Toekomst · 2017. 9. 8. · nieuwe imago- en merkcampagne uit 2012 wat typerend is voor ons: wij,...

1

ToekomstWij grijpen de toekomst met beide handen aan!

Stad van de toekomstVisies van de metropoolvan morgen — blz. 28

Vijf landen, één visie?Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – de prognose van een insider — blz. 48

Energie – voor de bocht uitSlimme innovaties voor komende generaties — blz. 33

Editie 01, 2013

voestalpine magazine

www.voestalpine.com

2

voestalpine informatie

Onder het motto “Wij grijpen de toekomst met beide handen aan” verduidelijkt onze nieuwe imago- en merkcampagne uit 2012 wat typerend is voor ons: wij, de medewer-kers en medewerksters, met onze persoon-lijke sterke kanten! Onze dagelijkse inzet, onze liefde voor het detail en ons plezier aan de uitdaging, zij het voor het werk of privé, staan voor onze veelzijdigheid.

Door de bijgevoegde dvd met alle 12 films in 12 talen leert u onze “hoofdpersonages” van de campagne beter kennen, zodat u een ogenblik lang deel uitmaakt van hun leven. Wij gunnen u een authentieke en bewegende kijk op ons dagelijks leven en geven u de kans ver- rassende en onverwachte kanten van ons con- cern te ontdekken.

3

Beste lezer,

De auteur William Gibson heeft ooit gezegd: “De toekomst is overal om ons heen, maar is alleen nog niet gelijkmatig verdeeld.” Gibson had gelijk, maar wat hij zegt is slechts de halve waarheid: de toekomst is niet ergens anders – zoals in Japan of Silicon Valley –, hij is overal en stroomt heen en terug. Van opkomende krachten zoals de BRICS tot en met de geavanceerde economieën van het westen is de ene doorbraak na de andere te zien.Echte innovaties zien wij als mensen en bedrij-ven deze veranderingen niet alleen bijhouden maar in het leven roepen. Door 500 groeps- ondernemingen en locaties in ruim 50 landen op 5 continenten met elkaar te verbinden steunt voestalpine de vooruitgang overal ter wereld. Onze projecten variëren van subtiel tot mee- slepend; van simpele spoorwissels tot de starter- behuizing voor raketmotoren van het Europese ruimtevaart-programma. Op grote of kleine schaal laten zulke oplossingen zien dat baan- brekende mogelijkheden soms in de simpelste ideeën schuilgaan. Hoe wel ze niet heel specta- culair lijken, vormen de spoorwissels een hoek-steen van het transport op de wereld. Zonder hen zou de wereldwijde logistiek krakend tot stil-stand komen.Maar hoewel deze onderdelen mechanisch zijn, maken zij deel uit van een menselijk systeem. De vernuftige inval ze uit te vinden, begon met mensen en blijft ze voortstuwen. Iedereen, van ontwerper tot fabrikant tot gebruiker, is belangrijk voor hun succes. Wij pakken problemen als team bij de wortel aan; nieuwe standaards ontwikkelen is daar-van slechts een klein onderdeel. Het belang van details en het sterkermaken van mensen is iets dat ook in een groter verband plaatsvindt. In dit magazine staan verhalen van over de hele wereld over de opmerkelijke veranderingen die er plaatsvinden. Van een student in Kazachstan die online genetica studeert tot een Nederlandse muzieklerares die kosmische gaswolken ontdekt: overal creëren mensen gezamelijke netwerken waar iedereen profijt van heeft. Wanneer ver van elkaar verwijderde gemeenschappen door globa-

lisering bij elkaar komen, leren zij wat hen ver-bindt en waar de culturele verschillen liggen. De Braziliaanse grootouder en het Chinese kind met wie wij spraken, verkeren in verschillende situa-ties en hebben een andere geschiedenis, maar bij hun levensdoel is een grote overeenkomst te zien.De uitdaging voor voestalpine bestaat er ten dele in deze verschillen waar te nemen en erop te reageren. Energie, mobiliteit en kracht kunnen in on-ze markten heel verschillende dingen betekenen. Door middel van teamwork, inzet en openheid veranderen wij die verscheidenheid in inspiratie tot ver-andering. Onze oplossingen ontstaan dankzij, niet ondanks diversiteit. Door het verlangen naar het overwinnen van uitdagingen onderscheiden wij ons, en daardoor kunnen wij de toekomst in eigen handen nemen. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar wij geloven dat het de moeite waard is voor duurzame oplossingen te vechten.Wat de toekomst ook brengt, wij zijn er klaar voor. Het is die rustige kracht, die liefde voor details, die ons verbindt en waardoor wij de grenzen van het mogelijke steeds weer kunnen verleggen. Wij hebben helemaal geen tijd om op onze lauweren te rusten, want we dragen alweer ideeën voor nieuwe ontwikkelingen met ons mee. Zo blijven wij een stap voorop lopen. Wij hopen dat u het prettig vindt over deze evolutie en de opmerke-lijke echo’s daarvan over de hele wereld te lezen. Veel plezier bij het lezen.

Met hartelijke groet,

“Wij grijpen de toekomst met beide handen aan.”

Wolfgang Eder, CEO van voestalpine AG

4

Onze toekomstWat de mensen van voestalpine van morgen verwachten

Wat ons voorwaarts stuwtDe kracht van het individu

BurgerwetenschapHoe iedereen wetenschapper kan worden

Wie zou gedacht hebben?Vier mensen, wat zij wilden worden en wat zij werden

Tai chi genie Neurowetenschapper Norman Doidge over het fithouden van je brein

De hersenen reorganiseren Interview met Norman Doidge

Er zijnInhoud

Hoe zullen wij in de

toekomst leven?

Nieuwe visies van

de stad van morgen.

(blz. 28)

Betekenen online

cursussen het einde

van de traditionele

universiteit?

(blz. 56)

Onbekende

uitvindingen die ons

leven gemakkelijker

maken!

(blz. 70)

10

12

15

18

23

24

Editie 01 / 2013

Zij hebben bijgedragenDe auteurs en fotografen die dit maga-zine hebben gemaakt

Impressum

6

6

5

Vooruitdenken

Stad van de toekomstVerbonden, rustig en met nul emissie – visies van de metropool van morgen

Energie – voor de bocht uitSlimme innovaties voor komende generaties

De cirkel van staalStaal is voor 100 procent recyclebaar.

De sporen van morgenTreinen – iets uit het verleden of het nieuwste op mobiliteitsgebied?

Vijf landen, één visie?Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika – de prognose van een insider

Revolutie van educatieHoe internet het onderwijs op globale schaal gaat democratiseren.

Nieuwsgierig blijven

Uitvindingen die geen ingang hebben gevonden... en waarom – die lastige details

Trends bij visuele effectenThe Dark Knight, Avatar en dergelijke

Kleine details, grote werkingOnbekende uitvindingen die het leven gemakkelijker maken

Het koloniseren van de ruimteHoe een ruimtepak commerciële ruimtereizen mogelijk maakt

Expo 2015Voorspellen wereldtentoonstellingen onze toekomst?

28

33

38

40

48

56

64

66

70

72

74

6

Impressum

AnDREA FEnnAuteur, Shanghai/China

Andrea Fenn is in Italië geboren; hij is journalist en fotograaf. Sinds 2005 studeert en werkt hij in Shanghai, China. Fenn spreekt vloeiend Mandarijn en schrijft in zijn vrije tijd aan zijn eerste roman in het Chinees. Samen met Richard Macauley verkent hij de toekomst

van het spoor.— BlZ. 40 —

JOHAnnA BlOOmFIElDDesign Consultant, New York/USA

Johanna Bloomfield heeft ruim tien jaar ervaring met haar specialisatie op het gebied van kleding voor optredens en technische fabricage. Zij neemt deel aan actuele geavanceerde projecten met onder meer het ontwikkelen van ruimtepakken voor commerciële ruimtereizen, waarmee wij in dit nummer van

Toekomst kennis maken.— BlZ. 72 —

De journalisten achter

Toekomst

Wat de toekomst ook brengt – het zal voor ieder-een anders zijn. In dit magazine willen wij u niet slechts tonen hoe wij bij voestalpine de wereld en haar toekomst zien. Wij nemen u mee op een reis van Brazilië naar India en van New York naar Jo-hannesburg. Wij hebben de beste journalisten ter wereld bereid gevonden u hun verhalen te ver-tellen, hun standpunt en dromen met u te delen.Op deze twee bladzijden gaan wij u enkele au-teurs voorstellen. Maar er zijn er nog veel meer, zoals Ksenia Stroganova,die over het leven in Rusland vertelt (blz. 54), dr. Niklas Schaffmeister die in Duitsland is geboren en zijn Chinese vrouw, Zhe Wang, die ons over veranderingen in China vertellen (blz. 52) of Anne Kammerzelt en André Uhl in Berlijn, die hun gedachten prijsgeven over hoe de stad van de toekomst er naar hun mening

uit zal zien (blz. 28).

Zij hebben bijgedragen:

Eigenaar en mediabezitter:

voestalpine AGvoestalpine-Straße 14020 Linz, Oostenrijk

Uitgever:

Gerhard Kürner

Chefredactie:

Maria ReibenbergerT. +43/50304/15-5432

[email protected]

Concept, redactie en vormgeving:

Commandante Berlin GmbHBezitter: Toni Kappesz

Schröderstraße 1110115 Berlin

Vertaling:

Audi Akademie GmbH, Ingolstadt

Druk:

Kontext Druckerei GmbH, Linz

Impressum

7

Zij hebben bijgedragen

PAUl SUllIVAnAuteur, Berlijn/Duitsland

Paul Sullivan is auteur, uitgever en fotograaf. Hij woont in Berlijn en houdt zich in zijn werk voornamelijk bezig met muziek, reizen en cultuur. Zijn geschre- ven en gefotografeerde werk is verschenen in publica-ties als The Guardian, National Geographic UK, The Independent en op de BBC. Voor Toekomst onder-

zoekt hij de Expo 2015 in Milaan.— BlZ. 74 —

REmO BITZIAuteur en uitgever, Luzern/Zwitserland

Remo Bitzi is in Zwitserland geboren en woont thans in Luzern. Hij begon zijn loopbaan als bankier maar ging toen schrijven en geeft nu zijn eigen blad met de naam “zweikommasieben” uit, een magazine dat zich met eigentijdse onderwerpen bezighoudt. In dit nummer van het Toekomst magazine vertelt hij hoe

iedereen wetenschapper kan worden.— BlZ. 15 —

Zij hebben bijgedragen:

AnA CAROlInA mInOZZOJournaliste, Londen/UK en Porto Alegre/Brazilië

Ana Carolina Minozzo is geboren in Porto Alegre, Brazilië. Sinds 2007 reist zij tussen haar thuisland en Londen op en neer. Als journaliste is zij gespeciali-seerd in kunst en mode; momenteel studeert zij psychoanalytica. Ana beschrijft haar inzichten over

het leven in Brazilië als BRICS-land. — BlZ. 51 —

JUDITH REKERAuteur, Johannesburg/Zuid-Afrika

Judith Reker, die in Duitsland is geboren, woont sinds 2007 in Johannesburg, na Kenia en Kongo. Zij is free-lance auteur en schrijft over culturele onderwerpen en economie voor bladen als Architectural Digest of Financial Times. Voor ons onderzoekt zij wat het voor

Zuid-Afrika betekent een BRICS-land te zijn.— BlZ. 54 —

9

10

Onze toekomstWat de mensen van voestalpine van

morgen verwachten

12

Wat ons voorwaarts stuwtDe kracht van het individu

15

BurgerwetenschapHoe iedereen wetenschapper kan worden

18

Wie zou gedacht hebben?Vier mensen, wat zij wilden worden en wat zij werden.

23

Tai chi genie Neurowetenschapper Norman Doidge

over het fithouden van je brein

24

De hersenen reorganiseren Interview met Norman Doidge

Er zijnMensen houvast en zekerheid geven.

Dankzij onze decentrale structuur kunnen wij sneller handelen en reageren; zo zijn wij voor iedereen bereikbaar die ons nodig heeft en trachten met de

hoogste mate van flexibiliteit en dynamiek aan hun eisen te voldoen. Wij pakken problemen bij de wortel beet en houden vol, want het is de moeite

waard voor de toekomst te strijden.

10

BOO RUnDqVIST (57)

Hoofd Communicatie,

Uddeholms AB

Hagfors, Zweden

“Bewust in het

ogenblik leven”

1. Dat ik in maart weer grootvader word en gezond kan blij-ven. 2. Niemand weet wat de toekomst zal brengen. Daarom is het zo belangrijk bewust in het ogenblik te leven. 3. Als u alleen morgen of volgende week bedoelt, ja. In het leven is veel planning en structuur vereist, dat is voldoende. In mijn vrije tijd is dat precies wat ik wil zijn, vrij 4. Natuurlijk dingen zoals trouwen, kinderen krijgen enzovoort. Op werkgebied was het een grote stap dat ik van beroep veranderde – en van de krant waar ik journalist was, overstapte naar Udde-holm 5. Algemeen gesproken, alles! Omdat, als je dat niet langer gelooft, een deel van jou ook niet meer leeft. 6. Omdat ik graag buiten ben, om te wandelen en te skiën. Ook mijn gezondheid; dat is de sleutel tot een rijk en gevarieerd leven. 7. Een camera om alles vast te leggen!

YI GAO (4)

Kleuterschoolkind

Wujiang, Suzhou, China

“Ik wil weten

wat er gaat

gebeuren”

1. Dokter worden. 2 Ja, ik wil weten wat er gaat gebeuren. 3. Ja, met papa en mama buiten spelen. 4. Mama heeft mij in deze gelukkige en warme familie gebracht. 5. Ik zal groter en volwassen worden. 6. De liefde van je ouders. 7. Een lolly natuurlijk.

Onze toekomstFOTO’S Rony Zakaria, Andrea Fenn, Daniel Ha, Claus Sjödin, Rafael Bastos

Wat de mensen van voestalpine van morgen

verwachten

1. Waar kijkt u naar uit in de toekomst?2. Zou u graag precies weten wat u in de toekomst te wachten staat?3. Weet u al wat u morgen gaat doen?4. Als u terugkijkt, welke gebeurtenissen in uw leven waren dan beslissend voor uw toekomst?5. Wat zal er in uw leven volgens u in de toekomst beter worden?6. Welke dingen moeten in de toekomst blijven zoals zij zijn?7. Als u met een tijdmachine naar de toekomst kon reizen, wat zou u dan meenemen?

Er zijn

11

JC ABBOTT (15)

Student

Surrey, Canada

AnGElA DE mARTInO CASAnOVA (77)

Huisvrouw.

Campinas, Brazilië

“De toekomst

is nooit zeker”

“Ik hoop op

betere dagen”

nEllY SImAmORA (35)

Medewerker Inkoop

Cikarang, Bekasi

“Ik maak de

toekomst voor

mezelf”

1. Succes hebben in mijn privéleven en carrière. 2. Ja, en ik denk dat ik dat al weet, omdat ik die toekomst voor mezelf maak en schep, voor niemand anders. 3. Ja, ik weet het voor mijn werk, omdat ik er dagelijks mee te maken heb, maar de rest hangt af van de omstandigheden. 4. Mijn ervaringen met mijn laatste twee werkgevers hebben mij geholpen een betere instelling, spirit en houding naar mijn werk toe te ont-wikkelen. 5. Mijn privéleven – familie, financiën en vooral de manier waarop je over de toekomst zelf denkt. 6. Ik denk dat alles moet veranderen. Als iets goed is, kunnen wij het nog beter maken. Als het beter is, waarom zou je er dan niet het beste van maken, omdat veranderingen geen grenzen kennen. 7. Mijn moeder.

1. Ik hoop op betere dagen, zonder geweld en met een be-hoorlijke gezondheid. 2. Als ik het zeker wist, ok. Laat de dingen anders maar liever zo gebeuren als God het wil. 3. Vandaag weet ik het over morgen, maar niet voor lange periodes. 4. Ik ben met mijn man naar Brazilië geëmigreerd. Lange tijd werkte hij en deed ik het huishouden. Nu ben ik weduwe, mijn kinderen zijn getrouwd, ik woon ver weg van mijn familie in Italië en ik doe het huishouden alleen. 5. Goede gezondheid voor mijzelf, mijn kinderen, kleinkin-deren en achterkleinkinderen. 6. Het enige wat wij niet kun-nen veranderen is de dood, omdat wij met onze handelingen in het heden de toekomst van de rest kunnen veranderen. 7. Ik zou mijn familie meenemen en op een betere wereld hopen, zonder corruptie of geweld en met meer hoffelijk-heid en respect.

1. Ik kijk ernaar uit zelfstandig te worden en in andere ste-den te gaan wonen. 2. Ik wil niet weten wat de toekomst gaat brengen. 3. Ik weet vrij goed wat ik morgen ga doen, maar de toekomst is nooit zeker. 4. Gebeurtenissen zoals het mee-spelen in mijn voetbalteam, deelnemen aan een schooluitwis-seling in Quebec en de speechwedstrijd van de stad winnen toen ik in de vijfde klas zat, hebben mijn leven, persoonlijk-heid en voorkeuren sterk vormgegeven. 5. Ik geloof dat ik in de toekomst onafhankelijker en sociaal vaardiger zal worden. 6. Mijn relatie met mijn vrienden en mijn zelfvertrouwen bij een optreden in het openbaar moeten hetzelfde blijven. 7. Als ik naar de toekomst kon reizen, zou ik een schrijfblok en een pen meenemen om op te kunnen schrijven wat ik zie.

Er zijn

12

Wat ons voorwaarts stuwt

TEKST Natalie Holmes FOTO’S Christoph Dammast

13

In 1955 weigerde Rose Parks in een bus in Alabama haar zitplaats in het gedeelte voor “kleurlingen” aan

een blanke passagier af te staan. Haar weerstand werd een symbool van de Amerikaanse burgerrechtbeweging en een sleutelmoment in de strijd tegen apartheid in de VS. “De mensen zeg-gen altijd dat ik mijn plaats niet afstond omdat ik moe was, maar dat is niet waar”, herinnerde zij zich later. “Ik was niet moe, maar wel het toegeven moe.”De wens om op te staan (of in dit geval, te blijven zitten ) voor onze overtuiging behoort tot ons menszijn. De geschiede-nis kent veel voorbeelden van gewone mensen die blijvende positieve veran-deringen teweeg hebben gebracht. De recente opkomst van nieuwe media-technologieën heeft veel traditionele grenzen geslecht. Zo kunnen mensen gemakkelijker dan ooit hun morele kompas volgen en een rijker en tevre- dener leven leiden.Vanmorgen kreeg ik een e-mail waar-mee mijn dag niet meer stuk kon. Hij kwam van de organisatie Change.org. Ik had als een van ruim 30.000 mensen

een online petitie tegen het privatise-ren en sluiten van een van de mooiste openbare tuinen in mijn stad getekend,

een drie jaar durend project waarmee braakland in de stad in een productie-ve biologische boerderij was veranderd. Dankzij mij en talloze medeonderte-kenaars blijft deze stadoase bestaan. Natuurlijk is het ondertekenen van een petitie iets anders dan de ernstige risico’s die mensen als mevrouw Parks op zich namen om de wereld te verbeteren. Maar wij zijn tegenwoor-dig beter met elkaar verbonden, via internetnetwerken waarmee particulie- ren door een muisklik veel kunnen be-werkstelligen. Op het eerste gezicht lijkt het wellicht of het web ons isoleert als wij bezig zijn met onze technische speeltjes. Echter, ooit was het ieder voor zichzelf, terwijl wij nu door een veiligheidsnet worden opgevangen dat mensen motiveert sociale projecten met een virtuele helpende hand te steunen. De unieke banden tussen ons geven de hoop, inspiratie en daad-kracht goed te doen, en door deze bin-dingen – door technologie versterkt en verlengd – is dat mogelijk. Thans kan iedereen met een goed voor-gebracht idee in principe zijn droom

realiseren door de steun van anderen te zoeken; zo kunnen vele kleine bijdra-gen samen een grote bijdrage vormen.

Crowdfunding succesverhalen zijn overal te vinden, en niet alleen voor com-merciële producten. Ook liefdadige en sociaal waardevolle projecten zijn populair – misschien zelfs in sterkere mate. In 2008 haalde de Britse regisseur Franny Armstrong bijna £ 700.000 bin-nen om de grensverleggende film over klimaatverandering The Age of Stupid te produceren en uit te brengen. Eind 2012 slaagde een interdisciplinair team onder leiding van Phil Bosua er met behulp van het befaamde crowdfun-dingplatform Kickstarter in de be-oogde $100.000 ruimschoots te over- schrijden met het formidabele bedrag van $1,3 miljoen voor het ontwerpen van een gloeilamp met wifi-mogelijkheid, die door een mobiele telefoon wordt aangestuurd. Tegenwoordig worden mensen echter, zoals altijd, niet slechts door financiële overwegingen geleid. Met crowdsour-cing kan waardevol cultureel kapitaal worden verzameld en benut, zodat mensen zich verenigen en positieve sociale veranderingen teweegbrengen; of dat nu een populair project is als mijn fa-voriete openbare tuin redden, dan wel met dynamische, in netwerken gebonden campagnes invloed nemen op een

Er zijn

BEDRAG IN US DOLLAR DAT VIA KICKSTARTER BINNENKWAM OM

EEN GLOEILAMP MET WIFI TE ONTWERPEN

1,3miljoen

14

internationaal beduidend scenario. Arm- strong wordt bijvoorbeeld gemotiveerd door toewijding aan acties voor kli-maatbewustzijn; door dit werk heeft zij een sterk gevoel van eigenwaarde gekregen. “Ik behoor tot de MTV ge-neratie die te horen kreeg dat het be-langrijkste in het leven is dat je gaat winkelen en computerspelletjes doet”, zei zij tegen de Guardian. “Ik ben ver-baasd dat mijn leven zoveel zinvoller is dan de planning eruitzag.”Hoewel de mensheid haar eindeloze zoektocht naar zingeving voortzet, me-nen velen dat je met dappere en meele-vende acties van afzonderlijke personen een heel eind komt. Albert Einstein zei ooit met karakteristiek inzicht: “Alles wat in de menselijke gemeenschap waardevol is, hangt af van de ontwik-kelingsmogelijkheid die ieder mens krijgt.” Thans hebben wij ontwikke-lingsmogelijkheden als nooit tevoren, en ook is ieder van ons sociaal waarde-voller dan ooit. Op al onze 21-eeuwse problemen (die tal- rijk en ernstig zijn) zijn wij beter voor-bereid dan ooit, zowel ieder afzonder

lijk als in de vorm van verrijkte maat-schappijen, om plaatselijk of wereldwijd duurzame en effectieve veranderingen bij elke uitdaging te bewerkstelligen. Nieuwe technologie – of liever, de ma-nier waarop wij hem gebruiken – biedt meer mogelijkheden tot leren, problemen oplossen, besluitvorming en per-soonlijke interactie. In een tijd van financiële onzekerheid voor velen en ecologische kwetsbaarheid voor allen vormt deze nieuwe manier van netwerken en leven de achtergrond voor een optimisme dat tegenspoed weer-staat. De toekomst is bij ons aangekomen en brengt geweldige nieuwe mogelijkheden met zich mee om de wereld te veranderen. De enige vraag die nog rest is: wat gaat u doen?

Er zijn

voestalpinefeiten

Hoeveel verschillen er ook in de wereld zijn, hoe snel ze ook in beweging is en evolueert, we moeten nu beslissen hoe de toekomst er uit zal zien.

Daarom houden wij van voestalpine ons er mee bezig: elke dag, overal ter wereld –met onze ervaring en onze neus voor toekomstige ontwikkelingen, maar vooral met onze fascinatie voor staal.Want wij onderkennen vandaag al wat morgen wereldwijd de norm zal zijn.

Wij bieden mensen houvast en zekerheid, voeden hen met energie, laten hen bewegen en brengen ideeën tot realiteit. Al dat maakt deel uit van een duurzame ontwikkeling. Want staal is ten volle herbruikbaar en biedt nog zoveel mogelijk-heden in de toekomst.

Zo onderzoeken en ontwikkelen wij voortdurend om zuinig om te gaan met grondstoffen en ons milieu steeds minder te belasten. Met staal willen wij duurzaam de wereld veranderen waarin wij leven.

Deze liefde voor het detail, dit plezier in uitdagingen, is typerend voor ons. Wij wachten niet af, maar grijpen de toekomst met beide handen aan.

15

Tot de 18e eeuw konden mensen zonder academische opleiding gemakkelijk onderzoeker wor-

den; deze zogeheten burgerweten-schappers deden talrijke belangrijke ontdekkingen. Toen begonnen de aca-demici met toenemende specialisatie van de wetenschap de heerschappij vroeg in de 19e eeuw naar zich toe te trekken.De afgelopen jaren is echter een trend terug naar burgerwetenschap te con-stateren: dat wil zeggen dat onderzoek-teams overal ter wereld hulp uit de bevolking inroepen. Er zijn de afgelopen jaren talrijke websites voor weten-schappers ontstaan, waar gebruikers hulpmiddelen en instructies vinden voor onderzoek dat zij thuis op hun computer kunnen doen. Er zijn vrijwel geen grenzen wat de inhoud of moei- lijkheidsgraad betreft, omdat de gebrui-ker zelf beslist of hij met constellaties dan wel temperatuur wil werken, of hij gegevens wil verzamelen of analyseren.

Sterren kijken

Iedereen is hartelijk welkom, wat het best blijkt uit Hanny’s Voorwerp, een gaswolk die door een quasar wordt verlicht. Het verschijnsel werd niet met een astronomische telescoop ontdekt maar door een Nederlandse muziek-lerares, Hanny van Arkel, op haar eigen computer. Om haar astrologische

nieuwsgierigheid te bevredigen meld- de Hanny zich bij het burgerwe-tenschapsplatform Galaxyzoo aan en begon foto’s uit de ruimte te sorte-ren. Zij ontdekte een blauw gloeiend voorwerp in het sterrenbeeld Kleine Leeuw. Dit voorwerp, dat de naam

“Hanny’s Voorwerp” kreeg, vormde het onderwerp van intensieve discussie in het Galaxyzoo forum door zowel leken als ervaren onderzoekers. Hanny van Arkel is niet de enige die op Galaxy-

zoo op zoek is naar ongewone sterren-beelden. In het eerste jaar dat de site online was, waren er al ruim 150.000 helpers uit de online gemeenschap. Dat was in 2007, en sindsdien is het

platform – met ruim 110.000 clicks per maand! – een van de meestbezochte sites van deze soort geworden.

Moeder Aarde

Ook mensen die liever onze eigen pla- neet bestuderen dan naar sterrenstof van verre spiraalnevels kijken, kunnen hier onderzoek doen. Het Duitse plat-form Naturgucker bijvoorbeeld moe-digt amateur natuuronderzoekers aan

vogels, zoogdieren, planten en andere organismen in het milieu te observe-ren. De gebruikers kunnen online zetten wat zij zien, ter beoordeling door andere leden van de community. Tot

BurgerwetenschapTEKST Remo Bitzi FOTO’S Christoph Dammast, galaxyzoo.org, Image by NASA / ESA

Hoe iedereen wetenschapper kan worden

Er zijn

16

dusver zijn ruim 3,2 miljoen observa-ties op ruim 52.000 gebieden gerap-porteerd en besproken. Een ander project, waarbij het om flora en fauna gaat, heet Snapshot Serengeti. Mede-werkers van diverse universiteiten hebben 45 jaar lang op basis van ob-servaties ter plekke leeuwen in hun natuurlijke omgeving in het Serengeti Nationaal Park in Tanzania bestudeerd.

Nu worden in het kader van dit project 225 camera’s gebruikt, waardoor de studie efficiënter en effectiever is ge-worden. Er is echter een groep burger-wetenschappers nodig om de foto’s te evalueren. Chris Lintott van de Universi- teit van Oxford, een van de project-hoofden, legt uit: “Wij kunnen geen 3 miljoen vakantiefoto’s bekijken.”

Laten we het over het weer hebben

Lintott is actief in de wereld van burger- wetenschappers. Ook voor ander onderzoek is hij aangewezen op de hulp van zijn medeburgers – een voorbeeld is het project Old Weather. Onderzoeken-de burgers krijgen de 150 jaar oude log- boeken van Amerikaanse zeelui te zien. Historici hopen uit dagboeknoteringen

van zeelieden kennis te winnen over het leven aan boord en de vaarroutes. Ook voor klimaatwetenschappers zijn de logboeknoteringen belangrijk, om-dat zij het weer exact bijhouden; daar-door kunnen scenario’s voor het toekomstige klimaat worden opgesteld.Onderzoekers van verschillende instellingen rond San Francisco beschouwen huidige klimaatgegevens eveneens als

zeer belangrijk: voor de mens en voor de wetenschap. Met het project Ur-ban Atmospheres onderzoeken wetenschappers waarom een gemiddelde temperatuur voor een hele stad wordt gegeven, terwijl die naargelang de plaats van de gebruiker sterk kan varië-ren. Het belangrijkste element is daarbij het eerste hoogpresterende massa-instrument: de smartphone. Het onder- zoekerteam wil de bevolking een app ter beschikking stellen om gegevens te vergaren en te evalueren. Als de meeste stedelingen deze app gebruiken, zou de informatiekwaliteit gewel-dig zijn. Behalve het verwerken van nieuwe communicatiemodellen beoogt het project door een beter begrip van ons klimaat en milieu positieve maat-schappelijke veranderingen teweeg te brengen.

Nieuw gemeenschapsgevoel

De wereld verbeteren is een alomte-genwoordig motief van burgerweten- schapsprojecten. Meestal gaat het daarbij om verbetering van onze directe en indirecte leefwereld. Bijgevolg is het resultaat een win-winsituatie. Ener- zijds zijn onderzoekende burgers een enorme steun voor wetenschappers bij het verzamelen van gegevens. Ander-zijds kunnen amateurs aan academi-sche discussies deelnemen en persoonlijke kennis vergaren. De kloof tussen de geschoolde elite en niet-academici wordt wat kleiner en gegevens uit de vakwereld worden algemeen toegan-kelijk. Het resultaat is niet alleen een nieuw gemeenschapsgevoel maar ook een vergroting van kennis. Gepro-moveerde wetenschapper of hobby- onderzoeker, iedereen is belangrijk – wij allen houden de toekomst in han-den!

Sterrenkijken op Galaxyzoo, © galaxyzoo.org, Image by NASA / ESA

Er zijn

voestalpinefeiten

Met 132 miljoen euro voor onderzoek & ontwikkeling en ruim 500 onderzoekers zijn wij een zeer onderzoekintensieve industrieonderneming. Onze talrijke nieuwe octrooien en be-kroonde high-tech toepassin-gen spreken voor zichzelf. Wij onderzoeken en ontwikkelen met liefde voor het detail en sa-men met ruim 100 wetenschap-pelijke instellingen op de hele wereld. Voor ons is onderzoek & ontwikkeling een kwestie van samenwerking tussen alle ondernemingssectoren.

18

Wie zou gedacht hebben?

TEKST Remo Bitzi FOTO’S Christoph Dammast, Daniel Lucchiesi, Alex James, Caribou

Vroeger was het gemakkelijk: de ontwikkeling

tussen het overwegen wat je wilde worden en het

ogenblik dat je met pensioen ging, was vrij lineair –

meer dan één beroep was gewoon niet denkbaar.

Tegenwoordig zijn het verleden en de toekomst

op beroepsgebied bij een mens allesbehalve

voorspelbaar. De volgende voorbeelden laten zien

wat er tegenwoordig mogelijk is.

19

Van straaljagerpiloot tot stuntrijder – Ben CollinsAls kind wilde de Engelsman Ben Collins straaljagerpiloot worden. “Maar een bezoekje aan de opticien maakte daarmee korte metten”, vertelt hij. Aangestoken door het enthousiasme van zijn vader, begon hij met raceauto’s te rijden. Collins had daarmee succes, maar opnieuw gebeurde er iets onverwachts op beroepsgebied: hij werd film-stuntdriver. “Dat ik bij de film kwam gebeurde letterlijk per ongeluk. Tijdens een race in Roemenië botste ik op een andere auto en brak daarbij vier ribben. Toen ik net uit het ziekenhuis was ging de telefoon en kreeg ik een baan aangeboden in een film met Nicolas Cage. Omdat ik

kon racen, zei ik ja.” Sindsdien heeft Ben op verschillende filmsets gewerkt, zo ook bij James Bond en Batman.

Er zijn

20

Van mode naar topkok – Rachel Khoo Waarom zeg je je baan in de mode-industrie op om bakker te worden? Rachel Khoo, die dat heeft gedaan, vertelt: “Ik vond geen uitdagingen in mijn PR- en marketingwerk in de mode. Ik had zin om naar een ander land te verhuizen, een vreemde taal en een nieuw vak te leren. Patisserie zou niet alleen goed zijn voor mijn loopbaan maar ook voor mijzelf.” Thans maakt Khoo niet alleen het heerlijkste bakwerk in Parijs, maar schrijft tevens kookboeken en is gastvrouw in een

tv show. Deze PR vrouw die kok werd, vindt: “Het leven is te kort om werk te doen dat je saai vindt.”

Er zijn

21

Van wiskunde naar elektronische muziek – Dan SnaithDe jongens die goed waren in wiskunde golden in hun jeugd meestal niet als toffe kerels. Ten dele was dat omdat hun loopbaan weinig opwindend leek – gaan studeren, promoveren, colleges geven aan een universiteit tot je pensioen, einde verhaal. De Canadees Dan Snaith heeft wat andere ervaringen. Hoewel hij in 2005 aan het Imperial College London in wiskunde promoveerde, werkt hij thans als gevierde club-dj en producent van elektronische muziek onder de benamingen Caribou en Daphni. Met zes officiële albums en boekingen over de hele wereld heeft Snaith in de muziekwereld minstens

evenveel respect verworven als in academische kringen.

Er zijn

22

Van hartchirurg tot vrachtwagenchauffeur – Markus StuderMarkus Studer is een geroutineerd hartchirurg – een van de besten in Zwitserland, zouden patiënten en collega’s bevestigen. Het hart van deze cardioloog gaat echter niet sneller kloppen voor de chirurgie, maar voor vrachtwagens. Daarom haalde Studer in 2000 zijn vrachtwagenrijbewijs en beëindigde zijn medische carrière twee jaar daarna. Nu rijdt hij op zijn 7,5 tons vrachtwagen met spijsolie, vruchtensap en cacaoboter voor klanten in de levensmiddelenindustrie door heel Europa.

Er zijn

23

In 2007 publiceerde de Canadese psychoanalyticus en integratieve neurowetenschapper Norman

Doidge de NY Times bestseller The Brain That Can Change Itself. Het boek leverde hem niet alleen diverse onderscheidingen en eerbetoon uit me-dische kringen op, maar veranderde ook de manier waarop westerse medici naar het brein kijken.

Neuronen die

samen vuren,

raken verbonden

Het boek bracht talrijke gevallen van pa- tiënten aan het licht die op wonderbaar- lijke wijze waren hersteld van wat vroeger als blijvende hersenschade gold, zoals een beroerte of zelfs ernstige leer-problemen. Dit wierp de vraag op of wij onze hersenen kunnen gebruiken om onszelf drastisch te veranderen.

Een van de belangrijkste zuilen van de neuroplasticiteit is: “Neuronen die sa-men vuren, raken verbonden”, zodat alle gedachten, handelingen en levens- stijlen in het brein worden verankerd. Het potentieel om die negatieve effecten om te keren is een belangrijk onderwerp in het werk van Doidge.Doidge is een druk man, die zijn tijd ver-deelt tussen de patiënten in een prak- tijk in het centrum van Toronto en het voltooien van zijn nieuwe boek, dat later dit jaar zal verschijnen. Voordat wij met Doidge dieper ingaan op zijn be-vindingen (zie ommezijde) vragen wij hem wat hij elke dag doet om zijn brein te trainen.

Dagelijks staat bij Doidge een flink aantal hart- en vaatoefeningen op het programma. Vijfmaal per week begint zijn dag met “werken met een (elliptisch) oefentoestel; daartoe behoort 15 minuten intervaltraining en daarna ontspan-ning en naar een podcast luisteren.” Norman is ervan overtuigd dat “de conditie van je hersenen net zo goed is als de conditie van je hart- en vaatstelsel.”Aangezien de geest altijd in het middel-punt van Doidge’s dagelijks leven staat, wilden wij weten wat Norman doet om ontspannen en gezond te blijven. Zijn antwoord was verrassend: “Tai chi: dat is heerlijk, vergroot het hersenvolume en is sterk meditatief.”

Norman Doidge

Doidge won de E.J. Pratt prijs voor poëzie toen hij 19 was. Hij studeerde literaire klassieken en filosofie voor-

dat hij aan de Universiteit van Toronto zijn studie medicijnen afrondde.

Vervolgens specialiseerde hij zich in psychiatrie en psychoanalyse aan de Columbia Universiteit, New York. Nu woont Doidge in Toronto, Canada.

Tai chi genie TEKST Ari Stein FOTO Malcolm Taylor

Neurowetenschapper Norman Doidge over het

fithouden van je brein

Norman Doidge: “Je hersenen zijn alleen maar zo goed als je hart- en vaatstelsel.”

Er zijn

24

Wij zitten in de stroomversnel-ling van een neuroweten-schappelijke revolutie, die

grotendeels teweeg is gebracht door de nieuwe opvatting dat onze hersenen neuroplastisch zijn. Dit betekent in we- zen dat zij potentieel vormbaar of ver- anderbaar van structuur zijn. Wij za-ten met een van de sleutelfiguren van dit nieuwe en opwindende gebied, Norman Doidge, wat intensiever over zijn eurekamomenten te praten, wanneer hij geïnspireerd wordt en vroe-gen hem tevens of neuroplasticiteit door de westerse geneeskunde kan worden omarmd.

In 2010 gaf mijn vader mij een exem-plaar van uw boek; daardoor veran-derde mijn kijk op het brein. Het werk stuurde mij op een persoonlijke reis, waar ik nog steeds erg van geniet.

Nu, de neuroplastische revolutie is pas begonnen; inmiddels heeft zij de tweede generatie neuroplastici voortgebracht. Maar ik probeer tevens een aantal problemen op neuroplastisch gebied op te

lossen. Weliswaar hebben wij geconsta- teerd dat mentale ervaringen en oefe-ningen de structuur van het brein kun-nen veranderen, maar het is nog steeds niet duidelijk hoe dat gebeurt.

Denkt u dat de huidige traditionele ge-zondheidszorg open staat voor de in-novaties van neuroplasticiteit?

Ja en nee. Mensen die zich met neu-roplasticiteit bezig houden, krijgen meer en meer aandacht. Vooral met betrekking tot revalidatie zien wij een toenemende belangstelling. Wij kunnen een toename constateren bij kinderen met autisme of leerstoornissen wanneer hun ouders gebruik gaan ma-ken van neuroplastische methodes.

De hersenen reorganiseren

TEKST Ari Stein FOTO’S Vince Talotta / GetStock.com

Interview met Norman Doidge

Norman Doidge: “De neuroplastische revolutie is pas begonnen.”

Er zijn

25

Twee voorbeelden van patiënten die zichzelf herverbinden uit The Brain That Can Change Itself:1. Michelle Mack werd met slechts één hersenhelft geboren maar die helft reorganiseerde zichzelf zodanig dat het ontbre-ken van de andere hersenhelft werd gecompenseerd. Zij leidt nu een volkomen normaal leven.2. De arts Michael Bernstein kreeg een zware beroerte, waardoor de linkerzijde van zijn lichaam verlamd raakte. Dankzij een uniek trainingsprogramma slaagde hij erin de beschadigde neurale kaarten van zijn hersenen, die als niet-functione-rend waren beschouwd, nieuw leven in te blazen. Na zijn ge- nezing kan hij een vrijwel normaal leven leiden.

“The Brain That Changes Itself” (James H. Silberman Books), by Norman Doidge

Er zijn

Bij het aanbod dat op neuroplastisch gebied buiten de ziekenhuizen te vinden is, kan enige groei worden geconsta-teerd. Een voorbeeld hiervan is de ge-weldige Canadese filantroop Jim Te-merty. Hij las The Brain That Changes Itself en schonk daarna 7,4 miljoen dol-lar voor de oprichting van een simulatie-centrum hier in Toronto om onderzoek naar neuroplasticiteit te doen.

Maakt de technologie een grotere vooruitgang bij neuroplasticiteit mogelijk?

O zeer zeker, enorm; een van de rede-nen waarom wij neuroplasticiteit niet be- grepen, was namelijk het feit dat hij op microscopisch niveau in het brein plaatsvindt. En je moet een microscopi-sche film maken om plastische veranderingen vast te leggen. Inmiddels zijn er een tiental verschillende technologieën waarmee dit mogelijk is. Sommige daarvan worden steeds meer bij routinehan- delingen gebruikt, zoals fMRI’s en mi-croelektroden.Dankzij de ontwikkeling van micro-elektroden konden wij die microscopi-sche veranderingen dus met zeer ster-ke microscopen gaan vastleggen.

Hoe staat het met de invloed van de technologie op de hersenen?

Ik geloof dat de technologie enorm veel onrust veroorzaakt, want bij de natuurlij-kere conditie vóór de uitvinding van de gloeilamp kwam de wereld ’s avonds tot rust; alles kwam tot stilstand en nu zijn we allemaal voortdurend verbonden.De mensen hebben dag en nacht smart-phones bij zich, je baas kan elk moment bellen met een opdracht, of binnen en-kele minuten weet iedereen dat er in de VS een schietpartij heeft plaatsgevon-den. Dus kan het zenuwstelsel de nor-male parasympathische rusttoestand niet bereiken. De mensen komen thuis en beginnen meteen iets op internet te zoeken. Zij zijn constant op jacht, wat in zekere zin een soort hyperalerte toe-stand betekent. Vanuit het oogpunt van

het zenuwstelsel is het naar mijn mening een enorme en idiote verandering van ons leven, dat wij constant ver-bonden zijn. Het zenuwstel-sel heeft ontspanningstijd nodig; de belangstelling voor oosterse praktijken in onze generatie is ten dele ver-klaarbaar doordat wij niet weten hoe wij onszelf uit moeten zetten.

Tot besluit: heeft u ooit een eureka sleutelmoment met betrekking tot uw werk over neuroplasticiteit ge-had?

Ik heb een vele kleine eurekamomenten gehad; mis-schien niet één groot moment, maar ik was al heel lang ontevreden met de mechanis-tische opvatting die beweert dat het zelf een kleine ma-chine is. Ik vond dit altijd al onvolledig; maar ik wilde er geen oordeel over vellen tot ik naar mijn idee de modellen be-heerste waarvan de moderne mechanis- tische celbiologie gebruik maakt. Maar hoe meer ik over het model te weten kwam, des te meer werd mij duidelijk dat het voor veel dingen geen verkla-ring geeft. Toen ik met mijn psychia-trische en psychoanalytische opleiding wilde beginnen, stuurde het hoofd van het psychoanalytische instituut aan de Columbia Universiteit mij een publi-catie van Eric Kandel om te laten zien waar zij mee bezig waren. Bij het lezen ervan wist ik dat dit was wat ik had ge-zocht. Algemeen gesproken heb ik af en toe een inzicht of klein eurekamo-ment gehad, maar in zekere zin wacht ik nog steeds op mijn echte eureka-moment.

27

VooruitdenkenBeweging creëren en van energie voorzien.

28

Stad van de toekomstVisies van de metropool van morgen

33

Energie – voor de bocht uitSlimme innovaties voor komende generaties

38

De cirkel van staalStaal is voor 100 procent recyclebaar.

40

De sporen van morgenTreinen – iets uit het verleden of het

nieuwste op mobiliteitsgebied?

48

Vijf landen, één visie?Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika

– de prognose van een insider

56

Revolutie van educatieHoe internet het onderwijs op globale schaal gaat democratiseren.

Wij stuwen ontwikkelingen voorwaarts – open voor nieuwe dingen en met de nieuwsgierigheid van de onderzoeker denken wij visionair en ver boven het

bestaande uit; creativiteit kenmerkt onze producten en processen evenzeer als de relaties met onze medemensen. Want niets is zo goed dat wij het niet nog

kunnen verbeteren.

28

Stad van de toekomst

TEKST Anne Kammerzelt, André Uhl IllUSTRATIES Mathis Rekowski

Verbonden, rustig en met nul emissie – visies van de

metropool van morgen

Vooruitdenken

29

Enorme wolkenkrabbers met zon-nepanelen, vliegende auto’s die door de stad heen en weer schie-

ten, robots die boodschappen doen en opdrachten voor hun eigenaars uitvoe-ren. Zal de stad van de toekomst er zo uitzien?

Toch zijn de

opvallendste

veranderingen

in het stedelijk

landschap van een

metropool bij de

voortbeweging

te zien

Tenminste wat vliegende auto’s be-treft klinkt de verwachting van dr. Karlheinz Steinmüller, doctor in de fy-sica, sciencefictionauteur en een van de meest gerenommeerde Duitse futu-rologen, ontnuchterend. “Wat het ener- gieverbruik betreft zijn vliegende auto’s denkbaar, maar pas met een betere automatische besturing worden zij acceptabel. De kleinste botsing in de lucht zou een ramp betekenen. Par-ticulier luchtvervoer zal waarschijnlijk

niet lukken – het is niet te verzekeren.” Toch zijn de opvallendste veranderin-gen in het stedelijk landschap van een metropool bij de voortbeweging te zien. Dat zal zelfs zonder vliegende auto’s in de toekomst duidelijk worden. De zogeheten micromobiel zal waarschijnlijk binnen tien tot twintig jaar in de steden heel gewoon zijn. Men verwacht dat talrijke, meestal elektrische voertuigen met nul tot vier wielen, die nauwelijks parkeerruimte ver- gen, op de straten te zien zullen zijn.

“Vaak kunnen zij gecombineerd en ge-koppeld worden en vormen dan een trein”, zegt Steinmüller.Met individueel pendelvervoer voor een autovrije omgeving kunnen ste-den in de toekomst emissievrij worden. Het zogeheten Personal Rapid Transit System, een bestuurderloos passagiers transportsysteem dat mensen op bevel automatisch naar hun individuele be-stemming brengt, zou door een compact openbaar vervoerssysteem worden aan- gevuld. Terwijl wij automatisch door de stad vervoerd worden, kunnen wij met een scannercode of smartphone effici-ent levensmiddelen kopen van schap-achtige foto’s in metrostations. Dit model is in Seoul al ingeburgerd en zal wellicht spoedig in andere steden opgang doen.Een studie van het Fraunhofer insti-tuut ziet een groene, rustige en vooral nauw verbonden stad van de toekomst, met stofrobots en robots die het vuil

ophalen. Ook veel vakmensen op het gebied van metropool- en globalise-ringsonderzoek zijn daarvan over-tuigd. De metropool zou grotendeels CO2-neutraal en afvalvrij zijn, met be-hulp van innovatieve technologieën en strikte recycling. Daartoe behoren zeewaterontziltungsinstallaties en platen in de grond die de kinetische energie van voetgangers in stroom omzetten. In Tokio en Londen zijn al pilootprojecten getest. Eén plaat die in het trottoir is geïntegreerd, kan tot 2,1 watt per uur opwekken. Met vijf zulke platen zou je een bushalte kun-nen verlichten. Het is zeker voor-stelbaar dat steden onafhankelijke

Vooruitdenken

WATTAGE DAT DOOR EEN ENKELE TROTTOIRTEGEL KAN WORDEN

OPGEWEKT

2,1

32

enclaves kunnen worden. “Als wij twintig jaar vooruit kijken zien wij wellicht eerste modelsteden of -wijken die qua energie zelfvoorzienend zijn en zelf da-gelijkse grondstoffen opwekken,” zegt Dieter Spath, hoofd van het Fraunhofer instituut voor technische bedrijfskunde en organisatie. Intelligente membraan-gevels zouden wolkenkrabbers ener-getisch kunnen optimaliseren. Zij zou-den de opgeslagen energie naar wens distribueren, zodat de koffie versgezet en de temperatuur in de woonkamer prettig is als de bewoners thuiskomen. Veel wetenschappers gaan ervan uit dat steden de komende decennia een bloeiende stedelijke landbouw zullen kennen. Groentetuinen met meerdere etages zijn even goed voorstelbaar als verticale wijngaarden.Bijzonder slimme innovaties zijn vaak te zien bij de kleine dingen van het dagelijks leven, misschien om-dat tijd te kostbaar is om met was-sen, schoonmaken en boenen te ver- doen. Er zijn onderzoekers die heilig geloven aan het idee van kleine ro-bots die onze huizen schoonmaken.

Karlheinz Steinmüller stelt zich dat zo voor: “Een centrale stofzuiger stuurt een heleboel kleine robots op pad, die met hun slang rondwervelen en dan terugkeren naar de hoofdrobot om stof af te leveren en bij te laden.”

De vrees dat

robots in de

toekomst de meeste

werkkrachten

zullen vervangen,

is ongegrond

Ook Rodney Brooks, directeur van Arti- ficial Intelligence bij MIT, verwacht ro- botisch huispersoneel. “Het zou nog handiger zijn als de draden van het tapijt het stof naar een verzamelpunt zouden brengen, waar het verwijderd kan worden”. “En als het aan de nano- technologen lag, zouden tapijten zo gemaakt worden dat zich daar helemaal geen stof verzamelt,“ zegt Steinmüller. Net als bij de verwarming is gebeurd, is een vergelijkbare ontwikkeling bij

de kamerverlichting te verwachten – van individuele plekken naar gelijk-matige verdeling. Ooit hadden we pe- troleumlampen, kroonluchters en andere lichtbronnen, thans gaat de trend naar lichtgevend behang, dat een gelijkmatig licht produceert en tevens als beeldscherm fungeert. Tegenwoor- dig hebben wij al z.g. “oled-behang”, dat met biologische led’s wordt ge-maakt. In de toekomst kunnen wij bij het ontbijt ons uitzicht kiezen.De vrees dat robots in de toekomst de meeste werkkrachten zullen vervan-gen, is volgens professor Steinmüller on-gegrond: “Robots gaan mensen steeds meer ondersteunen, maar voor het meeste werk kan de mens niet volledig door een machine worden vervangen.” De goede raad van een collega of een simpele glimlach zal ook in de toe-komst onze dag prettiger maken. Het is niet te zeggen hoe de stad van de toekomst er precies uit zal zien, maar de contouren worden door het heden vormgegeven. Laat ons de toekomst bij de hand nemen – elk detail, en ieder van ons, telt mee om de metropool van morgen een fijne plek te maken, een thuis waar je graag wilt wonen.

voestalpinefeiten

Strategie 2020: Wijonderzoeken de toekomst. Als stuwende kracht en innovator herkennen wij vandaag al wat morgen overal ter wereld standaard zal zijn. “Ook in de toekomst gaan wij steeds meer componenten, onderdelen en geprefabriceerdeelementen voor de hoogste eisen vooral voor mobiliteit en energie, maar ook in andere industriesegmenten, ontwikkelen en op de markt brengen”, daarvan is Wolfgang Eder, CEO van voestalpine AG overtuigd.

Vooruitdenken

33

De wereld wordt kleiner, ook bij oplossingen voor globale pro-blemen als de klimaatveran-

dering. Het onderzoek naar duurzame energie staat nog in de kinderschoenen, maar als de onderzoekers met slimme ideeën blijven komen zal de toekomst krachtcentraletechniek met weinig of geen koolstofuitstoot brengen. Weten-schappers, ingenieurs en technici over-al ter wereld hebben de uitdaging aan-genomen.Een innovatie komt uit de Noorse stad Sunndalsøra; daar wordt een nieuwe technologie getest, de energieopwek-king met “zoet-zout gradiënt”. In de Tingvollfjord zal het eerste prototype met 2 megawatt in 2015 in bedrijf gaan. Dat klinkt bescheiden, maar als het systeem volledig is ontwikkeld krijgen alle 4000 bewoners en de regio stroom die door de zoet-zout gradiënt is op-gewekt. Burgemeester Ståle Refstie is ervan overtuigd: “Wij gaan de geschie-denis in.” De zeewaterinstallatie benut een natuurlijk verschijnsel, osmose. Als zoet en zout water gemengd worden, ontstaat er druk, omdat zout water een

hoger zuurgehalte heeft, terwijl de na-tuur naar evenwicht streeft. Als dit ef-fect kunstmatig door een membraan

en drukbuizen wordt gestuurd, wordt de druk zo groot dat daarmee een tur-bine kan worden aangedreven. Het

resultaat: energieopwekking door de zoet-zout gradiënt. Het Noorse energie-bedrijf Statkraft schat het wereldwijde

potentieel voor zoutwaterkrachtcentra-les op 1700 terawattuur, de helft van het jaarlijkse stroomverbruik in Europa.

Energie – voor de bocht uit

TEKST Charlotte Schumann, Anne Kammerzelt FOTO’S statkraft, Steve Morgan Photography,

Fraunhofer ISE, Markel Redondo Photography, ANDRITZ HYDRO Hammerfest

Slimme innovaties voor komende generaties

Statkraft osmosekrachtcentrale in Tofte, Noorwegen © statkraft

Vooruitdenken

34

Pelamis golfkracht © Steve Morgan Photography

35

Behalve kolen, olie of kernkracht zijn er vele manieren om energie op te wekken. Een ervan is golfkracht. Voor de Orkney Eilanden bij Schotland is in 2009 een experimentele krachtcen-trale met de naam “Oyster” in bedrijf genomen. Deze mechanisch scharnie-rende mini-krachtcentrale is een tank die op het wateroppervlak ligt en met hydraulische zuigers in 10 m diepte is verbonden. Door de golven schommelt

de tank, en de zuigers onderin werken als een blaasbalg. Er wordt druk opge-bouwd, die door turbines in elektriciteit wordt omgezet. Het vermogen van de testinstallatie bij de Orkneys is slechts 315 kilowatt, maar het bewijs dat de techniek functioneert wekt belang-stelling. Golfenergie-installaties met 19 megawatt vermogen zijn voor de kust van Victoria in Australië gepland; en de Britse “Crown Estate” heeft

tien projecten met een vermogen van 1200 megawatt aangekondigd. Bij zeestroomkracht, ook wel getijden-kracht genoemd, schijnt zo’n doorbraak eveneens nabij. Bijvoorbeeld genereren 22 m diep gelegen onderwaterturbines in het Seaturtle Tidal Park in Zuid-Korea stroom uit het getijverschil van 8 m. Met 254 megawatt levert deze krachtcentrale 40 km ten zuidwesten van Seoul zoveel stroom als een kleine kern- reactor. Men schat dat 15% van de we-reldbehoefte aan energie door het getij, golven en stromen kan worden gele-verd. In landen als Noorwegen, Canada en Brazilië spelen de watervoorraden al een belangrijke rol bij energiewinning uit duurzame bronnen.Naast waterkracht, wind, geothermi-sche energie en biomassa lijkt zonne-

energie een zeer waarschijnlijke duur-zame energiebron te zijn. “Wij leven in een zonovergoten gebied – dus ideaal voor duurzame energie”, zegt Tidu Maini, hoofd van het Qatar Science and Technology Park. Doch door de hitte, het stof en de hoge luchtvochtigheid in de woestijn is het lastig zonne-energie toe te passen in de Arabische landen, waar temperaturen van 50°C voorko-men, maar Maini’s team doet nu onder-zoek naar een woestijncel.

Wetenschappers,

ingenieurs en

technici overal

ter wereld hebben

de uitdaging

aangenomen.

De opbrengst van zonnecellen in de zonnegordel van de aarde is tweemaal zo hoog als in gematigde gebieden, waardoor de productiekosten worden gehalveerd. Daarom heeft Qatar grote plannen. “Tussen nu en 2020 willen wij velden vol zonnepanelen met 800 me-gawatt vermogen bouwen,” verklaarde de zegsman van de regering, Fahad Al-Attiya. Deze energie wordt echter voornamelijk gebruikt om te koelen. In 2022 vindt de FIFA Wereldcup in Qatar plaats, en Fahad Al-Attiya belooft “dat de stadions tot 27°C gekoeld zullen worden.” Ingenieurs in Marokko zijn al verder met hun project. In Ouarzazate, 200 km ten oosten van Agadir, wordt een zon-ne-energiecentrale met 500 megawatt vermogen gebouwd. Hier gebruikt men een andere techniek dan in Qatar: pa-rabolische bakken. Gebogen spiegels concentreren de zonnestralen en reflec-teren ze naar een absorberbuis, waarin circulerende olie tot 400°C wordt verhit. Net als in conventionele krachtcentrales

voestalpinefeiten

Met hoogpresterende compo-nenten zoals schoepenonderde-len voor de turbinebouw stuwen wij de energieomwenteling voort. Wij stellen de uitbreiding van het wereldwijde pipeline-net zeker door krachtig zwaar plaatmateriaal, dat wij constant verder ontwikkelen. En werken samen met internationale partners aan oplossingen ter optimalisering van de energie-winning.

Islay getijdenkrachtproject © ANDRITZ HYDRO Hammerfest

Vooruitdenken

36

brengt deze water aan de kook, dat tur-bines aandrijft om stroom op te wekken. Aangezien een gedeelte van de hitte

van de olie ’s nachts in enorme tanks wordt opgeslagen, staan de generato-ren nooit stil en kunnen paraboolbak-installaties dag en nacht stroom opwek-ken: “Wij willen bij deze technologie tot de toonaangevende landen behoren”, zegt Said Mouline, directeur van het Marokkaanse Agentschap voor de ontwikkeling van duurzame energie (ADEREE). Het eerste gedeelte van het complex wordt dit jaar op het net aan-gesloten. De nieuwste rage in Duitsland is 1 m hoog en 60 cm breed, als je tenminste Andreas Hinsch mag geloven,

natuurkundige aan het Fraunhofer Ins-titut für Solare Energiesysteme ISE, die een zonnemodule met gebruikmaking

van organische kleurstof heeft ontwik-keld. In combinatie met nanodeeltjes verandert de module zonlicht in stroom op basis van de fotosynthesemethode. De nanodeeltjes maken de zonnepanelen transparant, zodat je erdoor kunt kijken. Dat opent nieuwe gebruiksmogelijk-heden, omdat de cellen niet langer op een dak gemonteerd hoeven te worden. Men kan ze bijvoorbeeld in glazen ge-vels integreren of als geluidswanden en telefooncellen, bushokjes en zelfs ramen gebruiken.In tegenstelling tot het gebruikelijke model op siliconebasis dat je op daken ziet, is de kleurstof-gesensibiliseerde zonnecel goedkoop, milieuvriendelijk en gemakkelijk te fabriceren, aange-zien de paden met zeefdruk op het glas worden aangebracht. Zij kunnen zelfs op trottoirs worden geschilderd, omdat de cel plooibaar is. Het idee van Hinsch is nog niet volledig ontwikkeld, en het rendement van de prototypes is thans slechts 7%. In vergelijking daarmee kunnen standaard zonne-installaties, die 5% van de stroom in Duitsland op-wekken, op 15–20% bogen. Natuurkun-

dige Hinsch is er echter van overtuigd dat zijn kleurstofcellen het gaan maken.

“Dankzij het eenvoudige productiepro-ces zijn zij heel goedkoop,” zegt hij.

De visie van een

gezamenlijke

toekomst na kolen,

olie of kernkracht

kan werkelijkheid

worden

Ook bij windenergie zien wij belangrijke innovaties. In de VS wordt aan een windturbine gewerkt die ook stroom kan opwekken als het windstil is. De door de wrijving van de draaiende ro-torbladen opgewekte hitte gaat niet ver- loren maar wordt in een vloeistof opge-slagen. Deze hitte brengt dan andere vloeistoffen, zoals water, aan de kook, en de stoom drijft turbines aan die elek-triciteit opwekken. Het moet vermeld worden dat alleen knappe koppen aan dit idee werken, geen grote energie-maatschappij. De windloze windgene- rator wordt ontwikkeld door Apple; Steve Jobs, de oprichter van dit bedrijf, stond bekend om zijn uitspraak “one more thing”. Het gaat om één ding meer dat over de toekomst spreekt, en wij hopen dat er vele zullen volgen. Thans komt de energie voor de wereld nog grotendeels uit fossiele brandstoffen, waardoor grote hoeveelheden koolstof- dioxide vrijkomen, met opwarming van de aarde als gevolg. Maar als weten-schappers, ingenieurs en technici op de hele wereld aan vernieuwingen blijven werken die de genoemde resources in hun land benutten, kan de visie van een gezamenlijke toekomst na kolen, olie of kernenergie werkelijkheid worden.

PERCENTAGE VAN DE WERELDBEHOEFTE AAN ENERGIE DAT DOOR HET GETIJ, GOLVEN EN ZEESTROMINGEN KAN WORDEN

GELEVERD:

15%

Kleurstof-gesensibiliseerde zonnecel (prototype), © Fraunhofer ISE

Vooruitdenken

37

Gemasolar, een 15 MWe toren-krachtinstallatie met uitsluitend zonne-energie © Markel Redondo Photography

38

De cirkel van staalIllUSTRATIE Rafael Varona

Staal is voor 100 procent recyclebaar. Daardoor heeft

deze grondstof vele levens in plaats van één...

voestalpinefeiten

Met zo’n 300 miljoen euro per jaar spannen wij ons in om ervoor te zorgen dat ook onze kinderen in een intacte wereld kunnen leven. Te beginnen bij recycling via het stimuleren van duurzame energieën tot en met de zelfvoorziening van onze locaties. Zo lopen wij op milieugebied niet slechts een stap voorop, maar zijn brancheleider. Staal is ons grootste milieu-argument – van de productie en het gebruik tot en met het hergebruik.

Vooruitdenken

7

8

9

39

1 Staalfabriek: staal

Voor de productie van 1 ton ruw staal

wordt ca. 250 kg schroot gebruikt

2 Staalfabriek: edelstaal

Eén afsteek van ruwijzer in de ijzersmel-

terij bevat 60 ton gereedschapsstaal

3 Spoel

4 Edelstaal blok: gereedschapsstaal

Er zijn 1500 verschillende gereedschap-

pen nodig om een nieuw model auto te

produceren

5 Preserij

Voor één achterklep is zo’n 30 kg plat

staal nodig

6 Achterklep

Een achterklep bestaat uit ca. tien ver-

schillende geperste onderdelen.

7 Reserveonderdeel: achterklep

Wij produceren onderdelen voor de

nieuwste automodellen en reserveonder-

delen voor de komende 10 tot 15 jaar.

8 Recycling/fijnmaken:

gereedschapsstaal

Productafhankelijk zijn deze machines

voorzien van 50 tot 100 speciale stalen

messen

9 Schrootkubus

Vooruitdenken

12

4

5

6

3

40

Hogesnelheidstrein in Beijing, China, © Qin Zong

41

De sporen van morgen

TEKST Andrea Fenn, Richard Macauley FOTO’S Qin Zong, iStockphoto.com / pop_jop,

iStockphoto.com / PhotoTalk, Mike Danneman, Bob Snyder, iStockphoto.com / WillSelarep

Treinen – iets uit het verleden of het nieuwste

op mobiliteitsgebied?

42

“Ik begon in 2001 op en neer te reizen naar Shanghai; toen was er nog geen hogesnelheids-

trein,” zegt Zhu Geqi, 34, businessma-nagement consultant. Zhu woont in Hangzhou, een stad 177 km ten zuid-westen van Shanghai met ongeveer zoveel inwoners als Londen.

”Het reizen met de auto duurde drie uur”, vertelt hij. “Sinds 2010 neem ik meestal de hogesnelheidstrein; dat duurt 45 minuten.”Het netwerk van hogesnelheidstreinen in China wordt in koortsachtig tempo uit- gebreid. In zo’n acht jaar tijd zijn er in het land meer hogesnelheidstrajecten aangelegd dan in Europa en Japan in de afgelopen 50 jaar. Tegen het ein-de van dit decennium zullen in China 16.000 km hogesnelheids-spoorverbin-dingen het koude noorden en het sub-tropische zuid-oosten, het droge westen en de bloeiende steden aan de oostkust met elkaar verbinden.De nieuwe passagiersservice moet ervoor zorgen dat de grote steden in het oosten groei aantrekken en die naar voorsteden en kleinere plaatsen in de buurt verspreiden. Aan de oostkust van China bevinden zich de meest ontwikkelde steden. Steden die als eerste rijk werden tijdens de economische hervormingen van 30 jaar geleden en die nu

een steeds meer onderling verbonden agglomeratie vormen, waar hogesnel-heidslijnen een belangrijke rol spelen.

In de provincie Guangdong, het indus-triële centrum van China, heeft men plannen om negen steden met elkaar te verbinden tot een metropool van ruim 40 miljoen mensen. Door de aanleg van 5000 km hogesnelheidslijnen in een ste- denmonster dat 26 maal zo groot is als groot-Londen zullen trips tussen de centra nooit meer dan een uur duren.

China wil de

economische

massa van haar

steden door

hogesnelheidslijnen

vergroten

China wil de economische massa van haar steden door hogesnelheidslijnen vergroten. Als meer bedrijven met een groter aantal partners, onderwijsinstel-lingen en andere economische activi-

teiten kunnen samenwerken, profiteert de hele regio van grotere economische prestaties. In een recent rapport van

de Wereldbank staat dat hogesnelheidslijnen die steden met elkaar verbinden

“ook economisch voordeel opleveren voor bedrijven en mensen waar zij zelf niet komen.”De grote vlucht die hogesnelheidstrei-nen voor passagiers nemen, komt ook voort uit de behoefte aan meer ruimte voor langzamere sporen voor de goederentreinen die vracht door het hele land vervoeren. De officiële cijfers geven aan dat na het openen van hogesnelheidsver-bindingen normaal verkeer op dezelfde trajecten meer vracht kan opnemen, zo’n 20 megaton per jaar per segment tussen twee steden.Passagiersvervoer en diversificatie tus-sen vracht en personen zijn de twee rich- tingen die de Chinese spoorwegen in-slaan; wellicht moet ook het spoor in de westere wereld die kant uit. In Euro-pa vervoeren goederentreinen nu 75 % minder vracht dan het wegtransport; dat is zelfs tussen 2000 en 2010 nog af- genomen – hoewel treinen veel milieu-vriendelijker zijn dan vrachtauto’s. De di-versificatie van vracht-/passagiersspoor kan tot een duurzamere oplossing voor

voestalpinefeiten

Met onze wissels voor zware lasten en hogesnelheidswissels maken wij hoge snelheden overal ter wereld mogelijk. Met speciale componenten voorde automobielbranche vereni-gen wij lichte bouwwijze en vei-ligheid. Met het ontwikkelen van nieuwe grondstoffen stuwen wij de vliegtuigbouw voort. Voor een grotere actieradius en een lager brandstofverbruik.

Kaart van China

Vooruitdenken

45

Trein bij het passeren van de stad Clay in Colorado, USA, © Mike Danneman

46

Trein in Philadelphia, USA, © Bob Snyder

47

goederenvervoer leiden. Ook de VS kunnen van China leren: door verbetering van het thans slechts 2581 km lange ho-gesnelheidsnetwerk zouden er nieuwe verbindingen tussen stedelijke centra ontstaan.

De afstand

bepaalt of de

ontwikkeling van

personenvervoer

per trein haalbaar is

Toch bepaalt, in China en in andere landen, de afstand of de ontwikkeling van personenvervoer per trein haalbaar en kosteneffectief is. Prof. Zhao Jian van de Beijing Jiaotong Universiteit argumen-teert dat de drempel waarbij de hogesnelheidstrein met het vliegtuig kan concurreren, bij 500 km ligt. Voor langere reizen is het vliegen gemakkelijker. De heer Zhu bijvoorbeeld reist met de snelle trein comfortabel de 160 km tussen Shanghai en Hangzhou; de trein van Beijing naar Shanghai echter, die vijf uur doet over ruim 1000 km, is niet zo aantrekkelijk omdat je in minder dan twee uur kunt vliegen.

Door de scheiding tussen West- en Oost- Europa en de afstanden van de ene kust naar de andere in de VS is de ontwik-keling van concurrerend personenvervoer per trein zoals in China lastig, maar tussen onderling verbonden steden zouden goede hogesnelheidsverbindingen per spoor voor betere communicatie zor-gen en bedrijven meer mensen en hulpmiddelen kunnen bereiken. In Europa is een voorbeeld op kleine schaal de ho- gesnelheidsverbinding tussen Turijn en Lyon, waarmee de 220 km lange reis over de Alpen zo’n 40% korter zal duren. Gary Click, technisch directeur van de Amerikaanse voestalpine-dochter Nor-trak, zegt dat passagierstreinen in de VS een uitzondering zijn, met een paar uit-zonderingen. De Northeast Corridor spoorlijn, die tussen steden als Washing- ton DC, Philadelphia en Boston rijdt, verbindt stadscentra in tijden die zich met

vliegtuigen kunnen meten. De vluchten tussen Washington DC en Philadelphia – waaraan zakenmensen tientallen jaren de voorkeur gaven – zijn nu door de op-komst van betrouwbare treinverbindin-gen grotendeels verdwenen. Zo kunnen ook trajecten als Los Angeles– San Francisco of St. Louis–Chicago veel baat hebben bij de ontwikkeling van hogesnelheidsverbindingen. Door

de grote vereiste investeringen en de la- ge brandstofkosten heeft personenver-voer per spoor geen hoge prioriteit bij Amerikaanse politici; toch kan het Chi-nese voorbeeld de VS laten zien dat een netwerk van hogesnelheidsverbindin-gen grote voordelen biedt. De heer Zhu vertelt dat hij dankzij de hogesnelheidstrein veel meer werk gedaan krijgt. “Ik merkte dat ik veel va-ker naar Shanghai reis nu de hogesnelheidstrein er is”, zegt hij. “Ik ga nu ongeveer twee keer zo vaak naar de stad.”De heer Zhu uit Hangzhou, die in Shanghai gebruik maakt van zijn ken-nis en kunde, zou evengoed de heer Jones uit St. Louis kunnen zijn, die nu merkt dat de reis naar Chicago veel korter duurt en hij daardoor dankzij de ho-gesnelheidstrein productiever is. Niet lang geleden dachten wij nog dat de toekomst van het vervoer in de lucht

lag, maar China laat zien dat het tegen- deel wellicht het geval is. Zelfs de fana-tiek vliegende Amerikanen staan steeds meer open voor de voordelen van hoge-snelheidstreinen. Uit de ontwikkelingen op deze verschillende continenten blijkt hoe de technologie de toekomst van mobiliteit verandert.

voestalpinefeiten

voestalpine is met haar hoog-waardige vlakstalen producten een toonaangevende Europese partner van de industrie op het gebied van automobielen, energie, huishoudelijke artikelen en consumptiegoederen. Zij is tevens wereldmarktleider in de wisseltechnologie, bij gereedschapsstaal en speciale profielen alsmede nummer 1 in Europa bij speciale rails.

Vooruitdenken

48

De kust van Kaapstad, Zuid-Afrika

49

Het concept van de BRICS-lan-den symboliseert vooral de verandering in de globale econo-

mische machtstructuur. BRICS is een acroniem voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Wie het gebruikt, gelooft net als talrijke economen dat deze vijf landen met hun bevolkingsstruc-turen, natuurlijke grondstoffen en strategische richting vorm zullen geven aan de 21e eeuw.Vakmensen spreken nu al over de “Vol-gende Elf”, elf landen waar zich in de nabije toekomst een duidelijke econo-mische boom zal manifesteren wanneer de BRICS hun plaats in de top tien van wereldwijde economische machten al hebben veroverd. Maar wat betekent dat voor het leven van de mensen in die

landen en welke invloed zal het bij het stimuleren van een gezamenlijke toe-komst hebben?Vijf journalisten die in deze landen wonen, hebben voor voestalpine over hun persoonlijke perspectief van de uitdagingen en mogelijkheden voor de plaatselijke bevolking verslag uitgebracht. Zij praten met Sewela, een studente in de rechten uit Johannesburg, ontmoe-ten Europese immigranten in São Paolo, ervaren het dagelijks leven van Sameer, werknemer in een winkelcentrum in Mumbai, komen iets te weten over het leven van logistiekmanager Maria in Moskou, en verklaren de verandering van Chinese economische metropolen zoals Beijing.

GEDEELTE VAN DE WERELDBEVOL-KING DAT IN BRICS-LANDEN WOONT

40%

Vijf landen, één visie?

TEKST Ana Carolina Minozzo, Judith Reker, Dr. Niklas Schaffmeister, Ksenia Stroganova,

Ronita Torcato, André Uhl, Zhe Wang FOTO’S Christoph Dammast, Michael Jung,

Maureen Barlin, Nickolay Vinokurov, iStockphoto.com/Izabela Habur

Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika –

de prognose van een insider

Vooruitdenken

50

Aan een doorgangsweg in Mumbai die door een slum loopt waar mi-

granten wonen, zijn mannen in hemden bezig handkarren te bouwen bij een gebouwencomplex vol luxe auto’s. De slumbewoners en de handkarbouwers hebben nog nooit van BRICS gehoord, het acroniem voor ontluikende nationale economieën; toch ondergaat hun land radicale veranderingen. Sameer werkt in de restaurantzone van een sjiek winkelcentrum, een van de nieuwe tempels van het moderne India met al zijn ressources. Maar het eten is “duur, veel te duur” voor Sa-meer, die zich met zelfgemaakte daal hawal (curry van rijst en kikkererwten) of subzi roti (groenten en brood) voedt.In de nieuwe betere eetzaken, zoals de American Coffee Shop, staan lange rijen. Een kop koffie kost er vermoedelijk meer dan 100 roepia’s, maar dat is een schijntje voor de nieuwe opklimmende

middenklasse van India. Toch verdie-nen veel mensen, zoals Sameer, slechts een fractie van de enorme salarissen in de bloeiende bedrijfstakken amuse- ment, IT, onroerend goed en politiek. Met andere woorden: inkomen en rijk-dom zijn in India hopeloos ongelijk ver-deeld.Het land behoort tot de BRICS en boekt ook vooruitgang, maar niet zonder strui-kelblokken. De laatste tijd is India lang-zamer gegroeid. Terwijl minstens 7% toename vereist is om voor banen te zorgen, daalde de feitelijke toename van het bruto binnenlands product in 2012 naar 4,9% (na 6,8% in 2011). In dezelf-de periode was de inflatie 8%, met prijs- stijgingen bij brandstof zoals benzine, diesel en petroleum en de kosten voor voedsel voor de armen als gevolg. De Asian Development Bank (ADB) verlaag- de de verwachte groei voor India naar 5,4% voor het belastingjaar 2012–2013, kort nadat zij 5,6% groei voor de derde economie van Azië had voorspeld.Hoewel de perspectieven voor India van stabiel naar negatief zijn veranderd en het IMF de groeiverwachting overeen-komstig heeft verlaagd, presteerde de Indiase economie beter dan verwacht. Sommigen beschouwen dit echter als

weinig bewijskrachtig vanwege ontbre- kende hervormingen en ontwikkeling van de infrastructuur en vooral door de corruptie en bestuurlijke gebreken.De in Bangalore geconcentreerde IT-industrie is het enige terrein waarop India duidelijk voorop loopt; op andere gebieden is China de onbetwiste motor voor de groei in alle sectoren.In december 2012, toen de economi-sche adviesraad van de premier een groei van 6,5 à 7% verwachtte, zag Mor- gan Stanley zonniger tijden voor India in het verschiet. Bovendien voorspelt Goldman Sachs dat het gezamenlijke bbp van de G4-landen (India, Brazilië, Japan en Duitsland) het bbp van de G7-landen in 2035 zal overtreffen, en dat het bbp van China rond 2040 boven alle andere landen zal uitstijgen. Zullen dus India en de andere landen in deze groep, Brazilië, Rusland, China en Zuid-Afrika de G7-landen werke-lijk achter zich laten? Is dat echt mogelijk in een land met zulke contrasten en tegenstellingen als India, waar luxe

India— Een land van

contrasten

Taj Mahal, India, © Maureen Barlin

Vooruitdenken

51

auto’s en handkarren naast elkaar be-staan? Alles wat wij kunnen zeggen is dat Sameer – en miljoenen zoals hij – eraan werken.

Ronita Torcato is journalist en werkt freelance voor media als The Free Press Journal en The Hindu. Zij is geboren in Goa en woont en werkt nu in Mumbai.

“Brazilië heeft de toekomst”, zei een onlangs aangekomen Franse emi-

grant tegen mij toen wij in de welva-rende wijk Jardins in São Paulo langs allerlei luxe winkels wandelden. Luxe is er in Brazilië altijd al geweest, zelfs voordat het land synoniem werd met allerlei mogelijkheden. Maar toen ik het land zes jaar geleden verliet, wilden

ambitieuze mensen altijd naar Europa of de Verenigde Staten. Nu is de situa-tie veranderd en biedt de stad behal-ve het strand en de bossa – de beroemde Braziliaanse zorgeloosheid – ook mogelijkheden. Is dat de reden waarom iedereen over Brazilië praat? Dat wil ik nu te weten komen.Het snel toenemende aantal miljardairs trekt allerlei bedrijven aan, maar de echte sterren van Brazilië zijn de C- en D-klassen – degenen die zo’n tweemaal het minimumloon verdienen –, inmid-dels zo’n 54% van alle Brazilianen. Zij hebben de afgelopen tien jaar enorme veranderingen meegemaakt, de armoede achter zich gelaten, behoren thans tot de middenklasse en stimuleren de binnenmarkt met hun koopkracht. Ook het landelijke minimum loon is de afgelopen tien jaar met 70% gestegen – het bedraagt nu R$ 675 per maand, zo’n 240 euro (Dieese) – terwijl de werkloosheid terugliep tot 5,3% (IBGE). “Voor de arbeiders- en midden-klasse is het leven hier echt veranderd”,

bevestigt ook Cristieni Castilhos, ana-lyticus industriepolitiek. “Veel mensen hoeven niet meer elke baan aan te nemen om te overleven en zoeken nu gespecialiseerder werk”. Huishoudster Janete Souza, 32, uit Porto Alegre, be-lichaamt deze veranderingen. “Mijn man heeft een huisje aan de kust ge-kocht, ik ga naar het strand”, vertelt zij, enthousiast over haar vakantie en de nieuwe flatsceen tv die zij meeneemt; die betaalt zij in twaalf termijnen af, een zeer Braziliaans gebruik. “We hebben hem voor telenovela’s en voetbal voor de jongens”, legt zij uit. Wellington, haar man, repareert wasmachines; hij heeft dit vak geleerd en is samen met zijn broer voor zichzelf begonnen. Hij en Janete hebben hun gezinsinkomen de afgelopen tien jaar bijna zien verdrie-voudigen.Er heerst een algemeen gevoel van ge- luk en positiviteit, ook al stemmen som-mige cijfers wat minder vrolijk: het land is in grootte de zesde economie ter we-reld, maar de voor 2012 verwachte groei werd niet gehaald. Het land behaalde met moeite 1,75%, veel minder dan de andere BRICS-landen. Anderzijds heeft Brazilië van de BRICS-landen de beste resultaten geboekt bij het bestrijden van sociale ongelijkheid. Het feit dat de sociale kloof minder diep is geworden, is enorm belangrijk gebleken voor een sterkere binnenmarkt, een beter op- geleide maatschappij en zelfs minder criminaliteit.Natuurlijk is er nog veel te doen voordat Brazilië “een perfect land” wordt. Mijn Franse vriend geeft toe dat er veel lastige bureaucratie is. “Maar omdat we in Bra- zilië zijn,” vertelt hij, “sta je bij het wachten in de rij met je buren te kletsen alsof jullie oude bekenden zijn”. Dat is bossa, het vermogen dingen op te lossen en overal schoonheid te zien, en daar-van heeft Brazilië meer dan ooit tevoren.

Journaliste Ana Carolina Minozzo is ge-boren in Porto Alegre. Zij verdeelt haar tijd tussen Brazilië en Londen. Minozzo schrijft voornamelijk over kunst en mode.

Brazilië — De Bossa jaren

Vooruitdenken

52

In de koude lente van 1998 ging ik naar Beijing om voor het Handelsblatt te gaan werken. Mijn vrouw, Zhe, komt uit Beijing en heeft haar jeugd in deze metropool met 13 miljoen inwoners doorgebracht. Ik logeerde in het cen-trum van Beijing in een hotelletje op slechts een steenworp afstand van de gracht rond het keizerlijk paleis. De lucht stond stijf van de rook van de ko-lenkachels die de huizen in de traditio-nele wijk Huting verwarmden. Nu zijn de stad en het leven daarin vrijwel niet meer te herkennen. Alleen het keizerlijk paleis en de traditionele wij-ken eromheen hebben de veranderin-gen weerstaan. Door de “groei en ontwikkeling” die wij in China de afge-lopen 15 jaar hebben meegemaakt, is het land opnieuw uitgevonden. China ontdoet zich steeds meer van zijn strak-ke, autoritaire korset met geleide eco-nomie, en de mensen lopen over van energie en creativiteit. Thans zegt 86% van de stadsbewoners in China dat zij er beter aan toe zijn dan vorig jaar.China heeft de afgelopen jaren het ene record na het andere verbrijzeld: aller-eerst verdrong het in 2011 Duitsland van de eerste plaats als exportnatie en werd de grootste automarkt. Er lopen nu zelfs meer auto’s van de band dan in Europa. Tevens exporteert China nu meer service op het gebied van research en ontwikkeling naar Europa dan het aankoopt, en bij het aantal geschoolde vakkrachten wordt tot 2020 een stijging van 58% naar 180 miljoen verwacht. De- ze snelle verandering heeft ook gevol-gen. Niet alleen door massieve schade aan het milieu en de omwentelingen in de stad en op het platteland staat de maatschappij onder enorme druk. De snelle verandering en de plotselin-ge strijd voor sociale vooruitgang stellen

bestaande waarden op de proef. Terwijl hoogopgeleide jonge mensen vaak wel- varend worden, leven anderen nog zeer eenvoudig. Het scheidingspercentage stijgt en kinderen peinzen er vaak niet over de traditionele normen van vorige generaties voort te zetten.Daarom verbaast het niet 77% van de Chinese stedelingen te horen zeggen dat modernisering en traditionele waar-den vaak niet samengaan. Het confuci-aanse opleidingsideaal en koopkracht botsen op elkaar en kinderen van drie worden al in wiskunde en Engels ge-drild. Ouders komen laat thuis van hun werk, waardoor de westerse smaak voet aan de grond krijgt: kippenboutjes en magnetronpizza’s veroveren markt-aandelen. Sinds de hervorming en politiek van de open deur zijn begonnen, verwachten westerse waarnemers dat de groei af-neemt of een financiële crisis het land doet ontsporen, maar China heeft de op-vatting gelogenstraft dat het op termijn niet kan blijven gedijen. De overheid bestuurt het land economisch op slim-

me wijze, zorgt voor stabiliteit en heeft van het land een topspeler gemaakt. Er zijn talrijke aanwijzingen dat Chi-na ontwikkeling, innovatie, trends en modes zal blijven tonen en dat dit pro-ces nog maar net is begonnen

Dr. Niklas Schaffmeister woonde van 1998 tot 2009 in Shanghai, Beijing en Honkong, waar hij journalist en con-sultant was, voordat hij zijn consulting-bedrijf globeone oprichtte. Thans woont hij met zijn vrouw Zhe Wang in Keulen.

China— Confucius versus

koopkracht

voestalpinefeiten

“Wij zullen vooral in Zuidoost-Azië inclusief China, in Zuid-Amerika en – in nismarkten – ook in de VS en Canada snel groeien. In Europa gaat het om de duurzame zekerstelling van onze huidige positie. Maar al de komende vijf, zes jaar zullen wij het buiten-Europese omzet-aandeel tot ca. 40 % verhogen”, aldus Wolfgang Eder, CEO van voestalpine AG.

Vooruitdenken

54

Maria is 28, heeft een hogere oplei-ding afgerond en woont in Mos-

kou. Zoals velen is zij op zoek naar een betere baan naar de hoofdstad ver- huisd. Als logistiekmanager bij een multi- national verdient zij nu driemaal zoveel als vier jaar geleden, bijna 1800 euro netto. Dat is een goed salaris in Twer, waar zij vandaan komt, en waar het lastig is werk te vinden. In Moskou is het maar net genoeg. Zij betaalt de hypotheek voor haar appartementje langzaam af en neemt enkele keren per jaar een korte vakantie. Zij weet “alles” over het bestaan van de BRICS-landen. Haar eerste gedachte bij economische groei is de “economische crisis overal”. Dan denkt zij even na. “Maar de dingen die wij ons nu kunnen veroorloven, wa-ren 10 jaar geleden ondenkbaar.”En zij heeft gelijk. Sinds de eeuwwisse-ling heeft de Russische economie zich enorm snel ontwikkeld. Dankzij een gi- gantische toename van de energie-ex- port bleef de indrukwekkende jaarlijkse groei van 7% gehandhaafd. Het is geen toeval dat Jim O’Neill, directeur van Goldman Sachs Asset Management, Rusland ooit als het meest veelbeloven-de BRICS-land betitelde. Dat was voordat de economische crisis over de wereld heen denderde. De ge-volgen werden voor Rusland al spoedig merkbaar, aangezien het land sterk van buitenlandse financiële markten afhan-kelijk is. Kleine en middelgrote bedrij-ven hebben zwaar te lijden. Zij hadden met financiële problemen te kampen, en vele zijn nu failliet. Na jaren van constante groei daalde het bbp in 2009 met 7,9%.Deze teruglopende groei toonde de zwakke plek van de Russische econo-mie: structurele gebreken in het econo-

misch en financieel systeem en een sterke nadruk op het exporteren van delfstoffen evenals onvoldoende econo-mische diversificatie. Als de vraag naar delfstoffen afneemt, gebeurt hetzelfde met de welvaart van de bevolking.De regering is zich van dit probleem bewust. Het economisch denken in Rus-land gaat langzaam van zuiver winst-bejag naar strategische doelen op lan-ge termijn en een economische politiek met gestructureerde budgettering. Ondanks deze inspanningen staat men in het westen nog steeds aarzelend te- genover investeringen in Rusland. Om een constructieve economiscche dia-loog op gang te brengen en buitenlandse bedrijven tot investeringen in het land aan te moedigen, moet de regering de politieke en economische isolatie van het land tegengaan. Het langverwachte lidmaatschap van de WTO was een stap in de juiste richting. Als deze koers wordt aangehouden, zal Rusland blijven veranderen en zijn enorme po-tentieel realiseren.“O, Moskou,” zucht Maria, “hier is alles te krijgen. Maar het leven is duurder en stressiger dan op andere plekken. Wel hebben we de laagste inkomstenbelasting ter wereld – 13 procent voor iedereen! Zelfs de Fran-se acteur Gérard Depardieu kreeg van Putin persoonlijk een Russisch paspoort.

Hij vond de belastingen in Frankrijk te hoog worden.”

Ksenia Stroganova is in Moskou gebo-ren. Zij werkt als tolk en reist op en neer tussen haar woonplaats en Bonn.

Zomer in de stad, en de voorspelling is 30 graden. Rond het middaguur

openen de mensen kleurige paraplu’s om zich te beschermen tegen de zon aan de wolkeloze hemel. In de wijk Braam- fontein in Johannesburg, de grootste stad van Zuid-Afrika, is het gezellig druk tussen pasgeopende cafés en pasgeverf-de winkeltjes. Sewela Moshoma (21) staat te midden van een groepje jonge vrouwen voor een studententehuis. Van- uit de verre provincie Limpopo is deze studente in de rechten naar het economische middelpunt van Zuid-Afrika getrokken. Studenten zoals zij stromen vanuit het hele land hierheen.

Zuid-Afrika— De rijzende ster

Rusland — Van winst naar

strategie

Wolkenkrabbers in het Moscow International Business Center

Vooruitdenken

55

In 1994 – het jaar waarin het apartheids- regime voor een gekozen democratie moest wijken – studeerden er maar 74.000 studenten af. In 2009 waren het er al tweemaal zoveel. Moshoma’s ouders zijn beiden leraar en kunnen het studiegeld voor hun dochter betalen, maar Zuid-Afrika getroost zich veel moeite om ook arme jongeren te la-ten studeren. In het academisch jaar 2011/12 studeren zo’n 150.000 jonge mensen dankzij leningen en beurzen van de overheid.Het gebrek aan geschoolde vakmensen en een officieel werkloosheidscijfer van 25 procent blijven grote problemen in Zuid-Afrika. Desondanks heeft dit land met slechts 50 miljoen inwoners de grootste economie van Afrika. Met zijn rijke vindplaatsen van goud, plati-na, kolen en diamanten en groeibran-ches zoals toerisme, handel en banken trekt dit uitgestrekte land tussen de At-lantische en Indische Oceaan handels-partners uit de hele wereld aan.Dat geld ook voor Brazilië, Rusland, In- dia en China, dat Zuid-Afrika eind 2010 uitnodigde het vijfde lid van BRICS te worden. Het handelsvolume tussen Zuid-Afrika en deze vier landen is in 2011 met 29 procent toegenomen. “Dat,” legt dr. Lyal White uit, “was echter meer het gevolg van de wereldeconomie dan van het BRICS-lidmaatschap.” Zuid-

Afrika is gewoon nog niet lang genoeg lid om het in cijfers te kunnen uitdrukken, aldus de directeur van het Centre for Dy- namic Markets aan de universiteit van Pretoria. Toch is BRICS belangrijk: “Het feit dat Zuid-Afrika met deze landen een culturele, economische en politie-ke relatie heeft, is van groot belang om ervoor te zorgen dat het in deze nieuwe economieën een rol gaat spelen.”Grote bedrijven zullen niet als enige voordeel hebben van de miljarden die Zuid-Afrika in infrastructuurprojecten als havens en spoorwegnetten inves-teert; ook gewone mensen als Andy Nkosi (30) profiteren ervan. Sinds twee jaar neemt Nkosi de nieuwe expresbus Rea Vaya van het township Soweto naar Braamfontein, waar hij in een ho-tel werkt. “Ik betaal de helft van wat het vroeger kostte, en ben tweemaal zo snel op mijn werk”, vertelt hij.De studente Sewela Moshoma ziet de toekomst met gemengde gevoelens te-gemoet. “Ik heb er niet veel vertrouwen in”, zegt zij, “ik denk dat het moeilijk wordt een goede baan te vinden.” Dan verschijnt er een pientere grijns op haar gezicht: “Maar mij gaat het lukken.”

Vanuit Johannesburg, Zuid-Afrika, waar zij sinds 2007 is gevestigd, brengt Ju-dith Reker verslag uit over pan-Afri-kaanse onderwerpen. Dit land is haar

derde in Afrika, na Kenia en de Demo-cratische Republiek Congo.

Deze voorbeelden laten zien dat veran-dering door zeer verschillende factoren wordt bepaald. Een BRICS-aanduiding zegt niet noodzakelijkerwijs veel over de mensen in die landen. Het is veel belangrijker welke invloed de vooruit-gang op hun leven heeft. Hoe verschil-lend het leven van deze mensen en hun problemen ook mogen zijn, van hen hangt het af hoe de toekomst van een globale maatschappij eruit zal zien.

Vooruitdenken

57

Revolutie van educatie

TEKST Carole Cadwalladr FOTO’S Christoph Dammast, Luciano De Polo / 123rf.com, MelindaChan /

gettyimages, iStockphoto.com / AndrewRich

Hoe internet het onderwijs op globale schaal

gaat democratiseren

Twee jaar geleden zat ik achter in een Toyota Prius op het dak van een parkeergarage in Cali-

fornië en hield mij aan de deurknop vast toen de auto brullend wegschoot, recht op de dakrand af raasde en toen op het laatste moment een hoek om reed zonder vaart te minderen. Er zat niemand op de bestuurdersplaats. Het was het prototype van de zelfstu-rende auto van Google en ik voelde me enigszins als Buck Rogers die naar een andere eeuw werd geslingerd. Later hoorde ik Sebastian Thrun, een in Duitsland geboren professor voor kunstmatige intelligentie aan de Uni-versiteit Stanford, uitleggen hoe hij het systeem had gebouwd, dat er in Californië al 320.000 kilometer mee was gereden en waarom hij geloofde dat er daardoor ooit geen auto-onge-lukken meer zouden gebeuren. Enkele maanden later maakte de New

York Times bekend dat Thrun aan het hoofd stond van het streng geheime ex-perimentele lab van Google en zich on-der meer bezighield met het ontwerpen van Google brillen – brillen voor ver-hoogde realiteit. Nog wat later hoorde ik weer over Thrun. De zelfsturende auto, de bril, Google X, zijn prestigieuze baan bij de universi-teit – allemaal weg. Hij had zijn baan bij Stanford opgezegd en werkte nog maar een dag per week bij Google. Hij had een nieuw project. Maar hij noemde het geen project. “Nu is dit mijn missie”, zei hij. “Dit is de toekomst. Daarvan ben ik overtuigd.”De toekomst waar Thrun in gelooft, die hij opwindender vindt dan zelfsturende auto’s of sciencefiction speeltjes, is on-derwijs. Meer in het bijzonder, gratis online onderwijs op grote schaal voor iedereen. De muziekindustrie, het uit-geverswezen, transport, detailhandel –

al deze sectoren hebben de grote tech-nologische omwenteling meegemaakt. Nu is het onderwijs aan de beurt, zegt Thrun.

Zonder enige

twijfel: vooral het

hoger onderwijs

een revolutie zal

ondergaan

“Dat gaat ongetwijfeld veranderen.” Thrun denkt dat vooral het hoger on-derwijs een revolutie zal ondergaan. Hij heeft de online universiteit Udacity in het leven geroepen en wil kwaliteits-onderwijs ter beschikking stellen aan studenten in ontwikkelingslanden die

Vooruitdenken

58

geen andere mogelijkheid hebben, en aan mensen in ontwikkelde landen die ervoor kiezen. Duizenden euro’s per jaar betalen voor je opleiding? Of hem online gratis krijgen? Bij een universiteit gaat het uiteraard om veel meer dan het onderwijs alleen. Vrienden voor het leven maken of je toekomstige man tegenkomen, leren hoe je water moet koken en je was doen; dat maakt, mogelijkerwijs, deel uit van het pakket. Maar zo gaat dat met een omwenteling: eerst is er de omwenteling, en daarna valt alles er-gens in de toekomst op zijn plaats. Thrun kreeg zijn grote openbaring ruim een jaar geleden bij dezelfde TED conferentie waar hij de zelfsturende auto onthulde.

“Ik hoorde Salman Khan over de Khan Academy spreken en was er helemaal ondersteboven van”, zegt hij. “En dat ben ik nog steeds.”

23.000 mensen

studeerden af. En

alle studenten

van de 400

die topcijfers

behaalden, hadden

online gestudeerd

Salman Khan (36), een voormalige hed- gefondsanalyticus, is de oprichter van wat de klaslokaalrevolutie wordt genoemd, en wordt geprezen door ieder-een, te beginnen bij Bill Gates (die hem de “lievelingsleraar van de wereld” noemde). De Khan Academy, die hij min of meer toevallig oprichtte toen hij bijles gaf aan zijn nichtje en neefje, beschikt nu over 3400 korte video’s of lessen, waarvan Khan de meeste zelf heeft gemaakt, en heeft 10 miljoen studenten. “Ik was overweldigd,” zegt

Thrun. “En geneerde me geweldig dat ik les gaf aan 200 studenten, terwijl hij er miljoenen had.” Thrun besloot zijn cursus kunstmatige intelligentie in Stanford, CS221, open te stellen voor de wereld. Iedereen kon meedoen, kondigde hij aan. Zij zouden hetzelfde cursuswerk doen als de studenten van Stanford en tot slot hetzelfde examen afleggen. CS221 is een moeilijk en veeleisend vak. Op de campus stonden er 200 stu-denten ingeschreven en Thrun dacht dat er op het web misschien een paar duizend zouden komen. Tegen de tijd dat de cursus begon hadden 160.000 mensen zich ervoor ingeschreven. Er waren studenten uit elk land van de wereld – behalve Noord-Korea. Meer

nog, 23.000 mensen studeerden af En alle studenten van de 400 die topcijfers behaalden, hadden online gestudeerd. Het was, zegt Thrun, zijn “sprookjes-moment”. Nadat hij les had gegeven aan een klas met 160.000 studenten kon hij zich met 200 niet langer te-vredenstellen. “Volgens mij zijn er rode en blauwe pillen,” zei Thrun wat later in een speech. “Ik heb een rood pille-tje ingenomen, en ik heb een sprookje gezien. Met onderwijs kunnen wij de wereld echt veranderen.”

Tegen de tijd dat ik mij inschrijf voor de beginnerscursus computerweten-schappen van Udacity, “Hoe bouwen wij een zoekmachine”, hebben al 200.000 studenten deze opleiding afgerond. Dat wil zeggen dat zij per e-mail een certificaat hebben ontvan-gen. Werkgevers lijken het diploma echter serieus te nemen: een flink aan-tal bedrijven, daaronder Google, spon-seren de Udacity cursussen en bieden de beste studenten vaak een baan aan. In Amerika is Thrun niet de enige die een sprookjespil heeft ingenomen. Ook twee van zijn collega’s bij computer-wetenschappen in Stanford, Andrew Ng en Daphne Koller, hebben deel-genomen, met even overweldigende resultaten. Ook zij hebben een web-

site aangemaakt, Coursera. En terwijl Udacity zijn eigen cursussen ontwik-kelt, sluit Coursera partnerschappen met universiteiten om bestaande cur-sussen aan te bieden – tot dusver 33 in getal, met 1,8 miljoen studenten. Hoe verschillend de benadering ook moge zijn, in beide gevallen beschikt men over de dynamische ondernemende en wereldveranderende kwaliteit die ook de grootste en meest succesvol-le startersondernemingen in Silicon Valley kenmerkt. “Wij hadden sneller

Vooruitdenken

59

een miljoen gebruikers dan Facebook, sneller dan Instagram,” zegt Koller.

“Dit is een enorme verandering in het educatieve ecosysteem.” In het Massachusetts Institute of Techno- logy heeft inmiddels Anant Argarwal, eveneens professor computerweten-schappen, edX in het leven geroepen; dit systeem beschikt over materiaal van MIT, Harvard, Berkeley en de Uni-versiteit van Texas. Argarwal doet niet aan understatement: “Hierdoor wordt het onderwijs opnieuw uitgevonden. Universiteiten zullen dras-tisch veranderen. Wereldwijd wordt het onderwijs democratischer. Het is de grootste innovatie op onderwijsgebied van de afgelopen 200 jaar.” De laatste belangrijke vernieuwing, zegt hij,was

“vermoedelijk de uitvinding van het potlood”. Over tien jaar hoopt hij een miljard studenten op de hele wereld te bereiken. “Wij hebben er zonder enige reclame in vier maanden 400.000 aangetrokken, dus denk ik niet dat het onrealistisch is.” Ruim 155.000 studenten volgden de eerste cursus die hij gaf, onder wie een hele klas kinderen in Mongolië. Dit jaar, zegt Argarwal, is alles veranderd. Er is geen weg terug. “Dit is het jaar van de om-wenteling.”

Het is de grootste

innovatie op

onderwijsgebied

van de afgelopen

200 jaar

Udacity, Coursera en EdX zijn de drie grote spelers, alle drie gevestigd in de VS en met de middelen van grote, pres-tigieuze en rijke instellingen en bedrij-ven achter zich.Echter, elders zijn er op lager niveau meer initiatieven die laten zien welke kracht er in de verbinding van tech-

nologie en onderwijs schuilt. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld is Dr Math een pionierinitiatief dat jonge mensen door

mobiel kwaliteitsonderwijs krachtiger wil maken. Vrijwillige adviseurs regis-treren zich om vragen te beantwoor-den en via MXit, een mobiel mede-delingsplatform hulp te bieden. Ruim 30.000 scholieren van basisscholen en voortgezet onderwijs in heel Zuid-Afri-ka hebben zich hiervoor ingeschreven. Het systeem is gekenmerkt door de persoonlijke benadering: hoewel het een online massatool is, worden de studen-ten één op één begeleid. Een maand geleden schreef ik mij in voor een van de Coursera-cursussen: een inleiding tot genetiek en evolutie, gegeven door Mohamed Noor, profes-sor aan de Duke Universiteit. Anders dan bij Udacity hebben de cursussen bij Coursera een startdatum en lopen volgens een tijdschema. Alleen ikzelf, Noor en mijn 36.000 klas-genoten. Wij komen overal vandaan: Kazachstan, Manila, Donetsk, Irak. Zelfs Middlesbrough. Als ik naar de eerste video’s zit te kijken en het grijn-zende enthousiasme van Noor bewon-der, ben ik nog niet ondersteboven. Is dit echt de toekomst van het onderwijs? Eigenlijk zijn het gewoon video’s van

colleges. Er moet cursuswerk worden gedaan, maar ik ben journalist. Ik be-kommer mij niet om een uiterste termijn

totdat het koude zweet van een drei-gende ramp mij uitbreekt. Ik besteed er geen aandacht aan. En dus duurt het een week of wat voordat ik weer naar het klasforum kijk. En dan ben ik wel ondersteboven. Het is er ontzettend druk. Er zijn duizenden mensen die vragen over dominante mutaties en recombinatie stellen – en beantwoorden. En er zijn studiegroe-pen uit het niets ontstaan: een Colum- biaanse, een Braziliaanse, een Rus-

AANTAL STUDENTEN AAN DE KHAN ACADEMY

10 miljoen

Vooruitdenken

60

sische. Er is er een op Skype, en zelfs een paar in het echte leven. En wat zijn die mensen volhardend! Als je een wat gedesillusioneerde leraar bent of zo iemand kent, stuur die naar Coursera: daar zijn mensen die niets liever willen dan studeren. Vier weken later kondigt Noor aan dat hij een Google hangout gaat organi-seren, waar een beperkt aantal men-sen via hun webcams kan meepraten. Richard Herring, treinbestuurder uit Sheffield, is er, slim en alert en pope-lend om Noor te vertellen hoe leuk hij de cursus vindt. En dan Aline, middel-bare scholiere in El Salvador. Zij volgt de cursus omdat zij op een katholieke school zit waar evolutie niet wordt on-derwezen. “En jij bent de beste leraar die ik ooit heb gehad!” zegt zij tegen Noor. Er zijn veel dingen die bij online onder-wijs nog moeten uitgewerkt. Niet op de laatste plaats het feit dat je er geen graad mee behaalt, hoewel een univer-siteit in de VS zojuist heeft verklaard dat hun online studenten punten zullen krijgen

Universiteiten

zullen wellicht

“mengvormen”

aanbieden: een

mengsel van echte

en online colleges

Momenteel volgen de meeste men-sen de cursussen gewoon om nieuwe dingen te leren. “En je krijgt een cer-tificaat, in feite een pdf-bestand, dat niets zegt over de identiteit van de persoon,” zegt Noor. En terwijl com-puters heel goed cijfers kunnen geven voor wiskundevragen, presteren zij veel minder bij het beoordelen van opstellen over literatuur. Wetenschappelijke en

technische onderwerpen zijn sterk ver- tegenwoordigd; doch ook het aantal cursussen bij geesteswetenschappen neemt toe en werkt met volgens Koller

“opmerkelijk succesvolle” beoordelings- technieken door medestudenten. Het belangrijkste is momenteel dat Uda-city, EdX en Coursera cursussen alle gratis zijn. Wanneer ik Koller vraag waarom onderwijs opeens het nieuwe technische wonderkind is geworden, zegt zij:

“Het is net als met de perfecte storm. Het is zoals bij de orkaan Sandy, alles gebeurde tegelijkertijd. Wereldwijd be-staat er een enorme behoefte aan kwa-liteitsscholing. Maar die wordt steeds onbetaalbaarder. Tegelijkertijd is het door de technische vooruitang mogelijk kennis tegen zeer geringe kosten ter beschikking te stellen.” Als je een universiteit bezoekt, is dat met veel immateriële voordelen verbonden. Maar dat zijn de dingen die niets kosten. De scholing maakt het duur. Doch Udacity en de andere maken duidelijk dat dit niet zo hoeft te zijn. Een van de laatste universiteiten die zich in de strijd heeft geworpen, is Edinburgh in Schotland. De instel-ling heeft afspraken met Coursera gemaakt en gaat vanaf januari zes cursussen aanbieden, waarvoor al 100.000 studenten ingeschreven staan. Oftewel viermaal zoveel als er nu aan de universiteit studeren. Deze keer ga ik echter geen online maar een echt college bijwonen: in de oude ana-tomiecollegezaal van de Universi-teit van Edinburgh, een steil hellend auditorium dat sinds de 19e eeuw in gebruik is. Destijds stond er een sectie- tafel in het midden. Nu staat er alleen Mayank Dutia, professor systeemneu-rofysiologie, die over het binnenoor spreekt. Hij is een van de eerste academici die gaan meewerken aan de Coursera cursussen die in januari be-ginnen, hoewel hij ook voor de echte versie pleit: “Universiteiten zijn bij-zondere plekken. Wat wij hier doen, gaat online niet lukken. Het is gewel-

dig om les te krijgen van een wereld-capaciteit op het betreffende gebied. Of te praten met iemand die al zijn hele leven aan dit onderwerp werkt. Dat is niet te vervangen.” Inderdaad. Maar de nieuwe websites werpen vra-gen op over het hoe en waarom van een universiteit. En over de betaal-baarheid ervan. Argarwal ziet een toekomst voor zich waarin universi-teiten wellicht “mengvormen” zullen aanbieden: een mengsel van echte en online colleges. De genoemde websi-tes zijn pas enkele maanden oud. Zij zijn nog bezig de grondslagen uit te werken. Op het ogenblik zal er bij universiteiten niets veranderen. Maar wie weet hoe zij er over 10 jaar uit zul-len zien? Tien jaar geleden dacht ik dat er altijd kranten zullen blijven bestaan. Dat niets een boek kon vervangen. En dat KITT, de zelfsturende auto van Da-vid Hasselhoff in Knight Rider, slechts een fantasieproduct was.

voestalpinefeiten

Met bijna 1300 jonge mensen, daarvan zo’n 800 op Oosten-rijkse locaties, is voestalpine de grootste industriële opleider van leerlingen in Oostenrijk. Ook op internationale locaties, zoals bij-voorbeeld Engeland, hebben wij reeds eigen opleidingscentra in het leven geroepen.Wij investeren consequent in bijscholing en maken daarvoor ook actief gebruik van diverse onlinemedia om onze 45.000 medewerkers op de hele wereld in netwerken met elkaar te ver-binden. Tevens onderhouden wij human resources programma’s voor talentstimulering, onder-steuning van gezinnen, individu-ele work-life balance en talrijke andere programma’s.

Vooruitdenken

63

Nieuwsgierig blijvenIdeeën realiteit laten worden.

64

Uitvindingen die geen ingang hebben gevonden... en waarom – die lastige details

66

Trends bij visuele effectenThe Dark Knight, Avatar en dergelijke

70

Kleine details, grote werkingOnbekende uitvindingen die het leven gemakkelijker maken

72

Het koloniseren van de ruimteHoe een ruimtepak commerciële ruimtereizen mogelijk maakt

74

Expo 2015Voorspellen wereldtentoonstellingen onze toekomst?

Als wereldwijd verband van onafhankelijke specialisten brengen wij voor elk project de juiste koppen en competenties bijeen en bieden een maximum aan ervaring en knowhow. Zo maken wij op velerlei manieren voorsprong

en vooruitgang mogelijk en stellen daarmee ook het succes van onze onderneming zeker.

64


Te riskant – de Jetpack

Voordat R&B held R. Kelly dacht dat hij kon vliegen, werd er een innovatief apparaat uitge-vonden waarmee mensen door de lucht konden suizen: de jetpack. Maar dit product is letterlijk nooit van de grond gekomen. Stelt u zich maar eens voor hoe de stad waar u woont, eruit zou zien als iedereen een jetpack gebruikte... om bang van te worden, nietwaar? Geen enkele ver-zekeringsmaatschappij bleek dan ook bereid het gebruik van jetpacks te verzekeren voor mensen die vliegend naar hun werk wilden gaan.

Te zwaar – de amfibische fiets

Nu we het over individueel transport hebben – wat denkt u van een fiets waarmee u te land en te water kunt rijden? In de jaren dertig was een prototype van een amfibische fiets al uitgevon-den. Maar tot dusver is men er niet in geslaagd deze fiets van zijn overgewicht te ontdoen. De door twee Chinese designstudenten ontworpen amfibische fiets heeft de Internationale Fietsde-signwedstrijd gehaald, maar tot massaproductie kwam het niet. Door de elementen waarmee de fiets kan drijven, is hij te zwaar om aan land te rijden, en omgekeerd.

Uitvindingen die geen ingang hebben gevonden

TEKST Remo Bitzi IllUSTRATIES Benedikt Rugar

Mensen zijn verbazingwekkend vindingrijk. Alleen

al in de Verenigde Staten worden 1000 octrooien

per dag geregistreerd, in China driemaal zoveel.

Toch ontwikkelt niet elk slim idee zich tot een

massaproduct, en uit de volgende voorbeelden

moge blijken waarom sommige uitvindingen niet

ver komen.

65


Te ongezond – de röntgen-schoenenpasmaschine

Röntgentechnologie ontstond in de jaren twin-tig, en het leek zinvol ermee in schoenenwinkels te gaan werken. Stelt u zich voor: u ontdekt een fantastisch paar schoenen … de prijs is goed … ze passen … maar u kunt niet besluiten. De röntgen- schoenenpasmachine zal u overtuigen – een geniaal product! Niet helemaal. Helaas ontdek-te men in de jaren veertig dat röntgenstralen schadelijk zijn voor het menselijk lichaam; dus moeten wij deze lastige beslissing weer zelf ne-men als wij schoenen kopen.

Te prijzig – vierkante watermeloenen

De ruimte in supermarkten is duur, en er wordt veel gestapeld. Wat je niet kunt stapelen verspilt ruimte en dus geld. Japanse voedseltechnici wachtten niet tot de evolutie dit probleem oplost, dus ontwikkelden zij vierkante watermeloenen. Voor deze efficiëntere versie, die ook nog mak-kelijker te schillen was, had je slechts een vier-kante plastic doos nodig waarin de meloenen moesten groeien. Maar de meloenen werden te duur en daardoor onverkoopbaar.

Te irritant – het perpetuum mobile

In de achtste eeuw sprak een Indische astro-noom over een machine die zonder externe energiebron eeuwig kon blijven draaien – een perpetuum mobile. Ook vele anderen wijdden zich aan dit probleem. Ondanks het feit dat een perpetuum mobile wegens wrijvingsverlies van-uit technisch oogpunt onmogelijk is, kregen uni-versiteiten massa’s dissertaties over dit onder-werp binnen. Daarom neemt de Franse Aca- demie der Wetenschappen bijvoorbeeld sinds 1775 officieel geen notitie meer van schriften die hierover worden ingediend.

67

De beste manier om een droom te onthouden, is dat je hem meteen na het ontwaken opschrijft.

Deze alternatieve werkelijkheden lij-ken slechts kleine ogenblikken in de tijd. Er zijn echter mensen die deze dro-men onze werkelijkheid in brengen; zij worden visual effects (VFX) supervisors (hoofd visuele effecten) genoemd.A Trip to the Moon van George Méli-ès uit 1902 staat bekend als de eerste rolprent waarin miniatuurmodellen te zien waren, in feite het eerste voorbeeld van visuele effecten. Méliès legde de lat hoog voor de komende generaties, en hij zou trots zijn als hij kon zien wat er nu in films gebeurt.Als je 110 jaar verder gaat, wordt dui-delijk wat VFX heeft bereikt. Avatar, Inception, Dark Knight en Hell Boy – al-lemaal voorbeelden van epische schep-

pingen dankzij huidige VFX technolo-gie, waardoor Space Odyssey van 2001 er gedateerd uitziet. In de film “De Tien Geboden“ uit 1956 is er een scène waarin Charlton Heston als Mozes de zee uiteen splijt. Regisseur Cecil B. DeMille bereikte dit effect door 1,4 miljoen liter water in een tank te gieten en de opname vervolgens ach-terwaarts te laten lopen. En denk eens aan de jaren zeventig, toen VFX pionier John Dykstra en zijn team bij Star Wars hun ambitieuze film zonder deze technologie moesten ma-ken; dus vonden zij hem gewoon uit. Zo ontstond met de stop-motioncamera de ’Dykstraflex’, waarmee verschillende elementen met dezelfde camerabeweging gefilmd kunnen worden.Thans is de VFX industrie een bloei-ende bedrijfstak met talrijke hardwer-

kende, gepassioneerde en onbevreesde nonconformisten. Mensen die grenzen

Trends bij visuele effecten

TEKST Ari Stein FOTO’S avid James / Warner Bros / David James / Bureau L.A. Collection / Corbis,

ScanlineVFX

The Dark Knight, Avatar en dergelijke

ZOVEEL LITER WATER WAS ER NODIG VOOR HET EFFECT VAN EEN

SPLIJTENDE ZEE

1,4miljoen


68

verleggen, maar inzien dat zij door noodzakelijkheden, zoals tijd en geld, gebonden zijn; zonder die twee on-zichtbare factoren zouden de meeste films niet worden gemaakt.

“Je moet enorm creatief en uniek zijn om te overleven”, zegt Paul Butterworth, mede-oprichter van het Australische VFX bedrijf FUEL VFX en VFX super-visor voor films als Prometheus en Thor.Twintig jaar geleden verhuisde Butter-worth van Australië naar het Verenigd Koninkrijk. Toen hij er begon, was er slechts een handvol VFX mensen in het land. Nu zijn het er duizenden. Over de veranderingen in de branche zegt But-terworth: “Er komt veel technologie bij

kijken, maar het blijft handwerk, waar vaardigheid voor nodig is. Daarom vor-men de medewerkers de grootste kos-tenpost bij een film.”Dankzij welk gedeelte van deze tech-nologie kunnen VFX supervisors hun equivalent van het splijten van de zee creëren? Butterworth zegt: “Je hebt nog steeds geweldige wetenschappers en dergelijke nodig om de high-tech te ontwikkelen. Onder ongebruikelijke omstandigheden hebben wij wellicht golven in zee nodig die op een bepaal-de manier breken; bij Prometheus heb-

ben wij met een grote vloeistofsimulatie een heelal gebouwd.” Vloeistofsimulatie zorgt voor een spec-taculair effect op het scherm, omdat daarmee vloeistoffen, gassen en vuur worden nagebootst, net als het heelal in Prometheus. Maar de basis van al deze scènes wordt gevormd door veel gecompliceerde wiskunde. Door hun unieke fysische eigenschappen is het effect van vloeistoffen moeilijk te be-reiken; daarom zijn er lang vóór het bestaan van computers decennialang wiskundige modellen ontworpen, en de vroege pogingen tot computersimulatie waren zeer onrealistisch. Pas toen in de jaren negentig de rekenkracht enorm

toenam, werd semi-realistische simula-tie een feit. Sindsdien heeft de techno-logie zo’n snelle vooruitgang geboekt dat er pakketten te koop zijn die je op een VFX suite aansluit, maar er is nog steeds een bekwame operator vereist om ze ten volle te benutten. Butterworth herinnert zich: “De eerste keer dat David (Michael Fassbender) op een knop drukt, het universum start en erin stapt, is heel bijzonder. Je ziet de sterren, gassen en nevels verschij-nen, en wij zagen voor het eerst de maan Zeta II in zijn positie draaien. Wij

Tijdlijn

1982

1990

1995

2009

Eerste volledig computer-gegenereerde beeld in een speelfilm(Star Trek II Genesis Effect)

Eerste poging motion capture voor een speelfilm te gebruiken, uiteindelijk vervangen door rotoscopen (Total Recall)

Eerste volledig computer-geanimeerde film (Toy Story)

Full performancecapture (Avatar)

Scène uit Cloud Atlas, © ScanlineVFX


69

zeiden tegen elkaar: “Wow, dat is een orrerie!“ En de toekomst? De technologie is de-zer dagen indrukwekkend, maar de zoektocht naar perfectie gaat gepaard met voortdurende geleidelijke verbete-ringen en een streven naar de volgende grote stap voorwaarts .Een van de bedrijven die deze verbe-teringen teweeg heeft gebracht, is het Duitse VFX-bedrijf Scanline. Hier heeft men enkele opvallende visuele effec-ten in films van deze eeuw gecreëerd, zoals 300, 2012 van Roland Emmerich en Avengers, en is toonaangevend bij vloeistofsimulatie.

Je moet enorm

creatief en zo uniek

mogelijk zijn om

te overleven

Het bedrijf realiseert zich niet alleen welke veranderingen er plaatsvinden, maar ook dat VFX in elke film onmis-baar zijn geworden. CEO Ismat Zaidi zegt: “Geen film kan meer zonder deze effecten. Sommige houden het simpel, andere laten meer zien; een voorbeeld is Cloud Atlas, waar wij aan hebben mee-gewerkt. 15 of 20 jaar geleden zou zo’n film niet mogelijk zijn geweest.“ Tech-nologie stuwt de branche voorwaarts en heeft voor een stukje bevrijding gezorgd, maar vreemd genoeg zetten veel mensen daar vraagtekens bij. Hoe realistisch kan een film worden? Waar gaat al deze fantastische en “radicale“ VFX technologie heen? De uitdrukking die de mensen in de branche verontrust, is “Uncanny Valley”. Een plek waar mensen niet thuishoren, waar CGI (computer-generated imagery) en live ac-tie zo naadloos in elkaar overgaan dat mensen worden vervangen door digi-tale acteurs, zoals reeds tot op zekere hoogte in Benjamin Button en Polar Express gebeurde. Als wij ooit op dat

punt belanden, zal dat vast een vreem-de plek zijn, maar ook is het zeker dat er altijd mensen nodig zullen zijn. Wij rekenen op hen om de films te ma-ken, te scheppen en te gaan zien.Voor deze fantasiemakers gaat het niet om de nieuwste kant-en-klare oplossing, Flame software of renderingsnelheid, het gaat om echte mensen en emoties. Zij zijn in feite de onderschatte helden van films. Wanneer kwam u voor het laatst uit een bioscoop met lof voor de VFX mensen in plaats van een acteur of regisseur? Glass herinnert sich een ogen-

blik in de schijnwerpers: “Een gewel-dig moment was toen wij [...] in Toronto bij de première van Cloud Atlas van het publiek een 37 minuten lange staande ovatie kregen.”Met al dit nieuws over di-gitale acteurs en futuristische technolo-gie bevinden wij ons op een merkwaar-dig tijdstip. Toch herinnert Zaidi ons graag aan de leuke kantjes. “Het was bijzonder om wekenlang Johnny Depp op onze schermen te hebben terwijl wij aan Pirates of the Caribbean werkten.” De “Valley” lijkt momenteel nog ver weg.

Cloud Atlas vóór: filmen voor een groen scherm, © ScanlineVFX

Cloud Atlas na: geanimeerde achtergrond, in groen scherm geplaatst


70

Voetbalschoenen

Vanaf hun oorsprong in Engeland tot aan de gestroomlijnde modellen van nu zijn in voetbal-schoenen vele kleine uitvindingen verenigd. In de jaren vijftig verving men het rundleder door lichter kangoeroeleder, en later kregen de schoenen zolen van kunststof of koolstofvezel, wat ze nog lichter maakte. Nu is alles aan de schoen geoptimaliseerd om specifieke functies te verbe-teren. Zo zorgen de rubber randen binnen aan de bovenzijde voor betere wrijving en baldraai-ing, wat de precisie bij het schieten verbetert. Toekomstige ontwikkelingen, zoals afneembare noppen, maken de schoenen nog lichter, aan-pasbaar en veiliger.

Fietswiel

Fietsen lijken banaal, maar toch heeft elke con-tour, schroef en spaak een specifieke functie. Neem bijvoorbeeld de wielen. Zij lijken mis-schien op de ouderwetse houten wielen, met spaken die onder druk stonden, maar moderne fietswielen keren dit systeem om door alle spa-ken constant gespannen te houden, waardoor zij lichter worden. In omkering van de gebrui-kelijke logica wordt de wielnaaf boven aan de velg opgehangen, terwijl de wielvorm behouden blijft omdat de spaken de velg naar de naaf toe trekken. Door slechts één detail te veranderen is het wiel letterlijk opnieuw uitgevonden. Bottenschudder, ca. 1870 uit Frankrijk,

© Plotnikov/Dreamstime.com

Adidas voetbalschoen model “Uwe

Seeler”, het eerste

paar voetbalschoenen van M.

Rummenigge, 1970,

© M.Rummenigge/fussball-raritaeten.de

Nike Mercurial Vapor IX, Christiano Ronaldo

© nikeinc.com

Fiets van Stevens, officiële sponsor van Stefan Nimke,

wereldkampioen teamsprint in 2011 en tijdrit in 2012,

© STEVENS Bikes


Kleine details, grote werking

TEKST Lucas Frost FOTO’S M.Rummenigge / fussball-raritaeten.de, nikeinc.com, Plotnikov / Dream-

stime.com, STEVENS Bikes, Stöckli, iStockphoto.com / David Morgan, www.guitarvillage.co.uk, www.

guitarbitz.com, Washington State Archives, Puget Sound Branch, Port of Seattle Photograph Collection

Soms blijken de kleinste dingen later de grootste

invloed te hebben; maar vaak lijken zij zo

onbeduidend dat de invloed die zij op ons leven

hebben, wordt onderschat. Laten wij eens naar vijf

briljante, vanzelfsprekend schijnende uitvindingen

kijken.

71

Elektrische gitaar

In de jaren twintig hadden jazzgitaristen een probleem. In de toen populaire bands werden zij steeds minder hoorbaar naast de alsmaar luide-re hoorns en percussie-instrumenten. Doch con-ventionele microfoons konden het volledige fre-quentiespectrum van gitaren niet opnemen. De oplossing bleek de elektromagnetische toonop-nemer. Door fijn koperdraad rond een magneet te wikkelen wordt elektrische stroom opgewekt wanneer daarboven een stalen snaar trilt. Dit elektrische signaal kan door een versterker wor-den geleid, met een voller en harder geluid en allerlei effecten als gevolg. Dankzij een stukje metaal ontstond de elektrische muziek.

Ski’s

Ski’s worden al eeuwenlang voor transport en sport gebruikt en hebben steeds dezelfde vorm – lang en smal – behouden. De binding echter, waarmee de ski aan de skiër vastzit, is radicaal veranderd. Om het aantal ski-ongevallen te vermin-deren zorgen moderne DIN-bindingen ervoor dat de ski loslaat wanneer er door een vallende skiër voldoende zijwaarts moment wordt uitgeoe- fend. Ook de vorm van de ski is aangepast. De sterk getailleerde paraboolski met brede uitein-den heeft veel efficiëntere draai-eigenschappen. Daardoor is hij niet alleen gemakkelijker te con-troleren, maar ook sneller bij het slalommen.

Containertransport

Door de explosieve toename van de handel in de 20e eeuw was een volledige herstructurering van de transportlogistiek vereist. De “intermo-dale container” kan over water, spoor en wegen worden vervoerd; dat zou echter zonder één be-langrijk element – de twistlock – niet mogelijk zijn. Dit mechanisme zorgt voor een veilige ver-binding tussen container en transportmedium of met andere containers, zodat zij gestapeld kun-nen worden. Een stalen pen valt in een gat in de vier hoeken van de container en wordt vervol-gens 90 graden gedraaid, zodat hij vastklikt. Een opmerkelijk simpele oplossing voor een echt globaal vraagstuk.

Fender, Kurt Cobain Jaguar: gemaakt op basis van

een 1965 Jaguar waarop Cobain vroeg in de jaren 90

speelde © guitarbitz.com

Smiths Cove Terminals, Port Seattle,

ca. 1919, © Washington State

Archives, Puget Sound Branch, Port of

Seattle Photograph Collection

Antieke ski, hout en metaal, ca. jaren

1930, © iStockphoto.com/David Morgan

Gibson 70e verjaardag John

Lennon J160E Museum,

© guitarvillage.co.uk

Containerschip, Nederland 2012,

© Christoph Dammast

Stöckli ski's, officiële sponsor van Mike Schmid, olympisch

kampioen skicross in Vancouver 2010, © Stöckli


72

Het koloniseren van de nieuwe ruimte

TEKST Johanna Bloomfield IllUSTRATIES © Benedikt Rugar

Hoe een ruimtepak commerciële ruimtereizen

mogelijk maakt

1 Brandwerend en windvertragend

Het pak bestaat uit een enkele laag hitte-

verzegelend nylon, dat brand- en windver-

tragend is.

2 Inwendige membraan

De inwendige membraan wordt tijdens de

herintrede in de atmosfeer of bij vermin-

derde cabinedruk met zuurstof opgebla-

zen om druk op de buik te leveren en de

bloedcirculatie in stand te houden.

3 Geweven steunbanden

De geweven steunbanden verminderen de

volumeverandering en uitzetting van het

pak onder maximumdruk en geven daar-

door meer bewegingsvrijheid.

4 Draagbare ventilatie-unit

Dit is de O2-inlaat. De draagbare ventilatie-

unit is een manueel apparaat dat het pak

van O2 voorziet en voor het koelen en re-

circuleren van zuurstof wordt gebruikt.

1

2

3

4


73

Sinds bekend werd gemaakt dat het spoedig mogelijk zal zijn dat mensen van de aarde naar ko-

loniën op de maan en Mars verhuizen, vraagt de gemiddelde mens zich wel-licht af: “Leef ik in een sciencefiction-roman?” In werkelijkheid wordt aan de vraag naar commerciële ruimte-explo-ratie voldaan door de nieuwe rijkdom van een snelgroeiende groep onderne-mers. Deze industrie, “Nieuwe Ruimte” genaamd, wil het heelal door middel van particulier gefinancierde onderne-mingen toegankelijk maken. Er wordt niet alleen een gewichtloos experimen-teerterrein voor aankomende kosmo-nauten ter beschikking gesteld, maar ook het gebruik van innovatieve en kos-tenefficiënte ruimtevaarttechnologieën geïmplementeerd. Naarmate de finan-ciering voor overheidsinstanties zoals de NASA is teruggebracht, is het engage-ment van buitenaf toegenomen; daar-door is een gemeenschap van bedrijven ontstaan die voornemens is mensen ver de ruimte in te brengen.Voordat wij ons een massale exodus naar maankoloniën kunnen voorstellen, dienen wij te bevatten wat deze bedrij-ven feitelijk aanbieden. Wat “ruimte” wordt genoemd, begint in feite 97 ki-lometer boven het aardoppervlak. Om in een omloopbaan te komen moet een ruimteschip een hoogte van 160 tot 320 kilometer en een minimumsnelheid van 28.000 km/u of mach 23 (23 x de snelheid van het geluid) bereiken. Een andere mogelijkheid is een suborbitale vlucht, waarbij je tot de “rand van de ruimte” opstijgt en daar gewichtloos-heid, een overweldigend uitzicht op de aardkromming en de oneindige zwart-heid van de ruimte ervaart. De vraag is dus … Hoe ver wilt u gaan?U kunt voor een “Zero-G” ruimtevlucht kiezen, waarbij u zich nog binnen de atmosfeer van de aarde bevindt, maar toch gewichtloosheid ervaart. De onver-schrokkener kosmonaut gaat voor de suborbitale vlucht van Virgin Galactic. Het ruimtevaartuig van Virgin kan 6 klanten en 2 piloten vijf minuten ge-

not aan de rand van de ruimte schen-ken. Terwijl het toestel steiler opstijgt dan een conventioneel vliegtuig, erva-ren de passagiers extreme acceleratie en daarna een periode van gewicht-loosheid. Zit er een addertje onder het gras? Be-halve het bedrag van US$ 200.000 is voor deze reizen medische en psycholo-gische training vereist. Reisziekte en on-voldoende psychologische bereidheid zijn niet zo gemakkelijk in drie dagen te overwinnen, omdat astronauten nor-maal gesproken duizenden uren trai-ning ondergaan voordat zij een ruim-tevlucht maken!

De vraag is dus:

hoe ver wilt u gaan?

Een van de belangrijkste dingen die een passagier nodig heeft om de atmosfeer te kunnen verlaten, is het Intra Vehicu-lar Activity (IVA) drukpak, een draag-baar survivalsysteem dat in het toestel wordt gedragen en bij dalende druk in de cabine bescherming biedt. Het be-staat uit een brandwerende en wind-vertragende buitenzijde, een inwendi-ge membraan, geweven steunbanden en een draagbare ventilatie-unit. De membraansteun gaat de G-krachten tegen die op het lichaam werken, en kan met knoppen aan de binnenzijde worden afgesteld. De handschoenen en helm zijn met metalen flenzen aan het pak bevestigd.Twee ondernemingen die geavanceer-de IVA pakken fabriceren, zijn Final Frontier Design en Orbital Outfitters. Nikolay Moiseev, Russische ruimte- pakontwerper, en Ted Southern, expert op het gebied van special effects en kostuums, richtten in 2010 samen FFD op. Bij hun 3G Next Generati-on pak zijn de membraan en steun in een eenlaags drukkledingstuk geïnte- greerd, voor de prijs van US$ 50.000. Hun eerste klant is Zero2Infinity. Dit be-drijf heeft een met helium aangedreven

ballon geconstrueerd, die 4 passagiers tot 118.000 voet hoogte kan brengen. Chris Gilman, ook iemand uit de special effects branche, richtte in 2006 Orbital Outfitters op. Het Industrial Suborbital Space pak (IS3) van OO is een nood-be-manningspak dat volgens Gilman “in geval van nood een mensenleven moet kunnen redden en er tevens voor moet zorgen dat hij/zij er goed uitziet en zich prettig voelt.”Wat betekent dit voor de directe toe-komst van de Nieuwe Ruimte-indus-trie? Terwijl de CEO van SpaceX, Elon Musk, erover praat menselijke bescha-vingen op Mars te vestigen, beginnen wij met de aankomst van het eerste on-bemande commerciële ruimtevaartuig bij het internationale ruimtestation ISS in 2012. Er worden sensationale dingen verteld over orbitale hotels en ruim-teliften; toch zit er een waarheid in de toekomst van particulier gefinancierde reizen naar de ruimte. Door het enga-gement van Richard Branson tot en met voormalige Apollo bazen belooft de Nieuwe Ruimte onconventionele alter-natieven, waarmee wij niet alleen onze sciencefictionfantasieën kunnen uitle-ven, maar wellicht ook energiebronnen zullen ontdekken die een vervanging kunnen zijn voor de eindige voorraden op de aarde waar wij thans wonen.

MINIMUMSNELHEID IN KM PER UUR WAARMEE EEN RUIMTESCHIP

IN EEN OMLOOPBAAN ROND DE AARDE KOMT

28.000


75

Expo 2015TEKST Paul Sullivan FOTO’S Paul Furst, Victoria and Albert Museum / London,

Cheng Min / Xinhua Press / Corbis, Wojtek Gurak, Expo Milan

Naarmate de plannen voor de Wereldexpo 2015

in Milaan vorderen, neemt Paul Sullivan de

ontwikkeling van een van’s werelds grootste

wereldwijde platformen voor dialoog en innovatie

onder de loep…

76

Stelt u zich een leven voor waar-bij de moderne wereldwonde-ren niet via uw laptop, smart-

phone of ander technisch apparaat bij u komen, maar u erheen moet gaan. Tot vrij kort geleden was dat inderdaad het geval: vanaf de eerste Wereldten- toonstelling in 1851 moesten de men-sen een reis per trein, schip of zelfs te voet aanvaarden om voor het eerst re-volutionaire wonderen zoals Belgische wafels, de elektrische tandenborstel of computers te aanschouwen.

“Het lijkt een confrontatie van producten, maar is een confrontatie van uto- pieën,” schreef Victor Hugo enthousiast in de catalogus voor de Exposition Universelle in Parijs in 1867; die uit-spraak bleef voor de Wereldexpo van kracht sinds de opening in 1851 in het Crystal Palace in Hyde Park, Londen.De Londense expo, geïnspireerd door de Franse traditie van nationale tentoon-

stellingen (vooral de Franse Industrie- tentoonstelling in 1844), was qua am- bitie en wereldwijd bereik de eerste in zijn soort. Het door prins Albert, de gemaal van koningin Victoria, georga- niseerde evenement kreeg de ambiti-euze titel “Grote tentoonstelling van de industriële werken van alle naties” en trok 6 miljoen bezoekers uit 25 landen.

De tentoonstelling was in elk opzicht een groot succes, legde de grondslag voor de volgende (in Philadelphia, Syd-ney, Barcelona, Parijs) en werkt nog steeds door, nu de exposities in landen als Australië, Brazilië, Canada, Japan, Zuid-Korea en China plaatsvinden.

Schijnbaar een

confrontatie van

producten, in

werkelijkheid een

confrontatie van

utopieën

Na de oprichting van de overkoepelen-de organisatie, het Bureau International

des Expositions (BIE) in 1931, vinden de wereldexpo’s of universele expo’s elke vijf jaar plaats en duren zes maan-den. Het BIE ondersteunt tevens inter-nationale expo’s, “minder belangrijke”, drie maanden durende gebeurtenissen tussen de universele expo’s in; de laats-te was in Yeosu (Zuid-Korea). De laats-te Wereldexpo vond plaats in Shanghai

(2010) en trok 73 miljoen bezoekers uit 200 landen – van wie 98% Chinees was. In 2008 kwamen de BIE leden in Parijs bijeen en besloten waar de ex-positie in 2015 zou plaatsvinden: met 86 stemmen (65 voor rivaal Smirne in Turkije) won Milaan, de noordelijkste Italiaanse metropool.

Een groeiend concept

De ontwikkeling van de Wereldexpo ging niet zonder slag of stoot. De New Orleans Fair in 1984, die met de Olym-pische Spelen in Los Angeles moest concurreren en waar grote tentoon-stellingsstukken ontbraken, liep uit op een faillissement, zodat de Amerikaan-se regering moest bijspringen; deze is sindsdien terughoudend bij het Wereld- expo-gebeuren. Maar de successen wegen op tegen negatieve aspecten. In Europa en de VS zorgden de tentoonstellingen na de oorlog voor duizenden banen, waarbij bijvoorbeeld Seattle door de Expo van 1962 bekend werd. De nu beroemde Space Needle in deze stad, die voor de expo is gebouwd, ver-wijst naar de architectonische nala-tenschap van het evenement, die al in 1889 met de bouw van de Eiffeltoren voor de Parijse Expo begon. Metter-tijd zijn het perspectief en de belan-

AANTAL BEZOEKERS BIJ DE EXPO 2010 IN SHANGHAI

73 miljoen

Crystal Palace, Grote Tentoonstelling van 1851, © Paul Furst


77

gen van de Expo-traditie gegroeid, waarbij het koloniale 19e-eeuwse ver- dween en de focus zich naar cultuur, nationaal imago en de dialoog tussen landen over de huidige problemen van de wereld verplaatste. Sinds 1994 staan het milieu en duurzame ontwikkeling officieel centraal: de Expo van 2010 in Shanghai werd bijvoorbeeld rond het onderwerp “Betere stad, beter leven” gebouwd en hield zich met actuele ur- banisatieproblemen bezig, terwijl Yeo-su 2012 zich op “Oceanen en kusten” richtte.

Het streven dat

iedereen gezond,

veilig en voldoende

voedsel en water

dient te hebben

Expo Milano 2015 wijdt zich aan het wereldwijd urgente onderwerp “De pla- neet voeden, energie voor het leven”. Circa een miljard mensen lijden hon-ger, en evenzoveel mensen zijn (veel) te zwaar. De Expo 2015 stelt zich ten doel deze punten onder de aandacht te brengen en het zoeken naar een oplos-sing te stimuleren; in het middelpunt staat voedsel en het streven dat ieder-een gezond, veilig en voldoende voed-sel en water dient te hebben.Italië is voor zo’n discussie uitermate geschikt. De Italiaanse voedingsindus-trie (de op één na grootste industrie van het land) telt 36.000 familiebedrij-ven en middelgrote ondernemingen, met een half miljoen banen en een jaar- omzet van ruim € 100 miljard. Tevens zetelen hier de drie UNO agentschap-pen die zich met voeding, landbouw en honger bezighouden: de Food and Agriculture Organization (FAO), het World Food Program (WFP) en het In-ternational Fund for Agricultural Deve-lopment (IFAD).

Het is duidelijk dat Expo Milano 2015 voor de Italiaanse investering in de toe-komst staat. Het wordt het eerste groot-schalige evenement in het land na een lange economische wereldcrisis. Het is een unieke mogelijkheid om het finan-ciële stelsel te steunen en de economie klaar te maken voor de toekomst. De Ita-liaanse regering heeft haar steun voor de Expo 2015 meermalen bevestigd, en dit evenement zal de regio verder mo-derniseren. “Italië en haar regering, de

plaatselijke overheid, burgers en be-drijven staan met hun befaamde organi- satietalent en creativiteit helemaal achter de Expo Milano 2015”, luidt het commentaar van Mario Monti, premier tijdens de internationale vergadering van deelnemende landen in oktober 2012. “Men gaat helemaal voor het succes van het evenement en het be-lang van het onderwerp van de Expo, dat kort gezegd luidt: geen verspilling.”

Deens paviljoen, Shanghai Expo 2010, © Wojtek Gurak

Openingsceremonie, Expo 2010 in Shanghai, © Cheng Min/Xinhua Press/Corbis


78

Een baken-expo

Tot dusver heeft een recordaantal van 113 landen toegezegd aan de Expo 2015 te zullen deelnemen en 18 lan-den hebben het deelnemingscontract ondertekend, daaronder China, Rus-land, Turkije, Duitsland, Zwitserland, de Verenigde Arabische Emiraten en Thailand. Duitsland heeft een investe-ring van 45 miljoen euro toegezegd; China, aangemoedigd door het succes van Shanghai, verklaarde dat men meer dan een miljoen Chinese bezoe-kers verwacht; Zwitserland, dat zijn ei-gen paviljoen al heeft geëxposeerd, en de VAE gaan elk zo’n 100 miljoen US dollar investeren.

Het gebeuren zal in

het centrum staan

van een innovatief

netwerk van zachte

en duurzame

mobiliteit

Tot dusver verwacht men ca. 20 miljoen bezoekers, de meesten uit Euro-pese landen. Het terrein, ten noordwes-ten van het centrum gelegen, wordt in samenwerking met befaamde archi- tecten zoals Stefano Boeri, Ricky Bur-dett en Jacques Herzog bebouwd en moet een baken op het gebied van mili-euduurzaamheid worden. 80% van het bouwmateriaal voor de paviljoens is gerecycleerd, en op het terrein zullen ruim 10.000 soorten planten en struiken staan. Het complex is met treinen en de metro te bereiken en de bezoekers worden aangemoedigd van elektri-sche auto’s en gemeenschappelijke auto’s en fietsen te gebruiken. Meer nog, het gebeuren zal in het centrum staan van een innovatief netwerk van zachte en duurzame mobiliteit, met

verbindingen naar Milaan en de regio. Daartoe behoren 35 kilometer fietsen wandelpaden, parken en kanalen. Om de technologie van de “slimme stad” volgens de stand van de techniek mogelijk te maken, heeft de Expo samen-werkingscontracten met plaatselijke be-drijven afgesloten, die netwerken voor mobiliteit en IT infrastructuur gaan le-veren, waarmee onder meer mobiele ti-cketreservering en betalingen mogelijk zijn. Verder zijn er slimme oplossingen voor bezoekers en bestuur, ontwikke-ling en beheer van de website, bedrijfs-leiding, onderhoud, spraak- en datacon- nectiviteit en verkeer. Overeenkomstig de Expo verplichting zowel te amuseren als te vormen, komt er een 14.000 m² groot biodiversiteitspark, een openluchttheater voor 11.000 toe-schouwers, een meerarena met een ex-tra capaciteit van 20.000 staanplaatsen voor toeschouwers van watershows, con- certen en uitvoeringen, en een kinder-park. Bovendien zullen er voortdurend dialogen plaatsvinden in de vorm van workshops, presentaties en debatten. Een belangrijke vraag is of expo’s weer-

geven hoe wij over de toekomst den-ken, of in feite tekenen van toekomsti-ge ontwikkeling zijn. Men zou beide stellingen kunnen onderschrijven. In Shanghai 2010 waren er in een toe-

komstpaviljoen beelden van toekomst- vormen te zien die door eerdere visies, van Blade Runner tot Metropolis, waren voorgesteld. Zij zijn niet gerealiseerd, andere echter wel; van de telefoon, de hoogpresterende stoommachine en gloeilampen tot en met nylon en film. En de belangstelling voor nieuwe uit-vindingen is even groot als vroeger, zoals aan de vioolspelende robots van 2010 in het Japanse paviljoen te zien is.Uit de bezoekersstatistieken en het al-gemene enthousiasme voor de Wereld-expo’s van nu blijkt dat zij ook in de 21e eeuw nog van belang zijn. Zij geven wellicht niet altijd de antwoorden op de problemen die zij opwerpen, maar zij staan voor een globale dialoog waar ve-len wereldwijd reëel aan kunnen deel-nemen – een verfrissend en misschien wezenlijk novum in het tijdperk van on-line interactie.


79

Be ThereBe There

“Wij weten betrouwbaarheid en moed te combineren.”Joe Gantley, Transport Manager, England

www.voestalpine.com

Als perfect gecoördineerd team kunnen wij bliksemsnel reageren zonder ons

doel uit het oog te verliezen. Die volharding, dit plezier om uitdagingen aan te

nemen is typerend voor ons. Wij grijpen de toekomst met beide handen aan.

voestalpine AGvoestalpine-Strasse 1 4020 Linz, AustriaT. +43/50304/15-0F. +43/50304/55-0 www.voestalpine.com

Toekomst · 2017. 9. 8. · nieuwe imago- en merkcampagne uit 2012 wat typerend is voor ons: wij,...

Documents

Transcript of Toekomst · 2017. 9. 8. · nieuwe imago- en merkcampagne uit 2012 wat typerend is voor ons: wij,...