tips voor fotografen - Villamedia · 2015. 8. 21. · tips voor fotografen ... Magazine oVer...

Interview Erik van Gruijthuijsen‘Ik heb echt veel te vertellen’

Vill

aM

ed

ia M

ag

az

ine

oV

er

jou

rn

alis

tie

k a

ug

ustu

s/sep

tem

be

r 20

15 ja

arg

an

g 7

nr. 7

Creatief in tijden van crisis 43 tips voor fotografen

Nieuwe start RTL Z‘Onafhankelijkheid is ons veel waard’

Lessen voor de Pers ‘Je verschuilen achter de eindredactie begrijp ik niet’

VillaMediaMagazine oVer journalistiekaugustus/september 2015

Werk uitgeven? Doe het zelf!

Met oWnAPPlY kAn ieDere (foto)journAlist online snel en eenvouDig DigitAle, DeelbAre PublicAties MAken voor eigen uitgAven of in oPDrAcht.

nvf-leden betalen 8,50 per maand (incl. btW) in plaats van 19,- www.nvj.nl/nvf

www.ownapply.com +31 6 249 888 12 [email protected]

reDActioneel coMMercieel coMMunicAtie

http://www.ownapply.com

mailto:[email protected]

http://www.nvj.nl/nvf

Nederlandse Vereniging van Journalisten

inhoud 4 www.villamedia.nl

28Een graat in mijn keelHet verhaal

over Nanko van

Buuren van Ibiss

was te groot

voor freelancer

Han van de Wiel.

OptimistischIk kan het niet bewijzen maar ik heb het gevoel dat veel, zo niet alle veranderingen in de mediawereld, beginnen in de fotografie. Eerst was iedereen fotograaf dankzij digitale camera’s en later de smartphones, en inmiddels is iedereen journalist. Vaste dienst of freelance? Ik ken geen fotografen in vaste dienst meer en ook het aantal freelance journalisten neemt inmiddels enorm toe. Zelf publiceren op internet? Andere verdienmodellen zoeken, zoals fotoboeken, kunstprojecten of exposities? Fotografen waren er net wat eerder mee.Zo heb ik ook het gevoel dat fotojournalisten wereldwijd inmiddels met meer oplossingen zijn gekomen voor de veranderingen in de markt. Zij kunnen het zich niet meer veroorloven om te gokken op een zich herstellende mediamarkt. Op uitgevers die een lucratief online verdienmodel vinden en fotografen weer normaal gaan betalen. In dit nummer van Villamedia vertelt een groot aantal fotojournalisten uit binnen- en buitenland hoe het met hen gaat. We hebben er, bewust, de positieve ervaringen uitgepikt. Maar dat kostte nauwelijks moeite. Want er gebeurt heel veel.De rode draad is dat internet misschien wel een zegen voor de fotografie is. Allereerst is beeld immens populair op social media. Nog nooit keken zoveel mensen naar zoveel foto’s. Ten tweede, beeldtaal is universeel. Een journalist die in het Nederlands schrijft, wordt beperkt door de taalgrens. Een fotograaf die in Nederland fotografeert, heeft een wereldpubliek. Ten derde, je hebt geen grote uitgeverij meer nodig om foto’s bij een groot publiek te krijgen. Dus aan interesse en bereik geen gebrek. Oké, dan nu het geld. Je hebt niet langer te maken met een beperkt aantal goed betalende opdrachtgevers, maar met veel klanten die elk minder betalen. Dat is, in vele varianten, het antwoord dat fotografen internationaal geven. Volgens Wolfgang Blau van The Guardian (zie pagina 57) is er daarom geen enkele reden om niet optimistisch te zijn. Wie ben ik om het met hem oneens te durven zijn.Dolf Rogmans

35Eigen BaasAlexander

Schippers wil

de vrijheid heb

ben om alles te

maken.

31 Column Dominique Haijtema

32 Carrière

36 Portfolio Ermindo Armino

10Plannen RTL ZZender voor de

ondernemende

Nederlander.

14Erik van GruijthuijsenDe directeur

journalistiek van

De Persgroep

wil het ‘club

gevoel’ terug in

de krant.

20Foto DNAPascalle Kou

wenhoven na

bijtdrama in

Haagse binnen

stad: ‘Ik moest

zo huilen, werd

helemaal gek.

Ik ben een mega

dierenvriend.’

22Handleiding MoJoGeertje Algera is

een van de eer

ste journalisten

in Nederland die

fulltime werkt

als mobiele

journalist.

9 Beeldcolumn

Ruben L. Oppenheimer

13 Mediamaand

26 De Speld

redactioneel de maand de mensen

http://www.villamedia.nl

augustus/september 2015 5

53Vier fotojournalisten in beeldDo Visser (59) zou wel eens de laatste fotojournalist in vaste dienst bij een krant kunnen zijn. Volgend jaar juni vertrekt hij na 36 jaar voor De Gelderlander gefotografeerd te hebben. In een poging een tijdsbeeld van de fotojournalist anno 2015 vast te leggen, liet Villamedia nog drie collega-fotojournalisten portretteren.

48 Creatief in crisistijd: zeven

florende fotografen

57 Tips & Tricks voor meer omzet

60 Dirk-Jan Visser over subsidies:

‘Houd projecten dicht bij jezelf’

70Lessen voor de pers Directeur Kees

van der Zweep

ondervond in de

nasleep van het

steekincident

op zijn school

dat journalisten

het liefst een

verhaal willen

dat óf zwart óf

wit is.

78Recensies

‘De biografie

over Jean

Nelissen is een

onderhoudend

boek, mede

dankzij de grap

pige en pijnlijke

anekdotes.’

68 MultimediaVolgende maand

start Wikipedia

’s werelds groot

ste fotowedstrijd:

Wiki Loves

Monuments.

74Geels deelt uitDe journalistiek

kan veel leren

van expolitie

man Michiel

Princen, auteur

van het boek

‘De gekooide

recherche’.

83Koster & vrien-denMark Koster bij

het afscheid van

Playboybaas

Patrick Gold

steen in Canvas,

een hipstercafé

in Amsterdam.

62 Essay Maryam El-Rahmouni:

Pers moet in gesprek met allochtone

jongeren

67 Column Yvonne Berkeljon

inhouddossier FotograFie de meningen

Ga aan de slag met je loopbaan!


www.nvj.nl 020-3039 700 [email protected] @nvj

Wat wil je met je loopbaan? Heb je wel ambities maar geen echt plan?Ben je op zoek naar een andere werk-situatie, heb je ondernemingsplannen of wil je juist blijven en streef je naar meer verdieping en specialisatie? De NVJ heeft samen met loopbaanbureau Media Movers twee loopbaantrajecten ontwikkeld speciaal gericht op mediaprofessionals.

Hierin krijg je inzicht in je persoonlijke kwaliteiten, kansen en mogelijkheden. Investeren in je eigen ontwikkeling loont!

Vul nu het aanvraagformulier in op onze website. Binnen een week neemt een loopbaanadviseur contact met je op voor een gratis tienminutengesprek. Leden van de NVJ krijgen 15% korting op NVJ Loopbaanbegeleiding.


Be

el

d: P

as

ca

ll

e K

ou

we

nh

ov

en

augustus/september 2015 7 de maand / de mensen / dossier / de meningen

Ruben L. Oppenheimer 9 RTL Z zoekt kijkers die nadenken 10 Mediamaand 13 Interview Erik van Gruijthuijsen: ‘Iedere krant moet een club worden’ 14

Foto DNA 20 Handleiding: Filmen met je smartphone 22 Column De Speld 26

de maand

• Lees alle artikelen uit Villamedia magazine tot zes jaar terug

• Geef artikelen - ook uit de recente nummers - cadeau aan je volgers op social media

• Discussieer mee en reageer op artikelen

• Vind werk via: Vacatures Opdrachten CV databank

• Maak gratis gebruik van het Prikbord

Lezer van Villamedia? Maak dan gratis een profiel aan en...

Kijk voor meer informatie op https://www.villamedia.nl/mijnprofiel

Laat in je portfolio op Villamedia zien waar je trots op bentTIP

Binnen 10 seconden heb je je aangemeld

:-)

https://www.villamedia.nl/mijnprofiel


oppenheimercolumn

actueel 10 www.villamedia.nl

Perry Feenstra, chef economie bij RTL, glimt als hij over het nieuwe RTL Z praat. ‘Het is toch fantastisch als je de kans krijgt zo’n nieuw journalistiek product mee te mogen opzetten.’ De afgelopen weken heeft hij zo’n 35 journalisten aangenomen die samen met de be-staande ploeg van RTL Z (ongeveer 25 mensen) de financiële zender gaan ombouwen tot een platform voor de ‘ondernemende Nederlan-der’.Feenstra: ‘Wij zien daar een gat in de markt. De hoger opgeleide man en vrouw die overdag het nieuws online volgt en ’s avonds tijd heeft voor verdieping. Mensen die feiten willen en minder opinie. Ook men-sen die geïnspireerd willen worden. Ze willen informatie waar ze wat mee kunnen in hun zakelijke of privéleven. Wij willen ze dat geven. Dus geen analyses van de politieke verhoudingen in Den Haag maar wel een uitleg over de gevolgen van een politieke beslissing.’

RTL Z gaat vooral door-de-week aan de slag. In het weekeinde en

’s nachts zijn er herhalingen en gesponsorde programma’s van der-den. Door-de-week ligt de nadruk overdag op online. Daar wordt niet alleen het nieuws gevolgd, maar worden ook tips en duiding bij het nieuws gegeven. Er is extra aandacht voor onderwerpen als leiderschap, managementstijl en technologie. Feenstra: ‘De meeste mensen gebruiken niet veel meer dan drie apps vaak. Wij willen bin-nen onze doelgroep tot die drie gaan behoren.’Op televisie wordt overdag, vanaf half negen ’s ochtends, het finan-

RTL Z veRandeRT peR 7 sepTembeR van TeLevisieZendeR vooR financieeL nieuws naaR een pLaTfoRm vooR de hogeR opgeLeide en ondeRnemende nedeRLandeR. RTL nam Zo’n 35 jouRnaLisTen exTRa aan om onLine en op TeLevisie

‘inspiRaTie Te bieden aan de gRoep ab1 20-49 jaaR’. tekst doLf Rogmans beeld TRuus van gog

RTL Z zoekt kijkers dienadenken



Bijschrift

actueel 12 www.villamedia.nl

‘Onze journa-listieke onafhan-kelijkheid is ons veel waard’

ciële nieuws gevolgd zoals nu op RTL Z, maar dan aangevuld met de speerpunten die ook online gelden. Feenstra: ‘En ondanks de focus op ondernemende mensen, blijven we ook een algemene nieuwszender. Dus bij groot nieuws kunnen we direct live en gooien we de program-mering om. De persconferentie van burgemeester Spies, na het ongeluk in Alphen aan den Rijn, zenden we als het even kan live uit.’

’s Avonds is de televisie aan de beurt en doet online een stapje terug. Feenstra: ‘Het idee is dat de mensen dan thuis zijn en de televisie willen gebruiken voor de verdieping’. RTL Z begint dan, met van zes tot half negen, de nieuwsshow ‘Z To-day’. In een RTL Boulevard-achtige setting wordt het nieuws van die dag behandeld. Vaste ‘deskundigen’ zijn Mirjam van den Broeke (Quote), Eric Smit (Follow the Money), Vincent Evers (trendwatcher) en Mathijs Bouman (RTL).Daarna is er ruimte voor aangekoch-te documentaires, met een hoog

‘National Geographic-gehalte’.

Om half tien presenteert Paul van Liempt de talkshow ‘Van Liempt Live’. In de studio van RTL Nieuws in Hilversum interviewt hij een uur lang, zonder publiek, gasten die de kijker opnieuw moeten ‘inspireren’.Feenstra: ‘Wij willen andere onder-werpen bieden dan de andere talk-shows. Het mag de kijker best intel-lectueel uitdagen. Dus liever een medicus die het nieuwe medicijn tegen kanker toelicht dan iemand die al de hele dag in het nieuws is en daar ’s avonds bij ons nog eens op terugkijkt.’Na Van Liempt volgt van half elf tot half twaalf een ander eigen programma, steeds met als doel de kijker op weg te helpen. Op maan-dag is dat ‘Bright TV’ over technolo-gie, dinsdag ‘Money Talks’, woens-dag ‘Toekomstmakers’, donderdag

‘Dunk: Opinie zonder Omweg’

(daarin poneert Roderik Veelo een stelling, die voortkomt uit zijn eigen verbazing of ergernis en onderzoekt vervolgens de feiten) en vrijdag een ondernemersprogramma.In de late avond biedt RTL Z ook nog Ted Talk-achtige lezingen met ‘Z Talks’.

De meeste programma’s op RTL Z worden gemaakt door de nieuws-redactie van RTL. Hoofdredacteur Harm Taselaar: ‘Voor ons is dit een nieuw soort samenwerking binnen RTL. Tot nu toe overlegden we alleen met de hoogste baas over de hoofdlijnen van wat we doen. Nu is het zenderdirecteur Marco Louwe-rens die als het ware de journalis-tieke programma’s bij ons bestelt. Daarmee zijn we een soort van interne leverancier geworden.’RTL Z krijgt drie jaar om zichzelf te bewijzen. Taselaar is optimistisch over de kansen van de nieuwe aanpak. ‘Omdat we een niche wil-len bedienen en dus niet iedereen hoeven te bereiken. En het is een niche waar nog niet veel voor wordt gemaakt, de ondernemende mens. Plus, we beginnen zowel online als op televisie. Als RTL alleen televisie had willen opzetten, dan had ik het ze afgeraden.’ Taselaar ziet over de volle breedte dat het kijken naar te-levisie minder wordt terwijl online groeit. ‘Kijk maar eens naar jezelf. Mensen kijken meer op hun mobiel of tablet dan naar televisie. Het is onze uitdaging voor de komende jaren om ze ook online te gaan bedienen en er ook nog geld aan te verdienen.’Bij RTL Z zijn de voortekenen gunstig, constateert Feenstra. ‘Wij

willen een groep bereiken die ook graag wordt bereikt door adverteer-ders. Die zijn zeer geïnteresseerd in onze plannen.’Het hele platform blijft gratis voor de gebruiker. ‘Althans in het begin. Je kunt tegenwoordig niet veel ver-der dan een jaar vooruit kijken’, zegt Taselaar. ‘We hebben een betaald model wel overwogen. Maar men-sen weten nog niet wat ze krijgen. Gaan ze er dan voor betalen? Aan de andere kant, als ze aan gratis zijn gewend, wordt betalen misschien weer moeilijker. Voorlopig gaan we eerst het bereik opbouwen.’ Alle programma’s van RTL Nieuws worden journalistiek onafhanke-lijk gemaakt en vallen onder het redactiestatuut van RTL Nieuws. Met het huidige RTL Z is al ervaring opgedaan in de samenwerking met commerciële partijen. Feenstra: ‘Dat is maar zeer beperkt mogelijk. De regel is bijvoorbeeld dat sponsoren niet in het programma aan bod komen. Als wij naar het ABN Amro Tennistoernooi gaan omdat de bank dat betaalt, dan gaan we daar geen analist van het bedrijf aan het woord laten. Dan wordt het op televisie al snel een toneelstukje en dat willen we niet. Wij zullen in zijn algemeenheid nooit verhullen wie de afzender is. Onze journalistieke onafhankelijkheid is ons veel waard. Als we samenwerken met bedrijven, dan evalueren we dat en als het niet goed was, dan doen we het niet meer.’RTL Z start ambitieus, maar er blijft altijd wat te wensen over. Feenstra:

‘De apps zijn bij de start vrij basic en worden later uitgebreid met extra functionaliteiten. En op televisie beginnen we pas ’s ochtends om half negen. Dan zitten de meeste mensen al op hun werk. Maar eerder lukt nu nog niet.’ Ook wil Feenstra, als de zaak eenmaal loopt, zijn re-dacteuren meer laten jagen op eigen nieuws. ‘Met ons netwerk en onze specialisten moet dat kunnen.’


We praten graag over onszelf. Het belangrijkste

media nieuws in quotes

augustus/september 2015 13 mediamaand

‘Overigens zou ik het graag

zien hoor: Trump met Charlie Sheen als

running mate. Gewoon omdat Jon Stewart

is gestopt’Maarten Reijnders

op Twitter, 11 augustus

‘Nu College Tour

nog even door het

stof’ Teun van de Keuken, naar

aanleiding van spijtbetuiging van oud Revu-hoofdredacteur

Erik Noomen over de samenwerking met

Willem Holleeder, op Twitter, 12 augustus

‘Feyenoord blijft een provincie-club met dit soort

kinderachtige acties’

VI-journalist mag niet meer met spelers

Feyenoord praten. Peter de Jonge


‘Klinkt gek van een maker

van verborgen camera-programma. Maar

zoooooo eens met deze uitspraak #onnohoes

#powned’Kees van der Spek


‘Nu de voorspelbare

en levensgevaarlijke reacties afwachten:

“hufterjournalistiek, eigen schuld” enzo. Nog enger dan de aanvallers,

zulk tuig’ Annabel Nanninga over

de vermeende aanval op verslaggever

Jan Roos op Twitter, 11 augustus

‘Van harte & veel succes, Paul Jansen!

En nu graag ook entree op twitter’

Nausicaa Marbe, op Twitter, 31 juli

Be

el

d: R

og

ieR

Ve

ld

ma

n/n

CR

V

Be

el

d: H

aR

me

nd

eJ

on

g/H

H

interview 14 www.villamedia.nl



‘Iedere krant moet

een club worden’

Erik van Gruijthuijsen ‘zweeft’ als directeur journalistiek bij De Persgroep als het ware tussen de hoofdredacteuren door. Zijn opdracht is om de kranten, sites en apps journalistiek beter te maken en mee te denken over hoe de producten commercieel succesvoller kunnen worden. ‘Journalisten moeten meer denken als ondernemers.’tekst Nick kivits beeld tRik


Meteen bij aankomst verontschul-digt Erik van Gruijthuijsen (55) zichzelf. Met uitzonde-ring van een papieren kampioensschaal van PSV (‘Die hing eerst op het raam, dat werd me hier in Rotterdam niet in dank afgenomen’) is het kantoor van de directeur journalistiek van de AD/Regiogroep maar kaal. Tijd om zijn stekje in te richten heeft hij nog niet gehad. Dat staat zijn agenda niet toe. Alleen al in de week waarin het interview plaatsvindt pendelt Van Gruijthuijsen op maandag naar Dordrecht en Rotterdam, op dinsdag naar Amsterdam en Utrecht, op woensdag naar Enschede en Apeldoorn, op donderdag naar Rotterdam en op vrijdag naar Vlissingen en Etten-Leur. Het gros van de tijd wandelt hij over de redacties van het AD en de regionale kranten van De Persgroep, waaronder de zeven voor-malige Wegener-titels die eerder dit jaar van eigenaar wisselden. De kern van zo’n bezoek: kijken waar de krant beter kan.

‘Ah, lekker’, zullen ze op de redacties van de regionale kranten denken. Daar komt iemand van bovenaf ons vertellen hoe we het moeten doen.

‘Je moet je bij zo’n bezoek niet teveel voorstellen. Ik plan twee uur in met de hoofdredacteur en nog een uur waarin ik een beetje kan rondlopen op de redactie. Als er dan dingen zijn die me onlangs zijn opgevallen aan de krant, dan maak ik even een praatje met degene om wie het gaat en vraag ik: goh, waarom heb je dit zus of zo ge-daan? Ik krijg nooit het gevoel dat redacteuren of chefs dat vervelend vinden. Journalisten vinden het leuk om inhoudelijke gesprekken te voeren over hun werk en over de krant. Dat laten ze ook merken. Maar misschien gedragen ze zich wel anders tegenover mij omdat ik nu eenmaal de baas ben.’

Dus je loopt niet scheldend en tierend over de redactie

als er eens iets verkeerd is gegaan?

‘Vloeken doe ik niet meer zoveel. Als je ouder wordt gaat de heftigheid waarmee je dingen zegt er vanaf. Als ik een fout zie staan, ga ik ook niet gelijk mailen:

“Verdomme jongens, waarom is dit gebeurd?”. Dat kost veel te veel energie. Zeker als je iedere dag alle kranten bekijkt – ook tijdens je vakantie. In iedere krant gaan er dagelijks minstens vijf dingen radicaal fout, zoals een verkeerde kop of een verkeerde foto; echt dingen die fundamenteel verkeerd gekozen zijn. Dat sla ik op, zodat ik er bij een redactiebezoek over kan beginnen. Ik kijk naar concepten en naar hoe de krant zich ontwikkelt. En naar hoe we de krant beter kunnen maken. Dat mag je bemoeizucht noemen als je dat graag wilt.’

Hoe moeilijk is het om alleen met de grote lijnen bezig

te zijn. Je staat bekend als control freak?

‘Ik heb graag dingen tot achter de komma geregeld, maar alleen op hoofdlijnen. Wij als directie maken de kranten niet, dat doen de hoofdredacteuren. Dat wil overigens niet zeggen dat ik me helemaal niet met de inhoud bemoei. Vorige week had ik een discussie bij het Eindhovens Dagblad over een analyse waarin een wet-houder met de grond gelijk werd gemaakt. Die analyse bevatte een keiharde mening, maar hij werd gebracht als opening. Hoofdredacteur John van den Oetelaar was het uiteindelijk met me eens, maar die discussies kun-nen heel hevig worden en we kunnen ook écht kwaad op elkaar zijn. Maar we weten dat we onderweg zijn met de krant en dat we de goede kant op gaan.’

Hoe belangrijk is het maken van goede afspraken?

‘Ik ben een man die mensen aan hun afspraken houdt. Als iemand wat belooft, dan moet hij het doen. Ik ben zelf, durf ik zonder aarzeling te zeggen, trouw aan men-sen. Dat verwacht ik ook van anderen. Neem je verant-woordelijkheid. Ook op het laagste niveau. Creativiteit gedijt bij discipline.’

Toch zijn er mensen – voormalige én huidige werkne-

mers – die we voorafgaand aan dit interview gebeld

hebben, die zeggen: ‘Je maakt met Erik een afspraak

tot de deur’.

Geschrokken: ‘En wat gebeurt er na de deur?’

Ze verwijten je dat je afspraken niet nakomt of dat je

wordt teruggefloten door Persgroep-directeur Jaak

Smeets. Ze vragen zich af wat je werkelijk te vertellen

hebt.

‘Ik kan ze geruststellen: véél. Ik ben eind verant woorde-lijk voor de lijn die de kranten volgen. Ik herken dat beeld dan ook niet. Ik werk intensief samen met Smeets



en Bart Verkade (zakelijk directeur van De Persgroep, red.), maar we weten van elkaar precies wat wel en niet kan. Het is wel zo dat ik me bewust niet verdiep in hun verantwoordelijkheden. Dat doe ik omdat ik geen foute toezeggingen wil doen. Ik haat het als je met mensen alleen afspraken kunt maken tot de deur. Ik kom ze na. Maar als dit de ervaring is die sommige mensen met mij hebben, dan gaat er ergens iets mis. Ik sla het op.’

Je stelde zojuist dat de kranten van de AD/Regiogroep

de goede kant opgaan. Er is de laatste maanden nogal

wat gebeurd bij de voormalige Wegener-kranten.

‘We zitten nog volop in een transformatie. Wegener had kranten die erg feitelijk en zakelijk en daardoor saai waren. Het was mij allemaal te chagrijnig. We schreven het liefst over problemen. Iedereen kent de kritiek op onze beroepsgroep: journalisten zijn zure zeikerds. Dat straalden de kranten ook uit. De Wegener-kranten moesten menselijker en dynamischer worden. En dik-ker. Voorafgaand aan de overname door De Persgroep waren we met de hoofdredacties al begonnen met het ontketenen van die revolutie. Die plannen zijn in een stroomversnelling geraakt door de overname. We zijn een emotionelere krant geworden. Bij iedere gebeurte-nis vragen we ons af: wat betekent dit voor de gewone mens? Dat is wat het AD ook doet, en met succes. Ove-rigens gaan we dit najaar met AD aan de slag, ook daar kan nog veel aan worden verbeterd.’

Al voor de overname door De Persgroep wilde je de

Wegener-kranten meer als het AD maken. Vind je het

vreemd dat er mensen zijn die denken...

‘...dat ik op voorhand wist dat De Persgroep de kranten wilde kopen? Ik begrijp heel goed dat mensen dat in een reflex roepen. Ook omdat ik al zolang een goede relatie heb met Frits Campagne (CEO van De Persgroep Neder-land en Van Gruijthuijsens voormalig adjunct bij Het Parool, red.) en omdat ik van CEO bij het ANP uitgever bij Wegener werd. Maar het is ondenkbaar dat er vanuit De Persgroep iemand vooruit gestuurd wordt om iets te doen bij een bedrijf dat in handen is van een Brits beurs-fonds. De Persgroep heeft twee keer eerder geprobeerd Wegener over te nemen en dat ging niet door. Alsof ik de blinde gok zou nemen om in opdracht van De Persgroep naar Wegener te gaan. Dat is echt onzin.’

Inmiddels ben je directeur journalistiek. Die titel wringt

nogal. In een interview in het boek ‘De Hoofdredacteur’

zeg je: bij een krant zou het heel lastig zijn om de func-

ties van directeur en hoofdredacteur te combineren.

‘Het kan ook eigenlijk niet. We hebben erg geworsteld met het vinden van de juiste naam bij een functie als deze. In de kern speel ik vooral uitgever, maar tegelij-

kertijd ben ik niet verantwoordelijk voor marketing en sales. Dus kan ik geen uitgever heten. We wilden de functie ook niet “algemeen hoofdredacteur” noemen, want dan doe je de hoofdredacteuren echt tekort.’

Die hoofdredacteuren, zijn zij eigenlijk niet meer ‘chef

regio’ nu jij er zo boven zweeft en je ook met de kranten

zelf bemoeit?

‘Ik zweef er niet boven, maar ertussen. Je moet de hoofd-redacteuren niet zien als een soort filiaalchefs. Zij zijn en bepalen de smoel van de krant. De voorpagina, de eerste spread, de dominante sportpagina’s en de regio-nale katernen worden allemaal door hen bepaald. Dat zijn de pagina’s die de krant zijn uitstraling geven.’

Staat er nog wel genoeg regio in de voormalig Wege-

ner-kranten? Het gros van de inhoud komt nu uit Rot-

terdam en is overal hetzelfde. Terwijl de lezer in Breda

toch wezenlijk anders is dan die in Enschede.

‘Na de overname zijn er 35 mensen van Wegener, vooral van De Persdienst, naar de centrale redactie gekomen. Zij voelen als geen ander aan wat er belangrijk is in de regio. En wie goed kijkt ziet dat we nog nooit zoveel ver-halen uit “de provincie” – let op mijn handen, ik maak aanhalingstekens – hebben gehad. PSV-verslaggever Rik Elfrink is misschien wel de meest gevolgde betaald voetbal twitteraar van Nederland en staat nu elke dag in AD Sportwereld. Zijn bereik is enorm toegenomen. Er zijn hier dagelijks twee mensen de hele dag aan het bel-len om te kijken wat er vanuit de regio in het landelijke katern kan worden gezet. We hebben nu zelfs mensen op de redactie die zeggen dat er maar weinig Randstad in de krant staat. De andere, meer verdedigende kant is: de kranten werden voorheen ook grotendeels in Nij-


megen door De Persdienst gemaakt. Dus er is eigenlijk weinig verschil met nu.’

Sinds je betrokken was bij de verzelfstandiging van Het

Parool in 2003 ben je gefascineerd door het spannings-

veld tussen journalistiek en zaken doen. Wat is daar zo

spannend aan?

‘Ik heb hier maar één opdracht: onze kranten, sites en apps journalistiek beter maken en meedenken over hoe we commercieel succesvoller kunnen worden. Dat is niet per se iets dat journalisten typeert, maar die

combinatie gaat het vak wel steeds meer beheersen. Journalisten moeten meer denken als ondernemers. Wil je overleven, dan moet je dat spanningsveld opzoeken. Dat zit hem niet alleen in dingen als branded content. Bij De Gelderlander organiseert redacteur Rob Jaspers bijvoorbeeld boottochten over de Waal, waar hij deel-nemers van alles over de stad vertelt. Inmiddels hebben er al zo’n 20.000 lezers aan meegedaan. Die mensen vergeten niet dat dat van De Gelderlander is. We moeten op zoek gaan naar nieuwe manieren om geld te ver-dienen en om de lezer aan ons merk te binden. Iedere

‘Ik ben de laatste jaren voor veel functies benaderd, maar bleef altijd zitten waar ik zat omdat ik het naar mijn zin had op de plek waar ik zat en iets af wilde ronden’

Log in op

villamedia.nl en

deel dit artikel



krant moet een club worden. Dat idee willen we verder uitbouwen.’

Andere toekomstplannen hebben vooral betrekking op

digitaal vlak. Jij staat binnen De Persgroep aan de voor-

hoede daarvan. Hoe goed kun je een digitale revolutie

aanjagen als je zelf niet eens op social media te vinden

bent?

‘Het aanjagen van je bezoek via sociale media is inmid-dels een vak op zich geworden. Dat is een vak waarvan ik weet dat ik het op hoofdlijnen begrijp, maar niet tot op het niveau waarop ik het maken van een krant be-grijp. Dat zijn de momenten waarop je vooral meepraat over wát je probeert te promoten. Welke artikelen wil je onder de aandacht brengen? Welke rubrieken? Want dat weet ik wel. Ik hoef niet te weten hoe je dat technisch doet om te weten wat we inhoudelijk moeten aanjagen. Maar persoonlijk heb ik er gewoon geen behoefte aan.’

Alle pogingen ten spijt, dat digitaliseren is Wegener

nooit gelukt bij zijn regionale kranten. Waarom gaat

het nu wel lukken?

‘Het woord “mislukking” is inderdaad wel op zijn plaats. We hebben het geluk dat AD.nl als een speer gaat en dat er heel veel talent op de centrale redactie zit. Het is geen geheim dat we ons geld op dit moment nog niet online verdienen, maar daar moeten we wel naartoe. Onze inkomsten uit lezers stijgen niet, die uit advertenties evenmin. De transformatie naar digitaal geld verdienen is op dit moment onze grootste worsteling, en niet al-leen de onze. We zijn nu vooral bezig met tijd kopen. We hebben ervoor gekozen eerst de kranten te verbeteren om het verlies aan abonnees tot staan te brengen. We hopen dat dat genoeg tijd en middelen oplevert om een manier te vinden om digitaal geld te verdienen. Tege-lijkertijd willen we niet te ver voorop lopen. Persgroep topman Christian van Thillo heeft eens gezegd: “Alles in de wereld van het internet is virtueel, behalve de verliezen”. Met dat in het achterhoofd opereren we. We zullen geen dingen gaan doen waarbij we het risico lopen een goede pers te krijgen, maar slechte cijfers. Ik ben liever een fast follower dan een first mover.’

In een interview met De Nieuwe Reporter in 2009 stel

je dat er in de toekomst alleen nog plek is voor twee

landelijke kranten. Vind je dat nog steeds?

‘Twee jaar geleden zei een collega van een Zweeds pers-bureau tegen me: “Kranten hebben nog maar tien jaar te leven. Laten we er twintig van maken.” We voeren een slag om de tijd van de nieuwsconsument. Die haalt zijn nieuws allang niet meer alleen uit de krant, maar ook van zijn smartphone, tablet of laptop. Daar concurreren we mee met een ding waar je handen vies van worden

en dat je van de deurmat moet rapen, maar wat wel veel elementen heeft die je kunnen verrassen. Dat verrassen is de kracht van de krant. Als je op internet zit, ben je vooral op zoek naar dingen die je interesseren, de krant laat je nieuwe dingen zien. Als landelijke kranten op termijn willen overleven, dan moeten ze op zoek gaan naar een niche, naar hún doelgroep. Regionale kranten hebben een grotere overlevingskans omdat ze per defi-nitie een niche bedienen.’

Is het niet al te laat voor redding? Toen je nog hoofd-

redacteur bij het ANP was verweet je de kranten dat ze

teveel stil stonden.

‘Dat vind ik nog steeds. Kranten hebben decennia stil-gestaan. Sinds een paar jaar gaat het beter. Er is de laat-ste tijd echt heel veel gebeurd in de krantenwereld. Je weet niet wat je ziet als je de PZC vergelijkt met die van vijf jaar geleden. En hetzelfde geldt voor de Volkskrant en De Telegraaf. Het zijn onwaarschijnlijk andere media geworden. Dat is alleen maar ten positieve. Maar we zijn nog niet klaar. Er zijn nog een hele hoop dingen die beter moeten én kunnen. Ook bij onze kranten.’

Tijd voor redding, dus. Net zoals Het Parool begin deze

eeuw mede dankzij jouw inspanningen gered werd.

Sindsdien word je gezien als ‘de kroonprins van kran-

tenland’. Je naam werd vaak genoemd als er ergens een

nieuwe hoofdredacteur werd gezocht.

‘Dat heb ik altijd vervelend gevonden. Dat het lukte om Het Parool te verzelfstandigen en een succes te maken, wil niet zeggen dat het overal kan. Het waren ook de omstandigheden die ervoor zorgden dat het lukte. Een kunstje herhalen is moeilijk, een kunstje succesvol her-halen is nog veel moeilijker. Ik ben de laatste jaren voor veel functies benaderd, maar bleef altijd zitten waar ik zat omdat ik het naar mijn zin had op de plek waar ik zat en iets af wilde ronden. Ik ben liever bezig met de klus die er ligt dan met nadenken over mogelijke andere. Ik heb nog nóóit nagedacht over toekomstplannen. Dat geldt nu ook. Ik denk alleen maar aan wat we nu aan het doen zijn. Dit. Moet. Slagen. Dat is het enige waar ik in geïnteresseerd ben.’

Erik van Gruijt-

huijsen (1960)

begon zijn loop-

baan in 1984 bij

De Gelderlander.

In 1988 maakte

hij de overstap

naar Het Parool,

waar hij in 2000

hoofdredacteur

werd. In 2003

sleepte hij de

stadskrant

samen met zijn

adjunct (en hui-

dige baas) Frits

Campagne weg

voor de poorten

van de hel,

nadat uitgever

PCM besloot de

titel op te hef-

fen. Het Parool

werd overge-

nomen door De

Persgroep. In

2007 werd Van

Gruijthuijsen

hoofdredacteur

bij het ANP. In

2011 verruilde

hij die functie

voor die van

CEO. Drie jaar

later verkaste

hij naar We-

gener, waar hij

als uitgever de

leiding had over

de zuidelijke

Wegener-kran-

ten. Nadat de

zeven regionale

kranten werden

overgenomen

door De Pers-

groep werd Van

Gruijthuijsen

benoemd tot

directeur jour-

nalistiek.

foto dna 20 www.villamedia.nl

‘Het was iets over twaalf. Ik was nog wakker van een avondje stappen toen ik onwijs hoorde gillen. Eerst dacht ik aan een stel keten-de meiden of zo. Ik zag mijn kat, die ook op bed lag, met de oren naar ach-teren. Ik nam een sprint naar het raam en dacht, hmmm dit is niet okay.’ Aan het woord is Pascalle Kouwenhoven, de maker van de foto die za-terdag 18 juli in het AD stond.

‘Bijtdrama in Haagse bin-nenstad’, kopt het AD bij het uitgebreide foto-onder-schrift. Een agressieve Stafford heeft een Maltezer leeuwtje te grazen geno-men. ‘Toen ik keek had de Stafford het kleine hondje in zijn mond. Met vier personen waren ze aan het trappen tegen zijn hoofd. Het duurde wel tien minuten voor hij los liet. Toen had de bazin haar hondje weer terug. Het kleine diertje bloedt in een paar minuten dood in haar armen. Van rechts komt een politieman op een fiets aan en met-een daarna twee auto’s. De agenten gaan verhaal halen en de overstuurde vrouwen troosten.’

‘Ineens wringt die agressieve hond zich los uit het portiek waar ze hem vasthouden. Hij rent naar de vrouw met het dode hondje en grijpt het uit haar armen. Iedereen zag het gebeu-ren. Mijn buurvrouw viel op haar knieën en huilde en schreeuw-de. Een politieman schiet op de hond, en nog een keer, en toen was hij dood. Ik moest zelf zo huilen, werd helemaal gek.Ik ben een mega dieren-vriend. Mijn vriend zei, maak nou een foto, maar ik kon het eerst niet.’



Naar foto’s kijk je. Theo Audenaerd, beeldredacteur bij de Volkskrant, doet meer. Hij

vertelt elke maand het verhaal achter een foto.

‘De vrouw bo-venin beeld is de eigenaar van de Malte-zer. Ze wordt getroost door een agente. Als je goed kijkt kun je het staartje van haar dode hondje zien. Links wordt de buurvrouw getroost die het allemaal zag gebeuren en rechts zit een agent bij de dode pitbull. Hij is ook geëmo-tioneerd.’

‘Met trillende handen vol adrenaline heb ik een bericht getypt bij de foto op mijn Facebook en toen ging het onwijs los. Het beeld is ondertussen meer dan tien-duizend keer gedeeld. Er was veel boosheid over agres-sieve honden en veel lof voor de troostende politie agenten.

’s Middags bel-de het AD. Zij wilden de foto in de krant.’

handleiding 22 www.villamedia.nl

‘Je mobiel heb je altijd bij je!’Geertje Algera is een van de eerste journalisten in Nederland die fulltime werkt als mobiele journalist, oftewel MoJo. Als verslaggever voor KRO-NCRV draait ze sinds een jaar reportages voor internet en NPO 2 met alleen haar iPhone, een microfoontje en een statief. tekst Geertje AlGerA beeld Shody CAremAn

‘Maak je reportages shots en die van een cameraploeg. Maar veel mensen zien en horen het verschil niet. En het allerbelangrijk-ste: uiteindelijk start iedere goede reportage met een goed verhaal en is de camera van ondergeschikt belang. Waarom ik me verdiept heb in MoJo, is omdat het een ontzettend makke-lijke manier van werken is. Zonder cameraploeg en zonder zware cameratas kun je overal ter wereld mooie shots maken. Of het nu een probleemwijk in Nederland, of een conflictgebied in het buitenland is. Daarnaast is het heel leuk, creatief,

dát is iets wat sinds de introductie van de iPhone 4S met 8 megapixel camera, mogelijk is. Ik ben dit werk niet gaan doen vanwege bezuinigingen of omdat ik tegen cameraploegen ben. Zeker niet. Het werken met vakmensen is fantastisch, en natuurlijk zie en hoor ik het verschil wel tussen mijn

met je iPhone? En dat zenden ze uit op TééVéé?’, mensen vallen bijna van hun stoel als ik ze vertel wat ik doe. MoJo staat voor Mobiele Journalist, en is een nieuwe manier van televisie maken. Natuurlijk is filmen met een mobiele telefoon niks nieuws. Het komt steeds vaker voor dat journalisten een paar shots met hun smartphone maken en die inzetten om online extra content aan te bieden. Maar op pad gaan met enkel een smartphone, een microfoontje en een statief, om een reportage voor televisie te maken,


handleiding 24 www.villamedia.nl

innovatief en uitdagend om op deze manier te werken. Het is pionie-ren, het is een wereld van gadgets, tientallen nee honderden apps, waar je je als creatieveling mee kunt uitleven. Sinds 2004 werk ik als verslaggever bij de KRO en sinds 2006 werk ik ook als camerajournalist (CamJo) en ga ik op stap met een kleinere Sony-camera. Het werken als CamJo vond ik altijd vrij zwaar. Je loopt te zeulen met apparatuur en ook technisch vond ik het vaak ingewik-keld. De wit-balans, de zenders, de scherptediepte. Toen ik in het voorjaar van 2014 in een online artikel las dat je met een mobiele telefoon reportages kon maken was ik gelijk enthousiast. Bij de EBU (European Broadcasting Union) in Genève werd een twee-daagse cursus aangeboden. Ik gaf me last-minute op en vloog de week erop naar Zwitserland. Het was een heel intensieve cursus, maar in 24 uur leerde ik alles wat ik nodig had om aan de slag te kunnen als MoJo.

Ik leerde dat de minimum uitrusting een smartphone, een dasspeld-mi-crofoon en een statief is. De iPhone is de meest geliefde smartphone, want hoewel mobiele journalistiek ook mogelijk is met een Windows of Android-telefoon, wordt de wereld van MoJo gedomineerd door de gebruiksvriendelijke iPhone. En verticaal filmen is uit den boze, want tv-schermen zijn nu eenmaal horizontaal. En houd hierbij de home-knop rechts zodat je beelden niet op hun kop staan. Ik schafte de basis aan en maakte mijn eerste mobiele reportages voor de themakanalen van KRO-NCRV. Dat is een internet first afdeling, waar makers veel vrijheid krijgen om nieuwe dingen uit te proberen. Ik werk voor de website npospirit.nl en maak reportages over religie, spiritualiteit en diversiteit.

neemt deze microfoon gesprekken heel goed op. Techneuten vragen mij direct naar de frame-rate van de iPhone. Deze is bij de camera-app die standaard op de telefoon zit, 30. En televi-sie werkt met een frame rate van 25. Hiervoor bestaan apps zoals Filmic Pro en Pro Camera, waar je de frame-rate in kunt stellen. Als je filmpjes maakt voor online, dan is een frame-rate van 30 meestal geen probleem. Natuurlijk zijn er ook beperkingen. Wat absoluut niet kan is werken in het donker of in de schemer, en ook kunstlicht binnen is meestal onvoldoende. De kwaliteit van het materiaal holt achteruit zodra de lichtomstandigheden slechter worden. Een ander probleem is de batte-rijduur en het geheugen van een telefoon. Na een uurtje of twee fil-men is de batterij op. Gelukkig zijn er externe batterijen die je telefoon weer tot leven kunnen wekken. In eerste instantie had ik een iPhone 5c met 16 gb geheugen, erg frustrerend

Ik merkte al snel dat mensen mak-kelijker praten voor een kleine camera, tijdens straatinterviews in Utrecht bijvoorbeeld. Of die keer dat ik een Marokkaans-Nederlandse blogger portretteerde. Maar ook tij-dens een stille tocht en tijdens een Bikram-yoga les kon ik low profile mooie shots maken en makkelijk korte interviews houden. Geïnterviewden zijn meestal erg verbaasd dat ik met een iPhone film. Vaak vertel ik het van tevoren, maar soms vergeet ik het en zijn de mensen een beetje teleurgesteld:

‘Waar is de cameraploeg?’ Als ik m’n nieuwe manier van werken uitleg, en mijn microfoontje en statief tevoorschijn haal, zijn de geïnter-viewden vaak snel om.

De meest gestelde vraag van colle-ga’s is of het geluid wel goed genoeg is en welke microfoon ik gebruik. Ik heb de RØDE SmartLAV+ das-speld microfoon, met een verleng-snoer. Deze microfoon kan recht-streeks in de koptelefoon-ingang, en mits het rustig is in de omgeving,

‘Mensen praten makke-lijker voor een kleine camera’



want na een half uurtje filmen zat m’n geheugen vol. Daarna ben ik overgestapt naar de iPhone 6 met 128 gb.

Omdat je met een iPhone geen bewegingen kunt maken, geen tilts, pans of zooms, is het belangrijk om met een goed draaiplan op pad te gaan en goed over shots en shot-sequentie na te denken. Hoe krijg je dynamiek in je verhaal, hoe krijg je beweging in je shots? Het eerste wat ik leerde op dat gebied is: ‘inzoomen doe je met je voeten’, met andere woorden: inzoomen kan niet, dus je moet naar iets toelopen om een close up shot te maken.

Er komen trouwens steeds meer gadgets waarmee je met een smart-phone ook prachtige tilts en rijders kunt maken, zoals de Mobislyder en de Galileo. De BoomBandit maakt zelfs shots die eruit zien alsof je een crane tot je beschikking had. Ook zijn er losse lenzen verkrijgbaar om op je smartphone te schroeven.

Wat filmen met de iPhone zo bijzon-der maakt, is het grote aantal apps dat je kan gebruiken om speciale shots te maken. Geef een video een 8mm effect of een VHS jaren 80 effect. Mijn favoriet is Hyperlapse om mooie versnellingen te maken, of een strakke beweging door de ingebouwde stabilisatie. Ook monteren op de iPhone (of op de iPad) behoort tot de mogelijkhe-den. Meestal laad ik mijn beelden in Final Cut Pro 7. Het priegelen valt reuze mee. Het programma iMovie is wat de meeste MoJo’s gebruiken (4,99 in de App Store). Maar mon-teren kan ook eenvoudiger met de apps Lumify, Splice of Pinnacle.

NOS Nieuws is inmiddels positief over MoJo en is sinds deze zomer bezig om de videoproductie met smartphone stevig uit te breiden. Volgens Gerard van den Broek van

MoJo-tips1 schaf een dasspeld-microfoon aan,

bijvoorbeeld de RØDE smartLAV+

lavelier .

2 Koop een klein statief, bijvoorbeeld

een Joby of Manfrotto pixi.

3 Als je gaat filmen, zet je telefoon

op vliegtuigstand om storing van

binnenkomende berichten te

voorkomen en je batterij te sparen.

4 Bepaal op je scherm waar de

scherpte en de belichting moet

liggen en ‘lock’ dit door je vinger op

het scherm vast te houden. Vooral

bij interviews en bij close-ups is dit

belangrijk.

5 Begin met het maken van korte

15 seconden filmpjes op instagram,

maak met vijf shots een verhaaltje.

Het vierkante instagram is gelijk de

uitzondering op horizontaal filmen:

Je mag je telefoon verticaal houden!

6 Maak korte filmpjes met de app

Lumify, een intuïtief programma

voor mensen die iMovie te

ingewikkeld vinden.

7 installeer de app Magisto, perfect

om een kek filmpje te maken

voor websites. Het programma

is zelfdenkend en monteert

automatisch (!) de beste shots en

voegt awesome effecten toe.

8 Gebruik de apps periscope of

Meerkat om live uit te zenden, voor

mediaorganisaties bestaat de app

Dejero.

9 Qua accessoires kan je het zo

gek maken als je zelf wilt, losse

lenzen, een rails, jib of dolly. Zelfs

steadycam en een crane behoren

tot de mogelijkheden. of denk

eens aan de mogelijkheid om van je

telefoon een drone te maken!

10 Zorg dat je altijd je oordopjes bij

je hebt, in een noodgeval kun je de

oordopjes gebruiken als externe

microfoon, voor bijvoorbeeld een

quoot.

NOS Video First wil de NOS absoluut geen bestaande camerateams vervangen, maar de beelden worden ingezet als extra materiaal of op momenten dat een cameraploeg nog niet aanwezig is.

Het verbaast mij dat het aantal fulltime MoJo’s in Nederland nog op één hand te tellen is. Bij de regio-nale omroep is Wytse Vellinga van Omrop Fryslân een ambassadeur. Hij ging na een training op de ROOS-dagen stiekem aan de slag. ‘Dit is de enige manier om de sceptici over te halen.’ Vellinga en NOS Nieuws zetten ook in op de iPhone als het meest stabiele en gebruiksvriende-lijke apparaat.

Bij de de Ierse publieke omroep RTE in Ierland, loopt men voorop. Daar werd in maart van dit jaar MoJoCon georganiseerd, het eerste congres ter wereld op het gebied van mobiele journalistiek. Glen Mulcahy van de RTE haalde ruim vijftig spre-kers naar de Ierse hoofdstad en bijna vierhonderd MoJo’s vanuit de hele wereld woonden de conferentie bij. Wat mij is bijgebleven is dat er op dit moment heel veel en heel snel ver-andert. Video kijken we steeds vaker online en on demand, en televisie is op zijn retour. Daarnaast lag de focus in Dublin op het vertellen van verhalen. Niet oude journalistiek maken met een nieuw apparaat, maar andersoortige journalistiek. Meer crossmediaal, meer sociaal. En het verhaal gaat altijd boven de techniek. De consu-ment is niet geïnteresseerd in pixels, beeldlijnen, witbalans en perfecte audio, de consument wil gegrepen worden door goede verhalen.

Mijn stellige overtuiging is: iedere journalist zou de basis moeten leren van het filmen met de smartphone, want nieuws en goede verhalen zijn overal, en je mobiel heb je altijd bij je!

de maand / de mensen / dossier / de meningen 26 augustus/september 2015

professionals zouden gemotiveerder zijn en bereid zich te laten opleiden tot een hogere rang, bijvoorbeeld eindredacteur. Journalist Ad van Liempt is voorstander van de afschaffing van de dienstplicht:

‘Opleidingen zouden niet meer zo overvol zijn en journalisten kunnen eindelijk wat beter betaald krijgen.’Veel jongeren ontduiken nu de dienstplicht omdat ze principieel tegen journalistiek zijn. Zij doen vervangende werkzaamhe-den als een studie communicatie, psycho-logie of nieuwe media en cultuur. Daar-naast kunnen mensen vrijgesteld worden van journalistieke dienst als ze bijvoor-beeld een baan hebben.Ook Jerre van Hove (26) uit Raalte ont-sprong de dans. Hij werd op zijn 18de afgekeurd voor journalistieke dienst: ‘Bij de keuring maakte ik een levenslustige indruk. Ik ben uiteindelijk voorgoed onge-schikt verklaard.’

Jochem van den Berg en Diederik Smit

‘Schaf de jour-naliS-tieke dienSt-plicht af’

Steeds meer mensen zijn voor afschaffing van de journalistieke dienstplicht. Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Nikita. Nu is de studie journalistiek nog verplicht voor alle burgers van 18 jaar. Volgens tegenstanders is dit niet langer nodig omdat de acute dreiging van nieuws afgenomen is sinds de Koude Oorlog.

Op dit moment telt Nederland bijna een half miljoen journalistiek dienstplichtigen. Ze worden uitgezonden naar overvolle HBO-opleidingen. Op een hermetisch afgesloten oefenterrein op de Veluwe worden nieuwssituaties zo reëel mogelijk nagebootst. De jongeren worden getraind in vaardigheden als nieuwsgierigheid, Ne-derlands en het overtikken van persberich-ten. Op die manier worden ze opgeleid tot objectieve vraagmachines. Als er ooit weer nieuws dreigt, zijn ze op het actueelste voorbereid.De laatste keer dat er daadwerkelijk dienstplichtigen zijn uitgezonden op een journalistieke missie was in juli 1995. Veel dienstplichtigen hebben na hun basisopleiding weinig meer te doen en vullen hun tijd met het schrijven van columns. Hierdoor zien tegenstanders van de dienstplicht de noodzaak van een verplichte journalistieke opleiding niet. Zij pleiten voor beroepsjournalisten, die zelf voor het vak hebben gekozen. Deze

Christelijke hogeschool Windesheim Zwolle. Beeld Peter Hilz/HH

de speldUw Vaste Prik voor Betrouwbaar Nieuws


Han van de Wiel: ‘Een graat in mijn keel’ 28 Column Dominique Haijtema 31 Carrière 32 Eigen baas

Alexander Schippers 35 Portfolio Ermindo Armino 36

Be

el

d: e

rm

ind

o A

rm

ino

de mensen

persoonli jk 28 www.villamedia.nl

‘Van Buuren blijft door mijn hoofd spoken. Elke keer als hij in de media opduikt, voelt het alsof ik mijn plicht verzaak.’

Jaren geleden kreeg ik een dik dossier in handen over de organisatie Ibiss en zijn directeur Nanko van Buuren. In de favela’s van Rio de Janeiro haalde deze Nederlandse welzijnswerker jonge-ren uit de drugswereld en hielp ze met het opbouwen van een veilig bestaan. Maar Van Buuren beschikte volgens de informatie uit dat dossier over een grote duim. Hij verrichte medi-sche en psychiatrische onderzoe-ken zonder over een artsenbul te beschikken. Hij haalde miljoenen euro’s aan donaties binnen voor projecten die niet meer bestonden of veel minder resultaat boekten dan hij deed voorkomen. Het dossier behandelt ook vermoedens van kindermisbruik, maar kan ze niet bewijzen. Wat de informatie pikant maakte, was dat Van Buuren voor veel Nederlandse media een belangrijke

– en vaak enige - bron was over het leven in de favela’s. Journalisten lieten zich door hem rondleiden op plekken waar doorgaans geen buitenstaander welkom is, huiver-

den bij de bloedige details (die Van Buuren deels verzon), en schreven bewonderend over zijn gedrag en goede daden. Zonder zijn bewe-ringen te checken. Overal was Van Buuren: op Radio 1, in de Volkskrant, NRC Handelsblad, De Telegraaf, Trouw, Het Parool en het AD en bij de EO, RTL, Pauw & Witteman, enzovoort. Het dossier deed mijn journalisten-hart sneller kloppen. Maar één bron is geen bron. Bovendien was niet alle informatie actueel. Om de feiten en beweringen te checken zou ik naar Rio moeten, met Brazilianen moeten praten, rapporten doorspit-ten, Van Buuren met mijn bevindin-

gen confronteren. Hoe kon ik dat als arm lastige freelancer voor elkaar krijgen zonder de taal voldoende machtig te zijn, zonder contacten in de favela’s, zonder mijn veiligheid in het geding te brengen? Ik ging niet. Van Buuren blijft door mijn hoofd spoken. Elke keer als hij in de media opduikt, voelt het alsof ik mijn plicht verzaak. Vooral het vermeen-de kindermisbruik steekt als een graat in mijn keel: stel dát, dan heb ik niks ondernomen het te stoppen. In plaats van mijn journalistenhart te laten spreken, doe ik wat ik mijn burgerplicht vind: in 2008 leg ik via een kennis contact tussen mijn bron en een team van het toenmalige Korps Landelijke Politiediensten. Daar wordt de informatie in dank aanvaard.In de aanloop naar het Wereldkam-pioenschap voetbal in Brazilië (2014) richt ik me tot het radioprogramma Argos. Dat brengt me in contact met Katy Sherriff, die zich een dik jaar eerder in Brazilië heeft gevestigd. Voorzichtig pols ik haar, we skypen en ik stuur informatie. Ze heeft Van Buuren bewust nooit gebruikt als

Een graat in mijn keelEEn primEur in handEn hEbbEn maar hEm tussEn jE vingErs voElEn wEgglippEn. niEt omdat hEt vErhaal tE magEr is, maar omdat hEt tE groot is voor EEn frEElancEr En dE mEdia dol zijn op dE hoofdpErsoon van jE scoop. hEt ovErkwam frEElancE journalist han van dE wiEl. zijn vErhaal.tekst han van dE wiEl beeld maaikE putman



Han van de

Wiel (1957)

studeerde Ne-

derlandse taal-

en letterkunde.

Hij werkte als

freelancer

voor radio en

Milieudefensie

(eind-en hoofd-

redactie blad).

Sinds vier jaar

zit hij in maat-

schap Impact-

reporters, een

communicatie-

bureau over

water, voedsel

en energie.

Hij schrijft

voor Milieu-

Magazine, De

Correspondent,

OneWorld, P+,

Down to Earth,

Afvalforum en

Vice Versa over

milieu, energie,

klimaat, ontwik-

kelingszaken en

afval.

echt heel bijzonder. Hij heeft voor honderden mensen het verschil betekend. Daar neem ik geen woord van terug.’ Van Royen, achtereen-volgens correspondent voor NRC en NOS, raakte na een aantal jaren bevriend met Van Buuren en voerde hem sindsdien niet meer op als bron. ‘Dat doe je niet als journalist.’ Van Royen kende het gerucht over vermeend kindermisbruik. ‘Oeps, dacht ik toen, het zal toch niet wáár zijn! Ik heb het onderzocht en kwam alleen mensen tegen die het raar vonden hoe hij omging met klanten.’ Het gerucht komt volgens haar van een bron die ‘echt geen idee heeft van de mores in dit land. Nanko was als een vader voor een kind.’ Wel ging ze onwillekeurig beter op hem letten. ‘Ik wil niet met pedo’s om-gaan. Maar ik heb nooit iets kunnen ontdekken dat verdacht was. In de krottenwijken van Brazilië word je vermoord als ze je alleen al verden-ken van pedofilie of homofilie. Denk je dat hij dertig jaar in de favela’s had overleefd als hij pedofiel was geweest?’ Dat Van Buuren licht-zinnig omsprong met de feiten, is volgens Van Royen een gevolg van zijn humor. ‘Nanko deed aan groot-spraak, maar je moest zijn ogen erbij zien, niet alles serieus nemen. Het stuk is zo humorloos neergekwakt. Boon en Logtenberg hebben als een stelletje boekhouders zijn bewerin-gen lopen checken.’Jaren geleden maakte Nina Jurna, sinds kort NRC-correspondent, van-uit haar toenmalige standplaats Pa-ramaribo gebruik van Van Buurens diensten. Jurna: ‘Iedereen kwam bij hem uit. Via de reguliere weg met drugsdealers en -bazen praten, lukt

personage in haar verhalen. ‘Voor mijn vertrek naar Brazilië was ik tot de conclusie gekomen dat heel veel journalisten en correspondenten met hem op pad gingen in Rio. Ik wilde andere geluiden laten horen.’Na wikken en wegen ziet ze ervan af iets met het onderwerp te doen. Ze woont in São Paulo en ziet het niet zitten om telefonisch bij haar contacten in de favela’s zulke gevoelige informatie te checken die van één bron komt. Een bron die ik beloofd heb te beschermen, omdat ze journalisten in het algemeen niet erg vertrouwen – zo veel Van Buuren-bewonderaars zitten ertus-sen. Bovendien is hun informatie inmiddels echt verouderd. Begin dit jaar hebben we opnieuw contact: ook Sherriff kan Van Buuren maar moeilijk uit haar hoofd zetten. Moeten we toch niet…? Dat hoeft niet meer. Vijf dagen na ons laatste contact meldt NRC Han-delsblad zijn overlijden, net nu de krant bezig is met onderzoek naar zijn handel en wandel. Het plaatst de krant voor een dilemma: is een artikel over Van Buuren nog oppor-tuun? Maar omdat Ibiss een grote, deels Nederlandse NGO is, waaraan prominente Nederlanders hun naam hebben verbonden, zet NRC het on-derzoek door. Weken later ontleden Floor Boon en Hugo Logtenberg in ‘Fabels uit de favela’s’ feiten en fictie over Van Buuren. Veel komt me bekend voor. De auteurs hebben alle informatie geverifieerd en veel nieuwe feiten opgespit. Dat heeft maanden werk gekost, zegt Boon desgevraagd. Verdenkingen van seksueel misbruik kunnen ook zij niet hard maken. Nu het stof is neergedaald, ben ik benieuwd hoe Nederlandse journa-listen in Brazilië terugkijken. Wat wisten zij van de geruchten? Wat hebben ze ermee gedaan?Voor Marjon van Royen heeft het NRC-artikel niks veranderd in haar kijk op Van Buuren. ‘Hij was

niet. Hij was goud voor journalisten: via hem kwam je aan mooi materi-aal.’ In de loop der tijd ging ze af-stand tot hem bewaren, omdat niet al zijn projecten bleken te bestaan en hij de gewekte verwachtingen niet kon waarmaken. Stijntje Blankendaal, freelancer voor onder meer Trouw, voerde Van Buuren aan het begin van haar correspondentschap enkele keren op. ‘Naast Brazilianen’, zegt ze er nadrukkelijk bij. ‘Ik spreek de taal. Ik heb dan ook niet het gevoel journalistiek misleid te zijn.’ Blankendaal kende de geruchten over Van Buurens ‘slordige manier van boekhouden en het verplaatsen van geld. Ook onder NGO’s was dat verhaal bekend. Maar in Brazilië heb je soms geen andere keus als je mensen op tijd wilt betalen, dus dat snapte ik wel. Ook dat dat niet conform de Nederlandse aanpak is.’ Dat ze er niks mee heeft gedaan, verklaart ze vanuit het onzekere bestaan van een freelancer: de beperkte financiële middelen, de veiligheid, het risico dat een krant of blad je verhaal in een bepaalde hoek drukt. Van het vermeende kinder-misbruik had Blankendaal ‘nog nooit gehoord’. Op dat punt heeft het NRC-artikel haar absoluut niet overtuigd. ‘Dat was een slag onder de gordel, om iemand zo zwart te maken zonder het goed te onder-bouwen. Er hadden meer harde feiten in het stuk moeten staan.’ Voor mij was het verhaal te groot. Dat ook collega’s met twijfels over de man en zijn zaak er niet bovenop doken, is te begrijpen en te billijken. Het voelt dan ook als een opluchting dat NRC Handelsblad wel (bijna) alles tot op de bodem uitzocht – die graat is uit mijn keel. Maar wat blijft knagen, is dat Nederlandse media Van Buuren zo lang, zo kritiekloos en zo bewonderend de ruimte gaven, waardoor ze actief bijdroegen aan zijn façade. Als wij niet kritisch en afstandelijk blijven, wie dan wel?

Be

el

d: M

aa

ike

Pu

tM

an



keuzes uit voortkomen. Onze vaardigheid bewust beslissingen te nemen moeten we daarom vooral niet overschatten. De Duitse wetenschapsjournalist Gerald Traufetter beschrijft een mooi experiment in zijn boek ‘Intuïtie’. Daarbij werden studenten gehypnotiseerd en werd hen op-gedragen om bij het horen van een bepaald woord op te staan en een gloeilamp in een bloempot te stoppen. Na afloop van de hypnose liet iemand het codewoord vallen en prompt stond de student in kwestie op om de gloeilamp in de bloempot te plaat-sen. Op de vraag waarom hij dat deed, had hij meteen een antwoord paraat: ‘Ik wilde altijd al weten wat er zou gebeuren als ik een gloeilamp in een bloempot plaats.’ We hebben de neiging om gebeurtenissen of ons gedrag logisch te willen verklaren zelfs als de handeling vrij absurd is. En wij onderschatten stelselmatig de grote rol die ons onbewuste speelt, benadrukte Traufet-ter in 2007 in een interview dat ik met hem had voor Het Financieele Dagblad. Daar komt nog bij dat we allemaal een ver-borgen agenda hebben, als we psycholoog Jeffrey Wijnberg mogen geloven. We zijn bang voor afwijzing en daarom doen we er van alles aan om de erkenning en goed-keuring van anderen te verkrijgen. Het echte motief van een bedrijfsovername zou bijvoorbeeld simpelweg machtswellust kunnen zijn, maar we krijgen eerder iets te horen in de trant van ‘optimalisatie van bedrijfsprocessen’. Heeft het dan eigenlijk nog wel zin om interviewkandidaten naar hun motieven te vragen? Dan kunnen we waarschijnlijk beter het gedrag van iemand observeren in plaats van vragen te stellen. Gedrag onthult doorgaans meer over ons dan wat wij zeggen. Ook hier zorgt het onbewuste ervoor dat we meestal daar komen waar we werkelijk willen zijn. We doen nooit zomaar iets. Toch?

We doen (nooit) maar WatHet gebeurt in vrijwel elk interview. We stellen vragen over de motivatie van bepaald gedrag of keuzes. De bestuursvoorzitter mag een overname uitleggen of een artiest vertelt over het ontstaan van een film of album. ‘Het voelde gewoon goed’ of ‘ik heb eigenlijk geen idee waarom ik iets deed’, is een antwoord dat we zelden te horen krijgen. Er komt meestal een verhaal met argumenten die overtuigend klinken.

WWe hebben de neiging om gebeurtenissen steeds logisch te willen verklaren, terwijl een meerderheid van onze beslissingen juist onbewust en gevoelsmatig wordt genomen. Het is simpelweg onmogelijk om de grote hoeveelheid informatie die dagelijks op ons afkomt en beschikbaar is zodanig te verwerken dat daar afgewogen

Be

el

d: T

ru

us

va

n G

oG

haijtemacolumn

Psycholoog Dominique Haijtema is hoofdredacteur van Management Team. [email protected]


Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar [email protected]

carrière 32 www.villamedia.nl

‘Stokoude’ Kuethe denkt nu nog niet aan stoppen

n De redacties van de huis-aan-

huisbladen van de Holland Media

Combinatie (zeventig edities,

oplage 2,5 miljoen) zijn gereorgani-

seerd. Daarbij zijn acht redacteuren

vertrokken en zeven mensen over-

geplaatst. Dat is het gevolg van het

schrappen van alle zondagsbladen

en het besluit van de directie om

de omvang van de huis-aan-huis-

redactie in Rotterdam en Utrecht te

beperken.De vertrokken redac-

teuren zijn Peter Vos (Rotterdam),

Briggitte van Perlo (Rotterdam),

Marijke Plante (Amsterdam), Bas

Bruin (Schagen), Nicole Wijnjeterp

(Leiden), Gabby Klaver (Alkmaar),

Jaap van den Bergen (Hilversum)

en Ruud Ruitenschild (Schagen).

De zeven redacteuren met nieuwe

standplaatsen zijn Angela Huigen

(Zaandam, Diana Boerman (Scha-

gen), Carla Knelange (Hoorn), Hetty

Lenior (IJmuiden), Michel van den

Bergh (blijft definitief in Hilversum),

Eddie de Blieck (blijft definitief in

Amstelveen) en Marion Kors (Am-

sterdam).

n Geraldine Kemper heeft haar

contract bij BNN-VARA met drie

jaar verlengd. Kemper presenteert

onder meer BNN Op Reis en Spuiten

en Slikken.

n Mark Moorman verlaat na 25 jaar

Het Parool. De voormalig filmrecen-

sent, verslaggever en chef Kunst

vertrekt naar de Volkskrant. Hij

wordt chef van de bijlage Vonk.

n Mike Ackermans gaat per

1 september leiding geven aan de

Communicatie- & Nieuwsfunctie

van CBS. Als hoofdredacteur krijgt

hij de taak om de organisatie en

producten van het CBS verder te

professionaliseren en moderniseren.

Ackermans werkt ruim 25 jaar in de

media: als journalist, mediaprodu-

cent en uitgeefdirecteur. Hij was

Ik heb niet het idee dat ik jonge mensen in de weg zit.’Volgens Kuethe is het weekblad niet meer het buitenbeentje dat het vroeger was. ‘In de begintijd hing Elsevier er in de journalistiek toch een beetje bij als een soort rechtse kroegtijger, dat is verdwenen.’ Kuethe herinnert zich zijn eerste dag op de redactie nog goed. ‘Het was maandag, mijn eerste werkdag zat erop en ik zei mijn collega’s gedag. “Tot morgen? Ben je gek? Jij gaat morgen lekker naar het strand en je komt donderdag maar weer terug. Dan flansen we vrijdag dat krantje wel in elkaar”, was de reactie. Dat zou nu niet meer gebeuren.’ Toch is Elsevier niet per definitie stijver geworden. ‘Het is wel professioneler en de vormge-ving is strakker. Vroeger kon je 1500 woorden afspreken en met 1000 extra woorden terugkomen. Het nu sterk geformatteerd.’ Kuethe denkt er voorlopig niet over om te stoppen. ‘Ik heb begrepen dat ze mij het komende jaar nog nodig hebben, in verband met de verkie-zingen in de VS. Maar als ik merk dat ik nog warriger word dan ik nu al ben, dan moet ik stoppen. Je moet wel van ophouden weten.’Sjoske Cornelissen

n Hij was diplomaat, maar de journalistiek vond hij toch interes-santer. De 73-jarige Rik Kuethe vierde op 16 augustus zijn 30-jarig jubileum bij Elsevier en vindt het nog steeds fantastisch. ‘Journalis-tiek is een smoes om overal aan te ruiken’, vertelt Kuethe. ‘Ik ken geen enkel beroep – al zou een tandarts ook zeggen dat iedere mond anders is – dat zo afwisselend is.’Kuethe schrijft voornamelijk over de VS en werkt in principe drie dagen per week. ‘Ik weet ook niet wat ik anders moet doen. Vandaag is zogenaamd mijn vrije dag, maar na de lunch ga ik nog even naar de redactie.’ Met zijn leeftijd is Kuethe een uitzondering. ‘We hebben een vrij jonge redactie. Er zijn zeven tot acht jongeren, twee of drie mensen zijn iets ouder en er zit één stokoude en dat ben ik.’ Kuethe gelooft niet dat hij een plek bezet houdt voor een (jongere) collega. ‘Je hebt op een redactie van alles wat nodig en ik weet bijvoorbeeld veel van vroeger.

Be

el

d: e

ls

ev

ier

Be

el

d: e

ve

rt

el

zin

ga

/an

PB

ee

ld

: an

P

smoes transfers




eerder hoofdredacteur van FEM

Business en de regionale dagbladen

van de Telegraaf Media Groep. Als

journalist heeft hij gewerkt bij onder

meer Het Financieele Dagblad, BNR

Nieuwsradio en de Volkskrant.

n Journalist Tom Vennink wordt

later dit jaar de vervanger van

Rusland-correspondent Olaf Koens,

die tegen die tijd voor RTL Nieuws

correspondent in het Midden-Oos-

ten wordt.

n Paul Jansen is door Telegraaf

Media Groep definitief benoemd tot

de nieuwe hoofdredacteur van De

Telegraaf. Jansen, die sinds 2008

politiek commentator is bij de krant,

was tussen 2006 en 2013 eveneens

chef van de parlementaire redactie.

Sinds Jansen in 1996 bij de krant in

dienst kwam, werkte hij op diverse

deelredacties en was hij correspon-

dent in Indonesië.

n Hoofd van KLO Publieksonder-

zoek, Jeroen Verspeek, verlaat de

NPO per 1 september en gaat aan de

slag als Head of Audience Measure-

ment bij BBC.

overleden

n Journalist en schrijver Jaap

Lodewijks is maandag 10 augustus

op 62-jarige leeftijd overleden.

Lodewijks werd getroffen door een

hartstilstand en heeft korte tijd in

coma gelegen. Vorig jaar vertrok hij

als adjunct-hoofdredacteur bij de

Stentor. Tussen 1999 en 2003 was

hij hoofdredacteur van de Amers-

foortse Courant en het Veluws

Dagblad. Lodewijks schreef ook

boeken, onder meer ‘Wachten op

Zach’ en ‘Adem’. Lodewijks heeft

ook lang bij De Gooi- en Eemlander

gewerkt. Tussen 1981 en 1999 gaf hij

onder meer leiding aan de redactie

Soest, was regiochef en adjunct-

hoofdredacteur.

n Een nieuwe hoofdredacteur brengt vaak veel nieuwe plannen en radicale veranderingen met zich mee. Maar bij OneWorld is dat juist niet het geval, verzekert Lonneke van Genugten. Op 1 augustus nam ze het hoofdredacteurenstokje over van haar voorganger Hans Ariëns, die na acht jaar een stap terug doet en adjunct wordt. ‘Hans en ik zijn al heel lang een duo. We begon-nen met bladen maken in een klein kamertje bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. We hebben de afgelopen jaren samen een lijn uit-gezet voor OneWorld en die blijven we nu volgen.’De komende jaren moet het nu nog

‘Meer ‘samen’ doen

gesubsidieerde OneWorld op eigen benen gaan staan. 20.000 beta-lende abonnees zijn er nodig. In september start Van Genugten met een grote wervingsactie. ‘We zijn voor veel mensen een leidraad op het gebied van mondiaal denken en duurzaamheid. Nu hopen we dat zij iets voor ons terug willen doen.’Want journalistiek bedrijven, dat kost nou eenmaal geld. Zeker het type journalistiek dat OneWorld am-bieert. De laatste jaren legde de re-dactie steeds meer aandacht op da-tajournalistiek en eigen onderzoek. Op het gebied van onderzoeksjour-nalistiek kijkt Van Genugten – zoals een hoofdredacteur van een titel als OneWorld betaamt – verder dan de eigen landsgrenzen. ‘We willen meer samenwerking aangaan met journalisten in de landen waarover we berichten. Journalisten in zulke landen worden vaak gedwongen om de politieke agenda van hun opdrachtgevers te volgen. We wil-len met hen optrekken en in duo’s aan verhalen werken: één van ons en één van hen.’

‘Samen’ is een thema dat steeds weer terugkomt bij Van Genugten. Want de mondiale problemen waar OneWorld over schrijft zijn zaken die ook mondiaal opgelost moeten worden. Daar is het volgens de kers-verse hoofdredacteur nu ook de tijd naar. ‘Mensen reizen steeds meer en ervaren daardoor zelf welke pro-blemen er zijn en dat ze ook meer zelf kunnen doen. Op die mensen blijven we onze pijlen richten.’Nick Kivits

Be

el

d: a

dr

ian

a H

om

ol

ov

aB

ee

ld

: Ce

es

Ba

ar

s

transfers op eigen benen

Nieuwe uitdaging te pakken, eerste prijs behaald? Mail naar [email protected]

carrière 34 www.villamedia.nl

Nico Kussendrager soort van met pensioenn Nico Kussendrager (65) is met pensioen als docent journalistiek in Utrecht. Maar dat zegt weinig. Hij gaat gewoon door. Met journalistiek onderwijs in al zijn facetten. Zo is zijn ‘Basisboek Journalistiek’ na 25 jaar nog steeds verplichte kost voor studenten journalistiek. En is hij van plan, samen met zijn coauteurs, er over een paar jaar nog een geheel vernieuwde editie tegen aan te gooien.Na dertig jaar School voor Journa-listiek nam Kussendrager op 2 juli afscheid. Regelgeving verplicht hem daartoe. Zelf was hij graag doorge-gaan. Energie genoeg en motivatie ruim voldoende. Kussendrager: ‘Ik wilde niet stoppen. En ik heb tijdens mijn afscheid gezegd, dat ik het jam-

studenten. Er staan nog steeds twee grote koffers met materiaal onder mijn bureau…’De agenda van Kussendrager is de komende tijd meer dan goed gevuld. Want in samenwerking met het Stimuleringsfonds voor de Jour-nalistiek ligt er ook een onderzoek naar de kwaliteit van de regionale journalistiek in het verschiet.Kussendrager: ‘Er is al veel kwan-titatief onderzoek gedaan. Ik wil kwalitatief te werk gaan en kijken hoe het in mijn eigen omgeving, in De Bilt, gesteld is met de regionale journalistiek. Ik ben van plan de inhoud van de regionale media een maand lang te beschrijven en analyseren. Ik heb het gevoel dat de waakhondfunctie minder is gewor-den, maar ben benieuwd wat er uit het onderzoek blijkt.’En dan is er nog het ‘Basisboek Jour-nalistiek’. Met collega’s Dick van der Lugt en Bas Verschoor gaat hij naar alle waarschijnlijkheid werken aan een zesde druk. De definitieve beslissing is door de uitgever nog niet genomen, maar de vijfde druk verkoopt zo goed dat Kussendrager een positief besluit verwacht.

‘Het wordt dan wel een compactere editie met meer dan alleen vaardig-heden. Er komt ook aandacht voor wat is journalistiek, de verandering en vernieuwing. De huidige uitgave is een oud huis dat in de loop der tijd vaak is verbouwd. Het wordt tijd voor iets echt nieuws. Ik was het wel eens met de recensie in Villamedia daarover.’Twee boeken, onderwijsprojecten, een onderzoek. Kussendrager gaat dus eigenlijk niet met pensioen? Kussendrager: ‘Toch wel. Het lijkt mij gek om na dertig jaar in septem-ber niet naar de hogeschool te gaan. Voordeel is wel dat ik nu meer kan kiezen, ook eens ‘nee’ kan zeggen tegen een voorstel.’Dolf Rogmans

mer vind dat er tijdens zo’n laatste jaar weinig wordt gedaan aan ken-nisoverdracht. Dat je bijvoorbeeld geen tijd krijgt om je ervaringen vast te leggen. Of om met jongere collega’s te praten over het onder-wijs en nieuwe werkvormen. In plaats daarvan heb ik tot de laatste dag les gegeven.’Dus maakt hij in zijn eigen tijd een boekwerk over journalistiekonder-wijs. De titel is er al ‘Journalistiek Onderwijzen’. Aan de inhoud gaat hij binnenkort beginnen. In Neder-land en Vlaanderen gaat Kussen-drager op zoek naar voorbeelden van goed onderwijs. Voor Kussen-drager laat goed onderwijs zich een-voudig omschrijven. ‘Het begint met een cliché maar is desondanks waar. Het gaat erom dat je studenten in-spireert. Verder vind ik het zeker in deze tijd belangrijk om steeds weer duidelijk te maken dat journalistiek een vak is. In tijden van opkomende burgerjournalistiek is het goed dat te markeren.’

‘Journalistiek gaat over verantwoor-ding en het verifiëren van de infor-matie die je publiceert. Dat moet je leren, vergt een bepaalde beroeps-houding en je kunt dat niet zo maar verlangen van een burgerjournalist. Daarbij maakt het niet uit via welk platform je publiceert.’Waarmee Kussendrager gezegd wil hebben dat de essentie van journalistiekonderwijs de afgelopen decennia niet is veranderd, ondanks de komst van de nieuwe platformen.

‘Waarbij het wel waar is dat ik zelf wat meer had kunnen mee gaan in het gebruiken en leren kennen van de nieuwe media.’Voor Kussendrager in Utrecht begon, was hij redacteur buitenland bij Trouw en hoofdredacteur van on-zeWereld. Zijn grote liefde is Afrika. Kussendrager: ‘Ik heb het plan iets te doen met mijn Afrika-ervaringen, reizen zowel voor de krant als met

‘Ik had zelf wat meer mee kun-nen gaan in het gebruiken en leren kennen van de nieuwe media’

Be

el

d: H

og

es

CH

oo

lU

tr

eC

Ht

/Pa

Ul

Ba

Be

lio

ws

ky

oud huis



Trots op je eigen toko. Ook pronken:

[email protected]

Hoe ziet jouw week eruit?

‘Van tevoren weet ik vaak niet wat ik ga doen. Meestal is mijn week nog leeg en druppelen de opdrachten last-minute binnen. Over het algemeen bewerk ik op maandag en dinsdag beelden en stuur ik mailtjes. Woensdag tot en met zondag ben ik aan het fotografe-ren. Bijvoorbeeld voor de vaste rubriek ‘Revu Ontdekt’ in Nieuwe Revu. Dan ben ik op pad om dingen te ontdekken.’

Binnen welk genre maak jij het liefste foto’s?

‘Ik vind de combinatie reportages en nieuwsfoto’s heerlijk. Voor nieuws ga ik ergens heen, maak ik heel snel foto’s en stuur ze door. Dat is heel vluchtig en dat zorgt voor veel adrenaline. Voor reportages heb ik vaak een dag of een paar dagen de tijd. Soms weet ik niet van tevoren wat ik ga maken, dat is wel een risico. Ik vind het heerlijk om alles tot me te laten komen. Ik hou van risico’s nemen. Daarom ben ik ook freelancer, ik wil de vrijheid hebben om alles te kunnen maken.’

Is een foto wel eens zodanig bewerkt dat deze niet

meer van jou leek te zijn?

‘Ja, dat heb ik wel eens meegemaakt. Ik had voor de Belgische krant Het Laatste Nieuws een Vlaamse jour-nalist gefotografeerd in Caïro terwijl ze over de markt fietste. De achtergrond van de foto was verdwenen. Ze hadden alleen de journalist op de fiets afgedrukt, dus het hele idee van mijn foto viel weg. Ik heb gemaild dat ik het daar niet mee eens was en dat ze de vol-gende keer moeten overleggen.’

Welke klus, die niet leuk was, heb je toch aangeno-

men voor het geld?

‘Ik maakte wel eens foto’s op bedrijfsfeestjes. Dat betaalde goed, maar er zat weinig uitdaging in. Ik ben wel iets kieskeuriger geworden. In het begin pakte ik alles aan wat op mijn pad kwam, nu vind ik niet alles meer leuk. Alsnog zeg ik niet snel nee, maar ik laat wel weten dat ik het alleen wil doen als ik mijn eigen draai eraan kan geven.’

‘Dit jonge broekie mag er zi jn’Hij combineert het maken van reportages met het fotograferen van nieuws. Alexander Schippers (27) houdt van de adrena-line die komt kijken bij het maken van nieuwsfoto’s. ‘Het lijkt me geweldig om voor een internationaal persbureau te werken.’tekst SjoSke CorneliSSen beeld TruuS van GoG

Je bent nu vier jaar freelancer.

Ben je veranderd?

‘Ja, ik ben zekerder van mijn zaak. Ik durf achter mijn eigen product te staan. In het begin denk je nog: ik kom net kijken, wat is mijn signatuur, wat mag ik vragen, mag ik hier wel zijn als jong broekie? Nu denk ik: ja, ik mag dit maken. Ik mag er zijn. Dat vind ik het grootste verschil, dat ik zelfver-trouwen heb om iets te maken en ergens voor te staan.’

Voor welke media zou je nog eens wil-

len fotograferen?

‘Time Magazine, ja dat zou ik wel willen. Ik kan de lat niet hoog genoeg leggen. Het lijkt mij geweldig om voor een inter-nationaal persbureau te fotograferen. Ik heb al eens voor Novum gefotografeerd, maar ik ben overgestapt naar de Beeldunie omdat zij hun foto’s interna-tionaler kwijt kunnen. Maar zoiets als het ANP zou ik ook geweldig vinden.’

Ben je verzekerd?

Voor bijna alles ben ik verzekerd, behalve voor arbeidsongeschikt-heid. Voor mijn apparatuur heb ik een wereldwijde molestverzekering, dus ik heb mezelf volledig ingedekt. Dat vind ik belangrijk en noodzakelijk. Ik heb wel nagedacht over een arbeidson-geschiktheidsverzekering, maar ik vond de voordelen nog niet opwegen tegen de kosten. Ik ben jong, ik kan ergens altijd weer een nieuwe draai aan geven.’

augustus/september 2015 35 eigen baas


De lucht boven de akkers in Munstergeleen kleurden ongeveer tien minuten gitzwart, dit was de voorbode van een korte maar hevige winterse bui.

Koning Eénoog in SittardProfvoetballer had hij willen worden, maar een blessure leidde ermindo armino naar de fotojournalistiek. de zoon van een italiaanse mijnwerker Probeert in zijn geboortestreek vriendschaP, loyaliteit en Professionele onafhankelijkheid uit elkaar te houden.tekst frits baarda beeld ermindo armino

portfolio ermindo armino 38 www.villamedia.nl

De sloop van de verpleegstersflat in Sittard kreeg nog een emotioneel tintje, omdat ook het 15 metershoge portret van ‘Toon’ aan diggelen ging.

De nieuwe attractie van Sprookjesbos Valkenburg. Kinderen gaan onder leiding van een gids en uitgerust met een lantaarntje en een zwaard de groeve in.



Portret van Bert van Marwijk, gemaakt naar aanleiding van de terugblik op het WK 2010 in Zuid Afrika.

Duwen en trekken bij de start van de Parelloop in Brunssum.


De wethouder klimt in een witte regenjas op de rand van de vijver. Als een balancerende schoonspringer wacht hij af. Achter hem het gemeentehuis van Stein. Mooi beeld voor de krant, denkt de fotograaf, de spuitende fontein schenkt allure. Als hij door de zoeker van zijn camera kijkt om de com-positie te vervolmaken, is de witte regenjas verdwenen. Ermindo Armino (54) komt overeind en overziet de vijver. Alleen het hoofd van de wethouder is nog boven water. De fotograaf vergeet af te drukken. Hij helpt de wethouder uit het water. Een uur later maakt hij alsnog de foto, als de man thuis droge kleren heeft aangetrok-ken en bij de vijver dezelfde positie heeft ingenomen.Het overkwam Armino, freelance fotograaf voor het Limburgs Dagblad, vele jaren geleden. ‘Ik was even geen fotojournalist, ik was te sociaal’, zegt hij aan een lange tafel in de woonkamer van zijn Sittardse woning. ‘Die foto heb ik laten liggen. Het is een klein wereldje, je komt elkaar regelmatig tegen.’ Het zou hem nu niet meer overkomen, denkt hij. Alles voor de nieuwsfoto, alles voor de krant. Journalistieke onafhankelijkheid staat hoog in zijn vaandel, al wordt hij bijna dagelijks op de proef gesteld.Laatst deed hij het beter. De burgemeester van Sit-tard kreeg ter ere van Koningsdag, in plaats van uit te delen, nu eens zelf een lintje. Armino’s foto van de drie dochters die de gedecoreerde op de wang kussen, zag hij liever niet in de krant. De volgende dag plaatste het Lim-burgs Dagblad hem toch. ‘Het gaf me voldoening, die foto, ik had professionele afstand bewaard’, vertelt hij. De burgemeester had hem later aangesproken. “Maak het maar goed met een fles wijn”, had hij gezegd. ‘Die geef ik hem, als we elkaar weer tegenkomen’, zegt de fotograaf lachend. ‘Je moet met z’n allen verder.’

Armino woont zijn hele leven al in Sittard, de laatste 25 jaar met zijn vrouw en twee dochters in een door hoge heggen omzoomde hoekwoning aan de rand van het historische centrum. Zijn jeugd speelde zich af in een straal van vijftien kilometer. Aan de rand van die cirkel, bij Hoensbroek-Geleen, stond het complex van de Emma-kolenmijnen. Zijn vader ging er iedere dag heen om er ondergronds te werken. Op handen en voeten moest hij soms door de donkere gangen kruipen. Bij thuiskomst vertelde hij er zelden over en klagen hoorde je hem nooit. Het was werk, daarvoor was hij eind jaren vijftig uit Italië naar Nederland gekomen. De jonge Italiaan had in Sittard een leuk meisje leren kennen. Ze trouwden en kregen vijf kinderen, onder wie Ermindo.

‘Ik zal hem even voor je halen’, zegt de mijnwerkerszoon en schuift zijn stoel naar achteren. Van een wandmeu-bel pakt hij een goudgerand lijstje met foto en plaatst

het midden op tafel. Een man met dikke zwarte haardos, dun brilletje en een grote snor lacht naar de camera.

‘Die foto heb ik gemaakt’, zegt Armino, de ogen op zijn vader gericht. ‘Twee jaar geleden is hij plotseling over-leden. Hij was al lang zonder werk, afgekeurd wegens rugklachten en longproblemen.’ De cirkel is sindsdien kleiner geworden. Zijn moeder verkoos een seniorenap-partement en woont nu op vijftig meter afstand van haar zoon, aan de overkant van de straat.Armino is vergroeid met Sittard, hij is er geboren en zal er nooit vertrekken, maar vergis je niet, als fotograaf is hij een man van de wereld. ‘Ik ben een Sittardenaar, maar noem me geen Limburgse fotograaf. Ik ben in de eerste plaats fotojournalist, het nieuws vind ik overal in Nederland. Voor persbureau Associated Press heb ik eens een week voor de poort van de Scheveningse gevangenis gestaan. Iedere dag wachten op de komst van oorlogsmisdadiger Karadzic.’ Voor het Limburgs Dagblad en De Limburger, samengegaan onder de naam Media Groep Limburg, bestrijkt hij heel de provincie, maar de westelijke mijnstreek is zijn domein. Geen weg, vereniging of burgemeester die hem vreemd voorkomt. De streek is zijn thuis.Armino is nog de enige professionele fotojournalist in Sittard. De anderen zijn gestopt. ‘Ja, koning éénoog. Ik mis het contact met mijn vakbroeders wel.’ Veel tijd om daarover te prakkiseren heeft hij niet. De opdrachten stromen binnen, gisteren nog vijf in totaal. Van een portret van de Fortuna Sittard-voorzitter tot asbest-balkons in Hoensbroek, hij rijdt een slag in de rondte. Tussendoor nog een klusje voor DSM, de chemiegigant, waarvoor hij commercieel werk doet. De fotograaf kan van de combinatie fotojournalistiek en bedrijfsfotogra-fie goed leven. Aan zijn opdrachtgevers, waaronder ook de gemeente Sittard, is hij loyaal: ‘Toen in 2003 bij DSM een gasoven ontplofte, kon ik met mijn pasje zo het ter-rein op rijden en van dichtbij fotograferen. Niet gedaan, ik heb een relatie met het bedrijf.’

Als selfmade man heeft hij alles uit ervaring moeten leren: wat de codes zijn binnen de journalistiek, wat nieuws is, hoe je mensen op hun gemak stelt, hoe je filmrolletje ontwikkelt en Photoshop gebruikt. Bijna geen opleiding of cursus is eraan te pas gekomen. Het vak is hem overkomen. Tot zijn 24ste jaar had hij geen idee. Als begaafd amateurvoetballer droomde Armino van een profcarrière, misschien bij Fortuna of MVV. Op een dag scheurde hij zijn enkelbanden. Om toch bij zijn team te kunnen blijven, kocht hij een fototoestel. De nieuwe hobby ging hem verdienstelijk af. Bij een lokale persfotograaf leerde hij nieuwsfoto’s schieten.Sinds die tijd leeft Armino in het hier en nu. Zijn

Ermindo

Armino, Sittard,

1960

Opdrachtge-

vers: Limburgs

Dagblad en

De Limburger

(Media Groep

Limburg), De

Gelderlander,

Eindhovens

Dagblad, As-

sociated Press,

gemeente

Sittard-Geleen,

DSM, Vodafone.

Werkervaring:

Behalve foto-

journalistiek

werk in Limburg

leverde hij ook

in opdracht van

de GPD foto’s

tijdens het EK

voetbal in Zwit-

serland. Voor

AP versloeg hij

diverse voetbal

interlands,

wedstrijden

voor de Cham-

pions League,

tweemaal WK

hockey en het

WK wielrennen.

Reportages

maakte hij

onder meer in

Bangladesh,

Jordanië, Nige-

ria en Mali. Voor

DSM reisde hij

naar China en

de VS.

Log in op

villamedia.nl en

deel dit artikel



Angst en hoop in de ogen van de voormalige voetballer van Glasgow Rangers, Zenit Petersburg en Fortuna Sittard, Fernando Ricksen, die aan de spierziekte ALS lijdt.

Kopduel tijdens een wedstrijd in de Belgische competitie tussen Genk en St. Truiden.


ongedurigheid vindt een uitweg in de productie van ontelbare foto’s. Iedere dag vele kilometers, hij maakt foto’s zoals hij praat: als uit een geweerloop komen zijn woorden. ‘Tijd om voor mezelf reclame te maken, of een boek, of mijn website te onderhouden heb ik niet. Ik moet weer weg, ook al is er niets. Dan zoek ik boeren op, als ze gras van het land halen. Reageren op seizoenen, op wat zich voordoet. Mijn vrouw wordt wel eens gek van me.’Over zijn vrouw gesproken, daar wil hij graag nog iets over kwijt. ‘Alles draaide de laatste twintig jaar om mij. Het hele huishouden stond in dienst van de fotografie.’ De woordenstroom droogt korte tijd op, de ellenbogen plant hij op tafel, handen onder zijn kin. ‘Ja, ik heb veel aan haar te danken. Ze heeft zelf een drukke baan, maar als ik thuis kom staat het eten op tafel. Ze is moeder van twee dochters en zeurt nooit als de hond moet worden uitgelaten. Ik heb alle vrijheid om dit werk te kunnen doen, dat besef ik goed.’

Nu hij de 50 is gepasseerd verdwijnt het jachtige uit zijn handelen, beweert hij. Op steenworp afstand van zijn huis staat een brandweerkazerne. Vroeger rende hij naar zijn auto, als een brandweerwagen met gillende sirene vertrok. Armino negeerde rode verkeerslichten voor een mooie plaat. Nu laat hij ze gaan en hoort later of het loos alarm was. ‘Misschien krijg ik nog eens de rust voor een

Tennister Gael Monfils in actie tijdens een Davidcup wedstrijd tegen Huta Galung van Nederland.

Opkomende zon zet schapen in feeëriek licht bij de eerste vorst in het Zuid-Limburgse Doenrade.

Volle maan in het verlengde van lantaarnpalen boven het stadscentrum van Sittard.



langer lopend fotoproject’, verzucht hij. De laatste tijd borrelen bij hem ideeën op. Portretten van oude mensen die hun partner verloren zijn, bijvoorbeeld. Zijn woor-den klinken niet overtuigend.Er klinken tikjes op het glas van de deur naar de tuin: Armino’s vrouw. Als de deur opengaat, verwelkomt de fotojournalist haar met een vraag, in een aandoenlijke

poging de gewenste bevestiging te verkrijgen. ‘De laatste jaren ben ik rustiger geworden, toch, en vaker thuis? En ik sla niet alle verjaardagen meer over…?’ Zijn vrouw kijkt hem vertwijfeld aan, ze had het bij zwijgen kunnen laten. ‘Dat denk ik niet, Ermindo, het gaat maar door. Het is nooit klaar, er valt voor jou altijd ergens iets te halen.’

portfolio ermindo armino 44 www.villamedia.nlEen buurtbewoonster kijkt naar een uitslaande brand bij een veevoederbedrijf in Sittard.



In Spaubeek worden tientallen Elzen gekapt omdat deze allergische klachten zouden veroorzaken.

Optreden van Rene Shuman, voormalig winnaar van De Soundmixshow.



Creatief in crisistijd: Sabine Joosten verkoopt de ruziefoto’s van haar kinderen 48 Fotojournalisten in Beeld 53 43 Tips & Tricks 57

Dirk-Jan Visser over subsidies: ‘Houd fotoprojecten dicht bij jezelf’ 60

Be

el

d: S

aB

ine

Jo

oS

te

n

fotografie

prakti jk 48 www.villamedia.nl

Het is niet alleen maar kommer en kwel in de fotojournalistiek. ondanks dalende tarieven, oprukkende burgerfotografie en kwijnende opdracHtgevers zijn er fotografen die floreren. zeven fotojournalisten vertellen Hoe ze creatief omgaan met moeilijke tijden.tekst frans oremus

Creatief in crisistijd

foto grafie gaat het heel goed. Er is weliswaar een crisis bij degenen die de foto’s publiceren, maar wanneer je als fotograaf iets unieks maakt is er altijd vraag.’ Aan het woord is Pierre Crom, winnaar van de Zil veren Camera 2014 voor zijn beel-den van de nasmeulende resten van de MH17. Crom maakt zijn eigen keuzes en dat heeft hem veel gebracht. Al aan het eind van de vorige eeuw werkte hij volledig digitaal – in tegenstelling tot veel van zijn collega’s – en kon hij aan de slag als reclamefotograaf. Toen de sector aan het begin van de eeuw massaal digitaliseerde besloot hij

‘Met de

vaak de bron van informatie omdat hij dicht op de gebeurtenissen zit. In moeilijke omstandigheden is een redactie van grote steun, zeker in conflictgebieden. Een conflictgebied is chaotisch en redacties weten niet altijd wat er zich afspeelt. Je moet investeren in wat je interesseert en je werk pushen bij potentiële opdrachtgevers. Dat levert bijna altijd genoeg op. Als je journalistiek werk combineert met commerciële klussen kun je er goed van leven. Dat bijt elkaar niet. En ik creëer zo de mogelijkheid om geregeld op pad te kunnen zonder opdracht op zak. Mijn werk breng ik vervolgens op mijn website en via fotobureaus onder de aandacht, en vaak is er belangstelling.’ Crom neemt zoveel mogelijk zelf initiatief en wijkt graag af van de gebaande paden. ‘Je ziet nu veel fotografen naar Calais reizen om migranten te fotografe-ren. Omdat ze met zoveel zijn is de kans op publicatie klein. Ik ben dan geneigd te zeggen: kom, ik ga eens naar Zuid-Soedan. Daar vluchten ook mensen en er zijn nauwelijks fotografen.’

Voor Sabine Joosten ging tien jaar geleden de knop om. Ze concentreerde zich tot dan toe op

weer analoog te gaan werken. ‘Ik schoof op richting de journalis-tiek en ben reportages gaan maken, onder andere in Israël’. Het leverde hem in 2004 de eerste prijs op in de categorie buitenland-documentaire van de Zilveren Camera. ‘Timing is in dit vak erg belangrijk en daarin wil ik volledig vrij zijn. Ik werk wel graag samen met opdrachtgevers en redacties. Een fotojournalist is



kan zijn dat ze figureren in een pu-blicatie over kindermishandeling of op een billboard terecht komen. ‘Ik verbaas me er altijd over hoe weinig fotografen er zijn die hun directe omgeving intensief fotograferen.’Ze begon met deze werkwijze toen Hollandse Hoogte haar om een foto van Sinterklaas op een paard vroeg.

‘Ik huurde een pak, leende de schim-mel van de manege om de hoek en gaf een model release aan degene die als Sint voor me wilde poseren. Ik kreeg er een paar duizend euro voor.’Zelden wordt ze gemaand te stop-pen met fotograferen van het al-ledaagse. ‘Ik verkoop de ruziefoto’s van mijn kinderen en laatst zei ik tegen mijn zoon: even wachten met die zakdoek, dit is zo’n mooie bloedneusfoto.’ Haar omgeving is er aan gewend. En soms zet ze de wer-kelijkheid naar haar hand. ‘Vanmid-dag komt er een vriendje van mijn puberzoon langs in ons vakantie-huis. Ik overweeg er even een kratje bier bij te zetten en wat foto’s van ze te maken in de tuin. Dat is goed te gebruiken bij items over jongeren en drankgebruik.’Het gaat haar niet om het geld. ‘Ik breng het minimum binnen, maar ik vind veel momenten zo mooi dat ik ze vast wil leggen. Dat deed ik als puber al. Fotografie is voor mij emotie. Ik had er geen enkele moeite mee mijn stervende vader te fotograferen (en zijn crematie, die in NRC next werd afgedrukt, red.). Col-lega’s vroegen: “hoe kún je”, maar ik heb zelden een emotionele drempel: aan het sterfbed van mijn vader liet ik soms even zijn hand los om hem te fotograferen terwijl de tranen over onze wangen stroomden. Het was voor ons beide uitzonderlijk emotioneel maar zowel voor hem als voor mij hoorde die camera erbij.’

Soms maakt fotograaf Phil Nijhuis veel journalistiek werk, zoals toen de banken omvielen, voor opdracht-

documentaire fotografie – ze reisde in de jaren tachtig naar verschil-lende Oostbloklanden en maakte er reportages – maar besloot zich toe te leggen op artistieke stockfotografie met materiaal dat ‘dichtbij’ is ge-schoten. ‘Fotografie is mijn tweede natuur. Ik heb áltijd een camera bij me en ik heb een gigantisch archief bij Hollandse Hoogte dat ik steeds aanvul. Daar leef ik nu grotendeels van’.Joosten fotografeert veel alledaagse, al dan niet geënsceneerde taferelen en werkt vaak met model releases, contracten waarbij de gefotogra-feerden toestemming geven voor publicatie – waarbij het ook zomaar

Pierre Crom ‘Timing is in dit vak erg

belangrijk en daarin wil ik volledig vrij zijn’

Sabine Joosten ‘Ik verkoop de ruziefoto’s

van mijn kinderen’


gevers als Trouw, Hollandse Hoogte en soms het AD en NRC Media. Nu ligt de nadruk al weer een tijdje op commercieel werk. Gemiddeld besteedt hij 30 procent van zijn tijd aan journalistiek, voornamelijk rond het Binnenhof. ‘Het zal nooit meer zo worden als vroeger, toen je nog fulltime fotojournalist kon zijn. Dat is financieel niet meer haalbaar. Maar de combinatie is verrijkend. Ik leer met commercieel werk op het gebied van belichting bijvoorbeeld dingen die ik weer in mijn jour-nalistieke werk gebruik. Ik expe-rimenteer meer.’ Nijhuis werkte van 1996 tot 2008 bij de GPD als politiek fotograaf. ‘Ik ben freelancer geworden omdat ik meer wilde doen dan alleen maar werken voor de kranten. Leuke portretseries maken voor bedrijven bijvoorbeeld.’ Sinds anderhalf jaar draait hij mee in de beeldaanbesteding van de Rijks-overheid, die zelf foto’s en video’s verslindt voor haar magazines, web-sites en sociale media en daarvoor professionele fotografen inhuurt. Of hij gaat mee op werkbezoek met premier Rutte, als poulefotograaf.

‘Ik vind niet dat dit elkaar bijt. Het is gewoon werk en als de kranten een probleem hebben omdat fotografen journalistiek en commercieel werk combineren, moeten ze zich achter de oren krabben en nadenken hoe ze dat willen financieren.’ Fotogra-fen lopen iets vooruit ten opzichte van de journalistiek, vindt Nijhuis, waar nog de discussie loopt of het wel ethisch is om bij te schnab-belen. ‘Fotografen werken al bijna allemaal freelance. Dat staat in de journalistiek ook te gebeuren. Dat is helemaal niet erg. Wanneer je niet te veel werkt hebt bij één opdracht-gever blijf je onafhankelijk. Mijn journalistieke werk in Den Haag wordt niet beïnvloed doordat ik ook voor ministeries werk. Een weinig flatteuze foto van een bewinds-persoon in de krant kost mij echt geen opdracht van de Rijksoverheid,

Phil Nijhuis ‘Ik wilde meer doen dan alleen maar werken voor

de kranten’

Ilvy Njiokiktjien ‘Mijn boek leerde me dat

crowdfunding kan werken’daarvoor kent ieder zijn rol te goed, we gaan volwassen met elkaar om. Maar áls een ministerie besluit geen opdrachten meer te verstrekken is er geen man overboord; er zijn nog genoeg andere.’

Liever logo’s fotograferen en ander commercieel werk dan een bijbaan-tje bij de Hema was het motto van Ilvy Njiokiktjien toen ze in 2006 de School voor Journalistiek verliet. Ze was gewaarschuwd dat er ‘geen droog brood’ te verdienen viel in de fotojournalistiek. Met dubbele diensten bij dagblad Sp!ts en het ANP voelde ze zich echter rijk in haar studentenhuis en ontdekte dat



met hard werken er zeker toekomst was. Sindsdien gaat haar carrière crescendo; in 2013 werd ze de eerste Fotograaf des Vaderlands en vorig jaar won ze als eerste vrouw de Zilveren Camera. Ze experimenteert in zowel genre, van lichtvoetig naar loodzware onderwerpen, als in de manier waarop ze haar ‘projecten’ financiert. ‘Het boek “Slagroomtaart en slingers” (2014, fotoboek van honderd Nederlandse verjaardagen, red.) leerde me dat crowdfunding kan werken. Binnen een maand kreeg ik – na het sturen van duizen-den mails en het dagelijks invoeren van tientallen updates op sociale media – 38.000 euro binnen.’ Voor haar slow journalism project met correspondent Elles van Gelder over een gangsterwijk in Kaapstad pro-beert ze nu geld in te zamelen om een longread en een multimediale korte film te laten maken door een editor, een genre dat vooral in de VS populair is. ‘Dat kost ruim € 15.000. Via de website froginatent.com pro-beren we dat geld bij elkaar te krij-gen.’ Donateurs krijgen er wat voor terug: een dvd, als eerste een linkje of je naam op de aftiteling. ‘Ik zou heel enthousiast worden als mensen blijken te willen betalen voor slow journalism. En waarom niet? Initi-atieven als Blendle bewijzen dat er een markt is als je producties beter en makkelijk brengt.’Njiokiktjien ergert zich soms aan het geklaag. ‘Als je fotojournalistiek wil maken zijn er volop mogelijk-heden. Goed, de tijden dat je als fotojournalist met 20.000 euro op pad ging, waarvan 10.000 in een envelop, zijn gewoon voorbij. Je moet nu zelf voorfinancieren of per project een opdrachtgever zoeken die dat doet. We leven niet meer in de jaren vijftig.’

Fotograaf Flip Franssen zit al sinds 1980 in het vak en heeft zijn omzetten als freelance fotojour-nalist altijd zien stijgen. ‘Tot 2007.

Daarna gingen de tarieven flink omlaag. Omdat het met de kranten slechter ging en ze op zoek gingen naar goedkoper beeld. En ook de tarieven van beeldbank-sites kelderden. De collega’s die niet op tijd digitaliseerden misten de boot.’ Franssen stuurde op tijd bij. ‘Foto-journalistiek is mijn grote liefde en dat wilde ik koste wat kost blijven doen.’ Naast zijn journalistieke werk voor De Gelderlander, NRC Handels-blad en Elsevier ging hij commerci-eel werk maken, zoals voor Radboud UMC. Maar Franssen bleek ook een neus te hebben voor onderwerpen die veel gevraagd worden bij beeld-banken. ‘Ik ga regelmatig een dag op

Flip Franssen‘Ik ga regelmatig een dag op

pad om stockmateriaal te schieten’

Jasper Juinen ‘Via Instagram en Facebook kun je jezelf via je profiel in

de markt zetten’


pad om stockmateriaal te schieten.’ Hij fotografeert dan files of trekt een dag naar de Eemshaven om wind-molenparken en energieturbines te fotograferen. Zo probeert hij met fo-tomateriaal dat ‘een journalistieke inslag’ heeft een eigen afzetmarkt te creëren. ‘Die foto’s worden veel gebruikt.’

Jasper Juinen leerde het vak op zijn 16de, als stagiair van Jerry Lampen bij Reuters. Lang werkte hij in vaste dienst voor ANP en voor AP en Getty Images, beide in Madrid. Toen zijn functie bij Getty werd opgeheven en hij ‘klaar’ was met vaste dienstverbanden besloot hij in 2013 weer naar Nederland te komen en zich zelfstandig te vestigen. Last van de crisis heeft hij niet. ‘Het is nu de mooiste tijd om freelancer te zijn. Via Instagram en Facebook kun je jezelf via je profiel in de markt zetten. Iedereen ziet waar je mee bezig bent. Opdrachtgevers zoeken steeds vaker via deze media.’ Hij werkt nog steeds voor Getty,

woordigd door een agentschap dat voor ons – en later misschien ook voor anderen – de voorbereiding en de afwikkeling van onze fotoprojec-ten doet. Je moet jezelf in de markt zetten. De tijd dat je zat te wachten tot je wordt gebeld is voorbij.’

Gelauwerd fotograaf Robin Utrecht was elf jaar in dienst bij het ANP toen hij in 2012 voor zichzelf moest beginnen. ‘Dat was wel even schrikken. Ik heb drie kinderen en ik merkte dat de freelance tarieven behoorlijk laag waren.’ Drie jaar later zegt hij geen seconde spijt te hebben van zijn keuze voor een freelancerbestaan. ‘Het biedt me veel vrijheid. Toen ik bij het ANP zat mocht ik niet voor andere kranten werken. Nu verkoop ik regelmatig aan NRC Handelsblad en het AD. Mijn werk is veel gevarieerder geworden. Ik zie ook dat de tarieven weer omhoog gaan, al lever je daar wel rechten voor in. Opdrachtgevers mogen bijvoorbeeld vaker herplaat-sen.’Leven van fotojournalistiek is lastig, erkent Utrecht. ‘Maar ik heb redelijk veel opdrachten en werk ook voor bedrijven en stichtingen als de Dierenbescherming. Die combinatie is goed.’ Een keer per jaar gaat hij op reportage naar het buitenland.

‘Het zijn vrije onderwerpen die ik aanbied aan kranten. Vorig jaar ben ik vlak voor de WK twee weken naar Rio de Janeiro gegaan om foto’s in de favela’s te maken. Supergaaf, maar moeilijk om er geld mee te verdienen. Uiteindelijk verdiende ik wat geld door het Nederlands elftal bij zijn trainingskamp te fotografe-ren voor het ANP.’Ook dichter bij huis gaat hij op pad zonder opdracht. ‘Ongeveer een kwart van mijn tijd besteed ik aan eigen onderwerpen. Zo liep ik mee in de stille tocht voor Mitch Henri-quez en ook voor North Sea Jazz had ik vooraf geen afspraken. Die foto’s worden meestal goed verkocht.’

maar ook voor Bloomberg, Trouw, Next, The New York Times en De Correspondent. Ook voor commerciële en docu-mentaire fotografie heeft hij tijd. Zo volgt hij in opdracht de meta-morfose van de ADAM-toren, het voormalige Shell-kantoor naast filmmuseum EYE. ‘En recent werd me door de Open Society Foudati-ons gevraagd de Instgram feed een week over te nemen. Daarin kon ik mijn “bier-voor-werk project” laten zien. Voor dat project volg ik een man die straten veegt in Amsterdam in ruil voor bier. Dat werk levert relatief weinig op, 500 US dollar, maar is wel héél erg leuk om te doen. En vergeet de exposure niet. Die feed heeft 80.000 volgers. Ik ben af-gestapt van het denken in tarieven. Ik kijk naar de balans; heb ik het afgelopen jaar leuke dingen gedaan en kan ik daar van leven? Dan leg je andere prioriteiten.’Juinen leeft samen met Ilvy Njiokik-tjien. ‘We delen onze bureaukosten en we worden sinds kort vertegen-

Robin Utrecht ‘Ik werk ook voor bedrijven

en stichtingen als de Dierenbescherming’


beeld Greetje Mulder 53 fotojournalist in beeld

De volg je passie-fotograaf

Renate Beense (40)

verloor na een reorganisatie haar baan als beeldredacteur en ging met het geld van de afvloeiingsregeling de Fotoacademie doen.

Mei 2014 studeerde ze af. ‘Ik zou het fantastisch vinden als mijn werk naast in de krant ook in een

galerie te vinden is en dat er een brug wordt geslagen tussen journalistiek en kunst.’

www.renatebeense.nl

http://www.renatebeense.nl

fotojournalist in beeld 54 beeld Greetje Mulder

De winnaarPierre Crom (48)

won de Zilveren Camera 2014 met een serie foto’s gemaakt op de plek van de ramp met de MH17.

‘Ik gebruik de fotojournalistiek om te observeren en wil voor de rest van mijn leven

mijn getuigenissen delen.’ www.pierrecrom.nl

http://www.pierrecrom.nl

beeld Greetje Mulder 55 fotojournalist in beeld

De laatste foto journalist in vaste dienst

Do Visser (59)

gaat per 1 juni 2016 na 36 jaar uit dienst bij De Gelderlander. Daarna hoopt hij op een stressloos en rustig bestaan. ‘Nu geniet ik nog van de enorme veelzijdigheid van het werk en de combinatie van

fototechniek en creativiteit.’

fotojournalist in beeld 56 beeld Greetje Mulder

De studentMaite Vanhellemont (25)

studeert fotografie aan de HKU. ‘Na mijn opleiding aan de Fotovakschool dacht ik dat ik de documentaire-kant op wilde, maar nu ik op de HKU zit, ben ik daar niet meer zo zeker van. Misschien wil ik later ook wel les

gaan geven. Ik hoop in ieder geval altijd mijn eigen projecten te kunnen blijven doen.’

www.maitevanhellemont.nl

http://www.maitevanhellemont.nl


Is de fotojournalistiek dood? De Britse fotograaf Phil Toledano denkt van wel, zei hij eerder dit jaar tegen The New York Times. Toledano was in Amsterdam voor de uitreiking van de World Press Photo.

‘De kracht van één enkele foto is verdwenen. Twitter, In-stagram en Facebook zorgen voor zo’n constante stroom aan beeld dat één enkel beeld ondersneeuwt.Nu mag de analyse van Toledano wat somber klinken, maar net als vele anderen probeert hij te begrijpen wat er in de fotografie veranderd is. Om vervolgens zijn plan te trekken.

Aan duiders van de veranderingen geen gebrek. De distributie van nieuws(foto’s) gaat vandaag de dag niet meer via krant of televisie, maar vooral via Facebook, Snapchat en Twitter. Dat blijkt uit cijfers die onder meer de website Business Insider op een rijtje heeft gezet. Mensen gebruiken vooral hun mobiele telefoon (en dus minder de desktop), waarbij ze niet allerlei nieuwsapps gebruiken, maar de eerder genoemde social media. Een trend van de laatste twee jaar is dat video aan een enorme opmars bezig is. Was dat eerst het domein van

43 tips (of meer) van andere fotografenWat te doen als de omzet uit fotografie tegen zit? Wereldwijd praten fotografen daar over. Velen laten het niet bij praten alleen, maar komen ook in beweging. Ze delen hun tips en tricks online. Creatief in tijden van crisis. En wat levert het op?tekst dolf rogmans beeld arthur Bastiaanse/anp

YouTube en de PC, inmiddels kijken meer mensen vi-deo via Facebook op hun mobieltje dan via YouTube. De leeftijdsopbouw van al die social mediagebruikers verandert ook snel. Jongeren (tot 34 jaar) zijn onder-vertegenwoordigd op Facebook, Twitter en LinkedIn. Daarentegen zijn Pinterest, Snapchat en Instagram weer meer van de jeugd. Grote verliezers in al dat nieuwe geweld: de huidige uitgevers. De meeste smartphone gebruikers hebben één favoriete app om nieuws mee te volgen. En die gebruiken ze minder dan hun social media apps.

Wat moet je als fotograaf met al die wijsheid? Een eerste conclusie kan zijn dat de bestaande opdrachtgevers, zoals kranten en tijdschriften, het dus moeilijk moeten hebben met hun bereik en inkomsten als mensen mas-saal overstappen naar andere platformen. De meeste fotografen merken dat in hun omzet, dus voor velen is dat een open deur. Een niet onbelangrijke conclusie is dat alle genoemde social mediaplatformen zelf geen inhoud (content) maken, maar spullen van anderen distribueren. En de

‘Journa-listen die kunnen fotogra-feren, schrijven én filmen, maken een grotere kans om de interes-sante opdrach-ten te krijgen’

tips en tricks 58 www.villamedia.nl

meest succesvolle content op social media bestaat uit foto’s en video’s. Daarmee wordt het interessanter voor fotografen. De conclusie is dan ook al snel: wordt op de een of andere manier je eigen uitgever.

Fotograaf Cliff Englert heeft bijvoorbeeld een overzicht gemaakt met 25 manieren om als fotograaf online je portfolio prachtig te presenteren. Om daarmee ver-volgens bereik op te bouwen. Levert dat geld op? Elke etalage is een kans op verkoop, maar via bijvoorbeeld Pinterest wordt het wel heel makkelijk. Daar kun je inmiddels met een paar klikken je favoriete foto (ver-)kopen.

Wat voor foto’s plaats je dan op die nieuwe platforms? Het is een beetje naar wie je wilt luisteren. Fotograaf Marky Ramone Go maakte het verhaal ‘twintig dingen die je kunt leren van een Instagram-fotograaf’. Voor hem zijn de drie belangrijkste regels: maak liggende foto’s en onderbelicht ze om ze daarna te bewerken en lichter te maken. En: werk niet in zwart-wit, maar haal de kleur uit een kleurenfoto. Regel drie: plaats geregeld foto’s online, maar niet te veel.

De Amerikaanse producente Liza Faktor ziet dat foto-grafen succesvol voor de ‘verbreding’ kiezen. Zij introduceert het nieuwe beroep Transjournalism, een term van de (overleden) fotograaf Tim Hetherington. Die combineerde nieuwsfotografie met video, kunst, boeken en tentoonstellingen. Wat Faktor betreft, liggen daar enorme kansen voor fotografen.

De bazen van de persbureaus AFP en AP zouden al heel blij zijn als fotografen, en het liefst ook hun schrijvende collega’s, meer video gaan maken. AFP’s Phil Chetwynd omschreef het in een recente voordracht zo: ‘Journa-listen die kunnen fotograferen, schrijven én filmen, maken een grotere kans om de interessante opdrachten te krijgen’.

Als je nog wat jonger bent en het is wat rustiger, dan heeft fotograaf Sebastião Salgado (71) een welgemeend advies: ‘Ga studeren. En dan bij voorkeur antropologie of sociologie, economie of geopolitiek. Studies die er-voor zorgen dat je begrijpt wat je fotografeert, wat je kan fotograferen en wat je zou moeten fotograferen.’ Wat als je even zonder ideeën zit? Dat overkomt ons al-lemaal wel eens, bedacht ex-fotograaf Russ Kendall toen ook zijn oud-collega Linda Epstein werd ontslagen. Hij startte een paar maanden geleden op Facebook de groep

‘What is your plan B’. Binnen een maand had hij ruim 2500 leden die elkaar motiveren en van tips voorzien.

Het verhaal van Kendall zelf is zo’n les. Hij besloot te stoppen met fotograferen en runt nu een cateringbedrijf. Met een busje inclusief houtoven rijdt hij feesten en par-tijen af om pizza te bakken. ‘Ik verdien nu het dubbele in vergelijking met mijn werk als fotograaf en ik vind het veel leuker’.

Er is meer zelfhulp voorhanden. Belangrijke les voor ieder een die de omzetdaling aan den lijve ondervindt: vat het niet persoonlijk op. Want de markt verandert, jouw werk is niet slechter geworden. Een tweede veel-gehoord advies: ik publiceer, dus ik besta. Ook al zijn er even geen betalende opdrachtgevers, laat dan toch je werk online zien. Je krijgt er waardering voor terug, merkt wat wel en niet werkt, blijft scherp. En het levert soms, niet altijd, betaald werk op.

Leuk al die nieuwe kanalen en dat tijdrovende zelf publiceren, maar wat schuift het? Levert de fotografie nog wel wat op? Journalist Daria Sukharchuk vroeg het begin juli aan zes collega’s, van Engeland via Denemar-ken en Nederland tot in Brazilië. Om met Pedro Strelkow uit Brazilië te beginnen, hij houdt er maandelijks zo’n duizend euro aan over. De Nederlandse Inge den Oudsten 2000 euro en Fred Bonatto uit Engeland komt niet verder dan 600 euro. Ter vergelijking, Sukharchuk deed eenzelfde rondje met mensen uit de gezondheids-zorg. Tandarts Tommaso Rocca uit Zwitserland verdient 10.000 euro per maand. Julia Schwartz, jeugdpsychiater in Duitsland, verdient 2300 euro en de Deense verpleeg-ster Michelle Lee neemt maandelijks 2700 euro mee naar huis.

Voor het geld word je geen fotograaf. Maar reden voor somberheid? Wolgang Blau, verantwoordelijk voor de digitale strategie bij The Guardian, wordt een beetje moe van die vraag. Zijn antwoord: ‘Ja, je kunt je over een hoop zaken zorgen maken, er is een hoop onzeker-heid en veel journalisten verliezen vandaag de dag hun baan. Maar zou het nu juist niet zeer a-journalistiek zijn om niet opgewonden te raken van alle nieuwe moge-lijkheden? (…) Waar komt die ondoordachte romantiek over het journalistieke verleden vandaan? En als laatste: Hoe komt het, denk jij, dat digitale journalisten zich nog steeds moeten verantwoorden voor hun optimisme? Jij moet veranderen.’

Ga naar villamedia.nl/fotolinks voor links naar alle voor-

beelden en meer.


‘Stoppen we met het maken van onder-zoeks-verhalen of gaan we op zoek naar partijen die het interes-sant vinden om te inves-teren?’


Het simpelste business model van een fotograaf is te vergelijken met dat van een marktkoopman. Een willekeurige klant wil een ‘mooie’ foto van bijvoorbeeld de Sint-Pietersberg, de fotograaf trekt er op uit, doet zijn trucje en levert een prachtige foto van deze heuvel. De klant vindt hem ook mooi, betaalt de fotograaf het afgesproken bedrag en iedereen is tevreden. Maar wat nu als de fotograaf tijdens het fotograferen ontdekt dat een chemisch concern enorme hoeveel-heden giftig afval illegaal stort in een grot, diep in de Sint-Pietersberg? Uiteraard kan de fotograaf er gewoon omheen, zolang de klant niks weet, blijft het de mooie Sint-Pietersberg. Echter door de giflozing sterven er kin-deren en daarmee is de foto opeens minder mooi en de klant voelt zich bedonderd. Het simpele business model van de marktkoopman werkt hier niet. Zijn business model moet veranderen. Van een markt waar mensen hem vragen om een dienst, moet hij zijn diensten, zijn foto’s van de Sint Pietersberg, ongevraagd gaan aanbie-den. Maar wat nou als het om een giflozing gaat in het grensgebied van twee de facto staatjes aan de andere kant van de wereld? Waar weinig mensen van gehoord hebben en al twintig jaar een bevroren conflict leeft

‘ Houd een project dicht bij jezelf’

Omdat de projecten van fotograaf Dirk-Jan Visser vaak te tijdrovend of te complex zijn voor een totale financiering door reguliere media, is hij aangewezen op fondsen of subsidies. ‘Er zijn honderden, misschien wel duizenden fondsen’, aldus Visser. Hoe vind je door de bomen het bos en hoe ga je daarna te werk? tekst Dirk-Jan Visser beeld elmer Van Der marel

over iets wat iedereen vergeten is? Waar het beeld heerst dat milieuverontreiniging aan de orde van de dag is en waar de kindersterfte al zo hoog is dat een paar meer of minder weinig verschil maakt? Als dit de situatie is, zou het business model van actief aanbieden aan media dan nog steeds werken? Mijn ervaring is van niet. Laat staan dat er vanuit financieel oogpunt een verdienmodel in dit verhaal zit. Dus, stoppen we met het maken van deze verhalen of gaan we op zoek naar partijen die het interessant vin-den om te investeren in deze projecten?

In het verleden heb ik verschillende projecten kunnen realiseren die nooit waren gemaakt als ik geen gebruik had kunnen maken van subsidies. Het aanschrijven van bepaalde fondsen helpt mij in het construeren van het verhaal. Wat wil ik eigenlijk vertellen? Wat is de hoofd-zaak en wat zijn de bijzaken? Waarom wil ik dit verhaal vertellen? Kortom zo’n onderzoeksperiode en creëert de scherpte van het project. Nu zijn er honderden, misschien wel duizenden fondsen. Google maar een willekeurig woord en plak er fonds of stichting achter. Ongetwijfeld dat er een organisatie be-staat die zich inzet voor een bepaald onderwerp, thema,



herinnering, land, cultuur, etniciteit of belang. Betreft het een project over een giflozing, dan hoef ik me geen zorgen te maken dat er geen partijen zijn die hier inte-resse in hebben. Milieu, internationale geo politiek en mensenrechten; genoeg organisaties die hier een belang hebben.

Naast een inhoudelijke financiering zijn er partijen die financieren op basis van meer artistieke uitgangspun-ten. Enerzijds kan dit het medium zijn; er zijn nogal wat fondsen die projecten ondersteunen op het gebied van documentaire fotografie en fotojournalistiek. Daarnaast zijn er fondsen die de creatieve industrie willen promo-ten, fondsen die boeken of tentoonstellingen finan-cie ren en fondsen die het belangrijk vinden dat een fotograaf of kunstenaar zich (persoonlijk) ontwikkelt. Dat er veel partijen zijn die potentieel kunnen bijdra-gen, betekent niet dat je met iedereen in zee moet gaan. Organisaties die vanuit inhoudelijk perspectief kunnen en willen bijdragen zijn ‘tricky’. Hoe onafhankelijk wordt je project door de buitenwereld beoordeeld als een giflozingsproject door een milieuorganisatie is betaald? Hoe geloofwaardig is je verhaal als de zo-genaamde ambassade van een van de facto staten je project heeft gefinancierd? Ondanks dat je alle vrijheid hebt gekregen van een belangenclub, betekent dit niet dat het publiek dit ook zo ervaart.

Het aanschrijven van fondsen die minder op de inhoud zitten, maar meer het medium en/of de ontwikkeling hiervan stimuleren, vereist een andere aanpak. Als fotograaf, journalist, documentairemaker of kunstenaar moet je je heel bewust zijn van je positie ten opzichte van je onderwerp, de nieuwste ontwikkelingen in het werkveld alsook het werk van anderen. Het gaat niet alleen om de uniciteit van het onderwerp, maar ook om de uniciteit van jou als maker. Met andere woorden: waarom ben jij degene die dit verhaal kan maken en niet iemand anders? Belangrijk is de samenhang tussen de artistieke uitgangspunten van de maker en hoe deze tot uitdrukking komen in het werk. Kortom, het hand-schrift van de maker.

Op basis van een onderzoeksreis schrijf ik vaak een basis tekst over waar het project in essentie over gaat. Wat de invalshoeken zijn en wat de eventueel verschil-lende lagen zijn. Daarnaast probeer ik al vorm te geven

aan een fotografische en/of multimediale oplossing om het verhaal te vertellen. Ook denk ik na over wat even-tueel interessante partijen en/of mensen zijn om mee samen te werken, bijvoorbeeld ontwerpers, interactieve designers en journalisten. Tevens heb ik een einddoel voor ogen. Is het een serie foto’s voor de krant, wordt het een boek, multimedia, tentoonstelling of een combi-natie? Met name deze einddoelen zijn voor veel fondsen interessant. Elk fonds heeft andere doelstellingen, eisen, verplich-tingen en verantwoordingen. Vaak moet de basistekst een beetje aangepast worden om te voldoen aan de criteria van een geldverstrekker. Belangrijk is wel dat je het project heel dicht bij jezelf houdt en dat je je niet laat leiden door de doelstellingen van fondsen en/of orga-nisaties. Het is namelijk heel gemakkelijk om je verhaal een beetje aan te passen voor een bepaald belang met financiële compensaties. Maar hierdoor is het project uiteindelijk niet meer van jou en zal het dan ook niet meer authentiek of interessant zijn voor een publiek.

Dat je een project dicht bij jezelf moet houden is ook be-langrijk als je verhaal een succes wordt. Fondsen en or-ganisaties gaan met jouw succes aan de haal, zij hebben het tenslotte financieel mogelijk gemaakt. Via websites van betrokken organisaties, sociale media, rapporten en jaarverslagen zal jouw project continu genoemd worden. Mocht je geld hebben ontvangen van een omstreden club dan straalt deze publiciteit dus af op jou. Heb je geld ontvangen van een club die omstreden projecten heeft gefinancierd dan wordt jouw project mogelijk ook in twijfel getrokken. Als je nauwelijks of geen verantwoording hoeft af te leggen over het verkregen geld moet je eens goed te rade gaan wat het belang is van de donerende partij. Het krijgen van geld schept verwachtingen en verant-woordelijkheden, ik probeer me hier bij de start altijd al bewust van te zijn. Er zijn altijd mensen die het ongehoord vinden dat jour-nalistieke projecten door externe partijen gefinancierd worden. Het wordt weggezet als linkse hobby, concur-rentievervalsing of niet-onafhankelijk. Mijn redenatie is dat het uiteindelijk niet de betalende lezers zijn die een publicatie, in bijvoorbeeld een krant, mogelijk maken, maar de adverteerders. Het is daarom ook van belang te vermelden welke partijen financieel bijdragen in pro-ducties die worden gesubsidieerd. De mediagebruiker is slim genoeg om de productie dan op waarde of onafhan-kelijkheid te schatten.

Een overzicht van de belangrijkste fondsen voor

fotografen vindt u op onze site www.villamedia.nl/

dirk-janvisser

Projecten van

Dirk-Jan Vis-

ser (1978) zijn

onder meer

‘OFFSIDE: Foot-

ball in Exile’,

over het conflict

in Nagorno

Karabkh

en ‘Refugee

Republic’, een

interactieve

multimedia

over een nieuw

bestaan als

vluchteling in

een opkomende

stad in Irak.

Zie ook: www.

dirkjanvisser.

com


http://www.villamedia.nl/

http://www.dirkjanvisser

http://www.dirkjanvisser


Essay Maryam El Rahmouni: Jongeren beschouwen de media als vijand 64 Column Yvonne Berkeljon 67 Multimedia 68 Lessen voor de pers van Kees van der Zweep 70

Geels deelt uit: Michiel Princen 74 Recensies 77 Koster & vrienden 83

Be

el

d: d

uc

o d

e V

rie

s

de meningen

Veel allochtone jongeren beschou-wen de media als de vijand


Nee, ‘de media’ krijgen niet de schuld. Maar een groeiende groep allochtone jongeren keert zich tegen de vrije pers. Maryam El-Rahmoun, medewerker van Diversion, bureau voor maatschappelijke innovatie, vindt dat het tijd is voor een goed gesprek.tekst MaryaM El-rahMoun

De vrije pers is de bloedsomloop van onze open samenleving. Gedragen door vele honderden onafhankelijke journalisten, zorgen de media ervoor dat belangrijke verhalen naar buiten komen, tegen draadse meningen een weg naar het publiek vinden en ongemakkelijke, maar noodzakelijke vragen gesteld worden. Iedereen die in vrijheid leeft zou daarvoor grote dankbaarheid moeten opbrengen.Stilzwijgend voltrekt zich echter een zorgelijke ontwikkeling onder grote groepen allochtone jongeren. Met name islamitische jongeren, maar ook andere groepen allochtone jongeren voelen zich zodanig in een hoek gezet dat zij afhaken bij onze open samenleving en zich keren tegen haar verworvenheden – waaronder de vrije pers. De weerzin is voelbaar onder jongeren die wij in klassen en in onze omgeving spreken.Als peer educator maak ik deel uit van een netwerk van negenhonderd studenten die in het hele land actief zijn op scholen om thema’s bespreekbaar te maken die in de (culturele) taboesfeer liggen of politiek gevoelig zijn, zoals homohaat, islamofobie en antisemitisme. Als jonge studenten met een gedeeld referentiekader met leerlingen (omdat we maar iets ouder zijn, uit dezelfde

wijken komen, etc.), gaan we de dialoog en waar nodig, ook de confrontatie aan met leerlingen die opgroeien met een (eenzijdig) wereldbeeld dat ver af staat van dat van een groot deel van de samenleving.We hebben vaak als eerste door welke trends en ontwikkelingen onder jongeren spelen. Wij constateren dat de spanningen in de klas hoog oplopen sinds de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo. Docenten weten zich vaak geen raad met reacties en opvattingen van leerlingen. En de leerlingen zelf voelen zich onbegrepen. Docenten botsen bijvoorbeeld op extreme opvattingen over de legitimatie van IS, de complottheorie dat de Mosad en CIA achter de aanslagen zitten, tot aan kritische vragen van leerlingen over waarom een klein aantal doden in Parijs meer aandacht krijgt dan het grote aantal doden in Gaza vorige zomer.Ook in onze eigen kring wordt het ons steeds moeilijker gemaakt als we vertellen dat we samen met joodse, islamitische en homoseksuele jongeren de klas ingaan. Onze persoonlijke omgeving erkent het werk dat wij doen niet vanzelfsprekend en reageert soms met vooroordelen, cynische reacties en angst. Joodse studenten worden geregeld voor gek verklaard

Log in op

villamedia.nl

en reageer op

dit artikel

essay 66 www.villamedia.nl

dat zij voor een klas gaan staan met leerlingen die daadwerkelijk geloven dat joden met hoorntjes geboren worden, ze zouden beter naar Israël kunnen verhuizen. En waarom zou je als homo in hemelsnaam verworvenheden proberen uit te leggen die de generatie voor jou al heeft bedongen? Moslimjongeren krijgen vaak de vraag waarom zij hun nek uitsteken voor een samenleving die hen toch niet accepteert als volwaardige burger.De media spelen een centrale rol, zij worden in veel kringen gezien als bolwerk dat onder het mom van persvrijheid desinteresse en vooroordelen ruim baan geeft. Nee, ‘de media’ geef ik niet de schuld van de verhardende verhoudingen in de klas. Wat speelt is dat de jongeren die wij spreken totaal geen idee hebben van hoe journalistiek en beeldvorming werken in onze vrije samenleving. Ze zoeken hun verklaringen in, islamofobe, zionistische of andere complotten. Let wel, dan hebben we het niet over het handjevol jongeren dat radicaliseert en daadwerkelijk overweegt af te reizen naar het kalifaat. We hebben het over de grote, stille groep daaronder, die ontworteld raakt van de huidige samenleving. Om een beeld te geven: als ik door de wijk in Rotterdam loop waar ik zelf ben opgegroeid, spreek ik met veel jongeren die zich weggezet voelen als potentiële crimineel, terrorist of gewoon als onbekwaam.

Maryam EL-

Rahmouni (29)

volgde een stu-

die Nederlands

Recht, afstu-

deerrichting

Privaatrecht

aan de Erasmus

Universiteit in

Rotterdam. Ze

is programma-

maker en peer

educator bij

Diversion. Ze

stond voor

de klas met

o.a. de projec-

ten ‘Tweede

Wereldoorlog in

Perspectief’ en

‘Gelijk=Gelijk?’

EL-Rahmouni is

als vrijwilliger

ook actief als

sociaal juridisch

dienstverlener.

Dan heb ik het niet over een handjevol jongeren dat er zo over denkt, maar de grote meerderheid. En ik durf te beweren dat dit geldt voor het overgrote deel van de volkswijken waar veel allochtone jongeren opgroeien. Veel van deze jongeren beschouwen de media als de vijand, met als gevolg dat een grote groep lezers en nieuwsconsumenten van de toekomst afhaakt. Deze groepen jongeren vinden een Nederlandse kwaliteitskrant of het NOS Journaal niet alleen onaantrekkelijk, zij herkennen zich niet in de reguliere media en keren zich tot buitenlandse nieuwsberichten die verspreid worden via social media en volgens hen weergeven hoe de wereld echt in elkaar zit.De Nederlandse media zijn voor veel van hen de vijand. Nieuws dat hen aangrijpt, zoals gewonde Palestijnse kinderen en de drie vermoorde moslimjongeren in de VS, zijn in hun ogen niet belangrijk genoeg voor Westerse media, omdat het hier om moslims gaat. Bovendien vinden zij dat door stigmatisering in de media hen een eerlijke kans in de samenleving ontnomen wordt. Waarom zou je dan nog geloven in de waarde van de vrije pers in een democratische samenleving?Deze jongeren zien in de dagelijkse berichtgeving voortdurend bevestiging dat ‘de media’ tegen hen zijn. De verslaggevers die ze toespreken zijn meestal blank en autochtoon. De wijken waarin ze wonen worden vaak als problematische broeinesten van radicalisering geportretteerd. Veel jongeren die ik spreek ergeren zich mateloos aan berichtgeving over de Schilderswijk tijdens de demonstraties vorig jaar zomer, die hen maar blijven achtervolgen. Deze jongeren zien het nut er niet meer van in om dit beeld recht te zetten in de media en hun verhaal te doen. ‘De media’ zorgen voor eenzijdige beelden. Dat leidt tot frustratie en boosheid – woede die zich in sommige gevallen richt tegen journalisten die zich met camera en microfoon in bijvoorbeeld de Schilderswijk begeven.Dat zijn uitwassen, maar die komen voort uit een groeiende groep afhakers. Het is van groot belang dat deze groep jongeren erbij blijft. Dat begint met kennis, inzicht en begrip. Bijvoorbeeld door in de klas gesprekken te voeren met journalisten over de mechanismen van de journalistiek. Zodat jongeren leren door de complottheorieën heen te kijken. Zodat ze zelf inzien dat ook zij zelf invloed kunnen hebben op hoe media over hen berichten. En zodat – geen overbodige luxe – ook journalisten inzicht krijgen in de belevingswereld van een moeilijk te bereiken groep middelbare scholieren.Persvrijheid vereist onderhoud. We mogen niet accepteren dat een hele generatie jongeren ontwortelt en zich afkeert van onze open samenleving en haar bloeds omloop.

‘ De verslaggevers die ze toespreken zijn meestal blank en autochtoon’



op het WOB-verzoek beslist, is dat een dure grap. Misbruik schijnt 8 tot 14 miljoen per jaar te kosten en dat geeft Plasterk liever aan andere zaken uit. Maar de oppo-sitie is tegen afschaffen van de dwangsom, want zo meent D66: ‘Het afschaffen geeft de overheid de mogelijkheid om zaken lang onder de pet te houden’. De overheid moet nu binnen vier weken op een WOB-verzoek beslissen en kan die beslissing nog eens vier weken uitstellen, maar dan moet er toch echt wat liggen. Zo niet dan is, nadat in gebreke is gesteld, een maximale dwangsom verschuldigd van € 1260,-. Voorstelbaar is dat burgers (en journalisten zijn ook burgers) met een schot hagel veel, heel veel documenten opvragen. Dan is de overheid al snel te laat. Kassa! Vandaar dat de Wet bepaalt dat het verzoek niet ‘te algemeen geformuleerd’ mag zijn. Wel een beetje concreet graag. En mag je alles weten? Nee, er zijn gren-zen: veiligheid van de Staat, bijvoorbeeld, valt buiten de WOB en ook moet het belang van openbaarheid tegen andere belangen-worden afgewogen.Recent oordeelde de afdeling bestuurs-rechtspraak van de Raad van State (in hoger beroep) over een WOB-verzoek naar de inhoud van een met een ambtenaar gesloten vertrekregeling. Want dat willen we weten: hoeveel krijgt die ambtenaar mee bij zijn vertrek? Volgens de rechtbank mochten we dat niet weten. Naast nog allerlei andere geheimen blijft ook ‘inhoud, de hoogte en de gevolgen van de regeling’ geheim. Tja, en daar ging het natuurlijk allemaal om. De afdeling bestuursrecht-spraak ziet het gelet op ‘de maatschappe-lijke discussies waartoe vertrekregelingen regelmatig leiden’, iets genuanceerder en van de afdeling mogen we ook de ‘relatieve hoogte van de uitkering’ weten. Wat onder

‘relatieve hoogte’ moet worden verstaan? Dat zoeken we nog uit. De uitkomst betekent wel dat de ambtenaar eerder met de billen bloot staat dan de werkne-mer in de civiele sector, want daar wordt (geheimhoudingsbeding) gezwegen over de gouden handdruk. Is dat onredelijk? Misschien niet echt, want die ambtenaar krijgt overheidsgeld tenslotte.

Nieuws-gierig KuifjeNieuwsgierigheid is slechts ijdelheid, vindt de filosoof Blaise Pascal. Meestal wil-len we alleen maar iets weten om erover te kunnen praten. Zit wel wat in, maar toch: stel je voor dat er geen nieuwsgierige journalisten waren die over hun ont-dekkingen zouden willen praten! Nou dan maar wat ijdelheid.

OOverheden zijn meestal niet zo vreselijk gelukkig met het nieuwsgierige Kuifje. Hoe minder gelukkig, hoe meer dictatuur. Maar wij hebben de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB), die burgers recht geeft op overheidsinformatie. Journalisten wobben wat af en omdat de overheid een boete moet betalen (dwangsom) als ze niet tijdig

berkeljoncolumn

Yvonne Berkeljon is advocaat van de [email protected]

Be

el

d: T

ru

us

va

n G

oG


multimedia 68 www.villamedia.nl

Lars Pasveer schrijft over alles met een stekker of [email protected]

NIETS VOOR NIETS

Windows 10 treft eindelijk de juiste toon

Gratis Windows 10 heeft een prijsn Microsoft heeft eind juli de jongste editie van hun Windows-besturings-systeem gelanceerd, waarbij die upgrade voor bezitters van Windows 7 en 8 het eerste jaar gratis wordt aangeboden. Recensies van het besturingssysteem zijn overwegend lovend, waarbij Microsoft eindelijk de juiste toon lijkt te hebben getroffen in de nieuwe, platte interface. Maar er is een vrij treffend gezegde in de techwereld dat als een product gratis is, jijzelf het product bent. Windows 10 maakt tijdens de installatie op basis van elementen van je computer een uniek identificatienummer aan, bedoeld voor reclamedoeleinden. Microsoft wil verder standaard het nodige van je weten, variërend van je schrijf- en surfgedrag tot zelfs de inhoud van privémappen – als het zo uitkomt. Het goede nieuws: deze vrij brutale nieuwsgierigheid kan worden beteugeld – al tijdens de installatie of achteraf. De Engelstalige site Lifehacker heeft een handig overzicht gemaakt [tek.st/83 ] van de belangrijkste instellingen die je moet nalopen. Er is ook een gratis programma in omloop dat alle instellingen op één plek samenbrengt, maar ‘DoNotSpy10’ bevat – o ironie – zelf luister-vinkreclame en kan het best worden vermeden.windows.com



n Begin juli werd in het Europees Parlement een beperking van de zogeheten vrijheid van panorama weggestemd. Mensen behouden daardoor het recht foto’s te maken van objecten en gebouwen in de openbare ruimte en die rechtenvrij te hergebruiken, zonder afdracht van licentiekosten aan bijvoorbeeld (nabestaanden van) architecten of kunstenaars. Een wijziging van de panoramavrijheid zou ingrij-pende gevolgen hebben gehad voor bijvoorbeeld Wikipedia. Volgende maand start de online encyclopedie

’s werelds grootste fotowedstrijd: Wiki Loves Monuments (WLM). Veel pagina’s van bekende gebouwen en kunstwerken in de openbare ruimte hebben op Wikipedia nog geen rechtenvrije afbeelding. Tijdens de wedstrijd worden mensen wereld-wijd opgeroepen foto’s te maken en die bij Wikipedia te uploaden. Vorig jaar werden tijdens WLM maar liefst 322.000 foto’s geüpload. Dit jaar is er bijzondere aandacht voor de in 1974 overleden architect en stedenbouw-kundige Willem Dudok.wikilovesmonuments.nl

Fotowedstrijd voor de goede zaak


n Wie dingen maakt, wil daar

aandacht voor. Je kunt dat natuur-

lijk in een cv verwerken, maar dan

ontbreekt een simpele optie om dat

wereldwijd te promoten. Daar komt

Makerbase om de hoek kijken. Je

kunt daar werk en projecten (sites,

podcasts) promoten en eenvoudig

verbinden met mensen in je eigen

vakgebied. Het project Makerbase

is nog maar kort in de lucht, dus

het aanbod is nog beperkt. De

bedenkers hopen dat de mensen

achter interessante online projec-

ten zo snel zijn terug te vinden. In

een blogpost leggen ze uit [tek.

st/85] hoe Makerbase afwijkt van

Wikipedia of bijvoorbeeld filmdata-

base IDMB.

makerba.se

Promotiemiddel Makerbase van start

DATABANK

Naslag-werk voor

makers

BOUWWERK

n Wie telefonisch interviews afneemt zou daar natuurlijk het liefst direct een opname van hebben. Er zijn ook diensten die met vooraf ingekocht krediet werken – en waarbij die dienst dus intermediair is – maar apps op het toestel zelf zijn nuttiger. Ik heb in een grijs verleden een kastje voor een vaste lijn besproken, maar in deze tijd van smartphones is het handiger als het gesprek meteen op de telefoon zelf wordt vastgelegd. TapeACall (voor iOS en Android) kost een tientje en werkt volgens de makers ook voor binnenkomende gesprekken. Call Recorder Pro is er alleen voor Android. Fabrikant Appliqato adviseert wel eerst de gratis versie te proberen, om zeker te zijn dat de software werkt op jouw Android-toestel. Grote bestanden kunnen ook naar de cloud gekopieerd worden of direct extern worden opgeslagen, als je iemand als erg breedsprakig contact hebt aangemerkt.tapeacall.comCall Recorder Pro (tek.st/86)

NET DE NSA

Direct gesprekken opslaan

070_73_vmm07_LessenPers.indd 70 13-08-15 16:59

augustus/september 2015 71 lessen voor de pers

Wie in het onderwijs werkt, staat op een bepaalde manier in het leven, zegt Kees van der Zweep aan het einde van het gesprek. ‘Je wilt kennis overbrengen, de leerlingen verder helpen, je staat open voor andermans verhalen en meningen. Dienstbaarheid zit bij onderwijsmensen in de genen.’ Die open houding komt volgens Van der Zweep minder goed van pas bij het contact met de pers. ‘Als een journalist mij een tijdje geleden belde, dan had ik de neiging om hem of haar zo goed mogelijk te helpen, want zo doen we dat in het onderwijs. Inmiddels ben ik door schade en schande wijs geworden en denk ik ook aan mijn eigen be-

lang. Journalisten moeten iets van mij, ik hoef niets van hun, dat is een van de belangrijkste lessen die ik in de nasleep van het incident heb geleerd.’

Grijstinten

Met ‘het incident’ doelt Van der Zweep op de steekpartij die op 10 oktober 2014 plaatsvond bij hem op school. De 16-jarige VMBO-scholier

Anthony D. stak zijn medescholier Wesley Hoek neer op het school-plein. Wesley overleefde het niet. De media rukten in groten getale uit om verslag te doen. Van der Zweep:

‘Het is overdreven om te stellen dat de media hier eerder waren dan de hulpdiensten, maar het scheelde niet veel. Binnen een mum van tijd stonden van die busjes met een schotel op het dak voor de deur. Ik schat dat er uiteindelijk tussen de vijftien en twintig journalisten rondliepen. Ze schoten voorbij-gangers en leerlingen aan, maar kwamen niet op het schoolplein of in het gebouw, dat viel me eerlijk gezegd best mee.’Van der Zweep deed de woord-

‘ We Werden neergezet als een school die niets doet tegen pesten’

Anthony D. stak op 10 oktober 2014 zijn medeleerling Wesley Hoek dood op het schoolplein van het Corbulo College in Voorburg. Directeur Kees van der Zweep ondervond in de nasleep van dat incident dat journalisten vooral op zoek zijn naar duidelijke antwoorden. Maar die zijn lang niet altijd voorhanden.tekst raymond Krul beeld duco de Vries

Kees van der Zweep, interim-directeur van het Corbulo College in Voorburg


lessen voor de pers 72 www.villamedia.nl

voering namens de school. Hij kreeg daarbij hulp van een externe com-municatieadviseur. ‘Daar heb ik ont-zettend veel aan gehad. Het waren emotionele uren, maar zij hielp mij verstandig en zakelijk te blijven. Samen bedachten we welke vragen we zouden kunnen verwachten.’Al vrij snel na de moord doken in de media geruchten op dat Anthony gepest werd door het slachtoffer.

‘Ik vond het moeilijk om daarmee om te gaan’, zegt Van der Zweep. ‘Er waren problemen met Anthony, dat wisten we. Maar of hij daadwerkelijk gepest werd? Voor zover ik wist, was dat op school niet het geval. Maar als directeur weet je natuurlijk niet alles. Jongens van deze leeftijd zijn doorgaans niet al te open over hun gevoelens. Inmiddels weten we uit onderzoek van onder andere de onderwijsinspectie dat pesten niet de directe aanleiding was voor zijn vreselijke daad.’Van der Zweep wil maar aangeven dat de vraag of Anthony gepest werd, niet makkelijk te beantwoor-den is, zeker niet in de eerste uren en dagen na het fatale incident. ‘Wat me toen is opgevallen, is dat de meeste journalisten wél een dui-delijk antwoord willen, ze nemen geen genoegen met een verhaal dat allerlei grijstinten bevat. Ze maken het liefst een verhaal dat óf zwart óf wit is. Een journalist van het AD maakte het wel heel bont, tijdens een telefonisch interview eiste hij dat ik ‘ja’ of ‘nee’ zou antwoorden op de vraag of Anthony werd gepest. Toen ik antwoordde dat die vraag in onderzoek was bij de inspectie en de politie, werd hij laaiend en zei: “Ik moet ook mijn werk doen, dus ik eis een antwoord”.’

Bananenschil

In de weken en maanden na de steekpartij las Van der Zweep ver-

schillende verhalen die in zijn ogen tendentieus waren. De directeur was met name ontstemd over een artikel dat Maud Efting en Ana van Es voor de Volkskrant maakten.

‘School weigerde op te treden tegen pesten Anthony D.’, stond boven het verhaal. Van der Zweep: ‘Die kop vond ik nog het ergste. Los daarvan stond het verhaal vol feitelijke onjuistheden en de jour-nalisten hadden de volgorde van de gebeurtenissen door elkaar gehaald. Het vervelende is dat veel andere media zich weer baseerden op dat verhaal. Aleid Truijens nam in haar Volkskrant-column het artikel als uitgangspunt, waardoor we er nog-maals van langs kregen. Zo ontstond een beeld van het Corbulo College als een slechte school die niets doet tegen pesten.’Het stoort Van der Zweep sowieso dat journalisten vaak teruggrijpen op het werk van collega’s. ‘Dan vroegen ze me tijdens een inter-view: “Wat vond u van de advocaat

‘Als ik nu een stuk in de krant lees, dan denk ik: wacht eens even, zou dit wel het hele verhaal zijn?’




van Anthony bij Pauw?” Zo probe-ren journalisten met de ene reactie de volgende uit te lokken.’Af en toe jeukten de handen van Van der Zweep om het, in zijn ogen, onterechte beeld van zijn school recht te zetten. Maar de school-directeur sloeg de meeste interview-verzoeken af. ‘Ik had overal kunnen zitten, bij Pauw en Humberto Tan bijvoorbeeld, maar ik heb het niet gedaan. De reden is dat ons verdriet in de verste verte niet opweegt tegen het verdriet van een moeder die haar zoon is verloren. Het zou wat potsierlijk zijn als ik dan mijn school fel zou gaan verdedigen. Een andere reden dat ik niet op uitnodi-gingen inging, was het interview dat Frans Timmermans vorige zomer bij Pauw gaf naar aanleiding van de crash van de MH17-vlucht. Ik vond dat een prachtig interview, was diep onder de indruk. Maar de volgende dag ging het alleen maar over zijn uitspraak over het mondkapje. Toen besefte ik pas goed dat één verkeer-

de zin je al fataal kan worden – ook al geef je nog zo’n goed interview. Ik wilde geen Timmermans-momentje, had geen zin mijn eigen bananen-schil neer te leggen.’

Eindredactie

Journalisten die ‘de eindredactie’ de schuld geven, ook dat maakte Van der Zweep mee. Met Anouk Mentink van het AD had de directeur een gesprek dat ruim anderhalf uur duurde. Tot zijn stomme verbazing was het eindresultaat een twee-kolommer, mét een grote foto van Van der Zweep. ‘Terwijl we vooraf duidelijk de gespreksonderwerpen hadden doorgenomen, maar daar-van is bijna niets in de uiteindelijke versie terechtgekomen. Ik had liever minder foto en meer tekst gehad, want alle nuance was uit het artikel verdwenen. De krant weigerde mij ook vooraf de tekst nog even te mai-len, wat ik vreemd vind. Toen ik na het verschijnen de journalist belde, vertelde ze dat ze er niets aan kon

doen, want de eindredactie had het stuk ingekort. Ik begrijp niet dat je je verschuilt achter iemand anders.’ Van der Zweep heeft ook goede ervaringen met journalisten achter de rug. ‘Het NRC belde me dat ze een uitgebreid interview met me wilde waarin alle nuances aan bod zouden komen. Vooraf kreeg ik de gespreksonderwerpen toegestuurd en achteraf mocht ik het verhaal nog lezen. Uiteindelijk werd dat een goed verhaal waarin mijn twijfels en dilemma’s goed naar voren kwamen en waar ik veel positieve reacties op kreeg. Alleen is het ergens wel jam-mer dat het in NRC staat, de lezers van die krant zijn van zichzelf al nieuwsgierig en staan genuanceerd in het leven. Wat dat betreft had ik zo’n verhaal liever in het AD gehad.’Ook met de regionale Omroep West heeft Van der Zweep een prima ver-standhouding, al ging daar wel een valse start aan vooraf. ‘In het begin waren ze nogal opdringerig en sen-satiebelust, ze spraken voortdurend leerlingen aan. Uiteindelijk kreeg ik een vast aanspreekpunt bij de om-roep en dat heeft enorm geholpen om een betere verstandhouding te krijgen. Inmiddels werk ik goed met ze samen.’Van der Zweep heeft de afgelopen anderhalf jaar veel met journalisten te maken gehad. Het heeft een an-dere mediaconsument van hem ge-maakt, merkt hij. ‘Als ik een artikel in de krant las, dan ging ik er altijd van uit dat de inhoud klopte. Ik ge-bruikte het artikel als basis om mijn eigen mening te vormen over een onderwerp. Als ik nu een stuk in de krant lees, dan denk ik: wacht eens even, zou dit wel het hele verhaal zijn? Kloppen de feiten? Zit er niet meer achter? Wat dat betreft ben ik best wel wat kritischer geworden als ik de krant lees. Niet cynischer, wél kritischer.’

KEEs van dEr ZwEEps lEssEn voor dE pErs

• Tussen zwart en wit bevinden zich tal van grijstinten;

journalisten zouden moeten accepteren dat moeilijke

vragen zich lang niet altijd laten beantwoorden met een

simpel ‘ja’ of ‘nee’.

• Baseer je niet op het werk van collega’s en doe eigen

onderzoek.

• als een artikel wordt ingekort of aangepast, verschuil je

dan niet achter ‘de eindredactie’.

• Geef voor publicatie inzage in de tekst, een artikel

wordt daar doorgaans alleen maar beter van.

• als je als medium vaker met iemand te maken denkt

te krijgen, zorg dan voor een vast aanspreekpunt; het

komt de verstandhouding ten goede.

log in op

villamedia.nl en

deel dit artikel


oordeel 74 www.villamedia.nl

Het credo van hoofdredacteur Jeroen Smit was: ‘Economie

kan ook leuk zijn!’ – iets wat de halve redactie tot dan

toe was ontgaan. Uitgever Peter de Mönnink geloofde heilig in het nieu-we weekblad. ‘Als hier geen markt voor is, ga ik wat anders doen’, riep hij intern strijdlustig.FEM ging in 2009 ter ziele,

De Mönnink is inmiddels topman

van Sanoma. Maar dit terzijde.

Princen, die eerder werkte voor De Telegraaf, was door FEM gecon-tracteerd als onderzoeksjournalist. Al snel kwam hij met een kloeke coverstory over de Wallen. Omdat hij zo serieus leek, verraste het ons dat hij op een dag in een stokoude, Grease-achtige Ameri-kaanse slee kwam voorrijden. ‘Een jongensdroom!’ We wensten de trotse eigenaar veel sterkte met de benzine- en garagerekeningen (die hem inderdaad al snel zouden opbreken).In 2003 sprak ik Princen opnieuw, in de kroeg. ‘Ik ben net financieel rechercheur geworden. Een nieuwe levensvervulling!’ Hij onthield zich vroom van details over de aard van zijn werkzaamheden.In zijn boek doet hij dat bepaald niet.

In deel 1 verhaalt Princen van zijn uitputtingsslagen met Jan Dirk Paarlberg, de vastgoedmiljonair die afpersgeld van Willem Endstra

8,4

Als het een under cover actie was, dan was het wel een heel lange. En slecht betaalde, dat ook. Nee, ex-journa-list Michiel Princen ging er écht voor als financieel rechercheur te Amsterdam. Zijn boek over die tien jaar, ‘De gekooide recherche’, is dan ook een must read voor elke onderzoeksjournalist.

‘Dat er in dit land überhaupt nog misdaden worden opgelost!’, riep mijn Financieele Dagblad-collega Siem Eikelenboom. De onder witteboordencri-minelen zo mogelijk nog impopulairdere Vasco van der Boon (auteur van ‘De vastgoedfraude’) spreekt van ‘zweetopwekkend amateurisme’. ‘Ik hoop dat ze dit boek bij de politie uitbundig lezen.’

Princen ken ik van FEM/De Week. Daar stond ik in 1998 zes maanden op de payroll.

Michiel Princen

geels deelt uit



8,4

wit waste voor Willem Holleeder, en oplichter Jonathan Tobing. Les voor journalisten: laat je nóóit intimideren door deftigheid en connecties. Kasteelheer Paarlberg was dik met Neelie Kroes.Princen won uiteindelijk door idiote werkweken te maken en tot het einde toe ‘bovenop de zaak’ te blijven zitten. Want een zaak is pas klaar als de verdachte onherroepe-lijk is veroordeeld.In deel 2 van het boek laat Princen zien dat journalisten niet te ge-makkelijk korpschefs en vakbonds-bestuurders moeten napraten die roepen dat de politie ‘een gebrek aan capaciteit’ of ‘een gebrek aan bevoegdheden’ heeft. De auteur spreekt zelfs van ‘een snoeptrom-mel aan bevoegdheden’, die alleen efficiënter moet worden benut.Dat geldt ook voor de capaciteit. Onvoorstelbaar hoeveel manuren er worden verneuzeld, verginne-gapt of anderszins in rook opgaan. Omdat Princen gek werd van de

herrie werkte hij ’s nachts vaak door. Zijn meerderen gaven niet thuis als de ex-journalist weer eens kwam klagen. ‘Verbaas u niet, verwonder u slechts’, zei zijn chef telkens.En er is geen sprake van dat een zij-instromer als Princen de kans krijgt om als manager bij de politie de productie- en kwaliteitseisen van de gemiddelde hoofdredacteur op te leggen. Dat wil zeggen: die van de húidige hoofdredacteur, geplaagd door oplagedalingen en krimpende marges. Vroeger verbaasde ik me er wel eens over hoe gepassioneerd ook sommige journalisten doende konden zijn met het voorkomen van RSI of een burn-out.Ook beschrijft Princen wat voor vuige trucs advocaten uithalen om de rechtsgang te traineren (hetgeen rechters helaas vaak nog honoreren ook). Zo zal Bénédicte Ficq niet blij zijn met het boek.In 2013, als hoofdredacteur van

HP/De Tijd, vroeg ik een freelance onderzoeksjournalist om een kritisch artikel over dit onderwerp te schrijven. Hij bedankte voor de eer. ‘Ik heb die mensen nog nodig, sorry.’Ook de journalistiek hangt soms van opportunisme aan elkaar.

‘De gekooide recherche’ is een ont-luisterend boek over (doorgaans) mannen die graag gung-ho huizen binnenvallen, maar met aanzien-lijk minder enthousiasme op zoek gaan naar de speld in de in beslag genomen hooiberg. Laat staan als de uren ‘op’ zijn. Dan gaat gewoon

– Van der Boons ogen vielen uit hun kassen toen hij het las – de stekker uit een onderzoek.Hoe moet het nu verder met Prin-cen? ‘Politie en justitie nodigen me om de haverklap uit voor spreekbeurten’, laat de auteur vanuit Toscane weten. ‘Dat vind ik positief. En nee, het lijkt me geen windowdressing’.Echter, twee dagen later ziet hij in NRC Handelsblad dat Gerard Bouman, de hoogste baas van de Nationale Politie, zijn boek niet eens heeft gelezen. ‘Er zijn véél interessantere boeken.’ Tsja.De journalistiek hoeft Princen naar eigen zeggen niet per se meer in, maar als ik de hoofdredacteur van het FD was – die krant is volgens het boek ‘misschien wel de beste fraudekrant van Nederland’ – ging ik toch eens een kop koffie met de afgehaakte politieman drinken. Wat Eikelenboom en Van der Boon betreft is die van zeer harte wel-kom. ‘Werk zat!’Zijn ex-collega’s zullen Princens artikelen overigens niet lezen. Een rechercheur leest uit principe geen kranten. Behalve de sportpagina’s van De Telegraaf.

Usp: 9 (zo’n boek bestond nog niet)Leesbaarheid: 8,5 (noblesse oblige)Onderkaak-op-schoenen- gehalte: 9Impact: 7 (5e druk, maar korpschef Bouman las het niet)

geels deelt uit Boudewijn Geels over media en mediamensen

VillamediaOpdrachten

de marktplaats voor tekst, foto’s, vormgeving, communicatie, marketing & sales

• Gratis keurmerk voor NVJ-leden • Gratis toegang tot opdrachten• Gratis reageren op opdrachten• Gratis in overzicht specialisten

• Gratis online portfolio• De opdrachten worden ook

doorgeplaatst op social media

Ben je op zoek naar een freelance opdracht? Schrijf je (gratis) in en reageer direct op voorstellen

https://www.villamedia.nl/opdrachten

https://www.villamedia.nl/opdrachten

Over boeken, bladen, dvd’s, films, radio- en tv programma’s en internetsites. Tips: [email protected]

Be

el

d:J

ul

ie B

lik


boek

rijk is, maar op de nieuwsvloer geven ook zij voorrang aan de krant en televisie.Het boek van Tameling is een klas-siek proefschrift. Voor niet-weten-schappers zal het enige inspanning vergen om de eerste hoofdstukken met theorie en onderzoeksmetho-den door te komen. In de hoofd-stukken met onderzoeksresultaten wordt het pas echt interessant. Hoewel haar bevindingen niet ver-rassen; ze zijn in lijn met eerdere (buitenlandse) onderzoeken. Maar het is goed dat dit proefschrift er is – vooral voor de mediageschied-schrijving.De vele voorbeelden waarmee Tameling kwistig strooit zijn veel-zeggend. Neem deze conversatie tussen redacteuren van de Volks-

Het keienpad van crossmediale journalistiekn Crossmediaal werken, dat gaat het helemaal worden, voorspelden mediawetenschappers en andere goeroes met een vooruitziende blik rond de eeuwwisseling. ‘Convergen-tie’ was het toverwoord.En dus gingen hoofdredacteuren gezwind aan de slag. Ook in Neder-land. Ze zetten ambitieuze plannen op papier. Ze schreven notities. Ze gooiden de organisatie van hun redactie ondersteboven: er kwamen

‘integrated newsrooms’, ‘digidesks’, ‘middentafels’ en ‘internet first’-strategieën. Ze bedachten nieuwe taken en functies op de redactie: er kwamen ‘newsroomredacteuren’,

‘contentverrijkers’ en ‘crossmedia-coördinatoren’.En toen kwam in 2015 Klaske Tame-ling met een proefschrift. Daarin stelt ze genadeloos vast dat er van de crossmediale ambities eigenlijk maar bar weinig is terechtgekomen bij de drie redacties die ze onder-zocht: NOS, de Volkskrant en Het Financieele Dagblad. Journalisten willen helemaal niet samenwerken, en publiceren op internet vinden de meesten maar niks. Ook de hoofdredacteuren laten het er in de praktijk bij zitten. Ze zeggen – en schrijven in plannen en rapporten – dat internet belang-

krant over de internetredactie, die op dat moment in Rotterdam huist:Journalist A: ‘Zij moeten met zeven man de hele wereld coveren, vind je het gek dat daar dan wel eens wat fout gaat!’Journalist B: ‘Nee, ze zitten daar nu toch met 15 man?’Journalist A: ‘Ik weet gewoon niet wat de lijn van de internetredactie is. En wat er op de site staat, is voor de lezer ook gewoon de Volkskrant. Voor hen is er geen verschil, het verschijnt namelijk onder hetzelfde merk: de Volkskrant.’Eigenlijk zou je er beeld bij willen zien. Je zou het ze willen horen zeg-gen. Een documentaire, dat zou een mooie vorm zijn. Maar ja, op een documentaire kan je niet promove-ren. Dat is ook wel een conclusie van dit proefschrift: de crossmediale omslag in de journalistiek mag wat traag en met horten en stoten verlo-pen, in de wetenschap moet er nog aan begonnen worden.Alexander Pleijter

Klaske Tameling: En wat doen we

online? Crossmediale dilemma’s

op de Nederlandse nieuws

redactie. Boom Lemma. ISBN

9789089536396, 336 pagina’s,

€ 39,50 (print) en € 19,99 (digitaal)


Na de krant rest alleen nog de flesn Wielerjournalist Jean Nelissen (1936-2010) doet in 1989 de redac-tie van De Limburger splijten. De hoofdredacteuren Frans Wijnands en Nico Bergkamp eisen dat Nelis-sen stopt met schnabbelen, onder andere als wielercommentator voor de NOS. Nelissen, bijna een kwart eeuw in dienst bij de krant, buit het sluimerende verzet tegen de hoofdredactie uit met een motie van wantrouwen. Exit Wijnands en Bergkamp. Zijn eigen val volgt vijf jaar later. Nelissen, al jarenlang alcoholist, komt steeds meer alleen te staan. Collega’s op de sportredactie zijn het zat dat hij hun primeurs pikt en dat ze slaafje voor hem moeten spelen. De chef sport claimt dage-lijks de opening van de ‘sportgazet’, totdat hij het moet afleggen tegen talentvolle collega’s. Nelissen – die er een verzekeringskantoor op na houdt, symposia leidt, zijn stem leent aan reclames en klust voor andere media – vertrekt als hij de aangeboden functie van algemeen verslaggever weigert.Kort daarna volgt zijn val als tv-commentator van de Tour de France. De gewoontedrinker is verworden tot een probleemdrinker. Op de ach-tergrond mag Nelissen nog lange tijd

meedoen. Tot 2007, dan verdwijnt hij definitief van het scherm. Drie jaar later overlijdt hij, berooid en alleen, op 74-jarige leeftijd.

‘Jean, het opzienbarende leven van De Neel’, zoals de uitstekende biografie van Volkskrant-journalist Bart Jungmann heet, weeft de geschiedenis van de Limburgse kranten door het tragische levens-verhaal, tot en met de overname door Concentra vorig jaar. Het is een onderhoudend boek, mede dankzij de vele grappige en pijnlijke anekdotes.Als Mulo-leerling verklaart Nelissen dat de wereld van hem zal horen. Hij houdt woord. Jungmann neemt zijn petje af voor zijn leermeester. Nelis-sen is het gezicht van het wielren-nen in Nederland. Een icoon. In zijn eentje maakt hij De Limburger in

Maastricht groter dan concurrent het Limburgs Dagblad in Heerlen, zo heet het. Primeurlepelaar eerste klas. Maar hij zuigt ook verhalen uit zijn duim. Pocht over een interview met Jackie Kennedy dat nooit plaats-vond. Over doping schrijft hij jaren-lang niet uit angst voor represailles, al was hij wel de eerste journalist die er een vlammende reportage over maakte. Ook dat schrijft Jung-mann allemaal op.Zijn ongelooflijke gedrevenheid ver-hulde de leegheid van zijn bestaan. Na het wielrennen rest alleen nog de fles. ‘Een verschrikkelijk eenzaam man’, zegt een van de vrouwen in zijn leven. Welke geesten De Neel moest bezweren, daar komt de lezer niet achter. Wie was Jean Nelissen?, luidt de titel van het laatste hoofdstuk. Interviews uit archieven maken de auteur niks wijzer. Jungmann brengt een aantal vertrouwelingen van Nelissen samen in een ultieme poging antwoord te krijgen op zijn vraag. Tevergeefs. Bart Ebisch

Bart Jungmann: Jean, het opzien

barende leven van De Neel. De Muur,

ISBN 9789462310162, € 19,95.

recensies 78 www.villamedia.nl


‘Zijn ongeloof-lijke gedreven-heid verhulde de leegheid van zijn bestaan’

boek




n Schrijvend journalisten herken-nen de frustratie ongetwijfeld: lever je na lang zwoegen een van je prach-tigste pennenvruchten in, krijg je je met zorg in elkaar gekleide stuk vol met rode strepen terug. Door de bomen aan omgebouwde zinnen, verplaatste alinea’s en geschrapte woorden herken je niets meer terug van je eigen, nauwkeurige geplante tekstbos. En dan die talloze vragen waarop het antwoord toch wel duidelijk is… je zou om minder een hekel aan iemand krijgen.Een kritische eindredacteur voelt voor een schrijver die door wil naar het volgende stuk soms als zijn grootste vijand. Maar in feite hebben zowel de schrijver als de re-dacteur hetzelfde voor ogen: zorgen dat de lezer de best mogelijke tekst onder zijn neus krijgt. Het ‘Hand-boek voor de redacteur’ moet daar houvast bij geven en neemt (aspi-rerende) eindredacteuren stap voor stap mee in ‘hoe het zou moeten’. Want ook al moet de eindredacteur creatief zijn, toch bestaat een groot deel van zijn werk uit het uithangen van de ‘taalaccountant’ die ervoor moet zorgen dat alles klopt.In het op een rij zetten van de din-gen zoals ze zouden moeten, slaagt het handboek met vlag en wimpel.

Eindredactie, hoe heurt het eigenlijk?

Vooral het hoofdstuk waarin taal-kwesties als congruentiefouten, de bezits-s en driedelige samentrek-kingen in een paar zinnen worden samengevat is waardevol en al reden genoeg om het boek in de kast te zetten. Hetzelfde geldt voor de overige ‘regeltjeshoofdstukken’, waarin onder meer tekstsoorten, correctietekens en het auteursrecht

de revue passeren. Samen vormen ze een handig naslagwerk dat bij twijfel de dag kan redden.Voor de hoofdstukken met informa-tie die minder in regeltjes gebakken is, gaat die vlieger dan weer niet op. Dat zit hem vooral in de aard van de informatie. Het inschatten van de tijd die een klus in beslag neemt is typisch iets dat voor iedereen anders is en dat men in de praktijk leert. En hoe goed bedoeld ook, voor de beste manier om met schrijvers om te gaan zijn ook geen vastom-lijnde kaders. Omdat toch gepoogd wordt die kaders te scheppen, ver-zanden deze hoofdstukken (samen goed voor een derde deel van het boek) al snel in inkoppers en open deuren. Ondanks de open deuren (die ook een beetje verplicht zijn in een boek als dit) is het ‘Handboek voor de redacteur’ een prima naslagwerk. Zeker voor beginnend eindredac-teuren die hun weg proberen te vinden. Want goede eindredactie is en blijf een vak apart.Nick Kivits

Heidi Aalbrecht & Pyter Wagenaar:

Handboek voor de redacteur. Boom

uitgevers, ISBN 9789089534958,

292 pagina’s, € 29,90.

‘Goede eind-redactie is en blijf een vak apart’

boek


RedactieDolf Rogmans, hoofdredacteur Marjolein Slats, eindredacteur

Linda Nab, redacteur Lars Pasveer, redacteur

Trudy Brandenburg-Van de Ven, redacteurNick Kivits, redacteur

Anneke de Bruin, vormgeverAlbert de Klein, webontwikkelaar

PostadresPostbus 75997, 1070 az Amsterdam

bezoekadres Johannes Vermeerstraat 22

1071 dr AmsterdamT 020-30 39 750

[email protected] www.villamedia.nl

ontwerpJaap Biemans

Aan nummer 7 werkten meeGeertje Algera, Ermindo Armino, Theo

Audenaerd, Frits Baarda, Cees Baars, Paul Babeliowsky/Hogeschool Utrecht,

Jochem van den Berg, Yvonne Berkeljon, Julie Blik, Shody Careman, Sjoske

Cornelissen, Bart Ebisch, Evert Elzinga/ANP, Maryam El-Rahmouni, Boudewijn Geels, Truus van Gog, Frank Groeliken,

Dominique Haijtema, Peter Hilz/HH, Adriana Homolova, Marcel J. de Jong, Sabine Joosten, Mark Koster, Pascalle

Kouwenhoven, Raymond Krul, Elmer van der Marel, Ruben L. Oppenheimer, Frans Oremus, Maaike Putman, Diederik Smit, De Speld, TRIK, Dirk Jan Visser, Duco de

Vries, Han van de Wiel

beeld coverGreetje Mulder

SamenwerkingANP/KIPPA en Hollandse Hoogte

Volgend nummerNummer 8 verschijnt op vrijdag 2 oktober.

Deadline advertenties 22 september.

AdvertentiesKaren Bais

T 020-30 39 [email protected]

Abonnementen Jaarabonnement € 155,00 Introductietarief € 99,00

Studenten tot 27 jaar € 65,00Losse nrs € 12,95 inclusief portiPrijswijzigingen voorbehouden

Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen acht weken voor afloop van de abonnementsperiode

in ons bezit te zijn

blad niet ontvangenNVJ leden: Ledenadministratie,

Postbus 75997, 1070 az AmsterdamT 020-30 39 710 • F 020-66 24 901

[email protected] www.nvj.nl

Abonnees: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 aa Uitgeest

T 0900-ABOLAND/0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) • F 0251-31 04 05

www.aboland.nl/blad/villamedia

UitgeverUitgeverij Villamedia BV

Bank 66.68.29.292 • KvK [email protected]

Druk Senefelder Misset

Villamedia heeft zich ingespannen om alle rechthebbenden van het gebruikte beeld te achterhalen. Meent u desalniettemin

rechten te kunnen doen gelden, dan kunt u zich bij ons melden.

recensies 80 colofon

n Een goede journalistiekstudent stelt zich op als een kritische spons. Hij of zij zuigt zoveel mogelijk informatie naar binnen, maar neemt niets voor zoete koek aan. Ook niet als het gaat om gesprekken over het vak zelf. Zo’n blik kan tot een frisse wind leiden, helemaal in een vakge-bied dat volgens een flink deel van de studenten geregeerd wordt door een grijze generatie. Met dat idee gingen 21 studenten van de Masteropleiding Journalis-tiek in Groningen voor het boek ‘De toekomst van het nieuws’ in gesprek met evenzoveel (adjunct-)hoofd-redacteuren van kranten, tijdschrif-ten, televisie en internet. Onder hen niet de minste namen, zoals Jan-Kees Emmer (De Telegraaf), Marcel Gelauff (NOS Journaal), Arendo Joustra (Elsevier), Harm Taselaar (RTL Nieuws) en Cees van der Laan (Trouw). Journalistieke zwaarge-wichten die ‘de jonkies’ hun visie op de toekomst van het vak mogen geven.Een prima idee, maar de uitwerking maakt minder enthousiast. Dat zit hem niet zozeer in de schrijf-stijl, maar vooral in de beperkte

Sponzen

lengte van de uitgewerkte vraag-gesprekken. De interviews krijgen gemiddeld slechts drie kleine boek pagina’s aan ruimte, waardoor graven en spitten lastig wordt.Als gevolg daarvan zijn de door-gaans aardig opgeschreven interviews oppervlakkig en worden er weinig kritische vragen gesteld. Daardoor blijft de échte toe-komstvisie van hoofdredactioneel Nederland steken in oneliners als

‘angst is een slechte raadgever’ en ‘de ondernemende journalist heeft de toekomst’. Echte eyeopeners zijn dan ook ver te zoeken. En dat is jammer, want met een titel als ‘De toekomst van het nieuws’ schep je die verwachtingen wel.Nick Kivits

Gerry Gaasendam en Pieter Sij

persma (redactie): De toekomst

van het nieuws. Jonge journalisten

ondervragen de hoofdredacteuren

van nu. Uitgeverij Ter Verpoozing,

ISBN 9789073064744, 72 pagina’s,

€ 10,

Evert van Dijk, algemeen hoofdredacteur van uitgeverij NDC Mediagroep werd geïnterviewd door Lars Barendregt. Foto Marcel J. de Jong

boek






http://www.nvj.nl

http://www.aboland.nl/blad/villamedia


DAGBLAD, PERSBUREAUS EN LOKALE [email protected] [email protected] adviseurAnnabel de Winter

ZELFSTANDIGEN@[email protected] García López

INTERNET@[email protected] Bruning

NVF FOTOJOURNALISTIEK@[email protected] García López

NVJ ACADEMYDe NVJ Academy organiseert cursussen voor professionals werkzaam in de media. NVJ-leden ontvangen 30 % korting.020 3039 [email protected]@nvjacademy

[email protected] adviseurRené Roodheuvel

[email protected] García López

[email protected] Dankfort VERS IN DE PERSVoor studenten en starters@[email protected] García López

COLLECTIEVE EN INDIVIDUELE

BELANGENBEHARTIGING

Als NVJ-lid heb je een persoonlijk adviseur

Rosa García López06 14 49 96 19

@rosagarcialopez

Yvonne Dankfort 06 51 58 52 31

@yvonnedankfort

René Roodheuvel06 10 16 33 00

@ReneRoodheuvel

Annabel de Winter06 10 55 77 26

@annabeldewinter

Thomas Bruning06 20 49 52 45

@thomasbruning

CONTACT020 3039 700 - [email protected] -www.nvj.nl - twitter @nvj BEZOEKADRESJohannes Vermeerstraat 22 - 1071 DR AmsterdamPOSTADRES postbus 75997 - 1070 AZ Amsterdam


Noodnummer Voor dringende zaken

buiten kantooruren: 06 51 52 95 62

advertentie

schrijven voor

het web

Weet Wat je tekentVind de addertjes onder gras in wurgcontracten.4 september | 14:00 - 16:30 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam BouW je eigen WeBsite vervolgcursusVervolgcursus speciaal voor oud-deelnemers van de cursus Bouw je eigen website.10 september | 13:30 - 17:00 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam verslaggeving in conflictgeBiedenEen goede voorbereiding is nodig om te overleven in crisisgebieden. Op een praktische manier leer je om gevaren en risico’s te verkleinen.28, 29 & 30 september | 08.30 - 18.00 uur | Generaal Winkelmankazerne Otterloseweg 5 Harskamp videojournalistiekVierdaagse basiscursus voor iedereen die videojournalist wil worden met als eindresultaat een korte zelfgemaakte reportage.5, 6, 15 & 16 oktober | 09.30 – 17.00 uur | Putten filmen met je smartphoneLeer professionele opnames maken met je smartphone of tablet.8 oktober | 10.00 – 17.00 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam statlineIntroductie over het lezen en analyseren van grafieken en statistieken voor journalisten.12 oktober | 18.30 – 21.30 uur | CBS Henri Faasdreef 312 Den Haag van idee naar tekstTraining creatief schrijven voor de professionele journalist.3 november | 10.00 – 17.00 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam schrijven voor het WeBDoe-cursus over aantrekkelijk, interactief en vindbaar schrijven van online teksten, geschikt voor journalisten en redacteuren die méér willen halen uit hun site, blog, nieuwsbrief of andere online kanalen.5 november | 10.00 - 17.00 uur | & 12 november | 13.30 - 17.00 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam filmen met je smartphoneLeer professionele opnames maken met je smartphone of tablet.10 november | 10.00 – 17.00 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22 Amsterdam

15% korting voor nvj ledencollege of multimedianvj leden ontvangen 15% korting op cursussen bij het college of multimedia amsterdam.

video journalistiek

verslaggeving in conflict gebieden

freelancen =

ondernemen

informatie & inschrijven: www.nvjacademy.nl 020-3039739 [email protected]


http://www.nvj.nl











http://www.nvjacademy.nl



Guten-berG komt uit Gronin-Gen

De geest van Johannes Gutenberg waart rond bij de Martinitoren. De erfenis van de Duitse uitvinder van de boekdrukkunst wordt voortgezet door een Groningse familie die net zoveel van papier houdt als die idealistische letterzetter uit Mainz. ‘Bij de Pijpers stroomt inkt door de aderen. Ze geloven in print’, zegt Casper Sikkema, adjunct-hoofdredacteur van Nieuwe Revu.Sikkema neemt samen met een handvol collega’s van het Pijper-imperium afscheid van Patrick Goldsteen. De ex-chef van Playboy is de digitale baas geworden bij de 538 radio groep. ‘Vleespatje’ werd recent opgevolgd door Maarten Bloem: ex-De Pers, ex Glamora.ma en een man die nog wel eens een boek van kaft tot kaft pleegt uit te lezen. Op zo’n moment kun je som-beren over het einde der printtijden, maar ook beseffen dat niet alles ten onder gaat.Revu, Panorama en Playboy, de drie door Pijper overgenomen Sanoma-titels, plussen in oplage. Wat aan de tap tot het inzicht leidt dat er kennelijk dus nog een markt bestaat voor een product uit de 14e eeuw. Waarom ook niet? Sommige mensen eten oude kaas, anderen bestellen wijn die dertig jaar heeft lopen rijpen dus waarom zou je geen tijdschrift willen lezen met een geschiedenis van meer dan een mensen-leven? Internet heeft veel dood en verderf gezaaid, maar nog niet alle printjehova’s uitgeroeid. Gelukkig maar. Waar Guten-berg zich inzette voor het verkondigen van Gods woord, doen de Pijper-broers juist alles om verhalen over seks, drugs en rock

’n roll te verspreiden. Dat je daar eerst een boom voor moet omzagen is bijzaak.

Mark Koster is graag onder vrienden. Elke maand verslaat hij voor Villamedia een journalistieke bijeenkomst. Op 30 juli was hij bij het afscheid van Playboybaas Patrick Goldsteen in Canvas, het hipstercafé in het oude Volkskrant gebouw aan de Amsterdamse Wibautstraat.

Dkoster & vrienden

Zo reageert Revu’s hoofdredactie, Casper Sikkema (l) en Marijn Schrijver (r) op de vraag wat de toekomst van print ons brengt.

Eindredacteur Niek Stolker is de Messi van Panorama. Zijn vingers dribbelen sneller dan zijn benen.

Journalistiek is een ambacht van hoofd, hart en handen die alle kanten op vliegen.

De truc van oud-Playboy chef Patrick Gold-steen. Trek een T-shirt aan waardoor niemand meer vraagt naar de advertentie-inkomsten.

Frans Lomans, chef van Pano, kan er ook niks aan doen dat zijn blad nog steeds wordt gelezen.

Vroeger vochten ze om elkaars lezers. Nu vechten Maarten Bloem van Playboy en Vico Olling van Pano samen om het bestaan.

Ravage Alphen vanuit de luchtHard to get, hard to copy, hard to beat and hard to ignore – dat zĳ n de kernwaarden voor ANP Foto. In een tĳ d waarin ‘iedereen een foto kan maken’, zullen ANP-fotografen onderscheidend moeten zĳ n. Door topkwaliteit te leveren, creativiteit te combineren met vakmanschap of door zich bĳ voorbeeld te specialiseren in een bepaald genre. Bram van de Biezen is een eersteklas specialist op het gebied van luchtfotografi e. Recent kregen nieuwsonderwerpen als de Canal Parade, een zoek-tocht naar zeevonk en de ravage na een bizar kraanongeval in Alphen dankzĳ zĳ n specialisme meer duiding.

Als in Alphen aan den Rĳ n tĳ dens herstelwerkzaamheden aan de Koningin Julianabrug twee bouwkranen en een brugdeel op huizen en winkels vallen, vraagt de ANP-fotoredactie drie foto-grafen de omvang van het kraanongeluk in beeld te brengen. Als blĳ kt dat werken vanaf de grond vanwege afzettingen ontoereikend is, wordt er opgeschaald door luchtfotograaf Bram van de Biezen erbĳ te betrekken. ‘Ik was net op Lelystad geland na mĳ n zoektocht naar zeevonk in de Noordzee. Het liep tegen sluitingstĳ d van de luchthaven. Gelukkig trof ik een welwillende piloot en een Cessna, die net was afgetankt.’ Met dit toestel kon hĳ met zĳ n 70-200mm telelens op zo’n 300 meter boven het ongeval overzichtsfoto’s maken. ‘Eerst ruim eromheen en dan als een draaikolk steeds dichterbĳ .’ Deze overzichtsfoto’s van het ANP bleken precies de beelden waar de media in binnen- en buitenland behoefte aan hadden.

Meer foto’s en verhalen op de I AM THE NEWS-app voor iPhone, iPad en Android.Kĳ k op anpfoto.nl/app

anpfoto.nl | nikon.nl

©AN

P / B

ram

van

de

Biez

en

I AM THE NEWS

568 Nikon ANP Alphen.indd 1 09-08-15 16:52

tips voor fotografen - Villamedia · 2015. 8. 21. · tips voor fotografen ... Magazine oVer...

Documents

Transcript of tips voor fotografen - Villamedia · 2015. 8. 21. · tips voor fotografen ... Magazine oVer...