Teamflow – De kunst om generatief samen te werken

Als er de vraag gesteld wordt naar buitengewoon succesvolle personen of geniale mensen, dan kan iedereen er meteen een paar noemen: gaat het erom buitengewoon succesvolle teams te benoemen, volgt meestal zwijgen en nadenken, en met veel moeite wordt dan het een of ander voetbalteam genoemd. Hetzelfde geldt ook in de literatuur: een niet te overziene hoeveelheid successtory’s over individuele grootheden tegenover een klein aantal boeken, waarin succesvolle teams centraal staan. Kan het onderzoek naar individuele successtrategieën voortborduren op een lange traditie (sinds Napoleon Hill in de jaren dertig) zo steekt het onderzoek naar succesfactoren voor samenwerking nog in de kinderschoenen.

Succesvolle samenwerking betekent teamflow, een vloeiende en moeiteloze manier om samen tot baanbrekende resultaten te komen. Teamflow omvat generatieve samenwerking, co-creativiteit en synergetisch teamwork.

Een van de inspiratiebronnen voor de ontwikkeling van het teamflow-concept is het boek 'Wereldbrein' van Peter Russell geweest, waarin hij de ontwikkeling van de mensheid vergelijkt met de ontwikkeling van menselijke hersenen.

We kunnen ons de mensheid voorstellen als een groot wereldbrein – een brein waar cellen met elkaar verbonden zijn door onze groeiende informatienetwerken. En er zijn inderdaad parallelen tussen de manier hoe zich de maatschappij ontwikkelt en hoe de menselijke hersenen zich ontwikkelen. Stel je even voor dat je een zenuwcel bent binnen deze groeiende menselijke hersenen. In het begin is er voldoende ruimte…Vervolgens is er een explosie van de populatie van zenuwcellen… Als zenuwcel denk je dan; ‘Dit wordt gevaarlijk. Er is niet genoeg zuurstof om rond te lopen, straks is er ook te weinig bloed….’ Maar plotseling stopt de explosie. Nu ligt de focus van de ontwikkeling van een zenuwsysteem op de groei van verbindingen en de complexiteit – het aan elkaar koppelen van deze miljarden van zenuwcellen.

We zien een vergelijkbaar proces bij de ontwikkeling van de mensheid. We hadden deze massieve bevolkingsexplosie, maar deze wordt nu langzamer en het lijkt als of we in de volgende fase terecht komen: het koppelen van deze miljarden 'menselijke cellen' tot 'planetarische hersenen'.

Volgens Russel is het nodig dat wij afstappen van dit - door de huid omsloten model van het zelf - en 'lekke marges' accepteren. De grenzen (tussen individuen) zijn er nog steeds, maar minder stabiel. Daarvoor in de plaats kunnen we een grotere eenheid van de mensheid en de wereld buiten ons ervaren.

Elders in het boek geeft Peter Russell een natuurkundige kijk op het begrip synergie en beschrijft het volgende:

Licht, uit welke bron dan ook, bestaat uit talrijke verschillende, uiterst kleine pakjes golven (quanten), elk afkomstig van een ander atoom. In gewoon licht zijn deze golven over het algemeen geen van allen in harmonie; men zegt dat ze ‘uit fase’ zijn. Als echter licht van een bijzondere frequentie (of kleur) tegen de golf van het atoom botst tijdens het korte ogenblik wanneer het op het punt staat zijn uiterst kleine pakje golven uit te zenden, kan het worden gestimuleerd om een lichtimpuls uit te zenden die ‘in fase’ is met de golf van het atoom. De nieuwe emissie vermeerdert of versterkt op die manier de passerende golf. Bij lage energie bestaat het resultaat nog altijd uit bundeltjes golven die niet ‘in fase’ met elkaar zijn, maar bij verhoging van de energie wordt er een bepaald niveau (laserdrempel genoemd) bereikt waarop zich een geheel nieuw verschijnsel voordoet: alle bundeltjes grijpen opeens in elkaar en zijn ‘in fase’; men zegt dat ze coherent zijn geworden. (Russell, 1986)

Generatieve samenwerking is gebaseerd op synergie en co-creativiteit. Synergie betekent dat het geheel groter is dan de som van de delen. Met co-creativiteit is gezamenlijk scheppingsvermogen bedoeld. In tegenstelling tot concepten rondom vraagstukken als teamontwikkeling en zelfsturende teams richt zich het teamflow-concept niet zo zeer op technieken en methoden voor effectieve samenwerking, maar op de opbouw van generatieve relaties binnen een team en co-creatie.

Een andere invalshoek zijn morphische velden, zoals door Rupert Sheldrake beschreven.Dit concept laat zich het beste illustreren door het zogenaamde ‘100 apen syndroom’.

In een apenstam op een eiland dichtbij Japan werd nieuw voedsel geïntroduceerd: opgegraven verse zoete aardappelen die met zand bedekt waren. Aangezien hun andere voedsel geen voorbereiding vergde, aarzelden de apen om de vieze aardappelen te eten. Een aap loste het probleem op door de aardappelen in een beek te wassen en dit ook aan haar moeder en haar speelkameraadjes te leren. Vervolgens gebeurde er iets merkwaardigs. Had eenmaal een bepaald aantal apen, ongeveer honderd, deze kennis vergaard, kregen andere apen die nooit met hen in contact waren geweest, en zelfs apen die op andere eilanden leefden, ineens hetzelfde vermogen. Op geen enkele manier konden zij feitelijk met eerstgenoemde apen zijn omgegaan. Maar op een of andere manier verspreidde het gedrag zich desondanks.

Zoals eerder aangegeven, is er weinig bekend over succesvolle teams. Uit het bestaande aanbod (onderzoeksteams, zoals bijvoorbeeld ‘Skunk Works’ dat tot de ontwikkeling van de straaljager heeft geleid; ondernemerteams in de computerindustrie, zoals de oprichtingsteams van Apple en Microsoft en muziekgroepen, zoals de Beatles en de Rolling Stones) spraken voor mij de Rolling Stones het meest tot de verbeelding: 5 jongeren, een deel van hen zouden we waarschijnlijk de classificatie ‘randgroepjongeren’ kunnen geven, zonder speciaal muzikaal talent, ontmoeten elkaar, vormen een rockband en genereren samen onverwacht succesvolle resultaten. Vervolgens slagen ze erin, zware crisissen te doorstaan en na meer dan 45 jaar nog steeds een belangrijke rol in de muziekindustrie te spelen.

De vooronderstelling is, dat het succes van de Rolling Stones het resultaat is geweest van hun specifieke samenwerkingsstrategie. Middels de modelleringtechniek uit het NLP (neurolinguïstisch programmeren) zijn de succesfactoren van de Rolling-Stones-strategie in kaart gebracht en vertaald naar een workshop. Uit de modellering van de Rolling-Stones-strategie laten zich de volgende vijf strategie-elementen afleiden:

- authentieke communicatie- gedeeld leiderschap- complementaire kwaliteiten - gezamenlijke passie- synergetische identiteit

Over authentieke communicatie

…Keith beschikt als musicus over een behoorlijke portie zelfverzekerdheid en starheid en gaat er altijd vanuit dat andere vals spelen. Je bent bijvoorbeeld midden in een solo en merkt opeens, dat Keith de takt heeft omgedraaid. Ergens heeft hij een halve takt of zo 'ingebouwd', en Charlie speelt nu op de beklemtoonde delen van de takt in plaats van op de delen die niet beklemtoond zijn - en Keith denkt er niet aan om zich aan te passen en speelt gewoon door tot de band zich aan hem heeft aangepast. Dat maakt ons verder niets uit, omdat we er op rekenen. Hij weet dat we hem normaalgesproken toch volgen,

dus het maakt voor hem niets uit dat hij vaak van takt wisselt - of hij heeft het gewoon niet in de gaten.(Bill Wyman; 'In their own words')

Die (Mick) presteerde het zelfs om ruzie te krijgen met Charlie, die…hij….kleineerde als 'my fucking drummer', waarop Charlie reageerde met 'Don't ever call me your drummer again, you're my fucking singer', en Mick een keiharde kaakslag uitdeelde,…..(Mick en Keith van Flip Vuijsje)

Over complementaire kwaliteiten

Als ik iets voor elkaar krijg met de Stones, krijg ik het alleen met allen voor elkaar. (Keith Richards; 'In their own words')

Op het podium ruilen we regelmatig van rol. Het gaat niet alleen om ritme- of leadgitaar, voor mij is het een regelrechte bevrijding Mick (Taylor) erbij te hebben.

(Keith Richards; 'In their own words')Technisch of artistiek gezien zijn we geen goede musici. We hebben alleen een goede mix (van mensen) in de band. (Bill Wyman; 'In their own words')

De eerste vonk van creativiteit werd ontstoken door de spontane interactie tussen Brian en zijn Gibson-gitaar en Keith op zijn Hofner. Ze speelden niet als 'lead-' en daaraan ondergeschikte 'rythm'-gitaristen, maar als duet. (Mick en Keith van Flip Vuijsje)

Over gedeeld leiderschap

Het is makkelijker, naast je op de plaats van de bestuurder, iemand anders te hebben, die zijn taak vervult, terwijl jezelf je eigen dingen kan doen.(Mick Jagger; 'In their own words')Als ik iets voor elkaar krijg met de Stones, krijg ik het alleen met allen voor elkaar.(Keith Richards; 'In their own words')

Over gezamenlijke passie

Over hun sound: Nou, we hebben deze zaken zelf geleerd en op een gegeven moment kom je precies bij die muziek uit, die je altijd al wilde spelen.

(Brian Jones; 'In their own words’)De Rolling Stones bleven hun favoriete 'Chicago blues' trouw; niet bij gebrek aan beter, of bij gebrek aan andere ideeën, maar gewoon uit passie en overtuiging, omdat dit hun muziek was. Hier waren ze het alle vijf over eens.

(Keith en Mick van Flip Vuijsje)

Over een synergetische identiteit

Men zegt, ik sta er maar te dromen….Maar er zijn mensen, die op het podium niet graag 'turnen'. Dat laat de bijna magische vaardigheid van de band zien, haar gemeenschappelijke grenzen precies te herkennen, zoals die van hun bandleden, maar niet te overschrijden. (Bill Wyman; 'In their own words')

Ik geloof de optredens helpen mij - persoonlijk als mens om afstand te nemen van mijn ego. Het is de beste therapie.(Mick Jagger; 'In their own words')

Deze vijf strategie-elementen worden vervolgens aangevuld met twee randvoorwaardelijke aspecten die bij de ontwikkeling van een team naar een generatief team een essentiele rol spelen:

- mind(re)setting en- het relationele veld

Grafisch kan het hele teamflow-model als volgt worden weergegeven:

Het

tea

mfl

owco

ncep

t

Gedeeld Leiderschap

Mind(re-)setting

Relationeel veld

Deze vijf strategie-elementen staan centraal in het teamflow-concept zijn een inspiratiebron om tot generatieve samenwerking te komen.