Toegankelijkheid & lokaal sociaal beleid

Stakeholdersforum – Welzijnsoverleg Regio Gent

Didier BoostUniversiteit Antwerpen

OASeS, Master in het Sociaal Werkdidier.boost@uantwerpen.be

Structuur

▪ Terugblik gesprekstafels

▪ (On)toegankelijkheid vanuit een grondrechtenperspectief

▪ Decreet lokaal sociaal beleid

▪ Geïntegreerd Breed Onthaal

2

Terugblik gesprekstafels

3

Terugblik gesprekstafels

Wat moeten we bannen?

• Politieke inbreng inperking uiting signalen (1)

• Apolitiek / technisch (5)

• Te vage en/of foute signalen (4)

4

Terugblik gesprekstafels

Wat moeten we behouden?

Signalenprocedure:

• Toegankelijkheid van lokaal beleid

• Bespreken, analyseren, toewijzen en opvolgen van signalen

• Onafhankelijke ondersteuning door WRG brug tussen beleid enderden

• Redactie van signalen door middenveld

• Klankbordgroep

• Feedback

5

Terugblik gesprekstafels

Wat moeten we behouden?

Inhoudelijk:

• Zowel wijkgericht als stadsbreed

• Herkenbaarheid van de signalen

• Een manier om gehoord te worden

• Het leeft en werkt

Meerwaarde samenwerking:

• Participatie van veel actoren

• Dialoog tussen actoren

• Verbindend vanuit stad naar bovenlokale

• Samen verhaal: iedereen wordt geresponsabiliseerd

6

Terugblik gesprekstafels

Wat kan beter?

Organisatorisch:

• Interne structurering en organisatie

• Weinig overleg tussen verschillende stappen

• Beter informatiesysteem

• Thematische dialoogtafels

• Denkdagen

• Ronde tafels tijdens opmaakfase

• Communicatieproblemen bilateraal oplossen

• Wie regisseert wie?

• Want is doelstelling van regisseursoverleg

• Hoe basiswerkers blijvend motiveren?

7

Terugblik gesprekstafels

Wat kan beter?

Visie & strategie

• Visie over regie bespreken

• Doelgerichtheid:

• Prioriteiten opstellen?

• Hoe meer doelgericht werken?

• Betere strategie naar beïnvloeding (hogere) overheden

• Verbinding met federale en Vlaamse netwerken

• Afstemming lokale strategische planning

8

Terugblik gesprekstafels

Wat kan beter?

Opvolging en communicatie

• Feedback door de regisseurs

• Communicatie rond opvolging van signalen en oplossingen

• Antwoordenbundel

• Terugkoppeling rondpolitiek en beleid

9

Terugblik gesprekstafels

Wat kan beter?

Procedure:

• Signalenprocedure

• Beter onderbouwen van signalen

• Signalen ophangen aan nieuwe ontwikkelingen

• Spanningsveld: signalen hebben tijd nodig om aangepakt te worden

• Bundelingsdagen kunnen efficiënter

• Afstemming wijk en stadsbreed

• Afstemming met Ieders Stem Telt

• Betrekken ervaringsdeskundige in communicatie naar beleid

• Grotere rol klankbordgroep?

• Inbreng academische wereld?

• Meer investeren in sociale coördinatie

• Filter naar beleid = spanningsveld

10

ToegankelijkheidVanuit een grondrechtenperspectief

11

Toegankelijkheid als rode draad…

Wat betekent toegankelijkheid binnen de context van demaatschappelijke hulp-, dienst- en zorgverlening?

▪ Géén eigenschap, maar een permanente opdracht

▪ Hefboom tot een rechtvaardig aanbod waarbij gelijkheid engelijkwaardigheid centraal staan (Piessens, 2008)

▪ Een toegankelijke hulpverlening als de schakel tussen het recht enrechtvaardigheid (Hubeau, 1997)

MAAR:

▪ Recht op hulp- en dienstverlening is in de praktijk een recht metbeperkingen?

▪ Toegankelijkheid kan vanuit verschillende perspectieven wordenbenaderd (Lammertyn, 1998)

12

De facetten van (on)toegankelijkheid

(On)toegankelijkheid wordt beïnvloed door (zie bv. Sannen, 2003):

▪ Organisatorische factoren: kenmerken aan de aanbodszijde van de hulp-,dienst- en zorgverlening, oftewel: de 7 B’s van toegankelijkheid (Hubeau & Parmentier,

1991)

➢ Bekendheid, Bereikbaarheid, Beschikbaarheid, Begrijpbaarheid, Betrouwbaarheid,Betaalbaarheid & Bruikbaarheid

▪ Cliëntgebonden factoren: kenmerken aan de vraagzijde van de hulp-, dienst-en zorgverlening op het niveau van de cliënt en zijn/haar (probleem)situatie

➢ ≠ individueel schuldmodel

▪ Relationele factoren: kenmerken op het niveau van de relatie ensamenwerking tussen de hulpvrager en hulpgever

De drempels op deze verschillende niveaus leggen een hypotheek op dedemocratische belofte van fundamentele gelijkheid en universele socialegrondrechten…

13

Toegankelijkheid vanuit een grondrechtenperspectief…

▪ … omvat meer dan de loutere toegang tot hulp-, dienst- ofzorgverleningsorganisaties

▪ … maar is onlosmakelijk verbonden met een maximale definitie vanonderbescherming

▪ … en is dus geen doel op zich, maar een hefboom tot een maximalerealisatie van sociale grondrechten

▪ … waardoor toegankelijkheid een permanente opdracht is

▪ … waaraan op verschillende manieren wordt gewerkt door praktijk enbeleid:➢ Decreet lokaal sociaal beleid

➢ Geïntegreerd Breed Onthaal

➢ Maar ook signalenbeleid!

14

Signalenbeleid als instrument rond toegankelijkheid

▪ Signalen om lokale behoeften te expliciteren:➢ Door praktijkwerkers of cliënten opgemerkte…➢ Terugkerende persoons- en situatie overstijgende problemen …➢ Die vragen om structurele oplossingen over sectoren heen

▪ Signalenbundel:➢ Belangrijke tool van lokaal welzijnsbeleid Gent, waar toegankelijkheid eveneens

centraal staat➢ Een product van intersectorale samenwerking

▪ Belangrijke trend in signalenbundel = verhoging van drempels naarvoorzieningen door:

➢ Onvolkomenheden in de dagelijkse werking➢ Onvolkomenheden in de regelgeving➢ Afstemmingproblemen tussen betrokkenen➢ Risicogroepen➢ Gebrek aan informatie

15

Decreet Lokaal Sociaal BeleidVan loutere toegang naar toegankelijkheid

16

Decreet Lokaal Sociaal Beleid: 2004 → 2017

Ministerraad 24 februari 2017:▪ Goedkeuring voorontwerp nieuw decreet LSB door Vlaamse Regering

Decreet LSB ’04:Het lokaal sociaal beleid is gericht op een maximale toegankelijkheid van de dienstverlening

voor elke burger en een optimaal bereik van de beoogde doelgroep

➢ Door het installeren van een Sociaal Huis met minimaal een informatie-, loket- endoorverwijsfunctie

Decreet LSB ‘17

De opdracht van de lokale besturen in het kader van dit decreet is er voor zorgen datmensen een menswaardig bestaan kunnen leiden, door als lokaal bestuur eenmaximale toegang tot de sociale grondrechten te verzekeren

➢ Door vanuit het sociaal huis een samenwerkingsverband ‘Geïntegreerd Breed Onthaal’ terealiseren

➢ Door het aanbod aan lokale sociale hulp- en dienstverlening maximaal af te stemmen op delokale behoeften

17

Het Geïntegreerd Breed OnthaalVan beleid naar praktijk

18

Hét Geïntegreed Breed Onthaal?

“Een strategie om aan de hand van een aantal governance enhulpverleningsprincipes een meer toegankelijke hulp- endienstverlening te creëren, opdat elke burger zijn grondrechtenmaximaal kan realiseren”

19

GrondrechtenBenadering

Toegankelijkheid

Onderbescherming

IntersectoraleSamenwerking & afstemming

Outreachend

Krachtgericht Proactief

Generalistisch

Subsidiariteit Participatief

Hét Geïntegreerd Breed Onthaal?

Kernactoren

▪ OCMW / Lokaal Bestuur

▪ CAW

▪ DMW

Basis- en faciliterende actoren

▪ Afhankelijk van lokale context

▪ Vindplaatsen en expertise

Achterliggend aanbod

▪ Afhankelijk van hulp- of zorgvraag

▪ Gespecialiseerde hulpverlening

20

Decretale onthaalopdracht

Hét Geïntegreerd Breed Onthaal?

DLSB Art. 10: ‘Het samenwerkingsverband Geïntegreerd BreedOnthaal heeft minstens de volgende functies’:

▪ Neutrale informatie over het aanbod van de lokale socialehulp- en dienstverlening verstrekken

▪ De rechten verkennen

▪ De rechten realiseren

▪ De hulpvragen verhelderen

▪ Neutraal naar de gepaste lokale sociale hulp- endienstverlening doorverwijzen.

21

Hét Geïntegreerd Breed Onthaal11 goedgekeurde pilootprojecten:• Gent, Genk, Zoersel, Kortrijk, Turnhout, Diest, Diksmuide, Oostende, Sint

Niklaas, Wetteren & Roeselare

Doelstelling:• Uitgangspunten onderwerpen aan praktijktoets en verder uitdiepen• Testen hoe binnen een netwerk van kern- en basisactoren een

Geïntegreerd Breed Onthaal georganiseerd en gerealiseerd kan worden• Nadruk op experimenteren in de praktijk

Loopduur:• 1 september 2016 - 1 mei 2018

Ondersteuning:• Procesbegeleiding• Wetenschappelijk onderzoek

22

Hét Geïntegreerd Breed Onthaal in Gent

1. Stadsbreed: ‘een betere afstemming tussen het onthaal énhet achterliggend aanbod van de kernactoren’

▪ Onafhankelijk van bij welke kernactor een burger zijnhulpvraag stelt, zal de daaropvolgende begeleiding entoegang tot elkaars achterliggend aanbod gelijkaardig zijn

▪ Een betere en zorgzame doorverwijzing tussen dekernactoren waarbij burgers niet telkens opnieuw hun(volledige) verhaal moeten doen en rechtstreeks naar elkaarsachterliggende aanbod verwezen kunnen worden

23

Hét Geïntegreerd Breed Onthaal in Gent

2. Wijkgericht: ‘link leggen met basis- en faciliterende actoren’

▪ Een netwerk creëren in de wijken waarbij basis- enfaciliterende actoren burgers gericht kunnen doorverwijzennaar het onthaal van de kernactoren, maar zelf ook een rolkunnen spelen in de rechtendetectie.

▪ Opsporen en bereiken van burgers die op heden nog niet(voldoende) bereikt worden door de expertise van de basis-en faciliterende actoren als outreachers en hun contactenmet kwetsbare groepen te valoriseren

▪ OCMW Project ‘Sociale Voordelen Gent Zuid’

24