Twee maandelijks clubblad van de Oude Trekker en Motoren Vereniging

Normag-Kornett

Zrm-

IETOR TRACTOREN BOEKBESPREKING

De vermoedelijk Engelse auteur Arthur Nutbey heefteen boek samengesteld over de belangrijkste, envanaf 1952 enige, trekkerfabrikant van Tsjecho-slo-wakije. Het is een niet erg uitgebreid boekwerkgeworden met een beperkt aantal bladzijden (80)maar met zeer interessante foto's, vaak in kleur enmeestal van goede kwaliteit. Verdere pluspuntenvan het boek zijn de aanwezigheid van technischegegevens van de meeste Zetor trekkers, veel infor-matie over de geschiedenis en vooral de zeer gunsti-ge prijs van € 20. Het boek begint met 4 pagina'sinformatie over Tsjechische trekkers. Dat had van mijwel wat meer mogen zijn maar dan was natuurlijkde prijs van het boek ook hoger geworden. BehalveZetor werden er in Tsjechoslowakije trekkersgemaakt van de merken Laurin & Klement, Skoda,Praga, Wikov, Pujman-Pluto en Svoboda. Daarvankom je op evenementen van onze vereniging eenheel enkele Skoda of Svoboda nog wel eens tegen.Van aile merken zijn in het boek een of meer foto'sopgenomen, allemaal behalve Laurin & Klement inkleur. Vanaf hoofdstuk 2 gaat het over de geschie-den is van Zetor. Oorspron-kelijk een wapenfabriek,gesticht in 1916 in Brno om wapens te maken voorhet Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk (waarTsjechoslowakije toen nog deel van uitmaakte),breidde men na de oorlog de productie uit metonder meer auto's en vliegtuigmotoren. De naamvan de fabriek was toen nog Zbrojovka Brno, nietecht een naam die klinkt als een klok. Na de oorlogwees de regering deze fabriek aan om een middel-zware trekker te ontwerpen, geschiktvoor massa-productie. Het ontwerpteam onder leiding van dr.Frantisek Musil klaarde de klus in 6 maanden. Denaam werd veranderd in Zetor. Dat is een samen-

voeging van de Z van Zbrojovska en 'Tractor'. In 1946waren de eerste prototypes van de Zetor 25 klaar enin datzelfde jaar begon de productie. Het werdonmiddellijk een succes; de export kwam al in 1947op gang. Toen in 1948 de communisten alleen aande macht kwamen, werd bepaald dat er maar eenmerk trekker mocht overblijven. Dat werd Zetor.Vanaf 1947 kwam er een kleiner zusje van de Zetor25 op de markt: de Zetor 15 met eencilindermotorvan 15 pk. Vanaf 1954 kwam er een nieuwe Zetormet 4-cilinder motor en directe inspuiting. Dit werdde Zetor Super, eerst met 35 pk en vanaf 1960 met50 pk. De volgende stap was de ontwikkeling vaneen nieuwe serie trekkers; de -011 serie. Hierbij werdgebruik gemaakt van veel gemeenschappelijke on-derdelen om de kosten laag te houden. De -011 serieis er met 2 (2011), 3 (3011) en 4 cilinders (4011).

Vanaf 1969 kwam de Crystal-serie met de kenmer-kende vierkante neus en vermogens tussen 80 en160 pk. De hoofdstukken 8 tlm 11 zijn voor ons watminder interessant o.mdat het hier gaat om trekkersdie vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw zijngebouwd. Een gebied waar wij ons als OTMV (nog)niet mee bezig houden. Dat geldt niet voor hoofd-stuk 12. Omdat de Zetor bekend staat als een goedetrekker voor relatief weinig geld, werd hij in veelontwikkelings- en andere landen in licentiegebouwd of geassembleerd. Veel Ursus trekkers uitPolen zijn eigenlijk (gedeeltelijk) verkapte Zetors.Andere landen waar een Zetor productievestigingstond waren Birma, Ghana, India en Irak en later inJapan, Mexico en Brazilie. De primitieve omstandig-heden in veel derdewereldlanden en de goede, rela-tief eenvoudige trekkers die Zetor maakte, wareneen idea lee combinatie. De moeilijkste periodeheeft Zetor beleefd omstreeks 2000. Het uiteenval-len van het Oostblok zorgde ervoor dat de produc-tie daalde van 32.600 trekkers in 1979 naar 1100 in1990. Het personeelsbestand zakte van 10.000 naar1200. De Slowaakse HTC kocht Zetor. Mede omdatTsjechie, Siowakije, Hongarije en Polen in 2004 lidwerden van de EU steeg de productie weer tot 7200trekkers in 2008. Het boek besluit met een hoofd-stuk over allerlei Zetor-memorabila en nog een overde toekomst van Zetor, die er nu weer zonnig uit-ziet. AI met al is dit een mooi boek met een mooiprijskaartje. Een beetje oppervlakkig, dat wel, maarvoor deze prijs is het topkwaliteit. Er is goed nieuwsvoor diegenen die de Engelse taal niet machtig zijn:medio december is het boek ook verschenen in hetNederlands voor dezelfde prijs. Het is als vanouds tekoop bij Wispa Oldtimer tractoren, Langeboomse-straat 12, 7046 AA Vethuizen. Tel. 0314-651721. Demogelijkheid bestaat om het boek op internet alvasteven 'door te bladeren' op www.zetorbook.com.Veel plezier!