Toetskalender groep 1

1

Dyslexiebeleid Het Spoor

Dyslexiebeleid voor de IB’er en leerkracht

Ter voorkoming van- en begeleiding bij leesproblemen

en dyslexie

Jenaplanschool Het Spoor Stationslaan 3

3701 EN Zeist

2

Inhoud Dyslexiebeleid Het Spoor

Inleiding:………………………………………………………………………………………………………………….3

- Onze visie op het leesonderwijs - Doelen - Signalering - Leerling-bespreking - Groepsplan of handelingsplan

- Dossiervorming Procedure bij vermoeden dyslexie………………………………………………………………………….6 Handelingsadviezen voor de leraar ……………………………………………………………………..10

Groep 1 ………………………………………………………………………………………………………………….14 Groep 2 ………………………………………………………………………………………………………………….15

Groep 3 ………………………………………………………………………………………………………………….17 Groep 4 ………………………………………………………………………………………………………………….20 Groep 5 ………………………………………………………………………………………………………………….22

Groep 6 ………………………………………………………………………………………………………………….24 Groep 7 ………………………………………………………………………………………………………………….26

Groep 8 ………………………………………………………………………………………………………………….28

Bijlage dyslexiepas…………………………………………………………………………………………………30 Bijlage zelfcorrectietraining……………………………………………………………………………………31

Checklist dyslexie nieuwe leraar

Procedure dyslexie voor ouders Tips voor ouders Bruikbare webbased leerstof voor ouders

Powerpointpresentatie Dyslexie voor ouders Artikel “Lezen voor ouders”

Artikel “Ouders betrekken bij taal-leesonderwijs”

3

Inleiding. Onze visie op het leesonderwijs.

Onze samenleving is in hoge mate een kennissamenleving. Kennis, die je je vooral eigen

maakt via het gesproken en het geschreven woord. Het vermogen om de geschreven taal

te kunnen ontcijferen is een voorwaarde voor een volwaardige deelname aan die

samenleving. Vandaar, dat wij veel waarde hechten aan goed taalonderwijs, waarin veel

ruimte is vrijgemaakt voor het onderdeel ‘lezen’. Op Het Spoor is een grote variatie van

leesvormen aanwezig

Al vanaf groep 1 laten we de kinderen kennis maken met (prenten-)boeken en leggen

we de relatie tussen de geschreven en de gesproken tekst. Zo hebben de kinderen van

groep 1-2 al een boekenkring waarbij ze een boek uit hun hoofd al “voorlezen” en vanaf

groep 3 lezen ze voor tijdens de “leeskring” Ook in de daar op volgende leerjaren

besteden we veel aandacht aan het lezen van boeken, waarbij het voorlezen

vanzelfsprekend een belangrijke plaats inneemt. Niet alleen de technische

leesvaardigheid is immers van belang, maar zeker ook het leesplezier!

We streven naar een doorgaande ontwikkeling in de leesvaardigheid van onze leerlingen

en komen als leerkrachten zoveel mogelijk aan de onderlinge verschillen tegemoet. Zo

houden we bij de aanschaf van nieuwe boeken rekening met de verschillende niveaus,

die er in een groep bestaan. Vanaf groep 4 tot en met groep 6 nemen de kinderen deel

aan het Voortgezet technisch Lezen, groepslezen en duolezen zijn de belangrijkste

werkvormen Ook hierbij wordt het leesaanbod afgestemd op het AVI-niveau.

Doelen.

Bij het geven van leesonderwijs streven we naar de volgende doelen:

De leerlingen beleven plezier aan het (voor)lezen van boeken.

De leerlingen bereiken het beheersingsniveau van AVI per jaargroep (Midden en

Eind)

De leerlingen begrijpen de gelezen tekst.

De leerlingen zijn in staat om de gelezen tekst te interpreteren.

Voor alle groepen geldt, dat we de leesmotivatie van de leerlingen proberen te verhogen

door veel (voor) te lezen. Daarnaast hebben we de afgelopen jaren de voorraad

groepsleesboeken aanzienlijk uitgebreid . En inmiddels is een ruime schoolbibliotheek

ontstaan.

Signalering.

In groep 2 vindt dit plaats door middel van observatie en registratie. In de loop van het

schooljaar 2005/2006 zijn we begonnen met de invoering van de toets Taal voor kleuters

en de toets Rekenen voor kleuters, beiden ook van CITO. Deze toetsen worden alleen

afgenomen bij risicoleerlingen. De gegevens van deze onderzoeken zijn terug te vinden

in de groepsmap, in het kinddossier en middels de screening “preventief signaleren

dyslexie”.

Een toekomstig leesprobleem is mogelijk bij de volgende kleuters:

- kinderen die moeite hebben met rijmen,

- kinderen die moeite hebben met het onthouden van opzegversjes,

- kinderen die moeite hebben met het onthouden van de dagen van de week en

het onthouden van kleuren,

- kinderen die moeite hebben met auditieve opdrachten ( bijvoorbeeld het

klappen van lettergrepen)

4

- kinderen die nog geen belangstelling hebben voor letters en woorden,allochtone

kinderen (op onze school een te verwaarlozen factor),

- erfelijkheid

In groep 3 worden leesproblemen doorgaans op 4 manieren vastgesteld (terug te zien in

het meerjarenoverzicht / kindvolgsysteem op de eerste pagina in de kinddossiers).

In de eerste plaats naar aanleiding van observaties/signalering van de leerkracht tijdens

de lessen. Hierbij wordt gelet op de volgende deelgebieden:

- de kennis van de globaalwoorden,

- de beheersing van de analyse – synthese (visueel en auditief),

- de letterkennis,

- de mate van woordbeeldherkenning,

- de manier van lezen (spellend of radend)

In de tweede plaats door middel van de Herfstsignalering, omstreeks oktober/november

In de derde plaats naar aanleiding van de controletaken van de methode Veilig Leren

Lezen:

- De leerling heeft moeite met de globaalwoorden;

- De leerling heeft moeite met de analyse – synthese (visueel en auditief);

- De leerling heeft moeite met de letterkennis;

- De leerling scoort onvoldoende op de toets;

- De leerling blijft spellend of radend lezen;

- De leerling heeft moeite met de woordbeeldherkenning

In de vierde plaats naar aanleiding van de DMT toets of AVI – toets.

- De leerling heeft een achterstand ten opzichte van de gemiddelde leerling;

- De leerling scoort onvoldoende op de toets;

- De leerling blijft spellend of radend lezen;

- De leerling heeft moeite met de woordbeeldherkenning

Leerling-bespreking.

Naar aanleiding van de diverse toetsen vinden leerling-besprekingen plaats tussen

leerkracht (en IB’er, indien dit nodig is). In deze besprekingen wordt met name gekeken

of er sprake is van een achterstand of een leesprobleem. Er wordt een individueel HP

opgesteld, met een evaluatiemoment na 8 weken) Indien dit onvoldoende vooruitgang

boekt, vindt er eventueel een nader onderzoek plaats door een deskundige van

bijvoorbeeld Giralis/Opdidakt of Eduniek (CED).

Vanwege de grootte van onze school en de daaraan gerelateerde formatie is er geen

Remedial Teacher aanwezig. Zoals in het schoolplan staat omschreven hebben we ervoor

gekozen de leerling-hulp via de groepsleerkracht te organiseren. Na ongeveer 6-8 weken

vindt de evaluatie plaats van het handelingsplan.

Groepsplan of handelingsplan.

We gebruiken hiervoor een standaard formulier. Op dit formulier wordt aangegeven:

- de probleemstelling ( beginsituatie)

- het leerdoel ( wat willen we bereiken met onze leerhulp)

- de leerinhoud (welke middelen worden er ingezet)

- de methodiek ( hoe bieden we de hulp aan : auditief, visueel e.d.)

- de organisatie ( waar en wanneer vindt de extra hulp plaats)

- de evaluatie

Aan de ouders wordt gevraagd in te stemmen met dit handelingsplan. Met name in

gevallen waarin de extra hulp thuis plaatsvindt, is dit een goed middel om de ouders op

de hoogte te brengen van hetgeen hun kind moet doen. Afgesproken is dat alle

5

individuele HP van leerlingen met een vermoeden van dyslexie door ouders worden

ondertekend (in het kader van pedagogisch partnerschap).

Na een periode van 6 tot 8 weken wordt het handelingsplan geëvalueerd, bijvoorbeeld

door de afname van een toets. De datum van deze evaluatie staat op het handelingsplan

vermeld..

Wat we willen bereiken met het een groeps - / handelingsplan.

Het schrijven van een plan voor extra hulp gebeurt vanuit de volgende doelstellingen:

- het effectief inzetten van extra leesbegeleiding;

- het bewust maken van de wijze waarop er wordt gelezen en het leren omgaan

met een leesprobleem;

- het vrijmaken van extra tijd om te lezen;

- het bevorderen van de letterkennis en de woordbeeldherkenning;

- het automatiseren van hoog-freqentiewoorden;

- het verminderen of beperken van de leesachterstand en zodoende

- het beperken van het leesprobleem;

- het lezen op het gewenste (AVI-)niveau, verhogen van de vaardigheidsscore

(DMT)

Dossiervorming

Van alle zorgleerlingen bestaat een apart dossier. Hierin bevindt zich alle relevante

informatie betreffende de leerling, zoals observaties, oudergespreksverslagen,

onderzoeken, hansdelingsplannen e.d. Daarnaast zijn er aanvullingen vanuit het

LeerlingVolgSysteem, de meerjarenregistratie, waarin de leerresultaten zijn terug te

vinden.

Het dossier wordt aan het eind van twee schooljaren doorgegeven aan de nieuwe

leerkracht en besproken bij de leerlingenoverdracht. Dit gebeurt ook volgens een vast

format van overdracht. Hierdoor beschikt de leerkracht direct over de gegevens die

zorgen voor een goede voortgang.

6

Procedure bij vermoeden dyslexie

Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen. De term komt uit het latijn, waarbij dys

staat voor ‘niet goed functioneren’ en lexis voor ‘taal of woorden.

Officieel wordt dyslexie in Nederland aangeduid als:

‘…..een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren

en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau’

(SDN, 2008).

Bij dyslexie gaat lezen, spellen en ook schrijven, gezien de leeftijd en het

onderwijsniveau, veel te moeizaam, terwijl iemand meestal wel een gemiddelde

intelligentie heeft. Er is alleen sprake van dyslexie als er geen andere oorzaken zijn die

de leesproblemen kunnen verklaren. Bij dyslexie kunnen zowel lees- als

spellingsproblemen voorkomen, maar deze komen ook los van elkaar voor. De problemen

zijn hardnekkig, d.w.z. dat de problemen blijven bestaan ook na intensieve instructie en

oefening.

In z’n algemeenheid tref je in school verschillende gradaties van dyslexie aan.

Je ziet milde vormen van dyslexie, die lastiger op te sporen zijn, tot zeer ernstige vormen

van dyslexie, die wellicht elke leerkracht en ouder direct herkent.

Gevolg voor het lezen en spellen

Problemen die zich voor kunnen doen bij het lezen zijn een traag leestempo (spellend

lezen) en/of een hoog leestempo met veel fouten (radend lezen). In een eerdere fase

kunnen er problemen zijn met het onthouden van de letters en de bijbehorende klank

(het automatiseren), het uiteenrafelen van een woord in losse klanken (hakken) en het

samenvoegen van losse klanken tot een woord (plakken).

Problemen bij het spellen kunnen zich uiten in basale spellingfouten (omkeringen zoals

bijvoorbeeld de b/d) als gevolg van automatiseringstekort, beperkt onthouden van

spellingregels en beperkt weten hoe en wanneer spellingregels toegepast dienen te

worden. Veelal is het schrijftempo laag en is het handschrift moeilijk leesbaar.

Dyslexie beperkt zich niet altijd tot lezen en spellen. Bijkomende (mogelijke) problemen

zijn een trage verwerkingssnelheid van (talige) informatie, het beperkt onthouden van

meervoudige instructies, moeilijk onthouden of ophalen van namen uit het geheugen.

Ook beperkingen in de auditieve en/of visuele perceptie, de spraak-taalproductie, de

motorische vaardigheden en algehele automatiseringsproblemen komen voor. Deze

beperkingen kunnen leiden tot een gebrekkige aandacht en concentratie, wisselende

resultaten en negatieve emoties.

Leesmoeilijkheden op school

Op Het Spoor hanteren wij een aantal werkvormen en toetsen om leesproblemen te

voorkomen en op te sporen. Indien een leesprobleem wordt geconstateerd bij een

leerling wordt er een diagnose gesteld en vervolgens wordt een begeleidingstraject

uitgezet door middel van een handelingsplan. Dit traject wordt in dit protocol nader

uitgewerkt.

Om tot een doorgaande lijn te komen binnen de school wat betreft signalering,

diagnostisering en begeleiding wordt gebruik gemaakt van de volgende 3

uitgangspunten:

- Alarmering; met als doel het voorkomen van achterstanden in het leerproces

of het groter worden ervan. (middel: toetsen)

- Afstemming; met als doel ervoor te zorgen dat ons onderwijsaanbod en de

behoeften van de leerling op leergebied ( en ook op sociaal-emotioneel gebied)

zo goed bij elkaar aansluiten.

- Hulpverlening; met als doel het opsporen en wegwerken van achterstanden.

7

Vanaf groep 3, in sommige gevallen al eerder, kunnen de eerste signalen van

leesmoeilijkheden op school herkend worden. De school start bij een dergelijk signaal

met zowel extra instructie als extra oefentijd in het lezen, vaak in groepjes. De leerling

wordt nauwlettend gevolgd in het vorderingsniveau op het gebied van lezen (en

eventueel spellen). Heeft de verlengde instructie en extra oefentijd onvoldoende effect,

dan wordt voor de leerling een individueel handelingsplan opgesteld, of opgenomen in

een groepsplan.

Groepsplan of handelingsplan.

We gebruiken hiervoor een standaardformulier. Op dit formulier wordt aangegeven:

- de probleemstelling ( beginsituatie)

- het leerdoel ( wat willen we bereiken met onze leerhulp)

- de leerinhoud (welke middelen worden er ingezet)

- de methodiek ( hoe bieden we de hulp aan : auditief, visueel e.d.)

- de organisatie ( waar en wanneer vindt de extra hulp plaats)

- de evaluatie

Aan de ouders wordt gevraagd in te stemmen met dit handelingsplan. Met name in

gevallen waarin de extra hulp thuis plaatsvindt, is dit een goed middel om de ouders op

de hoogte te brengen van hetgeen hun kind moet doen.

Na een periode van 6 tot 8 weken wordt het handelingsplan geëvalueerd, bijvoorbeeld

door de afname van een toets. De datum van deze evaluatie staat op het handelingsplan

vermeld. Op de toetskalender staan deze momenten aangegeven. ( zie bijlage)

Wat we willen bereiken met het opstellen van een groeps - / handelingsplan.

Het schrijven van een plan voor extra hulp gebeurt vanuit de volgende doelstellingen:

- het effectief inzetten van extra leesbegeleiding;

- het bewust maken van de wijze waarop er wordt gelezen en het leren omgaan

met een leesprobleem;

- het vrijmaken van extra tijd om te lezen;

- het bevorderen van de letterkennis en de woordbeeldherkenning;

- het automatiseren van hoog-freqentiewoorden;

- het verminderen of beperken van de leesachterstand en zodoende

- het beperken van het leesprobleem;

- het lezen op niveau.

- Leren werken met het computerprogramma Kurzweil 3000

Nader onderzoek

De school kan een leerling aanmelden om een onderzoek te doen naar dyslexie als de

leerling op tenminste drie opeenvolgende momenten bij de CITO toetsen behoort tot de

laagste 10 % (lage V of E niveau) voor lezen, of een vergelijkbaar resultaat voor spellen

en lezen, terwijl in de tussenliggende periodes extra begeleiding/oefening heeft plaats

gevonden van 3 keer per week 20 minuten naast het reguliere onderwijs. Daarnaast

moet de leerling minimaal twee voltallige jaren leesonderwijs hebben gehad. Het

onderzoek kan dus op z’n vroegst aangevraagd worden vanaf halverwege groep 4.

Onderzoek kan bij Giralis/Opdidakt (betaalt school) of bij een extern onderzoeksbureau

voor vergoede dyslexiezorg (betaalt de zorgverzekering van de ouders) De eisen die aan

de extra begeleiding worden gesteld zijn vastgelegd in het Masterplan Dyslexie. Het

onderzoek wordt uitgevoerd door een orthopedagoog en/of een GZ-psycholoog.

In overleg met de ouders neemt de leerkracht contact op met het onderzoeksbureau. Er

moeten papieren worden ingevuld door de ouders en ook door de leerkracht. De

leerkracht bouwt een dossier op met toetsgegevens, leerlingvolgsysteem,

meerjarenregistratie en oudergespreksformulieren. Het complete dossier met formulieren

van ouders en leerkracht wordt opgestuurd naar het onderzoeksbureau. Zodra het

onderzoeksbureau deze gegevens heeft ontvangen en ingezien, neemt het

onderzoeksbureau contact op met de ouders. De ouders worden uitgenodigd voor een

intakegesprek. In dit gesprek wordt een besluit genomen: wel of geen onderzoek. Als er

8

wel een onderzoek gaat plaatsvinden, wordt er een afspraak gemaakt. Het onderzoek

vindt plaats op school of bij het onderzoeksbureau (dit verschilt per onderzoeksbureau).

Het dyslexieonderzoek wordt afgelegd, vaak in combinatie met een WISC test

(intelligentieonderzoek) Na het onderzoek duurt het enkele weken voordat het verslag af

is. Het verslag wordt besproken met de orthopedagoog die het onderzoek heeft

afgenomen, de leerkracht, de IB’er en de ouders. Aan de hand van de aard van de

uitslag van het onderzoek heeft het kind wel of geen recht op vergoede (na)behandeling.

Bovenstaande geldt voor een onderzoek voor ernstige enkelvoudige dyslexie; de

ernstigste vorm van dyslexie. Alleen deze vorm van dyslexie wordt vergoed door de

zorgverzekeraar. Let wel als een kind is aangenomen door het onderzoeksbureau en er

komt geen ernstige enkelvoudige dyslexie uit, wordt wel het onderzoek vergoed, maar

komt het kind niet in aanmerking voor (vergoede) behandeling.

Dan rest er nog een grote groep dyslectische kinderen die niet in aanmerking komen

voor vergoed onderzoek of vergoede behandeling. Deze kinderen kunnen ook bij andere

bureaus door ouders worden aangemeld. Het onderzoek verloopt op dezelfde wijze en

mag ook alleen door een geregistreerde psycholoog/orthopedagoog worden afgenomen.

Reden voor een onderzoek kan zijn: om de hulp beter op de leerling te kunnen

afstemmen, voor het zelfvertrouwen van de leerling of voor het voortgezet onderwijs.

Dyslexieverklaring

Is een dyslexieverklaring eenmaal afgegeven, dan blijft deze altijd geldig, dyslexie is

immers een levenslange aandoening. Het kan wenselijk zijn om onderdelen van de

dyslexiepas aan te passen aan de veranderde omstandigheden in opleiding of

studieloopbaan, bijvoorbeeld bij de overgang naar het voortgezet onderwijs.

Vergoeding

Sinds 2009 is er een tijdelijke wettelijke regeling waarin de vergoeding door

zorgverzekeraars op de behandeling van dyslexie is vastgelegd. De regeling wordt

vermoedelijk aan het einde van dit jaar geëvalueerd, waarna besloten wordt of de

regeling omgezet kan worden in een definitieve regeling.

De zorgverzekeraar vergoed alleen de behandeling op ernstige dyslexie (4%), en alleen

in de gevallen waar volledig volgens het protocol dyslexie gehandeld is door de school,

de leerling en de ouders. Vergoeding van een behandeling vindt daarnaast alleen plaats

als er uitsluitend sprake is van dyslexie (enkelvoudig). De verzekeraar gaat ervan uit dat

met eventuele bijkomende stoornissen de kans op een succesvolle behandeling minder

is. Zijn er dan ook andere leer- of gedragsstoornissen in het geding, dan gaat de

verzekeraar niet over tot vergoeding.

www.lbrt.nl

De vergoede behandeling

9

De behandeling bestaat uit 40 -60 behandelingen van een uur per week, door een

behandelaar van buiten de school. Zowel de school als de ouders werken daarnaast

samen om de geleerde stof in te oefenen. Ouders staat het vrij om een behandelaar te

kiezen. De school werkt samen met de schoolbegeleidingsdienst. Deze dienst kan een

behandelaar afvaardigen, die de leerling op school behandelt.

Na de vergoede behandeling

Als de behandeling afgerond is wordt door de externe behandelaar in samenspraak met

de leerling, de ouders en de school een individueel vervolgtraject afgesproken. Het is

mogelijk dat afgesproken wordt dat de leerling extra tijd krijgt voor toetsen of bepaalde

toetsen niet in zijn geheel gemaakt hoeven te worden. Het is ook mogelijk dat de leerling

baat heeft bij ondersteunende technologie, als voorleessoftware en spellingscorrectie.

Geschikte dyslexie software is op school aanwezig. Ook wordt afgesproken op welke

wijze de school de leerling extra blijft ondersteunen bijvoorbeeld door verlengde

instructie (zie ook hieronder).

De behandeling op school

Indien de leerling niet voor vergoede behandeling in aanmerking komt, wordt de

behandeling binnen de school vormgegeven, volgens de uitgangspunten van het

dyslexieprotocol. De school werkt met methodes die bewezen effect hebben, voor zowel

lezen als spelling. De school besteed 3 x 20 minuten per week extra aan de leerling met

dyslexie in groepjes of individueel. Dit gebeurt onder leiding van de leerkracht of RT’er

(als de school die heeft). Vanaf het moment van de diagnose kan de leerling in

aanmerking komen voor de speciale dyslexiesoftware.

10

Handelingsadviezen voor de leraar Maatregelen nemen om de dyslectische leerling te stimuleren, te compenseren en

dispenseren hebben als doel een optimaal leerklimaat voor de leerling te scheppen.

Toetsen

Bij toetsen (zowel methode gebonden, als de CITO toetsen) kunnen compenserende en

dispenserende maatregelen worden genomen. De adviezen van CITO wijken af van de

adviezen uit het dyslexieprotocol (Masterplan dyslexie). De directeur van de school is de

eindverantwoordelijke, en neemt de beslissing welke maatregelen getroffen kunnen

worden. Voor Het Spoor zijn de volgende afspraken gemaakt:

-Dyslexie kent verschillende verschijningsvormen, en ook de mate van dyslexie kan

verschillen tussen diverse leerlingen. De compenserende en dispenserende maatregelen

worden dan ook per leerling individueel vastgesteld. In de praktijk kan dit betekenen dat

dyslectische leerlingen in dezelfde klas niet dezelfde compenserende en dispenserende

‘rechten’ hebben.

-De compenserende en dispenserende maatregelen die worden getroffen, zijn altijd in

overeenstemming met de adviezen uit de dyslexieverklaring. (Bijvoorbeeld: als in de

dyslexieverklaring aanbevolen wordt om een ‘spiekboekje’te gebruiken, wordt dit

toegestaan).

-Als compenserende en dispenserende maatregelen worden getroffen bij oefening, dan

ook bij toetsen.

-De compenserende en dispenserende maatregelen worden onder verantwoordelijkheid

van de IB’er individueel met de leerling afgesproken. De afspraken worden vastgelegd op

een zg. dyslexiepas (zie bijlage).

Stimuleren

• Vertrouwensrelatie opbouwen door begrip te tonen, vergelijken van prestaties met

vorige prestaties (niet te vergelijken met de andere leerlingen).

• Vaak en duidelijk feedback geven over zijn/haar vorderingen.

• Duidelijk zijn in wat je van de leerling verwacht.

• Positieve verwachtingen uitspreken over de toekomst.

• Corrigeer toetsen of verslagen met potlood of groene pen (niet met een rode

pen).

• Pre-teaching toepassen waar mogelijk

• Laat dyslectische leerling samen werken met een goede lezer.

• Laat niet corrigeren door de dyslectische leerling zelf (deze ziet vaak niet wat

gecorrigeerd dient te worden).

• Opdrachten via compensatie en dispensatie beter haalbaar maken voor de

leerling. Compenseren (visueel ondersteunen, extra tijd geven, software enz. Dit ook bij

toetsing!)

Leerling voert de lees en/of spellingtaak zelf uit, maar de taak wordt verlicht:

• Individueel controleren of de leerling de instructies/vraagstelling juist heeft

begrepen.

• Geef extra tijd bij toetsen (evt. vroeger laten beginnen en/of langer laten

werken).

11

• Gebruik grotere letters, bij voorkeur lettertype ‘Dyslexie” of anders lettertype

“Verdana”. Stem dit af met de leerling, niet iedere leerling heeft baat bij grotere

letters en ander lettertype.

• Bij het verbeteren van spellingsfouten de juiste spellingsstrategie opschrijven

en/of bespreken en woorden niet systematisch laten overschrijven.

• Spellingsregels zeer expliciet aanbrengen (kaart): uitgesproken spellingsdidactiek

(strategieën). (Visueel ondersteunen)

• De leerling mag een kaart met de spellingsregels bijhouden tijdens de toets / het

dictee (mits opgenomen in de dyslexieverklaring).

• Gebruik van een spelling- en grammaticachecker/woordenboek toelaten

• Langere instructies opsplitsen in een aantal korte instructies, hierbij wordt

nagegaan dat de leerling de ‘rode draad’ niet verliest en worden de opdrachten

kernachtig geformuleerd.

• ‘Stampwerk’ zoveel mogelijk vermijden; onderzoek mogelijkheden voor

dispensatie of bij het stampwerk de logische verbanden expliciet aanbrengen en

gebruik maken van ezelsbruggetjes (bijvoorbeeld bij topografie, gebruik maken

van steunkaart).

• De klas zo stil mogelijk houden, wanneer dit door de aard van de opdracht niet

lukt, gebruik van koptelefoon toelaten of toelaten de taak in een rustig lokaal af te

maken.

• Geen oefeningen vooraan op het bord laten maken (tenzij voorbereid).

• Inzet van ondersteunende technologie zoals Word, Sprint of Kurzweil. Inzet van

deze middelen is zinvol vanaf de dyslexie verklaring, de inzet hiervan heeft een

remediërend effect.

Dispenseren

Leerling krijgt ontheffing van (deel) van de opdracht:

• Niet hardop moeten voorlezen in de klas of heel beperkt én alleen indien de

leerling vooraf (thuis) heeft kunnen oefenen.

• Dictee slechts gedeeltelijk laten meemaken (bijvoorbeeld alleen de in de les

behandelde moeilijke woorden laten invullen) en meer tijd geven om te

controleren.

• Alleen regelwoorden beoordelen, geen klankwoorden of weetwoorden

• Schriftelijk toetsen (bijvoorbeeld gedeeltelijk) vervangen door mondelinge

toetsing.

• Leesopdrachten voor thuis beperkt houden: kortere verhalen, een gedeelte van

het boek, een boek met een laag leesniveau maar toch aangepaste inhoud...

• Leesopdracht vervangen door een bespreking van een film, toneel, een

‘gesproken’ boek (luisterboek)

• Vaardigheid alleen beoordelen als dat onderwerp van toetsing is, bijv. geen

spellingsfouten aanrekenen in andere vakken. Ze eventueel wel aanduiden en

verbeteren (met groen of potlood).

• Herhaalde fouten één keer fout rekenen.

• In taalvakken spelling voor een beperkt percentage laten meetellen.

Methodische aanpak en toetsing

Handleiding en materialen bij MethodeEstafette (volg de instructies)

Ralfi-lezen; lezen op een betekenisvolle en motiverende manier:

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/RALFIhandleiding.pdf

Connect lezen klanken en letters (start groep 3);

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Draaiboek_Connect_klanken

_en_letters.pdf;

Connect vloeiend lezen (eind groep 3 en groep 4)

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Connect_Vloeiend_Lezen.pd

f ;

Herfstsignalering VLL


http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Draaiboek_Connect_klanken_en_letters.pdf


http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Connect_Vloeiend_Lezen.pdf


12

Zelf-correctie training (zie artikel Willemen; Stellen en niet vergeten correct te

spellen) Bijvoorbeeld; wat zijn de 5 grootste spellingsmoeilijkheden.

Retentietraining (zie artikel Anneke Smits: als spelling niet lukt toch spelling

leren) alleen voor kinderen die minder intelligent zijn

Handleiding en materialen van Veilig Leren Lezen

Protocol Leesproblemen en dyslexie

Zelfstandig Spellen

Methode Spelling in de Lift

Blokboeken van Ayo Didact

Map DMT en AVI (een orthodidactisch programma bij het voortgezet technisch

lezen in het basis- en (voortgezet speciaal onderwijs) door Luc Koning

Voorspel

Pre-teaching / voorschotbenadering / preventieve screening dyslexie kleuterbouw

BLOON

Materialen

Spellingskaarten waar spellingsregels op staan (bijvoorbeeld Braams)

Spellingsmapje met spellingsregels (ringboekje van de methode, staat ook op de

website)

Lees –en oefenboekjes op alle AVI-niveaus

Koptelefoon ter bevordering van de concentratie

Flitskaartjes

Boeken

• Paternotte, A. (redactie) (2009), Houvast bij leesproblemen en dyslexie. Leidraad

voor ouders. Bilthoven: Oudervereniging Balans.

• Cauffmann, L., & Van Dijk, D. J. (2009). Handboek oplossingsgericht werken in

het onderwijs. Amsterdam: Boom Onderwijs.

• Gijsel, M., Scheltinga, F., Druenen, M. v., & Verhoeven, L. (2011). Protocol

Leesproblemen en Dyslexie. Groep 3. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

• Loonstra, J., & Braams, T. (2010). Omgaan met Dyslexie. Antwerpen - Apeldoorn:

Garant.

• Pameijer, N., Van Beukering, T., & De Lange, S. (2009). Handelingsgericht

werken: een handreiking voor het schoolteam. Leuven: ACCO.

• Scheltinga, F. G. (2011). Protocol Leesproblemen en Dyslexie groep 5-8.

Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

• Smits, A., & Braams, T. (2006). Dyslectische kinderen leren lezen. Amsterdam:

Boom.

• Stichting Dyslexie Nederland. (2008). Dyslexie. Diagnose en behandeling van

dyslexie. Bilthoven: Stichting Dyslexie Nederland.

• Willemen, M. B. (2002). Leren stellen en niet vergeten correct te spellen.

Tijdschrift voor Remedial Teaching, 22-25.

• Digitale boeken met Yoleo

Computerprogramma’s / software voor groep 3 t/m 8

* Veilig Leren Lezen software

* Taalzee

* Taalfanfare

* Klankie

* Kurzweil 3000 vanaf groep 7/8

* Sprint Plus

* Synthesekikker (OWG)

* Flitskikker (OWG)

* Woordkasteel (www.woordkasteel.com) gratis download programma

* www.digischool.nl gratis download overhoorprogramma’s

* www.spreekbeurt.pagina.nl

* Dragon dictation (gratis te downloaden in light versie)

http://www.woordkasteel.com/

http://www.digischool.nl/

http://www.spreekbeurt.pagina.nl/

13

* Amis

* WRTS

* BLOON

Productinformatie:

www.lexima.nl;

www.optelec.nl; informatie over programma’s als Kurzweil 3000, Klankie,

readingpen, Sprint, Alpha smart, daisyspelers, spraakprogramma Dragon,

woordenhaai

www.dedicon.nl informatie over gesproken boeken, onafhankelijk advies over

ondersteunende technologie.

Overige:

www.ezelsbrug.nl (vele handige ezelsbruggetjes voor school)

www.clevy.nl (overzichtelijk toetsenbord voor kinderen met USB-aansluiting)

Streefniveau en Doorlopende leerlijnen taal en rekenen:

http://[email protected]: Deze site biedt een uitwerking van de kerndoelen voor het

basisonderwijs over de verschillende leerjaren, met inhouden, activiteiten voor

leraar en leerling en doorkijkjes uit de praktijk.

KWALITEITSKAART Algemeen www.taalenrekenen.nl biedt handvatten voor de

invoering van de referentieniveaus taal en rekenen. U vindt er onder andere

informatie over het wetgevingstraject, beschrijvingen, duidingenvan de betekenis

van de referentieniveaus voor leraren en schoolleiders en veel gestelde vragen.

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/taal-en-rekenen biedt informatie over de

invoering vande referentieniveaus taal en rekenen in de verschillende

onderwijssectoren (van po tot en met mbo).

www.onderwijsinspectie.nl: Op deze site zijn de rapporten Basisvaardigheden

rekenen-wiskunde in het basisonderwijs en Basisvaardigheden taal in

het basisonderwijs gratis te downloaden.

www.schoolaanzet.nl:biedt informatie voor iedereen die werkt aan kwaliteit in het

primair onderwijs. Op de site staat onder andere informatie over taal, rekenen,

opbrengstgericht werken en conferenties.

www.thuisintaalenrekenen.nl: biedt ouders oefenmateriaal en praktische tips waar

mee ze kinderen kunnen ondersteunen in de vakken taal en rekenen.

http://www.lexima.nl/

http://www.optelec.nl/

http://www.dedicon.nl/

http://www.ezelsbrug.nl/

http://www.clevy.nl/

http://[email protected]

http://www.taalenrekenen.nl/

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/taal-en-rekenen

http://www.onderwijsinspectie.nl/

http://www.schoolaanzet.nl/

http://www.thuisintaalenrekenen.nl/

14

Groep 1

datum afname doel/resultaat Actie

aanvang groep 1 stimuleren geletterdheid middels

activiteiten die aansluiten bij de

tussendoelen beginnende

geletterdheid

werken aan de hand van

de tussendoelen

activiteiten uit de

werkmap fonemisch

bewustzijn

interactief voorlezen

mei/juni afname eigen observatielijst

invullen signaleringslijst,

eventueel bespreken met intern

begeleider

afname kleutertoetsen CITO

bij risicoleerlingen en/of in

overleg met ouders

checken letterkennis (min. 7

letters)

einde schooljaar overdracht naar de volgende

groep

welke leerlingen hebben

specifieke ondersteuning

nodig?

De taalontwikkeling start bij ons vanaf groep 1, dat wil zeggen vanaf het moment dat de

kinderen bij ons op school komen. In de eerste twee schooljaren bereiden wij de

kinderen voor op het leesproces. Dit gebeurt door de kinderen op allerlei manieren

kennis te laten maken met boeken, teksten, letters en woorden. Hierbij wordt de relatie

gelegd tussen de gesproken taal en de geschreven taal, zonder dat de kinderen echt

willen leren lezen. Het is meer een verkenning van dit leergebied.

Wij doen dit op een georganiseerde wijze, middels driewekelijkse projecten. Daarin staat

een rijk gevulde kijktafel centraal.

Er wordt dan aan de volgende onderdelen aandacht besteed:

- Ordenen in tijd

- Onthouden en terugvertellen van verhalen

- De relatie tussen geschreven en gesproken taal

- Relatie oorzaak en gevolg

- De opbouw en functie van boeken

- Opzeggen van een rijmpje of versje

- Het nazeggen van woorden en zinnen

- Het aanbieden van begrippen als eerste, voorste, middelste, laatste (zowel

visueel als auditief)

- Auditieve analyse en synthese

- Auditieve en visuele discriminatie

- Het rijmen van woorden (eindrijm en beginrijm)

- De koppeling van klank en teken, d.m.v. de lettermuur

- Het herkennen van letters en woorden

- Het schrijven van de eigen naam

- Het (na)schrijven of stempelen van nieuwe letters en/of woorden

Overig:

werken aan de hand van de tussendoelen (TULE doelen http://tule.slo.nl/)

interactief voorlezen;

risicoleerlingen worden overgedragen aan de hand van het overdrachtsformulier

signaleringslijsten van dyslexieprotocol voor Beginnende Geletterdheid invullen.

Ouders worden in principe geïnformeerd tijdens de reguliere oudergespreksrondes (2

x per jaar), tenzij een leerling al in groep 1 een zorgleerling is, dan worden zonodig

tussentijds afspraken gepland.

http://tule.slo.nl/

15

Groep 2

datum afname doel/resultaat actie

augustus-

december

DAGELIJKS

stimuleren geletterdheid middels

activiteiten die aansluiten bij de

tussendoelen beginnende

geletterdheid

gericht aanbod verrijken voor

leerlingen met onvoldoende

klankbewustzijn en letterkennis

werken aan de hand van

de tussendoelen

activiteiten uit de

werkmap fonemisch

bewustzijn

interactief voorlezen

november invullen signaleringslijst van

protocol dyslexie

afname eigen observatielijst

bespreken met intern begeleider

afname CITO Taal voor

kleuters/Rekenen voor

kleuters of

Dyslexieprotocol voor

beginnende

geletterdheid bij

risicoleerlingen in

overleg met de ouders

januari-juni aanbod verrijken voor leerlingen

met onvoldoende klankbewustzijn

en letterkennis

extra begeleiding bieden middels

preteaching: instructie kern 1 (en

kern 2) VLL

(alleen voor de risicokinderen,

gegeven door een leerkracht van

Het Spoor) en doorverwijzen naar

de logopediste voor

voorschotbehandeling.

begeleiding van

risicoleerlingen starten en

vastleggen

risicoleerlingen: groepje van

max. 5 leerlingen

één nieuwe letter per week

mei afname eigen observatielijst

invullen signaleringslijst eventueel

bespreken met intern begeleider

einde schooljaar overdracht naar de volgende groep welke leerlingen hebben

specifieke ondersteuning

nodig?

Overdrachtsformulier.

De taalontwikkeling start bij ons vanaf groep 1, dat wil zeggen vanaf het moment dat de

kinderen bij ons op school komen. In de eerste twee schooljaren bereiden wij de

kinderen voor op het leesproces. Dit gebeurt door de kinderen op allerlei manieren

kennis te laten maken met boeken, teksten, letters en woorden. Hierbij wordt de relatie

gelegd tussen de gesproken taal en de geschreven taal, zonder dat de kinderen echt

willen leren lezen. Het is meer een verkenning van dit leergebied.

Wij doen dit op een georganiseerde wijze, middels driewekelijkse projecten. Daarin staat

een rijk gevulde kijktafel centraal.

Er wordt dan aan de volgende onderdelen aandacht besteed:

- Ordenen in tijd

- Onthouden en terugvertellen van verhalen

- De relatie tussen geschreven en gesproken taal

- Relatie oorzaak en gevolg

16

- De opbouw en functie van boeken

- Opzeggen van een rijmpje of versje

- Het nazeggen van woorden en zinnen

- Het aanbieden van begrippen als eerste, voorste, middelste, laatste (zowel

visueel als auditief)

- Auditieve analyse en synthese

- Auditieve en visuele discriminatie

- Het rijmen van woorden (eindrijm en beginrijm)

- De koppeling van klank en teken, d.m.v. de lettermuur

- Het herkennen van letters en woorden

- Het schrijven van de eigen naam

- Het (na)schrijven of stempelen van nieuwe letters en/of woorden

Overig:

Pre-teaching: groepje van max 5 leerlingen

Fase 1: identificatie van klanken en letters (passieve letterkennis)

Fase 2: manipulatie van klanken/letters (analyseren/synthetiseren: steeds

ondersteund door letterkaartjes) maak de leeshandeling duidelijk

Fase 3: klankletterkoppelingen aanleren: schakel zoveel mogelijk zintuigen in.

Voor deze groep doe je meer dan met de gehele klas. Doel is dat de

risicoleerlingen sterker starten in groep 3 dan de rest van de klas.

Risicoleerlingen worden door de leerkracht doorverwezen naar de logopediste om

eventueel te starten met voorschotbehandeling

werkmap fonemisch bewustzijn

tussendoelen beginnende geletterdheid

Als signaleringstoets wordt Dyslexieprotocol voor beginnende geletterdheid

afgenomen.

instructie kerntaak 1 (en 2) Veilig leren lezen

17

Groep 3


elke week

90 min per dag

lezen (inclusief

leesinstructie,

technisch lezen,

opdrachten veilig

leren lezen)

+ een uur

verlengde

instructie per

week voor zwakke

lezers

Methode VLL

zwakke lezers: dagelijks 10 a 15 min extra instructie

en hardop lezen in een klein groepje met de

leerkracht, daarnaast connectlezen

begin (week 1-

3) van het

schooljaar

vastleggen

beginsituatie aan de

hand van

toetsresultaten

afnamecontroletaak 1, VLL. welke leerlingen

hebben verlengde instructie nodig?

zwakke lezers opnemen in het groepsplan

signalen dyslexie vastleggen in FUS

op ouderavond informeren over lezen en het

einddoel van groep 3!

Ouders informeren over leesvaardigheid van de

leerling.

september t/m

herfst

extra ondersteuning

risicolezers

Connectlezen

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/

Connect_Vloeiend_Lezen.pdf

meetmoment 1:

herfstsignalering

NOVEMBER

afname

letterkennis

synthesewoorden

wisselwoorden

zinnen lezen

Let op leerlingen die aangeleerde grafemen niet

100%beheersen en/of daar veel tijd voor nodig

hebben

en l.l. die bij afgeleide of nieuwe woorden veel

fouten maken

groepsplan evalueren en bijstellen Interventieperiode 1

elementaire

leeshandeling

oefenen

ouders inlichten

connect lezen

inzetten

instructietijd voor zwakke lezers: dagelijks 15 min

extra + thuis oefenen

werken aan letterkennis

leessnelheid mkm

structuurrijtjes oefenen

Meetmoment 2

JANUARI

Cito-spelling M3

DMT leeskaart 1 en

2

afname AVI M3

Norm: 80% behaalt een I, II of III score

Norm: 80% AVI M3 behaald,

Het Spoor neemt AVI alleen af bij lage III, IV of V

score op DMT.

evaluatie groepsplannen/handelingsplannen en

opstellen van nieuwe plannen

oudergesprek Interventieperiode 2

zie interventieperiode 1

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/

18

Groep 3


Interventieperiode 3 volledige letterkennis en

leessnelheid

zwakke lezers krijgen uitbreiding

van instructietijd op de volgende

gebieden:

letterkennis

klankgroepen

mkm-woorden (leestempo

verhogen)

boekjes kiezen

Meetmoment 4

Eindsignalering

JUNI

CITO spelling E3

DMT kaart 1,2 en 3

AVI E3

Norm: 80% behaalt een I, II of

III score

Norm: 80% AVI E3 behaald,

Het Spoor neemt AVI alleen af

bij lage III, IV of V score op

DMT. Interventieperiode 4 automatisering van het

leesproces

zwakke lezers dagelijks

uitbreiding van instructietijd;

connect lezen

overdracht de groep in kaart overdragen

aan volgende leerkracht

Overdrachtsformulier

In groep 3 wordt er gestart met het aanvankelijk en voortgezet technisch lezen aan de

hand van de methode Veilig Leren Lezen. (2e maanversie 2005 )

Daarnaast worden alle leerlingen bij de aanvang van het nieuwe schooljaar middels een

schriftelijke en warme mondelinge overdracht onderling besproken. Wanneer er kinderen

zijn die al kunnen lezen, bijvoorbeeld op AVI –M3 niveau, dan krijgen zij extra verbreding

naast de klassikale leerstof.

Daarnaast wordt er geoefend in:

- decodeervaardigheden;

- fonetisch benoemen van letters;

- gebruik van Spreekbeeld (ondersteuning d.m.v. gebaren)

- klankzuivere mkm woorden ontsleutelen;

- klankzuivere mkm woorden ontsleutelen, maar dan zonder eerst de

afzonderlijke letters te benoemen (= directe synthese)

Ook ICT heeft inmiddels zijn plek gekregen in het technisch leesonderwijs.

De softwareprogrammas Veilig Leren Lezen, Taalzee en Taalfanfare wordt dagelijks

ingezet voor de gewone leesoefeningen en voor extra oefening voor kinderen die moeite

hebben met lezen.

Na de eerste 3 kernen van Veilig Leren Lezen (omstreeks oktober) wordt de

Herfstsignalering ( ELLO ) afgenomen. Het gaat hierbij om de volgende vaardigheden:

- Koppeling letter / klank (grafeem / foneem )

toets letterkennis-grafemen

- Koppeling klank / letter ( foneem / grafeem )

toets letterkennis-fonemen

- Bekende, afgeleide en nieuwe woorden lezen

toets woorden lezen

- Korte tekst met bekende letters lezen

toets tekst lezen

19

Het verdient de voorkeur, dat deze toets door de leerkracht zèlf wordt afgenomen.

Overig:

Beginsituatie vastleggen mbv toetsen VLL of DMT of AVI;

Resultaten worden steeds opgenomen in Esis;

Ouders worden vanaf start groep 3 betrokken bij leesvaardigheid en ontvangen

advies voor oefening thuis.

Voor in de vakantie of om extra te oefenen is een goed programma: Lezen

van het boek Vos en Haas door Sylvia van den Heede, samen met de

werkbladen uit:

http://archief.vakcommunity.nl/digischool_vo/taalpilots/attachments/237

0822/110630_Vakantiewerkschrift_Vos_en_Haas_-_kort_%28site%29.pdf

Zwakke lezers laten lezen mbv connect lezen klanken en letters:

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/Draaiboek_Connect_klanken_e

n_letters.pdf

Alle leerlingen gaan in principe over naar de volgende groep, de leesvaardigheid

alleen speelt daar geen rol in (bijv. dyslexie gaat niet over door een doublure).

Uitvallers worden opgenomen in een groepsplan, wordt tevens geëvalueerd;

overdracht naar de volgende leerkracht:de groep in kaart + beslissing over

begeleiding (overdrachtsformulier en groepsplannen);

signalen voor dyslexie en oudergesprekken vastleggen in FUS (FUS blijft in de

zorgmap).

http://archief.vakcommunity.nl/digischool_vo/taalpilots/attachments/2370822/110630_Vakantiewerkschrift_Vos_en_Haas_-_kort_%28site%29.pdf

http://archief.vakcommunity.nl/digischool_vo/taalpilots/attachments/2370822/110630_Vakantiewerkschrift_Vos_en_Haas_-_kort_%28site%29.pdf



20

Groep 4


elke week

30 min per dag lezen,

daarnaast nog een uur

verlengde instructie per

week voor zwakke lezers

(TOTAAL=7x30 min lezen)

zwakke lezers: twee keer per

week instructie door de

leerkracht op hoogste

instructieniveau

begin van het

schooljaar

beginsituatie ligt vast aan de

hand van formulier de groep in

kaart van groep 3

Meetmoment 1

OKTOBER

Afname AVI 2009

breng de groep in kaart

zwakke lezers:

handelingsplan

oudergesprek Interventieperiode 1 Doelgericht werken: alle

leerlingen eind groep 4 :

AVI E4

Connect vloeiend lezen

zwakke lezers:

2x per week 30 min dir.

instructie door de leerkracht

op hoogste instructieniveau

verder:

dagelijks thuis lezen,

boekjes naar keuze!

lezen met cd

tutorlezen

boekjes naar keuze

Meetmoment 2

JANUARI

Afname toetsen:

Cito spelling M4

DMT

AVI M4

Norm: 80% behaalt een I, II

of III score

Norm: 80% AVI M4 behaald,

Het Spoor neemt AVI alleen

af bij lage III, IV of V score

op DMT.


zwakke lezers/spellers:

groepsplan evalueren en

bij-/opstellen


leerlingen eind groep 4 AVI E4.

Vanaf Midden groep 4 kan

gestart worden met RALFI

lezen.

Voor interventie kiezen uit

Connect Vloeiend lezen (t/m

eind groep 4) of RALFI lezen

(t/m groep 8)

Meetmoment 3

JUNI

Afname spelling E4

DMT

AVI

Norm: 80% behaalt een I, II

of III score

Norm: 80% AVI E4 behaald,

Het Spoor neemt AVI alleen

af bij lage III, IV of V score

op DMT.

21



groepsplan voor spelling en

lezen overdragen

overdrachtsformulier

In deze groep neemt het begrijpend lezen een steeds belangrijkere plaats in.

Natuurlijk wordt er nog veel aandacht besteed aan de technische leesvaardigheid, maar

het is nu meer een voorwaarde om te komen tot het begrijpend lezen.

Voor het voortgezet technisch lezen heeft Het Spoor de nieuwe methode Estafette

aangeschaft. Ook wordt er dagelijks geoefend met behulp van de computer met de

programma’s als Veilig Leren Lezen, Taalzee, Taalfanfare en Woordkasteel. We proberen

de technische vaardigheid op peil te houden door dagelijks onder begeleiding van de

leerkracht in groepen, in duo’s en of individueel te lezen. Ook wordt er met individuele

leerlingen apart leesinstructie gegeven.

Overig:

beginsituatie ligt vast;

Ouders betrekken vanaf start zorg over leesvaardigheid. Zij ontvangen advies over

oefeningen thuis.

Voor zwakke lezers vindt interventie plaats dmv Connect vloeiend lezen in groep 4


alle uitvallers worden opgenomen in groepsplan voor spelling en lezen, wordt met

ouders besproken en tevens geëvalueerd;

overdracht naar de volgende leerkracht: de groep in kaart lezen, groepsplannen

spelling en lezen;

dyslexieonderzoek door externen mogelijk vanaf M4 na 3 keer lage V CITO score

(oude E score) voor spelling of lezen EN interventie van minimaal 10 weken 3 keer

per week 20 minuten(zie eisen bij procedure dyslexie);


zorgmap!).


22

Groep 5


elke week

30 min per dag voortgezet

technisch lezen

10 min per dag stillezen

verschillende typen tekst

+ verlengde instructie/pre -

teaching voor zwakke lezers

/ spellers

zwakke lezers/spellers: twee

keer per week instructie door

de leerkracht op hoogste

instructieniveau

begin van het

schooljaar



kaart van groep 4

Meetmoment 1

OKTOBER

Afname AVI


zwakke lezers:

neem ook DMT af

groepsplan


leerlingen eind groep 5:

AVI E5

zwakke lezers:




verder:

Ralfi lezen


boekjes naar keuze!

lezen met cd

tutorlezen

boekjes naar keuze

Meetmoment 2

JANUARI

Afname toetsen:

AVI

DMT

Cito spelling M5

Cito begrijpend lezen



Bij voorkeur ook testen op

woordenschat en

begrijpend luisteren

Onderzoek

leesproces/spellingsproces

handelingsplan evalueren

en bij-/opstellen

oudergesprek

Norm:

Min. 80% AVI M5 beheerst

Spelling, DMT en begrijpend

lezen: min. 80% scoort I, II

of III Interventieperiode 2 zie interventieperiode 1

Tussenmeting

APRIL

Alleen zwakke lezers/spellers:

AVI

DMT

handelingsplan evalueren

en bij-/opstellen

23

PI-dictee (zonodig, eventueel)

Meetmoment 3

JUNI

Afname spelling E5

AVI

DMT

Norm:

Min. 80% AVI E5 beheerst

Spelling 80% scoort I, II, III




lezen overdragen

Overig:


hoe en wanneer ouders betrekken (gedeelde verantwoordelijkheid/ wat thuis

oefenen?);

alle uitvallers worden opgenomen in een groepsplan voor spelling en lezen; alleen als

er echt geen clustering mogelijk is wordt er een individueel handelingsplan opgesteld;

groepsplan en evt. hp wordt met ouders besproken en tevens geëvalueerd;

overdracht naar de volgende leerkracht: de groep in kaart lezen, groepsplan spelling

en lezen;


zorgmap!).

Tips ralfi lezen: www.ralfilezen.nl; http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/RALFIhandleiding.pdf

http://www.ralfilezen.nl/


24

Groep 6


elke week


technisch lezen





/ spellers




instructieniveau

Zwakke lezers: aanleren van

strategieën, werken aan

woordenschat (zie document

lezen)

Zwakke spellers: aanleren

van strategieën voor

zelfcorrectie (zie document

spelling)

begin van het

schooljaar



kaart van groep 5

Meetmoment 1

OKTOBER

Afname AVI


zwakke lezers:

neem ook DMT af

groepsplan



AVI E6

zwakke lezers:




verder:

Ralfi lezen


boekjes naar keuze!

lezen met cd

tutorlezen

boekjes naar keuze

Meetmoment 2

JANUARI

Afname toetsen:

AVI

DMT

Cito spelling M6





woordenschat en


Onderzoek



bij-/opstellen

oudergesprek

Norm:



lezen: min. 80% scoort I, II,

25

III Interventieperiode 2 zie interventieperiode 1

Tussenmeting

APRIL


AVI

DMT



bij-/opstellen

Meetmoment 3

JUNI

Afname spelling E6

AVI

DMT

Norm:

Min. 80% AVI E6 beheerst Spelling en DMT 80% scoort

I, II, III




lezen overdragen

Overig:



oefenen?);


er echt geen clustering mogelijk is wordt er een individueel groepsplan opgesteld;

groepsplan en evt. hp wordt met ouders besproken en tevens geëvalueerd;

overdracht naar de volgende leerkracht:de groep in kaart lezen, groepsplan spelling

en lezen;


zorgmap!).

eerst stimuleren, dan starten met dispenseren en compenseren

tips ralfi lezen: www.ralfilezen.nl; en




26

Groep 7


elke week


technisch lezen

onderhouden





/ spellers




instructieniveau

Zwakke lezers: aanleren van


woordenschat

Zwakke spellers: aanleren


zelfcorrectie (zie document

spelling)

Engels preventief

ondersteunen

Inzet compensatie d.m.v ICT

begin van het

schooljaar

Beginsituatie ligt vast aan de


kaart van groep 6

Meetmoment 1

OKTOBER

Afname AVI


zwakke lezers:

neem ook DMT af

groepsplan



AVI E7

zwakke lezers:




verder:

Ralfi lezen


boekjes naar keuze!

lezen met cd

tutorlezen

boekjes naar keuze

Meetmoment 2

JANUARI

Afname toetsen:

AVI

DMT

Cito spelling M7





woordenschat en


Onderzoek



bij-/opstellen

27

oudergesprek

Norm:





Tussenmeting

APRIL


AVI

DMT



bij-/opstellen

Meetmoment 3

JUNI

Afname spelling E7

AVI

DMT

Norm:

Min. 80% AVI E7 beheerst

Spelling en DMT 80% scoort

I, II, III




lezen overdragen

Overig:



oefenen?);



hp wordt met ouders besproken en tevens geëvalueerd;

overdracht naar de volgende leerkracht:de groep in kaart lezen, handelingsplannen

spelling en lezen;


zorgmap!).

eerst stimuleren, dan dispenseren en compenseren;

Tips RALFI lezen: www.ralfilezen.nl en

http://masterplandyslexie.nl/public/files/documenten/RALFIhandleiding.pdf .



28

Groep 8


elke week


technisch lezen

onderhouden




teaching voor zwakke

lezers/spellers




instructieniveau

zwakke lezers: aanleren van


woordenschat

zwakke spellers: aanleren


zelfcorrectie

Engels preventief

ondersteunen i.v.m overgang

po-vo

Inzet compensatie d.m.v ICT

begin van het

schooljaar

Beginsituatie ligt vast aan de


kaart van groep 8

Meetmoment 1

OKTOBER

Afname AVI


zwakke lezers:

neem ook DMT af

groepsplan


leerlingen eind groep :

AVI Plus

zwakke lezers:




verder:

Ralfi lezen


boekjes naar keuze!

lezen met cd

tutorlezen

boekjes naar keuze

Meetmoment 2

JANUARI

Afname toetsen:

AVI

DMT

Cito spelling M8





woordenschat

Onderzoek



bij-/opstellen

oudergesprek

29

Norm:

Min. 80% AVI Plus beheerst




Tussenmeting

APRIL


AVI

DMT



bij-/opstellen

Meetmoment 3

JUNI

Afname spelling E8

AVI

DMT

Norm:

Min. 80% AVI Plus beheerst Spelling en DMT 80% scoort

I, II, III

overdracht Individueel overdragen aan VO groepsplan voor spelling en

lezen overdragen

* Exacte planning CITO Toets Taal en Rekenen is nog niet bekend.

Overig:



oefenen?);



groepsplannen en evt.hp wordt met ouders besproken en tevens geëvalueerd;

overdracht naar het voortgezet onderwijs: groepsplannen spelling en lezen;

http://www.overgangpovo.nl/Algemeen/Supplementen/Dyslexie/


zorgmap!).

eerst stimuleren, dan dispenseren en compenseren;

Tips ralfi lezen: www.ralfilezen.nl.

http://www.overgangpovo.nl/Algemeen/Supplementen/Dyslexie/


30

Bijlage

Dyslexiepas van:

Klas:

Geldig:

Compenserende faciliteiten:

Toetsen:

extra tijd voor toetsen

schriftelijke toetsen zoveel mogelijk maken op de

computer

toetsen met een vergroot lettertype gebruiken

toetsen voorlezen

inhoud beoordelen, niet de dyslectische fouten

geen leestoetsen afnemen

Zaakvakken:

naast schriftelijke toetsen regelmatig afname van

mondelinge toetsen (minimaal eenmaal op 2 toetsen)

mogelijkheid van voorbereiden van toetsvragen met de

leerkracht

mogelijkheid pre-teachen van zaakvakken thuis

Spelling:

Ik mag gebruik maken van een spiekboekje voor spelling.

Ik mag de spellingcontrole inzetten op de computer.

Ik krijg het woordpakket mee naar huis om te oefenen.

Ik krijg een aangepast woordpakket voor het dictee.

Rekenen:

samenwerken met een maatje om vragen te stellen

Ik mag gebruik maken van een spiekboekje voor rekenen.

kladpapier gebruiken bij rekenen

rekenmachine gebruiken bij rekenen

minimum programma

werk in stukjes door het gebruik van een dagtaak

instructietafel voor extra uitleg

Overig:

Mijn werk wordt niet gecorrigeerd met een rode pen.

Mijn werk wordt niet nagekeken door medeleerlingen.

Mijn huiswerk wordt gecontroleerd voor het mee gaat.

Aangepaste hoeveelheid werk

Hulpmiddelen:

aparte beoordeling op het rapport voor lezen en spelling

laptop/computer/ daisy speler

31

Bijlage

Zelfcorrectietraining

Stappenplan bij het schrijven van een verhaal / opstel

1. Ik lees mijn verhaal goed door, van het begin tot het einde. Heb ik misschien

woorden vergeten?

2. Ik kijk of ik alle hoofdletters en punten op de goede plaats heb staan.

3. Zie ik regelwoorden met de letterzetter zoals petten en rokken? Heb ik ze goed

geschreven?

4. Zie ik regelwoorden met de letterdief zoals ramen en muren. Heb ik ze goed

geschreven?

5. Mijn moeilijke spellingafspraken zijn woordjes met g of ch en woordjes met au of

ou. Zie ik woorden die hierbij horen? Deze woorden zoek ik op in

het opzoekboekje, ringboekje spelling, woordenboek of ik vraag ze aan de juf.

Heb ik ze goed geschreven?

6. Vreemde moeilijke woorden die ik bijna nooit schrijf zoek ik op in het

woordenboek of ik vraag ze aan de juf.

Toetskalender groep 1

Documents

Transcript of Toetskalender groep 1