T.C. GAZ ÜN VERS TES SOSYAL B LMLER ENST TÜSÜ TAR H...

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI

YENİÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI

136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE XVI. YÜZYIL SONLARINDA KAYSERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

HAZIRLAYAN NİLÜFER YETKİN

048243105

TEZ DANIŞMANI DOÇ.DR. TUFAN GÜNDÜZ

ANKARA 2007

ONAY

Nilüfer Yetkin tarafından hazırlanan “136 Numaralı Tahrir Defterine Göre

XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri“ başlıklı bu çalışma,

tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı

bulunarak jürimiz tarafından Tarih Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim dalında

Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Doç. Dr Tufan Gündüz

Prof. Dr. Hamza Keleş

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Çakmak

ÖNSÖZ

Osmanlı Devlet teşkilatının ortaya çıkarılmasında en önemli kaynaklar

arşiv vesikalarıdır. Arşiv vesikalarının içinde sancak ve kaza çalışmalarının

temelini tahrir defterleri oluşturmaktadır. Anadolu’nun pek çok bölgesine ait

araştırmalar yapılmıştır. Böylece şehir tarihçiliğinin bir çok ortak noktaları

ortaya çıkmıştır. Biz de bu konudaki çalışmaları devam ettirebilmek adına

Kayseri Kazasını konu olarak seçtik. Bu çalışma ile 136 numaralı tahrir

defterine göre XVI. yüzyıl sonlarında Kayseri hakkında sosyo-ekonomik

bilgilere ulaşabilmek amaçlanmıştır. Bu bilgilerin Kayseri şehir tarihinin

bütününe ulaşabilmek açısından katkı sağlayabileceğini düşünmekteyim.

Ayrıca Kayseri şehri çevresinde bu çalışma ile Osmanlı şehir tarihçiliği

açısından da yararlı olabileceği kanısındayım.

Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Öncelikle araştırma konumuzun

kaynak noktası olan 136 numaralı tahrir defteri tanıtılmış, bölgeyle ilgili daha

önce yapılmış olan araştırmalardan bahsedilmiş ayrıca giriş bölümünde

bölgenin eski çağlardan başlayarak 16. yüzyıl sonuna kadar olan tarihçesine

yer verilmiştir.

Birinci bölümde, Kazanın merkezi olan Kayseri’nin mahalleleri ve nüfus

durumu belirtilmiştir.

İkinci bölümde Kayseri kazasında Yerleşme ve Nüfus başlığı altında

İskan birimleri ve Kır iskan merkezleri olarak isimlendirilen nahiyeler ile tabi

köyler hakkında bilgi verilmiştir. Köylerin nüfus durumu, mahsulleri, tabi

mezraalar ve vergi hasılları belirtilmiştir. Ayrıca Kayseri Kazasında bulunan

Yörük Türkmen cemaatlerinin isimleri, hangi nahiyeye bağlı olduğu, hane

sayısı ve hasılları tablo haline getirilmiştir.

ii

Üçüncü bölümde ise, Kayseri Kazasının iktisadi hayatı dahilinde,

reayadan alınan vergiler, tarım ürünlerinden, hayvancılık ve arıcılık dan

imalathanelerden alınan vergiler ayrı ayrı incelenmiş ve tablo haline

getirilmiştir. Bunların yanı sıra çalışmanın sonuna 1584 tarihli Kanunname

eklenmiştir.

Bu çalışmam sırasında bana yardımcı olan Tapu Kadastro Genel

Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi görevlilerine ve belge okumam sırasında

desteğini gördüğüm değerli hocam Dr. Alparslan DEMİR’e teşekkür ederim.

Ayrıca çalışmanın her aşamasında yardım ve teşviklerini hiçbir zaman

esirgemeyen saygıdeğer hocam Doç. Dr. Tufan GÜNDÜZ’e teşekkür ederim.

Nilüfer YETKİN

ANKARA 2007

iii

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ......................................................................................................... i

KISALTMALAR...............................................................................................v

KAYNAKLARA VE ARAŞTIRMALARA DAİR................................................ vi

GİRİŞ..............................................................................................................1

I. BÖLÜM

A. 136 Numaralı Tahrir Defterine Göre Kayseri’nin Mahalleleri .........................7

a. Müslüman Mahalleleri.................................................................................8

b. Ahalisi Karışık Olan Mahalleler................................................................17

c. Gayr-i Müslim Mahalleleri.........................................................................19

B. Mahallelerin Nüfus Durumu...........................................................................21

II. BÖLÜM

136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE YERLEŞME VE NÜFUS

A. İskan Birimleri ...............................................................................................24

B. Kır İskan Birimleri .........................................................................................26

1. Sahra Nahiyesine Tabi Köyler...................................................................26

2. Koramaz Nahiyesine Tabi Köyler .............................................................39

3. Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes Nahiyelerine Tabi Köyler............................52

4. Kenar-ı Irmak Nahiyesine Tabi Köyler.......................................................58

5. Karakaya Nahiyesine Tabi Köyler.............................................................63

6. Karataş Nahiyesine Tabi Köyler................................................................70

7. Malya Nahiyesine Tabi Köyler...................................................................77

8. İslamlu Nahiyesine Tabi Köyler.................................................................81

9. Göstere Nahiyesine Tabi Köyler................................................................88

C. 136 Numaralı Tahrir Defterine Göre Kayseri Kazasında Yörük Türkmen

Cemaatleri.....................................................................................................97

D. Kazanın Nüfus Durumu...............................................................................100

iv

III. BÖLÜM

136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE İKTİSADİ HAYAT

İKTİSADİ HAYAT

İşletmeler.....................................................................................................103

1.Reayadan Alınan Vergiler........................................................................105

2. Tarım Ürünleri ve Bunlardan Alınan Vergiler...........................................108

3. Hayvancılık ve Arıcılık.............................................................................110

4. Kazadaki İmalathaneler...........................................................................111

SONUÇ.......................................................................................................112

BİBLİYOGRAFYA........................................................................................113

EK................................................................................................................118

ÖZET...........................................................................................................120

ABSTRACT ( İngilizce Özet )......................................................................121

v

KISALTMALAR

a.g.e Adı geçen eser

a.g.m Adı geçen makale

C. Cild

DGİT Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi

D.İ.A Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

İ.A İslam Ansiklopedisi

KKA Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi

KKSHKT Kayseri Kültür ve Sanat Haftası Konuşmaları Tebliğleri

nr. Numara

s. Sahife

TD Tahrir Defteri

TTK Türk Tarih Kurumu

Yay. Yayınlayan

h. Hane

m. Mücerred

vi

KAYNAKLARA VE ARAŞTIRMALARA DAİR

ARŞİV KAYNAKLARI

TD 136:

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime arşivinde 136

numara adı altında kayda alınmış olan Kayseri Tahrir Defteri hicri 992, miladi

1584 tarihli olup baş tarafında bir mukaddime ile Kayseri Livası kanunnamesi

bulunmaktadır.

Defterin mukaddimesinde, bu tahririn III. Murad Han’ın fermanıyla

Karaman Defterdarı Mustafa bin Ahmed ve Katib Kadri bin Muhammed

tarafından hazırlandığı ve 20-30 Zilhicce 992 tarihinde arz olunduğu

kaydedilmiştir.1

Defterde 246 varak bulunmaktadır. 77-121. sayfalar arası İncesu evkafı

kayıtlıdır. 170. ile 171. varak 178. ile 179. varakların yerleri büyük ihtimalle

defterin tamiri sırasında yanlış yapıştırılmış olup, 180. varak da devam eden

hane ve mücerred kayıtları 178/b‘deki kayıtların devamı niteliğindedir.

Defterde sayfa başlangıçları, Kayseriyye 6 b, Sahra nahiyesi 41 b, Koramaz

nahiyesi 123 a, Cebel-i Ali nahiyesi 150 a, Kenar-ı Irmak nahiyesi 163 b,

Karakaya nahiyesi 175 a, Karataş nahiyesi 184 b, Malya nahiyesi 198 a,

İslamlu nahiyesi 204 b, Göstere nahiyesi 217 a sahifelerinden başlamaktadır.

136 numaralı Kayseri tahrir defterinin sonunda yer alan Yüzdeciyan-ı

Danişmendli adıyla tutulmuş olan kayıtların başka bir tahrir defterinin parçası

gibi görünmekle beraber, sonradan defterin araka tarafında yer alan boş

sahifelere ilave edildiği anlaşılmaktadır. Bu kayıtlar Danişmendli kazasını

oluşturan Türkmenlerin ilk defa tahrire tabi tutulması nedeniyle önemli bir

kaynaktır.2

1 Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi, TD No: 136 s. 3 2 Tufan Gündüz, XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri, İstanbul 2005, s. 16.

vii

ARAŞTIRMALAR

Kayseri şehri üzerine yapılan çalışmaların başında, Halil Edhem

(Eldem)’in “Kayseri Şehri”, Ahmed Nazif’in “Mir’at-ı Kayseriyye” isimli eserleri

gelmektedir. Halil Edhem’in “Kayseri Şehri” adlı eseri daha çok kitabe ve

tarihi eserlere dayanılarak, şehrin özellikle Selçuklu ve beylikler dönemi tarihi

ele alınmıştır.3 Ahmed Nazif’in “Mirat-ı Kayseriyye” adlı eseri ise Şer’iyye

Sicillerine dayanılarak Kayseri şehrinde meydana gelen olayları ele almıştır.4

Mehmet İnbaşı’nın XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri adlı eseri 906/1500

ve 926/1520 yıllarında tutulan tahrir defterlerini esas alarak yaptığı bir

çalışmadır. Bu çalışmada 1500 ve 1520 tarihli tahrir defterinde bulunan

kayıtların titizlikle incelenmeye çalışıldığı gözlenmektedir. Bu eser, bizim

çalışmamız içinde başlayış teşkil etmekte olup, özellikle köy ve mezraa

isimlerinin okunması ile nüfus ve yerleşme hususunda geniş ölçüde istifade

edilmiştir.5 Ayrıca İnbaşı “XVI. Yüzyılda Kayseri ve Civarında Yörük Türkmen

Cemaatleri” adlı makalesinde Kayseri ve civarında yerleşmiş olan Türkmen

cemaatlerinin isimlerini, bağlı olduğu nahiyeyi, nefer sayısını , hasıllarını tek

tek zikretmektedir.6 “XVI. yüzyılda Kayseri’nin İktisadi Yapısı ve Esnaf

Teşkilatı” adlı makalesinde de şehrin ve bölgenin tarihini dikkate alarak genel

bir iktisadi yapı ortaya koymuş daha sonra ayrıntılı bir şekilde XVI. yüzyılda

Kayseri şehri ekonomik ve sosyal hayat bakımından incelenmiştir.7

Refet Yinanç ”XVI. yüzyıl sonlarında Kayseri Mahalleleri ve Nüfusları “

adlı makalesinde Kayseri nahiyelerinin isimlerini zikrederek, mahallelerin

3 Halil Edhem(Eldem), Kayseri Şehri, Hazırlayan Kemal Göde, Ankara 1982.

4Ahmed Nazif, Mir’at-ı Kayseriyye veya Kayseri Tarihi, yay. Prof. Dr. Mehmet Palamutoğlu, Kayseri 1987. 5 Mehmet İnbaşı, XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, Kayseri 1992. 6 Mehmet İnbaşı, “XVI. Yüzyılda Kayseri ve Civarında Yörük Türkmen Cemaatleri”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, (16-17 Nisan 1998), Kayseri 1998. 7Mehmet İnbaşı, “XVI. Yüzyılda Kayserinin İktisadi Yapısı ve Esnaf Teşkilatı”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri ( 11-12 Nisan 1996) Kayseri 1997.

viii

isimlerini vermiş, mahallede bulunan Müslim, Gayr-i Müslim vergi nüfusunu

belirtmiştir.8

Bunlardan başka, Yasemin Demircan’ın “Tahrir ve Evkaf Defterlerine

Göre Kayseri Vakıfları” adlı Yüksek Lisans tezinde9 , Mehmet Karagöz’ün

“XVI. XVII. yüzyıllarda Kayseri şehrinin Fiziki Görünümü ve Mahallelerin

Durumu” adlı makalesinde10, Erhan Afyoncunun “ Kayseri Sancağında

Yörükler (1483-1584) “ adlı makalesinde11 , Tufan Gündüz’ün “ Kayseri de

Mezraaların Köye Dönüşmesinde Konar-Göçer Aşiretlerin Rolü” adlı

makalesinde12 araştırma konusu olan dönemle ilgili önemli bilgiler

bulunmaktadır.

8 Refet Yınanç, ” XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri Mahalleleri ve Nüfusları”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, ( 11-12 Nisan 1996) Kayseri 1997.

9 Yasemin Demircan, Tahrir ve Evkaf Defterlerine Göre Kayseri Vakıfları, Yüksek Lisans Tezi, 1985. 10 Mehmet Karagöz, “XVI. ve XVII. Yüzyılda Kayseri Şehrinin Fiziki Görünümü ve Mahallelerin Durumu”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri ( 16.17 Nisan 1998) Kayseri 1998.

11 Erhan Afyoncu, “Kayseri Sancağında Yörükler (1483-1584)”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu, (16-17 Nisan 1998), Kayseri 1998. 12 Tufan Gündüz, ”Kayseri’de Mezraaların Köye Dönüşmesinde Konar- Göçer Aşiretlerin Rolü”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri ( 16-17 Nisan 1998), Kayseri 1998, s. 183-192.

GİRİŞ

Eski adı Mazaka olan Kayseri şehri, şimdiki yerleşme yerine yakın

yerde ve Erciyes dağının güneybatı eteklerinde yer alan küçük bir tepe

üzerinde kurulmuştu. Buranın Bizans devrinde de hayatiyetini devam ettirdiği

bölgede bulunan hamam,mabet,kilise ve ev kalıntılarından anlaşılmaktadır.13

Kayseri ve çevresi Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden biri olup

şehrin 22 km. kuzeydoğusunda Kültepe’de ele geçen arkeolojik buluntular ve

çivi yazılı tabletler iskanın milattan önce 3500’lere kadar indiğini burada Asur

ticaret kolonilerinin oluştuğunu gösterir.14 Anadolu da kurulan bu merkezler

kesinlikle siyasi değil, birer ticari merkez hüviyetindedirler. Kültepe

kazılarından elde edilen tabletlerden anlaşıldığına göre, Anadolu’dan Asurlu

tüccarlar altın, gümüş, simli kurşun gibi maden cevherinden başka keçi kılı

ve yapağı toplayarak Asur’a gönderdikleri, oradan da kumaş ve kalay

getirdikleri anlaşılmaktadır.15

Bununla birlikte Asurlular yalnızca mallarını satmak ve buradan kendi

ülkeleri için gerekli malları almak gayesiyle geçici olarak burada

bulunmaktaydılar.16

Öte yandan, Kayseri şehri Asur ticaret koloni çağından sonra Hitit,

Frigya devrinde ve Helenistik dönemlerde bir ticaret şehri olarak gelişti.

Hititlerin yıkılışından sonra bölgeye Frigler hakim oldu. Anadolu’ya boğazlar

ve Kafkaslar üzerinden gelen Kimmerler Frig hakimiyetine son verdi.17

Bundan sonra ancak arkeolojik belgelerle varlığını kanıtlayabildiğimiz aralıklı

da olsa bir iskan sürekliliğin Roma çağı içlerine kadar izleyebilmekteyiz.18

Kayseri diğer Anadolu şehirleri gibi VII. Yüzyılın sonlarından itibaren

İstanbul’u fethetmek üzere harekete geçen Müslüman Arap ordularının yolu

üzerinde olduğundan onların akınlarına maruz kaldı. İlk olarak Hz. Osman

zamanında Muaviye idaresindeki ordu Kayseri’ye kadar gelip burayı ele

13 Halil Edhem (Eldem), Kayseri Şehri, Hazırlayan Kemal Göde, Ankara. 1982, s. 23. 14 Mehmet İpşirli, “Kayseri”, DİA 25, s .96. 15 Mehmet İnbaşı, XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, Kayseri 1992, s. 6. 16 Nezahat Baydur, Kültepe (Kanes) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul 1970, s. 40. 17 Taner Tarhan, Eski Anadolu Tarihinde Kimmerler, I. Araştırma Sonuçları, Ankara 1984, s. 109-120. 18 Baydur, a.g.e., s. 140.

2

geçirmiş ardından geri çekildi.19 Arapların Anadolu’ya akınları Türklerin

büyük gruplar halinde Anadolu’ya gelmelerine kadar devam etti. 1067’de

Bizans’a karşı saldırıya geçen Türk beylerinden Afşin, Malatya’yı ele geçirdi.

Kayseri’ye doğru yürüyüp şehre hücum edip zaptına muvaffak oldu.20 1071

Malazgirt Zaferinden sonra Alparslan’ın emriyle Anadolu’nun fethi ve iskan

faaliyetleri başladı.21

Anadolu fatihi olarak bilinen Süleyman Şah 1085’te Antakya üzerine

sefere çıktığı zaman Ebu’l-Gazi Hasan Bey’i Kayseri’de bıraktı. Bu sırada

Gümüştegin Ahmed Gazi de Sivas’tan sonra Yeşilırmak havzasında

fetihlerde bulunarak daha sonraları Danişmend ili olarak isimlendirilen

bölgede hakimiyetini kurdu.22

Meliksah’ın ölümünden sonra tahta çıkan I. Kılıç Arslan Haçlı seferleri

ile uğraştı. İznik’ten çekilmek zorunda kalan I. Kılıç Arslan Danişmendli

Gümüştegin ile birlikte Eskişehir civarında Haçlıların önüne çıktı, fakat tekrar

ordusunu geri çekmek zorunda kaldı. Haçlılar Türklerin tahliye ettiği Kayseri,

Komana, Göksun, Maraş ve çevresini işgal ettiler.23 Malatya’nın

Danişmendliler tarafından fethi, Danişmendliler ile Selçukluların arasını

açmıştı. I. Kılıç Arslandan sonra tahta geçen Sultan Mesud zamanında da

Selçuklu- Danişmend mücadelesi devam etti. Bu mücadeleler sırasında

Kayseri, Danişmendlilerin hakimiyeti altında kaldı.24

Selçuklu- Danişmendli rekabetinde her iki tarafın kendi topraklarını

daha bayındır hale getirmek amacıyla Hıristiyan unsuru iskan etmeleri yerli

halkın nüfusunun az oluşunu göstermesi açısından önemlidir. Siyasi olayların

yanı sıra Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yaşanmış olan deprem ve veba

salgınlarının da büyük nüfus kayıplarına yol açtığı bilinmektedir. Moğol

19 İpşirli, a.g.m., s. 96. 20 M. Halil Yınanç, Türkiye Tarihi, İstanbul 1944, s. 62. 21 Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, İstanbul 1998, s. 189. 22 Osman Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, İstanbul 1984, s. 57. 23 Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, s .291. 24 Coşkun Alptekin, “Selçuklular Döneminde Kayseri”, I.KKSHKT Kayseri 1987, s. 16.

3

istilası da Anadolu’da Türk nüfusunun birikmesine sebep olmuş ve etnik

yapının değişmesini sağlamıştır.25

Danişmendli Beyi Emir Gazinin (Melik Gazi) Kayseri’yi el geçirmesi

üzerine büyük oğlu Melik Muhammed şehri tamir ettirerek burayı merkez

yaptı, daha önce akınlarda harap olan şehrin imarına çalıştı. 537’de(1143)

Kayseri’de vefat ettikten sonra Ulucami’nin kıble tarafındaki türbesine

gömüldü. Kendisinden sonra iki defa hükümdar olan Zünnun zamanında

Kayseri yenide karışıklıklar içine düştü. Danişmendli hakimiyetinin

zayıflaması üzerine Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan Kayseri ve civarını 564’te

(1169) Selçuklu topraklarına kattı.26 Böylece Kayseri şehri (477) 1084

tarihinden (558) 1162’ye kadar Danişmendliler idaresinde kaldı. Daha sonra

Selçuklulardan II. Kılıç Arslan’a intikal etti.27

II. Kılıç Arslan Miryakefalon savaşından sonra kendisine karşı

muhalefeti bertaraf etti ve Anadolu da imar faaliyetlerine başladı. Bu imar

faaliyetleri ülkenin askeri güvenliği ve bu güvenliğe bağlı olarak gelişecek

olan ülke içi ve harici ticaret üzerinde de etkili oldu. Daha sonra tahta geçen

Sultanlar da imar konusundaki dirayetlerini büyük bir kararlılıkla sürdürerek,

Kayseri ve çevresinin Türkleşmesini sağladılar.28

Kayseri I. Gıyaseddin Keyhüsrev, I. İzzeddin Keykavus, I. Alaaddin

Keykubad zamanlarında ticari canlılığı olan, bir çok imar faaliyetlerinin

yapıldığı, sikkelerin bastırıldığı bir merkez oldu. Moğol istilasından kaçan bir

çok alim ve sanatkar Kayseri’ye yerleşti.29 Doğuda ortaya çıkan Moğol

tehlikesi üzerine ordusunu Kayseri de toplayan II. Gıyaseddin Keyhüsrev

Moğollar üzerine yürümüş ancak, 1243’de Kösedağ savaşında mağlup

olduktan sonra Konya’ya çekilmişti.30 II. Keyhüsrev’in ölümünden sonra iç

25 Ahmet Akşit, “Selçuklular Devrinde Kayseri Şehrinin Nüfus ve Etnik Durumu”, I. Kayseri ve

Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, (11-12 Nisan 1996) Kayseri 1997, s. 4. 26 İpşirli, a.g.m., s. 96.

27Ahmed Nazif, Mir’at-ı Kayseriyye veya Kayseri Tarihi, yay. Prof. Dr. Mehmet Palamutoğlu, Kayseri 1987, s. 62. 28Abdurrahim Tufantoz,” Selçuklular Zamanında Kayseri’nin Askeri ve Ticari Önemi”, IV. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, s. 513. 29 İpşirli, a.g.m., s. 96. 30 Alptekin,” Türkiye Selçukluları”, (DGİT) VIII. , İstanbul 1988, s. 308.

4

karışıklıkların artması, Moğolların müdahalelerine, askeri işgallerine ve ağır

vergilerle devleti ezmelerine fırsat verdi.31

Moğolları ilk defa mağlubiyete uğratan Sultan Baybars, Selçuklu

emirlerince Anadolu’ya davet edilmiş, 1277’de Kayseri’ye kadar gelip

Selçuklu usullerine göre ve merasimle Türkiye tahtına oturmuştur.32 Lakin

Anadolu’da kalamayacağı düşüncesi ve Moğol korkusu Selçukluların

Baybars ile sağlam bir işbirliği yapmalarına imkan vermedi. Selçuklu

hanedanı 1308’e kadar mevcut oldu ise de Moğollar Selçuklu Devleti’ni fiilen

yıktılar. Anadolu’yu umumi valileri ile idare ettiler ve askeri işgal altına

aldılar.33

Kayseri bir süre sonra İlhanlıların genel valisi olarak Anadolu’da

bulunan ve ardından Sivas merkez olmak üzere devlet kuran emir Eratna’nın

eline geçti. (1343) Emir Eratna Kayseri, Sivas ve eski Danişmend ili

topraklarına hakim oldu.34 Emir Eratna 744/1343’de rakiplerinden Çobanlı

Şeyh Hasan’a karşı, Karanbük zaferini kazanıp Anadolu da hakimiyetini

güçlendirdi. Bu sırada Karamanlıların “ Ulu Bey”i Fahreddin Ahmed ile

Eratna Bey’in arası Moğolların tutumu yüzünden bozuldu. Moğolların

Kayseri’de Karamanoğlu’nu Eratna Bey’e şikayet etmeleri üzerine gerginlik

arttı. Eratna Bey Karamanoğlu’na mağlup olup Kayseri’ye kaçtı. Eratna Bey

Moğollardan aldığı destekle yeniden Karamanoğlu ile mücadeleye girdi ve

nihayet bu mücadeleden galip çıktı.35

Eratna Bey, 1352’de vefat edince Kayseri’de Köşk Dağı adı verilen yere

yaptırdığı medresedeki türbeye defnedildi.36 Eratna Bey’in vefatından sonra

pek çok karışıklık yaşandı. Küçük yaşta Sultanların başa geçmesi, devlet

idaresinden anlamamaları, Kayseri de halkın Eratna idaresinden soğumasına

sebep oldu. Kadı Burhaneddin 1378’de Eratna Devletinin veziri olarak devleti

idare etmeye başladı. Bu sırada Sultan olan Alaüddin Bey 1378’de vefat

31 Turan,” Keykavus”,” IV. Kılıç Arslan”, İA., Eskişehir 1997. 32 Fuat Köprülü, ”Baybars”, İA.,Eskişehir 1997. 33 Turan, Selçuklu Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, s. 301. 34 İ.Hakkı Uzunçarşılı, “Eretna”, İA. IV. , s. 309. 35 Kemal Göde, Eretnalılar (1327-1381) , T.T.K. , s. 74-75. 36 Uzunçarşılı, Anadolu Beylikleri Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri, Ankara 1984, s. 156.

5

etmiş, yerine geçen oğlu Mehmet Bey’in henüz 7 yaşında bulunması

nedeniyle devlet işlerini Kadı Burhaneddin idare etmişti. Kadı Burhaneddin

Sultanın idareye hakim olmamasından istifade ile onu öldürerek Eratna

Hanedanlığına son verdi.37

Kadı Burhaneddin ile Osmanlı Sultanı I. Murad zamanında dostane

başlayan münasebetler I. Bayezid zamanında düşmanca bir şekil alarak

devam etmiştir. Kadı Burhaneddin Ahmed, bir zaman kendisine tabi olup

1396 sonları veya 1397’de kendisine muhalefete kalkmış olan bir kısım

Akkoyunlu aşiretinin reisi Karayülük Osman’ı takip ederek onunla vukua

gelen muharebede yakalanıp katledilmiş, devlet ricalinin kararı ile yerine

oğlu Alaüddin Ali Bey ( Zeynelabidin ) hükümdar olmuştu.38

Kara Yülük Osman Bey Sivas’ı muhasara ile almak istediğinden

Sivas’ın ileri gelenleri Osmanlı hükümdarını yardıma çağırdı. Yıldırım

Bayezid bu daveti kabul ederek oğlu Süleyman Çelebi ile Sivas üzerine yirmi

bin atlı ve dört bin yaya gönderdi ve bu kuvvet Kara Yülüğü mağlup etti.39

Kadı Burhaneddin’in tek varisi Zeynel Abidin’in 1442’de ölümüyle Kadı

Burhaneddin Devleti tarihe karıştı.40

Timur, Sivas üzerinden gelerek Kayseri’ye girdi41 ve 1402 yılında

Ankara muharebesinde Yıldırım Bayezid’i mağlup ettikten sonra Bursa’ya

gelerek burada Osmanlıların esiri olan Karamanoğlu II. Mehmed’i serbest

bıraktı ve ona Kayseri’de dahil olmak üzere Osmanlıların almış olduğu eski

Karaman Beyliği topraklarını geri verdi.42 Kayseri’nin Karamanoğulları’nın

idaresinde ne kadar kaldığı belli değildir. Kayseri kalesinde bulunan 1411

tarihli bir kitabede bu tarihte Kayseri’nin Dulkadiroğulları idaresine geçtiği ve

hakimiyetin kısa sürdüğü anlaşılmaktadır. Karamanoğlu İbrahim Bey

Kayseri’yi almak için Dulkadiroğulları üzerine yürüdü ve Dulkadir kuvvetlerini

37 Yaşar Yücel, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar, Eretna Devleti, Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Mutahharten ve Erzincan Emirliği II, Ankara 1989, s. 22. 38 Edhem, a.g.e., s. 122. 39 Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi I, T.T.K. , 1998, s. 299. 40 Nazif, a.g.e., s. 107. 41 Uzunçarşılı, a.g.e., s. 303. 42 Uzunçarşılı, a.g.e., s. 316.

6

mağlup ederek 1435’de Kayseri ve havalisine hakim oldu.43 Bu hadise

Osmanlılarla Memlüklerin arasını açtı. Memlüklerle bir fidye meselesi

yüzünden arası açılan Dulkadiroğlu Mehmed Bey Kayseri’nin

Karamanlılardan alınıp kendisine verilmesi için oğlu Süleyman’ı II. Murad’a

gönderdi.44 II. Murad Karamanoğulları üzerine sefer bir sefere çıktıysa da ,

İbrahim Bey itaatten ayrılmayacağına söz verdiğinden 1437’de sulh yapıldı.45

1463’de Karamanoğlu İbrahim Bey’in vefatı ile oğulları arasında taht

kavgası başladı ve bunlardan Pir Ahmed ve İshak Beyler Osmanlılara

müracaat etti. Fatih Pir Ahmed’e yardıma karar verdi.46 Fatih 1464’de Pir

Ahmed’in Karaman Bey’i olmasını sağladı fakat Pir Ahmed Osmanlı

nüfuzundan kurtulmak için Akkoyunlu Devleti ve Memlüklerle dostane ilişkiler

kurdu.47

Fatih Sultan Mehmet, Otlukbeli’nde Uzun Hasan’ı mağlup ettikten

sonra, 1474’de Gedik Ahmed Paşa Karamanoğulları Beyliğini ortadan

kaldırdı. Kayseri’de Osmanlı idaresi kuruldu. Burası Karaman beylerbeyliğine

bağlı bir sancak merkezi haline geldi ve tahriri yapıldı.(1476)48 Böylece ikinci

defa ve artık kat’i olarak Osmanlıların eline geçen Kayseri’de “Vilayet-i

Karaman Liva-i Kayseriye ve İçel” olarak ilk tahrir yapıldı. Bundan sonra

Kayseri, bir Osmanlı şehri olarak varlığını devam ettirdi.

43 Halil İnalcık, “Murad II” , İA. VIII , s. 606. 44 Çayırdağ, a.g.e., s. 263. 45 İsmet Miroğlu, “Fetret Devrinden II. Bayezid’e Kadar Osmanlı Siyasi Tarihi”, DGİT X , İstanbul 1989, s. 195. 46 Çayırdağ, a.g.e., s. 263. 47 Aşıkpaşa-zade, Tevarih-i Al-i Osman, neşreden N. Atsız, İstanbul 1992. 48 İpşirli, a.g.m., s. 97.

I. BÖLÜM

A. 136 NUMARALI DEFTERE GÖRE KAYSERİ’NİN MAHALLELERİ

Türk-İslam şehirlerinin fiziki unsurları olan mahalleler, genellikle bir

camii, mescid veya imaretin çevresinde oluşmuştur. İslam şehir tipine göre

camii, pazar ve hamam şehrin üç ana unsurundan teşekkül etmekteydi.

Camii dini görevlerin yapıldığı ve aynı zaman da sosyal ilişkilerin geliştirildiği

bir yapıdır. Caminin hemen yanında Pazarlar ve hanlar yer almıştır. Bu

merkezlerin çevresinde oluşan mahalleler şehrin temel fiziki yapısının en

önemli kısmını oluşturmaktaydı. Mahalle aynı zamanda belirli bir millet, lonca

yada tarikat birimidir. Osmanlı mahallelerinde genellikle gözlendiği gibi

Kayseri mahallelerinde de Müslümanlar ile gayr-i Müslimler ayrı olarak

yaşamaktaydılar. Fakat Müslümanların gayr-i Müslimler ile beraber

yaşadıkları mahalleler de bulunmaktaydı. Mahallelerde hükümet temsilcisi

olarak en yetkili kişi imamlardır. İmamlar padişahın fermanını halka duyurur,

mahalle sakinlerinin problemlerini çözerdi. Mahallelerin isimlerine dikkat

ettiğimizde, kişi isimlerine göre, dini mahiyete göre, esnaf gruplarının isimleri,

etnik isimler gibi sınıflandırmalar dikkat çekmektedir. Bu mahallelerin 5’i

camii ismi, 19’u mescid ismini taşımaktaydı. Mescid-i Baldöktü, Mescid-i

Bozatlu, Cami-i Dündar, Cami-i Gülek bu isimlere örnek olarak gösterilebilir.

III. Murad döneminde 1584 (H. 992) yılında yapılan tahrir kaydına göre

Kayseri de, 71 mahalle bulunmaktaydı. Her mahallede mücerred ve hanenin

toplamı vergi nüfusunu vermektedir. Mücerred haneye dahil edilmemiş ayrıca

imam, muhassıl, a’ma, pir-i fani vs. kaydı bulunmaktaydı. Ayrıca her hangi bir

mahalleye kaydolunmamakla beraber mahalleler ile birlikte zikredilen ve

Şeyh İbrahim zaviyesine tabi olan 63 neferen ile 1 mülazım, 1 muhassıl ve 1

müftünün muafiyeti bulunmaktaydı. Bunlar Şeyh İbrahim’in evlatları olup

ellerinde muafiyet kayıtları vardı.

8

a. Müslüman Mahalleleri;

DEPECİK MAHALLESİ49: Bu mahallede 102 mücerred, 213 hane olmak

üzere 313 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 3 imam kaydedilmişti. Öte

yandan defterin alt kısımları tahrip olduğundan son beş satır

okunamamaktadır. Defterin yazılış üslubuna göre her satırda 7 hane veya

mücerred kaydedildiğine göre, burada 35 adet kayıt bulunması

gerekmektedir. Şu halde genel toplama 35 hane/ mücerred eklenmesi icap

etmektedir. Öte yandan Depecik mahallesi Baba Salih mahallesine tabi

olarak kaydedilmiştir.

DEBBAĞAN MAHALLESİ50: Bu mahallede 37 m. 52 h. olmak üzere 89

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 muhassıl, 1 a’ma

kaydedilmişti.

ALACA MESCİD MAHALLESİ51: Debbağan mahallesine tabi olarak

kaydedilmiştir. Muhtemelen bu mahalle Debbağan mahallesinin bitişiğinde

yer alıyordu. 20 h. 10 m. olmak üzere 30 vergi nüfusu bulunmakta olan

mahalle de ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 mutak kaydedilmişti.

BALDÖKTÜ MAHALLESİ52: Debbağan mahallesine tabi olarak

kaydedilmiştir. Muhtemelen Debbağan mahallesinin yanında yer almaktaydı.

40 m. 52 h. olmak üzere 92 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam ve

hatib, 1 müezzin bulunmaktaydı. Günümüzde de aynı isimde bir mahalle

bulunmaktadır.

49 Kayseri Defteri , Tapu ve Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi , TD No. 136, s. 6b. 7a. 7b. 50 TD 136, s. 8b. 51 TD 136, s. 8b. 52 TD 136, s. 9a.

9

MESCİD-İ SEYDİ YAR KADI MAHALLESİ53: Bu mahallede 36 m. 50 h.

olmak üzere 86 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müezzin, 1 imam, 1

mutak kaydedilmişti.

MESCİD-İ BAYRAM BEĞ MAHALLESİ54: Bu mahallede 31 m. 85 h. olmak

üzere 116 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 mutak, 1 müezzin

kaydedilmişti. Bugün bu isimde bir mahalle bulunmamaktadır. Mahalle adını,

bugün Gavremoğlu Mahallesi’nde Siracettin Medresesi önünde bulunan fakat

sonradan harap olup yıkılan Bayram Beğ Medresesi’nden almıştır.55

MESCİD-İ HACI ARAB MAHALLESİ56: Bu mahallede 16 h. 7 m. olmak

üzere 23 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kaydedilmişti.

CAMİ-İ DÜNDAR MAHALLESİ57. Bayram Beğ mahallesine tabi olarak

kaydedilmiş olan mahalle muhtemelen Bayram Beğ Mahallesi yakınlarında

bulunmaktaydı. 86 m. 133 h. olmak üzere 219 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 3 imam, 1 mutak, 3 raiyyet kaydedilmişti.

MESCİD-İ BOZATLU MAHALLESİ58: Bu mahallede 88 m. 142 h. olmak

üzere 230 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 mutak, 1 müezzin

kaydedilmişti.

MESCİD-İ EMRULLAH EFENDİ MAHALLESİ59: Bozatlu mahallesine tabi

olarak kaydedilmiş olan mahalle tahminen Bozatlu Mahallesi bitişiğindeydi.

Bu mahallede 29 m. 88 h. olmak üzere 117 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 imam kaydedilmiştir.

53 TD 136, s. 9b. 54 TD 136, s. 9b. 10a. 55 Mehmet İnbaşı, XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, s. 46, Mehmet Çayırdağ, “Kayseri’de Kitabelerinden XV. ve XVI. Yüzyıllarda Yapıldığı Anlaşılan İlk Osmanlı Yapıları”, Vakıflar Dergisi, s. XIII, Ankara 1981, s. 564. 56 TD 136, s. 10a. 57 TD 136, s. 10b. 11a. 58 TD 136, s. 11a. b, 12a. 59 TD 136, s. 12a. b.

10

KÜRTLER MAHALLESİ60: Bu mahallede 80 m. 86 h. olmak üzere 166 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam kaydedilmiştir. Bugün bu isimde bir

mahalle mevcut değildir. Bu mahalle, bugünkü Orduevi’nin arkasında Zekai

Bey Mahallesinin olduğu yerdeydi.61

YALMAN MAHALLESİ62: Bu mahallede 61 m. 99 h. olmak üzere 160 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam 1 mutak, 1 müezzin, 1 kötürüm

bulunmaktaydı. İmamlardan 1 tanesi Hacı Ahmed Camiinde görev yapıyordu.

Bugün de aynı isimde bir mahalle bulunmaktadır.63

ESKİ BEZZAZİSTAN MAHALLESİ64: Bu mahallede 71 m. 154 h. olmak

üzere 225 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müezzin, 1 imam, 1 hatib, 1

muhassıl kaydedilmişti.

GEBE İLYAS MAHALLESİ65: Bu mahallede 81 m. 122 h. olmak üzere 203

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam kaydedilmişti. Bugün bu isimde

bir mahalle bulunmamaktadır.66

MESCİD-İ KULLUOĞLU MAHALLESİ67: Gebe İlyas mahallesine tabi

kaydedilmiş olan mahalle muhtemelen Gebe İlyas Mahallesinin bitişiğinde

yer almaktaydı. 18 m. 14 h. olmak üzere 32 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 imam kayıtlıdır.

BOSTANCI ÇELEBİ MAHALLESİ68: Bu mahallede 7 m. 6 h. olmak üzere 13

vergi nüfusu bulunmaktaydı.

60 TD 136, s. 12b, 13a. 61 Mehmet Çayırdağ, “Kayseri’de Zamanımıza Kadar Gelememiş Olan Bazı Mühim Tarihi Binalar”, IX, TTK, C. II, Ankara1988, s. 720. 62 TD 136, s. 13b. 63 Çayırdağ, “Kayseri’de Kitabelerinden, s. 564. 64 TD 136, s. 14a.b, 15a. 65 TD 136, s. 15a.b. 66 İnbaşı, a.g.e, s. 47. 67 TD 136, s. 15b, 16a. 68 TD 136, s. 16a.

11

MESCİD-İ CEBELÜ FAKİH MAHALLESİ69: Diğer adı Hasbeğli mahallesidir.

67 m. 150 h. olmak üzere 217 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 3 imam, 5

muhassıl, 2 çift kaydedilmişti.

MESCİD-İ SEYDİ AHMED FAKİH MAHALLESİ70: Bu mahallede 60 h. 19 m.

olmak üzere 79 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 muhassıl, 1

müderris kaydedilmişti.

MESCİD-İ HACI ŞAH ALİ MAHALLESİ71: Hacı Beğli mahallesine tabi olarak

kaydedilmiştir. 29 m. 77 h. olmak üzere 106 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 imam, 1 çift kaydedilmişti.

TACEDDİN HALİFE MAHALLESİ72: Bu mahallede 34 m. 146 h. olmak

üzere 180 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 kayyım

kaydedilmişti. Bugün bu mahalle Tacettin Mahallesi adıyla varlığını devam

ettirmektedir.73

CAMİ-İ GÜLEK MAHALLESİ74: Bu mahallede 99 m. 161 h. olmak üzere 260

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 3 muhassıl, 1 imam kaydedilmişti.

MESCİD-İ İSA FAKİH MAHALLESİ75: Cami-i Gülek mahallesine tabi

kaydolunmuştur. 28 m. 87 h. olmak üzere 155 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 2 muhassıl, 2 müezzin, 1 imam kaydedilmişti.

69 TD 136, s. 16a. b. 70 TD 136, s. 17a. 71 TD 136, s. 17a.b. 72 TD 136, s. 17b, 18a. 73Mehmet Çayırdağ, “Kayseri’nin Mahalleleri”, Erciyes Dergisi, sayı 38, Kayseri 1981, s .8-9, İnbaşı, a.g.e, s. 47. 74 TD 136, s. 18b, 19a. b. 75 TD 136, s. 19b.

12

MESCİD-İ ŞEYH VELİ MAHALLESİ76: Bu mahallede 24 m. 76 h. olmak

üzere 100 vergi nüfusu kaydolunmuştur. Ayrıca 1 müezzin, 1 imam, 2 mutak

bulunmaktaydı.

KAPAN MAHALLESİ77: Bu mahallede 40 m. 87 h. olmak üzere 127 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müftü ve müderris, 3 muhassıl, 1 imam ve

hatip bulunmaktaydı. Bugün bu adla bir mahalle mevcut değildir. Bu

mahallenin adını Ulu Camii’nin kuzeyinde bulunan Kapan Hanı’ndan aldığı

ileri sürülmektedir.78

YENİCE MAHALLESİ79: Bu mahallede 50 m. 82 h. olmak üzere 132 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 kethüda-i şehr, 3 müezzin, 1 imam, 1 mutak

bulunmaktaydı. Bugün Yenice İsmail adı ile bu mahalle mevcuttur.80

MESCİD-İ YOZGAT MAHALLESİ81: Yenice mahallesine tabi olarak


Ayrıca 1 imam, 1 muhassıl, 1 mutak kaydedilmişti.

YARAŞ MAHALLESİ82: Yenice mahallesine tabi kaydolunmuştur. 24 m. 41

h. olmak üzere 65 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kaydedilmişti.

CAMİ-İ HACI KILIÇ MAHALLESİ83: Yenice mahallesine tabi olarak


Ayrıca 1 imam, 1 müezzin kaydedilmişti.

76 TD 136, s. 20a. 77 TD 136, s. 20b. 78 İnbaşı, a.g.e, s. 42. 79 TD 136, s. 21a. b. 80 Çayırdağ, Kayseri’de Kitabelerinden, s. 563. 81 TD 136, s. 21b. 82 TD 136, s. 22a. 83 TD 136, s. 22a. b.

13

MESCİD-İ KOLPAKLU MAHALLESİ84: Yenice mahallesine tabi


Ayrıca 1 imam, 1 müezzin kaydedilmişti.

CAMİ-İ SULTAN MAHALLESİ85: Bu mahallede 36 m. 99 h. olmak üzere 135

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam ve hatip, 1 müezzin, 2 muhassıl,

2 mutak bulunmaktaydı. Bugün bu mahalle Cami-i Kebir veya Ulu Cami

mahallesi adı ile mevcuttur. İsmini Danişmend emirlerinden Mehmed Melik

Gazi tarafından yaptırılan camiden almıştır.86

TAŞKUN MAHALLESİ87: Bu mahallede 55 m. 156 h. olmak üzere 211 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Bugün bu isimde bir mahalle mevcut değildir.88

MERKEPÇİ MAHALLESİ89: Bugün bu isimde bir mahalle mevcut değildir.90

Bu mahallede 36 m. 96 h. olmak üzere 132 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 muhzır, 2 imam, 1 müezzin, 1 mutak bulunmaktaydı.

KALENDERHANE MAHALLESİ91: Bu mahallede 55 m. 176 h. olmak üzere

231 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 3 imam, 1 çift, 1 müezzin, 1 mutak, 1

yekba ve fasir bulunmaktaydı. Bugün aynı isimde bir mahalle yoktur. Bu

mahallenin bugünkü Serçeönü ile Cürcürler mahallesinin bulunduğu yerde

olduğu ileri sürülmüştür.92

84 TD 136, s. 23a. 85 TD 136, s. 23a. b. 86 A. Nazif, Mir’at-ı Kayseriye veya Kayseri Tarihi, Yay. Prof. Dr. Mehmet Palamutoğlu, Kayseri 1987, s. 14, İnbaşı, a.g.e, s. 40. 87 TD 136, s. 24b, 25a. 88 İnbaşı, a.g.e, s. 47. 89 TD 136, s. 24a. b. 90 İnbaşı, a.g.e, s. 46. 91 TD 136, s. 25a.b, 26a. 92 Çayırdağ, Kayseri’de Kitabelerinden, s. 564, İnbaşı, a.g.e, s. 46.

14

TUTAK MAHALLESİ93: Lala Camii’ne tabi olarak kaydedilmiştir. 16 m. 71 h.

olmak üzere 87 vergi nüfusu bulunan bu mahallede ayrıca 1 imam ile 1

müezzin de bulunmaktaydı. Günümüzde de Tutak isminde bir mahalle

mevcuttur.94

MESCİD-İ HACET MAHALLESİ95: Hacet Mescidi mahallesi, Cami-i Kebir

yakınında bulunmaktaydı.96 Bu mahallede 27 m. 43 h. olmak üzere 70 vergi

nüfusu bulunmakta olup ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 muhassıl kaydedilmişti.

Bugün bu isimde bir mahalle bulunmamaktadır.

KONUKLAR MAHALLESİ97: Bu mahallede 24 m. 29 h. olmak üzere 53 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin kaydolunmuştu. Bugün bu

isimde bir mahalle bulunmamaktadır.98

ŞADBAKAN MAHALLESİ99: Bugün Cürcürler mahallesi adı ile bu mahalle

mevcuttur.100 Bu mahallede 6 m. 18 m. olmak üzere 24 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 muhassıl, 1 müderris, 2 mutak, 2 müezzin, 1 imam

kaydedilmişti.

VARSAHAN MAHALLESİ101: Bu mahallede 15 m. 39 h. olmak üzere 54

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin kaydedilmişti.

KÖSE DANİŞMEND MAHALLESİ102: Bu mahallede 23 m. 27 h. olmak üzere

50 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müezzin, 3 imam kaydedilmiş olup

93 TD 136, s. 26a. b. 94 İnbaşı, a.g.e, s. 40. 95 TD 136, s. 26b, 27a. 96 Çayırdağ, Kayseri’de Kitabelerinden, s. 564, İnbaşı, a.g.e, s. 44. 97 TD 136, s. 27a. 98 İnbaşı, a.g.e, s. 41. 99 TD 136, s. 27a. b. 100 İnbaşı, a.g.e, s. 45. 101 TD 136, s. 27b, 28a. 102 TD 136, s. 28a.

15

imamlardan 1 tanesi Pervane mahallesinde görev yapıyordu. Bu isimde bir

mahalle günümüzde bulunmamaktadır. 103

MESCİD-İ PERVANE MAHALLESİ104: Bu mahallede 5 m. 3 h. olmak üzere

8 nefer kaydedilmiştir. Pervane isminde bir mahalle günümüzde mevcuttur.

Fakat bu mahalle yeni kurulduğu için Mescid-i Pervane mahallesinin devamı

olması mümkün değildir. Pervane Mescidi Kapalı Çarşıda bulunan Bakırcılar

Çarşısındaydı.105 Bu mescid günümüzde tamamen yıkılmıştır.

HÜRREM ÇAVUŞ MAHALLESİ106: Bu mahallede 4 m. 26 h. olmak üzere 30

nefer bulunmaktaydı. Bu isimde bir mahalle bugün bulunmamaktadır.

Mahallenin Yoğun Burç ile Emir Sultan zaviyesi arasında bulunduğu tahmin

edilmektedir.107

TUS MAHALLESİ108: Bu mahalle Hacı Lala mahallesine tabi kaydedilmiştir.

Mahallede 7 m. 29 h. olmak üzere 36 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1

tane imam kayıtlıdır. Bugün mahallenin adı Tos’dur109.

MESCİD-İ HACI MAHMUD MAHALLESİ110: Bu mahalle Tus mahallesine

tabi olarak kaydedilmiştir. 8 m. 48 h. olmak üzere 56 nefer bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 imam, 1 müezzin kaydedilmiştir.

HACI İVAZ MAHALLESİ111: Bu mahallede 8 m. 70 h. olmak üzere 78 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müderris bulunmaktaydı. Günümüzde bu

103 İnbaşı, a.g.e, s. 45. 104 TD 136, s. 28a. 105 Çayırdağ, “Kayseri’de Zamanımıza Kadar Gelememiş Olan Bazı Mühim Tarihi Binalar”, IX. TTK, C. II, Ankara 1988, s. 721-722. 106 TD 136, s. 29b. 107 Çayırdağ, Kayseri’de Kitabelerinden, s. 563, İnbaşı, a.g.e, s. 41. 108 TD 136, s. 30b. 109 Mehmet Çayırdağ,Kayseri’nin Mahalleleri, s. 8. 110 TD 136, s. 30b, 31a. 111 TD 136, s. 31b.

16

isimde bir mahalle bulunmamaktadır. Bugünkü Cami-i Kebir ile Boyacı Kapısı

arasında yer almaktaydı.112

MUMCU HALİL MAHALLESİ113: Bu mahallede 9 m. 25 h. olmak üzere 34

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kayıtlıdır. Bugün bu isimde bir

mahalle bulunmamaktadır.

LALA CAMİ-İ MAHALLESİ114: Bu mahallede 64 m. 133 h. olmak üzere 197

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 Hatip, 1 müderris, 2 mutak kayıtlıdır.

TAVUKÇU MAHALLESİ115: Bu mahallede 7 m. 14 h. olmak üzere 21 nefer

bulunmaktaydı. Bugünkü ismi Tavukçular mahallesidir.116

AHİ İSA MAHALLESİ117: Bugün bu mahalle İsa Ağa Mahallesi olarak

bilinmektedir.118 Bu mahallede 5 m. 12 h. olmak üzere 17 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 2 mutak kaydedilmişti . Ayrıca bu mahallede

Şeyh İbrahim’e tabi olduğu kaydı yer alan 76 nefer bulunmaktadır. Bunlara

daha önce yapılan tahrirde muafiyet verildiği için bu tahrirde de muafiyetleri

yenilenmiştir.

112 Çayırdağ, Kayseri’de Kitabelerinden, s. 563, İnbaşı, a.g.e, s. 45. 113 TD 136, s. 31b, 32a. 114 TD 136, s. 32a. b. 115 TD 136, s. 32b. 116 İnbaşı, s. 40. 117 TD 136, s. 33a. 118 Çayırdağ, Kayseri’nin Mahalleleri., s. 7, İnbaşı, a.g.e, s. 45.

17

b. Ahalisi Karışık Olan Mahalleler;

DERVİŞ BEY MAHALLESİ119: Bu mahallede 31’i mücerred, 110’u

Müslüman, 13’ü gebran olmak üzere toplam 154 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kaydedilmişti. Depecik mahallesine tabi olarak

kaydedilmiş olan mahalle muhtemelen Depecik Mahallesinin yanında yer

almaktaydı.

İSLİM PAŞA MAHALLESİ120: Diğer adı Ahi Mahmud olan bu mahalle

Müslimler ile gayr-i Müslimlerin karışık olarak yaşadığı mahallelerden biri idi.

1584 tarihinde burada 6 m. 7 h. olmak üzere 13 Müslüman ile 11 gayr-i

Müslim vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 mutak da kayıtlarda

geçmektedir. Bugün bu isimde bir mahalle mevcut değildir.121

GÜRCÜ MAHALLESİ122: Bu mahallede 13 m. 27 h. olmak üzere 40

Müslüman vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam, 1 hatib, 1 mülazım

kaydedilmişti. Ayrıca bu mahallede 3 gebran vergi nüfusu kaydedilmişti.

HAYİNLÜ(HASİNLÜ) MAHALLESİ123: Bu mahalle Lala Camii’ne tabi olarak

kaydedilmiştir. Mahallede 76 m. 227 h.olmak üzere 303 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 tımar eri, 2 müderris, 1 mülazım, 1 imam ve hatip, 1

müezzin, 1 imam, 2 muhassıl, 4 mutak, 1 Naibü’ş-şer, 1 Zaviyedar

bulunmaktaydı. Ayrıca 2 gebran vergi nüfusu kaydedilmişti.

MESCİD-İ HACI MANSUR MAHALLESİ124: Bu mahalle Merkepçi

mahallesine tabi olarak kaydedilmiştir. Mahallede 31 m. 101 h. olmak üzere

119 TD 136, s. 7b. 8a. 120 TD 136, s. 26b. 121 İnbaşı, a.g.e, s. 43, Çayırdağ,Kayseri’de Kitabelerinden, s. 563. 122 TD 136, s. 27b. 123 TD 136, s. 28a. b, 29a. b. 124 TD 136, s. 29b, 30a.

18

132 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam 1 mutak kaydedilmiş olan

mahallede 6 gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı.

SAMUR MAHALLESİ125: Bu mahallede 10 m. 32. h. olmak üzere 42

Müslüman vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kayıtlı olan

mahallede 5 gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı.

NESEB HATUN MAHALLESİ126: Bu mahallede 16 m. 25 h. olmak üzere 41

Müslüman vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 m. 3 h. olmak üzere 5

gebran vergi nüfusu kaydedilmişti. Mahallede 1 imam, 1 müezzin, 2 mutak

bulunmaktaydı.

TAC-İ KIZIL MAHALLESİ127: Bu mahallede 4 m. 40 h. olmak üzere 44

Müslüman vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 mutak

kaydedilmiştir. Ayrıca mahallede 4 gebran vergi nüfusu kaydedilmişti.

Günümüzde bu isimde bir mahalle mevcut değildir. Mahalle adını İlhanlıların

Anadolu valisi olan Zahireddin Mahmud’un babası Tacı Kızıl olarak bilinen

Esen Kutlugdan almıştır.128

EMİR SULTAN MAHALLESİ129: Diğer adı Kara Güden mahallesidir.

Mahallede 9 m. 25 h olmak üzere 34 Müslüman vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 mutak kaydedilmişti. Mahallede 4 gebran vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Günümüzde bu isimde bir mahalle bulunmamaktadır.

125 TD 136, s. 30a. b. 126 TD 136, s. 30b. 127 TD 136, s. 31a.

128 İnbaşı, a.g.e., s. 42. 129 TD 136, s. 31a. b.

19

c. Gayr-i Müslim Mahalleleri;

CEMAAT-İ RUMİYAN130: Bu cemaatte 24 m. 180 h. olmak üzere 204 vergi

nüfusu bulunmaktaydı.

CEMAAT-İ ERMENİYAN-I KAYSERİYYE131: Bu cemaatte 70 m. 236 h.

olmak üzere 306 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 4 çift kayıtlıdır.

CEMAAT-İ ERMENİYAN-I SİSANDER ENDERUN VE BİRUN132: Bu

cemaatte 70 m. 199 h. olmak üzere 369 vergi nüfusu bulunmakta olup ayrıca

15 de çift kayıtlıdır.

MAHALLE-İ SELMAN133: Cemaat-i Şarkiyan-ı Zimmi olarak kaydedilmiş

olan bu mahallede 62 m. 167 h. olmak üzere 229 nefer bulunmaktaydı.

Ayrıca 4 çift kayıtlıdır.

ŞEHRE KÜSTÜ MAHALLESİ134: Yine Şark Zimmileri olarak kaydedilmiş

olan bu mahallede 16 m. 92 h. olmak üzere 108 vergi nüfusu bulunmaktaydı.


BEKTAŞ MAHALLESİ135: Bu mahallede Şarkiyan cemaatine tabi

kaydedilmiş olup 20 m. 72 h. olmak üzere 92 vergi nüfusu bulunmaktaydı.


DUHANCI(ODUNCU) MAHALLESİ136: Bu mahallede Şarkiyan cemaatine

tabi kaydedilmiştir. 27 m. 91 h. olmak üzere 118 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

130 TD 136, s. 33b, 34a. b. 131 TD 136, s. 34b, 35a. b. 132 TD 136, s. 35b, 36a. b, 37a. 133 TD 136, s. 37a. b, 38a. 134 TD 136, s. 38a. b. 135 TD 136, s. 38b. 136 TD 136, s. 38b, 39a.

20

TATUR MAHALLESİ137: Bu mahalle Şarkiyan cemaatine tabi kaydedilmiştir.

10 m. 42 h. olmak üzere 52 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 çift

kaydedilmişti.

TAVUKÇU MAHALLESİ138: Bu mahallede Şarkiyan cemaatine tabi



SAYECİ MAHALLESİ139: Bu mahalle Şarkiyan cemaatine tabi kaydedilmiştir.

9 m. 53 h. olmak üzere 62 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

KARA KEÇİLÜ MAHALLESİ140: Bu mahalle Şarkiyan cemaatine tabi

kaydedilmiştir. 7 m. 46. h. olmak üzere 53 vergi nüfusu kaydedilmiştir.

İÇERÜ ŞEHİR MAHALLESİ141: Bu mahalle Şarkiyan cemaatine tabi


HARPURUT MAHALLESİ142: Bu mahalle Şarkiyan cemaatine tabi

kaydedilmiştir.10 m. 53 h. olmak üzere 63 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

137 TD 136, s. 39a. b. 138 TD 136, s. 39b, 40a. 139 TD 136, s. 40a. 140 TD 136, s. 40a. b. 141 TD 136, s. 40b. 142 TD 136, s. 40b.

21

B. MAHALLELERİN NÜFUS DURUMU

Mahalleler Müslim Gayr-i Müslim

Depecik 353 -

Derviş Bey 142 13

Debbagan 92 -

Alaca Mescid 33 -

Mescid-i Baldöktü 94 -

Mescid-i Seydi Yar Kadı 89 -

Mescid-i Bayram Beg 119 -

Mescid-i Hacı Arab 24 -

Camii Dündar 226 -

Mescid-i Bozatlu 233 -

Mescid-i Emrullah Efendi 118 -

Kürtler 168 -

Yalman 165 -

Eski Bezzasistan 229 -

Gebe İlyas 205 -

Mescid-i Kulluoğlu 33 -

Bostancı Çelebi 13 -

Mescid-i Cebelü Fakih 227 -

Mescid-i Seydi Ahmed Fakih 82 -

Mescid-i Hacı Şah Ali 107 -

Taceddin Halife 182 -

Cami-i Gülek 264 -

Mescid-i İsa Fakih 120 -

Mescid-i Şeyh Veli 105 -

Kapan 132 -

Yenice 138 -

Mescid-i Yozgat 98 -

22

Yaraş 66 -

Cami-i Hacı Kılıç 209 -

Mescid-i Kolpaklu 77 -

Cami-i Sultan 141 -

Taşkun 212 -

Merkepçi 137 -

Kalenderhane 237 -

Tutak 89 -

İslim Paşa 15 11

Mescid-i Hacet 73 -

Konuklar 55 -

Şadbakan 31 -

Gürcü 41 3

Varsahan 56 -

Köse Danişmend 54 -

Mescid-i Pervane 8 -

Hayinlü(Hasinlü) 317 2

Hürrem Çavuş 30 -

Mescid Hacı Mansur 129 6

Samur 38 5

Neseb Hatun 40 5

Tus 37 -

Mescid-i Hacı Mahmud 58 -

Tac-ı Kızıl 44 4

Emir Sultan 33 4

Hacı Uz (Hacı Avus) 79 -

Mumcu Halil 35 -

Cami-i Lala 201 -

Tavukçu 21 -

Ahi İsa 20 -

23

Cema’at adıyla kaydolunan mahalleler;

Cema’at-i Rumiyan - 204

Cema’at-i Ermeniyan - 306

Cema’at-i Ermeniyan-ı Sisander - 369

Mahalle-i Selman - 229

Mahalle-i Şehre Küstü - 108

Mahalle-i Bektaş - 92

Mahalle-i Duhancı/ Oduncu - 118

Mahalle-i Tatur - 52

Mahalle-i Tavukçu - 79

Mahalle-i Sayeci - 62

Mahalle-i Kara Keçilü - 53

Mahalle-i İçerü Şehir - 27

Mahalle-i Harpurut - 63

Toplam 6374 1815

Tobloda görüldüğü gibi 1584 yılında Kayseri mahallelerinde 6374

müslim, 1815 gayr-i Müslim olmak üzere toplam 8189 hane ve mücerred

bulunmaktaydı. Bu bilgiye göre Kayseri Kazasının % 78’i Müslüman % 22’si

Gayr-i Müslim idi. Kayseri Kazasında yaklaşık olarak hesaplanan nüfus

31985’tir. Nüfus konusu ileride daha ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir. Öte

yandan Kayseri de 1584 yılında 66 imam, 30 müezzin, 24 muhassıl, 30

mutak, 7 müderris, 4 hatib, 3 mülazım, 1 kötürüm, 1 kayyım, 1a’ma, 1

muhzır, 1 tımar eri, 1 zaviyedar olduğu tespit edilmiştir.

II. BÖLÜM

136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE KAYSERİ

KAZASINDA YERLEŞME VE NÜFUS

A. İSKAN BİRİMLERİ

Osmanlı taşra teşkilatında en büyük idari birim eyalettir. Eyalet

sancaklara, sancaklarda başında “Kadı” bulunan “Kaza” adı verilen idari

birimlere ayrılmıştı.143 Kaza, Nahiyeler ile köylerin bulunduğu bir kır iskan

merkezi olup bir kadılık bölgesidir. XVI. yüzyıldan itibaren kaza tabiri umumi

şekilde kullanılmakta ve bölge tahrirlerinde bu ünitenin daha fazla göz

önünde bulundurulduğu tahrir defterlerinden anlaşılmaktadır. Kazalar idari ve

coğrafi durumlarına göre ortak özelliklere sahip köylerden müteşekkil

nahiyelere bölünmüştür. Nahiye Osmanlı idari teşkilatının en küçük parçası

olup daimi ve sınırlanmış bir bölgedir.144 Osmanlılar zamanında idari teşkilat

eyalet, sancak, kaza ve nahiye olmak üzere dört derece idi. Nahiye mıntıkası

birkaç köyü ihtiva ederdi. Belirli bir sınırı olan ve “Karye” diye Tahrir

defterlerinde kaydedilen köy, nahiyelerin en küçük birimidir. Hemen hemen

bütün faaliyetleri ziraat ve hayvancılığa dayanmaktadır.

Ziraata tahsis edilmiş yer anlamındaki araziler için mezraa tabiri kullanılır.

Mezraalar “Köy altı yerleşme birimi” veya” kır iskan birimi” olarak kabul edilir.

Mezraa tabiri tahrir defterlerinde genellikle kullanılmakla birlikte bunun yerine

“Ekinlik” tabiri de kullanılır. Osmanlı tarım ekonomisi içinde köylünün iktisadi

faaliyet sahası içinde ikinci bir tarım sahası konumunda olması nedeniyle

vergiler bakımından da iktisadi bütünlüğü ilgilendirir. Mezraalar çoğu zaman

miri arazinin bir parçası konumunda olup köyü tasarruf eden sipahinin

gelirlerine kaydedildiği gibi, vakıf veya mülk olarak da tahsis edilebilmektedir.

Mezraalar da ziraati yapılan ürünler arasında çeşitlilik olmadığı göze

143 M.Tayyip Gökbilgin, “Nahiye” , İ.A, C. IX. , s. 37, 38. 144 Nejat Göyünç , XVI. Yüzyıl da Mardin Sancağı, Ankara 1991, s. 38.

25

çarpmakta ve yaygın olarak arpa, buğday gibi hububattan vergi alındığı

bilinmektedir. Kayseri deki mezraaların temel özelliği zamanla iskan

merkezleri durumuna gelmesidir. Bu durum farklı yollar ile gerçekleşmiştir.

Bölgede bulunan konar-göçerler tarafından kışlak olarak kullanılmaya

başlanan mezraaların yerleşim alanı haline gelmesi önemli bir aşamadır.

Ayrıca bazı mezraalar ekilip biçilmesi için doğrudan aşiretlere tahsis edilmiş

veya aşiretler tarafından işgal edilmiştir. Bu durum mezraaların köye

dönüşmesini de hızlandırmıştır. Sonuç olarak mezraaların bazıları bölgede

bulunan konar göçer teşekküller tarafından hem iktisadi hem de nüfus

bakımından kuvvetlendirilerek geçici kır iskan yeri olmaktan öte zamanla köy

statüsü kazanmıştır.145

III. Murad döneminde 1584 (H. 992) yılında yapılan tahrir kaydına göre

Kayseri de; Sahra, Koramaz, Cebel-i Ali, Cebel-i Erciyes, Kenar-ı Irmak,

Karakaya, Karataş, Malya, İslamlu, Göstere ve Danişmendli nahiyeleri

bulunmaktadır.

145 Tufan Gündüz, “Kayseri’de Mezraaların Köye Dönüşmesinde Konar Göçer Aşiretlerin Rolü”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, Kayseri 1998, s. 183-192.

26

B. KIR İSKAN BİRİMLERİ

1. SAHRA NAHİYESİ

Kayseri şehrinin kuzeydoğusunda bulunan ve büyük bir kısmı bugün

merkez ilçeye bağlı olan ova köylerini kapsayan Sahra nahiyesinin 40 köyü

38 Mezrası 2 çiftliği bulunmaktaydı. İncelenen defterde mezraaların gelirleri

köy hasılından ayrı olarak kaydedilmiştir. Bu nedenle bu çalışmada

mezraaların hasılları da ayrı olarak ele alınmıştır. Çift, nim-çift veya bennak

olarak yazılmış bazı şahısların isimlerinin yanında “be-cay-i pedereş”, ”be-

cay-i pedereş maa biradereş”, “maa biradereş”, “maa şüreka” şeklinde

kayıtlar görülmektedir. Bu kayıtlar bazı kişilerin babaları yerine veya babaları

ve kardeşleriyle birlikte yada ortaklarıyla beraber aynı toprak parçasını

tasarruf ettiklerini göstermektedir.

1584 tarihli tahrir defterinde Sahra nahiyesine tabi olan köyler şunlardır:

ANBAR VİRANI146: Bugün de mevcut olan ve Anbar adıyla bilinen köyde

32 bennak, 12 caba, 3 ekinlü, 20 nim, 15 çift olmak üzere 82 vergi nüfusu ile

beraber 1 imam ve 1 müezzin bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan köyde

üretilen başlıca mahsullerden olup köyde arıcılık da yapılmaktaydı. 10 adet

zemin bulunan köyden alınan vergi hasılı 4700 akçeydi. Malikane ise 2440

akçeydi.

YENİCE147: Diğer adı Seydi Salim olan köyde 2 nim, 5 çift, 3 Bennak, 8

Caba, 3 ekinlü olmak üzere 21 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam

bulunan köyde başlıca arpa, bostan, buğday üretilmekteydi. Arıcılıkla da

uğraşılmakta olan köyde 1 adet değirmen bulunmaktaydı. Vergi hasılı 1500

146 TD 136, s. 41b. 147 TD 136, s. 42a.

27

akçe olan köyde malikane 890 akçeydi. Bugün bu isimde bir köy mevcut

değildir.

YORGAN148: Bu köyde 7 bennak, 8 çift, 1 ekinlü, 14 caba, 2 nim olmak

üzere 32 vergi nüfusu bulunmakta olup bir de imam kaydolunmuştur. 8 adet

zemin bulunmakta olan köyde üretilen ürünler arpa, buğday, bağ, bostan ve

sebzeydi. Köyden alınan vergi hasılı 2500 akçe iken malikane 2862 akçeydi.

ALAGÖZ149: Bu köyde 10 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlardan 2’si

bennak, 4 ‘ü caba, 1’i çift, 3 ‘ü ise nim-çift olarak kaydedilmişti. Çift ve nim-çift

olanlar kardeşleri ile birlikte babalarının yerine kaydolunmuşlardı. Ayrıca

köyde bir de imam bulunmaktaydı. 11 adet zemin bulunmakta olan köyde

arpa, buğday, meyve, bağ, bostan üretilen ürünlerdendi. Arıcılık da yapılan

köyde 1 adet değirmen bulunmaktaydı. Vergi hasılı 3500 akçe iken malikane

2265 akçeydi. Bugün de aynı ismi taşıyan köy merkez ilçeye bağlıdır.

CIRGALAN150: Bu köyde 83 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlar, 1 ekinlü,

5 çift, 33 bennak, 23 caba, 21 nim-çift olarak kaydedilmişti. Bunların içinde 2

nim ortaklarıyla birlikte, 1 nim kardeşleriyle birlikte, 5 nim kardeşleriyle

birlikte babalarının yerine, 4 nim, 1 çift babasının yerine kaydolunmuşlardı.

Ayrıca bir de imam bulunmakta olan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday,

bağ, meyve, bostan idi. Arıcılık da yapılan köyde 1 tane bezir-hane

bulunmaktaydı. Vergi hasılı 7288 akçe iken malikane 5282 akçeydi. Bugün

de bu ismi taşıyan köy merkez ilçeye bağlıdır.

KUMARLU151: Bu köyde 2 çift, 23 bennak, 2 ekinlü, 25 caba, 16 nim olmak

üzere 68 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlar içinde 2 nim kardeşleriyle

birlikte babalarının yarine, 4 nim ortaklarıyla birlikte, 1 nim kardeşleriyle

148 TD 136, s. 42a. 149 TD 136, s. 42b. 150 TD 136, s. 43a. 151 TD 136, s. 43b.

28

birlikte, 2 ekinlü babasının yerine kaydolunmuşlardı. Ayrıca bir de imam

bulunmakta olan köyde 7 adet zemin kaydedilmişti. Köyde üretilen mahsuller

içinde arpa, buğday, meyve, sebze, bostan ve bağ bulunmaktaydı. Arıcılık da

yapılan köyde 1 adet bezir-hane bulunmakta olup vergi hasılı 6172 akçe

iken, malikane 4459 akçeydi. Bugün de aynı ismi taşıyan köy merkez ilçeye

bağlıdır.

HASAN ALP152: Bu köyde 16 nim, 12 caba, 16 çift, 8 bennak, 1 belirsiz

olmak üzere 53 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlar içinde 6 nim babasının

yerine, 1 çift ile 4 nim ise kardeşleri ile birlikte babasının yerine

kaydolunmuşlardı. Ayrıca köyde bir de imam bulunmaktaydı. 12 adet zemin

bulunan köyde üretilen mahsuller içinde arpa, buğday, meyve, bostan

bulunmaktaydı. Arıcılık ile de uğraşılan köyde 1 adet bezir-hane bulunup,

köyden alınan vergi hasılı 5300 akçedir. Malikaneden ise 4145 akçe vergi

alınmaktaydı.

YABANİ153: Bu köyde 49 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlar, 9 caba, 16

nim, 2 çift, 12 bennak şeklinde kaydolunmuştur. Ayrıca köyde 1 pir-i fani, 1

hatip, 1 müezzin bulunmaktaydı. 2 nim kardeşleriyle birlikte babasının yerine,

3 nim babasının yerine, 1 nim ortaklarıyla birlikte kaydolunmuştur. 8 adet

zemin bulunmakta olan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday, meyve,

bostan, sebze, bağ ve bahçedir. Arıcılık da yapılan köyden alınan vergi hasılı

6000 akçedir. Malikaneden ise 4066 akçe vergi alınmaktaydı.

AĞ İN154: Bu köyde 6 nim, 14 bennak, 4 caba, 1 çift, 1 belirsiz olmak üzere

26 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 nim babasının yerine, 1 nim

kardeşleriyle birlikte babasının yerine, 1 nim ortaklarıyla birlikte, 1 nim

ortaklarıyla birlikte babasının yerine kaydedilmiştir. 6 adet zemin bulunmakta

152 TD 136, s. 44b. 153 TD 136, s. 45a. 154 TD 136, s. 45b.

29

olan köyde üretilen başlıca mahsuller arpa, buğday, bostan, meyve,

sebzedir. Arıcılık da yapılmakta olan köyden alınan vergi hasılı 4240 akçe

iken, malikane 3136 akçeydi.

AĞ İN155: Bu köyde 1 çift, 12 bennak, 15 caba, 18 ekinlü olmak üzere 46

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 ekinlü babasının yerine, 2 ekinlü ise

ortaklarıyla birlikte kaydedilmiştir. Arpa, buğday, meyve köyde üretilen

ürünlerden olup alınan vergi hasılı 1800 akçeydi.

KIZIK156: Bu köyde 37 caba, 7 çift, 38 bennak, 29 nim olmak üzere 111 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de pir-i fani bulunmakta olup ,1 bennak ise

şehirden gelmiştir. 6 nim kardeşleriyle birlikte babasının yerine, 3 nim

ortaklarıyla birlikte babasının yerine, 8 nim babasının yerine kaydedilmiştir.

33 adet zemin bulunmakta olan köyde üretilen mahsuller içinde arpa,

buğday, meyve, bağ, ceviz, bostan bulunmaktaydı. Arıcılıkla uğraşılan köyde

1 adet bezir-hane de bulunmaktaydı. Vergi hasılı 5040 akçeydi.

DADASUN157: Bu köyde 36 Müslüman, 3 Gebran vergi nüfusu olmak üzere

40 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlardan 15 bennak, 9 nim, 3 çift, 9

caba, Gebranlardan ise 3 bennak kaydedilmiştir. Ayrıca Müslümanlardan bir

de pir-i fani kaydedilmiştir. 3 nim kardeşleriyle birlikte babasının yerine, 1 nim

babasının yerine,1 nim ortaklarıyla birlikte babasının yerine kaydedilmiştir. 17

adet zemin bulunmak olan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday, sebze,

bostandır. Arıcılık da yapılmakta olan köyden alınan vergi hasılı 7500 akçe

iken, malikane 6000 akçeydi. Bugün Akçatepe ismini taşıyan köy merkez

ilçeye bağlıdır.158

155 TD 136, s. 45b. 156 TD 136, s. 46a. 157 TD 136, s. 47a. 158 İnbaşı, a.g.e., s. 83.

30

ARGUNCUK159: Bu köyde 11 çift, 33 bennak, 40 caba, 32 nim olmak üzere

116 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam bulunan köyde 25 adet

zemin kaydedilmiştir. Köyde üretilen başlıca mahsuller arpa, buğday, bağ,

bostandır. Arıcılık da yapılan köyde bezir-hane de bulunmaktaydı. Köyün

vergi hasılı 8400 akçe iken malikane ise 5784 akçeydi. Bugünde aynı isimde

bir yer mevcut olup Kayseri şehrinin merkez semtlerindendir.

HORSANA160: Bu köyde 37 nim, 36 caba, 4 çift, 29 bennak olmak üzere 105

vergi nüfusu bulunmaktaydı. 6 nim babasının yerine, 4 nim, 1 çift

kardeşleriyle birlikte babalarının yerine, 4 nim ortaklarıyla birlikte babalarının

yerine kaydedilmiştir. 5 bennak, 1 caba olmak üzere 6 vergi nüfusu şehirden

gelmiştir. 24 adet zemin bulunmakta olan köyde arpa, buğday, bostan,

sebze, kendir üretimi yapılmakta olup köyde arıcılık da uğraşılmaktaydı.

Ayrıca 1 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 8000 akçe iken

malikane 5340 akçeydi.

SALUR161: Bu köyde 121 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlar 1 ekinlü, 1çift,

38 caba, 22 bennak, 57 nim olarak kaydolunmuştu. 16 nim babasının yerine,

6 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine kaydedilmiştir. 2 bennak, 6

caba olmak üzere 8 vergi nüfusu şehirden gelmiştir. Ayrıca 27 adet zemin

bulunan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday, bostan, sebzedir. Arıcılık da

yapılmakta olan köyün vergi hasılı 15973 akçe iken malikane 11676 akçeydi.

Bugün de bu ismi taşıyan köy merkez ilçeye bağlıdır.

KARAÖYÜK162: Bu köyde 1 çift, 10 caba, 15 nim, 26 bennak olmak üzere

52 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam bulunan köyde 5 adet

zemin kayıtlıydı. Başlıca üretilen mahsuller arpa, buğday, bağ, bostan,

sebzeydi. Arıcılık da yapılan köyde değirmen bulunmakta olup köyden alınan

159 TD 136, s. 47b. 160 TD 136, s. 48b. 161 TD 136, s. 49a. 162 TD 136, s. 50a.

31

vergi hasılı 8000 akçedir. Malikane ise 6445 akçedir. Bugünkü ismi

Karahüyük olan köy merkez ilçeye bağlıdır.163

GELEVRİ/ GELURİ164: Bu köyde 13 nim, 10 bennak, 30 caba, 1 ekinlü, 1 çift

olmak üzere 55 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 10 hidmet-i güherçile

kaydedilmiştir. 1 nim ortaklarıyla birlikte babalarının yerine, 2 çift

kardeşleriyle birlikte babalarının yerine, 1 nim ortaklarıyla birlikte, 3 nim

babasının yerine kaydedilmiştir. Başlıca mahsuller arpa, buğday, bağ,

bostan, kendir, sebze olan köyde arıcılık da yapılmakta olup bir de bezir-

hane bulunmaktaydı. Vergi hasılı 2985 akçe iken malikane ise 1660 akçeydi.

Bugün bu isimde bir yer bulunmamaktadır.

MANCUSUN165: Bu köyde 228 Gebran, 4 Müslüman vergi nüfusu olmak

üzere 232 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 2 nim, 1 çift, 1 bennak Müslüman, 42

caba, 126 bennak, 45 nim , 14 çift gebran vergi nüfusu olarak kaydedilmişti.

Ayrıca gebranlar içinde bir de a’ma bulunmaktaydı. Gebranlara ait olan 6

nim, 73 caba bennak olmak üzere 79 adet zemin kaydedilmişti. Ayrıca

gebran neferlerden 10 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine, 1 nim

ortaklarıyla birlikte, 18 nim, 1 çift, babalarının yerine, 1 nim ortaklarıyla

birlikte babalarının yerine kaydedilmişti. Köyde üretilen başlıca mahsuller

arpa, buğday, meyve, bağ, bostan, cevizdir. Ayrıca arıcılıkla da uğraşılan

köyde bezir-hane bulunmakta olup vergi hasılı 22000 akçeydi. Malikane ise

14980 akçeydi. Bugün de aynı ismi taşıyan köy merkez ilçeye bağlı bir

bucaktır.

GÖKÇE HİSARI166: Bu köyde, 28 nim, 25 caba, 4 ekinlü, 23 bennak, 1 çift

olmak üzere 81 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca köyde 1 imam, 2 pir-i

fani kaydedilmişti.1 ekinlü, 5 nim babasının yerine, 1 çift, 4 nim kardeşleriyle

163 İnbaşı, a.g.e., s. 84. 164 TD 136, s. 50b. 165 TD 136, s. 51a. 166 TD 136, s. 52b.

32

birlikte babalarının yerine, 3 nim ortaklarıyla birlikte kaydedilmiştir. 23 adet

zemin bulunmakta olan köyde arpa, buğday, meyve, bağ, ceviz üretimi

yapılmakta olup köyde değirmen ve bezir-hane de bulunmaktaydı. Vergi

hasılı 8300 akçe iken malikane ise 6510 akçeydi. Bugün aynı isimde bir köy

bulunmamaktadır.

YALINIZ ÖKÜZ167: Bu köyde 5 ekinlü, 10 bennak, 3 caba olmak üzere 18

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca köyde bir de imam kaydedilmiştir. Köyün

başlıca mahsulleri arpa, buğday, bağ olup köyde arıcılık da yapılmaktaydı.

Vergi hasılı 1000 akçe iken malikane ise 610 akçeydi.

ÇUKUR KUYU168: Bu köyde 2 ekinlü, 7 nim, 14 bennak, 6 caba, 1 çift olmak

üzere 30 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 nim babasının yerine, 1 nim

ortaklarıyla birlikte kaydedilmiştir. Köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday,

bostandır. Vergi hasılı 3000 akçe iken malikane ise 1270 akçeydi.

ERKİLAT 169: Bu köyde merkezde 72 Müslüman vergi nüfusu, Gebran olan

Kaya Taş mahallesinde 112 vergi nüfusu, Eşem? mahallesinde 88

Müslüman vergi nüfusu olmak üzere 272 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Erkilat köyünde 12 caba, 4 ekinlü, 40 bennak, 7 çift, 9 nim olmak üzere 72

vergi nüfusu kayıtlı iken, Gebran olan Kaya Taş mahallesinde ise 61 bennak,

12 nim, 3 ekinlü, 7 çift, 29 caba olmak üzere 112 vergi nüfusu kayıtlıydı.

Eşem mahallesinde ise 10 ekinlü, 8 nim, 23 caba, 47 bennak olmak üzere

88 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bu köyde 52 zemin bulunmaktaydı.

Köyde üretilen başlıca mahsuller arpa, buğday, meyve, bağ, cevizdir. Arıcılık

ve hayvancılık da yapılan bu köyde 3 adet bezir-hane kaydedilmiştir. Köyden

alınan vergi hasılı 12782 akçe iken malikane ise 8310 akçeydi. Bugün Erkilet

ismini taşıyan köy merkez ilçeye bağlı bir bucaktır.

167 TD 136, s. 53b. 168 TD 136, s. 53b. 169 TD 136, s. 54a.

33

MEŞHED İNİ170: Bu köyde merkezde 60 vergi nüfusu, Hızır Halife?

mahallesinde 41 vergi nüfusu, Bali Subaşı mahallesinde 40 vergi nüfusu

olmak üzere 141 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Merkezde 7 nim, 22 caba, 28

bennak, 1 ekinlü, 2 çift olmak üzere 60 vergi nüfusu bulunmakta olup ayrıca

bu köyde 10 zemin kaydedilmiştir. Hızır Halife mahallesinde ise 18 bennak,

19 caba, 4 nim olmak üzere 41 vergi nüfusu bulunmakta olup ayrıca 18 adet

zemin kaydedilmiştir. Bali Subaşı mahallesinde ise 9 nim, 2 ekinlü, 17

bennak, 12 caba olmak üzere 40 vergi nüfusu kaydedilmiş olup ayrıca 36

adet zemin bulunmaktaydı. Bu köyde üretilen başlıca mahsuller arpa,

buğday, bostan, bağdır. Arıcılık ve hayvancılık da yapılan köyde 3 adet

değirmen, 2 adet bezir-hane kaydedilmiştir. Vergi hasılı 9000 akçe iken

malikane ise 5600 akçeydi. Bugün bu isimde bir köye rastlanmamıştır.

ÖYÜK171: Bu köy mezraa iken Evlad-ı Yahyalu cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüşmüştür. 13 ekinlü, 23 caba, 18 bennak, 1 çift olmak üzere 55

vergi nüfusu kayıtlıdır. Ayrıca 1 adet zemin kayıtlı olup köyün başlıca

mahsulleri arpa ve buğday idi. Hayvancılık da yapılan köyden alınan vergi

hasılı ve malikane 3000 akçeydi.

SÜSÜN?172: Bu köyde 1 nim, 4 caba, 1 ekinlü, 1 bennak olmak üzere 7

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca köyde bir de hidmet-i güherçile

kaydedilmiştir. Arpa ve buğday köyde üretilen mahsullerdendir. Hayvancılık

da yapılan köyde vergi hasılı 1000 akçeydi.

ESUDUN173: Bu köyde 3 nim, 8 caba, 16 bennak olmak üzere 27 Müslüman

vergi nüfusu, 11 nim, 10 caba, 4 çift, 26 bennak olmak üzere 51 gebran vergi

nüfusu toplam 83 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 11 adet zemin kayıtlı olan

köyde ayrıca bir imam, 4 hidmet-i güherçile kaydedilmişti. Gebranlar içinde

170 TD 136, s. 55b. 171 TD 136, s. 57a. 172 TD 136, s. 57a. 173 TD 136, s. 57b.

34

5 nim babasının yerine,1 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine

kayıtlıydı. Ayrıca 15 adet zemin bulunmaktaydı. Köyün başlıca mahsulleri

arpa, buğday, bağ, sebze, meyve, bostan ve cevizdir. Hayvancılık ve arıcılık

da yapılan köyde 1 adet değirmen ve 2 adet bezir-hane bulunmaktaydı. Vergi

hasılı 5500 akçe iken malikane ise 4000 akçeydi.

KAYRI174: Bu köyde 1 bennak, 1 nim olmak üzere 2 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 5 nim, 3 caba bennak olmak üzere 8 adet zemin

kaydedilmişti. Arpa ve buğday yetiştirilen köyde arıcılık da yapılmaktaydı.

Vergi hasılı 1222 akçe iken malikane ise 440 akçeydi.

ALACALAR175: Diğer adı Yalınız Öküz olan bu köy mezraa iken Hızır Hacılu

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüşmüştür. Köyde 19 ekinlü, 22 bennak, 1

çift, 6 caba olmak üzere 48 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ,

meyve üretimi yapılan köyde arıcılık ile de uğraşılmaktaydı. Vergi hasılı 3000

akçe iken malikane ise 1330 akçeydi.

TEVATUN KÖYÜ176: Bu köyde 4 Müslüman, 95 gebran vergi nüfusu olmak

üzere 99 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlar 1 nim, 2 caba, 1 bennak

olarak kaydedilmişti. Gebranlar merkezde 10 nim, 28 caba, 15 bennak, 1 çift,

1 belirsiz olarak kaydedilmişi. Ayrıca Geçit mahallesi de bu karyede

bulunmaktaydı. Geçit mahallesinde 2 nim, 13 bennak, 24 caba olmak üzere

39 vergi nüfusu bulunmakta olup 18 adet zemin kaydedilmiştir. Köyde

üretilen başlıca mahsuller arpa, buğday, bağ, meyve ve cevizdir. Hayvancılık

ve arıcılığında yapıldığı köyde 1 adet bezir-hane bulunmaktaydı. Vergi hasılı

8500 akçe iken malikane ise 6590 akçeydi.

174 TD 136, s. 58a. 175 TD 136, s. 58b. 176 TD 136, s. 58b.

35

KİLYAT177: Bu köyde 10 nim, 7 caba, 4 çift, 13 bennak olmak üzere 34 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. 1 adet zemin bulunmakta olan köyde arpa, buğday,

bostan, sebze üretimi yapılmakta olup köyde hayvancılık ve arıcılıkla da

uğraşılmaktaydı. Vergi hasılı 3000 akçe iken malikane ise 2000 akçeydi.

GERMÜR178: Bu köyde merkezde 2 Müslüman, 44 gebran vergi nüfusu, Tuti

mahallesinde 72 vergi nüfusu, Soma Mahallesinde 100 vergi nüfusu olmak

üzere 218 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Merkezde bulunan 2 Müslüman nim

olarak kaydedilmiştir. 6 nim, 3 çift, 16 caba, 19 bennak olmak üzere 44

gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tuti mahallesinde ise 29 bennak, 32

caba, 1 ekinlü, 8 nim, 1 çift, 1 belirsiz olmak üzere 72 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Soma mahallesinde ise 12 nim, 34 caba, 46 bennak, 7 çift,

olmak üzere 99 nefer bulunmaktaydı. 40 adet zemin kayıtlı olan bu

mahallede bir de pir-i fani kaydedilmişti. 7 nim babasının yerine

kaydedilmişti. Köyde üretilen başlıca mahsuller arpa, buğday, bağ, bostan,

sebze, meyvedir. Hayvancılık ve arıcılığın da yapıldığı köyde 7 adet bezir-

hane, 1 adet değirmen bulunmaktaydı. Vergi hasılı 7500 akçe iken malikane

ise 3490 akçeydi.

CIRLAVUK179: Bu köyde 62 Müslüman, 2 Gebran vergi nüfusu olmak üzere

66 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 29 bennak, 9 caba, 5 ekinlü, 16 nim , 2 çift, 1

belirsiz olmak üzere 62 Müslüman vergi nüfusu kaydedilmişti. Ayrıca 1 imam,

1 a’ma bulunmaktaydı. 1 nim, 1 ekinlü olmak üzere 2 gebran vergi nüfusu

kaydedilmişti. Ayrıca 9 adet zemin bulunmakta olup, başlıca mahsulleri arpa,

buğday, bağ, meyve, sebzeydi. Hayvancılık ve arıcılık da yapılan köyden

alınan vergi hasılı 7677 akçe iken malikane ise 5370 akçeydi.

177 TD 136, s. 59b. 178 TD 136, s. 60a. 179 TD 136, s. 61a.

36

MAHZEMİN180: Bu köyde 6 ekinlü,12 bennak, 16 caba olmak üzere 42 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 5 nim babasının yerine, 1 nim kardeşleriyle

birlikte babalarının yerine kaydedilmişti. 7 adet zemin bulunmakta olan

köyde bezir-hane de bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan, bağ, bahçe

üretimi yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı

6000 akçe iken malikane ise 4450 akçeydi. Bugün de aynı isimde bir köy

mevcuttur.

YABANİ181: Bu köyde 9 nim, 1 caba bennak, 3 çift olmak üzere 13 adet

zemin bulunmaktaydı. Vergi hasılı 3000 akçe iken malikane ise 2556

akçeydi. Bugün bu isimde bir köy mevcut değildir.

SARAYCIK182: Bu köy mezraa olarak kullanırken Yahyalu Yörüklerinden

Koyunlu cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüşmüştür. 41 bennak, 51 ekinlü,

2 imam (ekinlü), 1 imam, 48 caba, 1 mücerred olmak üzere 141 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca köyde 3 imam, 1 mücerred kaydedilmişti. Başlıca

mahsulleri arpa, buğday, bostan, meyvedir. Köyün vergi hasılı 4770 akçe

iken malikane ise 1460 akçeydi. Bugün de aynı ismi taşıyan köy merkez

ilçeye bağlıdır.

ÖYÜK ŞEYH183: Bu köyde 3 nim, 11 bennak, 8 ekinlü, 6 caba olmak üzere

32 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayıca 9 adet zemin kayıtlı olan köyde

malikane ve vergi hasılı 3400 akçeydi. Bugün bu isimde bir köye

rastlanmamaktadır.

BELVİRAN 184: Bu köye Kutlu Yörüklerinden Karalı cemaati yerleşmiş ve

mezraa köye dönüştürülmüştür. Köyde 14 ekinlü, 9 bennak, 11 caba, 1 çift

180 TD 136, s. 61b. 181 TD 136, s. 62a. 182 TD 136, s. 61b. 183 TD 136, s. 63a. 184 TD 136, s. 63b.

37

olmak üzere 35 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Köyün başlıca mahsulleri arpa,

buğday, bostan, bağ, bahçedir. Hayvancılık yapılan köyde arıcılıkla da


VENK185: Bu köyde 1 nim, 2 bennak, 1 caba olmak üzere 4 Müslüman, 85

bennak, 15 caba, 10 nim, 3 ekinlü olmak üzere 113 gebran vergi nüfusu

toplam 117 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 22 adet zemin bulunmakta olan

köyde arpa, buğday, sebze, bağ, meyve, ceviz üretimi yapılmakta olup

hayvancılık ve arıcılık da uğraşılmaktaydı. 3 adet değirmen bulunan köyden

alınan vergi hasılı 5000 akçe iken malikane ise 2815 akçeydi. Bugün bu

isimde bir yer kayıtlı değildir.

KOZLUCA186: Bu köyde 4 bennak, 1 nim, 5 ekinlü, 2 caba olmak üzere 12

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Başlıca mahsulleri arpa ve buğday olan köyden


Sahra nahiyesine bağlı bazı mezraaların hasılları ve malikaneleri şu

şekildedir; Cüneyd Viranı mezraasının hasılı 1000 akçe, malikanesi 1000

akçe, Tepecik mezraasının hasılı ve malikanesi 500 akçe, Susuz Viran

mezraasının hasılı 690 akçe, malikanesi 690 akçe, Yalınız İn mezraasının

hasılı 300 akçe, malikanesi 300 akçe, Sancak mezraasının hasılı 336 akçe,

malikanesi 300 akçe, Kayacık mezraasının hasılı 456 akçe, malikanesi 432

akçe, Saz Yeri mezraasının hasılı 500 akçe, malikanesi 500 akçe, Kara

Pınar mezraasının hasılı 240 akçe, malikanesi 240 akçe, Kilisecik

mezraasının hasılı 400 akçe, malikanesi 400 akçe, Vartan mezraasının hasılı

388 akçe, malikanesi 312 akçe, Yalınız Öküz mezraasının hasılı 1500 akçe,

malikanesi 1590 akçe, Şarabsalar mezraasının hasılı 216 akçe, malikanesi

200 akçe, Sırt Saray ve Oyum Ağaç mezraasının hasılı 2800 akçe,

185 TD 136, s. 64a. 186 TD 136, s. 64b.

38

malikanesi 2640 akçe, Buriyalu mezraasının hasılı 400 akçe, malikanesi 384

akçe, Yalınız İn mezraasının hasılı 1440 akçe, Gazi Çukuru mezraasının

hasılı 660 akçe, malikanesi 540 akçe, Boz Viran mezraasının hasılı 320

akçe, malikanesi 300 akçe, Karaca Viran mezraasının hasılı 1200 akçe,

malikanesi 1200 akçe, Kırağı Viran mezraasının hasılı 600 akçe, malikanesi

495 akçe, Çağa mezraasının hasılı 200 akçe, Kalın Ağıl mezraasının hasılı

600 akçe, malikanesi 540 akçeydi.

Sahra nahiyesine bağlı köylerden alınan vergi hasılı toplamı 234209

akçeydi. Mezraalardan alınan vergi hasılı toplamı ise 45381 akçeydi.

39

2.KORAMAZ NAHİYESİ

Kayseri şehrinin kuzeydoğusunda bulunan Koramaz Dağı nedeniyle

nahiye bu ismi almıştır. İncelenen defterde Koramaz nahiyesinde 32 köy ve

28 mezraa bulunmaktaydı. Bugün bu isimde bir yerleşim yeri Kayseri de

bulunmamaktadır. Bu yerleşim birimleri;

SALKUMA187: Bu köyde 54 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlardan 8’i nim,

29’u bennak, 13’ü caba, 2’si çift, 2’si ekinlü olmak üzere 54 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam kaydedilmişti. 24 adet zemin bulunan

köyde arpa, buğday, bostan, sebze, bağ ve meyve üretimi yapılmakta olup

köyde arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Vergi hasılı 5000 akçe iken malikane ise

3230 akçeydi. Bugünkü ismi Gürpınar olan köy merkez ilçeye bağlıdır.188

GÜLGEN189: Bu köy gayr-i Müslimlerin yaşadığı bir köydür. Bu köyde 19

nim, 13 caba, 60 bennak, 21 ekinlü, 2 çift olmak üzere 129 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca tahrir defterinin yıpranmış olması nedeniyle 14 vergi

nüfusu okunamamaktadır. 3 adet zemin kaydolunmuştur.

TUZ HİSARI190: Bu köyde 20 caba, 29 bennak olmak üzere 49 vergi nüfusu

bulunmaktaydı.

KÜSDOGAN191: Bu köyde 11 nim, 4 caba, 15 bennak, 1 ekinlü olmak üzere

31 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

AĞ İN KÖYÜ192: Bu köyde 6 nim, 2 caba, 1 bennak olmak üzere 9 vergi

nüfusu bulunmaktaydı.

187 TD 136, s. 123a. 188 İnbaşı, a.g.e., s. 88. 189 TD 136, s. 123b. 190 TD 136, s. 124a. 191 TD 136, s. 124a. 192 TD 136, s. 124b.

40

KOYUN ANDALI193: Bu köyde 7 nim, 19 ekinlü, 8 bennak, 11 caba olmak

üzere 45 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 imam ve

hatip,1 pir-i fani kaydolunmuştu.

MADRASUN194: Bu köyde 7 caba, 32 ekinlü, 26 bennak, 2 nim, 1 çift olmak

üzere 68 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin

kaydedilmişti.

SARUKAYA195 : Bu köyde 48 ekinlü, 9 caba, 8 bennak olmak üzere 68

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 pir-i fani

kaydedilmişti.

KERSİN196: Bu köyde 14 ekinlü, 4 bennak, 3 caba, 4 nim olmak üzere 25

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müezzin, 1 pir-i fani kaydedilmişti.

TAVŞAN TEPESİ197: Bu köyde 3 nim, 1 caba, 2 bennak, 6 ekinlü, olmak

üzere 12 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin

kaydolunmuştur.

DEĞİRMENCİ198: Bu köyde 11 ekinlü, 1 nim, 11 caba, 2 bennak olmak

üzere 25 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

KURD İNİ199 : Bu köyde 5 ekinlü, 5 caba, 8 bennak olmak üzere 18 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kaydedilmişti.

193 TD 136, s. 124b. 194 TD 136, s. 124b. 195 TD 136, s. 125a. 196 TD 136, s. 125b. 197 TD 136, s. 125b. 198 TD 136, s. 125b. 199 TD 136, s. 125b.

41

SAZYERİ200: Bu köyde 13 bennak, 17 nim, 13 caba, 6 ekinlü, 1 çift olmak

üzere 50 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Tuz Hisarı, Küsdoğan, Ağ İn, Koyun Andalı, Madrasun, Sarukaya, Kersin,

Tavşan Tepesi, Değirmenci, Kurd İni, Sazyeri köyleri Gülgen köyüne bağlı

kaydedilmiştir. Bu nedenle hasıl-ı divani ve malikanesi toplu şekilde

verilmiştir. Bu köylerin geçim kaynakları içinde arpa, buğday, bostan, sebze

bulunmaktaydı. Hayvancılıkla uğraşan bu köylerde arıcılık da yapılmaktaydı.

Ayrıca bu köylerde 3 adet değirmen bulunmaktaydı. Hasıl-ı Divani ve


ŞAVLIK201: Bu köyde 8 ekinlü, 7 caba, 6 bennak olmak üzere 21 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Köyde üretilen başlıca mahsuller arpa ve buğdaydır.

Hayvancılıkla da uğraşılan köyde 7 adet değirmen kaydedilmiştir. Vergi hasılı

1000 akçe iken malikane 454 akçeydi. Günümüzde de aynı isimde bir köy

bulunmaktadır.

EKÜLÜ KEFER202: Bu köyde 27 ekinlü, 1 caba, 8 bennak olmak üzere 36

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Köyde üretilen başlıca mahsuller arpa ve

buğdaydır. Köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 6129

akçe iken malikane ise 4570 akçeydi.

ELMALUCA203: Bu köy mezraa iken Ardıç cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 6 ekinlü, 2 caba, 1 bennak olmak üzere 9 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretimi yapılan köyde hayvancılıkla da

uğraşılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1600 akçe iken malikane ise 840

akçeydi.

200 TD 136, s. 125b. 201 TD 136, s. 126a. 202 TD 136, s. 126b. 203 TD 136, s. 126b.

42

BOZLUCA204: Bu köyde 5 ekinlü, 3 bennak, 5 caba olmak üzere 13 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Başlıca mahsulleri arpa ve buğday olan köyün vergi

hasılı 800 akçeydi.

DARSİYAK205: Bu köyde 5 Müslüman, 154 gebran vergi nüfusu olmak üzere

159 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlar 3 bennak, 2 caba olarak

kaydedilirken Gebranlar Gündoğuş mahallesi ve Günbatuş mahallesi

şeklinde 2 mahallede iskan etmekteydiler. Gündoğuş mahallesinde 2 çift,

19 bennak, 19 caba, 16 nim olmak üzere 56 gebran vergi nüfusu

kaydedilmişti. Günbatuş mahallesinde 21 nim, 46 bennak, 31 caba olmak

üzere 98 gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bu köyde üretilen başlıca

mahsuller arpa, buğday, bağ, bostan, sebze, meyve, çavdar ve cevizdir.

Hayvancılık yapılan köyde arıcılık da yapılmaktaydı. 3 adet değirmen, 1 adet

bezir-hane bulunmakta olan köyün vergi hasılı 11000 akçe iken malikane ise

5450 akçeydi. Bugünkü ismi Kayabağ olan köy merkez ilçeye bağlıdır.206

GESİ207: Bu köyde merkezde 77 vergi nüfusu, Günay Geçidi mahallesinde

41 vergi nüfusu, Kozluca mahallesinde 118 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Merkezde 9 nim, 33 bennak, 19 caba, 3 ekinlü, 1 çift, 2 belirsiz

bulunmaktaydı. Ayrıca merkezde 1 imam, 1 müezzin, 1 a’ma, 4 hidmet-i

güherçile bulunmaktaydı. 3 neferen ise okunamamaktadır. Günay Geçidi

mahallesi gebranlardan oluşmaktaydı. Bu mahallede 10 caba, 24 bennak, 2

çift, 3 ekinlü, 2 nim olmak üzere 41 vergi nüfusu kayıtlıdır. Kozluca

mahallesinde 6 ekinlü, 19 caba, 75 bennak, 9 nim, 7 çift , 1 gaib, 1

okunamayan vergi nüfusu ile birlikte 118 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca

105 adet zemin kayıtlı olan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday, bostan,

sebze, meyve, bağ, armut ve cevizdir. Hayvancılık yapılan köyde arıcılıkla da

uğraşılmaktaydı. 10 adet değirmen de bulunan köyden alınan vergi hasılı

204 TD 136, s. 127a. 205 TD 136, s. 127a.

206 İnbaşı, a.g.e., s. 89. 207 TD 136, s. 128a.

43

12000 akçe iken malikane ise 8490 akçeydi. Bugün Gezi ismini taşımakta

olup merkez ilçeye bağlıdır.

SARIMSAKLI208: Bu köyde merkezde 131 vergi nüfusu, Rumiyan 153,

Ermeniyan 56 vergi nüfusu kaydedilmişti. Merkezde 23 nim, 39 caba, 49

bennak, 5 ekinlü, 7 çift, 1 belirsiz, 7 okunamayan olmak üzere 138 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca merkezde 1 hatip, 1 gaib, 3 muhassıl, 1

müezzin, 1 imam kaydolunmuştu. Gebran Rumiyan vergi nüfusu, 49 bennak,

48 caba, 15 çift, 35 nim, 1 ekinlü, 5 okunamayan olmak üzere 153 vergi

nüfusu olarak kaydedilmiştir. Gebran Ermeniyan vergi nüfusu 8 çift, 18 caba,

18 bennak, 1 ekinlü, 11 nim olmak üzere 56 vergi nüfusu kaydedilmiştir.

Ayrıca 45 adet zemin bulunmak olan köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday,

bağ, bostan ve meyvedir. 12 adet değirmen ve 2 adet bezir-hane bulunmakta

olan köyden alınan vergi hasılı 22400 akçe iken malikane ise 14790 akçeydi.

Bugün Kayseri’ye bağlı Bünyan İlçesi’nin eski adı Sarımsaklı idi.209

MESAYİŞ210: Bu köyde 1 bennak, 2 çift olmak üzere 3 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. 12 adet zemin bulunan köyde 14 hidmet-i güherçile kayıtlıdır.

Arpa, buğday, bağ, meyve, bostan ve sebze üretilen köyde arıcılık da

yapılmaktaydı. Vergi hasılı 1500 akçe iken malikane ise 1160 akçeydi.

Bugün bu isimde bir köy bulunmamaktadır.

BARSAMA211: Bu köyde 4 ekinlü, 33 caba, 35 bennak, 22 nim , 1 çift olmak

üzere 95 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 a’ma bulunan köyde 28 adet

zemin kaydedilmiştir. Arpa, buğday, bostan, bağ, bahçe köyde üretilen

mahsullerdir. Hayvancılıkla uğraşılan köyde arıcılık da yapılmaktadır. 4 adet

değirmen, 3 adet bezir-hene bulunmakta olan köyden alınan vergi hasılı

208 TD 136, s. 130b.

209 İnbaşı, a.g.e., s. 89. 210 TD 136, s. 132a. 211 TD 136, s. 132a.

44

8000 akçe iken malikane ise 5372 akçeydi. Bugün Çavuşağa ismini taşıyan

köy merkez ilçeye bağlıdır.

NİZİYYE212: Bu köyde 3 ekinlü, 6 çift, 20 caba, 18 nim, 28 bennak olmak

üzere 75 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 8 adet zemin bulunan köyde arpa,

buğday, bağ, meyve, ceviz, keten, bostan ve sebze üretilmekteydi. Ayrıca

hayvancılık yapılan köyde arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. 9 adet değirmen, 1

adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 5000 akçe iken malikane

3370 akçeydi. Bugünkü ismi Güzelköy olup merkez ilçeye bağlıdır.213

SULTAN HANI214: Bu köyde 42 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlardan, 5’i

caba, 22’si bennak, 13’ü nim , 1’i çift, 1’i ekinlü olarak kaydedilmişti. Ayrıca

köyde bir de imam bulunmaktaydı. 1 adet zemin bulunan köyde arpa,

buğday, çavdar, bostan, çayır üretilen ürünlerdendi. Hayvancılık yapılan

köyde arıcılıkla da uğraşılmakta olup, köyden alınan vergi hasılı ve malikane

6000 akçeydi.

TELASİRE215: Bu köyde 7 nim, 9 bennak, 8 caba olmak üzere 24 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 pir-i fani bulunan köyde 5 adet zemin

kaydedilmişti. Üretilen mahsuller, arpa, buğday, bağ, bostan, sebze ve

meyve olup köyde 3 adet değirmen bulunmaktaydı. Köyden alınan vergi

hasılı 2500 akçe iken malikane 1810 akçeydi.

İSPİLE216 : Bu köyde 36 nim, 53 caba, 2 ekinlü, 103 bennak, 6 çift, 1

belirsiz olmak üzere 201 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca köyde 28 adet

zemin bulunmakta olup arpa, buğday, bağ, bostan ve meyve üretimi

yapılmaktaydı. Arıcılık da yapılan köyde 10 adet değirmen bulunmaktaydı.

212 TD 136, s. 133a.

213 İnbaşı, a.g.e., s.88. 214 TD 136, s. 133b. 215 TD 136, s. 134a. 216 TD 136, s. 134b.

45

Vergi hasılı 7745 akçe iken malikane 2927 akçeydi. Bugünkü ismi

Başakpınar olan köy, Talas ilçesine bağlıdır.217

GERGEME218: Bu köyde gayr-i Müslimler yaşamaktaydı. 15 nim, 2 çift, 18

caba, 46 bennak, 1 belirsiz olmak üzere 82 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 nim ortaklarıyla beraber, 3 nim babasının yerine kaydedilmiş olup

köyde 9 adet zemin bulunmaktaydı. Köyün başlıca mahsulleri arpa, buğday,

bostan, sebze, bağ, meyve ve cevizdi. Hayvancılıkla beraber arıcılıkla da

uğraşılan köyde 2 adet bezir-hane, 3 adet değirmen bulunmaktaydı. Köyden

alınan vergi hasılı 6000 akçe iken malikane 4110 akçeydi.

AGARNOS219: Bu köyde merkezde 5, Mersasiye adlı gebran mahallesinde

45, Hacılu mahallesinde 59, Delukeş mahallesinde 79 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Merkezde 3 bennak, 2 nim olmak üzere 5 vergi nüfusu

bulunmakta olup bunlardan 1 nim ise ortaklarıyla beraber babasının yerine

kaydedilmişti. Mersasiye mahallesinde 21 bennak, 10 caba, 1 ekinlü, 11

nim, 1 çift vergi nüfusu kaydedilmişti. 1 adet meremmetçi bulunan mahallede

7 nim babasının yerine, 2 nim ortaklarıyla birlikte kaydedilmiştir. Hacılu

mahallesinde 13 caba, 24 nim, 22 bennak olmak üzere 59 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Bunlardan 14 nim babasının yerine, 1 nim ortaklarıyla

beraber kaydolunmuştur. Delukeş mahallesinde 20 caba, 13 nim, 3 ekinlü,

43 bennak olmak üzere 79 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 8 nim

babasının yerine kaydolunmuş olup bu mahallede 50 adet de zemin

bulunmaktaydı. Arpa, buğday, meyve, bağ, bostan ve ceviz de üretilen köyde

hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. 3 adet değirmen, 9 adet bezir-hane

bulunan köyden alınan vergi hasılı 14600 akçe iken malikane 1062 akçeydi.

Bugün de aynı ismi taşımakta olan köy merkez ilçeye bağlıdır.

VEKSE220: Bu köyde 59 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlardan biri

Müslüman’dır. Müslüman olan kaydın baba adının Abdullah olması sonradan 217 A. Nazif, Mir’at-ı Kayseriyye, s. 196.

218 TD 136, s. 135b. 219 TD 136, s. 136a. 220 TD 136, s. 137b.

46

Müslüman olduğu düşüncesini kuvvetlendirmektedir. Gebran olan vergi

nüfusu 9 nim, 14 caba, 32 bennak, 3 ekinlü olmak üzere 58 vergi nüfusundan

oluşmaktaydı. Ayrıca 4 nim babasının yerine, 1 nim ortaklarıyla birlikte

kaydedilmiş olup köyde 2 adet zemin bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ,

meyve ve ceviz üretilen mahsullerden olup, köyde hayvancılık ve arıcılıkla da

uğraşılmaktaydı. 1 adet değirmen, 2 adet bezir-hane bulunan köyden alınan

vergi hasılı 4000 akçe iken malikane 2610 akçeydi. Bugünkü ismi Özlüce

olup merkez ilçeye bağlıdır.

MANCUSUN221: Bu köyde biri gebran olmak üzere 3 mahalle bulunmaktaydı.

Merkezde 6 caba, 2 çift, 4 bennak, 6 nim olmak üzere 18 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 müezzin, 1 pir-i fani, 1 merd-i kal’a

kaydedilmiştir. Çavdar mahallesi gebranların yaşadığı bir mahalle olup, 19

nim, 22 caba, 5 çift, 35 bennak, 2 okunmayan kayıt ile birlikte 83 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca bu mahallede 14 nim babasının yerine, 1 nim

kardeşleriyle birlikte babalarının yerine kaydolunmuşlardı. Papuş

mahallesinde ise 17 nim, 24 bennak, 13 caba, 1 çift, 1 okunamayan kayıt ile

birlikte 56 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 10 nim babasının yerine

kaydedilmişti. Bahar mahallesinde ise 16 nim, 35 caba, 48 bennak, 4 çift

olmak üzere 103 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 9 nim babasının yerine

kaydolunmuş olup, mahallede 82 adet de zemin bulunmaktaydı. Arpa,

buğday, bağ, bostan, meyve, ceviz ve kender üretilen mahsullerden olup

köyde hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. 7 adet değirmen, 6 adet

bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 14000 akçe iken malikane

8650 akçeydi. Bugünkü ismi Yeşilyurt olan köy merkez ilçeye bağlıdır.222

KURU KÖPRÜ223: Bu köy mezraa iken Beşikli cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüşmüştü. Köyde 25 ekinlü, 9 çift, 12 caba, 21 bennak olmak üzere

67 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretimi yapılan köyde

221 TD 136, s. 138a.

222 İnbaşı, a.g.e., s. 87. 223 TD 136, s. 139b.

47

hayvancılıkla ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyde alınan vergi hasılı 5000

akçeydi.

DEMURE224: Bu köyde 20 caba, 18 bennak, 7 ekinlü, 11 nim olmak üzere 56

vergi nüfusu bulunmaktaydı. 20 caba, 18 bennak, 7 ekinlü, 11 nim olmak

üzere 56 vergi nüfusu kaydolunmuştu. Ayrıca 1 imam, 1 pir-i fani

bulunmaktaydı. Ayrıca 20 adet zemin bulunmakta olan köyde 2 nim

kardeşleriyle birlikte babasının yerine, 3 nim babasının yerine kaydedilmişti.

Arpa, buğday, bağ, meyve, ceviz, bostan ve sebze üretimi yapılan köyde

hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 4600

akçe iken malikane 2380 akçeydi. Bugünkü ismi Turanköy olup merkez

ilçeye bağlıdır.

KİÇİ BÜRÜNGÜZ225: Bu köyde 11 nim, 7 caba, 14 bennak, 1 okunamayan

kayıt ile beraber 33 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 6 adet zemin bulunan köyde

arpa, buğday, bağ, bahçe, meyve, bostan ve sebze üretilen mahsullerdendir.

Hayvancılık ve arıcılık da yapılan köyde 2 adet bezir-hane bulunmaktaydı.

Köyden alınan vergi hasılı 4000 akçe iken malikane ise 2860 akçeydi.

Bugün Küçük Bürüngüz adını taşıyan köy merkez ilçeye bağlıdır.226

EFKERE227: Bu köyde 4 mahalle bulunmaktaydı. Merkezde 1 bennak

kaydedilmişti. Kavazi Mahallesinde 43 bennak, 19 caba, 16 nim, 3 çift, 4

ekinlü olmak üzere 85 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 10 nim babasının

yerine kaydolunmuştu. Küni Mahallesinde ise 10 bennak, 5 caba, 3 çift, 4

ekinlü, 2 nim olmak üzere 24 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 2 nim,

2 ekinlü, babasının yerine kaydedilmişti. Kilisa Mahallesinde ise 29 bennak,

17 caba, 12 nim, 4 ekinlü, 2 çift olmak üzere 64 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 10 nim, 2 ekinlü babasının yerine, 1 nim kardeşleriyle birlikte

224 TD 136, s. 140a. 225 TD 136, s. 140b.

226 Çayırdağ, Kayseride Kitabelerinden, s. 564. 227 TD 136, s. 141a.

48

babasının yerine kaydolunmuştu. Kethüda mahallesinde ise 29 caba, 51

bennak, 4 çift, 11 nim , 2 ekinlü olmak üzere 97 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

7 nim, 1 ekinlü babasının yerine kaydedilen mahallede 2 bennak ise şehirden

gelmişti. 101 adet zemin bulunan köyde, buğday, arpa, meyve, ceviz, bağ,

bostan ve sebze üretilen mahsullerdi. Hayvancılık ve arıcılık da yapılan

köyde 3 adet değirmen 2 adet bezir-hane bulunmaktaydı. Vergi hasılı 15200

akçe iken malikane 8980 akçeydi.

YUANİ228: Bu köy mezraa iken Evlad-ı Yamaç cemaatinin yerleşmesi üzerine

köye dönüşmüştü. Köyde 34 vergi nüfusu bulunmakta olup, bunlar 14 ekinlü,

9 caba, 11 bennak şeklinde kaydedilmişti. Arpa, buğday, bağ ve bahçe

mahsullerinin üretildiği köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.

Köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1500 akçeydi.

KİRYAT229: Bu köyde 4 nim, 4 bennak, 1 caba olmak üzere 9 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 nim babasının yerine, 1 nim kardeşleriyle birlikte

babalarının yerine kaydedilmişti. 7 adet zemin bulunan köyde arpa, buğday,

meyve, bağ, bostan üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılıkla da

uğraşılmaktaydı. Vergi hasılı 1700 akçe iken malikane 1200 akçeydi. Bugün

bu isimde bir köye rastlanmamıştır.

KURLASUN230: Bu köy mezraa iken Zakirlü cemaatinin yerleşmesi üzerine

köye dönüştürülmüştü. Bu köyde 25 ekinlü, 32 caba, 1 çift, 20 bennak olmak

üzere 78 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde 2

bennak, 1 cabanın şehirden geldiği kaydedilmişti. Arpa ve buğday üretimi

yapılan köyde hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Vergi hasılı 4500

akçe olan köyün malikane geliri ise 1490 akçeydi.

228 TD 136, s. 142b. 229 TD 136, s. 143a. 230 TD 136, s. 143b.

49

ÜSKÜBİ231: Bu köyde 17 nim, 53 bennak, 11 caba, 1 çift olmak üzere 82

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 nim babasının yerine kaydedilmiş ve

köyde 17 adet zemin bulunmaktaydı. Arpa, buğday, meyve, ceviz, bağ ve

bostan mahsulleri üretilen köyde hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı.

3 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 6400 akçe iken

malikane 4270 akçeydi. Bugünkü ismi Subaşı olan köy merkez ilçeye

bağlıdır.232

ULU BÜRÜNGÜZ233: Bu köyde 3 mahalle kaydedilmişti. Merkezde 30

bennak, 9 caba, 4 ekinlü, 5 nim olmak üzere 48 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 pir-i fani, 1 müezzin, 1 imam, 1 a’ma bulunmakta olan köyde 7 adet

de zemin kaydedilmişti. Karlu mahallesinde 13 nim, 31 bennak, 24 caba, 5

ekinlü olmak üzere 73 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 5 nim babasının

yerine, 1 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine kaydedilmiş olup bu

mahallede bir de zemin bulunmaktaydı. Orta mahallesinde 18 nim, 29

bennak, 15 caba, 7 ekinlü olmak üzere 69 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 6 nim babasının yerine kaydedilmişti. Güçeri mahallesinde 46

bennak, 25 caba, 16 nim, 5 ekinlü, 2 çift olmak üzere 94 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 2 çift, 5 nim babasının yerine, 1nim kardeşleriyle

beraber babalarının yerine kaydedilmişlerdi. Bu mahallede 23 adet zemin

bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ, meyve ve ceviz mahsullerinin üretildiği

köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. 4 adet bezir-hane bulunan

köyden alınan vergi hasılı 15000 akçe iken malikane 9330 akçeydi. Bugünkü

ismi Büyük Bürüngüz olan köy Bünyan ilçesine bağlıdır.234

BALA GESİ235: Bu köyde 58 vergi nüfusu bulunmakta olup bunlar 42

bennak, 5 nim, 1 ekinlü, 10 caba olarak kaydedilmişti. Ayrıca 1 nim

231 TD 136, s. 144a.

232 İnbaşı, a.g.e., s. 91. 233 TD 136, s. 144b.

234 İnbaşı, a.g.e., s.86. 235 TD 136, s. 146a.

50

ortaklarıyla birlikte kaydedilmiş olup 1adet de zemin bulunmaktaydı. Arpa,

buğday, bağ, meyve ve ceviz üretimi yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. 1 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 1900

akçe iken malikane 880 akçeydi. Bugün bu isimde bir köy bulunmamaktadır.

BOZATLU236: Bu köy mezraa iken Ardıç cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştü. Bu köyde 19 ekinlü, 9 bennak, olmak üzere 28 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 mücerred, 1 sipahizade kaydedilmişti. Arpa ve

buğday mahsulleri olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.


AVŞAR237: Bu köyde 4 bennak, 5 caba, 1 nim, 2 ekinlü olmak üzere 12 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 pir-i fani kaydedilmişti. Köyden alınan vergi


YALINIZ ÖKÜZ238: Bu köyde 5 ekinlü, 8 bennak, 3 caba olmak üzere 16

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam ve 2 belirsiz kaydedilmişti. Arpa,

buğday, bağ mahsulleri bulunan köyde hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1000 akçe iken malikane 610

akçeydi.

Koramaz nahiyesine bağlı bazı mezraaların hasılları ve malikaneleri şu

şekildedir; Bel Viran mezraasının hasılı 3200 akçe, malikanesi 2657 akçe,

Kemerlice mezraasının hasılı 180 akçe, malikanesi 180 akçe, Kızılca İn

mezraasının hasılı 750 akçe, malikanesi 750 akçe, Kızıl Ağıl mezraasının

hasılı 750 akçe, malikanesi 750 akçe, Boğa mezraasının hasılı 1000 akçe,

malikanesi 1000 akçe, Gürlenesun mezraasının hasılı 1580 akçe, malikanesi

236 TD 136, s. 146b. 237 TD 136, s. 146b. 238 TD 136, s. 149a.

51

1320 akçe, Mığıdıç mezraasının hasılı 600 akçe, malikanesi 480 akçe,

Sülemiş mezraasının hasılı 800 akçe, malikanesi 800 akçe, Ali Köse

mezraasının hasılı 2100 akçe, malikanesi 2040 akçe, Karaca Viran

mezraasının hasılı 760 akçe, malikanesi 700 akçe, Çukur Viran mezraasının

hasılı 2000 akçe, malikanesi 1000 akçe, Gaziler mezraasının hasılı 700

akçe, malikanesi 660 akçe, Kara Kuyu mezraasının hasılı ve malikanesi

2600 akçe, Oyaluca mezraasının hasılı 700 akçe, malikanesi 700 akçe,

Eynel Pınarı ve Kayacık mezraasının hasılı 1800 akçe, malikanesi 1800

akçe, Tavanasun mezraasının hasılı 900 akçe, malikanesi 840 akçe, Gök İn

mezraasının hasılı 1200 akçe, malikanesi 1200 akçe, Ağ İn mezraasının

hasılı 1000 akçe, Ağa Bey mezraasının hasılı 100 akçeydi.

Koramaz nahiyesine bağlı köylerden alınan vergi hasılı toplamı 198616


3. CEBEL-İ ALİ VE CEBEL-İ ERCİYES NAHİYELERİ

Cebel-i Ali nahiyesi adını Kayseri şehrinin güneyinde bulunan Ali

Dağı’ndan almıştır. Cebel-i Erciyes nahiyesi ise adını Erciyes Dağından

almıştır. İncelediğimiz dönemde bu nahiyelerde 13 köy ve 15 mezraa

bulunmaktaydı. Bu yerleşim birimleri;

52

AKÇAKAYA239: Bu köyde 27 nim, 36 caba, 11 ekinlü, 34 bennak, 3 çift,

olmak üzere 112 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 15 nim babasının

yerine, 4 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine kaydedilmişti. 30 adet

zemin bulunan köyde, arpa, buğday, bostan, ceviz üretilen mahsullerden

olup köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi

hasılı 6500 akçe iken malikane 3500 akçeydi. Bugün de aynı isimde bir köy

mevcuttur.

HİSARCIK240: Bu köyde 18 nim, 53 caba, 2 çift, 11 ekinlü, 87 bennak olmak

üzere 170 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 22 adet zemin bulunan köyde arpa,

buğday, bağ, meyve, armut, sebze, bostan ve ceviz mahsulleri

üretilmekteydi. 7 adet değirmen bulunan köyde hayvancılık ve arıcılıkla da


Bugün de aynı ismi taşımakta olup merkez ilçeye bağlı bir belediyedir.

KIRAN ARDI241: Bu köyde 1 bennak ve 2 adet zemin kaydedilmişti. Arpa,

buğday, meyve, bağ üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.

Köyden alınan vergi hasılı 800 akçe iken malikane 630 akçeydi. Bugün de

aynı ismi taşımakta olup merkez ilçeye bağlıdır.

TALAS242: Bu köyde biri gebran mahallesi olmak üzere 6 tane mahalle

bulunmaktaydı. Merkezde 6 nim, 4 caba, 1 çift, 17 bannak, 1 ekinlü olmak

üzere 29 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 5 nim babasının yerine

kaydedilmiş olup 3 adette zemin bulunmaktaydı. Han mahallesi gebran

mahallesi olup, 11 nim, 19 çift, 47 bennak, 4 ekinlü, 39 caba, olmak üzere

120 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 pir-i fani bulunmakta olup, 5 nim, 2

ekinlü babasının yerine kaydolunmuştu. Yiğitbaşı mahallesinde 32 bennak,

239 TD 136, s. 150a. 240 TD 136, s. 150b. 241 TD 136, s. 151b. 242 TD 136, s. 152a.

53

5 çift, 8 nim, 24 caba, 4 ekinlü olmak üzere 73 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Bunlar içinde 4 nim babasının yerine kaydedilmişti. Topçu mahallesinde 37

bennak, 14 caba, 13 çift, 13 ekinlü, 4 nim olmak üzere 71 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 ekinlü, 1 nim, 1 çift babasının yerine kaydedilmişti.

Yeni mahallesinde 19 bennak, 11 caba, 4 çift, 3 nim, 2 ekinlü olmak üzere

39 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 a’ma bulunmakta olup, 2 nim

babasının yerine kaydedilmişti. Oğlanbeği mahallesinde ise 31 bennak, 21

caba, 7 nim, 7 çift, 1 ekinlü olmak üzere 67 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 1 a’ma bulunan köyde 6 nim babasının yerine kaydedilmişti. Keçi köy

mahallesinde ise 44 bennak, 17 caba, 7 çift, 7 nim, 2 ekinlü olmak üzere 77

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 a’ma bulunan köyde 4 nim, 1 ekinlü

babasının yerine kaydedilmişti. 130 adet zemin bulunan köyde üretilen

mahsuller arpa, buğday, bağ, meyve, armut, bostan ve cevizdi. Hayvancılık

ve arıcılığında yapıldığı köyde 3 adet değirmen bulunmaktaydı. Köyden

alınan vergi hasılı 16600 akçe iken malikane 10070 akçeydi. Bugün de aynı

ismi taşımakta olup Kayseri’ye bağlı bir ilçedir.

ZİNCİ DERE243: Bu köyde 7 Müslüman, 61 gebran olmak üzere 68 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlar, 1 nim, 3 bennak, 2 caba, 1 ekinlü

olarak kaydedilmiş olup 4 adet zemin bulunmaktaydı.16 nim, 17 caba, 24

bennak, 3 ekinlü, 1 çift olmak üzere 61 gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Bunlardan 6 nim, 1 çift, 1 ekinlü babasının yerine kaydedilmiş olup 14 adet

zemin bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ, bostan, meyve ve ceviz köyde

üretilen mahsuller olup hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. 3 adet

değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı 4670 akçe iken malikane 3090

akçeydi.

243 TD 136, s. 155a.

54

HACILAR244: Bu köyde 10 nim, 40 bennak, 24 caba,1 ekinlü 4 çift olmak

üzere 79 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 6 nim babasının yerine

kaydedilmiş olup köyde 29 adet zemin bulunmaktaydı. Köyde üretilen

mahsuller, arpa, buğday, bağ, bostan, meyve ve badem olup hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 4922 akçe iken malikane

3200 akçeydi. Bugün de aynı ismi taşımakta olup Kayseri’ye bağlı bir ilçedir.

ÇAY245: Bu köyde 7 nim, 19 bennak, 9 caba olmak üzere 35 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 a’ma bulunmakta olan köyde 5 nim babasının yerine

kaydedilmişti. 3 adet zemin bulunan köyde arıcılık ve hayvancılık da

yapılmaktaydı. Arpa, buğday, bostan, sebze, bağ ve meyve üretilen köyden

alınan vergi hasılı 3000 akçe iken malikane 2680 akçeydi. Bugün bu isimde

bir köy yoktur.

İSTEFANE246: Bu köyde 102 vergi nüfusu bulunmakta olup, bunlardan 2

bennak Müslüman’dır. Bu iki Müslüman’ın da baba adlarının Abdullah olması

sonradan Müslüman oldukları ihtimalini kuvvetlendirmektedir. 40 caba, 40

bennak, 17 nim, 1 çift, 2 ekinlü olmak üzere gebran vergi nüfusu 100’dür.

Bunlardan 5 nim babasının yerine kaydedilmiş olup 6 adet de zemin

bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve meyve üretimi yapılan köyde arıcılık ve

hayvancılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 4300 akçe iken malikane 2250

akçeydi.

TIRAVŞIN247: Bu köyde 16 ekinlü, 10 caba, 6 bennak, 1 çift olmak üzere 33

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretimi yapılan köyde

hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1640


244 TD 136, s. 155b. 245 TD 136, s. 156a. 246 TD 136, s. 156b. 247 TD 136, s. 157a.

55

ENDÜRLÜK248: Bu köyde merkezde 8 bennak, 39 caba, 9 nim olmak üzere

56 gebran vergi nüfusu bulunmaktaydı. 4 bennak ise Müslüman olup baba

adları Abdullah olarak kaydedilmişti. Bu durum sonradan Müslüman olmuş

olma ihtimallerini kuvvetlendirmektedir. Ahmed Beğ mahallesinde 5 bennak,

51 caba, 4 çift, 10 nim, 1 ekinlü olmak üzere 71 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Bunlardan 9 nim babasının yerine kaydolunmuş olup köyde 37 adet zemin

bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ, ceviz, meyve ve sebze üretimi yapılan

köyde 3 adet değirmen bulunmaktaydı. Hayvancılık ve arıcılığın da yapıldığı

köyden alınan vergi hasılı 7200 akçe iken malikane 5710 akçeydi.

GÖRELE249:Bu köyde 5 adet zemin bulunmakta olup arpa, buğday, meyve,

bostan, bağ üretimi yapılmaktaydı. 1 adet değirmen bulunan köyden alınan

vergi hasılı 2600 akçe iken malikane 2430 akçeydi.

SASUN250: Bu köyde 12 ekinlü, 15 caba, 5 bennak olmak üzere 32 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretimi yapılan köyde hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. 2 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı

1600 akçe iken malikane 520 akçeydi.

TOMARZA251: Bu köyde biri gebran mahallesi olmak üzere 7 mahalle

bulunmaktaydı. Karataşan mahallesinde 32 bennak, 12 nim, 8 caba olmak

üzere 52 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 9 nim babasının yerine, 1 nim

kardeşleriyle beraber babalarının yerine kaydolmuştu. Çalış mahallesinde

24 nim, 34 bennak, 21 caba olmak üzere 79 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Ayrıca 13 nim babasının yerine kaydedilmişti. Çartı mahalesinde 16 nim, 12

caba, 12 bennak olmak üzere 40 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 6 nim

babasının yerine kaydedilmişti. Küçük mahallesinde 15 nim, 33 bennak, 17

caba, 1 ekinlü olmak üzere 66 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 4 nim,

248 TD 136, s. 157b. 249 TD 136, s. 158b. 250 TD 136, s. 158b. 251 TD 136, s. 159a.

56

babasının yerine, 2 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine kaydedilmişti.

Kesmir mahallesinde 16 bennak, 5 caba, 6 nim olmak üzere 27 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 2 nim babasının yerine kaydedilmişti.

Kirkar mahallesinde 30 bennak, 9 caba, 8 nim olmak üzere 47 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Bunlardan 3 nim babasının yerine, 1 nim kardeşleriyle

beraber babalarının yerine kaydedilmişti. Bulamasun mahallesinde 22

Müslüman, 35 gebran olmak üzere 57 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

Müslümanlar 18 bennak, 3 caba, 1 çift, gebranlar, 3 nim, 22 bennak, 10 caba

olarak kaydedilmişti. Ayrıca 81 adet zemin bulunmaktaydı. Arpa, buğday,

bostan, sebze üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. 8 adet

değirmen, 2 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi hasılı 30000

akçeydi. Bugün de aynı ismi taşımakta olup Kayseriye bağlı bir ilçedir.

Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes nahiyelerine tabi olan mezraalardan;

Argun mezraasının hasılı ve malikanesi 900 akçe, Vendük mezraasının

hasılı 1000 akçe iken malikanesi 960 akçe, Türbe mezraasının hasılı ve

malikanesi 330 akçe, Arpa Sekisi mezraasının hasılı 500 akçe iken

malikanesi 420 akçe, Münük mezraasının hasılı 216 akçe iken malikanesi

200 akçe, Koca Viran mezraasının hasılı 300 akçe iken malikanesi 264 akçe,

Eşek Özü mezraasının hasılı 1100 akçe iken malikanesi 960 akçe, Yazır

mezraasının hasılı 600 akçe iken malikanesi 570 akçe, Kara Küş

mezraasının hasılı ve malikanesi 700 akçe , Saslu mezraasının hasılı ve

malikanesi 500 akçe, Mesleme mezraasının hasılı 700 akçe iken malikanesi

692 akçe, Kızılca İn mezraasının hasılı ve malikanesi 360 akçe, Sakagun

mezraasının hasılı 820 akçe iken malikanesi 720 akçe, Bulamasun

mezraasının hasılı 300 akçe, Kır Kirlün mezraasının hasılı 600 akçeydi.

Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes nahiyelerine bağlı köylerden alınan vergi

hasılı toplamı 90232 akçeydi. Mezraalardan alınan vergi hasılı toplamı ise

8926 akçeydi.

57

4. KENAR-I IRMAK NAHİYESİ

Kayserinin kuzeybatısında ve Kızılırmak’ın geçtiği yerlerdeki yerleşim

birimlerinin bulunduğu nahiyedir.136 numaralı tahrir defterine göre Kenar-ı

Irmak nahiyesine tabi olan 15 köy ve 39 mezraa bulunmaktaydı.

58

HUMAMELİK252: Bu köyde 9 Müslüman, 129 gebran olmak üzere 138 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlar 5 bennak, 4 caba olarak kaydedilmiş

olup, gebranlar 54 bennak, 35 caba, 21 nim, 19 çift olarak kaydolunmuşlardı.

Bunlardan 11 nim babasının yerine, 1 nin kardeşleriyle beraber babalarının

yerine, 1 nim ortaklarıyla birlikte kaydedilmişti. 1 adet zemin bulunan köyde

arpa, buğday, bağ, meyve, sebze ve ceviz üretilmekte olup hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. 1 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi


İMARET253: Bu köyde 14 nim, 48 bennak, 21 caba, 2 çift olmak üzere 85

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 pir-i fani bulunan köyde 7 nim

babasının yerine kaydedilmişti. 16 adet zemin kaydedilen köyde arpa,

buğday, bostan, bağ, sebze üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi. Bugün bu köy Amarat ismi ile varlığını devam ettirmektedir.

AĞÇA KAL’A254: Bu köy mezraa iken Mam Hacılar cemaatinin yerleşmesi

ile köye dönüşmüştür. Bu köyde 13 ekinlü, 18 bennak, 1 nim, 3 caba olmak

üzere 35 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam bulunmaktaydı.

Arpa ve buğday üretilen köyde hayvancılık da yapılmakta olup köyden alınan

vergi hasılı ve malikane 2000 akçeydi.

KEMERLİ255: Bu köy mezraa iken Kaman cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 1 bennak, 3 caba, 2 ekinlü olmak üzere 6 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. 3 adet zemin bulunan köyde üretilen mahsuller arpa

ve buğdaydı. Hayvancılık da yapılan köyden alınan vergi hasılı 2000 akçe

iken malikane 1320 akçeydi.

252 TD 136, s. 163b. 253 TD 136, s. 164a. 254 TD 136, s. 165a. 255 TD 136, s. 165a.

59

SÜKSÜN256: Bu köy mezraa iken Maracak cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 14 ekinlü, 10 bennak, 3 caba olmak üzere 27 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretimi yapılan köyde hayvancılık ve


670 akçeydi.

ÇUKUR257: Bu köyde biri gebran olmak üzere 4 mahalle bulunmaktaydı.

Merkezde 12 caba, 1 çift, 31 bennak, 8 nim olmak üzere 52 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde 4 nim, babasının yerine, 1 nim

kardeşleriyle beraber babalarının yerine kaydedilmişti. Kilise mahallesinde

11 bennak, 7 caba, 2 çift, 1 ekinlü olmak üzere 21 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Edikli mahallesinde 29 bennak, 5 ekinlü, 8 caba, 8 nim, 1

çift olmak üzere 51 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

köyde1 nim babasının yerine, 1 nim kardeşleriyle birlikte babalarının yerine

kaydedilmişti. Gebran olan Kor mahallesinde 2 ekinlü, 36 bennak, 4 nim, 31

caba, 1 çift olmak üzere 74 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 1 nim

ortaklarıyla birlikte, 1 ekinlü,1 nim babasının yerine kaydedilmişti. Güney

mahallesinde 3 ekinlü, 36 caba, 44 bennak, 9 nim, 2 çift olmak üzere 94

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 3 nim babasının yerine, 1 nim

kardeşleriyle beraber babalarının yerine, 1 nim ortaklarıyla beraber

babalarının yerine kaydedilmişlerdi. 35 adet zemin bulunan köyde arpa,

buğday, bağ, bostan ve meyve üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık

da yapılmaktaydı. 6 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı 25000

akçe iken malikane 18350 akçeydi. Bugün Özvatan ismini taşımakta olup

Kayseri’ye bağlı bir ilçedir.

KOZLUCA258: Bu köy mezraa iken Paşalu cemaatinin yerleşmesi ile köye


nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık

256 TD 136, s. 165b. 257 TD 136, s. 165b. 258 TD 136, s. 167a.

60

da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 3000 akçe iken malikane 1880

akçeydi.

BEYDİL259: Bu köy mezraa iken Süleymanlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 9 ekinlü, 3 caba, 2 bennak, 2 nim olmak üzere 16

vergi nüfusu bulunmaktaydı. 5 adet zemin bulunan köyde arpa, buğday,

bostan, bağ, sebze üretilmekte olup hayvancılıkla da uğraşılmaktaydı. 1 adet

değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı ve malikane 2300 akçeydi.

BAŞ VİRAN260: Bu köy mezraa iken Kaneş cemaatinin yerleşmesi ile köye


nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan, bağ ve bahçe üretimi yapılan

köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı


OBRUK261: Bu köy mezraa iken Hacı Yunus cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 13 ekinlü, 4 bennak, 3 caba olmak üzere 20 vergi

nüfusu bulunmaktaydı . Arpa ve buğday üretimi yapılan köyde hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2400 akçeydi.

EYMÜR262: Bu köy mezraa iken Tagar cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 56 ekinlü, 88 caba, 43 bennak, 2 nim, 11 çift, 1

imam (bennak) olmak üzere 202 vergi nüfusu bulunmaktaydı . Ayrıca 1

müezzin kaydedilmiş olup köyde arpa ve buğday üretilmekteydi. Hayvancılık

ve arıcılık da yapılan köyden alınan vergi hasılı ve malikane 7300 akçeydi.

KAL’A-İ HARSANUR263: Bu köyde 15 nim, 5 ekinlü, 26 caba, 51 bennak, 1

çift olmak üzere 98 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

259 TD 136, s. 167b. 260 TD 136, s. 168a. 261 TD 136, s. 168a. 262 TD 136, s. 168b. 263 TD 136, s. 169b.

61

köyde 6 nim babasının yerine kaydedilmişti. 13 adet zemin bulunmakta olup

arpa, buğday, bağ, bostan, meyve, sebze ve ceviz üretimi yapılmaktaydı.

Hayvancılık ve arıcılık da yapılan köyden alınan vergi hasılı ve malikane

15300 akçeydi.

İNCİRCİK264: Bu köy mezraa iken Yahyaludan Hamurkesen cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüşmüştür. Bu köyde 18 ekinlü, 18 caba, 1 bennak

olmak üzere 37 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday ve bağ üretimi

yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


GÜLLÜCE265: Bu köy mezraa iken Yuvalı Yörüklerinden Molla Vekil

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 17 ekinlü, 20

caba, 4 bennak olmak üzere 41 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday,

piyaz, bağ ve bostan üretimi yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

KUŞTEMÜR266: Bu köy mezraa iken Etlük Fakihlü cemaatinden Göçeri

Hacıluların yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 14 ekinlü, 9

caba, 1 bennak olmak üzere 25 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 pir-i

fani kayıtlı olan köyde 1 adet zemin bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve

bahçe mahsulleri bulunan köyde arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan


Kenar-ı Irmak nahiyesine bağlı bazı mezraaların hasılları ve

malikaneleri şu şekildedir; Boz Kori mezraasının hasılı 500 akçe, malikanesi

264 TD 136, s. 171a. 265 TD 136, s. 171b. 266 TD 136, s. 174b.

62

455 akçe, Yanık Viran mezraasının hasılı 2400 akçe, malikanesi 2400 akçe,

Calib Ağa mezraasının hasılı ve malikanesi 2400 akçe, Öyücek mezraasının

hasılı 2300 akçe, Temaşalık mezraasının hasılı ve malikanesi 1000 akçe,

Ağıl mezraasının hasılı 20 akçe, Eğdir mezraasının hasılı 2500 akçe,

malikanesi 2500 akçe, Kersan Kışlası 1000 akçe, malikanesi 890 akçe, Tağa

mezraasının hasılı ve malikanesi 1500 akçe, Seğdi İni mezraasının hasılı ve

malikanesi 380 akçe, Alaca Mescid mezraasının hasılı 1100 akçe,

malikanesi 960 akçe, Karaca İn mezraasının hasılı 2000 akçe, Karaca Kuyu

mezraasının hasılı 100 akçe, malikanesi 100 akçe, Karaca İn mezraasının

hasılı ve malikanesi 2460 akçe, Yahya Pınarı mezraasının hasılı ve

malikanesi 250 akçe, Uzun Kuyu mezraasının hasılı ve malikanesi 780 akçe,

Yazı Çepni mezraasının hasılı ve malikanesi 290 akçe, Endük Kışla

mezraasının hasılı 1000 akçe, malikane 800 akçe, Su Virmez mezraasının

hasılı ve malikanesi 600 akçe, Karaca İn mezraasının hasılı 480 akçe,


Kenar-ı Irmak nahiyesine bağlı köylerden alınan vergi hasılı toplamı

86220 akçeydi. Mezraalardan alınan vergi hasılı toplamı ise 39115 akçeydi.

5. KARAKAYA NAHİYESİ

Karakaya nahiyesi Kayserinin kuzeydoğusunda Kızılırmak’ın

doğusunda bulunmaktaydı. İncelediğimiz dönemde Karakaya nahiyesine

bağlı 27 köy bulunmaktaydı.

SARAYCIK267: Bu köyde 15 bennak, 9 caba, 4 nim, 1 ekinlü, 1çift olmak

üzere 30 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 3 hidmet-i güherçile

bulunmakta olup, 4 adet zemin kayıtlıydı.

267 TD 136, s. 175a.

63

BEĞDİLİ268: Bu köy mezraa iken Paşalu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 8 ekinlü, 10 caba, 3 bennak olmak üzere 21

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ, bostan ve piyaz üretimi

yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


DERKA269: Bu köyde 3 ekinlü, 3 bennak, 3 caba olmak üzere 9 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Köyde üretilen mahsuller içinde arpa, buğday, bağ ve bostan

bulunmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1100 akçeydi.

TOKUŞ270: Bu köy mezraa iken Sarı Danişmendli cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 nim, 17 bennak, 5 ekinlü,7 caba olmak

üzere 36 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam bulunan köyde, arpa ve

buğday üretilmekteydi. Hayvancılık ve arıcılığın da yapıldığı köyden alınan


KARAKAYA271: Bu köyde 18 caba, 11 ekinlü, 4 nim, 27 bennak, 1 çift olmak

üzere 61 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bunlardan 2 nim, 1 ekinlü babasının

yerine kaydedilmiş olup ayrıca köyde 2 pir-i fani, 1 imam, 1 hatip

bulunmaktaydı. 9 adet zemin bulunan köyde, arpa, buğday, bağ, ceviz ve

meyve üretilmekteydi. Hayvancılık ve arıcılık yapılan köyde 1 adet bezir-

hane bulunmakta olup köyden alınan vergi hasılı ve malikane 4500 akçeydi.

Bugün de aynı isimde bir köy bulunmaktadır.

YÜREĞİR272: Bu köy mezraa iken Paşalu cemaatinin yerleşmesi ile köye


268 TD 136, s. 175a. 269 TD 136, s. 175b. 270 TD 136, s. 175b. 271 TD 136, s. 176a. 272 TD 136, s. 176b.

64

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa, çayır ve

buğday üretilmekteydi. Hayvancılık ve arıcılığında yapıldığı köyden alınan


AYMAZ273: Bu köyde 2 nim, 11 bennak, 7 caba,4 ekinlü, 2 çift olmak üzere

28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa ve

buğday üretilen ürünlerdi. Hayvancılık ve arıcılık yapılan köyden alınan vergi


EYİMLÜ274: Bu köy mezraa iken Paşalu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 ekinlü, 4 bennak, 8 caba olmak üzere 19 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretilen köyde hayvancılık da

yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi nüfusu 1000 akçe iken malikane 480

akçeydi. Bugün Eyim ismini taşıyan köy merkez ilçeye bağlıdır.275

BOYALUCA276: Bu köy mezraa iken Yuvalı Yörüklerinden Molla Vekil



bağ, bostan ve piyaz mahsulleri üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. 1 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı 3000


KIZILCA İN277: Bu köy mezraa iken Etlük Fakihlü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 48 ekinlü, 8 bennak, 25 caba olmak üzere

81 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa, buğday,

273 TD 136, s. 176b. 274 TD 136, s. 177a. 275 İnbaşı, a.g.e., s. 100. 276 TD 136, s. 177b. 277 TD 136, s. 179a.

65

bağ, bostan, piyaz mahsulleri üretilmekteydi. 2 adet değirmen bulunan

köyden alınan vergi hasılı ve malikane 4468 akçeydi.

AKKAYA278: Bu köy mezraa iken Etlük Fakihlü cemaatinden Bayram

Hacılular yerleşmiş ve köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 27 ekinlü, 8 bennak,

18 caba, 1 çift olmak üzere 54 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Keçilü mahallesi

de bu köyde bulunmakta olup 40 ekinlü, 28 bennak, 30 caba vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca bu mahallede 2 imam kaydedilmişti. Arpa, buğday,

bağ ve meyve mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık da

yapılmaktaydı. Vergi hasılı 4500 akçe iken malikane 390 akçeydi.

AĞCA KAYA279: Bu köyde 8 ekinlü, 8 caba, 2 bennak, 1 çift olmak üzere 19

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 hatip bulunan köyde arpa, buğday,

bağ, bostan ve bahçe mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2899 akçeydi.

BEĞDİCİK280: Diğer adı Danakıran olan köy mezraa iken Kılıçlu cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 6 ekinlü, 8 caba, 1 bennak

olmak üzere 15 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve bahçe

mahsulleri üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden


ILI SU281: Bu köy mezraa iken Beğlü cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 3 hane ve 6 adet zemin bulunmakta olup arpa,

buğday mahsulleri üretilmekteydi. Köyden alınan vergi hasılı ve malikane

1000 akçeydi.

278 TD 136, s. 179a. 279 TD 136, s. 178a. 280 TD 136, s. 178a. 281 TD 136, s. 178b.

66

MESCİDLÜ282: Bu köy mezrara iken Seydi Hacılu cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 23 ekinlü, 25 caba, 19 bennak, 3 çift olmak

üzere 70 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1 pir-i fani bulunan köyde arpa,

buğday, bostan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

AYKIR AĞIL283: Diğer adı Canib olan köy mezraa iken Kuru Yenlü

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 3 çift, 10 ekinlü,

11 caba, 2 bennak olmak üzere 26 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de

imam kaydolunmuştu. Celahir cemaatinde bazıları da bu köyde kaydedilmiş

olup 12 caba, 9 ekinlü, 2 bennak olmak üzere 23 vergi nüfusu bulunmakta

olup bir de imam kaydedilmişti. Köyde üretilen mahsuller arpa, buğday,

bostan, piyaz olup hayvancılık da yapılmaktaydı. 3 adet değirmen bulunan


KAL’A284: Bu köy mezraa iken Kirsenlü cemaatinin yerleşmesi ile köye


vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday mahsulleri üretilen köyde

hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve


KÜÇÜK KAVAK285: Bu köy mezraa iken Kirsenlü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 4 ekinlü, 3 caba, olmak üzere 7 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 hane belirsizdir. Arpa, buğday üretilen köyde

hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 1000 akçe iken



67

KATIR AĞIL286: Diğer adı Yalak Ağıl olan köy mezraa iken Kirsenlü


bennak, 7 caba olmak üzere 25 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bir de imam

bulunan köyde arpa, buğday mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve


ise 1600 akçeydi.

KIZIL AĞIL287: Bu köy mezraa iken Çavlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 3 ekinlü, 10 caba, 6 bennak, 1 çift olmak üzere

20 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday mahsulleri üretilen köyde

hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1000

akçeydi.

GEYİKLÜCE288: Bu köy mezraa iken Çakırlu cemaatinin yerleşmesi ile köye


22 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday mahsulleri üretilen köyde


akçeydi.

KESTENİC YOLU289: Bu köy mezraa iken Süksün cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 20 ekinlü, 29 bennak, 29 caba olmak

üzere 78 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam bulunan köyde

arpa, buğday mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. 10 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı ve



68

YASSICA290: Bu köy mezraa iken Çakırlu cemaatinin yerleşmesi ile köye


42 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bir de imam bulunan köyde arpa, buğday

mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan


AĞCA AĞIL291: Bu köy mezraa iken Çakırlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 ekinlü, 1 bennak, 10 caba olmak üzere 18

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 19 hidmet-i güherçile

kaydedilmişti. Arpa, buğday üretilmekte olan köyde hayvancılık da

yapılmakta olup köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1000 akçeydi.

KARYACIK292: Bu köyde 3 ekinlü vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday

mahsulleri üretilen köyde hayvancılık da yapılmakta olup köyden alınan vergi


BAŞBOŞAK293: Bu köy mezraa iken Kara Yenlü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 16 caba, 50 ekinlü, 9 bennak olmak üzere

75 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 5 hidmet-i güherçile

kaydedilmişti. 1 adet zemin bulunan köyde arpa, buğday mahsulleri

üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


Karakaya nahiyesine bağlı köylerden alınan vergi hasılı toplamı 68493

akçeydi.

290 TD 136, s. 182b. 291 TD 136, s. 182b. 292 TD 136, s. 183a. 293 TD 136, s. 183a.

69

6. KARATAŞ NAHİYESİ

Kayserinin güneybatısında bulunan Karataş nahiyesi bugün mevcut

değildir. Bu nahiye bugünkü İnce Su ilçesi ve çevresindeki bölgeyi

kapsamaktaydı. İncelenen dönemde bu nahiyede 23 köy ve 17 mezraa

bulunmaktaydı.

YEMLİHA294: Bu köy mezraa iken Yakalu Baba cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 68 bennak, 29 caba, 39 nim, 13 ekinlü

olmak üzere 149 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde

12 nim ortaklarıyla birlikte kaydedilmişti. Arpa, buğday, bostan mahsulleri

294 TD 136, s. 184b.

70

üretilen köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


YORTAN295: Bu köy mezraa iken İvaz Hacılu cemaatinden Ali Bölüğü’nün

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 20 ekinlü, 43 bennak, 50

caba, 7 çift olmak üzere 120 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 muhassıl

bulunan köyde arpa, buğday ve bostan mahsulleri üretilmekte olup


akçeydi.

YORTAN296: Bu köy mezraa iken İvaz Hacılu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 20 ekinlü, 32 caba, 19 bennak, 1 çift olmak

üzere 72 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa,

buğday mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.

Köyden alınan vergi hasılı 2000 akçe iken malikane 805 akçeydi.

MÜRTEM297: Bu köyde 22 ekinlü, 7 caba, 8 bennak olmak üzere 37 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday mahsulleri üretilmekte olan köyde

hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2230 akçe iken

malikane ise 2576 akçeydi.

KIZIL VİRAN298: Bu köy mezraa iken Hamallar cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 30 bennak, 25 ekinlü, 14 caba olmak

üzere 69 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1adet zemin kayıtlı olan köyde arpa,

buğday, bağ, bostan mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık

da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 5300 akçe iken malikane 3200 akçeydi.

295 TD 136, s. 185a. 296 TD 136, s. 185b. 297 TD 136, s. 186a. 298 TD 136, s. 186b.

71

BORAN299: Bu köy mezraa iken Ali Beğ Hacılu cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 52 ekinlü, 66 bennak, 21 caba, 14 çift

olmak üzere 153 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 muhassıl, 1 imam, 1

müezzin bulunan köyde arpa, buğday, bostan mahsulleri üretilmekte olup



MAMALAR300: Bu köy mezraa iken Saru Kürklü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 2 çift, 27 ekinlü, 6 caba, 12 bennak olmak

üzere 47 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam kaydedilmiş olan

köyde 71 cemaat üyesi vergiden muaf tutulmuştu. Mamalar köyünün bir

bölümüne de Caferlü cemaati yerleşmişti. Burada 39 ekinlü, 36 bennak, 15

caba olmak üzere 90 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca bir de imam

kaydedilmişti. Arpa, buğday, bostan mahsulleri üretilmekte olan köyde



BORAN301: Bu köy mezraa iken Bezircilü cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 25 ekinlü, 19 bennak, 25 caba, 4 çift olmak

üzere 73 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday mahsulleri üretilmekte

olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 4500 akçe iken


DEPESİ DELİK302: Bu köy mezraa iken Arapşah Yörüklerinden Hacı Hüseyin


caba, 1 çift, 11 bennak olmak üzere 56 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa,

buğday mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı.


299 TD 136, s. 187a. 300 TD 136, s. 188a. 301 TD 136, s. 189a. 302 TD 136, s. 189b.

72

GÖKÇE EYMÜR303: Bu köy mezraa iken Sarım Hacılu cemaatinin



arpa, buğday üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.


İNCE SUBAŞI304: Bu köy mezraa iken Caleklü/Haleklü cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 ekinlü, 6 bennak, 7 caba,

2 çift olmak üzere 22 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

köyde arpa, buğday, bostan, soğan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık


akçeydi.

DEVE PINARI305: Bu köyde 9 ekinlü, 7 caba, 1 bennak olmak üzere 17 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretilmekte olan köyde hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1884

akçeydi.

DEPESİ DELİK306: Bu köy mezraa iken Arapşah Yörüklerinden Hacı Hüseyin


caba, 9 bennak, 2 imam (ekinlü) olmak üzere 101 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Arpa, buğday ve bostan mahsulleri üretilmekte olan köyde



YUKARI MERSİN307: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Firuz

Kethüda cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 19

ekinlü, 5 caba, 13 bennak olmak üzere 37 vergi nüfusu bulunmaktaydı.

303 TD 136, s. 190a. 304 TD 136, s. 190a. 305 TD 136, s. 190b. 306 TD 136, s. 190b. 307 TD 136, s. 191a.

73

Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa, buğday ve bostan mahsulleri üretilmekte

olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 3400


HİSAR TEPE308: Bu köy mezraa iken Sülü cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 60 ekinlü, 24 caba, 32 bennak, 1 çift olmak

üzere 117 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa,

ve buğday üretilmekte olup hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan


BORAN309: Bu köy mezraa iken Caliklü/Haleklü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 25 ekinlü, 26 bennak, 35 caba olmak

üzere 86 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 imam bulunan köyde arpa ve

buğday üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden


ÇUKUR KIŞLA310: Bu köy mezraa iken Çöplü Yörüklerinden Karalu

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 44 caba, 39

ekinlü, 37 bennak, 1 çift olmak üzere 121 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca

1 imam ve 1 a’ma bulunan köyde arpa ve buğday üretilmekte olup

hayvancılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 4000 akçe iken malikane 700

akçeydi.

DERECİK311: Bu köy mezraa iken Çöplü Yörüklerinden Karalu cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 ekinlü, 9 bennak, 6 caba

olmak üzere 22 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday ve bağ

mahsullerinin üretildiği köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan


308 TD 136, s. 191b. 309 TD 136, s. 192a. 310 TD 136, s. 192b. 311 TD 136, s. 193b.

74

PUSAK/ BOŞAK312: Bu köy mezraa iken Malya Yörüklerinden Evlad-ı Mukbil


bennak, 1 caba, olmak üzere 21 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1 imam

bulunan köyde 1 adet de zemin kaydedilmişti. Arpa, buğday üretilmekte olan

köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve


KUYUCAK313: Bu köy mezraa iken Karataş Yörüklerinden Ali Hacılu

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 20 caba, 19

ekinlü, 13 bennak olmak üzere 52 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1

imam bulunan köyde arpa ve buğday üretilmekte olup hayvancılık da

yapılmaktaydı. Vergi hasılı 2000 akçeydi.

VİRANŞEHİR314: Bu köy mezraa iken Sülü ve Celahir Yörüklerinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 35 ekinlü, 35 caba, 9

bennak olmak üzere 79 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

köyde arpa, buğday, bostan, bağ mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık da


akçeydi.

KEKÇEK315: Bu köy mezraa iken Yahyalu Yörüklerinden Halaçlu cemaatinin


bennak, 1 çift olmak üzere 29 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 pir-i fani

bulunan köyde arpa, buğday ve bağ mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık


akçeydi.


75

SARU ÖMERLİ316: Bu köyü Yarumca halkı haricden ziraat etmekteydiler. 13

adet zemin bulunmakta olan köyde arpa, buğday ve bostan mahsulleri

üretilmekteydi. Köyden alınan vergi hasılı 4910 akçe iken malikane 4128

akçeydi.

Karataş nahiyesine bağlı mezraalardan; Göl mezraasının hasılı ve

malikanesi 3300 akçe, Kuyucak mezraasının hasılı 771 akçe, malikanesi 771

akçe, Celiş mezraasının hasılı 1070 akçe, malikanesi 1070 akçe, Saru Köy

mezraasının hasılı 600 akçe, malikanesi 600 akçe, Ökçe Ağıl mezraasının

hasılı 600 akçe, malikanesi 600 akçe, Yağdı mezraasının hasılı 729 akçe,

malikanesi 729 akçe, Kara Kilise mezraasının hasılı 360 akçe, malikanesi

360 akçe, Bey Oğlan mezraasının hasılı 500 akçe, malikanesi 480 akçe,

Kızıl İn mezraasının hasılı 600 akçe, malikanesi 600 akçe, Kaldırım? Han

mezraasının hasılı 100 akçe, malikanesi 96 akçe, Kızancık mezraasının

hasılı 500 akçe, malikanesi 240 akçe, İki Yol Arası mezraasının hasılı 200

akçe, malikanesi 180 akçe, Katmerci mezraasının hasılı 2000 akçe,

malikanesi 2000 akçe, Çorak mezraasının hasılı 1500 akçe, Avşar

mezraasının hasılı 1050 akçe, malikanesi 1000 akçe, Eyüblü ve Bademlü

mezraasının hasılı 618 akçe, malikanesi 588 akçe, Sarılık mezraasının hasılı

125 akçe, malikanesi 125 akçeydi.

Karataş nahiyesine bağlı bulunan köylerden alınan vergi hasılı toplamı

90220 akçeydi. Mezraalardan alınan vergi hasılı ise 14623 akçeydi.

316 TD 136, s. 195a.

76

7. MALYA NAHİYESİ

Malya nahiyesi Erciyes Dağı’nın güneyinde olup bugünkü Tomarza

ilçesi ve çevresindeki yerleşim birimlerini kapsamaktaydı. XVI. yüzyılın

sonunda Malya nahiyesinde 11 köy 11 mezraa bulunmaktaydı. Nahiyeye

bağlı olan köyler;

AĞ İN317: Bu köy mezraa iken Dıraçlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 27 ekinlü, 4 çift, 10 caba, 13 bennak olmak

üzere 54 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1 adet zemin bulunmakta olan köyde

arpa, buğday, bağ ve bostan mahsulleri üretilmekteydi. Köyden alınan vergi


317 TD 136, s. 198b.

77

OYUM AĞAÇ318: Bu köy mezraa iken Dıraçlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 caba, 8 ekinlü, 2 bennak olmak üzere 17 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa, buğday, bağ ve

bostan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden


KARAKAYA319: Bu köy mezraa iken Dıraçlu cemaatinin yerleşmesi ile köye


22 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde arpa, buğday,

bağ ve bostan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık da yapılmaktaydı.

Vergi hasılı 800 akçe iken malikane 480 akçeydi.

KIZIL VİRAN320: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Teberrük Hacılu



bağ, bahçe ve bostan mahsullerinin üretildiği köyde hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. 3 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı ve


HACI BOZCA321: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Teberrük Hacılu


caba, 1 bennak olmak üzere 19 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 a’ma

bulunan köyde arpa, buğday, bağ, bostan ve bahçe mahsulleri üretilmekte

olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.1 adet değirmen bulunan

köyden alınan vergi hasılı ve malikane 2500 akçeydi.

SARU DANİŞMENDLÜ322: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden

Teberrük Hacılu cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde

318 TD 136, s. 198b. 319 TD 136, s. 198b. 320 TD 136, s. 199a. 321 TD 136, s. 199a. 322 TD 136, s. 199b.

78

20 ekinlü, 6 caba, 2 bennak olmak üzere 28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 2

adet zemin bulunan köyde arpa, buğday, bostan, bağ ve bahçe mahsulleri

üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


SARI AĞIL323: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Teberrük Hacılu

cemaatinin yerleşmesiyle köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 16 ekinlü, 4

bennak, 1 caba olmak üzere 21 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday,

bostan, bağ ve bahçe mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1500 akçeydi.

KURUCA324: Bu köy Ak Kürtler Kışlası ile ma’ruftur. Topaçlı cemaatinin


bennak, 1 çift olmak üzere 99 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1

a’ma bulunan köyde arpa, buğday üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

AĞ İN325: Bu köy Karaöyük, Bağluca, Kemer ve diğer Ağ in mezraası olarak

bilinmekteydi. Karasu Yörüklerinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu

köyde 30 bennak, 32 ekinlü, 31 caba, 1 çift, 1 imam (ekinlü) olmak üzere 95

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan, sebze, bağ mahsulleri

üretilmekte olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Değirmen de bulunan


DİKİLİTAŞ326: Bu köy mezraa iken Kamberlü cemaatinin yerleşmesi ile köye


nüfusu bulunmaktaydı. Arpa ve buğday üretilmekte olan köyde hayvancılık


79

ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1831

akçeydi.

AKYAR327 : Bu köy mezraa iken Virancıklu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 3 ekinlü, 3 caba, 1 bennak olmak üzere 7 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretilmekte olan köyde hayvancılık ve



Malya Nahiyesine bağlı mezraalardan; Bulacak mezraasının hasılı 400

akçe, malikanesi 400 akçe, Yer Köy mezraasının hasılı 1500 akçe,

malikanesi 1440 akçe, Kayır Digin mezraasının hasılı 300 akçe, malikanesi

300 akçe, Toprak Ağıl mezraasının hasılı 580 akçe, Avşar mezraasının hasılı

200 akçe, Toprak Kuyu mezraasının hasılı 1100 akçe, Endük Kışla

mezraasının hasılı divani ve malikanesi 1000 akçe, Acı Kuyu mezraasının

hasılı 300 akçe, malikanesi 290 akçe, Hacı Bedre mezraasının hasılı 840

akçe, malikanesi 840 akçe, Gesi Dere ve Derecik mezraasının hasılı 750

akçe, malikanesi 660 akçe, Zaviyecik mezraasının hasılı divani ve malikanesi

1292 akçeydi.

Malya nahiyesine bağlı bulunan köylerden alınan vergi hasılı toplamı


327 TD 136, s. 201b.

80

8. İSLAMLU NAHİYESİ

XVI. yüzyılın başında Kenar-ı Irmak nahiyesi hudutlarında yer alan

İslamlu Yörükleri yüzyılın sonunda karşımıza nahiye olarak çıkmaktadır. Bu

nahiyede 23 köy 35 mezraa bulunmaktaydı. İslamlu nahiyesine bağlı köyler;

SUR-İ KÜÇÜK328: Bu köy mezraa iken Beylüği cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 50 ekinlü, 10 çift, 24 caba, 11 bennak


arpa, buğday, bağ ve bostan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve


2844 akçeydi.

328 TD 136, s. 204b.

81

KARA KİLİSE329: Bu köy mezraa iken Kızıl Hasanlu cemaati ve Gürcülü

cemaatinden bazılarının yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 35

ekinlü, 10 caba, 17 bennak, 1 çift olmak üzere 63 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 müezzin, 1 imam ve 1 hatip bulunan köyde arpa,

buğday, bostan, bağ mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. 1 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı 3048


EMİR-İ DAD330: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Evlad-ı Şeref


caba, 5 çift, 5 bennak, 1 imam (ekinlü) olmak üzere 35 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan, piyaz mahsulleri üretimi yapılan köyde

değirmen ve bezir-hane de bulunmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2000


AHMED HİSARI331: Bu köy mezraa iken Şeyhal cemaatinin yerleşmesi ile


29 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ, bostan ve meyve

mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.

Değirmen de bulunan köyden alınan vergi hasılı ve malikane 4087 akçeydi.

VENK332: Bu köy mezraa iken Şabanlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 2 bennak, 4 caba, 1 çift, 13 ekinlü olmak üzere

20 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve meyve mahsulleri

üretilmekte olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


329 TD 136, s. 205a. 330 TD 136, s. 205b. 331 TD 136, s. 206a. 332 TD 136, s. 206a.

82

KESTENİÇ333: Bu köy mezraa iken Avcı cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 13 ekinlü, 6 caba, 1 çift olmak üzere 20 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, sebze, bağ ve meyve mahsulleri

üretilmekte olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. 1 adet değirmen

bulunan köyden alınan vergi hasılı ve malikane 1600 akçeydi.

KALKANCI334: Bu köy mezraa iken İnal Hacılu cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 26 ekinlü, 15 caba, 5 bennak olmak üzere

46 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve bostan mahsulleri

üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden


ARABKİR335: Bu köyde 3 ekinlü, 1 caba, 3 bennak olmak üzere 7 vergi

nüfusu bulunmaktaydı.Tahıl üretimi yapılan köyde hayvancılık da yapılmakta

olup alınan vergi hasılı ve malikane 1200 akçeydi.

AĞ İN336: Bu köy mezraa iken Demür Hanlu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. Bu köyde 38 ekinlü, 5 bennak, 12 caba, 1 imam (ekinlü) olmak

üzere 56 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve meyve

mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.


SUR-İ BUZURK337: Bu köy mezraa iken Ali cemaatinin yerleşmesi ile köye


vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ ve bahçe mahsulleri

üretilmekte olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden


333 TD 136, s. 206b. 334 TD 136, s. 206b. 335 TD 136, s. 207a. 336 TD 136, s. 207a. 337 TD 136, s. 207b.

83

ÖZİ338: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Ömerlü cemaatinin


bennak, 1 çift olmak üzere 47 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 7 hidmet-i

güherçile kaydolunmuş olan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılıkla

da uğraşılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 4000 akçe iken malikane

1403 akçeydi.

AĞ İN339: Diğer adı İlice olan köy mezraa iken Hacı Bayram cemaatinin


bennak olmak üzere 61 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 2 a’ma bulunan

köyde arpa, buğday, bostan mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. 2 adet bezir-hane bulunan köyden alınan vergi


AĞCA ASMA340: Bu köy mezraa iken Taşan cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 10 bennak, 24 ekinlü, 10 caba olmak üzere 44

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde tahıl üretimi

yapılmakta olup hayvancılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı


GÖKÇE ASMA341: Bu köy mezraa iken Yahyalu Yörüklerinden Çevril


bennak, 14 caba olmak üzere 47 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam

bulunan köyde arpa, buğday ve bostan mahsulleri üretilmekte olup




84

KATMAK342 : Bu köy mezraa iken Emmiler cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 24 ekinlü, 7 bennak, 9 caba olmak üzere 40

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bir de imam bulunan köyde arpa, buğday, bağ

ve meyve mahsulleri üretilmekte olup hayvancılık ve arıcılık da

yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı ve malikane 3000 akçeydi.

İĞDECİK343: Bu köy mezraa iken Yahyaludan Hacılar cemaatinin yerleşmesi

ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 13 caba, 5 bennak, 16 ekinlü, 1 imam

(ekinlü) olmak üzere 35 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bağ

mahsulleri üretilmekte olan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden


GÜLLÜCE344: Bu köy mezraa iken İslamlu Yörüklerinden Toklu cemaatinin


bennak olmak üzere 34 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 tımar eri

kaydedilmiş olan köyde tahıl üretimi yapılmaktaydı. Hayvancılık da yapılan


ÇOK VİRAN345: Bu köy mezraa iken Dadağı cemaatinin yerleşmesi ile köye


vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde tahıl üretimi

yapılmaktaydı. Hayvancılık da yapılan köyden alınan vergi hasılı 5000 akçe

iken malikane 2400 akçeydi.

KEMER/ KAMER346: Bu köy mezraa iken Dadağı cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 1 caba, 2 bennak, 10 ekinlü, 1 imam

(ekinlü) olmak üzere 24 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday ve bağ

342 TD 136, s. 209b. 343 TD 136, s. 210a. 344 TD 136, s. 210a. 345 TD 136, s. 210b. 346 TD 136, s. 211a.

85

üretimi yapılan köyde hayvancılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


KAVACIK347: Bu köy mezraa iken Kisünlü cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Bu köyde 4 ekinlü vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl

üretimi yapılmakta olan köyde hayvancılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyden

alınan vergi hasılı ve malikane 1650 akçeydi.

ÇÖRTE348: Bu köyde 4 nim, 11 caba, 14 bennak, 27 ekinlü olmak üzere 56

vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam kaydolunmuş olan köyde arpa,

buğday, bağ, bostan, sebze mahsulleri üretilmekte olup arıcılık ve

hayvancılık da yapılmaktaydı. 3 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi

hasılı 2850 akçe iken malikane1280 akçeydi.

BADEMCE349: Bu köy mezraa iken Boyalu cemaatinden bazılarının



tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı.


ACIGÖL350: Bu köy mezraa iken Yahyalu Yörüklerinden Taşan cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 3 bennak, 16 caba, 18

ekinlü, olmak üzere 37 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam, 1 a’ma

bulunan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

347 TD 136, s. 211a. 348 TD 136, s. 211b. 349 TD 136, s. 212a. 350 TD 136, s. 212a.

86

SARU OĞLAN351: Bu köy mezraa iken Taşan cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüşmüştür. 1 imam, 19 mücerred kaydolunmuş olan köyde 28 hane

bulunmaktaydı. Köyde hayvancılık yapılmakta olup alınan vergi hasılı 800

akçeydi.

İslamlu nahiyesine bağlı mezraalardan; Gökçek mezraasının hasılı

1000 akçe, malikanesi 960 akçe,Uzun Ağıl mezraasının hasılı 1000 akçe,

malikanesi 960 akçe, Çakır kuyusu mezraasının hasılı 500 akçe, malikanesi

480 akçe, Boncuk İsa mezraasının hasılı 1000 akçe, Saslu mezraasının

hasılı 530 akçe, Özeki mezraasının hasılı 630 akçe, Pınar Başı mezraasının

hasılı 250 akçe, malikanesi 310 akçe, Söklen mezraasının hasılı 120 akçe,

malikanesi 120 akçe, Şar Aslan mezraasının hasılı 300 akçe, malikanesi

300, Dönbek/ Döynük mezraasının hasılı 552 akçe, malikanesi 552 akçe,

Mescidlü ve Kara Kilise mezraasının hasılı 1500 akçe, malikanesi 1440

Akçe, Döger mezraasının hasılı 1913 akçe, malikanesi 1913 akçe, Keçibaşı

mezraasının hasılı 700 akçe, malikanesi 600 akçe, Köse mezraasının hasılı

100 akçe, malikanesi 1000 akçe, Adranos Hasılı-ı Divani ve malikanesi 890

akçe, Püsünlüce mezraasının hasılı 999 akçe, malikanesi 960 akçe, Şar İn

mezraasının hasılı 700 akçe, malikanesi 660 akçe, Karabatalık? mezraasının

hasılı ve malikanesi 700 akçe, Kal’a-i Avşar mezraasının hasılı 500 akçe,

malikanesi 480 akçe, Bademlü mezraasının hasılı 400 akçe, malikanesi 400

akçe, Kayalu mezraasının hasılı 264 akçe, malikanesi 264 akçe, Eğri İn

mezraasının hasılı 390 akçe, malikanesi 300 akçe, Eğri İn mezraasının hasılı

200 akçe, malikanesi 200 akçe, Ağca İn mezraasının hasılı 500 akçe,

malikanesi 500 akçe, Karakuyu mezraasının hasılı ve malikanesi 3600 akçe,

Üç İn mezraasının hasılı divani ve malikanesi 800 akçe, Apa Kuyu

mezraasının hasılı ve malikanesi 1100 akçe, Ramazancık mezraasının hasılı

ve malikanesi 800 akçe, Çavuşluca Viran mezraasının hasılı 975 akçe,

malikanesi 900 akçe, Poyralı mezraasının hasılı 400 akçe, malikanesi 400

351 TD 136, s. 212b.

87

akçe, Akça Ağıl mezraasının hasılı 300 akçe, malikanesi 300 akçe, Kor İn

mezraasının hasılı 1400 akçe, Molu mezraasının hasılı 2000 akçe,

malikanesi 1800 akçe, Avşar Viranı mezraasının hasılı 2100 akçe,

malikanesi 1848 akçeydi.

İslamlu nahiyesine bağlı köylerden alınan vergi hasılı toplamı 71395


9.GÖSTERE NAHİYESİ

Bu nahiye bugünkü Tomarza ilçesi ve çevresinde bulunan yerleşim

birimlerinin bulunduğu bölgedeydi. Göstere nahiyesine bağlı 33 köy 20

mezraa bulunmaktaydı. Bu nahiyeye tabi olan köyler;

VARTAN352: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Vartan cemaatinin


olmak üzere 21 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan köyde



352 TD 136, s. 217a.

88

BEĞDİL / BİLDİK353: Bu köy mezraa iken Kaman cemaatinden bazılarının


bennak olmak üzere 43 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.

1 adet değirmen bulunan köyden alınan vergi hasılı 1200 akçe iken malikane

450 akçeydi.

SÜMENGEN354: Bu köy mezraa iken Şeyh Viranlu cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 37 ekinlü, 17 caba, 16 bennak olmak

üzere 70 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılmakta olan köyde


akçeydi.

YUANİ355: Bu köy mezraa iken Şeyh Viranlu cemaatinin yerleşmesi ile köye


vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan köyde hayvancılık ve


1700 akçeydi.

MESMEK356: Bu köy mezraa iken Süleymanlu cemaatinin yerleşmesi ile


24 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılmakta olan köyde



ORTA VİRAN357: Diğer adı Bektaşlu olan köy mezraa iken Şeyh Barak

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 9 ekinlü, 4 caba,

3 bennak olmak üzere 16 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 hidmet-i

353 TD 136, s. 217a. 354 TD 136, s. 217b. 355 TD 136, s. 218a. 356 TD 136, s. 218b. 357 TD 136, s. 218b.

89

güherçile kaydolunmuş olan köyde 2 adet zemin bulunmaktaydı. Tahıl

üretimi yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan


KAPAKLU358: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Hüseyinlü


bennak, 2 caba olmak üzere 24 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Bu köyde tahıl

üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Alınan


KOÇLU359: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Hüseyinlü cemaatinin



tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı.


KURD VİRAN360: Bu köy mezraa iken Kaman cemaatinden bazılarının

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 18 Müslüman, 10 gebran

vergi nüfusu olmak üzere 28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Müslümanlar 5

ekinlü, 8 caba, 4 bennak, 1 çift olarak kaydedilmiş olup gebranlar 3 ekinlü, 5

bennak, 2 caba vergi nüfusu olarak kaydedilmişti. Tahıl üretimi yapılan köyde



...........................361: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Sincilü

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 8 bennak, 14

ekinlü, 5 çift, 1 caba olmak üzere 28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1

imam, 1 pir-i fani bulunan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve

arıcılıkla da uğraşılmaktadır. Köyden alınan vergi hasılı 2000 akçe iken


358 TD 136, s. 219a. 359 TD 136, s. 219a. 360 TD 136, s. 219b. 361 Bu köyün adı okunamadı. TD 136, s. 220a.

90

KIRAÇ VİRAN362: Bu köy mezraa iken Kamerlü cemaatinin yerleşmesi ile


36 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday ve bağ mahsulleri üretilmekte

olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


KIZILCA İN363: Bu köy mezraa iken Dulkadirlü Yörüklerinden Gündüz

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 12 hane

bulunmakta olup öşürlerini sahib-i arza, rüsumlarını ise kendi sipahilerine

eda etmekteydiler.Tahıl üretiminin yanı sıra köyde arıcılık da yapılmaktaydı.

Alınan vergi hasılı 360 akçe iken malikane 255 akçeydi.

ESKİ BARSANA364: Bu köy mezraa iken Kafirler diğer adıyla Hızır Hacılu

cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüşmüştür. Bu köyde 25 bennak, 16 caba,


hayvancılık ve arıcılık yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1500

akçeydi.

DIRAZ ALA365: Bu köyde 30 bennak, 29 caba, 17 nim olmak üzere 76 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam ve hatip bulunan köyde tahıl üretimi

yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. 1 adet değirmen

bulunan köyden alınan vergi hasılı 9064 akçeydi.

ÇERÇİ366: Bu köyde 7 nim, 14 caba, 7 bennak, 1 çift, 1 ekinlü olmak üzere

30 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretiminin yanı sıra köyde hayvancılık

da yapılmakta olup alınan vergi hasılı 500 akçeydi.

362 TD 136, s. 220a. 363 TD 136, s. 220b. 364 TD 136, s. 221a. 365 TD 136, s. 221a. 366 TD 136, s. 221b.

91

SAKALTUTAN367: Bu köy mezraa iken Şarklu ve Budaklu cemaatinin

yerleşmesi ile köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 9 ekinlü, 6 caba, 10 bennak,

3 çift olmak üzere 28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan

köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Vergi hasılı 1500 akçe iken


KELGİN368: Bu köy mezraa iken Kuyucaklu cemaatinin yerleşmesi ile köye


nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılmakta olan köyde hayvancılık ve



ÇÖREĞİN369: Bu köy mezraa iken Sarı Mehmedlü cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 9 ekinlü, 7 bennak, 2 çift, 2 caba olmak

üzere 20 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan köyde



ŞİLMEZE370: Bu köy mezraa iken Saru Mehmedlü cemaatinin yerleşmesi ile


27 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday, bostan mahsulleri üretilmekte

olan köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi


CİSR371: Bu köyde 14 ekinlü, 8 bennak, 1 caba olmak üzere 23 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup



367 TD 136, s. 222a. 368 TD 136, s. 222a. 369 TD 136, s. 222b. 370 TD 136, s. 222b. 371 TD 136, s. 223a.

92

GÜZGÜDEN372: Bu köy mezraa iken Paşa Beğ evladından Sarı Fakih


caba, 7 bennak, 1 çift olmak üzere 44 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1

muhassıl kaydedilmiş olan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve

arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2500 akçe iken


BOLKACI373: Bu köyde 3 bennak, 5 caba, 4 ekinlü olmak üzere 12 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretimi yapılan köyde hayvancılık ve

arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 2500 akçe iken


DÖLEK374: Bu köy mezraa iken Evlad-ı Beyan cemaatinin yerleşmesi ile


38 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan köyde tahıl üretimi

yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılıkla da uğraşılmaktaydı. Köyden alınan


SOKAN375: Bu köy mezraa iken Sarı Fakihlü’den Şah Melik cemaati

yerleşmiş olup köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 16 ekinlü, 6 bennak, 6 caba

olmak üzere 28 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday üretilmekte olan

köyde hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı


372 TD 136, s. 223b. 373 TD 136, s. 223b. 374 TD 136, s. 224a. 375 TD 136, s. 224b.

93

SOKAN376: Bu köy mezraa iken Evlad-ı Şah Melik cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 7 nim, 5 bennak, 5 caba, 1 çift, 1 ekinlü, 1

imam (nim) olmak üzere 20 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Tahıl üretimi

yapılan köyde hayvancılık da yapılmakta olup köyden alınan vergi hasılı


ÇÖTE377: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Baynağa cemaatinin


caba olmak üzere 59 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunan

köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı.


AŞUKARNUP378: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Firuz Kethüda


bennak, 21 caba, 1 imam (ekinlü) olmak üzere 60 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan köyde hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

BÖKE379: Bu köy mezraa iken Göstere Yörüklerinden Emir Kethüda


caba, 18 bennak, 2 çift olmak üzere 62 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1 adet

zemin bulunmakta olan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve


2000 akçeydi.

SÜKSE380: Bu köy Göstere Yörüklerinden Vartan cemaatinin yerleşmesi ile

köye dönüştürülmüştür. Bu köyde 15 caba, 4 bennak, 13 ekinlü, 1 çift olmak

376 TD 136, s. 224b. 377 TD 136, s. 225a. 378 TD 136, s. 225b. 379 TD 136, s. 225b. 380 TD 136, s. 226b.

94

üzere 33 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam bulunmakta olan köyde

tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da yapılmaktaydı. Vergi


GERMÜR381: Bu köy Göstere Yörüklerinden Emir Kethüda cemaatinin


caba, 1 çift olmak üzere 32 vergi nüfusu bulunmaktaydı. 1 adet zemin

bulunan köyde tahıl üretimi yapılmaktaydı. Hayvancılık ve arıcılık da yapılan

köyden alınan vergi hasılı 1200 akçeydi.

MARDİN382: Bu köyde 5 ekinlü, 4 bennak, 1 caba olmak üzere 10 vergi

nüfusu bulunmaktaydı. Arpa, buğday mahsulleri üretilen köyde hayvancılık

ve arıcılık da yapılmaktaydı. Köyden alınan vergi hasılı 1200 akçe iken


KEPRİN 383: Bu köy Hacı Paşalu cemaatinin yerleşmesi ile köye

dönüştürülmüştür. Köyde 40 bennak, 6 caba olmak üzere 46 vergi nüfusu

bulunmaktaydı. Tahıl üretimi yapılan köyde arıcılık ve hayvancılık da


akçeydi.

YUKARI MERATİB384: Bu köy Göstere Yörüklerinden Firuz Kethüda


bennak, 5 caba olmak üzere 37 vergi nüfusu bulunmaktaydı. Ayrıca 1 imam

bulunan köyde tahıl üretimi yapılmakta olup hayvancılık ve arıcılık da


akçeydi.

381 TD 136, s. 226b. 382 TD 136, s. 227a. 383 TD 136, s. 227a. 384 TD 136, s. 229a.

95

Göstere nahiyesine tabi olan mezraalardan; Bedi mezraasının hasılı

100 akçe, Ber elli mezraasının hasılı 155 akçe, Elin Pınarı mezraasının hasılı

3000 akçe, Bayram mezraasının hasılı 400 akçe, Beş Ağıl mezraasının hasılı

400 akçe, Mürşidlüce mezraasının hasılı 400 akçe, Kuru İn mezraasının

hasılı 600 akçe, Ahicik mezraasının hasılı 460 akçe, Karakaya mezraasının

hasılı 900 akçe, Endürlük mezraasının hasılı 500 akçe, Dekak mezraasının

hasılı 900 akçe, El Viran mezraasının hasılı 400 akçe, Tutarun mezraasının

hasılı 500 akçe, Haris mezraasının hasılı 1000 akçe, Kelgin mezraasının

hasılı 660 akçe, Çölmekçi mezraasının hasılı 200 akçe, Kulağı Kışlası

mezraasının hasılı 1500 akçe, Çoban Salar mezraasının hasılı 400 akçe,

Taş Ağıl mezraasının hasılı 1560 akçe, Pınar Raş mezraasının hasılı 370

akçeydi.

Göstere nahiyesine tabi olan köylerden alınan vergi hasılı toplamı


96

C. 136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE KAYSERİ KAZASINDA YÖRÜK TÜRKMEN CEMAATLERİ

Anadolu’da yaylak-kışlak mahalleri arasında devamlı bir hareket içinde

olup at, koyun, keçi ve deve gibi sürülere sahip bulunan Türkmen aşiretlerine

“Yörük” adı verilmektedir.385 Bu aşiretler yaylakta hayvanlarını otlatmakta,

kışlakta ise bulundukları yerde küçük çaplı da olsa ziraat yapmaktaydılar.

Göçebelik ile yerleşik hayat arasında bir yere sahip bulunduklarından “konar-

göçer” tabiri kullanılmaktaydı.386

1584 yılında Kayseri’de bulunan Yörük Türkmen cemaatleri;

Bağlı Olduğu Nahiye

Cemaatin Adı Yerleştiği Yer Hane Hasıl

Sahra Evlad-ı Yahyalu Öyük 56 3000 Sahra Hızır Hacılu Alacalar 48 3000 Sahra Koyunlu Saraycık 145 4770 Sahra Kutlu

Yörüklerinden Karalı

Belviran 35 3000

Koramaz Ardıç Elmaluca 9 1600 Koramaz Beşikli Kuruköprü 67 5000 Koramaz Evlad-ı Yamaç Yuani 34 1500 Koramaz Zakirlü Kurlasun 79 4500 Koramaz Ardıç Bozatlu 30 5000 Kenar-ı Irmak Kaman Kemerli 6 2000 Kenar-ı Irmak Mam Hacılar Ağca Kal’a 36 2000

385 Feridun Emecen, XVI. Asırada Manisa Kazası, Ankara 1989,s. 127. 386 Cengiz Orhonlu, Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskanı , İstanbul 1987, s. 12.

97

Kenar-ı Irmak Maracak Süksün 27 1200 Kenar-ı Irmak Tagar Eymür 203 7300 Kenar-ı Irmak Hamurkesen İncircik 37 3100 Kenar-ı Irmak Paşalu Kozluca 30 3000 Kenar-ı Irmak Süleymanlu Beydil 16 2300 Kenar-ı Irmak Kaneş Baş Viran 31 3000 Kenar-ı Irmak Hacı Yunus Obruk 20 2400 Kenar-ı Irmak Yuvalı

Yörüklerinden Molla Vekil?

Güllüce 41 4000

Kenar-ı Irmak Göçeri Hacılu Kuştemur 26 1000 Karakaya Paşalu Beğdili 21 5200 Karakaya Sarı

Danişmendli Tokuş 38 2000

Karakaya Paşalu Yüreğir 31 4000 Karakaya Paşalu Eyimlü 19 1000 Karakaya Molla Vekil? Boyaluca 66 3000 Karakaya Kılıçlu Beğdicik 17 1300 Karakaya Seydi Hacılu Mescidlü 71 1500 Karakaya Etlük Fakihlü Kızılca İn 82 4468 Karakaya Beğlü Ilı Su 3 1000 Karakaya Bayram Hacılu Akkaya 189 4500 Karakaya Kuru Yenlü Aykır Ağıl 54 4000 Karakaya Kirsenlü Kal’a 20 1586 Karakaya Kirsenlü Küçük Kavak 8 1000 Karakaya Kirsenlü Katır Ağıl 27 2500 Karakaya Çavlu Kızıl Ağıl 20 1000 Karakaya Çakırlu Geyiklüce 22 2500 Karakaya Süksün Kestenic 79 6400 Karakaya Çakırlu Yassıca 43 2500 Karakaya Çakırlu Ağca Ağıl 38 1000 Karakaya Kuru Yenlü Başboşak 81 10000 Karataş Yakalu Baba Yemliha 150 6000 Karataş Ali Bölüğü Yortan 122 3000 Karataş İvaz Hacılu Yortan 74 2000 Karataş Mürtem 37 2230 Karataş Hamallar Kızıl Viran 69 5300 Karataş Ali Beğ Hacılu Boran 157 4000 Karataş Sarı Kürklü Mamalar 210 10100 Karataş Bezircilü Boran 73 4500 Karataş Arapşah Depesi Delik 56 3000 Karataş Caleklü/Haleklü İnce Subaşı 23 2000 Karataş Sarım Hacılu Gökçe Eymür 21 1000 Karataş Hacı Hüseyin Depesi Delik 101 5000 Karataş Firuz Kethüda Yukarı Mersin 46 3400 Karataş Sülü Hisar Tepe 118 8000 Karataş Caliklüğ/Haleklü Boran 88 6000 Karataş Karalu Çukur Kışla 123 4000 Karataş Karalu Derecik 22 1000 Karataş Evlad-ı Mukbil Boşak 23 2200 Karataş Ali Hacılu Kuyucak 53 2000 Karataş Sülü ve Celahir Viranşehir 80 6850 Karataş Halaçlu Kekcek 30 1500 Malya Dıraçlu Ağ İn 54 4000

98

Malya Dıraçlu Oyum Ağaç 18 800 Malya Dıraçlu Karakaya 23 800 Malya Teberrük Hacılu Kızılviran 22 3000 Malya Teberrük Hacılu Hacı Bozca 20 2500 Malya Teberrük Hacılu Sarı

Danişmendlü 28 2500

Malya Teberrük Hacılu Sarı Ağıl 21 1500 Malya Topaçlı Kuruca 101 8000 Malya Karasu

Yörükleri Ağ İn 96 9500

Malya Kamberlü Dikilitaş 9 1831 Malya Virancıklu Akyar 7 2200 İslamlu Beylüği Sur-i Küçük 96 6000 İslamlu Kızıl Hasanlu Kara Kilise 65 3048 İslamlu Evlad-ı Şeref Emir-i Dad 35 2000 İslamlu Şeyhal Ahmed Hisarı 29 4087 İslamlu Şabanlu Venk 20 4000 İslamlu Avcı Kestenic 20 1600 İslamlu İnal Hacılu Kalkancı 46 3000 İslamlu Demür Hanlu Ağ İn 56 5500 İslamlu Ali Sur-i Buzurk 54 2100 İslamlu Ömerlü Özi 54 4000 İslamlu Hacı Bayram Ağ İn 66 4510 İslamlu Taşan Ağca Asma 45 4000 İslamlu Çevril Gökçe Asma 48 2730 İslamlu Emmiler Katmak 42 3000 İslamlu Hacılar İğdecik 35 2000 İslamlu Toklu Güllüce 36 4300 İslamlu Dadağı Çokviran 48 5000 İslamlu Dadağı Kemer 24 1000 İslamlu Kisinlü Kavacık 4 1650 İslamlu Boyalu Bademce 26 2000 İslamlu Taşan Acıgöl 39 1820 İslamlu Taşan Sarıoğlan 48 8000 Göstere Vartan Vartan 21 2500 Göstere Kaman Beğdil 46 1200 Göstere Şeyh Viranlu Sümnegen 70 6500 Göstere Şeyh Viranlu Yuani 44 3030 Göstere Süleymanlu Mesmek 28 1000 Göstere Şeyh Barak Orta Viran 18 1600 Göstere Hüseyinlü Kapaklu 24 2500 Göstere Hüseyinlü Koçlu 29 1500 Göstere Kaman Kurt Viran 28 1200 Göstere Süncilü ............... 30 2000 Göstere Kamerlü Kıraç Viran 36 2500 Göstere Gündüz Kızılca İn 12 360 Göstere Kafirler Eski Barsana 42 1500 Göstere Şarklu ve

Budaklu Sakaltutan 28 1500

Göstere Kuyucaklu Kelgin 11 900 Göstere Sarı Mehmedlü Çöreğin 20 1500 Göstere Sarı Mehmedlü Şilmeze 27 2000 Göstere Sarı Fakih Güzgüden 50 2500 Göstere Evlad-ı Beyan Dölek 52 4000

99

Göstere Evlad-ı Şah Melik

Sokan 28 2114

Göstere Şah Melik Sokan 20 2000 Göstere Baynağa Çöte 62 3700 Göstere Firuz Kethüda Yukarı Meratib 48 3400 Göstere Firuz Kethüda Aşukarnup 67 4000 Göstere Emir Kethüda Böke 83 4500 Göstere Emir Vartan

cemaati Sükse 34 2000

Göstere Emir Kethüda Germür 38 1200 Göstere Hacı Paşalu Keprin 50 2500

D. KAZANIN NÜFUS DURUMU

Kayseri şehrinin nüfus durumu şehir hakkında bilgi verilirken

gösterilmişti. Daha önceki bilgilere nahiyeler de eklenerek Kayseri kazasının

toplam nüfusu hakkında tahmini rakamlar elde etmek mümkün olacaktır.

Aşağıda verilecek olan I. tabloda kazanın hane ve mücerred sayısı

belirtilirken bunlara muaflarda eklenmiştir. Böylece hane, mücerred ve

muaflar belirtilerek şehrin ve nahiyelerin tahmini nüfusu hesaplanabilecektir.

Bunun için haneyi “5” katsayısı ile çarparak sonra buna mücerredler

eklenmiştir. Muafların içinde imam, müezzin, hatip gibi gruplar hane olarak

düşünülmüş ve “5” katsayısı ile çarpılmıştır. Buna göre;

TABLO I

YERLEŞİM BİRİMLERİ

HANE MUAF MÜCERRED TOPLAM TAHMİNİ NÜFUS

KAYSERİ 5781 168 2240 8189 31985 SAHRA 2823 41 1 2865 14321 KORAMAZ 3447 63 1 3511 17551 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

1646 5 - 1651 8255

KENAR-I IRMAK VE

2097 65 - 2162 10810

100

KARAKAYA

KARATAŞ 1304 17 - 1321 6605 MALYA 933 6 - 939 4695 İSLAMLU 957 25 19 1001 4929 GÖSTERE 1132 15 - 1147 5735 TOPLAM

20120 405 2261 22786 104886

Tabloda görüldüğü gibi incelediğimiz dönemde şehir merkezinden

sonra kır iskan merkezleri içinde en fazla nüfusa sahip olan nahiye Koramaz

nahiyesi olup bu nahiyeyi Sahra ve Kenar-ı Irmak, Karakaya nahiyeleri takip

etmektedir. En az nüfusu bulunan nahiye ise Malya nahiyesidir. Nüfusun

fazla olmasına paralel olarak en fazla muaf sayısı da şehir merkezinde

bulunmaktadır. Mücerred sayısının şehir merkezinde fazla bulunması burada

bulunan mücerredlerin vergi ödeyebilecek güce sahip olduklarını ve bu

nedenle kaydedildikleri sonucuna ulaşmamızı sağlayabilir. Kaza genelinde ki

toplam nüfusun % 36’sı merkezde % 64’ü kırda yaşamaktaydı. Öte yandan

bu verilerden hareketle Kayseri Kazası’nın XVI. yüzyıl sonlarında ki tahmini

nüfusunu da hesaplayabilmekteyiz.

Kayseri Kazası’ndaki Müslüman nüfusun hane, mücerred ve muafları şu

şekildedir;

101

TABLO II

Kayseri Kazası’ndaki Gayr-i Müslim nüfusun şehre ve nahiyelere göre

dağılımı şu şekildedir;

TABLO III


HANE MUAF MÜCERRED TOPLAM

KAYSERİ 1473 - 342 1815 SAHRA 647 1 - 648 KORAMAZ 800 1 - 801 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

375 1 - 376

KENAR-I IRMAK VE

204 - - 204


HANE MUAF MÜCERRED TOPLAM

KAYSERİ 4308 168 1898 6374 SAHRA 2176 40 1 2217 KORAMAZ 2647 62 1 2710 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

1271 4 - 1275

KENAR-I IRMAK VE KARAKAYA

1893 65 - 1958

KARATAŞ 1304 17 - 1321 MALYA 933 6 - 939 İSLAMLU 957 25 19 1001 GÖSTERE 1122 15 - 1137 TOPLAM 16611 402 1919 18932

102

KARAKAYA

KARATAŞ - - - - MALYA - - - - İSLAMLU - - - - GÖSTERE 10 - - 10 TOPLAM 3509 3 342 3854

Tabloda görüldüğü gibi Kayseri Kazası’nda Gayr-i Müslim nüfusun en

fazla olduğu yer nefs yani şehir daha sonra Koramaz nahiyesi, en az

bulunduğu yer Göstere nahiyesidir. Karataş, Malya, İslamlu nahiyelerinde ise

Gayr-i Müslim bulunmamaktaydı. Kayseri Kazasının genelinde ise % 17

Gayr-i Müslim nüfus bulunurken % 83 Müslüman nüfus bulunmaktaydı.

III. BÖLÜM

136 NUMARALI TAHRİR DEFTERİNE GÖRE KAYSERİ KAZASINDA

İKTİSADİ HAYAT

Kayseri’ye bağlı nahiyelerin hemen hemen hepsinde tarım ve

hayvancılık yapıldığını gösteren vergi gelirleri mevcuttur. Ayrıca bağ, bostan,

meyve üretimi ile arıcılık ve hayvancılık da önemli bir yer tutmaktaydı. Tarım

ürünlerinin yanı sıra bazı küçük işletmelerde bulunmaktaydı.

İŞLETMELER

a. Şehirde Bulunan İşletmeler

XVI. Yüzyılın sonunda Kayseri Kazasında şehirde bulunan işetmeler

içinde Kapan, Şem-hane, Boya-hane, Boza-hane gibi işletmeler

bulunmaktaydı. Bu işletmelerde kapan, malların toplanıp satılığı yer, çarşı

anlamında kullanılmaktaydı. 1584 yılında Kapan’dan 38000 akçe vergi

alındığı kaydedilmişti. Boya-hane, dokumacılık sanayiinde kullanılan ipliklerin

renklendirilmesinde ve kumaşların boyanmasında faaliyet gösteren yer

anlamında kullanılmaktaydı. Boya-haneden 45000 akçe vergi alındığı

kaydolunmuştu. Bu işletmelerin dışında Şem-haneden 2000 akçe, Boza-

haneden ise 4500 akçe vergi alınmaktaydı.

b. Nahiyelerde Bulunan İşletmeler

XVI. yüzyılın sonlarında Kayseri Kazasında bulunan imalathanelerin

başında değirmen ve bezir-haneler gelmektedir. 1584 yılında Kayseri de 84

adet değirmen ile en fazla değirmen Malya nahiyesinde bulunmakta idi.

Koramaz nahiyesinde ise 75 adet değirmen tespit edilmiştir. Bu bilgilere göre

Malya ve Koramaz nahiyelerinin sulak bölgeler olduğu sonucuna ulaşabiliriz.

Bezir-hane ise keten tohumlarının işlenerek yağının çıkarıldığı küçük

104

imalathanelerdir. Ketenden elde edilen bu yağa beziryağı denilmekteydi.

1584 yılında Kayseri de 45 adet bezir-hane ile en fazla bezir-hane Sahra

nahiyesinde bulunmakta idi. Koramaz nahiyesinde ise 38 adet bezir-hane

kaydedilmişti.

c. Tarım

Kayseri Kazasında nahiyelerde tarım faaliyetlerinin yaygın olarak

yapıldığı gözlenmektedir. Tarım ürünlerinin içinde en fazla üretilen ürün arpa

ve buğdaydı. Hububat ürünlerinin yanı sıra bostan, sebze, bağ, bahçe,

meyve, ceviz, keten, piyaz, çayır, badem gibi ürünlerde üretilmekteydi. Arpa

ve buğday en fazla Sahra nahiyesinde üretilmekte olup bu ürünlerin en az

üretildiği nahiye arazisinin az olması nedeniyle Malya nahiyesi idi.

Hububattan sonra en fazla yetiştirilen ürün bağ ve meyve olup bu meyveler

içinde elma, armut, ayva gibi meyveler sayılabilir. Öte yandan bağ öşrü tek

başına kaydedildiği gibi bahçe ve meyve öşrü ile birlikte de zikredilmiştir.

d. Hayvancılık

İncelediğimiz defterden elde ettiğimiz veriler ile XVI. yüzyılın sonlarında

Kayseri de hayvancılık ve arıcılık ile ilgili bilgileri ortaya koymak mümkündür.

Kayseri kazasında en fazla koyunun bulunduğu nahiye Yörük Türkmen

cemaatlerinin yaşadığı Kenar-ı Irmak ve Karakaya nahiyeleridir. En az koyun

ise nüfus açısından da küçük bir nahiye olan Malya nahiyesinde bulunmakta

idi. En fazla kovanın bulunduğu nahiye Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes

nahiyeleri olup en az kovanın bulunduğu nahiye ise İslamlu nahiyesidir.

105

1. REAYADAN ALINAN VERGİLER

a. Çift Resmi: Reayanın ziraat ettiği araziden alınan bu vergi toprak

miktarına göre bir çift ve nim-çift olarak belirtilmektedir. Bu topraklar bir çiftçi

ailesinin işleyebileceği büyüklük de parçalara ayrılır bunlara da çift veya çiftlik

denirdi. Çiftlik ziraat yapılan yer anlamında olup genellikle bir çift öküzle

sürülebilecek büyüklükte ki toprak parçalarını ifade etmektedir. Defterde çift

ve nim çift olarak kaydolunan kimseler genellikle bir hane reisidir.

Kayseri Kazasında raiyyetin durumunu çift ve nim çift olmalarına göre şu

şekilde gösterebiliriz;

Yukarıda verilen tabloda görüldüğü gibi Kayseri Kazasında en fazla çift

miktarı Sahra nahiyesinde olup bu nahiyeyi Koramaz, Cebel-i Ali ve Cebel-i

Erciyes nahiyeleri takip etmektedir. En az çift miktarı ise Malya

nahiyesindedir. Nim-çift olarak Kayseri kazasında en fazla olan yer Koramaz

nahiyesi olup bu nahiyeyi Sahra nahiyesi takip etmektedir. En az nim-çift

miktarı ise İslamlu nahiyesindedir. Malya nahiyesinde ise nim-çift

bulunmamaktadır.

NAHİYELER ÇİFT NİM-ÇİFT SAHRA 116 396 KORAMAZ 67 407 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

52 186


35 75

KARATAŞ 34 39 MALYA 7 - İSLAMLU 19 4 GÖSTERE 18 31 TOPLAM 348 1138

106

b. Bennak Resmi: Bennak evli raiyyet olup hiç yeri olmayan veya nim-çiftten

eksik yeri olana denir. Bennak genellikle ekinlü bennak (elinde bir miktar

toprak bulunanlar) ve caba bennak olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

İncelediğimiz kaynak da ise reayanın isimleri altında ekinlü, caba tabirleri

kullanılmış olup sadece bennak olarak kaydedilmiş olanlar da bulunmaktadır.

c. Mücerred Resmi: Ataları hizmetinde olmayıp kendi kazançları olan

Müslüman bekarlardan alınmaktaydı.

1584 tarihli Tapu-Tahrir defterinde belirtilen bennak, ekinlü, caba, mücerred

miktarları şu şekildedir.

NAHİYELER EKİNLÜ CABA BENNAK MÜCERRED SAHRA 181 651 720 1 KORAMAZ 293 652 1138 1 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

67 355 507 -


594 633 533 -

KARATAŞ 553 463 483 - MALYA 193 102 87 - İSLAMLU 481 253 153 19 GÖSTERE 429 272 335 - TOPLAM 2791 3381 3956 21

Tabloda görüldüğü gibi 1582 tarihinde bennak sayısının en fazla olduğu

nahiye Koramaz nahiyesidir. Cabaların en fazla olduğu nahiye yine Koramaz

nahiyesi olup cabaların en az olduğu nahiye Malya nahiyesidir. Bennak

sayısı bakımından en az olan nahiye de Malya nahiyesidir. Ekinlü sayısının

en fazla olduğu nahiye ise Kenar-ı Irmak ve Karakaya nahiyeleridir. Ekinlü

sayısının en az olduğu nahiyeler ise Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes

nahiyeleridir.

107

Ç. Cizye Resmi: Cizye gayr-i Müslimlerden alınan bir vergidir. Tahrir

defterlerinde gayr-i Müslimlerden alınan bu vergi “cizye-i gebran” adı altında

zikredilmiştir.

Kayseri Kazasında bulunan gayr-i müslimlerde ekinlü, bennak, caba, çift,

nim-çift miktarları şu şekildedir;

NAHİYELER EKİNLÜ BENNAK CABA ÇİFT NİM-

ÇİFT SAHRA 7 348 164 29 97 KORAMAZ 30 350 203 37 158 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

9 141 145 21 56


2 90 67 20 25

KARATAŞ - - - - - MALYA - - - - - İSLAMLU - - - - - GÖSTERE 3 5 2 - - TOPLAM 51 934 581 107 336

Kayseri Kazası nahiyelerinde gayr-i müslimlerin en yoğun bulunduğu

yer Koramaz nahiyesidir. Bu nedenle Ekinlü, bennak, caba, çift, nim-çift

sayısının en fazla olduğu yer de Koramaz nahiyesidir. Göstere nahiyesi gayri

müslim nüfusun en az bulunduğu yerdir. Karataş, Malya ve İslamlu

nahiyelerinde ise gayr-i müslim bulunmamaktadır.

108

2. TARIM ÜRÜNLERİ VE BUNLARDAN ALINAN VERGİLER

Tapu-Tahrir defterlerinde her köyün yetiştirdiği mahsuller ve alınan

vergi miktarlarını görebilmekteyiz. Bu bilgiler her köyde meskun olan

reayanın belirtilmesinden sonra kaydedilmiştir. Kayseri kazasında buğday,

arpa gibi hububatlar yoğun olarak yetiştirilmekte ve bunlardan alınan vergiler

öşür adı altında belirtilmektedir. Buğday ve arpa Kayserinin her köyünde

yetiştirilmekte olup incelediğimiz kaynakta buğday “gendüm”, arpa “şair” ismi

ile kaydedilmiştir.

Kayseri Kazası’nda yetiştirilen hububat ve bunlardan alınan vergi

hasıllarının şu şekilde gösterebiliriz.

Tabloda görüldüğü gibi Kayseri Kazası’nda hububatın en fazla üretildiği

nahiye Sahra nahiyesi, en az üretildiği nahiye ise Malya nahiyesidir. Hububat

ürünleri içinde en fazla Buğday üretilmekteydi.

Hububattan alınan vergiler gibi bağ, bostan, meyve, ceviz, kovan,

sebze, keten de öşür başlığı altında yer almıştır. Bostan üretiminden

maksadın kavun, karpuz olduğu, sebzeden maksadın da Kayseri civarında

bugün de yetiştirilen domates, biber, salatalık, ıspanak, marul, lahana vb. gibi

sebzeler olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte “öşr-i meyva” adı

altında zikredilen meyveler arasında elma, armut, ayva gibi meyveler

NAHİYELER BUĞDAY ARPA SAHRA 72882 50895 KORAMAZ 56128 43035 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

17620 12450


47661 33395

KARATAŞ 24655 17651 MALYA 11879 8785 İSLAMLU 18270 13510 GÖSTERE 22854 15880 TOPLAM 271949 195601

109

sayılabilir. İncelediğimiz kaynakta bostan-sebze, bağ-meyve öşürleri bazı

karyeler de birlikte kaydedilmiş, bazı karyelerde ayrı olarak kaydedilmiştir. Bu

nedenle bu ürünlerden alınan vergi miktarı ayrı ayrı yazılamamaktadır.

Buna göre XVI. yüzyılın sonlarında Kayseri Kazasında yetiştirilen

meyve, sebze, bağ, bostan, ceviz, keten üretimi ile bunların hasıllarını şu

şekilde belirtebiliriz.

NAHİYELER BOSTAN-SEBZE

BAĞ-BAHÇE-MEYVE

CEVİZ KETEN PİYAZ MEYVE ÇAYIR BADEM

SAHRA 2911 15526 574 73 - 3639 - - KORAMAZ 1448 18291 1257 62 - - 120 - CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

1520 4895 985 - - 4900 - 20


700 10086 265 - 1314 - 15 -

KARATAŞ 780 400 - - 40 - 45 - MALYA 280 415 - - - - - - İSLAMLU 984 2504 - - 150 420 - - GÖSTERE 60 70 - - - - - - TOPLAM 8683 52187 3081 135 1504 8959 180 20

Tabloda görüldüğü gibi Kayseri Kazasında yetiştirilen mahsuller içinde

en fazla olan bağ ve meyve olup bu mahsulleri bostan ve ceviz izlemektedir.

Kayseri de bu dönemde en az üretilen mahsul ise badem idi.

110

3. HAYVANCILIK VE ARICILIK

İncelediğimiz Tapu-Tahrir defterinde Kayseri Kazasında XVI. yüzyılın

sonlarında hayvancılık ve arıcılık ile ilgili bilgilere ulaşabilmekteyiz. Koyun ve

keçilerden alınan vergiler” adet-i ağnam” ismi ile kaydedilmişti. Arıcılık ile

uğraşanlardan “öşr-i kovan” adı ile vergi alınmaktaydı.

Kayseri kazasında 1500 tarihindeki koyun resmi ile bal öşrü ve tahmini

koyun sayısı ile tahmini kovan sayısı şu şekildedir.

NAHİYELER KOYUN RESMİ

TAHMİNİ KOYUN SAYISI

BAL ÖŞRÜ

TAHMİNİ KOVAN SAYISI

SAHRA 12933 25866 2090 1045 KORAMAZ 10377 20754 1792.5 896 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

3737 7474 2158.5 1079


15717 31434 1602 801

KARATAŞ 14246 28492 372 186 MALYA 3651 7302 499 249 İSLAMLU 12384 24768 368.5 184 GÖSTERE 12564 25128 1580.5 790 TOPLAM 85609 171218 10461 5230

Tabloda görüldüğü gibi XVI. asır sonlarında Kayseri Kazasında koyun

sayısının en fazla olduğu nahiye Kenar-ı Irmak ve Karakaya nahiyeleridir. En

az koyunun bulunduğu nahiye ise Malya nahiyesidir.

Arıcılık ise en fazla Cebel-i Ali ve Cebel-i Erciyes nahiyelerinde

yapılmakta olup en az kovanın bulunduğu nahiye ise İslamlu nahiyesidir.

111

4.KAZADAKİ İMALATHANELER

XVI. yüzyıl sonlarında Kayseri Kazası’nda bulunan imalathanelerin

başında değirmenler ve bezir-haneler gelmektedir. Değirmenlerden alınan

vergi ”resm-i asiyab” ismi ile kaydedilmiştir. Bezir-hane çeşitli tohumların

işlenerek yağının çıkarıldığı küçük imalathanelerdi. Çıkarılan bezir yağı boya

vb. gibi alanlarda kullanılmaktaydı.

1584 yılında Kayseri Kazası’nda bulunan değirmen ve bezir-hanelerin

sayısı ve vergi hasılları şu şekildedir,

NAHİYELER DEĞİRMEN

SAYISI VERGİ HASILI

BEZİR-HANE SAYISI

VERGİ HASILI

SAHRA 18 260 45 642 KORAMAZ 75 1651 38 687 CEBEL-İ ALİ VE ERCİYES

27 722 3 62


43 865 1 25

KARATAŞ - - - - MALYA 84 1695 - - İSLAMLU 16 412 4 75 GÖSTERE 3 52 - - TOPLAM 266 5657 91 1491

Tabloda görüldüğü gibi incelediğimiz dönemde Kayseri Kazası’nda

değirmen sayısı 266 olup en fazla değirmen Malya nahiyesinde

bulunmaktaydı. Bezir-hane sayısı 91 olup en fazla bezir-hane Sahra

nahiyesinde bulunmaktaydı. Karataş nahiyesinde ise değirmen ve bezir-hane

bulunmamaktaydı. Malya nahiyesinde Kayseri de bulunan nahiyeler içinde

en fazla değirmen sayısına sahip olmasına rağmen bezir-hane

bulunmamaktaydı.

SONUÇ

Araştırmamızın kaynağını oluşturan 136 numaralı Tahrir defteri

992/1584 yılında tedvin edilmiş olup, Kayseri’nin sosyo-ekonomik yapısının

ortaya çıkarılması açısından önemli bir kaynaktır. Bu defterde Kayseri

mahalleleri, nahiyeler ve nahiyelere bağlı olan köyler kaydedilmiştir. Öncelikli

olarak mahalleler tek tek incelenmiş bu mahallelerin nüfusu hesaplanarak

genel nüfusa katkısı ortaya çıkarılmıştır. 1584 yılında Kayseri mahallelerinde

6374 Müslim, 1815 gebran hane/mücerred olmak üzere 8189 kayıt

bulunmaktaydı. Bu verilere göre Kayseri Kazasında % 78 Müslim, % 22

Gayr-i Müslim nüfus bulunmaktaydı. Tahmini olarak Kayseri mahallelerinde

31985 nüfus bulunmaktaydı. Kır iskan merkezlerinde ise nüfusun %64’ü

yaşarken % 36’sı Kayseri Kazasında meskun bulunmaktaydı. Öte yandan

Kayseri de mahalleler ve nahiyelerde toplam tahmini nüfus 104886 idi.

Bu dönemde Kayseri de bulunan nahiyeler; Sahra, Koramaz, Cebel-i

Ali, Cebel-i Erciyes, Kenar-ı Irmak, Karakaya, Karataş, Malya, İslamlu,

Göstere ve Danişmendli nahiyeleridir. Bu iskan merkezlerinde yaşayan

insanların ürettikleri ürünler, vergi hasılları, imalathaneleri hakkında bilgi

edinebilmekteyiz. Ayrıca imam, müezzin, hatip gibi meslek gruplarına

ulaşabildiğimiz gibi mutak, pir-i fani gibi vergiden muaf olan gruplara da

ulaşabilmekteyiz. Kayseri de bulunan Kır iskan merkezlerinde genel olarak

halkın geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktı. Köylerde arpa, buğday gibi tahıl

ürünleri yanında meyve, sebze, bağ, bostan, ceviz, piyaz üretimi de

yapılmaktaydı. Ayrıca bu merkezlerde arıcılık da önemli bir yer işgal

etmekteydi. Bu dönemde Kayseri de tahmini kovan sayısı 5230 olarak

hesaplanmıştır. Ayrıca 85609 tahmini koyun sayısı bulunmaktaydı.

136 numaralı tahrir defterine göre Kayseri de 266 adet değirmen ve 91

adet bezir-hane bulunmaktaydı.Küçük imalathanelerden değirmen ve bezir-

hane sayısına göre bu imalathanelerin etkinliği de ortaya çıkarılabilmektedir.

Bu bilgiler ışığında 1584 yılında Kayseri’nin sosyo-ekonomik yapısı hakkında

önemli veriler ortaya çıkmaktadır.

113

BİBLİYOGRAFYA

A. ARŞİV KAYNAKLARI

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi

TD, nr. 136 (Kayseri)

B.YAYINLANMIŞ VESİKALAR

Ahmed, AKGÜNDÜZ; Osmanlı Kanunnâmeleri, c. 8, İstanbul1994.

C. ARAŞTIRMALAR

AŞIKPAŞA-ZADE; Tevarih-i Al-i Osman, neşreden Atsız, İstanbul 1992.

AFYONCU,Erhan; “Kayseri Sancağında Yörükler (1483-1584)”, II. Kayseri

ve Yöresi Tarih Sempozyumu, (16-17 Nisan 1998), Kayseri 1998.

AKŞİT,Ahmet; “Selçuklular Devrinde Kayseri Şehrinin Nüfus ve Etnik

Durumu”, I.Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu,(11-12 Nisan 1996),

Kayseri 1997.

ALPTEKİN, Coşkun; “Selçuklular Döneminde Kayseri”, I. Kayseri Kültür ve

Sanat Haftası Konuşmaları Tebliğleri, ( I.KKSHKT) Kayseri 1987.

...............................;”Türkiye Selçukluları”, (DGİT) VIII. ,İstanbul 1988.

BAYDUR, Nezahat; Kültepe (Kanes) ve Kayseri Tarihi Üzerine

Araştırmalar, İstanbul 1970.

ÇAYIRDAĞ, Mehmet; Kayseri Tarihi Araştırmaları, Kayseri 2001.

114

..................................., “Kayseri’de Zamanımıza Kadar Gelememiş Olan Bazı

Tarihi Binalar”,IX. Türk Tarih Kongresi (II. Cilt) T.T.K , Ankara 1988.

............................................,”Kayseri’de Kitabelerinden XV. ve XVI. Yüzyıllarda

Yapıldığı Anlaşılan İlk Osmanlı Yapıları”, Vakıflar Dergisi, s. XIII, Ankara

1981.

.............................................,”Kayseri’nin Mahalleleri” , Erciyes Dergisi, sayı

38, Kayseri 1981.

DEMİRCAN, Yasemin; Tahrir ve Evkaf Defterlerine Göre Kayseri

Vakıfları, Yüksek Lisans Tezi, 1985.

EDHEM(ELDEM), Halil; Kayseri Şehri, Hazırlayan Kemal GÖDE, Ankara

1982.

EMECEN, Feridun; XVI. Asırda Manisa Kazası, Ankara 1989.

GÖDE, Kemal; Eratnalılar (1327-1381), T.T.K., Ankara 1994.

GÖKBİLGİN, M. Tayyip; “Nahiye”, İA., C. IX, s. 37-38.

GÖYÜNÇ, Nejat; ““Hane” Deyimi Hakkında”, İstanbul Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi Dergisi , sayı 32. 1979.

.................................; XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı, Ankara 1991.

GÜNDÜZ, Tufan; “XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri Havalisinde Dolaşan

Danişmendli Türkmenlerine Dair Gözlemler”, III. Kayseri ve Yöresi Tarih

Sempozyumu Bildirileri (6-7 Nisan 200), Kayseri, 2000.

115

.........................,”Kayseri’de Mezraaların Köye Dönüşmesinde Konar- Göçer

Aşiretlerin Rolü”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri ( 16-

17 Nisan 1998), Kayseri 1998, s.183-192.

........................, Anadolu’da Türkmen Aşiretleri “Bozulus Türkmenleri

1540-1640” Ankara 1997.

.............................., XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Danişmendli Türkmenleri,

İstanbul 2005.

İNALCIK, Halil; ” Çiftlik”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s. 313-314.

........................., “Murad II”, İA. , VIII, s. 606.

İNBAŞI, Mehmet; XVI. Yüzyıl Başlarında Kayseri, Kayseri 1992.

..........................., “XVI. Yüzyılda Kayseri ve Civarında Yörük Türkmen

Cemaatleri”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, (16-17

Nisan 1998), Kayseri 1998.

............................, “XVI. Yüzyılda Kayserinin İktisadi Yapısı ve Esnaf

Teşkilatı”, I. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (11-12 Nisan

1996) Kayseri 1997.

............................, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Kayseri ve Civarında

Meydana Gelen Olaylar “, III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu

Bildirileri (06-07 Nisan 2000) Kayseri 2000.

İPŞİRLİ, Mehmet; “Kayseri”, DİA, XXV, İstanbul 1992, s. 96.

116

KARAGÖZ, Mehmet; “XVI. ve XVII. Yüzyılda Kayseri Şehrinin Fiziki

Görünümü ve Mahallelerin Durumu”, II. Kayseri ve Yöresi Tarih

Sempozyumu Bildirileri ( 16.17 Nisan 1998) Kayseri 1998.

KÖPRÜLÜ Fuat, ”Baybars”, İA., Eskişehir 1997.

MİROĞLU, İsmet;” Fetret Devrinden II. Bayezid’e Kadar Osmanlı Siyasi

Tarihi”, DGİT, X , İstanbul1989.

NAZİF, Ahmed; Mir’at-ı Kayseriyye veya Kayseri Tarihi, yay. Prof. Dr.

Mehmet PALAMUTOĞLU, Kayseri 1987.

ORHONLU, Cengiz; Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskanı,

İstanbul 1987.

ÖZAYDIN, Abdülkerim; “Danişmend Gazi”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s. 467-

469.

PAKALIN, M. Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I-III,

İstanbul 1993.

TANSEL, Selahattin; Yavuz Sultan Selim, Ankara 1969.

TARHAN, Taner, Eski Anadolu Tarihinde Kimmerler, I. Araştırma

Sonuçları, Ankara 1984.

TURAN, Osman; Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, İstanbul

1998.

........................., Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, İstanbul 1993.

117

.........................., “IV. Kılıç Arslan”, İA , VI, Eskişehir 1997, s. 688-703.

TUFANTOZ, Abdurrahim;” Selçuklular Zamanında Kayseri’nin Askeri ve

Ticari Önemi”, IV. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (10-11

Nisan 2003), Kayseri 2003.

UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı; Anadolu Beylikleri Akkoyunlu ve Karakoyunlu

Devletleri, Ankara 1984.

.....................................;” Eratna”, İA. IV. , s. 309.

.....................................; Osmanlı Tarihi I-II, T.T.K. , 1998.

YINANÇ, M. Halil; Türkiye Tarihi, İstanbul 1944.

YINANÇ, Refet;” XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri Mahalleleri ve Nüfusları”, I.

Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, ( 11-12 Nisan 1996)

Kayseri 1997.

YÜCEL, Yaşar; Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar, Eretna

Devleti, Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti, Mutahharten ve Erzincan

Emirliği II, Ankara 1989.

118

EK:

KANUNNĀME-İ LİVA-İ KAYSERİYYE

Umumen Vilayet-i Karaman’da bütün çift yer tasarruf edenlerden otuz

altı akçe ve yarım çiftde on sekiz akçe ve evlü olandan on ikişer akçe ve

mücerredlerinden altışar akçe alınmak kanun-ı kadim iken, anun hilafı

Kayseriyye Sancağının re’ayasının üzerlerine Defter-i Atikde bütün çift

tasarruf edenlerden elli yedişer ve yarım yer tasarruf edenlerden yirmi sekiz

buçuk akçe yazılub mücerredandan resm alınmayub bu sancakda dahi sair

sancaklarda yazulduğı kanun üzere resm-i çift otuz altı ve yarım çiftden on

sekiz akçe takdir olunmak ferman olunursa çift resminden lazım gelen

noksanı gerü mücerred resminden hasıl olan ziyadeden tekmil olunmak kabil

olduğu arz olunduk da sair sancaklarda icra olunan kanun-ı kadim üzere

kayd olunmak ferman olunmağın emr-i şerif mucebince bütün çift yer tasarruf

edenlerden resm-i çift otuz altı ve yarım çift yer tasarruf edenlerden on sekiz

akçe ve nim çiftden ekal yer tasarruf edenlerün mutasarrıf oldukları yer

resmiyle bennak resmi birikdirilüb on sekiz akçe ekinlü kayd olub ve yeri

olmayan evlülerden on ikişer akçe ve ergenlerden kanun üzere altışar akçe

resm-i mücerred alınmak üzere kayd olunmuşdur.

Ve ekinlü bennak kayd olunan ra’iyyet fevt olsa, bennak resmi akıt olur.

Yeri gerek oğluna gerekse tapu ile ahara değsün, yeri alan ancak heman

müteveffanın terk eyledüği mikdar yer resmin verür.

Ve hin-i tahrirde re’aya ketm edüp na ma’lum yazdurdukları çift ve nim

çift yerler mevcud bulunursa, öşri ve resmi kemakan sipahiye mahsusdur;

haric kalmışdır deyü mevkufcu ve amil dahl ve niza’ eylemeyeler.

Ve Vilayet-i Karaman’da olan zimmilerin cizyeleri Defter-i Atik-i

Mufassalda emlak ve emvale vüs’ati olunca andan ki, a’la i’tibar olunur,

seksen ve doksan akçeden altmış akçeye gelince ve mutavassıt’ul-haline

119

altmış akçeden otuz akçeye gelince ve fukarasından otuz akçeden aşağa

olmamak takdir olunub Kayseriyye Sancağı zimmileri Defatir-i kadime

muktezasınca yirmi altışar akçe vermek isteyüb Beğlerbeğiler fetva ve

ahkam-ı şerife ile Karaman’da sair sancaklar zimmilerinden alınduğı gibi

almak isteyüb münaza’at-ı kesireleri vaki’ oldukdan sonra kefere taifesi hüsn-

i ihtiyarı ile her neferden otuz beşer akçe cizye eda etmeği ta’ahhüd edüb bu

minval üzere sulhı Beğlerbeği Hazretleri dahi kabul edüb Konya

Mahkemesinde ibraz eyledükleri sicil süreti mucebince tarafeynin rızaları ile

Defter-i Cedide her neferden otuz beşer akçe cizye kayd olundı.387

387 Ahmed AKGÜNDÜZ, Osmanlı Kanunnameleri, C. 8, İstanbul 1994, s. 395.

120

ÖZET YETKİN, Nilüfer

“136 Numaralı Tahrir Defterine Göre XVI. Yüzyıl Sonlarında Kayseri”

Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007

136 numaralı Tahrir defteri 992/1584 yılında tedvin edilmiş olup, 16.

yüzyıl sonlarında Kayseri’nin sosyo-ekonomik yapısını ortaya çıkarmaktadır.

Bu çalışmada Tahrir defterinin tanıtımı yapıldıktan sonra Kayserinin eski

çağlardan başlayarak 16. yüzyıl sonuna kadar olan tarihçesi anlatılmıştır.

Kayserinin mahalleleri, nahiyeleri ve nahiyelere bağlı olan köyler

incelenmiştir. Bu nahiyeler Sahra, Koramaz, Cebel-i Ali, Cebel-i Erciyes,

Kenar-ı Irmak, Karakaya, Karataş, Malya, İslamlu, Göstere, Danişmendli

nahiyeleridir. Bu yerleşim yerlerinde yaşayan insanların ürettikleri ürünler,

vergi hasılları, imalathaneleri hakkında bilgi edinebilmekteyiz. Ayrıca imam,

müezzin, hatip gibi meslek gruplarına da ulaşabilmekteyiz. İktisadi hayat

dahilinde tarım faaliyetleri, hayvancılık ve arıcılık, imalathaneler ve reayadan

alınan vergiler incelenmiştir. Arpa, buğday gibi tahıl ürünleri üretilmekte, öte

yandan meyve, sebze, bağ, bostan, ceviz, piyaz üretimi de yapılmaktaydı.

Hayvancılık ve arıcılık da önemli bir yer işgal etmekte olup bunların yanı sıra

Değirmen, Bezir-hane gibi küçük imalathanelerde bulunmaktaydı. Bu

imalathanelerden alınan vergilerde incelenmiştir. Ayrıca Kayseri Kazasında

bulunan Yörük Türkmen cemaatlerinin isimleri, hane sayıları, hasılları tablo

şeklinde gösterilmiştir. Bu bilgiler dahilinde 1584 yılında Kayserinin sosyo-

ekonomik yapısı hakkında veriler ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Sözcükler 1. Kayseri

2. Vergi

3. Mahalleler

4. Nahiyeler

5. Nüfus

121

ABSTRACT

“Kayseri in the late 16th century, according to 136th Cadastral Survey Book”

Master’s theses, Ankara 2007

136th Cadastral Survey Book, kept in 1584, reveals the socio- economic

constitution of Kayseri in the late 16th century. In this study, after the

introduction of the Cadastral Survey Book, the historical account of Kayseri is

given since the early period until the late 16th century. Districts, sub districts

and villages adherent to Kayseri are analysed. These sub districts are;

Sahra, Koramaz, Cebel-i Ali, Cebel-i Erciyes, Kenar-ı Irmak, Karakaya,

Karataş, Malya, İslamlu, Göstere, Danişmendli. Due to this study, we are

informed about the products, tax proceeds, and small factories. In addition,

we are as well informed about the occupational groups such as prayer

leaders, elocutionists. Agricultural activities and products, taxes paid by the

society are analysed in the light of economical life. Cereals as well as fruits

and vegetables were produced. Cattle breeding and apiculture also had a

great role in economical life as well as mills and linseed oil. Taxes paid by

these factories were also analysed.

Nomad Turcomen Congregations in the sub districts were analysed and their

names, number of households and their tax proceeds were shown in charts.

In the light of this information, important data is revealed about the socio-

economic frame of Kayseri in 1584.

Key Words 1. Kayseri

2. Tax

3. District

4. Sub District

5. Population

T.C. GAZ ÜN VERS TES SOSYAL B LMLER ENST TÜSÜ TAR H...

Documents

Transcript of T.C. GAZ ÜN VERS TES SOSYAL B LMLER ENST TÜSÜ TAR H...