeneutiekAlle drie willen ze een hermeneutiek proberen ontwerpen of formuleren. Dus die leer van het interpreteren

proberen expliciteren. Ze vertrekken alle drie van het gewone alledaagse begrijpen. Vertrekken van the ordinary

processes of human understanding. Of nog pre-reflective understanding. Dat gaat over heel simpele dingen.

Overgang van prereflexief naar theoretisch begrijpen

Voorbeeld Als we binnenkomen in deze aula weten wij onmiddellijk wat we moeten doen. Dit is niet vreemd voor ons deze

situatie. Je stapt naar die banken toe. We weten hoe we die bank moeten gebruiken. Uit al die handelingen blijkt

een begrijpen van die situatie. Het feit dat we hier niet beginnen dansen is deel van het begrijpen van die situatie.

We begrijpen dat het geen situatie is om te beginnen dansen.

Dus het vertrekpunt is het alledaagse gewone begrijpen dus pre-reflectief

Schleiermacher- Hij zegt dat hermeneutiek op een systematische wijze gebruik maakt van die vaardigheden van het

interpreteren die sowieso al in ons alledaagse begrijpen aanwezig zijn.

- De hermeneutiek verzint geen interpretatie regels, maar probeert te expliciteren wat in ons alledaagse

begrijpen aanwezig is.

- Bij Schleiermacher gaat het expliciet over teksten, tekstmateriaal begrijpen. (Bij Dilthey is dat breder

allerlei culturele artefacten.)

22


- Spreken en schrijven zijn uitdrukkingen van individuele gedachten van de auteur.

o Conduit metaphor! (Wat een auteur schrijft is volgens Packer een uiting van individuele

gedachten en gevoelens van de auteur.)

o Spreken / schrijven noemt hij een objectieve manifestatie van iets privaat, iets innerlijk, iets

subjectief.

Voorbeeld Neem een klassieke filosofische tekst. Voor het gemak van het voorbeeld moeten ze dood zijn.

Wat Plato geschreven heeft is een uitdrukking van innerlijke subjectieve gegevens van die. De geschreven tekst

bestaat uit twee delen, het persoonlijke enerzijds; een stukje persoonlijke creativiteit van de auteur, anderzijds heb

je een publiek medium en dat is de taal.

Dat stukje persoonlijke creativiteit van de auteur, gedachten (thoughts) en taal (language) dat vormt het discours.

Nogmaals Schleiermacher zegt dat wat die auteur denkt in taal wordt uitgedrukt en dat begrijpen, dat dat begrijpen

van die tekst, van dat discours, dat dat betekent het vatten van die gedachte van die auteur (grasp the thoughts).

De persoonlijke creativiteit noemt Packer de subjectieve component (psychologische interpretatie) van het

interpreteren, het andere stuk, het stuk taal noemt hij de objectieve component (grammaticale interpretatie) van

het interpreteren.

Als je wil begrijpen wat Plato wil zeggen moet je twee dingen doen volgens Schleiermacher. Één, je moet van alles

weten over het leven van Plato, over hoe hij dacht, wat hij deed, wat zijn interesses waren, en anderzijds, alle

gelijkkaardige teksten bekijken.

Subjectieve component/ Psychologische interpretatie (p.85)- subjectieve reconstructie.

o Wie was die persoon, zijn leven, zijn interesses, ed. helpen om te begrijpen wat hij in zijn teksten

geschreven heeft.

o Bv. Een biografie: Een biografie helpt om te begrijpen waarom die persoon geschreven heeft wat

hij/zij geschreven heeft.

De objectieve component/ Grammaticale interpretatie- Slaat op de taal zelf.

1. Je moet goed thuis zijn in de taal waarin die tekst geschreven is.

2. Maar ook als je goed wil begrijpen wat Plato in die ene tekst zegt moet je die tekst van Plato ook

situeren in het geheel van de teksten die Plato geschreven heeft. Dus vergelijk die ene tekst met

de rest van het oeuvre van Plato.

- Als we die twee dingen doen dan slagen we hierin. Dan slagen we erin:

23


To rediscover the original relationship between the writer and his audience.

- Dus als we dat doen als we dat objectieve en dat subjectieve stuk van onze interpretatie goed volbrengen

dan herontdekken we de originele relatie tussen de schrijver en het publiek van die schrijver toen. Hij zegt

hier expliciet, het gaat hier niet om een tekst te begrijpen in relatie tot ons eigen denken. Schleiermacher

wilde de relatie met zijn/ haar publiek toen in zekere zin reconstrueren, terug greep daarop krijgen. In die

twee componenten.

- Die twee componenten telkens bevatten twee methoden

o comparatieve methode

o divinatorische methode.

Comparatieve methode (P.87)- = het vergelijken van die teksten van die auteur.

- Probleem

o Er komt daar eigenlijk geen einde aan. 🡪 pragmatische beslissing nemen. Je moet op een bepaald

moment gewoon ergens stoppen met vergelijken. Je kunt niet alles met alles vergelijken.

Divinatorische methode (P.88)- = een term om een soort van intuïtief moment te proberen vatten.

- Je moet je proberen inleven, in die auteur.

- Schleiermacher noemt dat ook, beetje seksistisch vindt de prof, de feminiene kant, de vrouwelijke kant

van het interpreteren, een empathisch vermogen aan de dag leggen.

To project oneself into the author.

Is “the feminine force in the knowledge of human nature” and it requires an empathic act.

One must be willing to leave one’s own consciousness and to enter the author’s. (P.88)

- Leave one’s consciousness. Je ziet ook hier dat daar hebben we vandaag ook nog sporen van in die

bracketing bijvoorbeeld. Zichzelf tussen haakjes zetten. Schleiermacher zegt hier zijn eigen denken,

bewustzijn achterlaten en zich projecteren in de andere.

Dilthey - Objectieve wetenschap van subjectiviteit is mogelijk

- Kort bij Schleiermacher: subjectieve, objectieve component, comparatief en divinatorische methode

o Nu bouwt Dilthey verder op Schleiermacher

24


- Dilthey wil heel expliciet van de geesteswetenschappen, ‘echte’ wetenschappen maken.

o Hij wil de menswetenschappen een fundament geven. Net zoals Kant voor hem de NW een

fundament heeft willen geven.

o MW en NW hebben allebei hetzelfde object, het is de benaderingswijze die verschillend is.

▪ Erklaren of verklaren voor de NW in de MW gaat het over begrijpen of verstehen.

- Kerdeman

o Dilthey hanteert wel een heel strenge, strakke idee van objectiviteit.

o Hij gaat er namelijk van uit dat bijna definitieve absolute waarheid door menselijke wezens kan

achterhaald worden. Dat is eigenlijk zijn streefdoel. Dus hij hanteert dus wel een zeer extreme

vorm. Hij maakt het zichzelf daardoor heel erg moeilijk (zie verder).

- Dilthey spreekt niet alleen over teksten, maar ook over culturele artefacten.

o Bv. kunstwerken, beeldhouwwerken maar ook instituties de kerk, de staat, het rechtssysteem

- Wanneer we proberen tot objectief wetenschappelijke kennis te komen van bepaalde culturele artefacten

dat we dan reeds deel uitmaken van de geschiedenis, de cultuur waarbinnen dat cultureel artefact

geproduceerd is.

When we try to understand society, culture, history, art and literature, we are part of these phenomena. We are

already involved in the human world. (P.89)

Het feit dat we onmiddellijk reeds betrokken zijn in die menselijke wereld, geeft ons een soort van onmiddellijke

toegang, a directe acces.

This direct access should facilitate our inquiry, if we know how to make use of it.

- Precies omdat we deel uitmaken van die menselijke wereld hebben we een soort van onmiddellijke

toegang tot die objecten. 🡪HISTORICITEIT

o Packer gebruikt het woord ‘lived experience’ om dat uit te drukken.

o Begrijpen = historisch van aard

o Het is via die beleefde ervaring, ons directe contact met die artefacten in die historische context

dat we toegang hebben tot dat object.

- Culturele artefacten zijn objectivaties, objectiveringen van de menselijke geest.

25


o // Schleiermacher: wat een auteur schrijft zijn veruitwendiging van zijn denken, van zijn

gedachten. Zo zegt Dilthey dat de culturele artefacten, objectiveringen, objectifications zijn,

veruitwendigingen van de menselijke geest.

o VERSCHIL: Dilthey zegt dat begrijpen niet alleen betekent uzelf projecteren in die auteur.

Begrijpen van die culturele artefacten is voor Dilthey in eerste instantie een reconstructie van het

historisch proces dat geleid heeft tot het maken van dat artefact.

Understanding is not merely a contact between individual minds or a reconstruction of an author’s mental state

but a reconstruction of the historical process that has shaped a cultural product. (P.91)

- Iemand die aan het interpreteren is en dat op een academisch wetenschappelijke manier wil doen,

probeert het creatieve proces van de kunstenaar of van de auteur op het spoor te komen

o vooronderstelling: mensen delen gemeenschappelijke natuur Hij gaat ervanuit dat wij qua

psychische structuur, qua belevingsstructuur allemaal hetzelfde zijn. Het is die vooronderstelling

die mogelijk maakt dat wij ons zelf in de ander kunnen inleven.

- Dat reconstrueren van dat historisch proces verloopt volgens Dilthey volgens een proces van herbeleven;

een ervaring van het herbeleven. Als je probeert uit te leggen wat een auteur bedoelt met een kunstwerk

dan ben je met een reconstructie bezig op basis van het herbeleven van dat proces.

Kritiek Packer @ Dilthey

1. Begrijpen is altijd historisch van aard volgens Dilthey, maar uiteindelijk zie je dat hij onvoldoende

rekenschap geeft van die historiciteit.

o Doordat hij zoveel nadruk legt op dat kunnen inleven, neemt hij die historiciteit niet serieus. Om

de prof zijn voorbeeld van Plato te nemen, ook bij Dilthey net zoals bij Schleiermacher. Die twee

gaan ervanuit dat je op een of andere manier een soort van empathische beweging u kunt inleven

in wat het betekent om als het ware Plato te zijn.

2. Dilthey miskent het feit dat er heel veel verschillende wijzen zijn van leven. Door te zeggen door te

poneren dat de wezenlijke menselijke structuur van beleven van wilsstructuur enzovoort, hetzelfde is,

miskent hij dat er heel veel verschillende manieren van leven zijn. Anders gezegd dat we niet allemaal

alles op dezelfde manier beleven. Of toch minstens niet structureel.

26


Gadamer- Kritisch tegenover de idee van Schleiermacher en Dilthey’s dat interpretatie de creatieve handeling kan

reconstrueren die eens een tekst voortbracht, of een discours, of een cultureel artefacto kritisch t.o.v. 2 assumpties van Dilthey: namelijk

▪ 1. Dat reflectieve interpretatie en prereflectieve beleefde interpretatie verschillend

zouden zijn

▪ 2. Dat het prereflectieve beleefde verstaan onbetrouwbaar zou zijn en DUS geen basis

zou kunnen zijn voor sociale wetenschappen - Verstaan

o = productief proces, een bemiddeling tussen tekst en interpretator, een dialoog tussen het verleden en de toekomst

- Interpretatie o = interactie waarbij noch de interpretator, noch de tekst uit hun historische context kunnen

stappeno = altijd praktischo = proces van het ondervragen van een tekst, de tekst vragen stellen die voortkomen uit ONZE

EIGEN tijd

- Relevantie van een teksto Wanneer we een tekst lezen, verstaan en interpreteren, dan doen we dat voor diens relevantie

voor onze huidige situatieo Een tekst heeft relevantie wanneer het ons helpt onze situatie, onze uitdagingen beter te

verstaan

- Wat een tekst betekent is GEEN kwestie van de gedachten van de auteuro gaat over het begrijpen van wat de persoon die de tekst schreef, schreef, gaat dus niet over de

persoon die de tekst schreef

- Er is niet iets als 1 juiste tekstuele interpretatie (zoals Schleiermacher and Dilthey hadden geloofd)o Openheid van de tekst: elke interpretator zal een andere betekenis vinden

27

Reading a tekst is a matter not of understanding te person who wrote it, but understanding what they wrote about (P.93-94)

Application: to interpret a tekst is alwaysto apply it to our contemporary circumstances and put what we learn from it to practical use (P.93)

Understanding is aproductive process, a mediation between tekst and interpreter, a dialogue between past and present (P.93)


- “True interpretation”: o interpretatie die iets relevant aanwijst in onze huidige situatie, wat we nog niet hadden

opgemerkt

- Betekenis is afhankelijk van de TAALo deze is cultureel en historisch (dus: betekenis = event/gebeurtenis, een ervaring, moment van

toepassen/applicatie/ moment van conversatie-dialoog)

- Als objectief zijn betekent vrij te zijn van alle vooronderstellingen, dan is interpretatie nooit objectiefo elke interpretator heeft vooronderstellingen (vooroordelen), hij/zij is een product van een

bepaalde tijd en plaatso vooronderstellingen kunnen een positieve rol spelen (“prejudices are biases of our openness to

the world”)o Gadamer daagde het geloof uit dat wetenschappelijk zijn betekent dat men neutraal moet zijn en

afstand moet houden (onze vooronderstellingen gaan over onze betrokkenheid in de geschiedenis, onze deelname aan traditionele culturele praktijken. Deze culturele-historische positie zorgt ervoor dat we de menselijke wereld en haar artefacten kunnen verstaan en interpreteren)

o 3-voudig temporeel karakter

▪ doorheen traditie, maken ons tot wat we nu zijn – anticiperend: altijd open voor testing

en transformatieo MOETEN ONZE PRECONCEPTIONS NIET WEGGOOIEN! (P.95)

- Historiciteit: “history does not belong to us, we belong to history” o We kunnen een oude tekst verstaan (hoewel we niet terug in de tijd kunnen gaan, niet in de

schoenen van een dode auteur kunnen lopen, en niet aan geschiedenis kunnen ontsnappen)

- Horizonversmelting (P.96)o traditie is de levende continuïteit die verleden en heden verbindt: maakt een dialoog mogelijk

tussen verleden en hedeno Open staan voor de mogelijkheid dat het perspectief van de ander juist zou kunnen zijn, en het

eigen perspectief zou kunnen uitdageno Zowel pre-reflectief begrijpen, als kritische reflectie zijn voor Gadamer ERVARINGEN die men

ondergaat (vanuit het idee van de dialoog): de reflectieve dimensies van een gesprek die de eigen horizon kunnen verruimen in een open dialoog met de andere: horizonversmelting.

28


Hoorcollege 4Gadamer – Waarheid en Methode

- Gadmer is de figuur die de standaardhermeneutiek in de wetenschap vertegenwoordigt.

- Onderscheid verstaan en begrijpen

o Verstaan : gesitueerd op het prereflexieve niveau.

o Interpreteren of begrijpen : het reflexieve, theoretische, gethematiseerde niveau.

- Heidegger zegt dat interpreteren een uitwerken is van het prereflexieve verstaan.

o Dat is die idee van de hermeneutische cirkel 🡪 Gadamer hangt zijn gehele tekst op aan dat

Heidegger.

Aantal uitgangspunten/ vertrekpunten:

1. Waarheid en methode: De algemene boodschap van Gadamer in dit boek is dat er meer waarheid is, en

een ander soort van waarheid is dan die waarheid die we methodisch kunnen verkrijgen. Zijn boek

waarheid en methode is een onderzoek naar welk soort van waarheid dat nu precies is.

● heersende wetenschapsideaal: methodisch en systematishc werken voor objectiviteit en

zekerheid

2. Gadamer zet zich af tegen het heersende wetenschapsideaal.

● ware kennis = kennis die zeker is of aan zekerheid grenst.

▪ Ware kennis is zekere kennis.

● Descartes: Hij is eigenlijk de vader van de moderne wijsbegeerte, van de moderne filosofie. Hij

heeft voor het eerst echt de problematiek in de filosofie gesteld. Met de vraag hoe kan ik zeker

zijn van datgene dat ik denk te weten. Het klassieke voorbeeld bij Descartes is de stok in het glas

water. Die stok in het glas water lijkt gebroken die is niet gebroken, mijn zintuigen bedriegen mij

daar. Misschien word ik wel nog op andere manieren bedrogen. Hoe kan ik zeker zijn van datgene

dat ik denk te weten. De vraag naar zekerheid.

● Hume: probleem van inductie. Het probleem van inductie is hoe kan ik op grond van een x aantal

concrete observaties besluiten tot een algemene wetmatigheid. Het klassieke voorbeeld is water

kookt op 100°C. Algemene wetmatigheid, hoe hebben we daartoe kunnen besluiten? 🡪 Probleem

van inductie.

29


● Popper: zoekt een oplossing voor dat probleem van Hume, dat heet falsificatie. In plaats van op

zoek te gaan naar steeds maar nieuwe positieve evidentie. Moeten we proberen onze aanspraken

op kennis weten te weerleggen. Te falsifiëren en hoe langer een aanspraak op kennis die poging

tot weerlegging weerstaat, des te zekerder kunnen wij daarvan zijn.

- Er is toch meer waarheid dan alleen waarheid die we vatten in termen van zekerheid.

- Drie uitgangspunten.

o 1. Ervaring van waarheid.

o 2. Verstaan is een zijnsconditie

o 3. De notie historiciteit

WaarheidHet doel is om overal waar dit voorkomt een ervaring van waarheid op te zoeken die aan de controle van de

wetenschappelijke methodologie ontsnapt en daarbij dan te vragen hoe die waarheid dan gelegitimeerd

kan worden.

Hij geeft daar voorbeelden bij. Over welke waarheid gaat het?

o Bv. De ervaring die je hebt bij het lezen van filosofische klassiekers. Het is niet dat iedereen die

ervaring moet hebben maar de ervaring die je kunt hebben bij het lezen van filosofische

klassiekers.

o Bv. Of de ervaring bij het lezen van romans, poëzie.

- Het gaat om die ervaring dat je geraakt wordt .

o Die ervaring kunt ge niet meten, kan je niet methodisch verkrijgen. Of de ervaring die je soms

hebt bij het zien van kunst. Je kan dat hebben dat je voor een kunstwerk staat en dat je daardoor

aangegrepen bent dat je zegt wow. Dat kan met muziek bijvoorbeeld ook zijn. Een ervaring van

schoonheid.

o Hij heeft het ook over ervaringen die in zekere zin van generatie op generatie worden

doorgegeven. De algemene wijsheden die van generatie op generatie worden doorgegeven. Bv.

over het menszijn.

▪ Er wordt waarheid ervaren die de methodische kennis te buiten gaat

▪ Het begrip zeker of niet zeker, is daar eigenlijk niet op van toepassing.

30


- Het hele boek heeft als opzet om die ervaring van waarheid tot uitdrukking te brengen.

- Eerste bladzijde van de inleiding van waarheid en methode. Het gaat over dat moeilijke begrip ‘verstehen’.

(Voetnoot eens lezen, dat is het allerbelangrijkste, P.9) Daar legt hij uit, het Duitse verstehen stelt de

vertaler voor een belangrijk dilemma.

* Het Duitse Verstehen stelt de vertaler meteen al voor een lastig dilemma. We kunnen er niet omheen dit

grondwoord van Gadamers hermeneutische denken letterlijk over te zetten en dus met ‘verstaan’ te vertalen,

al is het maar omdat de gangbare vertaling ‘begrijpen’ juist in een filosofische tekst een lading van theoretisch

‘begrip’ uitdrukt waar het voor-thematische ‘verstaan” en in interpreteren aan voorafgaat. Zo schrijft Gadamer

verderop in dit boek: ‘Verstaan is direct deelhebben van het leven, zonder de theoretische bemiddeling door

het begrip.’ Bovendien roept ‘verstaan’, veel meer dan ‘begrijpen’, het beeld op van de luisteraar die zijn oor

leent aan degene met wie of aan datgene waarmee hij in gesprek is en dat – het gesprek- dient in deze filosofie

van het ‘verstaan’ als model voor de omgang, niet alleen met de ander, maar ook met de teksten, met de

overlevering, kortom met alles wat ‘verstaan’ wil worden. Dit neemt niet weg dat de vertaling ‘verstaan’ vaak

geen fraai Nederlands oplevert, of Vlaams klinkt. Ik zal de vertaling ‘verstaan’ om die reden niet consequent

handhaven, maar op veel plaatsen, waar Gadamer het woord niet strikt terminologisch inzet en waar ik geen

aanleiding zie tot misverstanden, toch ‘begrijpen’ gebruiken.

- Hoe moeten we dat dus verstaan. In het Vlaams hebben we verstaan en begrijpen, maar daar zit een

verschil tussen.

o Begrijpen situeert zich op het theoretische, het reflexieve niveau. Verstaan gaat daaraan vooraf.

Verstaan is een zijnsconditie- Los van de vertaalkwestie is er een veel belangrijker aspect verbonden aan dat begrip verstaan.

o Verstaan is, zegt Gadamer en hij sluit daarbij aan bij Heidegger, verstaan is geen epistemologisch

gegeven maar is een ontologisch gegeven.

o Verstaan/ Verstehen is een zijnsconditie. Dat is heel belangrijk dat wij dat begrijpen of inzien. Bij

Gadamer en zijn voorhanger Heidegger is de menselijke zijnswijze verstaan

P.9: Het verstaan en uitleggen van teksten is niet alleen een wetenschappelijke aangelegenheid, maar hoort

blijkbaar bij de menselijke ervaring van de wereld in zijn geheel. Het hermeneutisch fenomeen vormt

oorspronkelijk helemaal geen methodologisch probleem. Het gaat daarin niet om een methode om tot begrip

te komen, waarbij teksten net als alle andere ervaringsgegevens aan wetenschappelijke kennis worden

onderworpen. Het gaat helemaal niet in de eerste plaats om de opbouw van zekere kennis, die aan het

methodologische ideaal van de wetenschap beantwoordt – en toch gaat het …

31


P.265: To be human is to understand and interpret. 🡪 zie ook Packer @ p177

- Understand slaat in deze context op het prereflexieve.

- Interpret slaat in deze context op het reflexieve.

o En dus zegt Packer interpretatie is geen speciale methode in zekere zin, maar is een fundamenteel

aspect van een menselijk wezen.

Understanding is a matter of grasping an entity as a certain kind of being and at the same time to have a grasp of

what it is to be human. (P177-Packer)

- Voorbeeld vorig hoorcollege: Als wij binnenkomen of bij om het even wat we aan het doen zijn,

hebben wij een ‘verstaan’ van de dingen rondom ons. We weten wat we moeten doen met de

dingen rond om ons. Je komt niet binnen en je vraagt je niet af, oei wat is dit, nee je doet dat

gewoon. We groeien (op) in, in dat soort dingen. Dat is je zijnsconditie. In je dagdagelijks doen en

laten, waaruit blijkt dat we de dingen verstaan. Nogmaals, verstaan op een prereflexsief niveau.

- Overlevering

o Er wordt ons van alles overgedragen, overgeleverd op een heel spontane manier, als je opgroeit.

Natuurlijk leren wij kindjes woorden aan. Maar niet elk aspect van de wereld wordt letterlijk

uitgelegd aan kinderen. Als je kinderen voor het eerst op een stoel laat zitten ga je niet uitleggen dit

is een stoel.

o Verstaan is een zijnsconditie. Menselijk leven is verstaan.

- Lang voordat wij door herbezinning op ons verleden onszelf begrijpen, begrijpen we onszelf op

vanzelfsprekende wijze binnen de familie, de maatschappij en de staat waarin we leven.

o = PREREFLEXIEF Dat is ook wat Packer zegt over het interview herinner u een interview is een

bijzondere situatie, is niet zomaar een dagdagelijkse conversatie. Dit is die reflexieve modus. Lang

voor wij onszelf expliciet beginnen te thematiseren. We verstaan ons als deel van deze familie, de

samenleving of de staat waarin we leven.

De zelfbezinning van het individu is slechts een flikkering binnen de gesloten stroomkring van het historisch leven.

(P.265)

- Wij maken deel uit van een geschiedenis. Wij zijn gesitueerd in een bepaalde cultuur, in een bepaalde

geschiedenis. En die geschiedenis werkt in ons en dat verandert.

o De geschiedenis verandert met ons, dat is belangrijk.

32


o Bv.: Hoe we staan tegenover van het eten van vlees en hoe dat nu aan het veranderen is. Tot 20j

geleden werd dat amper in vraag gesteld en was dat de vanzelfsprekendheid. Het gaat hem daarom,

dingen worden op vanzelfsprekende wijze doorgegeven. Dat stuk van de geschiedenis, van onze

cultuurhistorische werkelijkheid, mensen eten vlees, interioriseren wij op vanzelfsprekende wijze.

De gesloten stroomkring van het historisch leven zou je kunnen zeggen.

- We kunnen als individu nadenken over: Wat wil ik nu eigenlijk met mijn leven? Waarom doe ik dit? Dat is

een expliciet moment van zelfbezinning, waarover hij het heeft. Dat is een expliciet niveau. Van beginnen

na te denken Zie je het onderscheid van het reflexieve en wat daaraan vooraf gaat. Wat daaraan voorafgaat

is heel fundamenteel. We bevinden ons in een bepaald verstaan.

- Hier zie je ook een band met Wittgenstein. Heel Wittgensteiniaans dat we een band uitmaken van een form

of life. Of in een zelfde taalspel zitten. Dus verstaan is een zijnsconditie.

Historiciteit- Ontleent aan Heidegger de notie historiciteit

o Bewustzijn is altijd historisch gesitueerd.

o Gadamer: heel expliciet bevestigen dat het onmogelijk is om de subjectiviteit los te koppelen van die

historische en culturele setting waarin die zich bevindt. Je kan niet zeggen hier heb je het individu en

daar heb je de historische en culturele setting, want die twee zijn verweven. Je kan subjectiviteit niet

loskoppelen van de historisch culturele setting waarin dat die subjectiviteit gevormd is.

- Vertrekpunt in de tekst is de definitie van de hermeneutische cirkel - Heidegger

- Belangrijke begrippen

o Voorverstaan

o Vooroordeel

o Anticipatie van betekenis

o Horizon en horizonversmelting.

o Beter verstaan

o Traditie en autoriteit

o Historische afstand

- Hermeneutische cirkel: twee definities.

o 1. Deel en geheel

▪ Elke deeltje van een tekst heeft pas betekenis tegen de achtergrond van het geheel enn het

geheel kan maar begrepen worden vanuit de delen.

33


▪ =/ Heidegger of Gadamer vertrekt

o 2. Lezer en tekst

P.255: (DEF.) We mogen de cirkel, zegt Heidegger, niet reduceren tot een vitiosum (vicieuze cirkel is dat eigenlijk),

zelfs niet tot een gedoogde. In de cirkel schuilt een positieve mogelijkheid van het meest oorspronkelijke kennen,

die evenwel pas echt wordt aangegrepen als de uitleg inziet dat het zijn eerste en laatste, nooit aflatende taak blijft

om zich voor-hebben, voor-zicht en voor-begrip niet door invallen en populaire opvattingen te laten voorschrijven,

maar in de uitwerking daarvan vanuit de zaken zelf het wetenschappelijk thema te waarborgen.

- Problematiek Dilthey & Schleiermacher: Hoe gaan we van een gewoon verstaan naar een wetenschappelijk

bestaan?

o Verstaan (understanding)

▪ Prereflexief

▪ Voorthematisch

o Begrijpen (interpretation)

▪ Uitleg, interpretatie

▪ Gethematiseerd

▪ Reflexief

- Begrijpen, interpreteren volgens Heidegger is het verstaan, ons voorverstaan, op een bepaalde manier

uitwerken. Probeer u het volgende voor te stellen om dat hier inzichtelijk te maken. Hij gaat het simpele

voorbeeld nemen van een tekst, maar hetzelfde geldt, voor een kunstvoorwerp, een cultureel artefact

enzovoort.

o De lezer verhoudt zich op een bepaalde manier tot de tekst

Voorverstaan (P.255-256) o = vooropgezette meningen

34


o Bv. Als de prof vraagt de tekst van Gadamer te lezen. Dan verwachten wij van alles. Wij verwachten

niet dat de tekst een sprookje zou zijn. Wij verwachten dat niet omdat de tekst u opgegeven is in het

kader van een universitaire opleiding, door die en die professor, in die specifieke reeks van colleges

en die gaan over hermeneutiek.

- Vertrekken vanuit intersubjectief gedeelde betekenissen

P.256: Wie een tekst wil begrijpen is altijd bezig een betekenis te ontwerpen zodra er een eerste betekenis in de

tekst opdoekt.

Bijvoorbeeld die, in een land van hier ver vandaar, was er ooit eens... Als de prof dat zegt tegen ons, gaat er een

belletje rinkelen sprookje. 🡪Dus werpt hij voor zichzelf een betekenis van het geheel vooruit. En zo een eerste betekenis doemt op haar beurt

alleen op, omdat men de tekst al vanuit bepaalde verwachtingen, en met het oog op een bepaalde betekenis leest.

Dus lezen voltrekt zich niet in een vacuüm maar vanuit verwachtingen over wat in die tekst staat. En ook vanuit

bepaalde bedoelingen.

We lezen een tekst altijd vanuit een situatie, vanuit onze actuele hedendaagse situatie. We lezen een tekst vanuit

de relevantie die, die tekst zou hebben vanuit onze situatie.

P.93 Packer: When we read, understand, and interpret a text, we do it for its relevance to our present situation

Gadamer, called this application, een toepassing.

Anticipatie - P281: anticipatie van betekenis. Dus het projecteren van betekenissen op een tekst, het vooruitwerpen van

betekenissen.

o Anticipatie op zich is geen louter subjectieve aangelegenheid, maar gepaard is door de

gemeenschappelijkheid die ons met de overlevering verbindt. Dat is de idee van intersubjectief

gedeelde betekenis.

- Dynamiek tussen lezer en tekst

o = tweede definitie van hermeneutische cirkel

o ZIE TEKENING IN NOTITIES

o De lezer vertrekt met een eerste voorverstaan (verwachtingen, gedeelde betekenissen)

o Met dat eerste voorverstaan krijg je of maak je een eerste ontwerp van betekenissen. Een

anticipatie van betekenis. Zo krijg je als je ware een eerste begrijpen van die tekst.

- In het lezen ga je meteen dat eerste voorverstaan aanpassen. Je gaat dingen tegenkomen over dat begrip

interpreteren die je gaat opnemen, waardoor dat je eigen concept van interpreteren gaat veranderen.

35


- De objectiviteit is hier dan bij Gadamer het al dan niet kunnen, worden uitgewerkt van het voorverstaan,

van die anticipatie van betekenis.

- Dus de hermeneutische cirkel is een heen en weer tussen lezer en tekst, niet tussen deel en geheel van

dezelfde tekst.

P.256: Wie een tekst wil begrijpen is altijd bezig een betekenis te ontwerpen, vooruitwerpen, verwachtingen

enzovoort.

Begrijpen wat daar staat bestaat in het uitwerken van een voorafgaand ontwerp dat evenwel voortdurend wordt

herzien vanuit dat wat bij het verder doordringen in de betekenis aan de dag komt.

Dat is natuurlijk zegt hij een heel korte en bondige beschrijving zegt hij. Dat het na elke herziening mogelijk is om

een nieuw ontwerp van betekenis vooruit te werpen, enzovoort.

Juist dit voortdurend opnieuw ontwerpen dat de betekenisbeweging van het verstaan en de uitleg uitmaakt, is het

proces dat Heidegger beschrijft.

- Dus interpreteren zou je kunnen zeggen begint met het uitwerken van voorverstaan, van voorbegrippen.

Die voorbegrippen worden vervangen door adequatere begrippen zegt Gadamer.

- we moeten de blik op de zaken zelf richten.

o De anticipaties die je hebt moeten door de zaak zelf gestaafd worden. Er bestaat hier geen andere

objectiviteit dan de bevestiging die een vooropgezette mening door haar uitwerking vindt. Wat

typeert de willekeur van niet op de zaak toegesneden vooropgezette meningen anders dan dat ze in

de uitwerking teniet worden gedaan?

- Een aanstoot nemen aan een tekst

o = wanneer een tekst lijnrecht botst met wat we er mee van verwachten

o = in zekere zin een goede zaak dat betekent dat onze verwachtingen, ons voorverstaan botst. Juist

in dat botsen worden wij ons een stukje bewust over hoe dat wij dachten over die tekst, of over dat

onderwerp

- Pagina 258 bovenaan. Gadamer zegt: Als we lezen houden we niet blindelings vast aan onze vooropgezette

meningen. Want dan kan je niets leren. En anderzijds moeten we ze ook niet allemaal vergeten.

o Hoe raken wij uit de ban van de eigen vooropgezette meningen.? Het enige dat Gadamar eigenlijk

kan aanraden is een zekere zin van openheid te hanteren bij het lezen van een tekst.

Er is niet meer vereist dan openheid voor de mening van de ander of van de tekst.

36


Een dergelijke openheid impliceert altijd dat men zich afvraagt hoe andermans mening zich verdraagt met de

totaliteit van zijn eigen meningen, of omgekeerd, hoe onze eigen mening zich verdraagt met die van hen.

Verder in de tekst:

Wie wil begrijpen zal zich niet op voorhand kunnen verlaten op de toevalligheid van zijn eigen vooropgezette

mening, om de mening van de tekst daarbij zo consequent en hardnekkig mogelijk te negeren. Net zolang tot deze

niet langer genegeerd kan worden hen het vermeende begrip omverstoot.

- Je moet bereid zijn u door de tekst iets te laten zeggen. Dus openheid, bereidheid. Bereidheid om het

anders zijn van de tekst aan te nemen.

- Dat is een belangrijk gegeven dat samenhangt met de historiciteit.

o Openstaan voor de meningen, de betekenissen van een tekst, betekent natuurlijk niet zegt hij dat je

jezelf aan de kant moet schuiven, het betekent niet zichzelf uitwissen. Het betekent anderzijds wel

dat men zich moet bewust worden van de eigen anticipaties. Zich bewust toe-eigenen van die

anticipaties. Dus dat zichzelf uitwissen. Denk aan wat de prof bij Packer gezegd heeft over dat

zogenaamd bracketing, dat tussen haakjes zetten. Pagina 258.

Een dergelijke ontvankelijkheid veronderstelt echter geen inhoudelijke ‘neutraliteit’ laat staan dat men zichzelf

uitwist, maar enzovoort. Impliceert de toe-eigening van de eigen vooropgezette meningen.

- Gadamer betoogt dat neutraal zijn niet gaat, er is altijd een soort van vooringenomenheid. We hebben

altijd die verwachtingen of anticipaties dat is nu eenmaal deel van dat hermeneutische proces. Die cirkel is

natuurlijk iets dat zich veelal onbewust afspeelt

- Hij pleit voor een verstaan dat zich door methodisch besef laat leiden. P 259 bovenaan.

o Methodisch besef: iets waar je ervaring voor nodig hebt

Een verstaan dat zich door methodisch besef laat leiden zal ernaar moeten streven zijn anticipaties niet eenvoudig

te voltrekken, maar ze voor zichzelf bewust te maken, om ze te controleren en daardoor vanuit de zaken zelf het

juiste begrip te verkrijgen.

Vooroordeel - Pagina 259

o elk verstaan is bevooroordeeld

▪ Een vooroordeel is een oordeel dat men velt over iets alvorens alle elementen bekend zijn. In

dat opzicht is dat een voorlopige beslissing.

▪ Zo een vooroordeel kan zowel positief als negatief zijn.

37


● vooroordeel is niet noodzakelijk negatief. In tegendeel vooroordelen zijn onze toegang

tot de tekst.

Pagina 260.

Een ‘vooroordeel’ is dus beslist niet noodzakelijkerwijs een verkeerd oordeel. In het begrip vooroordeel ligt

besloten dat het zowel positief als negatief gewaardeerd kan worden.

Er bestaan legitieme vooroordelen.

- Gadamer zet zich af tegen de verlichting!

o In de verlichting zijn alle vooroordelen eigenlijk ongegrond

o Kant: Denk zelf na. Gebruik je eigen rede. Gebruik je eigen verstand. Het motto van de verlichting is

denk zelf na durf denken. De vooronderstelling bij Kant is dat die rede op een of andere manier puur

zou zijn.

o Descartes: cognito ergo sum, tabula rasa

o De rede is als het ware tegengesteld aan autoriteit en aan traditie.

▪ 🡨🡪 Gadamer: hij wil laten zien dat die vooroordelen van ergens komen maar dat die ook

positief kunnen zijn. Want zonder die vooroordelen kunnen wij niks begrijpen.

▪ in de Verlichting wordt autoriteit, traditie overbodig, weg ermee. Maar Gadamer wil laten

zien, stapsgewijs, dat autoriteit en traditie niet tegengesteld zijn aan rede of redelijkheid.

P.261: Niet de overlevering maar de rede vormt de ultieme bron van elke autoriteit.

Dus niet traditie alleen dat zie je ook staan.

Autoriteit & traditieDan gaat hij vanaf pagina 267 proberen te laten zien dat autoriteit en traditie niet tegengesteld zijn aan de rede.

P.267: Iets dergelijks ligt geenszins in de aard van de autoriteit besloten. Ongetwijfeld komt autoriteit in de eerste

plaats aan personen toe. Maar de autoriteit van personen berust niet op een daad van onderwerping en abdicatie

van de rede, maar op erkenning en besef; Namelijk het besef dat ander mij in oordeelsvermogen en inzicht de baas

is en dat zijn oordeel daarom voorgaat, dat wil zeggen: voorrang heeft boven mijn eigen oordeel.

- Beroepen op de autoriteit van iemand anders is niet blinde gehoorzaamheid. In tegendeel het houdt een

moment van erkenning en besef in.

We gaan ervanuit dat de ander mij oordeelsvermogen en inzicht de baas is. En dat zijn oordeel daarom vooraf gaat,

voorrang heeft boven mijn eigen oordeel.

38


- Voorrang kan veranderen, misschien komt er een punt dat we Gadamer van voor naar achter bestuderen.

Dat wij later zeggen prof dat was juist. Dat is wat Gadamer ook openlaat. Misschien is het zo dat de prof

zijn oordeel over Gadamer nu voorrang geeft op dat van ons, maar misschien worden wij wel een Gadamer

specialist, waardoor ons oordeel voorrang krijgt op dat van de prof. Volgt hij daarom blindelings wat wij

zeggen, hij gaat ervanuit dat wij daar dan inzicht in hebben verworven, enzovoort. Autoriteit volgen wil niet

zeggen zo maar blinde gehoorzaamheid.

Het berust op erkenning en bijgevolg op een handeling van de rede zelf. Het heeft met blinde gehoorzaamheid niks

te maken. Autoriteit heeft in eerste instantie te maken met kennis van doen.

- Traditie

o Traditie is ook niet tegengesteld aan de rede, in tegendeel traditie moet worden voortgezet, zegt hij.

Dat voortzetten is geen blind proces, maar opnieuw een daad van de rede.

- Traditie is iets dat doorgaans doorgegeven van generatie op generatie, dat is geen blind proces. De nieuwe

generatie zou weleens kunnen beslissen, nee dat wil ik niet doen. Ook als ze dat voortzetten is daar altijd

een moment van rede mee gemoeid. Je moet toestemmen, dat moet worden opgepakt en gekoesterd.

P.269: Behouden zegt hij, is een daad van de rede. Zij het een die door onopvallendheid is gekenmerkt.

- Dus we komen van dat proces van die hermeneutische cirkel. En we hebben ons de vraag gesteld kunnen

we daar niet in dwalen. Het gaat over dat uitwerken. We hebben iets over objectiviteit gezegd. En vooral

iets gezegd over dat belangrijk begrip vooroordelen. Dat elke lezer altijd met een voorverstaan naar een

tekst vertrekt en dat het proces van het begrijpen, iets begrijpen, interpreteren een proces is van het

uitwerken van het voorverstaan. Dat voorverstaan zijn niet noodzakelijk negatief die zijn verbonden aan

traditie, autoriteit enzovoort.

Toepassing, application zegt Packer. Op pagina 93 van zijn tekst.

- Onderzoek in de geesteswetenschappen is gedreven vanuit een bepaalde interesse of motivatie voor een

bepaalde vraag

- Motivatie vanuit het heden

- We hebben een bepaald historisch besef nodig.

- Toepassing van een tekst in functie van de hedendaagse vraag, relevantie is het hier. Het gaat over

relevantie van iets.

When we read, understand, an interpret a text, we do it for its relevance to our present situation. Gadamer called this “application”

39


Anders verstaan- Bv. We weten meer over de werking van het hart dan 50 jaar geleden. Is er dat soort van beter in de

geesteswetenschappen, in de menswetenschappen. Daarvan zegt Gadamer dan dat moet duidelijk zijn. Dat soort van beter is er niet. Gadamer is zelfs zeer consequent daarin.

P.283: Begrijpen zegt hij is in waarheid niet beter begrijpen.

Maar pagina 284 bovenaan.

Het volstaat te zeggen zegt hij, dat we anders begrijpen, als we al begrijpen.

anders verstaan, niet beter verstaan🡪

Tijdsafstand of historische afstand

- Voor Schleiermacher en voor Dilthey dat is belangrijk dat wij dat goed verstaan en dan het verschil met

Gadamer ook goed begrijpen.

o Voor Schleiermacher en Dilthey is die historische afstand iets dat moet overbrugd /opgelost worden.

▪ Ze gingen ervan uit dat je je op een of andere manier kon inleven in de gesteldheid van de

auteur. Maar bij Gadamer is dat anders.

- Gadamer zegt neen, die afstand is geen probleem in die zin, die afstand moet niet worden overbrugd of

opgelost.

o Bij Gadamer is het zo dat het verleden, de traditie doorwerkt, hoe wij vandaag denken, wat wij

vandaag denken te weten, enzovoort dat is ingebed in een traditie, die traditie werkt in ons door

zegt hij. Hij gebruikt het woord afgerond in zijn tekst. (Dilthey en Schleiermacher lijken te impliceren

dat er hier ergens een soort breuk zit.)

● continuïteit tussen verleden en nu. Dat is de continuïteit van traditie . Dat betekent

dat op een of andere manier we dingen uit het verleden meekrijgen en we begrijpen

voor een stuk wat het verleden ons probeert te zeggen enzovoort. Het gaat niet over

overbruggen. Hier komt dat begrip historiciteit terug in het spel. Dilthey benadrukt

het feit dat de mens in een sociaal-culturele historisch omgeving ingebed is.

40


- Gadamer is daarin veel consequenter in, hij benadrukt dat we ons niet kunt onttrekken aan ons sociaal-

culturele historische inbedding. We kunnen ons er niet aan onttrekken.

Hij gebruikt daarvoor twee begrippen, om dat duidelijk te maken. Het begrip situatie en vlak daarna het begrip

horizon.

P.288: Het begrip situatie zegt hij is gekenmerkt door hef feit dat men er niet tegenover staat, en er geen

objectieve kennis van kan hebben.

- Dus je moet dat letterlijk nemen. Bv.: Op dit moment ben je les aan het volgen. Wat je niet

kunt is jezelf op dit moment observeren als lesvolgende.

- Je bent nooit volledig transparant ten opzichte van u zelf, als historisch wezen, je kunt dat

nooit volledig blootleggen.

Horizon- Voorbeeld blikveld van prof: de 360° rondom hem heeft hij nooit, daarvoor moet hij hem omdraaien. Maar

telkens als hij draait vallen er dingen weg. Dus horizon blikveld, heeft de prof nooit.

- Niet alleen dat we nooit volledig transparant kunnen zijn ten opzichte van onszelf, maar ook dat we ons

niet uit dat blikveld kunnen trekken. We nemen altijd ons eigen blikveld mee.

o Als de prof in onze schoenen wil gaan staan. Dan staat hij in ons schoenen en dan is hij niet die

andere persoon. Je zou kunnen zeggen kom eens hier zitten, om te kijken hoe vervelend dat dat is

om hier les te zitten volgen. Ja, nee want dan zit de prof daar. Hij kan zich proberen in te leven op

een bepaalde manier. Maar hij neemt wel altijd zichzelf mee, je neemt wel altijd je blikveld mee. De

horizon is iets dat je altijd meeneemt. Dat is een belangrijke kritiek dat Gadamer hier formuleert met

dat begrip horizon op Dilthey en Schleiermacher. Dilthey en Schleiermacher die eigenlijk zeggen ik

kan mij verplaatsen in het blikveld van de andere, ik kan mij losmaken van mijn historische

inbedding. Gadamer zegt nee, dat kan niet. Vanaf de moment dat je u probeert te verschuiven naar

iemand anders, dan verschuif je gewoon mee. Een verschuivend blikveld.

- Horizon is voor Gadamer nooit alleen iets van het individu

- Historische horizon

o Horizon is ook de historische context zelf waarin we gesitueerd zijn.

41


- Je neemt jezelf altijd mee in het begrijpen van de tekst

o Gadamer: die historische afstand is productief. De historische afstand is het productief gegeven van

het interpreteren

▪ Begrijpen gebeurt in een polariteit van enerzijds vertrouwdheid en anderzijds vreemdheid.

P.282: De hermeneutiek zegt hij daar, moet ervan uit gaan dat wie iets wil begrijpen verbonden is met de zaak, die

met de overlevering ter sprake komt. En aansluiting heeft of vind waaruit de overlevering spreekt.

- Vertrouwdheid

o Als de prof ons naar een gezin stuurt om interviews af te nemen over opvoedingsproblemen. Hij

moet ons dat niet uitleggen we weten wat een gezin is, we weten wat opvoedingsproblemen zijn

enzovoort. Dus je weet een deel, maar niet alles is geweten, er is een stuk vreemdheid.

- Die polariteit is belangrijk. Je hebt een stukje aansluiting met traditie en tegelijkertijd is niet alles u

duidelijk.

o vreemdheid heeft met historische afstand te maken. Het is precies omdat er die afstand is dat we

ook aangezet worden tot begrijpen.

P.283: Elke tijd zal een overgeleverde tekst op zijn manier moeten begrijpen.

Het begrijpen wordt altijd bepaald door de historische situatie van de interpreet.

P.284: De tijd is geen afgrond die moet overbrugd worden. De afstand van de tijd is een positieve en productieve

mogelijkheid van het verstaan.

- Omdat we op een bepaalde manier gesitueerd zijn in een traditie die zich voortzet in ons dat we teksten

kunnen begrijpen, het verleden kunnen begrijpen. Dus de tijdsafstand is een productief gegeven.

- Een tekst uit het verleden begrijpen, kunnen we omschrijven als een soort van horizon versmelten. Het is

alsof de horizon van de tekst versmelt met onze horizon.

o Begrijpen is een vorm van versmelten met de horizon . De horizon van de tekst versmelt met de

horizon van de lezer. Hij zegt dat soms in termen van het overeenkomen over de zaak, datgene

waarover het gaat.

Besluit bij GadamerVijf besluiten terug te vinden in de tekst van Packer.

1. Het moet duidelijk worden dat begrijpen een actief proces is. Een actief proces dus de lezer is daar op een

bepaalde manier in betrokken.

42


2. In dat begrijpen zijn we nooit vrij, los van het voorverstaan, preconcepties, oftewel vooronderstellingen.

We zijn daar nooit vrij van. Met andere woorden er is geen neutraliteit, in die zin. Geen neutraliteit van

interpreteren. We zijn nooit vrij van vooronderstellingen. Denk aan de gesitueerdheid, de historiciteit of

het idee van horizon.

3. Begrijpen is altijd geïnteresseerd met name dus vanuit een interesse. Begrijpen is altijd een soort van

toepassing vanuit een vraag. En dat is ook heel consequent.

4. Je kan niet zeggen dat er zoiets bestaat als één correcte interpretatie. Dat bestaat niet in de hermeneutiek.

De betekenis van een tekst is een effect, een effect interactie tussen lezer en tekst.

5. De lezer verandert door een ontmoeting met een tekst.

43


Hoorcollege 5 (H6)‘Immersion’, onderdompeling, vertrouwd maken met door te doen

- Taylor: interpretatieve benadering politieke wetenschappen- Giddens: hermeneutische geïnformeerde sociologie- Geertz: interpretatieve antropologie

- In de sociologie, antropologie en de politieke wetenschappen waren er nieuwe benaderingen op het

dualisme van de discipline op te lossen

- Gemeenschappelijk binnen de 3 richtingen: (P.123) o 1. Interpretatie (hermeneutiek): beschouwd als een belangrijk, centraal elemento 2. Onderdompeling in sociale gemeenschapspraktijken = etnografisch veldwerk = beschouwd als

cruciaal (terwijl in die tijd, etnografie zelf in crisis was)o 3. Constitutieve relatie tussen cult./soc. praktijken en menselijke subjectiviteit

- Traditionele empirisch-analytische onderzoeksbenadering in sociale wetenschappen is NIET IN STAAT om deze relatie te pakken te krijgen

o Dus: nieuwe vorm van onderzoek is nodig (pol. wetenschappen, sociologie, antropologie)

- Notie van constitutie: ‘de samenstelling van iets’ of ‘het vormen of totstandbrengen van iets’ o notie leidt naar een nieuwe manier van veldwerk doen

- Verschillen in de 3 calls : o Elke auteur biedt een andere benadering over ‘wat constitutief is’ en ‘wat geconstitueerd wordt’.

o Dualismen overbruggen

44


Taylor (Politieke wetenschappen)- Traditionele sociale wetenschappen nemen betekenissen in handelingen voor ‘feiten’ aan

o ‘feiten’ worden verondersteld in een ‘subjectief rijk’ te huizen, maar lijken toegankelijk voor wetenschappelijk onderzoek

▪ Verkennen van de relatie tussen geobserveerd gedrag en verklaringen van

overeenstemming (of betwisting) is mogelijk

- Sociale wetenschappen hebben geprobeerd hun onderzoek te baseren op eenvoudige handelingen die objectief beschrijfbaar lijken

o deze handelingen hebben BETEKENIS voor diegenen die de handelingen uitvoeren, deze betekenis is niet opgenomen in de ruwe data, maar is wel cruciaal om te begrijpen waarom ze werden gesteld.

- Traditionele sociale wetenschappen: betekenissen in handelingen als feiten die kunnen gemeten wordeno relatie geobserveerd gedrag en verklaringen akkoord/niet akkoord kan worden verkendo Het kan geen toegang geven tot INTERSUBJECTIEVE BETEKENISSEN (=betekenissen en normen

geïmpliceerd in praktijken)

▪ Het mist een volledig en onopgemerkt fenomeen: dat van betekenisvolle praktijken

- Praktijkeno =/ een set van individuele actieso vormen sociale relaties, onderlinge acties

- Intersubjectieve betekenisseno geworteld in sociale relatieso achtergrond van sociale acties (P.124)o kan niet worden gereduceerd / gelijkgesteld aan subjectieve betekenissen

▪ er zijn geen sujectieve betekenissen (eigen aan een individu)

o bevinden zich in de praktijken zelf, niet in het hoofd van de individuele actoren

- Individuele actoreno Subjectieve betekenissen

- Mainstream sociale wetenschappen lijden aan het onvermogen om de historische specificiteit te herkennen van de intersubj. betekenissen van een samenleving

45

P.125: Once we accept a certain set of institutions or practices as our starting point and not as objects of further questioning… we give up trying to define further just what these practices and institutions are

P.124: This approach fails because it cannot provide acces to what he called ‘inter-subjective meanings’


- Dominante perspectief in sociologie en pol. wetenschappen = “een subjectivistisch perspectief waarbij cultuur zich in het hoofd afspeelt”

- Dualistisch: bestudeert twee van elkaar gescheiden ‘rijken‘ CANONIEKE SPLITo objectieve realiteit van gedrag & instellingeno subjectieve realiteit van overtuigingen, waarden die cultuur vormen

- Canonieke split = oude split: terug te vinden in verklaringen over gedrag van mensen in termen van absolute functies (als ‘overleving’, ‘sociaal evenwicht’) + positivistische notie (soc. wetenschappen zouden waarden-neutraal moeten zijn)

- Wat nodig = soort sociale wetenschap die deze twee fouten uit de weg gaat:o 1. Negeren van zelf-beschrijvingen, proberen werken in een neutrale ‘wetenschappelijke’ taalo 2. Neutrale beschrijvingen met ‘ultieme’ ernst nemen, zodat ze niet meer gecorrigeerd kunnen

worden

- => SPLIT OVERBRUGGEN: (h)erkennen dat intersubjectieve praktijken een constitutieve rol speleno De sociale realiteit kan niet apart gezien worden van de taal die wordt gebruikt om deze realiteit

te beschrijveno Wederzijdse afhankelijkheid tussen taal en realiteit

- De scheiding tussen de sociale realiteit en de beschrijvings-taal (van die realiteit) = artificieel

- John Searle (P.126)o Regulatieve regels:

▪ Reguleren een reeds bestaande activiteit (waarvan het bestaan on-afhankelijk is – niet

afhangt – van de regels, vb. regels over tafelmanieren)

▪ ‘Doe X’ & ‘Als X, doe Y’

o Constitutieve regels:

▪ CREEREN of DEFINIEREN nieuwe gedragsvormen (vb. schaakspel, regels creëren de

mogelijkheid het spel te spelen)

▪ Bestaan van de activiteit hangt af van de regels, de activiteit wordt gevormd door zich te

gedragen volgens de regels (vb. schaakspel)

- Intersubj. praktijken constitueren de sociale realiteit van een manier van leven – een levensvorm (op dezelfde manier zoals de schaakregels de schaakstukken en hun zetten definiëren)

46

P.125: What is needed, is a kind of social science that avoids the two equals and opposite mistakes

P.125: Behavior and institutions on the one hand, culture on the other, represent th two sides of the canonical split


- Dit houdt ook de constitutie van de leden van die levensvorm in (vb. wat telt als ‘wie’ mag gaan stemmen, ‘wat’ stemmen is)

- Hoe dit bestuderen? Via een onderzoeksbenadering die radicaal breekt met empirisch-analytisch onderzoek

o onderdompeling in intersubjectieve sociale praktijkeno hermeneutische benaderingo dualisme vermijden (zoals subjectiviteit-objectiviteit of agency-structure)o wederzijdse constitutie verkennen van een levensvorm en haar leden

Giddens – Sociologie (P.127)- Tijd om de positivistisch idee achter te laten

o Empirisch-analytische sociologie heeft gefaald te herkennen dat een samenleving gemaakt wordt

- Wanneer we handelen, maken we gebruik van (impliciete) kennis (over hoe de dingen in elkaar zitten) o Één van de problemen van trad. soc. wetenschappen = het gebruikt deze kennis (om te begrijpen

wat mensen doen), maar stopt nooit om ze te onderzoeken

- Zoals Taylor, dringt Giddens aan op de verwerping van functionalistische en positivistische manieren van soc. wetenschappelijk onderzoek (P.128)

- Giddens probeert ook aan dualismen te ontsnappen zoals agency – structure o (= fundamentele scheiding, sociologie heeft er altijd al mee geworsteld (vb. Hoe de notie

verzoenen dat “leden van een samenleving actieve ‘actoren’ zijn” met “sociale instellingen beperken en bepalen het handelen van een individu”?))

o of het eerste, of het tweede wordt benadrukt, maar dat beide bestaan wordt als vanzelfsprekend aangenomen (samen met het ‘gat’ tussen hen in)

- Sociale structuur: term is reeds gebruikt op 2 verschillende manieren (P.128)o in zin van vaststaande relaties van de delen tot een geheel (zoals de anatomie van een lichaam)o in zin van de manier waarop interacties tussen leden van een samenleving tot patronen

verworden

- Voor Giddens: o soc. structuur = zoals een TAAL (heeft stel regels die we nooit zien, maar die het ons mogelijk

maken te spreken)o soc. structuur = wat het leden van een samenleving mogelijk maakt om hun interacties te

organiseren

47

P.128: Sociology has always struggled with this fundamental division between agency & structure. Should they focus on the individual as an acive agent or on the societal institutions and structures in whichs individuals find themselves?


- Voorstelo samenleving en sociale instellingen als ‘systemen’

▪ Systemen eerder dan structuren (P.129)

● als structurele sociale praktijken

● een systeem bestaat uit relaties van onderlinge afhankelijkheid (inter-

dependence)… die het best worden geanalyseerd als steeds terugkerende sociale praktijken

o Systemen zijn geen structuren, maar hebben structuren (of ten minste structurele eigenschappen)

● nieuwe manier om relatie tussen mensen en samenleving te beschrijven

o Dualiteit (eerder dan een dualisme) is aanwezig in alle interacties (P.129)

▪ Samenleving moet bekeken worden als zowel BASIS VOOR als PRODUCT VAN menselijk

handelen

▪ dat is het “steeds terugkerende” karakter van het sociale leven: structurele

eigenschappen van sociale systemen zijn zowel medium als outcome van de praktijken die deze systemen constitueren

● Zich steeds herhalend/recursief: zeggen dat een deel de werking van het geheel

nodig heeft (vb. een taal spreken: taal is het medium dat me in staat stelt te spreken, tegelijk draag ik bij tot de reproductie van taal omdat ik spreek)

▪ Structurering

● organisatie van soc. praktijken = ‘zich herhalend’

● structuur = medium & uitkomst van de praktijken die het recursief organiseert

● dualiteit is aanwezig in alle interacties

o De notie van ‘menselijk handelen’ (human agency) veronderstelt de notie van institutie/instelling (‘institution’) en omgekeerd

- Het menselijke handelen en de samenleving worden elk geconstitueerd in en doorheen terugkerende praktijken

48

P.130: Structure is both enabling and constraining. People are active & intelligent agents


- Dualiteit van wederzijdse afhankelijkheido ”Structuur vormt persoonlijkheid en samenleving tegelijk”o Mensen handelen NIET omdat de samenleving hun gedrag op een causale manier bepaalt, maar

omdat ze hun sociale omstandigheden begrijpen

- Giddens wilt fouten van objectivistische theorie vermijden (mens. gedrag als bepaald door anonieme sociale krachten) en van subjectivistische benaderingen (die probeerden om universele structuren van subjectiviteit te beschrijven)

o Hoe? door het subject te herdenken als een redenerend en handelend wezen

- Samenlevingen bestaan alleen in zover dat ze gecreëerd en gerecreëerd worden doorheen onze eigen handelingen

o Verkennen van de wederzijdse afhankelijkheid/constitutie: op 2 componenten letten (P.131)

▪ ons ‘kunnen’ (capability) (een persoon zou anders gehandeld kunnen hebben)

▪ ons ‘kennen’ (bewuste kennis + meer impliciete vormen van kennis/achtergrondkennis

in praktische handelen + het onbewuste)o tacit knowl. + onbewuste kennis = wordt gemist in trad. soc. Analyses

Hermeneutische geïnformeerde methode- Een sociaal wetenschapper bestudeert de sociale wereld die als betekenisvol wordt geconstitueerd door

degenen die haar produceren en reproduceren in hun activiteiten- Beschrijven van menselijk gedrag op een valide manier = in staat zijn te kunnen participeren in de

manieren van leven die gedrag constitueren en geconstitueerd worden door dat gedrag (= een hermeneutische taak)

- Deze taak volbrengen: veldwerk of etnografie => onderdompeling in een manier van leven als een werkelijke basis voor sociologie (is niet hetzelfde als een “volledig” lid van die samenleving worden)

- Vereist: “je weg weten te vinden in het geheel van praktijken” (P.131)

- Dubbele hermeneutiek (P.133)

o Studie van een wereld die geproduceerd en gereproduceerd wordt door menselijke subjecten

o Sociale wetenschap = op zichzelf een ‘levensvorm’

▪ Sociale theorie kan niet geïsoleerd worden van haar object-wereld, want dit is een

subject-wereld

● Dit is een probleem voor de positivist: iets dat in de weg zit van het uittesten

van voorspellingen

o ”Bevindingen” kunnen worden opgenomen door de mensen waarnaar ze verwijzen (=deel van de aard van soc. wetenschappen)

▪ Dit is de scharnier (hinge) die 2 mogelijke manieren verbindt, waarin de soc.

wetenschappen zich verbinden aan hun betrokkenheid in de samenleving zelf:

49


● Of ze dragen bij aan vormen van dominerende uitbuiting

● Of ze promoten emancipatie

▪ Het bestaan van deze ‘scharnier’ betekent dat sociale theorie onvermijdelijk een

kritische theorie is

- Mensen zijn handelende wezens die in staat zijn – en vatbaar zijn – om sociale theorie en onderzoek in hun eigen handelen te incorporeren

o kennis in soc. wetenschappen ≠ kennis in natuurwetenschappen

o ‘wetten’ in soc.wetenschappen zijn intrinsiek ‘historisch’ van aard: dragen specifieke begrenzing in zich (heeft te maken met de systemen van sociale interacties die ge(re)produceerd worden door de mens)

- Giddens heeft zelf geen empirisch onderzoek uitgevoerd (we kunnen daar dus niet naar kijken als voorbeeld van zijn theorie, vele vragen blijven immers: wat telt als een goede/valide beschrijving? wat is participatie in principe?etc.)

o =>MAAR: het is wel duidelijk dat de soc. wetenschappen gefocust moeten zijn op de dualiteit van mens (als handelend persoon) en samenleving EN op de relatie van constitutie die een invloed kan hebben op die dualiteit

Geertz – Antropologie (P.134)- Hij heeft inzichten van literaire kritiek(en) naar de antropologie overgebracht- Beschreef het basisdoel van zijn benadering van culturele antropologie als het vereenvoudigen van het

concept van cultuuro Op problematische onderscheid tussen ‘natuur’ en ‘cultuur’o Heel wat dichotomieën aan dat problematische onderscheid verbonden zijn, blijven onderwerp

van debat & pogingen om antrop. te herdefiniëren (Is cultuur objectief of subjectief?, Kan je het vinden in de overtuigingen en waarden van mensen, of in hun materiële artefacten?)

- “het heeft geen zin om te discussiëren over of cultuur objectief of subjectief is”

- Cultuuro Niet in het hoofdo Publieke wereld van het gemeenschappelijke leveno Verzameling van publieke praktijken, events

▪ Elementen van cultuur zijn altijd ‘dingen/zaken van de wereld’ => het is belangrijk je af te

vragen wat deze ‘dingen/zaken’ “zeggen”

- Interpretatieve antropologieo Verkenning van ‘wat er gezegd wordt’o Veronderstelling: cultuur is publiek

50


o Studie van cultuur als een assemblage van teksten

▪ Interpretatieve theorie van cultuur: iets moet worden BEGREPEN (P.135)

o Assumptie: samenlevingen bevatten eigen interpretaties

▪ men moeten leren hoe toegang te krijgen tot deze interpretaties

▪ lezen en interpreteren van culturele teksten die iets zeggen over iets

Deep play (P.135)- Cockfight als illustratie van de interpretatieve antropo. en het veldwerk van Geertz

o Regels worden doorgegeven van generatie op generatieo waar het spel om draait: systeem van wedden/gokkeno ‘center bet’ maakt het spel – bepaalt haar ‘diepte’

▪ een gelijk opgaand spel waarin de 2 vogels ongeveer gelijke kansen op winnen hebben,

dit soort weddenschap/spel is onvoorspelbaar

▪ Dit soort spel wordt dus ‘deep play’ genoemd door Geertz (wordt niet gespeeld voor

geld: te riskant; gespeeld voor de eer, de status)

- Hanengevecht zorgt voor ‘metasociale commentaar’ (metasocial commentary): het is een Balinese lezing van een Balinese ervaring

- Subjectiviteit genereren

o Events als het hanengevecht

▪ bieden de deelnemers een manier om zichzelf en hun plaats in de wereld te verstaan

o Taak van de antropologie

▪ deze culturele events beschrijven

▪ hun ‘commentaar’ ontsluiten

o Taak van de antropoloog

▪ interpretatieve taak

▪ uitzoeken ‘wat er gezegd werd/wordt’

▪ bestuderen hoe subjectiviteit door cultuur wordt gecreëerd

- Zoals Taylor en Giddens, stelt Geertz een nieuwe conceptualisering voor over de relatie tussen mensen en hun sociale werelden

o Culturele antropologie moet interpretatief zijn als het een inkijk wil geven in

51


▪ De manier waarop de aard van de mens voortdurend wordt getransformeerd/gevormd-

hervormd

▪ Door de nooit eindigende pogingen van sommige groepen van mensen

▪ Om zichzelf te verstaan &

▪ Om een sociale wereld te creëren die hun zelf-verstaan manifesteert

Samengevat

- Populair perspectief in sociale wetenschappen:

o samenleving bestaat uit objectieve structuren die gedrag, houdingen, overtuigingen van mensen beïnvloeden of bepalen

o in deze zienswijze moet menselijk handelen ‘vechten’ tegen sociale structuren (nemen het tegen elkaar op)

- Oproepen in 1970s:

o Sociale praktijken hebben een ‘constitutieve’ rol

o Geen positivistische principes als basis voor onderzoek

o Doel: dualismen overbruggen

• Dualismen worden verbonden aan het positivistisch wetenschapsmodel

o Focus op sociale praktijken en interpretatie

• Belang van veldwerk

o Onderdompeling in een ‘levensvorm’

o Belang van constitutieve relatie tussen mensen en hun manier van leven

- Onderdompeling = cruciaal om een levensvorm, manier van leven te kunnen begrijpen

- Aandacht voor INTERSUBJECTIVITEIT

Hoorcollege 6Ramaekers: Philosophy at Work in the Study of Parenting and Parenting Support in Flanders(Inhoud niet kennen, kijken naar de rol van interpretatie)

- Belangrijk aspect is dat een onderzoeker altijd zijn eigen vooronderstellingen meeneemt.

52


- Prof heeft expliciet de wijze waarop Gadamer over interpretatie en begrijpen gebruikt

o kader die Gadamer uitlegt is fundamenteel juist als het over begrijpen gaat.

- Wijsgerige pedagogisch perspectief

- ‘Looking back: the role of interpretation’

o Het gaat hem om het meta-niveau van interpretatie

o Begrip kan veranderen

▪ Gadamer: begrijpen ontwikkelt zich verder. Dat is die hermeneutische cirkel.

Dat begrijpen blijft zich verder ontwikkelen. Het is niet omdat de prof die

tijdsperiode in die tekst heeft afgebakend van 2009-2012. Dat hij nu zegt ik

denk daar nog steeds hetzelfde over als in 2012.

- Je krijgt dus echt een voortdurend heen en weer tussen subject en tekst, tussen lezer en

tekst, tussen onderzoeker en tekst.

o Object van de studie staat niet los van het onderzoeken

o Eenheid taal en werkelijkheid

- De prof had ook geen methodologie

o Methodologie in de zin van hij gaat nu dit soort analyse doen, en dan dat soort

analyse. Hij kan niet zeggen wat de methodologie in dat opzicht geweest is. Wat hij

gedaan heeft is heel veel materiaal doorgenomen, gelezen en hij heeft daarover

nagedacht. Hij is daar met mensen over in discussie gegaan. Hij heeft telkens

proberen, en dat is erg Gadameriaans, telkens proberen te expliciteren waar voor

hem de problemen liggen. Telkens proberen te expliciteren.

Citaat van Heidegger.

P.1204: Begrijpen, uitleg begint bij het uitwerken van het voorverstaan.

P.256 Gadamer: Uitleg begint bij voorbegrip die door adequatere begrippen worden vervangen: juist

dit voortdurend opnieuw ontwerpen dat de betekenisbeweging van het verstaan en de uitleg maakt

is het proces dat Heidegger beschrijft.

- Hij had allerlei ideeën, opvattingen over opvoeding, opvoedingsondersteuningen. En in

confrontatie met meer en meer tekstmateriaal, voorbeelden, in confrontatie, in dialoog met

53


collega’s met het werkveld heeft hij voortdurend dat begrip verscherpt. En dat uitschrijven

daarvan, dat expliciteren is wat Gadamer in zijn tekst verstaat onder uitleggen of

interpreteren.

- Geen neutrale weergave

o Iedereen zou daar dezelfde onderzoeksresultaten moeten uitkomen. Maar een

beschrijving van zoiets als opvoedingsondersteuning is natuurlijk altijd al ingegeven

door de eigen interesses.(vooronderstellingen!)

▪ Je vertrekt nooit vanuit een leeg blad, tabula rasa maar altijd vanuit een soort

van application, toepassing (Packer). Altijd vanuit een relevantie voor de

persoon, of voor andere.

Het zou moeten duidelijk zijn dat het uitschrijven van de sectie parenting raport the traditional

picture:

P.1206: Is not a neutral description of an objective state of affairs or a literal account of what I “found”

out there.

- De omschrijving daarvan is altijd gemotiveerd is vanuit een bepaalde interesse. Dus de prof

heeft daar een bepaald plaatje geschetst dat anderen wellicht op een andere manier zouden

geschetst hebben.

P.1206: I did not come to this area, tabula rasa.

- De interpretatie komt niet achteraf, maar interpretatie zit erin vanaf het begin.

o De prof is uiteraard opgegroeid in een bepaalde cultuur, hij is zelf kind geweest van

ouders, hij heeft zelf kinderen nu, hij is ooit student geweest, ed.

- Looking back: The Role of Interpretation.

o De prof gebruikt heel expliciet die begrippen van Gadamer, het ging over het

uitwerken van voorverstaan, enzovoort.

▪ Bv. P.1206: De prof zegt letterlijk dat de interpretatie daarvan een soort van

co-constructie is. Denk aan de term die Packer hier gebruikt, joined

production.

54


Opnieuw lees vooral de introductie en de conclusie. Leg dat naast de tekst van Gadamer, want hij

verwijst expliciet naar Gadamer. Hij verwijst wel naar de Engelse versie van Gadamer, maar er zijn

maar een paar letterlijke citaten, die zullen we wel terugvinden. (ZOEKEN!)

Hoofdstuk 7 +8- In H6 waren de begrippen: ‘immersion’, onderdompeling, vertrouwd maken met door te doen belangrijk

- Constitutie o Langs de ene kant epistemologisch (H7)

▪ Hoe representeren mensen de werkelijkheid?

▪ Descartes, Hume, Kanto Langs de andere kant ontologisch (H8)

▪ Heidegger, Merleau Ponty

- Constitutie = wat maakt er van ons nu de mensen die we zijn

o In H7 behandelt hij constitutie als een epistemologische notie.

o In H8 gaat hij op zoek naar wat hij noemt constitutie als een ontologische aspect

- Packer behandelt Descartes, Hume en Kant vanuit een historisch oogpunt

o Descartes

▪ Grondlegger van de moderne filosofie

▪ Vraag naar zekere kennis

▪ Rationalisme: de enige weg tot zekere kennis is de redeo Hume

▪ Empirisme: enige weg tot zekere kennis is via de zintuigen

o Kant

▪ Kritisch idealisme

Descartes - Interesse naar de zekerheid van onze kennis

o Geïnspireerd door de wiskundige methode

▪ wiskunde begint vanuit evidente uitgangspunten en vanuit die axioma’s kan de ene zekerheid na de andere worden afgeleid.

- Ontwijfelbare en onmiddellijk heldere uitgangspunten

55


- Vandaag: belang van methodisch te werk te gaan komt deels door Descartes

- Stappeno Alles wat je geleerd het aan de kant zetteno Twijfelen aan de zintuigen

▪ Voorbeeld van een stok in het water. Lijkt gebroken te zijn, maar die is natuurlijk niet gebroken. Dus onze zintuigen bedriegen ons daar zegt hij. De zintuigen verlenen mij geen zekerheid.

▪ Droomargument: levensechte dromen, niet weten of je echt wakker bent

o Twijfelen aan het voorwerp van de studie

- Je kan niet twijfelen aan de activiteit van het denken (cogito, ergo sum)! 🡪 ik denk dus ik ben- Onbetwijfelbare uitgangspunten

o De activiteit van de denkende zelf

- Ontlichaamd bewustzijn: denken en geest zijn 2 aparte entiteiteno Scheiding subjectiviteit en objectiviteit in onderzoek

▪ Reductie van subjectiviteit tot puur denken

▪ Denken is niet leeg! 🡪 ingeboren ideeën (bv. Idee van god, idee van substantie)

- De rede is nu vertrekpunt geworden en criterium van alle kennis.

o Radicale verandering in denken!

▪ Wending naar het subject!

Hume- Empirisme

o Alle kennis begint bij de zintuigen

- Tabula rasao Gevuld met impressies (empirische indrukken)o We hebben in onze geest allerlei, maar die ideeën komen van ervaring, rechtstreekse

ervaringsinhouden.

▪ Bv. Een groene appel: combinatie van de ervaringsinhoud groen, en de ervaringsinhoud rond

▪

- Radicaal scepticisme o Heel strikt doortrekkeno We kunnen geen wetenschappelijke uitspraken kunnen doen

▪ beperkt de rijkwijdte van de menselijke kennis tot rechtstreekse ervaringsoordelen.

▪

- Causaliteit

56


o Water kookt op 100°C : noodzakelijk en altijdo Hume: inductieprobleem

- Popper & falsificatie

Voorbeeld- Water kookt op 100°C ceteris paribus, alle omstandigheden gelijkblijvend. Hoe weten we dat?

Ervaringskennis: we hebben dat ooit ervaren. Om een of andere reden zijn we ooit begonnen met water

op het vuur te zetten, en we hebben gemerkt dat, dat kookt. En we zijn dat kunnen beginnen meten op

dat moment, in onze eenheden was dat dan 100°C. En we hebben dat herhaaldelijk dan wat zitten doen en

testen. Maar zegt hij x aantal gevallen, x aantal keren dat we dat gedaan hebben. En al die keren kookt dat

water op 100°C, maar zegt Hume dat laat mij niet toe te besluiten tot een algemene wet dat water

noodzakelijk kookt op 100°C. : het inductieprobleem.

o Water kookt altijd en noodzakelijk op 100°C : ik heb geen empirische ervaring van

noodzakelijkheid, dat zie ik niet. Ik zie telkens opnieuw een pot water en die kookt op 100°C.

Maar noodzakelijkheid is niet in de ervaring gegeven en altijd en noodzakelijk.

- Biljartbal A rolt naar Biljartbal B. 🡪 B gaat ook bewegen

o Wij zijn geneigd te zeggen dat de beweging van bal A de beweging van bal B veroorzaakt.

▪ Geen ervaring van causaliteit!

▪ Het enige wat ik waarneem: de beweging van bal A richting bal B, ik zie dat bal A, bal B

raakt en ik zie dat B dan begint te bewegen

- Alle wetenschappelijke kennis wordt gereduceerd tot waarschijnlijkheid. `

o Dat stelt ons voor grote problemen want dat is eigenlijk gewoon een ondergraven van de

wetenschap

Kant- Fundering van de wetenschap: synthese empirisme als rationalisme- Hoe zijn wetenschappelijke oordelen mogelijk?

- Synthetisch oordeel apriori = wetenschappelijk oordeelo Analystisch oordelen

▪ A priori

57


▪ = oordelen waar het predicaat reeds in het subject gesloten ligt

▪ De cirkel is rond

● Als je weet wat een cirkel is, dan weet je dat die rond is. Rond zijn behoort tot de cirkel

● Het gezegde volgt logisch uit het onderwerpo geen ervaring nodig!

o Synthetisch oordelen

▪ nieuw predicaat wordt toegevoegd aan het subject

▪ De muur is groen (groen is toegevoegd aan muur, het is een toevallig kenmerk, behoort niet noodzakelijk tot het muur zijn)

▪ A posteriori

● op basis van de ervaring

- Wetenschappelijk oordeel is synthetisch apriori o Bv. Water kookt op 100°C: in eerste instantie een ervaringsgegeven. We voegen aan water iets

toe, met name dat het kookt op 100°C. Dat is ooit ergens in de ervaring gegeven geweest, geobserveerd. Een wetenschappelijk oordeel is een algemene wet die noodzakelijkheid uitdrukt, permanentie. Dat is het a priori gegeven. Dus een wetenschappelijk oordeel is synthetisch a priori.

o We voegen iets nieuw toe, maar we voegen dat toe met noodzaak.

- Op zoek naar mogelijkheidsvoorwaarden voor synthetische oordelen a priorio omdat die mogelijkheidsvoorwaarden zich op het niveau van het denken bevinden. Noemt men

dat een trancedentaal onderzoek.

Hoorcollege 7

- Kant erkent dat alle kennis begint via de zintuigen (empirisch beginsel)o MAAR, ontleent ook aan rationalisme

▪ Door menselijke rede wordt de binnenkomende info van de zintuigen gestructureerd

▪ Menselijke rede = verwerkingsapparaat dat uit verschillende niveaus bestaat en ordent het zintuigelijke materiaal

- Ervaringsgegevens worden door het menselijk verstand gestructureerd. o twee niveaus van structurering

▪ Het niveau van tijd en ruimte

● Geen enkele waarneming is tijdloos of buiten de ruimte

● Het betekent dat tijd en ruimte geen kenmerken zijn van de dingen die we waarnemen, maar kenmerk van de manier van waarnemen

58


▪ Het niveau van transcendentale categorieën van het verstand

- VOORBEELD: zonnebril opzetten met roze glazen: zijn alle dingen roos?? o Roze is geen kenmerk van de dingen die je waarneemt, maar van je bril, van de manier van

waarnemen.o Voorstellen dat je de bril op hebt van je geboorte: Hoe je de wereld percipieert heeft te maken

met de manier waarop je kijkt, is geen eigenschap van het object

▪ Je kan niet uit je eigen verstand treden, of voor die bril gaan staan om dan te vergelijken of dat de wereld echt wel zo is. Daarom dat men Kant een idealist noemt.

▪ = Idealisme is dat de werkelijkheid waar we met zekerheid uitspraken over kunnen doen, de werkelijkheid is zoals die in mijn verstand gerepresenteerd is.

● Dus ik doe uitspraken over de representaties in mijn denken

- Geldt ook voor substantie, causaliteit, ed.o Substantie : Het feit dat we dingen als een geheel bekijkt, we groeperen de percepties. Geen

perceptie van kleur, grootte, ed.; wordt gebundeld 🡪 gevolg waarop wij de zintuigelijke gegevens structureren

▪ Je ziet niet apart kleuren, vormen en groottes die dan als je wil worden samengebracht.

Nee, we zien onmiddellijk een geheel. Dus ons verwerkingsapparaat brengt die

elementen onmiddellijk samen.

o Causaliteit : Hume: ik heb geen perceptie van causaliteit

▪ Kant geeft Hume gelijk, maar het verwerkingsapparaat verwerken het, net zoals tijd en ruimte geen kenmerk van objecten

▪ Bv. Het regent: geen rechtstreekse ervaring. Dat klopt, maar dat verband, het oorzakelijk verband tussen het nat worden van de straat en het regenen is een verband dat gelegd wordt door ons verstand, door onze wijze van denken. Dus dat is niet zomaar gebaseerd op gewoonten of het is niet zomaar waarschijnlijk. Nee, we kunnen niet anders.

- Causaliteit, noodzakelijkheid enzovoort geen kenmerken zijn van de werkelijkheid op zich maar zijn kenmerken van hoe ons verstand werkt.

- Ik kan niet met zekerheid uitspraken doen over wat er zich voor mijn perceptuele apparaat bevindt, want dat weet ik niet.

Objectiviteit is voor Kant transcendentaal- subjectiviteit

- Kant thinking capo het ding op zich, de werkelijkeid op zich is onbekendo Persoon links is Humeo Thinkin cap: alles komt binnen en wordt verwerkt

🡪 Geconstitueerde werkelijkheid

- Kant gaat er van uit dat elk menselijk weten over dezelfde structureringmechanisme bezit

59


o Iedereen gaat dezelfde uitspraken doen, o Allemaal dezelfde denkstructuuro Bv. Waarom kookt water op 100 graden

▪ Is zo omdat het verstand het met noodzaak op die manier structureert

▪ Is een transcendaal subjectieve uitspraak!o Daarmee is voor Kant dus dat probleem van dat wetenschappelijk oordeel opgelost

- Werkelijkheid wordt geconstitueerd door het denkeno Belangrijke ontwikkeling omdat we sinds Kant nog steeds met de dubbelheid van denken en

werkelijkheid

- Wetenschappelijke oordelen zijn mogelijk, op grond van die structureringsmechanismen van ons verstand

o Consequentie: objectiviteit in een harde zin van het woord is opgegeven

- De wereld wordt door ons geconstitueerd. Datgene waar ik uitspraken over doe is datgene wat door mijn

denken op een bepaalde manier geconstitueerd is.

o Er is een breuk tussen subject en object. Tussen het denkende subject en het object buiten mij.

P.147: Since Kant, epistemology has had to deal with a separation between thought and reality created by human

understanding: Natural reality is always perceived in terms of human categories of thought and never in itself.

- Categorische imperatief (P.146)

o = de leidraad van het zedelijk bewustzijn

o Mensen hebben een zedelijk bewustzijn en de mens kan door zijn morele vrijheid de zintuiglijke

wereld overstijgen en deelhebben aan een hogere, morele wereld.

- Wittgenstein: taal en werkelijkheido Waarom is de muur groen 🡪 omdat het zo in de taal zito GROOT VERSCHIL WITGENSTEIN EN KANT

▪ Kant

● De claim met Kant geeft toe dat we de werkelijkheid op zich kwijt zijn, daar kunnen we geen uitspraken over doen 🡪blijvende twijfel, hoe ziet de werkelijkheid eruit achter de roze bril?

● Kant ontdekt dat we een roze bril dragen, maar of de werkelijkheid achter de bril ook roze is weet ik niet

▪ Wittgenstein

● Is het niet, er is geen betekenisvolle, buitentalige werkelijkheid

60


Hoofdstuk 8- Constitutie ontologisch

o Kant: dualisme 🡪 komt commentaar op van Hegel, ed.

- Nieuwe ontologie nodigo Nondualist ontology: wereld en denken bij elkaar brengen (P. 167-168)

▪ Hoe komt het dat we wezens zijn die de wereld kunnen representeren?

Heidegger

- Verstaan = zijnsconditie

- Basisideeo Dingen EN mensen zijn maar wat ze zijn tegen een bepaalde achtergrond

▪ Bij Kant en Descartes ging het over de werkelijkheid, niet over de mensen

- Centraal: notie wereldo Klassieke filosofen: Vergeten dan mensen en dingen zich in een wereld bevinden

▪ In-de-wereld-zijn

- Existence (bestaan) & being (zijn) o Belangrijk verschil!o De mens is het enige wezen dat geïntereseerd is in het zijn en niet enkel het bestaan

▪ Als iedereen dood is morgen, bestaan de dingen nog, maar wat is dat dan nog? (Wittgenstein // Heidegger)

o Zijn

▪ Bv. Sinterklaas, bestaat hij? 🡪 bestaat tot je een bepaalde leeftijd bereikt, en dan terug als je kinderen hebt

▪ Bv. 5 euro biljet. het is een stukje papier, maar dat heeft een bepaalde betekenis door de mens

61

P.179: What is real is what our public cultural practices define as real.

P.179: If all the humans would die, the cup in front of me would still exist, but it wouldnt be anything. There is no way to grasp what something is outside of a human context. If all humans were to die, the cup in front of me would still exist, but it wouldn’t be anything. It wouldn’t be a cup because being a cup is a matter of involvement in practices like drinking and with nu humans there would be no such practices.

P.177: To be human is to understand and interpret, so interpretation is not a special method but a

fundamental aspect of human being. Understanding is a matter of grasping an entity as a certain kind of

being and at the same time to have a grasp of what it is to be human.

P.168: How is it that we become people who can repesent the world in an inner space? We must explore what more there is to human beings above and beyond the capacity to form mental representations.


o Care: (Sorge @ Duits)

▪ Sorge: betrokken op de wereld, praktisch engagement met de wereld

● Is primair tot onze kennende relatie tot de wereld (het feit dat we iets als object kunnen representeren; kennisobject)

- Schema P. 181o Eerste niveau gaat over praktisch engagement (primair)

▪ Je komt binnen en zet u neer, de dingen zijn beschikbaar

▪ Pre-reflectief bestaan; je doet gewoon, je vraagt je niet af wat alles is, je bent praktisch bezit

● Eenmaal geleerd gebruik je het op een spontane manier

▪ Voorwerpen zijn ‘zuhanden’ (ready to hand) 🡪 je gebruikt het gewoon. Het maakt deel uit van deze setting op dit moment. Maar er kan natuurlijk altijd iets gebeuren waardoor dat, dat ding plotseling opvalt.

● Bv. Je pen werkt niet, dan merk je het. Als dingen niet werken, vallen ze op, dingen die vanzelfsprekend zijn vallen nu opeens opo Dan ga je opties bekijken, ‘wat is hier mis?’ 🡪 circumspection (=

rondom kijken)

o Kennende relatie van de wereld is secundair

▪ Objecten kunnen gerepresenteerd worden als kennisobjecten, wordt voorafgegaan door het primair geconstitueerd zijn van de objecten

▪ Kennende houding t.o.v. de wereld is secundair

- Modes of engagement

o Wijze van betrokken zijn op de

o Cognitieve of onderzoekende houding,

▪ onze kennende relatie tot de wereld, is secundair ten opzichte van de primaire,

praktische bezigheid in de wereld, het praktisch geëngageerd zijn in de wereld.

P.183: Kant had ignored the fundamental involvement of humans in the world involvement that is practical,

emotional and concerned.

- Dus er is een gerelateerd zijn met de wereld dat voorafgaat aan die onderzoekende houding. Het in relatie

zijn met de wereld, een praktisch gerelateerd zijn aan de wereld dat voorafgaat aan die reflexieve,

onderzoekende houding. Dat is het onderscheid tussen dat ontologische en het epistemologische.

62

P.179: It is in our everyday practical activity that we have the most direct access to things and understand what they are.


- Niveau van practical engagement

P.184: Heidegger reminds us that humans are involved and caring. We are not detached observers of the world but

are always embedded in a specific cultural and historical setting, and our understanding of ourselves and the

entities we encounter is grounded in our practical activity in this setting.

Merleau-Ponty- Kant vergat het fenomeen van van het lichaam en van het ding- De primordiale manier van het organiseren is het praktische engagement.

o Merleau-Ponty voegt daaraan toe dat we allemaal een lichaam hebbeno we altijd op een belichaamde manier in de wereld zijn. Ons engagement onze verhouding tot is

altijd embodied, belichaamd.

- Lichamelijkheid wordt belangrijker (embodied character of)o Toegang tot wereld is fundamenteel lichamelijk, via het lichaam percipiëren wij de wereld.o Onze perceptie is altijd op de fundamentele manier belichaamd

▪ Bewustzijn is niet intellectueel, maar praktisch en perceptueel

- De wereld wordt in eerste instantie lichamelijk beleefd

- Voorbeeldo Computer: je kan perfect typen, je kan het praktisch uitvoeren zonder na te denken, maar als de

prof vraagt waar nu precies alles staat, zou je het niet weten

▪ lichamelijkheid zorgt voor het begrijpen in toegang

- Perceptie = primodriale matrix (=oorspronkelijk)o Perceptie is niet empirisch of rationaalo = perspectivische, open en ondeterministisch, we zijn een opening naar de wereld

- “My body has an intelligence and intentionality that does not require deliberate thought ans decision”o bv. Normaal vergist ge u niet over de hoogte van een stoelo bv. Fiets uitlenen en die zet zadel lager 🡪 “Oei dat klopt niet”o bv. Traphoogtes: als de trede opeens hoger zijn, val je

▪ je handelt op een spontane manier lichamelijk, het is pas als er iets anders is dat het opvalt!

▪ Primair is het lichamelijk geëngageerd bezing zijn met de wereld, secundair is kennende relatie met de wereld (ook bij Heidegger)

- Geconstitueerd zijn aan dus vooraf aan de wijze dat we de wereld representeren

63

P.187:We find that the world not is something that one thinks but something one lives through


- Merlau-Ponty rejects de conduit metaphor

Voorbeeld - De wereld via het lichaam kennen gaat vooraf aan het cognitief kennen van de wereld. Heel eenvoudig

voorbeeld is het volgende. Laptop eventjes niet naar het toetsenbord te kijken. Alles opsommen. Heel

moeilijk om dat exact juist te hebben. Je vindt het eerder als je je vingers erop zet.

- Voorbeeld van hoe dat lichamelijk met de wereld bezig zijn voorafgaat aan de cognitie.

o Goeie muzikanten worden als het ware een met hun instrument. Het lichaam zet zich daaraan en

men begint te spelen. Met dat toetsenbord ook het geval.

Hoofdstuk 9:Deel 1

- Observaties is niet zo simpel als men denkto Constitutie H7o Immersion H6

▪ Ze zijn verbonden met elkaar: als mensen zijn wie ze zijn door de wereld en lichamelijkheid, als je dan iets wilt begrijpen over die mensen zou je ook moeten meedoen; ook in die praktijken organiseren

▪ Vraag niet alleen, maar ga ook kijken

- Veldwerk participatie (= participerende observatie)o 2 aspecten

1. Element van participatie

● Doelstelling: “Becoming one of them”2. Element van observatie

● “Thick description”o rijke beschrijving

● “Fixing action”o Je ziet dingen gebeuren en je moet dat op een of andere manier

vastleggen

- MAAR: wat is dat om een andere cultuur te beschrijven writing culture 🡪 CRISIS OF REPRESENTATION

64

P.189: The spoken word is a gesture, and its meaning a world. This is why we sometimes struggle to find the right words.

P.189: Language is a public cultural system that van level individuality to the impersonal ‘one’


- Deel 1 (208-232)- Deel 2 (vanaf 232) “herdenken”

- Gebeuren aan de ene kant, langs de andere kant het beschrijven van het gebeuren 🡪 vraag naar waarheidsgetrouwheid! Is het een correcte beschrijving?

- Malinowski (antropoloog)o Klassieke voorbeelden: naar Zuid-Afrika gaan en maanden observeren

▪ In de klas gaan kijken, in gezin gaan kijken 🡪 first hand contact ‘to graps the native point of view’ (P.210)

- Gaat over het te pakken krijgen van de ‘subjective points of view’ van de betrokkenen

- P211o Packer laat zien dat het niet zo simpel iso In etnografisch onderzoek kan men niet los van de subjectiviteit werken, maar proberen te

beperken

▪ “But is this a delicate balance or an impossible contradiction?”

Participation- Voor ogen houden als antropoloog een Afrikaanse stam gaat bestuderen

o Malin: “Objective, scientific view”, “cutting oneself off”, “close contact”, “intouch with, “join in”

▪ Doelstelling is 1 van hen te worden (immersion); een insider worden

● = “gaining full membership”

- Geeft moeilijkheid aan

- Gaining access o Geertz 1 & 2: verandert zijn positie

o Geertz: verhaal over hanengevecht

65

P.213: We must ask to what extent a Western ehtnographer can become a ful member of a tribal….

P.215: Als menselijke subjectiviteit gevormd wordt door jarenlang opgevoed te worden in een bepaalde cultuur, hoe is het dan mogelijk dat van een antropoloog verwacht wordt om het te bekomen op korte tijd?

P.241: The distinction between the object and its verbal description is dualism once more”


▪ Politie viel binnen, ze werden aan een tafel gezet met thee alsof er niks aan de hand was

o Door het gebeuren waren ze op een bepaalde manier geaccepteerd

▪ MAAR zegt Packer, het is niet the natives point of view, omdat Geertz bronnen gebruikt die niet eigen zijn aan hun cultuur (bv. Artistoteles, Game theorie, ed. gebruiken)

▪ Claim dat hij vanuit hun cultuur heeft geschreven is fout!

P.214: His writing displayed both his cultural background and his professional training. His interpretation of the cockfight

made reference to work that no “peasant mentality” would have access to.

o We zien hier dezelfde argumentatie terugkomen zoals Packer ontwikkelt als in deel 1 als we het over Gadamer hadden. Een horizon, een achtergrond, een vooroordeel. Je kunt u niet afsnijden van die vooroordelen, vooroordelen in die positieve zin van het woord, dus het is geen insidersview.

▪ je kunt niet verwachten dat een antropoloog of een onderzoeker in het algemeen

dezelfde sensitiviteit ontwikkeld, als de betrokkene zelf hebben gekregen door een lang proces van cultivering, opvoeding, socialisering,

▪ Als je die notie constitutie serieus neemt dan kan dat niet.

o Geertz heeft toen zijn positie aangepast (Geertz 2- P.216)

▪ Focus op hermeneutische proces dat werkbaar is wanneer je een cultuur onderzoekt

▪ Ipv kameleon te zijn, gaat het om het heen en weer tussen symboliek cultuur en verstaan van antropoloog

▪ Hermeneutisch proces, tussen de symbolische vormen van interacties, symbolic forms of interaction enerzijds en de interpretatie van de onderzoeker anderzijds.

● Emic conceptso Begrippen eigen aan cultuuro Experience near

● Etic conceptso Zijn eigen aan het jargon van de antropoloogo Experience far

P.216: Reading and interpreting a culture as an assemblage of texts involves “ (h)opping back and forth between the whole

conceived through the parts which actualize it and the parts conceived through the whole which motivate it, we

seek to turn them, by a sort of intellectual perceptual motion, into explications of one another.

▪ Continue dialectiek tussen de begrippen van de onderzoeker en de begrippen van de cultuur (emic & etic)

66


▪ “You dont have to be one to know one” (P.216)

● je moet geen persoon in de andere cultuur worden om hen te begrijpen

▪ NOG STEEDS EEN PROBLEEM: hij blijft beweren dat hij het te pakken heeft

● Het hermeneutische proces leidt tot ‘to grasp the native’s point of view’

- Zoals Dilthey: inleven in de auteur, in het hoofd kruipen van auteur, vermogen om te beleven wat auteur zelf beleefd heeft

o KAN NIET! Geertz maakt dezelfde fout als Diltheyo Geertz gebruikt een theorie die al lang weerlegd is!

- Packero Wat is de oplossing?

▪ Doel van de etnografie herdenken (P.217)o P. 241: zinvolheid van de mogelijkheid van een waarheidsgetrouwe bespreking

▪ Het heeft geen zin want je bent helemaal geen insidero Zelfde argumentatie als in deel 1

▪ Je kan niet in de schoenen van de ander gaan staano Etnografisch onderzoek herdenken

▪ Niet langer ‘To grasp…’

▪ Nu we: meeting of 2 cultures (P.218) 🡪 // joint production!

▪ Net zo min als we het innerlijke kunnen vatten van die respondent in een interview, kunnen we de inner vatten, het innerlijke van die cultuur.

Observatie - Vaak te simpel; ‘literal written record’- Geertz: thick description (Packer is het daar volldig mee eens!)

o Rijke beschrijving: is niet veel details geven 🡪 er is interpretatie mee gemoeido Fieldnotes zijn geen letterlijke record het is een interpretatie

▪ Voorbeeld knipoog: Vergelijk even iemand heeft een stofje in zijn of haar oog en een knipoog. In essentie gaat het om hetzelfde, je ooglid gaat op en neer. Een knipoog ook, de ruwe beschrijving zegt het ooglid gaat op en neer. wereld van verschil tussen een knipoog en een ooglid dat beweegt omdat er een stofje in zit

67

P.219: Thick description is how ethnographers INSCRIBE the events they have witnessed and turn them into notes

P.219: Thick description brings out the pattern of life to wich the gesure belongs


o Inscribe is noodzakelijk! 🡪 fixing (= vastleggen)

▪ inscriptie wil zeggen dat er altijd onmiddellijk geïnterpreteerd wordt bij het neerschrijven

▪ Notities of videomateriaal

● Oppassen als je uren materiaal hebt om te analyseren

● Denken dat videomateriaal een volledig beeld geeft van het gebeuren, MAAR er valt altijd iets buiten het beeld, je kan niet alles vatten (je moet keuzes maken)

- Maar het probleem opnieuw Geertz bleef in zijn schrijven uitgaan van de ambitie dat een rijke beschrijving hem zou toelaten te weten what a culture really means. Dus de ambitie van Geertz gaat weer te ver, daar zou Packer niet in mee gaan.

o Geertz blijft maar argumenteren dat je de native point of view te pakken kan krijgen

- P220-223: Jean Bazin tot “the problem is that both Geertz and Bazin….o NIET KENNEN

- Een observatie is nooit alleen maar een contact tussen een individu en een cultuur. Maar is altijd al een

ontmoeting tussen twee levensvormen, tussen twee culturen.

P.218: It is never merely a contact between an individual and a culture, let alone the etnographer becoming a

member, but always the meeting of two cultures, two forms of life.

Fixing action- Event 🡪 Vastleggen

Speech Geschreven tekst= Blijvend

- Je gaat als een onderzoeker de praktijk bekijken en je neemt notities. Wat gebeurt dan, je hebt gebeurtenissen waarvan je getuige bent om het zo te zeggen. Je gaat kijken en je bent getuige van bepaalde gebeurtenissen. Die gebeurtenissen, leg je vast, je schrijft daar iets over op. We spreken hier over fixing action. Niet fixing speech maar, fixing action. Het vastleggen van menselijke handelingen.

- Analyseo // tekst (Gadamer)o transcripties van een interview zijn noodzakelijk open voor meerdere interpretaties

▪ Taalproblematiek! De betekenis zit niet in de woorden

▪ betekenis is altijd ambigu en in zekere zin onbepaald

Representatie- Crisis van de representatie: de mogelijkheid om iets te representeren, in die zin van iets te representeren

zoals het echt is.- P. 228: “Who had the right to write culture for whom?”- Grenzen aan de representatie (presentatie van het materiaal)

68


The raw data of ethnography are actually already cooked.

- De ruwe data van de etnografie, zijn nooit ruwe data. Ze zijn nooit neutraal. Er is altijd al iets mee gebeurd.

▪ Voorbeeld; observatie van gezin

● X zit in de zetel

● X hangt in de zetelo Wat is hangen en wat is zitten?

1. Voice of the author / onderzoeker

● Meer aandacht aan taal, hoe iets geschreven wordt (voorbeeld van hangen of zitten)

● Schrijven is altijd poëtisch (van het Grieks “maken”)

▪ Elk schrijven is tegelijkertijd maken; vormgeven

● Geertz: “FACTION” 🡪 altijd een vorm van fiction en action (P.229)

Antropological writings are fictions in het sense that they are something made, something fashioned

2. “I was there”

● Geeft een zekere autoriteit/realisme, ik mag erover schrijven want k ben er geweest, ik heb het niet zomaar gehoord, het was in de realiteit zo

▪ Houdt een constructie van de realiteit in

● Tegelijkertijd wilt men in het schrijven doen alsof men er niet bij was; subjectiviteit wegwerken

● Packer: waarheidsgetrouwe beschrijving heeft hij opgegeven. Dat gaat niet

P.228: The “realism” in conventional anthropological ethnographies such as Malinowski’s hides the process by

which such accounts are produced, and it defines the reality of the people studied from a Western point of view,

which is represented as a view from nowhere.

3. Feminisme: objectivering (feminisme is minder belangrijk)

● Veel kritiek op antropologisch schrijven, objectiveert en gaat voorbij aan machtsrelaties

Field; wat is het veld- P.231: boundedness, systematicity, integration

o Boundedness

▪ “The presumption that each culture, if not literally confined to an island, could be approached as if it were”

o Systematicity

69


▪ “Each cultural part was the interpretive context at once for every other part and for the totality that comprised them

o Integration

▪ “Even if a thing of shreds and patches, a culture had always also to be a thing of stitches and seams, a quilt or tapestry “

- Bounded culture

o = als het ware een eiland waar je naartoe gaat, mooi afgebakend, heeft duidelijke grenzen. Je

gaat naar een bepaalde plek dat duidelijk afgegrensd is en waarbinnen zich dan alles zich zou

afspelen.

P.232: The location of contemporary ethnography is not single and simple, but multiple and complex. The work of

the fieldworker must traverse this multiplicity.

It is now evident that an ethnography is conducted as much in the academy as it is on a foreign island, and is as

much about the form of life of the fieldworker as it is about the culture ostensibly studied.

Hoofdstuk 9 Deel 1. Dus Packer heeft een aantal evidenties ondergraven, gebruik makende van allerlei auteurs,

literatuur. Participeren observatie is veel complexer dan doorgaans wordt aangenomen.

Deel 2Herdenken van het object

- Het object is meervoudig, verspreid, versnipperdo In het etnografisch onderzoek moet het object ontdekt worden

P.233: Culture is not located in a specific place, the researcher “maps” the “fractured, discontinuous plane of

movement and discovery among sites.”

- Je moet het zoeken en ontdekken hoe het is bepaaldo Voorbeeld van Philippe zijn doctoraat: het object was gezinsopvoeding, maar je kan het niet

afbakenen: je moet in het werk het object zoekeno Je volgt het traject van het gezin

- Denk op voorhand na wat je wilt observeren, belangrijk dat je je goed inleest

Herdenken van participatie - Packer bekritiseerde “To become one of them”, KAN NIET!

70


o We worden jarenlang gevormd (voorbeeld van cultuurgebonden eten, al dan niet ratten eten) en door er even rond te lopen kan men niet één van hen worden

It is both inevitable and necessary for the ethnographer to remain an outsider because outsider status is a

condition for ethnographic knowledge.

- Onderzoeker is noodzakelijk en onvermijdelijk een outsidero VOORDEEL : outsiderpositie impliceert een afstand die het mogelijk maakt om vragen te stellen

die insiders niet stellen t.o.v. hun handelingeno P.234: Voorwaarde om kennis op te doen door outsider te zijn

- Wat voor soort subject ben je in het onderzoek als je niet insider bent?o COMPLECITY: MEDEPLICHTIG ZIJN

▪ Als je medeplichtig bent, doe je mee, maar met een verdubbeld bewustzijn; je bent bewust dat je niet 1 van hen bent

▪ Verdubbeld: je bent ook met iets anders bezig; het onderzoek zelf

▪ P. 250: “Awareness of existential dubbleness”

We see that fieldwork involves not rapport but complicity. Which he defines as be an accomplish; partnership in an

evil action. State of being complex or involved.

o P215: opmerkelijk hoe snel ze in hun dagelijkse routine hervalleno Marker of the outside

▪ Beïnvloeding van de normale gang van zaken

- De etnograaf zegt hij is een vreemde en met name een representant. Je bent als onderzoeker een

representant van de eigen cultuur, met name de academische wereld waarvoor je schrijft, enzovoort. En je

zit op de grens. Je bent een grenswerker om het zo te zeggen.

P.215: The idea of complicity forces the representation of ethnographers as ever present markers of “outsideness.”

Herdenken van het schrijven- Playbased interview (Koller en San Juan) & interview met 4 afro Amerikaanse vrouwen

o Werd omgezet in gedichten: goed voorbeeld volgens Packer, omdat de ambitie van een exacte beschrijving weg valt 🡪 inzicht krijgen!

- P.119 (H5)o “Here is my reading of the text, and here is what this reading is responding to”o Haar interpretatie van de situatie van die vrouwen, dit is mijn theoretisch kader, binnen context

van het geheel van context, ed. Dat je het werk moet situeren

- Playbasedo Doen alsof het de authentieke woorden van de kinderen was (conduit metaphor)

71


- De 2 studies hebben ander vooronderstellingeno Playbased: ze filteren zichzelf daaruit, objectieve afstandelijke onderzoeker, ze hebben de

‘werkelijkheid’ gevat

▪ Packer bekritiseerd dit (crisis van representatie)o Creative auto etnografie

- Experimenteren met representaties volgens Packer

- Voorbeeld Philippeo 1. Sterk methodologisch stuk: verantwoord al zijn keuzes (waarom dit gezin, waarom 1 gezin,

waarom video, ed.)o 2. Etnografische film: super veel videomateriaal (statief en go pro’s ed.)

▪ Beslissen waarom een fragment wel of nieto 3. Review van zijn eigen film geschreven

🡪 Gevolg: presentatie van gezinsopvoeding in gezin

x

o Verbinden met participatie

Handboek: herdenken van het schrijven

- Marcuso 1ste set strategieën

▪ Redesigning the observed

● problematizing the spatial 🡪 break the trope with the trope of community

● problematizing the temporal 🡪 break with the trope of history

● problematizing perspective or voice 🡪by questioning the concept of structure

▪ Redesigning the observer

● appropriating dialogue

● Bifocality : exploring the history of ethnographic inquiry as much as the history

of the cultural process under investigationo Creatieve non-fictie (zie Koller)o Auto-ethnografie : focus op de schrijveres subjectiviteito Performative ethnografie

▪ Al het schrijven is performatief

Herdenken van observatie- Terug in natuurlijk gedrag vallen- We moeten het begrip ‘natuurlijk gedrag’ volgens Packer loslaten

72


o Anders verval je in objectivisme, die geen recht meer doet aan je werk

- Veldnotities nemen is ook een vorm van makeno P.240: Poëtisch: zoals in het Grieks was; MAKENo Voorbeeld: zitten of hangen in de zetel

- Voorbeeldeno ‘Het leven zoals het is‘ – tv programma

▪ Claimt leven te representeren zoals het echt is, maar het is maar een PRESENTATIE: de filmmakers kiezen wat er in beeld komt

- P243:

Millstein - Constructing collaborative interpretations: children as…Voorbeeld van goed kwalitatief onderzoek volgens Packer

- P530: onderzoeksprojecto Etnografisch onderzoek is een vorm van knowledge production

- // Gadamer: Op het spel zetten van de vooronderstellingen van de onderzoeker, de lezer of de

onderzoeker brengt zichzelf in het spel

o Een onderzoeker wordt altijd uitgedaagd. Een onderzoeker brengt zijn eigen sociale en culturele

vooronderstellingen, vooroordelen op het spel

- Bedoeling onderzoeko Bedoeling is dubbel

▪ 1. Ingaan op die idee dat kinderen actieve participanten kunnen zijn in onderzoek.

▪ 2. Nagaan wat dat voor bijzondere mogelijkheden en kansen biedt voor een verdiepte interpretatie van het werk dat ze aan het doen was

Possibilities that ethnography with children offers in order to enrich the processes of interpretation in educational

research.

- Bijzondere interesse in de noties ruimte en plaats (space en place)

- ‘The place and the children co-researchers’o Beschrijving van het veld, is heel uitgebreid

▪ sociaal politieke reconstructie van het recente verleden van die pleko Packer: problematiek dat men veel te gemakkelijk denkt het veld is daar ergens mooi afgebakend

▪ het veld multiple, niet op voorhand af te bakenen. Dat zie je heel mooi geïllustreerd in dat artikel.

▪ Nu dat punt hier van Packer over die site vastleggen zie je nu heel mooi geïllustreerd op pagina 534, ze had een bepaald plan.

73


In my research project, I had defined the adult’s teachers, helpers, technicians, relatives, authorities, and

neighbours as the privileged interlocutors (gesprekspartners) because I had assumed that they were the

ones involved and interested in the political framework of daily life.

o Illustratie van wat dat betekent dat het veld moet ontdekt worden als het ware, afgebakend, afgelijnd worden tijdens het onderzoek zelf.

But while reading attentively my exchanges with the children. I noticed that they allowed me to establish

connections with topics that were of great interest in my study.

- P534: hoe ze met de kinderen aan de slag is gegaano Gebeurt in de loop van het proceso Ze ging ervan uit dat ze naar de volwassenen moest gaan en niet de kindereno Toen ze haar notities herlas, zag ze dat de kinderen op de voorgrond stonden

▪ Geeft openheid!

▪ TRACEREN: in onderzoek zelf bepaalde beslissingen maken

● Traceren hier: het volgen van het spoor van de kinderen

● Ze heeft die kinderen letterlijk gevolgd. Als het ware in de voetstappen van die kinderen proberen stappen heeft. Dus ze volgt die kinderen in het bewegen door die ruimte.

o De kinderen geven vorm o Zie ook P.233 Packer: trace unexpected trajectories

▪ in het onderzoek onverwachte trajecten tegenkome,. Het veld is geen afgebakend eiland, maar er kan zich iets onverwacht aanmelden.

P.538: I understood the relevance of following them in their ways of getting around places, both in their manners of

moving and the direction and sense that they gave to their trajectories because it was this moving through space

that revealed the ways of living the space.

- Interview wordt weleens vergeleken met een informeel gespreko Hiërarchie zal er altijd zijno Je bent nooit zomaar 1 van hen want je hebt altijd je agenda; iets te weten komen

▪ Zeker als je met kinderen werkt! Want je bent altijd de ‘volwassenen’o Milstein is bezorgd om haar eigen rol als onderzoeker. Pagina 536 van haar artikel, haar

hoofdstuk zegt zij:P.536: During this first period, we were establishing the roles of each one of us this was fundamental for me

because I had to find concrete ways of preventing my position from becoming what “naturally” was produced in

interactions: teacher, caregiver.

74


▪ Existential doubleness: bewust zijn van haar rol, maar ze wilt niet in de rol geduwd worden van de wetende

● Grens van meedoen EN onderzoeker zijn

o P532: bewust van positionering!o Packer - realistisch schrijven

- P.227: Clifford emphasized the constructed and negotiated character of ethnographic research and

writing, along with its political context and role.

- Dus etnografisch onderzoek is altijd op een bepaalde manier geconstrueerd. De rol van de onderzoeker

wordt ook mede geconstrueerd of gemaakt in dat onderzoek. En dan heb je hier die, dat heeft de prof

vorige week misschien ook gelezen op pagina 226 die moeilijke passage.

- P.226: Every version of an other, wherever found is also a construction of a self and the making of

ethnographic texts has always involved a process of self-fashioning.

- P214 Packer: Cockfight & Geertzo Claim dat hij een insider geworden waso Packer zegt dat het bullshit is

- P532: Onderscheid place & spaceo Plaats is niet noodzakelijk een fysieke ruimte, moet je eigen maken

- P530: kinderen construeren de betekenis van situaties mee

- P545: interpretatie van wat ze gezien heefto Verwerkt elementen van theoretisch kader ( // Geertz)o Theoretisch sterke, geduide beschrijving 🡪 THICK DISCRIPTION

- Kinderen moeten een plan tekenen van hun omgevingo Waar zijn de interessante plaatsen in de buurt?o In een groep tekeningen akeno Bepaalde ruimtes zijn kleiner weergegeven dan het effectief is in de realiteit 🡪 presentaties van

de ruimtes door de kinderen

o Packer: het gevaar bestaat dat deze tekeningen behandeld worden as representatief van het perspectief van de kinderen

- Wat ze heeft is geproduceerd in een specifieke etnografische situatieo In dit onderzoek, op dit moment, met die betrokkeneno Met een andere onderzoeker zouden er andere resultaten zijn

▪ Zelfs als de onderzoeker het onderzoek een jaar later opnieuw doet zou ze ook andere resultaten bekomen

75


- Prof is niet tegen experimenteel onderzoek, in functie van de vraag moet je de juiste methodologie zoeken

- P539: FABRICATION: ze maken iets, representeren het nieto Inzicht in een mogelijke manier om naar iets te kijkeno Voorspellen: belangrijk begrip in experimenteel onderzoek

- P225: ‘The raw data are already cooked “o FACTION & Geertz: wat is goede etnografie

▪ Faction en fabrication komen overeen

- P537: “What they preceived. Their ways of being”o Probeer Milstein hier de native point of view te pakken te krijgen?o Neen: ze claimt niet dat ze het perspectief van de kinderen te pakken krijg, nadruk op productie,

maken, ed.

- Zelfreflectie: “ik heb er zelf over geleerd”o Reflectie om kritiek te kunnen formuleren op het systeem waarin dat we zitten

- Twee vormen van reflexiviteit.

o Je bent een onderzoeker die probeert deel te nemen in een andere setting. Maar je probeert ook die reflexiviteit van die participanten mee naar buiten te brengen. Milstein zegt dat niet zo letterlijk, maar dat is heel duidelijk door het geheel van wat ze daar zegt. Ze beweert in het geheel niet dat ze het perspectief van die kinderen vat. The native ’s point of view. Dat ga je daar nergens in terug zien komen.

- Boundary work o je blijft altijd een onderzoeker in een academische wereld die u ter verantwoording oproept.

P.235 (Packer): The fieldworker must continually renegotiate not entry but the fragile access they have to the

phenomena of interest.

o Bij MilsteinP.547: Been there alongside my collaborators and going back with my imagination., I could achieve every time “the

passage from the reflexivity of the researcher-member of another society, to the reflexivity of the researcher-

member of another society to the reflexivity of the inhabitants”

Hoorcollege 9 (H11-12)- Notie ‘kritiek’

o Immanuel Kant (1724-1804)o Georg Hegel (1770-1831)

Kant- Taak van de filosofie (P.273)

o kennis kritisch benaderen, eerder dan haar te rechtvaardigen

- ‘Critical philosophy’

76


o verkent condities voor de mogelijkheid van ‘ware kennis’o condities: transcendentaal, universeel, a priori concepten

- Universele capaciteit tot redeneren voorziet de basis voor ieders ‘Verlichting’ (Enlightenment/Aufklärung)o bevrijdt onze concepten van de belemmeringen van ervaringo bevrijdt ons van de grenzen van pure contemplatie

Hegel- Zelfbewustzijn:

o geconstrueerd o doorheen het er ‘zijn-voor-een ander’ (being-for-another)o verschijnt in de strijd voor erkenning – in interactie

- Dialectiek van meester en slaafo wederzijds afhankelijk van elkaar

- Elk worstelt voor onafhankelijkheido relatie van ongelijkheido Strijd als stap naar zelfbewustzijn

- Naar ‘volledig zelfbewustzijn’o wederzijdse erkenningo vooronderstelt sociale gelijkheid

- Hoofdstuk 11 – 12o verkenning van wat Karl Marx deed met de concepten ‘kritiek’ en ‘verlichting’

77

P.274: Master and slave are mutally dependent, and each struggle for independence in the form of the others recognition


o verkenning van hoe academici van de Frankfurt School verder bouwden op het werk van Marx (en hiervan de irrationaliteit blootlegden) (de Frankfurter Schule, ontstaan eerste helft 20e eeuw, maatschappijkritische theorie)

o verkenning van werk van Jurgen Habermas, die voortbouwde op noties van de Frankfurt School

Marx- Kritiek op kapitalisme (P.275)

o productie-stelsel met scheiding tussen

▪ ‘zij die het werk doen’ (arbeidersklasse) 🡪 produceren goederen

🡪 labor 🡪 uitbuiting

▪ ‘zij voor wie gewerkt wordt’ (eigenaars, bourgeoisie) 🡪 eigenaar van goederen

🡪 profito Pleit voor rechten van de arbeiders

- Vervreemding (alienation) (P.278)o Arbeidersklasse ziet haar uitbuiting nieto Kapitalistische klasse ziet de organisatie als ‘natuurlijk’o Met alienated labour wilt Marx de schadelijke invloed van kapitalistische productie op mensen o ‘fetishism of the commodity’

▪ op het eerste zicht lijkt een handelswaar een gewoon ding/iets

▪ toch, na analyse blijkt dat het een vreemd ding is, iets mysterieus

● ‘The things people make seem to have a life of their own, determining the fate

of those who made them’

- Ideologieo theorie of set van concepten die de sociale belangen verduisteren die de ideologie creëerden o class-consciousness

- Mens als product en actor (P.279)

De Frankfurt School (P.284)- Marx: opstand van de arbeidersklasse zou het kapitalisme beëindigen

o ingrijpende gebeurtenisseno toch: het kapitalisme bloeide nog steeds

- Frankfurt School: o marxisme faalde in het beseffen van het belang van culturele factoreno bouwde verder op analyses van Marx (P.285)o wilde de dimensie van de ervaring daarin herstellen

78


- Een aantal argumenteno de arbeidersrevolutie? o het orthodox marxisme? o het menselijke redeneren?

- Kritisch onderzoek o totaal objectieve analyses vermijdeno wetenschappelijke rationaliteit nooit volledig vertrouwen

- Scepticisme overo Kantiaanse rationaliteit

▪ concept van ‘universal reason’ faalt

o ‘Verlichting’

▪ ‘reason’ als een ‘doelloze doelgerichtheid’

● behandelt personen als exemplaren

● leidt tot organisatie van het leven zonder substantieel doel

- Een andere manier van redeneren?o kritische theorie die economische, politieke, culturele en psychologische aspecten zou integrereno doel: emancipatieo cruciaal: actorschap (agency) behouden

- ‘Constitutie’o Marx werd hierin gevolgd: 2-way relationship

▪ mensen zijn niet enkel producten van een levensvorm

▪ hun handelingen onderhouden hun levensvorm en kunnen deze veranderen

- ‘The big picture’o kritiek op claim van Marx dat de ‘totaliteit’ van een samenleving (en WH ervan) kan worden gevato positie van de onderzoeker?

Habermas (P.289)- Belangrijke aspecten

1. Uitwerking van voorstel van Marx

● knowledge-constitutive interests

2. Gadamer-Habermas debat

● referentiekader buiten de levensvorm = noodzakelijk

3. Verkenning van psychoanalyse

● als model voor kritisch onderzoek

4. Samenwerking filosofie + sociale wetenschappen

79


● ‘rationele reconstructie’ maken van menselijke communicatie en sociale organisatie

Kritiek van de belangeloze kennis

o ware kennis => theoretischo ontologische veronderstellingo doxa ⬄ episteme

▪ Doxa = opinion

▪ Episteme = justified knowledge

- Empirisch-analytische wetenschappen o doel: theoretische, wet-matige beschrijvingen van het universumo soc. wetenschappen: waarden-neutraliteit

- Historisch-hermeneutische wetenschappeno doel: een gestructureerde realiteit beschrijven vanuit een theoretische houding

- ‘Objectivist illusion’ (P.291)o geen erkenning voor de constitutie van datgene wat bestudeerd wordt in dagelijkse culturele

praktijkeno geen begrijpen van de verbinding van kennis met de belangen van de levenswereld

- ‘Pure theory’ (P.291)o wordt niet gecreëerdo theorie ≠ vrij van belangeno belangen zijn ‘verborgen’

- Griekse filosofie: ook een emancipatorisch doelo loskomen van mythes en legendes

80

P.290: In order to obtain genuine knowledge ans to live an ethical life, a philosopher must contemplate the immortal order of the cosmos in a detached way and manifest its proportions

P.290: De enige kennis die handelen kan aansturen is kennis die vrij is van belangen en gebaseerd op Ideeën’


Gadamer-Habermas debat (P.295)

Er is een ander perspectief nodig🡪- Lid zijn van een levensvorm kan leiden tot een misverstaan van (de relaties binnen) de levensvorm.- Habermas argumenteert dat bevraging en verandering van de tradities van die levensvorm dan moeilijk of

niet mogelijk zijno levensvorm bekritiseren: er is een perspectief voor nodig dat ANDERS is dan dat van het lid van de

levensvormo in kritisch onderzoek is ruimte voor een EMANCIPATORISCH BELANG dat onderdrukte mensen de

kracht/macht geeft om hun samenleving te verandereno doel is niet zozeer UIT elke levensvorm te gaan staan, wel om een KRITISCHE AFSTAND te

bereiken

- Rol van de kritische onderzoeker: o Niet zozeer een volwaardig ‘lid’ worden van een levensvorm,o Geen ‘objectieve’, ‘neutrale’ buitenstaander zijn,o Proberen een ‘negotiated impartiality’ (soort ‘onderhandelde onpartijdigheid’) te bereiken:

▪ betrokkenheid in het proces van verstaan zorgt ervoor (geen objectieve buitenstaander

te zijn, maar wel) dat de onderzoeker de middelen heeft om van binnenuit een ‘neutrale positie’ te behouden

▪ onderzoeker moet de deelnemers vooronderstellingen articuleren, in vraag stellen wat

de deelnemers als voor vanzelfsprekend aannemen => zo de situatie uitdiepen en radicaliseren

▪ onderzoeker mag niet claimen het finale woord te hebben, moet proberen om de

validiteit van de reconstructie te bewerkstelligen door in dialoog te gaan met de deelnemers

- Marx analyse van het kapitalisme is een voorbeeld van kritisch onderzoek

81


Hoorcollege 10

Harding - ‘Feminist Method’- Belang van een feministische kijk op en in wetenschap

o Het niet zomaar een methode of een techniek

▪ Deels te vergelijken dat het verstehen geen methode is, maar een manier van kijkeno Bijzondere manier van kijken naar de sociale werkelijkheid

▪ Heeft te maken met het begrip ‘gender’ (sociaal, maatschappelijk en historisch gedefinieerd)

- Een systematische verstoring in onderzoek: geen rekening houden met gendero Het gaat over het gender van de onderzoeker, speelt man/vrouw zijn mee in het kijken naar de

werkelijkheid?o Het argument van Harding is eigenlijk dat we gender niet op voorhand mogen uitsluiten als zijnde

irrelevant voor het bedrijven van wetenschap.

- Niet zomaar “adding woman to…” (vrouwen toevoegen aan bestaande studies)o Dan zou je het paradigma ongetast laten!o Maar wel de wijze waarop onderzoek gedaan wordt bevragen

- P. 8 onderaano Radicalisering van positie van Packero Radicaal situeren van de onderzoeker

▪ “De eigen kenmerken van de onderzoeker, moeten mee opgenomen worden in het onderzoek”.

▪ “Part of the empirical evidence”: wie of wat je bent moet deel uitmaken van het beeld dat je wilt schetsen, het feit dat je iets zegt als onderzoekers man/vrouw kan mee bevraagd worden in de wetenschappelijke discussie

o zichzelf wegwerken uit onderzoek doet men omdat men objectieve kennis wilt

- Subjectiviteit van de onderzoeker in een bepaalde context situereno Onderzoeker is nooit neutraal is altijd gepositioneerd, heeft altijd een bepaalde culturele bagage

mee, heeft altijd een bepaalde taal. Vanuit die taal spreekt hij op een bepaalde manier. Begrijpt hij de dingen op een bepaalde manier.

82

P.3: Feminists have argued that traditional epistemologies, whether intentionally or unintentionally systematically exclude the possibility that women could be knowers or agents of knowledge, they claim that the voice of science is a masculine one. That history is written from only the point of view of men (of the dominant class and race); that the subject of a traditional sociological sentence is always assumed to be a man.


- Onderscheid objectiviteit en objectivismeo Objectivisme: onderzoeker probeert zijn houding te verwijderen, zichzelf tussen haakjes te

zetten, procedures te standaardisereno Objectiviteit van onderzoek en niet objectivisme

- Verschil notie objectiviteit van Harding & objectiviteit Packer o P.79 Packer: bracketing ed. zijn pogingen om onderzoeker onzichtbaar te maken, dit is voor

Harding objectivismeo P.9 Harding: introduceren van subjectiviteit = subjectiviteit waarvan Packer zegt dat we die

moeten doeno Objectiviteit Packer = objectivisme voor Harding

▪ Kritiek van relativisme: klopt niet volgens de prof, nadruk op intersubjectiviteit (verstehen is een zijnsconditie, we verstaan elkaar voordat interpretatie begint). Je kan niet zomaar zeggen dat iedereen iets zegt uit zijn opvatting, want er is intersubjectiviteit

83

We need to avoid the “objectivist” stance that attempts to make the researcher’s cultural beliefs and practices invisible. Introducing this subjective element into the analysis in fact increases the objectivity of the research and decreases the objectivism which hides this kind of evidence from the public.


Afsluitende opmerkingen (H15)- Veldwerk : P.385- Interviews: P.388

o Phronesis = praktische wijsheid. In het beste geval laat het u toe anders te handelen. Hij gaat daar nog even op door op pagina 390. Is dit wetenschap? Dat is een van de grote discussiepunten. Is dit wetenschap? Natuurlijk hangt dat allemaal af van hoe dat je wetenschap definieert.

o Je bent altijd op een bepaalde manier betrokken al was het maar omdat taal de toegang is tot de werkelijkheid en dat je meer doet dan informatie uitwisselen. En dat is dan ook het laatste punt de prof heeft dat al een paar keer gezegd. De kracht van taal.

- TAAL IS DE TOEGANG TOT DE WERKELIJKHEID = INSTEEK VAN DE CURSUS o Voorbeeld van zitten of hangen in de zetelo P.391-393: pleidooi voor geïnspireerd schrijven

▪ Goede kwali onderzoeker = goede schrijver

▪ Je moet u bewust zijn van wat je op papier zet. Zinswendingen, juist woorden zijn belangrijk

- “Sand for a while on a street… P.384”o moeilijk om een kleine steekproef te generalisereno regional ontology

▪ bv. Wat is het studentenleven hier (letterlijk in de aula)

84

We have arrived at thinking that a researcher should be involved; indeed that there is no way not to be involved.

Our studies will offer accounts of forms of life, accounts that will not be disinterested descriptions but concerned instructions to see everyday practices in a new way. These accounts will have truth not to the extend that they correspond to how things really are but insofar as they point out things we haven’t noticed because of the illusion (the false consciousness, the alienation), that our practices induce. As such, these accounts will have the potential for phronesis.


85

Twee voorbeelden van kwalitatief onderzoek · Web viewEn we hebben dat herhaaldelijk dan wat...

Documents

Transcript of Twee voorbeelden van kwalitatief onderzoek · Web viewEn we hebben dat herhaaldelijk dan wat...