9Tuin&Landschap [ 17 ] 2010Tuin&Landschap [ 17 ] 20108

Tekst en beeld Modeste Herwig

Sortiment

Prairietuin dichter bij bloemenweide dan traditionele borderLianne Pot heeft naast haar siergrassenkwekerij en kijktuin in het Groningse De Wilp een 3500 m2 grote prairietuin aangelegd. Het uitgangspunt is een onderhoudsarm beplantingssysteem waarbij een natuurlijk evenwicht ontstaat tussen sterke planten en gras-sen. De verschillende beplantingen zijn ontworpen door Michael King, Jan Spruyt, Patricia Stols en Lianne Pot.

Het karakter van de prairietuin ligt dichter bij de bloemenweide dan bij

de traditionele border. Het is een kleurrijke plantengemeenschap, die zich na verloop van tijd zelf in stand kan houden. Een reis door Amerika en uitgebreid literatuuronder-zoek heeft Lianne Pot veel geleerd over de planten en grassen die van nature in Noord-Amerika groeien. Het begrip prairie is erg breed. De omstandigheden in Nederland met zijn veelal rijke grondsoort is te vergelijken met de omstandigheden in de zogenaamde middelgrasprairie en de hooggrasprairie in de staten Kansas en Wiscounsin. Planten en grassen hebben zich daar aangepast aan de redelijk strenge winters, warme zomers en sterke wind. Ze gaan met hun wortels flink

Lianne Pot heeft de vormgeving en de indeling van de prairietuin gemaakt, daarnaast ontwierp zij de ’echte’ prairiebeplanting. Dit is een voorbeeld van een prairiebeplanting die het dichtst staat bij de prairie in Noord-Amerika. Het is een mix van grassen en vaste planten geworden, met meer kleurige planten dan in de echte prairie. Lianne gebruikt grassen zoals Andropogon gerardii, Sorghastrum nutans, Panicum en Sporobolus heterolepis. Verder rijke bloeiers zoals Ratibida pinnata, Echinacea purpurea en Echinacea pallida, Penstemon strictus, Asclepias incarnata, verschillende Liatris-soorten en Vernonia crinita.

Langs de randen van de prairietuin heeft Lianne Europese siergrassen en vaste planten in wat grotere groepen geplant. Ze houden lang hun structuur en vormen zo een mooie achtergrond voor alle mix-beplantingen in het midden van de tuin. Hier groeien Deschampsia cespitosa ’Goldtau’, Calamagrostis acutiflora ’Karl Foerster’, Phlomis russeliana en Sedum ’Matrona’. Ook zijn er combinaties van vaste planten met bijzondere grassen, bijvoorbeeld Sporobolus heterolepis met Echinacea en Liatris spicata. En Eragrostis curvula met Ratibida pin-nata en Aster ’Little Carlow’.

de diepte in en kunnen daardoor goed overleven.

Voor de nieuwe prairietuin in De Wilp is zoveel mogelijk vastgehouden aan de ’prairiegedachte’: een open en ruime vlakte. Zichtlijnen op het open landschap rondom, voor zover mogelijk geen hagen. Een paar bomen om verbinding te kun-nen maken met het omliggende land-schap. Het ontwerp heeft ronde vormen, het padenpatroon lijkt op de vorm van een eikenblad.

Grote vakkenLianne Pot wilde graag in grote vak-ken een beeld laten zien van mogelijke

prairiebeplantingen. Zo zijn er vakken ontstaan van prairiebeplanting voor kleine tuinen, prairiebeplanting op kleur, de ’echte’ prairie, middelgrasprairie en hooggrasprairie met kleuren per seizoen, borderachtige prairiebeplanting en com-binaties met bijzondere grassen. Typische soorten die hier gebruikt worden zijn onder andere Echinacea, Liatris, Helianthus, Vernonia, Achillea en Aster. Siergrassen zor-gen voor een natuurlijke uitstraling, bij-voorbeeld Eragrostis en Sporobolus. Omdat er meer kleur gewenst is dan in de echte prairie zijn er in verhouding veel rijke bloeiers gebruikt. Winterhardheid, droog-tebestendigheid, bloeirijkheid en stevig-heid zijn belangrijke criteria geweest bij

het samenstellen van de plantenlijsten, vooral in verband met het onderhouds-vriendelijke karakter van de beplanting. Omdat veel prairieplanten laat op gang komen worden bolgewassen voor kleur in het voorjaar gebruikt. Geschikte soorten zijn Narcissus, Allium, Camassia, Ipheion en Ornithogalum maar ook botanische tulpen.

Drie specialisten werkten mee aan de beplantingsplannen. Zij hebben al veel ervaring opgedaan met prairieplanten in Nederland en België. Michael King ontwierp de beplanting voor kleine tui-nen, Patricia Stols (kwekerij Lageschaar) maakte prairiebeplantingen op kleur en Jan Spruyt verzorgde de middel- en hoog-grasprairie met kleuren per seizoen.

De prairie als inspiratie

BeplantingCalamagrostis acutiflora ’Karl Foerster’Phlomis russelianaDeschampsia cespitosa ’Goldtau’Sedum ’Matrona’

Lianne PotBorderachtige prairiebeplanting

1 Borderachtige prairiebeplanting, groepen grassen en vaste planten. Ontwerp: Lianne Pot2 Spetterende combinaties met bijzondere grassen. Ontwerp: Lianne Pot3 als 24 Prairiebeplanting op kleur. Ontwerp: Patricia Stols5 Middelgrasprairie en hooggrasprairie op kleur per seizoen Ontwerp: Jan Spruyt6 De Amerika-prairie. Ontwerp: Lianne Pot7 Prairiebeplantingen voor kleine tuinen. Ontwerp: Michael King

www.tuinenlandschap.nl

11Tuin&Landschap [ 17 ] 2010Tuin&Landschap [ 17 ] 201010

Prairietuin dichter bij bloemenweide dan traditionele border

De inspiratie voor het ontwerp van Jan Spruyt komt van de wilde prairie in Minnesota (Verenigde Staten), de Berggarten in Hannover en de Sichtungsgarten Hermannshof in Weinheim. Verder zijn eigen ervaring met het combineren van vaste planten, op zijn kwekerij in Buggenhout kan hij kiezen uit zo’n 3.000 soorten. Zijn stijl noemt hij de prairie-mix. Het doel is een natuurlijk ogende beplanting met veel fleurige bloemen, die elk seizoen mooi is, maar weinig onderhoud vraagt. De beplanting is ogenschijnlijk ongeordend en in kleine groepjes door elkaar gezet. In grote tuinen worden ook ’drifts’ (groepen) gebruikt. Er zijn zeer gezonde plantengemeenschappen ontstaan, zelfs met meeldauwgevoelige soorten zoals Monarda, Aster en Phlox.Na zes jaar van intensief experimenteren met deze manier van beplanten heeft Jan Spruyt veel ervaring opgedaan en lessen geleerd die hij graag wil delen. Drainering is zeer belangrijk voor een goed resultaat: lucht is belangrijker

Het ontwerp voor de nieuwe prairietuin noemt Michael King liever een ’perennial meadow’. Het gaat om een beplanting die bestaat uit vaste planten en siergras-sen, gemixt tot een geheel dat aan een natuurlijke bloemenweide doet denken. Tuineigenaars zijn volgens Michael King in de 21e eeuw toe aan een makkelijk te maken, zeer onderhoudsvriendelijke beplanting met veel kleur en een na-tuurlijke uitstraling. De minimalistische beplantingen met één soort per plantvak vindt hij saai, het wordt té simpel. Met deze nieuwe manier van beplanten is er ook ruimte voor de bijzondere soortjes, die plantenliefhebbers nu eenmaal graag in de tuin hebben. Wel is het belangrijk dat er van een afstand een duidelijk beeld

gecreëerd wordt, een beplanting met een duidelijk thema. Kom je dichterbij dan zie je de details van de beplanting. De uitgangspunten voor de ’perennial meadow’ zijn eenvoudig. Er wordt een be-perkt aantal soorten gebruikt die allemaal ongeveer dezelfde groeiomstandigheden verlangen. De groeiwijzen van de diverse soorten sluiten goed bij elkaar aan en de bloeitijden variëren van het voorjaar tot in de herfst. Er wordt naar gestreefd een uni-form blok te creëren, dat het hele groei-seizoen door mooi is. De planten worden steeds herhaald, er is geen opbouw van laag naar hoog. Voor het ontwerp wordt bepaald hoeveel planten er per vierkante meter nodig zijn, en die worden ter plek-ke over de ruimte verdeeld.

Vier vakken in de prairietuin zijn ont-worpen door Patricia Stols (kwekerij Lageschaar). Zij wil niet de prairie ko-piëren, maar gebruikt het systeem van onderlinge concurrentie dat uiteindelijk een stabiele vegetatie vormt en zichzelf in stand houdt. Het doel is een onder-houdsarme, fleurige beplanting te creë-ren die het hele jaar door verschillende aspecten toont. Een prairietuin kan zowel groot als kleinschalig toegepast worden, in privé-tuinen maar ook in parken en bijvoorbeeld rond verzorgingstehuizen. De planten lijken op het eerste oog wil-lekeurig door elkaar gezet, maar er is een weloverwogen opbouw van aspectplan-ten, structuurplanten, aanvullende plan-ten en strooiplanten. De vakken zijn ontworpen op kleur. Er is een vak in rode tinten (de vurige border), een vak in violet-blauw-roze,

in blauw-geel-wit en het vierde vak heeft een gele beplanting gekregen. De beplanting is bewust laag gehouden, waardoor het overzicht bewaard blijft. Vooral de rode border is in het eerste seizoen al erg kleurig. Het kleurverloop in deze prairie gaat van geel-oranje in het voorjaar naar wat rood-bruin in de zomer om dan weer geel te worden tussen de verkleurende grassen. Gebruikte soorten voor deze combinatie zijn onder andere Geum, Asclepias, Amorpha, Ratibida, Andropogon, Sporobolus en Eragrostis. Ook de border in violet-blauw-roze bloeit al rijk. De blauwe Iris vormt in het voorjaar het beeld, waarna de Echinacea het overneemt vanaf juli. Later in de zomer versterkt door Liatris en Aster. Het is een rustige, ingetogen border die, in tegenstelling tot de rode border redelijk neutraal blijft.

Achillea millefolium ’Paprika’Echinacea paradoxaEragrostis spectabilisGaillardia ’Kobold’

Lupinus ’My Castle’Lysimachia ciliata ’Firecracker’Rudbeckia occidentalisStipa calamagrostis

Patricia Stols Vurige border in rood

Beplanting

Jan Spruyt

Tussen de planten is een mini-maal 5 cm dikke laag lavakorrels gestrooid om het onderhoud aan de beplanting te beperken. Lava heeft drie grote voordelen: het onderdrukt onkruid, warmt de aarde snel op in het voorjaar en heeft een vochtregulerende werking. Water wordt opgeslagen in de lava en weer geleidelijk afgestaan, prima in droge peri-oden dus. In het eerste jaar is

al te zien dat de planten stevig blijven staan en lang zonder wa-ter kunnen (wel twee maanden). De perken zien er dankzij deze mulchlaag bovendien direct al goed uit en onkruid wordt onder de duim gehouden. In de praktijk blijkt dat de laag wel 8 cm dik moet zijn om onkruidgroei te voorkomen. Lianne koos ervoor om eerst te planten en dan de la-vakorrels aan te brengen. Bij het

planten blijft het kluitje ongeveer 5 cm boven de grond. Vervolgens worden de lavakorrels tussen de planten gestrooid, zo komt er on-geveer 3 cm lava boven de plant-kluit. Patricia Stols werkt met lava in 2 lagen: een eerste laag van 6 cm voor het planten en een 2e laag van 3 cm na het planten. Onkruid wieden en water geven is nauwelijks nodig, wat deze beplanting ook geschikt maakt

voor openbaar groen. De firma Lageschaar heeft hier al volop mee geëxperimenteerd. Lava is wel prijzig in aanschaf, maar zorgt voor minimaal onderhoud. De ervaring heeft geleerd dat na ongeveer drie jaar de kosten voor de lava is terugverdiend omdat er 60% minder onderhoud nodig is. Bemesting is niet nodig voor de prairietuin. In februari wordt alles afgemaaid en afgevoerd.

Onderhoudsvriendelijk

dan water. Neem maximaal 20-25 % grassen: grassen zijn het sterkst en zullen zich geleidelijk uitbreiden. Als afdekmateriaal kan elk soort ge-steente gebruikt worden, ook zand. Zorg altijd voor schone grond, plant nooit in grond waar wortelonkruiden in aanwezig zijn (eerst verdel-gen). Spontaan uitzaaiende planten niet wieden, ook niet als ze overvloedig kiemen, de plantenge-meenschap reguleert zichzelf. Een jonge beplan-ting elke drie weken controleren op onkruid.

Middel- en hooggras prairie

BeplantingSalvia x sylvestris ’Dear Anja’Echinacea ’Art’s Pride’ (Orange Meadowbrite)Tradescantia (Andersoniana Group) ’Red Grape’Euphorbia wallichiiMelica altissima ’Atropurpurea’Thermopsis carolinianaCalamagrostis brachytricha

Michael King

Prairiebeplanting voor kleine tuinen

Veronica longifolia ‘Inspiration’Monarda ‘Scorpion’Miscanthus sinensis ‘Ghana’Helenium ‘Waltraut’Vernonia crinita ‘Mammuth’

Coreopsis verticillata ’Moonbeam’Schizachyrium scoparium ’The Blues’Salvia nemorosa ’Blaukönigin’Perovskia atriplicifolia ’Blue Spire’Heliopsis helianthoides ’Asahi’

Beplanting

Lianne’s Siergrassen De Wilp (Gr.)Openingstijden: 1 april-1 november donderdag, vrij-dag en zaterdag van 9.00-17.00 uurwww.siergras.nl

Prairiebeplanting voor kleine tuinen

www.tuinenlandschap.nl