De financiële crisis en de reële economie

Het belang van instituties en waarden

Prof. Wim MOESENDepartement Economie

Katholieke Universiteit Leuven

Studiedag voor leerkrachten Economie22 april 2010

Twee natuurlijke experimenten in twee decennia

• 1989 Val Berlijnse Muur Overgang van Plan- naar Markteconomie

• 2008 Financieel Debacle Crisis in de markteconomie

Gemeenschappelijke kenmerken?

De “onzichtbare hand” heeft de steun nodig van adequate overheidsinstellingen

→ Formele instellingenEfficiënte overheidsdiensten

→ Informele instellingenNormen en waarden

Missing markets in “The Credit Crunch”

• Interbank kredieten Liquiditeitsprobleem

• Klanten deposito’s Liquiditeitsprobleem

• Kapitaal-injecties Solvabiliteitsprobleem

REMEDIE: Overheidsinterventie

Fundamentele keuze

• Ofwel opereert de financiële sector als een openbaar nutsbedrijf

→ Strenge regulering→ “Honorabele” winsten

• Ofwel opereert de financiële sector als een zuivere privé onderneming

→ Zwakke regulering→ Geen privatisering van winsten

ensocialisering van verliezen

Waar naartoe?

• Een terugkeer naar klassiek bankieren Narrow Banking versus Shadow Banking

• Her-regulering voorbeeld Canada

• Toezicht door deugdelijk bestuur

• Meer stringente kapitaalvereisten voorbeeld Debt/Equity Swap

Het traject van de reële economie?

• V-vorm

• W-vorm

• L-vorm

• Vierkantswortel(Geen wiskunde maar giskunde)

De overheid terug in de tent

• Om het financiële debacle te remediëren

• Om de instorting van de reële economie te vermijden: budgettaire stimulus plannen (Keynesiaanse deficit spending)

→ Grote bugettaire tekorten

→ Toename schuldgraad(verhouding openbare schuld tot BNP)

Budgettaire tekorten in enkele landen(als % van BNP 2009)

Verenigde Staten -13,7

Verenigd Koninkrijk -13,9

Griekenland -13,6

Euro-Area -5,9

België -5,8

Frankrijk -6,6

Duitsland -4,6

Nederland -4,1

Spanje -9,6

Zweden -4,7

Denemarken -2,5

Wat met de openbare financiën?

• (Marginale) belastingverhogingen

• Druk op efficiëntie-winsten bij de overheid

• Omvangrijke financieringsbehoeften

Belastingen

• Een Tobin-Tax op financiële transacties

• Groene belastingen

• ….

→ Op Europees niveau- Eigen middelen voor EU-budget- Verlaging van BNP-contributie van

lidstaten

Efficiëntiewinsten?

Nodig data over:- omvang publieke sector

- efficiëntie publieke sector

Effectiviteit en grootte van de overheid

Effectiviteit en grootte van de overheid

effectiveness coefficient Std. Error p-value

constant 0.824 0.667 0.230

budget size 0.018 0.015 0.235

R-squared 0.067    

Een niet-parametrische benadering

Een niet-parametrische benadering

Input

Output

FDH best practice grens

xo, yo

AC

B

D

E

F

G

H

De kwaliteit van de overheid

Niet-parametrische benadering

Omvang van de publieke sector gecorrigeerd voor

• Kleine open economie Dani Rodrick

• Kleine gezinnen Kristof De Witte & Wim Moesen

Een voorstel voor “Common Eurobonds”

Concept

• Europees vehikel (ECB, EIB,…) als emissie-instituut voor euro-landen

• Coupon interestvoet = gewogen gemiddelde van de nominale interestvoeten van de deelnemende landen

• Elk land betaalt de eigen interestvoet aan het emissie-instituut

Doelstellingen

• Financiering veilig stellen voor leden

• Een grote eurobond-markt ontwikkelen (volume/liquiditeit)

• De interest-spreads verminderen tussen de leden

• Het “Moral Hazard” probleem beperken tussen leden

Uitdaging

• Internationale belggers zijn op zoek naar adequate alternatieven:Portefeuille-diversificatie vis-a-vis US Sovereign Bonds

• Gains for all

De financiële crisis en de reële economie

Het belang van instituties en waarden

Prof. Wim MOESENDepartement Economie

Katholieke Universiteit Leuven

Studiedag voor leerkrachten Economie22 april 2010