UUT OESDREENSE LAANDDOOR R. HOUWINK HZN.DRENTSCHE VERHALENEN VOORDRACHTEN

VAN GORCUM & COMP. N.V.UITGEVERS ASSEN

DRENTSCHE UITGA VEN :

"D R E N T E" Provinciaal Drentsch Maandblad, gewijd aan Praehistorie -Historie - Volkskunde - Dialectonder­zoek - Heemschut - Opbouw - Toerisme, waarin opgenomen het Verenigingsor­gaan "De VUURTOREN". Onder redac­tie van: Dr. P. W. J, van den Berg, Drs. J. A. Brouwer, H. T. Buiskool, Drs. A. E. van Giffen, Mej. Dr. A. F. W. Lunsingh Meijer, Prof. Dr. G. S. Over­diep en Mej. A. J. Scholte. GeDlustreerd maandblad. Per jaar fro p.p. f 1.-

NIEUW DRENTSCH MOZAIK. Een Nieuwe reeks boeken over het Oude Lantschap. (Zie pag. 2 van dit boek.)

NIEUWE DRENTSCHE VOLKSAL­MANAK. Per jaar-uitgave . . t 2.50 Men han zich bii ons t'oor rege/matige toezending opgeven. De vroegere iaar­",tgaven ziin must aile nog leverbaar

ADRESBOEK VOOR ASSEN. 15e uit­gave: 1935. Prijs gee., met statistieken, overzichtskaart en stratenlijst . t 1.90

DE KERK TE OOSTERHESSELEN, door Ds. F. E. Gerritzen. Met repro t 0.25

GEDENKSCHRIFT, uitgegeven ter ge­legenheid van het honderdjarig bestaan van het Gymnasium te Assen. Samen­gesteld door Drs. D. W. Hooghiemstra. Met portretten en platen . . . t 1.50

NA EEN EEUW (1807-1907). Gedenk­schrift ter gelegenheid van het honderd­jarig bestaan der Gemeente Assen door J. A. R. Kymmel en Y. Zijlstra; Gebonden uitgave . • . . . t 1.90

MARIEKEN VAN ORVELTERVEEN. Lan'dsspel.Vrijbewerkt naarde Drentsche Sage van Ellert en Brammert, door Jan Fabricius en H. Nijdam f 1.-

NIEUW DRENTSCH MOZAIK, door J. van der Veen Az. Met gekleurde platen . . . . . . . . . . . f 1.25

N A A R D R E NTH E! ,Neerland's Pompeji". Gids voor Drenthe. Geheel nieuw van opzet. Met een Voorwoord van Mr. J. T. Linthorst Homan en medewerking van Josef Cohen, Dr. A. E. van Giffen, Mr. Harm Smeenge, Harm Tiesing Sr., Dr. J. H. Tuntier, Prof. Dr. A. van Veldhuizen en de Besturen der Drentsche Gemeenten. Rijk ge­illustreerd, in kleurendruk-omslag t 0.45

, VIER DRENTSCHE HUNNEBEDDEN Een viertal platen geteekend door den Kunstschilder J 0 han B r i e d e. Ge­drukt op zwaar Oud-hollandsch Van Gelder. Per stuk, los • . • . . f 0.50 Per stuk, geencadr. in passend eiken lijstje • • • • • • • • • • f 2.95 Per serie, los • . • • • . • f 1.25 Bij de serie geencadr. afgenomen a per stuk . • .•••••.•• f 2.70

WEGWIJZER DOOR ASSEN. Uitgegeven in samenwerking met de V.v.V. "Assen Vooruit". Met bijdragen van Mr. J. Bothenius Lohman, Burge­meester V. Assen, L. L. Boekbinder, Dr. O. Damste, L. C. A. Franken, Dr. A. E. V. Giffen, M. Jager, J. J. M. Jansen, Mr. J. Linthorst Homan, H. M. J. Sark, A. J. Scholte, J. Westra van Holthe e.a. Prijs • • . . f 0.45

ECCLESIA EMMENSIS. De kerk te Emmen, door H. T. Buiskool, Hoofd der School te Weerdinge, met een inleiding van D S. A. d e Kat An gel in O. Verlucht met een aantal {oto's. Prijs t 0.55; in linnen bandje /1.-.

VAN GpRCUM &: COMPo N.V. - UITGEVERS - BRINK - ASSEN

UUT OES DREENSE LAAND DRENTSCHE VERHALEN EN VOORDRACHTEN

NIEUW DRENTSCH MOZAIK Een Nieuwe Reeks Boeken van en over de Oude Lantschap

Deze reeks boeken is aldus genoemd naar NIEUW DRENTSCH MOZAIK, door J. van der Veen Az., in 1878 bij ons huis verschenen, en welhaast klassiek geworden in de Drentsche literatuur.

Nr. I: DRENTSCHE NOVELLEN en TYPEN door R. H 0 u win kHz n. Nr.2: DRENTSCHE LEGENDEN, door J. H. B erg man s - B e ins, inge1eid door Dr. H. A. Poelman. Nr.3: DRENTHE'S RECHTSGROEI, door Mr. J. Linthorst Homan, inge1eid door Dr. H. A. Poelman. Nr. 4: OPBOUW-ASSEN 1807-1907-1932 door M. Jager. Nr. 5: HET STIEFKIND DRENTHE. Werd en wordt Drenthe miskend? Ko$ beschouwingen door Mr. J. Linthorst Homan. Nr.6: UUT OES DREENSE LAAND. Drentsche verhalen en voordrachten. Met medewerking van J. E. B 1 0 e men, H. Bos, H. M. Burink Timmer, H. van D ij k, H. Doe den s, R. H 0 u -win kHz n., L. K 0 0 p s en J. P 0 0 r t­man, verzameld door R. H 0 u win kHz n. Nr.7: HAVELTE. Beschrijving van een in­teressante en typisch Drentsche gemeente door A. Waterbolk, Seer. van Havelte, ingeleid door E. J. Eggink, Burg. van Have1te verlucht met teekeningen van J. J ans. De reeks fDOf'dt voortgezet. Men kan er nch op abonneeren en ontvangt dan volgende nummers terstond na verschiining tegen inteekenpriis.

VAN GORCUM& COMP.N.V. - AAN DEN BRINK ' ASSEN Uitgevers van de "Nieuwe Drentsche Volksalmanak" en van "Drente"

Uut oes Dreense Laand Drentsche verhalen en voordrachten

door R. Houwink Hzn

Nieuw Drentsch Mozaik: Nieuwe Reeks Nr 6

• MCMXXXV

VAN OORCUM &: COMPo N.V. / UITOEVERS / ASSEN

Ter inleiding

Gaame voldoe ik aan het verzoek van den samensteller en de uitgevers van deze bloemlezing. om haar met enkele woorden in te leiden bij het publiek. De herleefde belangstelling voor onze dialecten, die zich allerwegen en op velerlei wijze uit, is een der symptonen van de herrueuwde liefde voor ons eigen volksleven, die tengevolge van allerlei oorzaken een tijdlang onder ons yolk scheen uitgeblust. Deze verzameling proza en poezie, grotendeels in Drents dialect geschreven, geeft uiting aan wat in het Drentse yolk leeft; hier spreekt de Drent tot de Drent, en zij zullen elkaar stellig verstaan. "J ede Provinz," heeft Goethe gezegd, "liebt ihren Dialekt, denn er ist doch eigentlich das Element, in we1chem die Seele ihren Athem schopft." En wie dus de Drentse ziel wil beluisteren, beluistere de taal van den Drentenaar, en hij zal er heel de volksaard van Drente als in een spiegel in weerkaatst zien. Zo beschouwd bezit deze bloemlezing ook voor anderen dan de Drentenaren zelf betekenis, en verdient zij belangstelling in ruimer kring dan aIleen die van de gewestgenoten in engere zin.

P. J. MEERTENS Secretaris van de Dia1ectencommissie deJ: Koninklijke Akademie van Wetenschappen.

INHOUD.

Biz. Ter inieiding.

Woarum of d'r in Veldhoezen feest was *) . . . . . . . . . . . . . . 7

Oogsttied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

'n Scheupers maoge

Drenthe!

IS

18

Woarumme Pieter Herink niet trouwde *). .. .. .. .. .. .. ... 20

Welkom in oes Dreense Laand

't Dweellocht

Het "oIde Iaandschop"

Mien maagie .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 34

"Hoe Harm moeder worde" ............................. 35

'n Winterdag op de boerderij 40

Dooie Handrik " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 43

Naojaorsstorm in 't bosch .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 54

Hoe Harm van 't Zwienenmaark werum kwaamp........ 56

't Verhaol van oom Jan .................. , ....... , .. ... 60

Boerenmaagie an de pomp! .............................. 68

Wat Partie Luu van Drenthe zegt ....................... 70

*) Ondanks pogingen naar verschillende kanten, is het ons niet mogen gelukken, de schrijvers van deze stukjes, welke ons als krantenknipsels werden toegezonden, op te sporen.

20

20

20

Woarum ofd'rin Veldhoezenfeest was. In Veldhoezen zul 'n nije bovenmeester komen. Dat was in

gien joaren gebeurd. De oalle meester hadde d'r bijnoa veertig joar west en die hadde now zien pensioen anvroagd.

Eerlik gezegd hadden de Veldhoeziger d'r niet veul under te doen. 't Is wal woar, de mieste man hadde blj hum lerd; moar 't darp zolf hadde niet veul an de man had: hlj was 'n persoon op zuk zols, die met gien mensk mer umgank hold, sind, zo'n twintig joar leen zien vrouw storven was. En in de leste joar of menneg was 't er in de schoele ok niet beter op woren: de jongs deen krek wat ze wollen en wuren hoe langer hoe undeugender.

En doarum hoopten de luu, dat ze now 'n goe meester kriegen zullen, die de jongs ies fiks achter de bokse zat, en woar m' in 't darp ok wat an hadde.

Moar zlj kunnen d'r zoo weinig an doen. D'r kwammen solsies­tanten genog: wal veertig. Die muzzen eksoam doen in Vesselte, in de zulvern Ploeg, en'n week later nog ies weer. Moar toe wazzen d'r moar zeuven mer: d' aandern wazzen ofkeurd. Die zeuven muzzen now ok hor kuunsten vertoonen veur de klas en de Veldhoeziger hadden nog al hoopt, dat dit twiede eksoam in hor schoele zul hollen woren; moar 't darp lag te wied oet de richte, dus doar kwamp niet van.

Doarum gunk Jan Laving, die veur Veldhoezen in de Vesselter gemienteroad zat, ies kieken bij dat twiede eksoam en hij namp de zeuven meesters goed op; want iene van die zeuven mus toch in Veldhoezen benuumd woren.

En toe 'n dag of wat later d'r 'n vieftal opmaakt was, toe luut Jan Laving in 't boerhoorn bloazen - hlj was ok volmacht - en toe de Boer in de oalle schoele bij mekaar komen was, toe zee Jan:

7

"Hor ies yolk, wij moet hier 'n nije meester hebben. Now stoat d'r vieve op tal, doar mot de road d'r iene oet benumen. Moar kiek ies, 't kan de road niks schelen, an weI meester of ze de ploas geeftj moar oes walj want wij moet er met hoezen. Doarum komp oes 't recht toe, urn te zeggen, weI van de vieve o'w' hebben wilt."

Oat wazzen de boeren allemoal met hum iesj moar hoe zullen ze dat veur mekaar kriegen.

Laving wus road; doar mus 'n man of drie bij de roadsleden rondgoan, urn die te vroagen, of ze hor stem wollen geven an de meester, die de Veldhoeziger 't Hefst hadden. Dan zul die kemissie eerst noa de meesters hen reizen, urn te zien, weI van de vieve 't beste zien yak verstun.

Now, noa veul vieven en zessen - d'r wazzen 'n paar roadsleden, die iegenwies wazzen en de Veldhoeziger hor zin niet wollen geven­was dan de nije meester benuumd.

En toe-de kwam, toe was 't feest in Veldhoezen. 's Morgens al vrog, was d'r 'n drokte van belang. Aalle boeren, die in 't bezit wazzen van 'n linnenwagen, hadden die daags te veuren al kloar

maakt en vaarden d'r met noa de schoele. Doar stun mij 'n riege van mer as twintig wagens. Zij wuren vollaan met aalle schoel­kinder en 'n stuk of wat grooten en toe gunk 't op Vesselte an; want doar hold de trein stille, woar de nije meester en zien jonge vrouw in zatten.

Now, toe die twie jonge mensen zaggen, wat 'n drokte d'r veur hor maakt was, keken ze wal 'n beetien betoeterd; moar dat duurde niet lang: de meester stapte trankiel op de borgemeester toe en gaf hum de hand en ok an Jan Laving. Want de borgemeester was d'r ok, en 'n wetholder en wat Veldhoeziger boeren en de schoeljuffrouw, die met de kinder an de zied stun. De Juffrouw luut de kinder 'n lietien zingen en toe wuur alles weer oplaan en gunk 't weerum noa Veldhoezen.

In de eerste wagen, op de veurste bank, zatten de nije meester en zien jonge vrouw (zij wazzen net de veurige dag trouwd) op de

8

twiede bank de bOrgemeester met de wetholder. Jan Laving zat op de veurkist en mende zien beide perde.

Halfweg Vesselte en Veldhoezen was 't: "ho!". D'r kwamp 'n man met 'n flesch en 'n glas langs de wagens en presenteerde 'n borrel an de voerluu en an aandern, die d'r zin an muchten hebben. De meester bedankte, zien vrouw ok; moar Jan Laving namp 'n flink glasvol en de bOrgemeester en de wetholder spijden d'r ok niet in.

Noa 'n toertien gunk 't weer veuroet en now wuur d'r in ien koeree deurreen tot an de schoel in Veldhoezen, want doar zul 't iegenlike feest vierd woren.

Now, 't gunk der echt feestelik toe. Toe alleman goed en wal binnen was, klum de borgemeester

op 'n klein trappien, woar ze 'n paar latten anspiekerd hadden, die 'n brettien muzzen vasthollen.

De borgemeester lee 'n parnpier, dat-e oet de binnenbuus van zien jes haalde, op dat brettien en las 'n ansproak veur. Die was veur de rneester bestemd; moar zoo underdoems kregen de Veldhoeziger boeren ok 'n lik oet de pan: dat ze nog al ies anleiding tot klachten gavven; de oalden zoo goed as de jongen.

Toe hold de wetholder 'n ansproak en doarop mus de meester op 't allement.

"Hoe zul-e dat d'r of brengen!" dachten de luu; moar d'r was niks gien kwod bij. Hij hadde gien pampiertien; moar hij sprak zoo vlot as 'n domnee op de preekstoel: ij kunnen wal zien, dat-e niet veul mensenvreeze hadde.

Toe 't feest veur de kinder ofloopen was, toe was 't nog niet oet veur de meester.

De feestkernissie bracht hum en zien jonge vrouw, met de schoeljuffrouw, de borgemeester en de wetholder noa 't meestershoes, urn de jongeluu doar de "eerewien", zooas ze 't nuumden, toe te brengen.

En now leek 't net, of aalle vroolikheid bij de boeren vot was. Zij zatten op 'n riege noast mekaar, de rechterelleboge in de

9

Iinkerhand, 'n sigaar tusken de twee veurste vingers, die ze op­stakken, net of ze zoo zullen zeggen: "Zoo waarlijk helpe mij •.•••. " en ze sprakken gien woord. De borgemeester perbeerde wat fleurig­heid in 't geze1schop te brengen; moar ...... mis hor!

De meester en zien vrouw begunden d'r al onrustig under te woren: hadden ze misschien ok wat miszegd of misdoan?

't Was In opluchting veur hor, toe 't gezelschop - 't was at in tweidonkem - in 't leste oftrok.

En toe muzzen ze drok an 't wark, um te schikken en te regeln, wollen ze de nacht niet op de planken sloapen.

En warempel; midden in de grootste drokte, doar stapt In man de kamer binnen:

"Zoo, meester" zee-e: "ik wens jow geluk in de nije woning. Ik mus van dage veur 't gerecht, en zoo kun 'k bij 't feest niet bij wezen".

Hij namp In stoel en gunk zitten, krek of 't zoo horde. De meester zette zoo'n mal gezicht, dat zien vrouw zuk met goed kun hollen en de kamer oetluup.

De meester perbeerde In proatien met de man te maken; moar 't vlotte niet, 't leek wal of de kerel argens op wachtte, dat moar met kwam.

Hij wol In borrel hebben, dat was 't stukkien moar, en dat begreep de meester niet. En al hadde 't begrepen, doar was 't toch niet aans van woren; want hij hadde gien drop drank in hoes.

De Juffrouw kwamp weer binnen en de man zat er nog; moar in 't leste stun-e toch Ope Hij keek met 'n zoer gezicht de kamer rond, zee: "now goeien dag sam" en gunk vote

"Wat wol die man?" vroug de Juffrouw. "Ik weet 't niet"; zee de meester. "WeI was 't?" "Gunst, ik weet niet ies, hoe of-e het; moar dat za'k 'm toch

vroagen" en de meester de deure oet. 't Was underwiel oavend woren en de meester wuur wat

10

beduusterd, zoo dat-e zien gast niet zoo gaauw zag. Moar hlj horde 'm proaten tegen wat luu, die veur 't hoes op de weg stunnen.

"Goat-er moar niet hen", zee de man; want Ij kriegt d'r niks. Ik hebbe 'm geluk in de nije woning wenst; ik hebbe d'r wal 'n half uur zeten; moar hlj hef mij nog gien borrel presenteerd."

De meester was niet mer neisgierig noa de naam van zien be­zuker en gunk weer in hoes.

D'r kwam die oavend gien mensk mer.

En now zal ien of aander misschien zeggen: "wat 'n drokte muken ze doar van de komst van 'n nlje bovenmeester, of doar zoo veul an gelegen is!"

Moar die dat zeg, begrip de zaak toch verkeerd; want veur 'n darp as Veldhoezen lag d'r wal veul an gelegen.

Op zo'n klein ploassien woont gien borgemeester, gien notaris of ontvanger, gien domnee of dokter .... niet ies 'n veldwachter. Doar woont enkel boeren en arbeiders, de iene wat minder arm as de aander; moar allemoal even gelerd.

En as ze now wat te schrieven of te vrieven hebt, dan koomt ze bij de meester um holp; dat is te zeggen, as ze hum vertrouwt, en dat doet ze niet lichtverdig; want 'n boer is oet zien oard 'n beetien wan. trouwig: hij is aaltied bang, dat ze 'm te pakken zolt nemen, al wet-e ok, dat dat niet zoo makkelk giet.

Ik hebbe mij wal ies loaten vertellen, dat er veur joaren in Holland'n schriever west hef, die zee: "Die'n boer wit bedriegen mot 'n aander boer metbrengen". Op zien Hollans van zols.

Moar dat mag wezen hoe 't wil, Veldhoezen was bliede met de nlje meester en de boeren wazzen nijsgierig, hoe dat oetpakken zul. En dat vol geducht met.

't Duurde niet hiel laank, of 't gunk er in de schoele al hiel aans toe as vrogger en in 't darp net zoo wal.

Hoe de meester dat kloarspeulde, dat hor ij -wal op 'n aander keer.

II

Oogsttied.

12

Sikkels blinken, Sikkels klinken, Ruischend valt het graan. Zie de bindster garen! Zie in lange scharen Garf bij garve staan!

't Heeter branden Op de landen Meldt den middagtijd; 't Windje, moe van 't zweven, Heeft zich schuil begeven; En nog zwoegt de vlijt.

Blijde maaiers, Nijv're zaaiers, Die uw loon ontvingt, Zit nu rustig neder. Galm' het mastbosch weder Als gij juichend zingt.

Slaat uw oogen Naar den hoogenj Alles kwam van daar! Zachte regen daalde, Vriend'lijk zonlicht straalde Mild op halm en aar.

Zoo bezung oeze dichter Staring de oogsttied, waor wij no weer middel in zit. Oogsttied! Men zul 't konnen nuumen "volheid des tijds". De landman plukt no de vruchten van zien veule zwaore wark en zien ploetern van al vleden harfst of an. Hij ontvank, zooas Staring dat zeg, zien loon, en as dat loon veul en riekelk is, zooas dit jaor, as de oogst bij mooi zommerweer mejd en inhaald wordt, dan ligt 't veur de hand, dat oeze landbouwers, as ze de wagens, vol met kostelike rogge, de schuur ziet binnenrollen, - as d'r zoo veul is, dat de ruumte in hoes te klein wordt, zoodat er nog 'n zaodmiet op 't arf bijzet mot worden, dan is 't te begriepen, dat heur de borst opzwelt van 'n bliede gevuuI van trots - en van 'n zuk onbezorgd vuulen. Want dit is toch wal 'n zaak van groot gewicht! As de schuren, zooas dit jaor 't geval is, tot an de kop toe vol zit met heuj en rogge, dan kan de verbouwer van dat alles, de boer zolf, in zekeren zin onbezorgd de winter tegemuut gaon. Er is weer eten veur zien gezin en zien vee! En dat wit wat zeggen! Veural in oeze tegens­woordige tied van melese en inzinking en sombere toekomst is daorum het boerenbedrief het bedrief, waorin men het miest wis is van zien boterham. 01 zeker, 'k wiet wal, ok under de boeren zint d'r hiel veul, die deur hooge pachtpriezen en zwaore lasten in slechte tieden het zwaor te verantwoorden hebt en hard warken moet veur 'nschamel stukkien brood, - jao .... er zolt er verscheiden wezen, die d'r bij kapot gaot, maor niettegenstaonde dat blif 't toch waor, dunkt mij. Want as 't hiel slim wordt, - as kniepert an boord komp, dan kan 't gebeuren, dat rieke meschen verhongert, want zie kont heur geld niet eten, en dat 'n arm boerenmes d'r deur sprant, juust umdat e gien geld, maor wal eten hef. Dit is no wal hiel arg, maor in oes wereltien, dat hew de leste jaoren wal undervunnen, blif alles meugelik. -

Echter, met dat gevuuI van blijmoedigheid en veiligheid, dat den landman vervult, giet gepaard ootmoed en dankbaarheid veur den grooten, rieken zegen, waor zien arbeid met is bekroond. Want, zooas Staring zeg: "Slaat uw oogen, Naar den Hoogen. Alles kwam

13

van daarl" - Of, zooas 'n liedtien 't zeg, daw vrogger op schoel lerden:

Wij ploegen en wij eggen, Wij zaaien op het land,

Maar wasdom en gedijen, Staat in des Hoogsten hand.

Hij zendt den regen neder, den dauw en zonnegloed,

Van Hem komt alle zegen, van Hem komt alle goed.

En al zolt d'r vanzolf 'n hielboel wezen, die dat niet unner­schrieft, die de scholders ophaalt over dat "alles komm'n van God" en zoo, - ien ding stiet vast, en dat zal ok de miest verstokte onge­leuvige moeten erkennen:

Wij kont oes best doen; wij kont messen en ploegen en zejen met de mieste zorge en volgens oes beste weten: - of het gezejde vruchten zal opleevern, mot ofwacht worden en lig boeten oeze macht. Daorveur zorgt machten, die staot boven het begrip van de mesch, van de allergelerdste mesch, - daor is allen op zien plaos, daor rest oes allen ....... : Het kinderlijk geloof!

Aug. '32. H. BOS.

14

'n Scheupers maoge. (In Noord-Drentsch dialect.)

"Hei weI ies eheurd van de hollebolle waogen, waor die hongerige Gijs op zat?

De rest van 't liedien za'k oe spaoren - want zoo slim as Gijs het maokte, deed de scheuper 't niet, maor toch - jao - 't was toch de meuite weI werd um te vertellen, hoe die het dee, - jao - 't was toch aanders as 'n gewoon mensk. -

Geen wonder was 't - 0 - nee, want 't scheupers leven is zoo aanders as aanders.

Van 9 ure 's morgens tot 8 ure 's aovunds is ie in de weer - en van eten in de tusscheri~ed kump niet veule, zoo a' j heuren zult.

't Is al veul vrogger luchtig, maor de schaop mutten niet te vrog uut de stal - um de mest - wee' j? Schaopmest is meraokel best op 't bouwlaand, en hoe langer ze in de schaopstal blieven - zooveul te dikker wordt de mest.

De schaopstallen gaon dan ook niet veur 10 uur los, en veur die tied mut de scheuper eten. -

't Geet um de beurte by de boer - en zoo ka' j um dan antreffen, nouw ies by de iene, dan weer by de aander - en zoo truf ik hum 's Maondags morgens vaok an bij mien eerste klante tusschen 8--9 uur.

Ze harren een keuterijgien en in die daogen ook 'n hok met 'n nerteg schaop er in.

Um half negen was ik daor en dan kwamp ie binnen met 'n goeie morgen; zette 't schuppien teugen de waond, de knapzak hunk ie um de stoel en de hond gunk an zien voeten liggen.

15

De vrouwe begunde de stoete in tien plakken te snieden en met smolt te bestrieken. Zoo'n stoete duurde niet lange, maor toegelieke gunk de pot met eerepels en boeskool boven 't vuur, en daarna kwaomp dan de breipot.

'n Scheuper die d'r 'n liefhebber van was, kreeg ok vaok pan­koeken.

Under 't eten van de stoete kreeg de hond 'n paor korsties, toegelieke stund de koffiepot al klaor en veur 't gemak gunk alles in 'n groote komme.

Meraokel zoo as 't kerltien daor met worden kun, in de tied dat 'n gewoon mensch ien plakkien opat, was 't heele zaokien al achter de koezen.

Nouw volgde de moespot met spek en worst, en veur da'k 't wust, was de pot leeg, en keek ie al naor de breipot uut; toegelieke likt de hond de pot wieder leege.

's jonge, wat kun ie met de brij overweg - 't was 'n wonder­'t duurde alles bei mekaor maor 'n kwetiertien - en klaor was ie. -

Toen kreeg ie nog 'n stoete, 'n worst en 'n half pond spek mit in de knapzak veur de geeuwhonger, zooas ie zee, reup den hond en vort was ie. -

'n Oogenblik laoter klunk de scheupershoom, de potstallen gungen los, en de schaop kwammen op weg. De haomels met de belle veurop, en zoo gunk um 10 ure de kudde 't veld in. Daor har ie dan op te passen dat zien doezend schaop niet ' s manks de esschen kwammen, of in 't gruun leupen.

Toegelieke kwaomp de breikouse uut de knapzak, en zoo har ie de heele dag te zorgen met zien hondien, dat alles naor de regel gunk.

In weer en wiend - regen of snei, 't gunk altied maor vort­nooit hadd' ie 'n heel dag rust.

Teugen - donket-aovund kwaomp de kudde weerumme, de haomels weer veurop, iedere troep vund zunder meuite ieder zien eigen stal - en dan weur 't schaophok dicht daon.

De scheuper kreeg dan weer zien avondporsie, die zoowat gelieke war as 't morgenmaoll - Jao, zoo'n schepers maoge was gezond umdat hie aal daog in de boetenlocht verkeerde; maor 't was toch effenties aanders as 'n gewoon menskl

R. H. Hzn.

I 17

Drenthe!

18

Drenthe, land, dat ons geboren, dat als kind ons spelen zag,

Waar we onze jeugd doorleefden als een langen blijden dag;

Gij hebt aan ons hart geschonken warmte, lust en zonneschijn,

Nimmer zullen wij vergeten, dat wij Drenth' uw kindren zijn.

Drenthe, land van kleine dorpjes, waar de stille wegen gaan,

Waar in schaduw van de eiken d' oude boerderijen staan.

Waar het kabblend beekje slingert als een kleurig ziIvren lint,

Altijd zullen w' U gedenken, waar zich onze voet bevindt.

Drenthe, land van esch en rogge waar de korenbloem zoo blauw

In de aren staat te schitteren, als een beeld van ware trouw;

Wij ook willen trouw betuigen, trouw met harte en met hand,

Aan ons eigen mooie landschap, trouw aan 't oude Drenthe-landl

Drenthe, land van ruige heide, land van terp en hunnebed,

Waar de allereerste menschen in ons land hun voet gezet;

Spreekt hun graf van groote Hefde voor de oude Drentsche grond,

Wij ook dragen U in 't harte tot den allerlaatsten stond.

Drenthe, land van harde, werkers, in de heide en in 't zand,

Waar de ruste heerscht en vrede, als de beste oogst van 't land;

Waar de eenvoud nog durft wonen, niet met vreemde veer zich tooit,

Altijd willen w' U gedenken, U vergeten, doen we nooit!

L. KOOPS.

19

Woarumme Pieter Herink niet trouwde.

Oome Pieter zat in de leunengstoel en rookte zien piepe. Hi' j har al verscheiden witte hoaren, mar zien gezichte was nog frisch en zien hart zoo leemteg as een bouwmannechien zien starte.

"Oome Pieter," zeen de jonge maajs vake tegen hum, "woar­umme bi' j toch einluk zoo opgeruumd?"

"Woarumme zuk det niet wezen?" vreug hi' j dan. "Mi' j mekeert niks en mi' j bit niks."

"W oarumme stek oe dan niks?" "Umdak gien vrouwe hebbe." "En woarumme bi' j dan vrogger niet etrouwd?" "Umdak dri'j keer an 't verkeerde adres kwame!" "Geeft oes die adressen dan ies, dan wiw ies kieken, hoe ofter

mee stiet." "Det kank niet, want mien groote tie is krek do of. Mar ik wilder

oe weI wat van vertellen." "Det muj veral doen, oome Pieter," galmden de maajs. "Veral

doen!" En hi'j begunde: "Toe ak nog zoo'n domme, grune jonge ware,

die nog niet ies zeum joar van de schoele was, toe trok ik de gele Katriene an 't schoet. Heur hoar was geel as roggenstroo en heur oogen waren blouw, mar hoe heur name is, doar hoevie mit menare nUts van te weten. Verdorie, ik mug heur geern lien, en umdet mien moeder der niks op 'en tegen har, toe dachtik: "Doar wik weI mee trouwen. Soldoat hoevie niet te worren, want ie hebt vri' j elot en aj nog lange loert, grip heur een aander en dan bliej ongetrouwd en des niet best zeg Paulus. En die kant weten."

20

Zoodoende gung ik hen de hof, plokte doar een bossien rozen of, zoo akt weI vaker edoane har en toe staptik noar heur huus.

"Gen dag, Katrien! Wollie disse rozen hebben?" WeI zeker, mien kleine Pietertien, en wat woj aanders hier nog

doen?" "Ik wol mitiene vroagen, aj mit mi' j trouwen wilt." "Mit oe, mannechien?" "la, mit oe!" zeek, want ik worde kregel, umdak hielendal niet

klein van stok was. En der bi' j har ik al elot. "En ie hoeft niet bange te wezen, daj verhongert, want ik stoa veur mien warrek en doar hoej niet urn te lachen."

"Trouwen mit oe?" lachte Ketriene. "Mit oe, mannechien? Ie bint joa nog mar pas van de schoele of en nog zoo nochter. Hoe old bi' j? Zestiene?"

"En dri' j, reupik, en ie misschien een joar older!" "Det scheelt niet zoo veule en zegt mi'j now mar aj wilt." "Det week zoo nog niet; mar aj 't hiel zeker weten wilt, stuurt

oen moeder dan morreng mar, det is grooteluus moede en ie hebt joa nog niet ies boart urn de kinne."

Doarmee dreeide de rakkert hum umme en Ieut mi' j stoan. Now 'k hebbe doar niet lange meer estoane. Nee, ik stapte hen huus en verteldet an mien moeder. En die meende: "Mien beste Pietertien, Ioaw det now mar niet doen! 't Is zoo'n dom kuken en wi'j vient nog weI wat beters."

Det was dan de eerste misse reize. Toe ak det vergeten ware - en det duurde niet hiele lange -

hak hoar onder de neuze. Zwart hoar! En umdet soort bi' j soort wil, hak mi' j verkeken in zwarte Griet. Heur hoar was zoo zwart as peerdehoar, mar heur gezichte was zoo mooi! Doar hej gien begrip van. En oogen, det ze in de kop har. Een paar oogen woar ak van gleuve, det ze der in duustern mee zien kun net zoo goed as oeze katte. Zi' j fonkeldent uut.

21

Toe ak bi' j heur stunne pokkerde mi' j 't harte zoo in de borst, dak glad vergat um wat te zeggen.

Doarumme leekt mi'j 't beste, daw now mar ies deen, wat Ketrien in vrogger dage zegd har. "Moewe, goa ie der ies hen! Vroagt heur ies, hoe of ze der oaver prakkezeert!"

Now, mien moor deer aItied alles, wat of ik geern wol hebben, want ze keek mi' j noar d' oogen. Zi' j gunker hen, de neuze in de wiend. Mar toe zi' j weerumme kwamp hunk hi' j heur op 't darde knoopsgat en ze zeer allent mar van: "Och mien beste Pietertien!"

"Now moeder, wat zee ze?" "Det mak oe hielendal niet geern zeggen, jong!" "Wat hef 7.e dan ezegd? En wat hebbie heur evreugen?" "Ikke? WeI presies, wat aj mi' j ezegd hebt." Toe zeurdik mien moeder zoo lange urn de kop, tut ze mi' j

vertelde hoe of wat. Allent 't Ieste wus zi'j nog. "Vertelt mar an oen domme Pieter, die kerel mit een boart urn de kin, dak gien keerl wit hebben, die mi'j zols niet duurt te vroagen. 't Is 'n bangboksem, die zien moeder stuurt!"

Det was dus veur de twi' jde reize mis. Mar hier ak langer onder te doende. Umdetter gien haand vol

is mar een laand vol, zakte det ook al weer en toe meuk ik warrek van broene Jante. Die har broeneg hoar, broene oogen en rooie Iippen.

Mar now sleug ik toch an 't prakkezeeren, hoe akter mit an mus. Mus ikter zols hen of een aander. 't Leste zol mi' j wat tegenevollen wezen, want mien goede moeder lag al lange onder de grond. Doar­umme deek, wat zwarte Griete ezegd hef: "Zols gungik der op of. De bessemstale regeert joa nog altied de bessem, as hi' j mar wil."

Zoo staptikker dan zols op of. Mar zi' j was niet in huus. "Hen daansen", zee heur moeder. Doar gung ik hen, mar doar was ze nog nietj zi' j kwamper an

mit aander vollek. Toe aw zaten, staptik op heur toe: "Gendag Jante! Mak ies mit

oe daansen?"

22

"Nee, veur iene keer wik niet meer!" "Det is mi'j krek liek," zeek, "ie magt ook mit mi'j deur 't leemt

daansen.' , "Det verstoak niet," zee zi'j. "Wat bedoelie doarmee?" "Och Jante," reup ik, "begriept mi'j now toch ies. Wi'j mit mi'j

trouwen? Maj mi'j dan niet wat lien?" "Jawel," zee zi'j. "Gistem nog wei heur." "Now," reup ik, "ast gistern zoo was, dan kompt morreng wei

weer. Dan is det veur menaar!" "Belzeker niet," zee Jante. "Doar muk eerst een aander noa

vroagen." En mit wees zi' j noar heur tanen en lachen det ze dee! Krek of ze der schik an har! Mar toe gebeurdet ongelok! Ik wus niet presies meer wat ak dee, umdak al een paar glassies moedwater op eneumen hat veur ik noar 't daansen estapt was. En umdak mi'j verbeeldde, dakt ewunnen hat, vollik heur um dhals en smukte heur merakel: "Hoera, ik hebbe een majn Hiep .... hiep .... hoe .... "

"Wat wit die kerel," heurdik in ies een stemme zegn. Een roege, kwoaje stemme, die mi'j de moed dee ofzakken. Toe ak mi'j umme­dreeide, stunt de beurtschipper veur mi'j, rood in 't gezichte en kwoad.... kwoad!

"Donderkater nog an toe!" zeer hi'j. "Haand van de zak. Det is mien meid," en toe sprunk hi'j op mi'j an. Zien groote klauwen grepen mi' j bi' j de kin en drokten mi' j de koezen zoowat kepot.

"Willem loat hum toch wezen. Hi' j meent joa zoo slim niet !"

"Slim of niet slim," schrowde de kerel, "det kan mi'j niks schelen. Aster een hane is, bit hi' j de aandem weg." En toe roffelde hi' j mi' j of, woar as hi' j mi' j mar raken kun. En toe hi' j 't mit dhanen niet meer of kun, trapte en schupte hi' j mar raak.

Per gelok holt ik zien linkervoete vaste en toe kwamp hi' j der bi'j te zitten. Daluk was hi'j weer op, greep mi'j in de nakke en gooide mi',i bi'j de trappe dale. 't Was een spil, man, doar hej gien begrip van. 't Daansen was in ies glad oaver.

20

Onder stunt ik weer op, hliede dak der zoo of kwamp en toe hek mar emaakt, dak weg kwame.

't Was de darde reize, dettet glad mis gunk. Toe dussik niet meer. "Ast zoo mut goan, ist mar heter, daj

opholt mannechien," zeek tegen mi'j zols. "Ie hint now nog hiel, mar wie wet, hoe oft later mit oe aflop."

En doar hek mi' j an ehollen!" Mar de maajs zeen, dak merakel ongelokkeg ewest ware. "Watte !" reup oome Pieter. "Watte? Ongelokkeg? Krek aans

umme. 'k Bin hliede dak later van alle dri'j heurt hehhe, det ze zeen: "Beste Pieter, waaw toch mar mit oe etrouwd!"

"Mar toe wast te late en now ligt zi' j mit menare allange onder de grond."

"En ie hint nog een fikse hoas, oome Pieter. 't Is nog niet te late. Vroag oes mar ies. Hier hinter verscheiden, die niet "nee" zegt."

"Ik zol nog liever," reup Oome Pieter en hi' j lachte. "Ik kennoe veus te goed. Ie deenkt, dak weI gauw opstappen zal en dan kunnie nog ies van veuren of an mit mien senten.

Nee, maajs, alles op zien tied heur! Mar now wit ik niet."

20

Welkom in oes Dreen"se Laand. West welkom in oes Dreense laand, oes laand van hei en struuken, woar 't nievre volk zien moer verbraand en ert zien 01' gebruuken.

Komp vremden, ziet en kuiert mit 's manks esschen, bosschen, wegen, woar 't greuit en bleuit in gruun en wit en 't schaopvolk komp oe 'n tegen.

Beziet oes bargies, hei en zaand, waorboven mooie lochten en wolken drieven langs de raand van dorpies en gehuchten.

Wied op de bargies Jig de kring van stienen, woar ze rusten, de kriegers die met speer en kling oes vrijheid hebt bevochten. Ver - op de veenplas rup de wilp, de kieviet duukt en hemelt, de haos, het korhoen en 't kenien, 't is al een bont gewemelt.

En rust ies in oes Dreense hoes, schik an, dat gef oes vreugde, beschuuten, koffie, Dreense stoet, tast toe, loat oe niet neugen.

Komp allen in oes Dreense laand, oes laand van hei en struuken, komt, ziet en wilt er mit verstaand van 't veule moois genieten. R. H. Hzn.

25

't Dweellocht.

E I p, I923.

Ze braachten op een morgen, In 'n vurenholten kist,

Op d' akker zunder zorgen, Oez olle organist.

Ze hebt hum daor toe laoten, Allen in 't rooie zaandj

De naober bint gaon praoten Van schaop en biest en laand.

En d' aovend is gaon vallen, En duuster weur 't in 't rond,

En aachter d' ekenwallen Daor b!eekte nog een hond ....

En waor ze hum hebt draogen, Een dweellocht stillik stun,

Dat, zwevend laangs de graoven, In 't lest hen 't orgel gung.

L. A. ROESSINGH.

Uit: Nieuwe Drentsche Volksalmanak I924.

26

Het "oIde Iaandschop". "Herinneringen an Oud-Drente".

Ak uut 't raam kieke, dan zie'k de jonges mit olde maanden varen; van alles sleept ze mit, wat mar branen wil, um det op de oavend van de Twi'jde Poasdag te verbranen. En ik deenke bij mij zols: ,,'t Is einlik vromd, det 't nog gebeurt, want wat ister einlik oaverebleven van zooveule olde gebruken in oes olde laandschop?"

Ak de boerenjonges zoo nog zie trekken, deenkik an 20 joar trogge, toe det oaveral nog gebeurde; toe 't nog een schaande was, aj niet mit een £link Poasvuur kwamen. Weken in 't veuren schooide wij joa al de olde maanden bij menaar, die der mar te kriegen waren, onder het zingen van:

"Hej nog olde maanen, Die wi'w mit Poasen braanen, Of een bossien bessemries, Aanders braandt oes Poasvuur niet.

Der waren niet veule gierlappen, woar aw niks opleupen. En zoo krege wi'j doe nog de hoge bulten bi'j 'n kaar, die aj uren wied kunnen zien branen; toe braanden ook de olde hulzebossen nog mit ..•..

En aj now de Poasoavend rondkiekt, 't Oosten in? WeI ja, dan kuj ook nog vuren zien branen; mar hoe ist eminderd! Nog isser roodachteg scheemsel an de locht, mar 't gieter niet meer toe as vrogger! Toe daansten de halfslieten kerels en de jonges, de pad­jonges en de maajs um zoo'n Poasvuur hen, ast goed braandde. En de jonges vreven de maajs in ast verbraand was, mit de holtskoale. Wie bleef toe in huus, ast zo 'n oavend was. 't Was joa Poasen, en

20

20

Poasvuur! Wie kieken kun, keek; gunk er dichte bij stoan; want een goed Vuur gaf joa een best en vruchtber joar.

Hoe is det alles eminderd! Hoeveule kiekt er now nog noa. Woar hej now de dorpen, woar Oosterd en Westerd in de wedde gangs bint mit heur Vuur? Toe zi'j der umme vochten, wie 't hoogste zul hebben.

Ook de hulst giet achteruut! Vrogger haj gien weilaand, woar die niet an de kaante stunnen. Now binter nog weI wat, mar elk joar koomter manlu uut de steen, en zit trekter de takken en de takkies mit de rooie bezen of, die der vanzols van joar tut joar minder an koomt te zitten. Doar in de steen weet ze joa niet, detter elk joar minder hulzebossen tussen de Iaanen koomt te stoan en det de huIzebossen stokkeger wordt. Hoa lange zaI 't nog duren, daw die bomen nog kunt vienen?

Ook de veenerook roeke wij in de Meitied niet meer. En det in 't Laand, woar ast kiend zien moer verbraandt. Vrogger zagie dagen de zunne niet. En aj hum weI zagen, dan wast allent as een groote kringe, die zoo goldachtig deur de rook hen kwamp lochten. Dan was't joa de tied, det in 't Veene de vuurties ebuut won!.en. Dan reuk iederiene en alles der noa. Mar de boekweite mindert ook hard. En wie hef now nog boekweiten pannekoeken bij de boer, as hij een koe sIacht? J a hoeveuIe meensen sIacht now nog een hieIe koe?

En hoe ist mit de Schoape? Der was ies een tied, det elk dorp zien scheuperije har. Detter meer as honderd scheupers in 't oIde laand waren. Hoeveule zullen der now nog wezen?

Ze binter nog. Belzeker! Aj an de kuier goat achter Ruune uut, of bij 't Ooveene, dan kuj ze nog zien dweelen; dan treffie nog een scheuper mit de breikouse. Mar woar bint de dagen, as van oIds, toe ook de bi'jenwagen deur ieder ekend worde, ja, toe dernogheide was.

Woar blif de heide zols! 't Zal zoo hiel lange niet meer duren of 't laand van Ellert en Brammert is zunder heide. De stoomploeg meejt en de heide giet dood. Zoo ist niet allent bij oes. Oaveral is joa 't nije.

28

Wij mut mit de tied mee, en det is goed. Mar zul der niks oaver­blieven van 't olde Volksgeleuf; zul de leste scheuper ook de leste geheimen mitnemen der van? 't Is hoaste niet te geleuven. Wie mutter dan veurgezichten hebben? Wij Dreenten, wij waren joa altied slim Karreks.

Mar toch wussen verscheiden luu joa altied presies in wat veur femielies de Wit t e W i v e n veurkwammen. En wat ze veur verkeerds deen of edoane harren. Ook det zal verbi' j goan. Zoas de schoape op ekorl: bint, en zoas de spinnewielen vurt bint. Wie hef now nog een vader, die schaopegrieze kousen breit? En wie zul ze now nog willen dragen ...... ?

Ook de kaarns binter niet meer. De kaarnmeule stiet enkelt nog op de deele, mar der is gien hond meer, die in 't grote rad rond ront. Zo gungen mit de schoape, de spinmoalen, de spinderijen of de Gespins weg. Die hebbik ook al niet meer ekend. WeI hew in de leste joaren nog ies zo 'n gespin eziene in De Wiek. Det was uut de tied van achttien zeumteg. Mar now kenne wi' j ze niet meer: de maais, die mit heur spinnewiel veurnuus zit, wachtende op de jonges, die der de weet van hebt. Die koomt now ook niet meer mit de jasse oaver de kop um de deure loeren um ies te vernemen oft heur tied a1 is. En de maais zingt heur spiensters varsies niet meer van:

"Wat hoor ik daar, in 't midden al van den nacht, Het is mijn minnaar ....... .

Nog altied koomt die "minnaars" 's Zoaterdes oams as van olds. Mar hoe is ook det veraanderd. Nog fluit op die oamt de jonges de maais hen buten, mar hoeveule vientet al niet netties meer?

Ook hoeft de maais de jonges opt Spinmoal niet meer te ploagen mit:

"Snor, snor, snor, Wat zingt de jonges doar? "Zi' j duurt 't niet woagen, "Um een majn te vroagen".

20

Oeze maais en jonges goat now niet meer deur de midden­deure hen achternuus de deele op. Vrogger zat doar paar an paar, elk op iene stoel in 't donker. En hoe schrikten ze, as de vrouwe in ies de lanteern onder 't schoet of de schollek van doan haalde en bi'j lochtte. Wat vIeugen dan de paarties de heugte in. De jonges hoeft ook gien ielt meer in de hanen te hebben. Want de mule wordt niet meer gebruukt um te kieken of ze staandvasteg bint in de Hefde. "Lieden of GHeden", "Buut of Slage", speult ze niet meer.

Doar in De Wiek hef Geert Broekhuuzen oes det allemoale nog ies weer loaten zien, veur joaren. Det kun hij doen, want veur hum Ieefde alles nog weer op, zooas hij 't zols beleefd har in vrogger dagen. En ik gleuve, det zoo wat hier niet meer kan. De speulers binter niet allemoale meer; en de pakkies? Hoe weinig ister nog van det olde goed? Van die Dreensche ooriezer mussen, van die umslag­doeken! Bissekisten, wie hef die bij de boer nog? As ze niet as maal­kiste gebruukt wordt, dan bint ze oaver evarreft. En zoo now en dan wordt ze nog verkocht an de riekeluu uut de steen, die ze in de gaank zet. Woar bint de olde start- en stoelties klokken? Ook verkocht! Wij zols koop regelateurs.

Oaver pakkies gespreuken. Hoe kort ist nog elene, daj an de klere niet kunnen zien, of iene geld har of niet. Det de riekste zoowat in 't zelde pak Ieup as de armste. Toe de kammenetten mit Hnnengoed vol lagenj gemaakt zoowel as ongemaakt en miest uut eigen ver­bouw. Mar det was in de dagen, toe de pasgetrouwden 't eerste zorgden veur een doonhemd en veur Huusholdplaanken.

Now is det aans eworden ..... . Veur det de jongeluu trouwt rozeblomt ze now niet meer. En

as de jonge een poze noa de meid egoane hef en dan hum op 't leste bedeenkt en mit een aander machien trouwt, weI dan krig 't eerste niet vake "Zoor holt" meer.

Zoor Holt (de dooie poal), wat was det vrogger watl Det rop herinneringen op van veule gezing, van veule merakels; een ure wied haalden de jonges de wagens uut de schuren, namen ze de

30

hekken mit van de dams en alles warde deur en oaver menaar egooid en elegd veur en um 't huus van 't maachien, det heur vrijer niet tut man kreeg.

Wat was 't een spil, as op Zundag marreng al die wagens weg ehaald mussen warren; as de ploeg van de doaken kwamp en zoo meer.

Mar now giet 't niet meer; temiensen bij oes niet; want as ze 't nog wollen prebeeren, de jonges, dan zullen de sabels van de Maresesees 't heur weI in raanselen, daj van 't goed van een aander of mut blieven.

Zoo now en dan kriej nog een glimp van 't olde te zien; as zoo'n trouwerije op 't Ieste hen giet; dan hangt nog de stroopoppe veur de deure bij de jonge. En ook de ketelmeziek mekeert er dan niet an. Dan is 't nog een heidens spektakel en gebeurt er niks verkeerds. Zoo giet 't aster gien kolde an de locht is; mar as de jonge zien vri' jersplichten wat te licht nemp en een majn wil Ioaten zitten? WeI dan giet 't nog as van olds!

Dan goat er briefies rond; dan koomt de jonges bij mekaar en oaverIegt wat ze mut doen. Dan wordt de jonges rechter, en de sproakzoamste bargemeister. De trouwerije giet deur .....

't Is nog niet zoo lange leene, det hier in de buurte een jonge kerel, die hum ziek hold, op de mesbak hen de meid ebracht warde; zi' j waren an etiekend, mar de breugeman leut de broed wachten. En det wachten mug niet te lange duren. Doarumme worde hij onder groot gezang wegebracht. En hi'j wus in ies weer, det 't mar beter was um toch te trouwen. Det beloofde hi'j en 't gebeurde ook. De Broed har niet vergeefs de jonges um holpe evroagen.

Feesten en hoogtien bint veraanderd; de noaberplichten kenne­wi' j hoe Ianger hoe minder; de Groeven, vrogger gebeurtenissen en woare feesten, doar wordt niet meer eeten en edrunken as vrogger daagen.

Nog ludt de karkklokken aster iene dood is; ook aster iene begraven wordt. Mar zullen de meensen nog deenken as weleer, det

31

det luun de Duvel ofschrikte, die de ziele van zoon verstorvene mit wol nemen? Ook wordt de boer niet meer wegebracht op zien eigen wagen, woar wat eigen stroo op lag. Nee, 't is now een liekwagen, die hum wegbrengt.

Woar wordt de Broed nog op eeischt? Woar koomt wagens mit jonkvollek anrien, die heur haalt en de baanderdeure dichte viendt? Woar komp de Broed-Hen, die op de Henreize noast de Breugeman zit nog veur?

Ja, de Braandewienkomme ister nog; die wordt nog enkelt gebruukt. Mar ast Ni' j J oar is, heurie der niet meer van. Wie giet nog uut Ni'j Joar winnen en woar zingt de kiender nog van:

Gelokzoaleg Ni'j Joar, Pakt de katte bij 't hoar, Pakt de hond bij de Starte, Dan hej een witte en een zwarte.

Noa de mobelezoasie hek 't hoaste niet weer heurd. Det was toe ook 't ende van de groote Ni'j Joarsvesieten, die vaake oamt an oamt an gungen tut Lichtmis toe.

Dit alles en nog veule meer, is now veurgoed weg. 't Ister mit egoane as vrogger mit de Dikke Stienen, de Hune­

bedden, die fien eklopt worden en now an de zeekaante tussen de keien ligt, die uut de heide op egraven bint.

Die Dikke Stienen hew nog. En die zulter now ook weI blieven ook. En aj dan van Hoavelte koomt en ie ziet die stienen liggen tegen de rood blojende heide, wat ist dan doar mooi.

En hoeveule mooier ist dan nog aj van Frederiksoord hen Hoavelte goat. Aj de heuvels in de heugte ziet liggen, gries 1,>roen mit de Hunebedden in de leegte. En as doar dan boaven de locht oaver die heideheuvel hen zog, witachteg schemereg tegen de oavend, dan kuj oe toch zoo'n beetien veurstellen, hoe of det ewarrekt mut hebben op de meensen, die doar die dikke stienen bij mekaander zochten.

32

Dan wet ook ieder, die det zet, detter nog wat oaver blieven mut van die olde geest, die de scheupers zoo goed verstunnen en die de Witte Wieven influsterde, wat er stunt te gebeuren.

En te late zow vernemen en begriepen, det zoo wat veule meer weerde hef, dan 't geld, det de meensen kriegt, as ze die heide ver­koopt.

't Is woarheid. De dage, det een lappe heide te koop was veur een paar pond tebak kriege wi'j niet weer. De tied dringt en der mut hoast mit emaakt warren um van det olde Laandschop nog wat te bewaren. 't Mag niet zoo warren, det wie 't olde Drente wil zien, hen Amsterdam mut.

Wi'j mut wat hollen van det laand; van die olde geest, zo, det de besten van oes de vergoane joaren kunt oproepen, as ze wilt .....

Me p pel. J. POORTMAN.

Feuilleton. Alg. Handelsblad van Zondag 1 April 1928. ter gelegenheid van de "D.O.T.A." te Amsterdam.

3

Alle rechten voorbehouden. Ovemame verboden.

33

Mien maagie.

34

Ik vrog an mien maagie um met me te gaon, Um met me te gaon naor bet bosch, Dan zing 'k oe een Iietie, zoo mooi as 'k maor kan Gien mensche die beurt er of zot er wat van. 'k Wil zingen en daansen, veur oe maor allen En twiegen en blaoren bint stil um oes hen. Daor buuten, daor buuten in 't bosch.

Ik vrog an mien maagie um met me te gaon, Um met me te gaon naor de hei. Ik maok daor van heide een kransie oe dan, Van twiegen en gruun, met blommen d'r an. En dan zult we vlechten, wij beide tegaor, Die blommen en kraans in oen goldblonde baor. Daor buuten, daor buuten op d' hei.

En 't maagie trok met me, naor 't bosch en de bei. Juchheisa, juchheisa, juchhei! En 'k zong heur een Iietie en daanste erbij. Juchheisa, juchheisa, juchhei! En 'k vlocht heur al zingend de kraans in het haor En nooit schien de zunne zoo helder en klaor. J uchheisa, juchheisa, juchhei!

L. KOOPS.

"Hoe Harm moeder warde". (Gedeeltelijk in Zuid-Drentsch dialect.)

Het was een vreemd huwelijk dat van Harm D. en zijn juffrouw. Het begon al met de eigenaardige vrijage waarvan niemand begreep hoe ze tot stand kwam.

Harm was een lobbes, een goedzak, een van de vele bijnamen die hij had gekregen was: "Goffert Harm". .

Toen ik hem leerde kennen was hij "uuteleerd" op zijn 12e jaar van school gekomen, en zijn vader een winkelier, stelde hem aan als venter met winkelwaren.

Hij begon met een hengselmand met verpakte winkelwaren, die hij moest rondbrengen. Dat was een heele opgaa£ voor hem, want hij vergat Boms de namen van de klanten, die hij moest op­zoeken, daarom werden op de pakjes de voorletters van den naam der klanten geschreven met een wit krijtje en toen ging het goed.

Toen hij een jaar met de mand had gevent, kreeg hij een honde­karretje, met een kist en een paar manden er Ope

Harm was zoo langzamerhand 20 jaar geworden en van be­z 0 r g e r was hij zoo gaandeweg bevorderd tot "venter".

Hij leerde met de klanten afrekenen, en geleidelijk breidde zijn clientele zich uit, want men mocht "Goffert Harm" weI lijden.

Hij was altijd welgemoed, en wanneer ik hem tegenkwam, zat hij meestal luid te zingen op zijn hondekarretje. Bovendien was hij zeer gedienstig en mopperde nooit, al waren de klanten ook nog zoo veeleischend.

Het gevolg was dat het zaakje van D. floreerde en deze er warmpjes in zat. Harm kreeg een zeker aandeel in de winst en hij was niet zoo'n goffert of hij wist te sparen en langzamerhand een

35

klein kapitaaltje bij elkaar te krijgen. Hiermee was hij zeer open­hartig, zoodat iedereen wist dat Goffert-Harm al bijna duuzend gulden op zijn Spaarboekje had. En hij verzekerde iedereen, zoo­dra het d u u zen d was, dan zou hij eene vrouw zoeken, eer­der niet.

Iedereen lachte om "de vrotiw van Goffert-Harm", want wie van de meisjes zou zoo'n sukkel wenschen, immers niemand. Ze hielden hem allen voor den gek - maar Harm lachte een beetje, hield zijn boekje in de hoogte, en riep: "Duuzend gulden, maj'ns, wie hef zin?"

En de maj'ns reupen weerumme: "Veur gien tien duuzend!" Naast het gehuchtje lag de kleine stad, waartoe het behoorde

en hier woonde de Burgemeester. Harm kwam er met zijn venterskarretje en leverde geregeld er

zijn waren. In het huis van den Burgemeester was een kinderjuffrouw uit

Amsterdam van ruim 20 jaar, die er niet onknap uitzag, ze maakte af en toe een praatje met Harm.

En of het nu kwam door het spaarboekje of welke redenen dan ook - ze praatten - lachten en maakten gekheid.

Op den Zaterdagmiddag, toen Harm 21 jaar was geworden, trok hij zijn Zondagsche pak aan, belde aan bij den Burgemeester en vroeg de juffrouw te spreken.

De Burgemeester zag hem aankomen, was nieuwsgleng om te hooren wat Goffert-Harm in zijn Zondagsche pak weI voor ge­wichtigs te vertellen had, en deed hem zelf open.

Harm lachte en zijn spaarbankboekje voor den dag halend, zeide: "Burgemeester - 't giet urn de juffrouw - de duuzend is vol!"

De Burgemeester, die de zaak zeer humoristisch opvatte, noodigde Harm uit in de salon, en aan de juffrouw werd meegedeeld, dat een heer haar wenschte te spreken.

Wat er in de salon besproken of voorgevallen is, i5 niemand ooit te weten gekomen, maar de juffrouw vroeg voor dien dag vrij,

20

trok haar beste plunje aan, en daama waren ze samen naar huis gewandeld.

Hier had Harm kort en bondig gezegd - dat ze 't iens waren, en of vaoder en moeder het goed vunden. Het was alsof een bom gevallen was in het huis, en nog erger in het rustige dorpje.

Goffert Harm met de HoUandsche Juffrouw - "da's um de duuzend gulden begunt", riep iedereen.

Maar 't was zoo en den volgenden Zondag liep het tweetal gearmd naar de kerk - onder groot opzien van al het volk.

Ze wisten niet of ze lachen zouden of niet - ze gaapten het stil aan als een wonder, en zoodra ze voorbij waren, kwamen de tongen los.

,,'n Oele", riep de een, "kwik en kwak" een ander, ,,'t zal een muttien wezen", en dit laatste bracht de lachspieren in beweging.

'n Muttien van Goffert Harm - die knul - nee - 't zal weI umgekeerd wezenl Dit verwekte nog grooter hilariteit. En de maj'ns reupen - Harm muut in de kraomel Waor is de wiege?

Zoo trok het paar ter kerke - en terug, zonder dat ze op de spottemijen ingingen. -

Sedert kwam Harm Zondags de juffrouw halen; na een half jaar kochten ze van gezamelijke spaarduiten een klein huusje aan het eind van 't dorp - lieten het opknappen - ja, er kwamen zelfs twee tamelijk groote ramen met een etalage-kast, wat iets geheel nieuws was in het dorpje.

Iedereen stond verbaasd. - Wat moest dat weI worden? Na een paar maanden trouwden ze, echter niet in het dorpje,

maar in Amsterdam. En toen ze getrouwd terugkwamen, brachten ze een paar groote kisten mee en een wagen vol goederen.

De verbazing in het dorpje steeg ten top. De gordijnen van het huisje waren de eerste dagen neergelaten, tot dat Zaterdag-avond alles in de hoogte ging. En daar straalde een groote petroleumlamp voor het linker raam een zee van licht uit over een etalage van hoedjes - lintjes - en kindergoed en voor het rechtsche raam over

37

allerlei winkelwaren, waarvan de goeje Gemeente nog nooit van had gehoord.

De zaak werd geopend en aan de linker zijde stond de juffrouw, aan de rechter zijde Goffert Harm, thans in een burgerpak gestoken, met een boordje en een schoon linnen overhemd.

Harm stapte naar voren en riep: "Komp volk - komp en zie, wij bedient oe ceviel en niet duur!"

En ze kwamen er in en kochten - overbluft door zooveul neis en moois.

Het toeval wilde dat ik den Maandag daama in het dorpje kwam, natuurlijk was mijn eerste stap naar de nieuwe winkel en we deden flinke zaken.

Het zag er alles netjes uit en Harm en zijn jonge vrouw waren werkelijk een merkwaardig gelukkig paar. Onder een kopje koffie vertelde de jonge vrouw mij, dat ze van beroep vroeger hoedjes­maakster was geweest, ze had het in een atelier in Amsterdam geleerd, en zou hier haar zaakje voortzetten. Ze had haar atelier op het bovenkamertje, Harm zou de winkel bedienen en het huishouden doen en zij zou dagelijks op stap gaan.

Ze had een fiets gekocht met een flinke leeren doos voorop en zou overal de vrouwen en de kinderen helpen aan hoedjes - linten, en alles wat er bij behoorde. - En nog eens werd herhaald: "Harm zou de huishouding doen, zoo hadden ze het samen overlegd".

En Harm, goedig als altijd - lachte, en zei: "Nouw ben'k be­vorderd van venter tot huusholdster. Maor 't mut erst nog In beetien wennen."

En of het wende, 't was 'n meraokell Zijn vrouw stapte iederen morgen de deur uit, kwik als een wipstaartje, de doos vol "mooi spul" en tegen den middag, als Harm het eten klaar had, kwam ze thuis. Ze deed letterlijk in huis geen slag.

Harm maakte 't slaapkamertien aan de kant, schoonde 't huus, zette koffie veur de klanten, ruumde op, waskerde alles netties schoone, schilde aardappels, waschte gruunte, kookte de melk, en

20

het eten en als zijn vrouw om 12 uur thuis kwam, stund alles kant en klaor, ze had maor te gaon zitten en op te scheppen.

's Middags werkte ze op haar atelier, soms ook 's avonds om alle bestellingen klaar te krijgen voor den volgenden morgen.

En alles liep - niemand kon het beter wenschen; het zaakje floreerde. Het vrouwtje kon gemakkelijk de mode voorschrijven en voldoen aan de eenvoudige eischen van de dorpsmenschen - en het duurde niet lang of iedereen moest hoedjes hebben van Goffert­Harm's juffrouw. Die waren altied naar de leste moede!

Tegen het einde van 't jaar kwam er een poosje stagnatie, want in het huisgezin werd nummer een verwacht, maar dat scheen nog al eenvoudig in zijn werk te gaan.

De juffrouw bleef de laatste maand wat meer bij huis en de klanten kwamen nu zelf.

Tot op een dag de dokter werd geroepen en het huisgezin werd verblijd met het eerste kindje.

Ruim een week daarna stapte de juffrouw weer op de fiets met de hoedjes, alsof er niets gebeurd was, en ze nam haar werk weer op zich. Harm bleef thuis met de kleine, verzorgde het, bakerde het, waschte luiers, zorgde voor de pap, en zoo gebeurde het dat goffert Harm van huusholdster "moeder" werd.

Ze kregen nog drie kindertjes - en alles werd op dezelfde voet voortgezet - de juffrouw maakte en verkocht hoedjes, Harm was moeder en bleef moeder, en ik zag zelden een betere. -

R. H. Hzn.

39

'n Winterdag op de boerderij. 't Is um raak winter! 't Vros, dat 't knapt! 't Is vinnig kold!

De bloemen komt de hiele dag niet van de roeten of , toe daw 't kachel­tien rood staon hebt. Och jao, en 't is hiel best veur 't land, dat 't ies 'n keer goed deurvros, - 't wordt d'r gezond van, --:- maor zoo dagliks is 't aans 'n groote last. Alles waj anpakt is kold en stief en bevreuren. 's Morgens, aj opkomt, trekt jo 't votdaolik al zoo kold um de hoed. 'k Hadde altied veur 'n anworren, um in de underboks 't vuur an te maken, maor 'k schiet no de bovenboks d'r bij an. 't Melken, dat dan gebeuren mot, is nog 't beste wark van de hie1e dag. Met 'n schutting d'r veur van pakken stroo en 'n dichte zolder d'r boven, is 't er zoo lekker warm, daj d'r veur de aorigheid 'n toertien blieven zullen. Dat wet Wemeltien, oeze meid, ok wal. Want 'k hebbe waI markt, toe 't vleden Zondagaovend 'n jong hadde, is 't er met veur de koenen trokken. 't Wicht hadde groot geliek. Waor zult 't er beter met kommen! - En aw dan de koenen 't heuj veur hebt, komp 't kolde wark an. De pomp op 't pompenstraotien is bevreuren. De scharpe Noord-Oostenwind is d'r net op, en wij kont hum met dizze kolde, diew no hebt, niet zoo goed inpakken, dat e daoj blif. Op 't melktonnegien in 't stookhok lig'n dikke boom ies, en de zwienerpel in de stookpot zit d'r in ien bonk in en moew met de schoffel lossteken. De drinkemmer in 't hoenderhok is bevreuren, en mot eerst daojt worden. Jao, dat lop ok mis. Wij hadden ze mooi an 't leggen, maor met dit weer kniept ze 't gat weer dicht. De perdekrubbe is ien bonk ies van binnen en moew smanks ies even weer loshakken. En boeten, veur 't pom­penstraotien, is 't ien iesvlakte. IJ kont d'r wal scheuvel­loopen, en ij kont d'r ok, aj niet oppast, kommen te vallen en de bienen breken. - IJ hart dus wal: 't is almaol ies en

40

bevreuren, wat de klok slat. Netgliek waoj komt, behalve veur de koenen dan.

No haw de voererpel veur de koenen en de zwienen in hoes op en muw bij 't gat. Wij hadden al zoo lang wacht as 't kun, maor no mus 't wezen, want wij hebt de lesten vanmorgen opvoert. De grond d'r um toe was zoo hard bevreuren, daw d'r met de schoffel niet deur kunnen. Met de biel hew 't loshakt. Zie zatten d'r goed in, wat de vorst angiet tenminsen. Aans mug 't wal zoo. D'r zint al hiel wat rotriggen bij. Met al die regen van vleden harfst zint ze d'r niet te best oetkommen. De grond op de nesch was veuls te lang nat, en zoodaonig wazzen ze niet al te zuuver mer, toew ze wegstopten. De slimmen hew d'r wal oetzocht, maor d'r lop altied wal ies iene tusschendeur en d'ien stek d'aander an. Zooveul aw maor bargen kunnen, hew oet 't gat haalt. Daor hew 'n keldertien veur middel in 't hoes under 't heuj, en aw d'r maor veur zorgt, daw de glieven van 't deurtien met 'n bos of wat stroo dieht holt, vrost 't daor nog niet makkelk. Daor gung 'n hiel toer tied met hen. 't Was 'n kold baan­tien, en toew 't daon hadden, waw glad verkleumd. De handen en de ooren kelden oes 't oet en de voeten haw gien gevuul mer in. Even warmen bij 't vuur, de klompen oet, en de voeten op de plaat, 'n warm bakkien koffie, en dan koj ok nog al gaaw weer bij.

En no haw nog 'n mot in 't nust zitten. Oat treft ok beroerd met dit weer. Maor no 't ienmaol zoo was, muw toch ok zorgen, oes best doen tenminsen, daw de bikkies, die d'r kommen zolt, daoj en in 'tleven holt. En zoodaonig biw daor dan nog met an west. Veur de glieven van 't hok hew planken spiekert en van boeten hew 't wat ankled met dat dikke papier van de koekenduuzen. En toe 'n paar bos stroo d'r bij in, waor ze warm in liggen kont. D'r was ok gien zuumen met want hie nustelt al en hef melk. Toew dat karweigien weer opkoapt hadden, waw weer zoo kold as 'n stien.

En nao de middag, veur voerenstied, hew de beide vullen nog even underhanden had. Daor hew nog al geluk met had. Bij oeze beide meeren hew 'n moervul kregen. Wij hadden de smid d'r

41

bijhaalt, die ze de hoeven 'n beetien bijsnien zul, want dat mus ok neug ies 'n keer wezen. len veur ien trok wij ze op de deel, en huulen ze met 'n man of vief, zesse vast. Zie gungen wal aorig te keer, -dat jonge goed is zoo balsturig - maor dat is toch ok weer veur mekaar kommen. Hoewal, zon uur of wat op 'n kolde deel is ok gien happien! 'k Wit d'r maor met zeggen, - 't is almaol zuk deksels kold warkl

En zooas 't oes, manluu, op de deel giet, giet 't de vrouwluu in de keuken. D' hiele dag mot er bot worden, um kokend water te hebben, overal veur. En met 'n koppeltien kleine kinder valt 't daor met dit weer ok niet met. Twie gaot d'r van hen de schoel. Maor de drie kleinties, die d'r nog under zint, kont no niet boeten speulen en wordt in 't lest vervelend en zeurig. En as ze dan even de neuze boeten de deur steekt, komt ze rerend van kolde weer in hoes, en mot mien vrouw weer husseln um ze warm en tevree te kriegen. En zoo blif 't knooien en krummeln um alles daoj en de hoesholleng gaonde te hollen.

En daorum, 't ien met 't aander, um al die dingen, muk wallien, dat 't gaaw wat lijer wordt. 'n Beetien staodig winter is nog tot daoran toe, en 't is no de mooiste tied d'r ok veur, maor dan niet zoo arg as no. "Alles met maot", zooas de snieder zee, en toe sluug e zien vrouw met de elstok. Maor 't spreekwoord zeg: "Strenge heeren regeert niet lang", en zoodaonig hek ok wal hoop, dat 't gaaw wat aans zal worden.

27 Jan. '33. H. BOS.

20

Dooie Handrik. (Een geschiedenis van Onwetendheid en Bijgeloof.)

(Gedeeltelijk in het dialect van Noord-Drenthe.)

Dooie Handrik was tien jaar toen ik hem voor 't eerst zag. Hij liep in een donderbui, die de schoolkinderen had overvallen

toen zij uit de school naar huis gingen. Van school naar huis beteekende voor sommige kinderen eene

wandeling van een uur. Het troepje van ongeveer 60 kinderen had evenals ik een schuilplaats gezocht in het kleine bakkerijtje dat lag tusschen de school en het eerste boerderijtje en onder groot rumoer en spektakel, zooals dat bij kinderen, die de vrijheid plotseling hebben gekregen, meestal het geval is, stormde alles tegelijk binnen.

Allen - echter niet "dooie Handrik". Met de handen diep in de broekzakken, de schouders opge­

trokken, de pet diep in de oogen, schoof hij over den modderigen zandweg voort, alsof er geen regen bestond. -

Het was een oer-komisch gezicht. Gewoonlijk was hij 't laatst uit de school, zooals ook nu, en v66r hij ons voorbij liep, gutste het water over zijn petje in zijn hals, door zijn mouwen en uit de broeks­pijpen en klotste het water in de klompjes. Zoo moest hij nog minstens tien minuten loopen, en hij liep, en het gutste en siepte.

Verbaasd riep ik: "Komp, jonksk, komp hier en schuult", maar Handrik zei niets en liep verder.

"Oh!", zei het oudste meisje - "dooie Handrik leup tot ie heelemaole dood is!" AIle kinderen lachten - maar Handrik liep, en de pijpestelen van de kletterende regen striemden hem, alsof ze hem wilden vernietigen en oplossen tot niets.

De bakker zei lachend: ,,0, dooje Handrik,. die leup tot ie der

43

bij gaot liggen - en dan stiet ie weI weer op, as ie neit heelemaole dood is." En daarna nam hij mij even bij den arm apart, en fluisterde: "Handrik is met de helm geboren, hij is neit zuuver, wee'jj de vrouw­luu zeggen: Hij is "behekst" ".

De bui werd heviger, dooje Handrik begon te schreien, maar hij liep, tot hij bij de kruising van den weg het opga£ - en midden op den weg ging liggen.

"Zie", riepen de jongens - "hij giet al liggen - nouw is ie gauw heelemaole dood". - Het was komisch - maar ook tragisch.

Dit werd me toch te erg - maar wat zou ik doen? Hem ergens binnen halen? Hij moest toch al lang door en door nat zijn.

Ik zei tegen den bakker: "Maar dat is toch al te erg!", waarop ik ten antwoord kreeg: "J ongeheer 't gel niks. Zoo is dooje Handrik en zoo za1 ie weI blieven tot ie heelemaole dood is", en hij herhaalde, "want wee' j hij is met de helm geboren, hij is neit zuuver".

En na dit geval werd dooie Handrik voor mij eerst een studie­voorwerp.

Zoo iets was mij nog nooit overkomen, en dan daarbij het verband van die "helm" en "niet zuuver", daar moest ik meer van weten.

De bui was hevig als ooit, en duurde maar kort - en toen ging ik met de kinderen op weg' om dooie Handrik ,,0 pte rap e n" .

Bibberend hielp ik hem in de hoogte - de kinderen lieten hem links liggen, en stormden naar huis, ik vroeg hem waar hij woonde, en ging met hem mee.

Op mijn vraag, of hij koud was, kreeg ik geen antwoord, niets dan een schuine blik. -

Het afdruipende water liep in straaltjes over zijn gezicht, langs zijn gore jasje en zijn klapperende broek, in zijn klompen en zoo klotsten we naar zijn huis. -

Thuis was echter niemand, de voordeur gesloten, maar aan de achterdeur was een klink, die Handrik met een stokje kon opwippen,

44

en toen waren we in 't achterhuis, dat tegelijk stal, kippenhok en bewaarplaats was van allerlei boerengerei.

Het zag er tamelijk zindelijk uit. Daarna stapten we in het voorhuis, waar de haard dood en koud was. Het voorhuis was tegelijk een klein winkeltje, althans ik zag een paar groote bussen en wat trommels op planken langs den wand; toonbank en weegschalen ontbraken.

Wat moest ik doen? Handrik ging op een klein stoeltje bij de haard zitten, sprak geen woord en rilde als een natte kat.

Ik besloot de haard aan te maken, haalde wat papier en takjes en turf van de deel, en na een paar minuten brandde er een lekker vuurtje. Dat scheen Handrik heerlijk te vinden, hij strekte de handen uit en ging languit voor het vuur op de haardplaat liggen - en zie, hoe merkwaardig - hij begon opnieuw te huilen.

Ik liet hem stil begaan, sprak ook niet en wachtte. Ik voelde dat hier een stukje stille ellende lag - zou ik er in slagen dooie Handrik te ontdooien?

Ik ging nog verder. Na een poosje had ik een paar kooltjes, deed ze in het bakje onder de koffiepot, waarin nog koude koffie genoeg was, en even later bracht ik hem een warm kopje koffie met een lekker knappend klontje.

Toen brak het ijs bij dooie Handrik - en onder tranen riep hij­"Meneer, waarumme doest dat veur mij?"

"WeI, mien jongsk", antwoordde ik, "ie bent toch nat en kold, maar zeg mij nouw, waar is oen moeder - want ik kan hier niet zoo lange blieven!"

"Moeder - is uut met de "benne" en komp donker aovund thuus", zei Handrik - "zij vent met de waore". En uit deze woorden begreep ik alles.

Een vader was er niet - moeder was ventster - en nu kende ik haar ook, want ik wist dat ze met stoet en beschuiten ventte voor den bakker.

Ik was haar al verschillende malen tegengekomen. 's Morgens

45

9 uur ging ze uit met de "benne". Dit was een hooge puntige mand, die met riemen over de schouders onder de armen door aan twee uitstekende knoppen van de mand was hevestigd. In deze mand lag de stoet en beschuit. -

Zoo'n mand woog soms 60 a 70 pond en de ventsters uit die dagen hadden zwaar werk.

Langs modderige of mulle zandwegen, in gebogen houding met een zware mand, huis in, huis uit - en dan soms over afstanden van meer dan 5 - 10 en 15 minuten, - zoo verkochten ze hun waren om er een klein loontje mee te verdienen.

's Middags 12 uur kwam ze thuis om te eten en daarna weer op stap te gaan tot donker-avond.

En in dat huis bleef Handrik aIleen, altijd maar aIleen, maar waarom "aIleen"?

Omdat het bijgeloof hestond dat hij met een "helm" geboren was en dus "n e i t z u u v e r" was.

Verstooten uit domheid of onwetendheid door de ouders, door de kinderen verlaten, was hij den geheelen dag ALLEEN als moeder "uut venten" was.

Dat was het raadsel van d 0 0 i e Han d r i k. -Een slachtoffer van onverstand en bijgeloof. 't Was meer dan

treurig. Het was nu de opgaaf voor mij, om te trachten meer te weten te

komen omtrent deze duistere zaak, en te zien hierin eenig licht te brengen.

Maar - ik moest eerst "dooie Handrik" en zijne moeder voor mij zien te winnen, zou dit mogelijk zijn?

Ik vroeg Handrik of hij honger had, en of hij zich kon redden, hij wees met een gebaar naar een rond hoekkastje, en zei niets anders dan "daor". -

Nu wist ik genoeg. Ik vroeg hem niet meer of hij ook droge kleeren wilde aantrekken, want ik wist, dat hij die vraag verwachtte en er zich voorschaamdeomtemoetenzeggen, dat hij niets anders had.-

20

Daarom zei ik: "Handrik, mien jongsk, blief nou lekker bij 't vuur to' j dreuge bint en dan koom ik t' aovund ies met oen moeder praoten".

Het was of hij door mij heen wilde kijken, aarzelend gaf hij mij een handje, en zei: "ja - dat doest - 'k za1 't mien moeder zeggen". - Toen ging ik, groette, hij sprong op, - schoof de grendel van de voordeur opzij - en wij wuifden elkaar met een hand - goe'ndag!

's Avonds kwam ik terug, toen 't al een poos donker was geweest, ik werd dien dag telkens lang opgehouden, zoodat het al over 9 was geworden. Gewoonlijk is dan a1les bij den boer in diepe rust, zoodat ik vreesde telaat te zijn gekomen.

Maar neen - er was nog licht. De ventster, vrouw j., zat aan de tafel 't aovund-brukkien stond er nog en daarbij een versch aan­gesneden stoet met krenten, beschuit en een klein stukje kruud­keeze.

Dit laatste lag nog precies zooals het was gekocht op een klein bordje.

Handrik zat bij 't vuur op zijn lage stoeltje en was diep in de slaap.

Toen ik de klink oplichtte en zijn moeder aansprak met "goe'n aovond, moeder", kwam hij op de been. Vlugger dan ik van dooie Handrik had verwacht, kwam hij naar mij toe, gaf mij weer aan­stdnds een handje, en zei: "jao moeder, da's nouw de mienheer van vanmiddag", en ja, waarlijk, hij zei het met een glimlach die zijn strakke, verstarde trekken een oogenblik heel anders maakte.

Toen kreeg ik langzamerhand de geschiedenis bij stukjes en beetjes te hooren, Het ging echter heel - heel geleidelijk aan, -maar het kwam.

Zoo iets komt aIleen als men deze eenvoudige menschen in hun eigen dialect aanspreekt en antwoordt, en bovendien de juiste toon kent.

Geen vragen "op den man a£" kunnen hier helpen, aIleen belang-

47

stelling toonen - en ze door een "och nee toch", of "wat zekgst," -zelf laten praten.

De geschiedenis was kort en tragisch. Handrik was een onecht kind. Hij en het huusje met een stukje land waren de prijs die zijn moeder had moeten betalen, om haar Hefde voor een knappen, jongen man op te geven.

De rijke vader had voor haar "gezorgd", omdat hij niet wilde, dat zijn zoon met een dienstmeisje van eenvoudige komaf zou trouwen, toen het noodzakelijk bleek te zijn.

Dit was algemeen bekend in het kleine dorpje, en daarom werd vrouw J. er geduld. Haar kost kon ze weI verdienen met "broodventen" had de boer gezegd ...... en zoo was ze ventster geworden.

De vader van Handrik was inmiddels getrouwd met een rijke nicht - die in het naburige grootere dorp woonde. Z ij had zich geschikt in haar lot, tot Handrik kwam; de buurvrouwen hadden geholpen - en die vertelden dat Handrik met een helm was geboren.

Wat dat was - had zij nooit gezien, eerst later, toen ze na een zware ziekte hersteld was, had ze het gehoord, en men had haar verteld wat het was.

Ze yond het niets bijzonders, maar de kleine wereld, waarin ze leefde, bekrompen en hechtend aan een oud bijgeloof, wist het maar al te goed. - "Handrik was neit zuuver, hij was immers met een helm geboren".

Dit alles vertelde ze, waar Handrik bij zat - en ik voelde dat ze dit expres deed, want Handrik, evengoed als ik, zat met open mond te luisteren, zoodat hij het dus ook niet scheen te weten. De vraag kwam dan ook van Handrik: "Moeder wat 's 'n helm?"

Toen wist ik dat moeder het antwoord van mij verwachtte -want ze deed alsof ze die vraag niet hoorde, en ging koffie in­schenken.

20

Mijn antwoord was: Handrik - jongsk - 't is allemaole donune­luu's praot, oUe wievengeklets; met een belm worden duuzend kienders geboren - en ze bent allegaore gezond en flink - net als ie bint. Ie bent nog wat jonk: um precies uut te leggen wat 't is, maor denk maar an 't veUegien um de leverworst. Zoo'n veUegien gooi ie an de kante - en de worst die ku'j opeten - nouw in zoo'n vellegien zat ie toen a'j in de wereld kwaomt; nauw is 't vellegien weggegooid en 't beste dervan is oovereblevenl

Handrik lacbte - en moeder lacbte niet minder. Toen was bet ijs beelemaal gebroken, en begon Handrik onder

tranen te vertellen: Hoe miseraobel of 't was dat jonges van scboele oe altied uutscbolden veur dooie Handrik - of dwelm, en de maj'ns oe uutsliepten - en da'j tocb niks, niks edaon barren - da'j niet iens wusten wat 'n helm was. En moeder - die kun 't toch ook niet bulpen, har ze ezegd, want ze mocht Kors-Jan zien zeune zoo geern .••• wat moeder niet eliept har - al zooveule jaoren ..•....•

Onwetendheid en bijgeloof, ziehier de worm, die knaagde aan bet leven van die beide verworpelingen - de eene om bare liefde, die hardbandig was afgesneden door een domme bruute vader, de andere, omdat ....• domme kIetspraatjes en bijgeloof een jong leven badden getracbt in de kiem te verstikken.

Het was ongeloofelijk, maar bet was zoo, bet was een gevolg van een van de ondeugden van bet Drentscbe volk, die voort­komen uit bijgeloof en onwetendheid.

Mijn antwoord was aan Handrik: "Jongsk, wacbt maor, wij zullen ze weI kriegen, die aopen van jongs, en die loeders van deems, gao nouw maar gauw ben bedde, dan zal meneer nog effenties met moeder praoten".

Dooie Handrik begon levende Handrik te worden - bij gaf mij een band, en zei: "A'j dat kanst, men~r - dan ma'j ook mien veugels en de dieren ziene".

, 49

"Nouw - geern - Handrik - gao nouw maor." In een oogenblik lagen het broekje en het jasje over de leuning van de stoel, Handrik stapte er op en met een vlugge wip was hij over de bedstee­plank verdwenen.

Met moeder overlegde ik dat ik haar zou helpen met een hond en een karretje, dan kon ze meteen verpakte winkelwaren venten, die ze nu niet meer in de "kori" erbij kon dragen.

Verder zou ik met de meester gaan spreken over Handrik, ook met den bakker - en als 't noodig bleek te zijn, ook met den boer en den vader van Handrik.

Toen vertrok ik en - ik nam me voor t eve c h ten tegen onwetendheid en bijgeloof - zoo goed ik maar kon.

Ten deele heb ik zelf dien strijd gewonnen - maar ook ten deele door andere hUlp.

Gewonnen - doordat na eenige jaren Handrik's vader, wiens huwelijksleven een hel bleek te zijn, en die na aan den drank te zijn geraakt, verlost werd door een grooter hulp dan de mijne, die zijn vrouw van hem wegnam.

Ze kwamen daarna maar al te graag weer bij elkaar - en de rijke vader kon er niets meer tegen doen - hij zou het ook nu niet meer willen, want vrouw J. was na een tiental jaren een knappe, flinke winkelierster geworden, die haar man waard was ...... En dooje Handrik? .....

Op zijn 12e jaar ging hij van school en begon met zijn moeder het venten te leeren - op het hondenkarretje; en een jaar later trok hij er reeds aIleen op uit, nu met twee honden.

Hoe was dat gelukt? Dit gedeelte van de geschiedenis is weI het belangrijkste, omdat

we erin slaagden, om met het bijgeloof niet aIleen den draak te steken - maar het handig te gebruiken voor een goed doel. Nietwaar? de wereld wil bedrogen zijn, dus laten wij ze bedriegen!

Het ging op de volgende wijze in zijn werk. Mijn bezoek bij den schoolmeester leverde een gunstig resultaat

50

op. De man had een school met 50 kinderen van allerlei .leeftijd, en kon weinig letten op ieder afzonderlijk. Handrik leerde weI, maar scheen niet volkomen normaal te zijn - veel afwezig-sufferig, nooit lastig, een vreemde jongen. J a, de meester had ook gehoord van dat dwaze verhaal van "de helm", ja, zoo is 't volk hier, niet veel aan te doen - bijgeloof - maar dat er vast inzit.

"Dus, volgens U een dwaas verhaal?" "Natuurlijk, zeker. Of hij lfandrik kon helpen? J a, ik zal op· hem letten en weI eens wat vertellen aan de kinderen over bijgeloof - maar - ik heb er zooveel en van aIle leeftijden - dus gaat het vertellen moeilijk".

De meester werd mijn eerste helper, dus had ik al veel gewonnen. De vader van Handrik in het naburige dorp -- daar was alles mis­geloopen, zooals ik reeds vertelde, hij was dronken - lag midden op den dag te bed. - De vrouw zat met roode kringen om de oogen -' en een kind op de schoot. - De boerderij zag er al wat verwaarloosd uit. Hier viel niets te helpen, tenzij er hulp van Hoogere Orde kwam - en die kwam laterl- De vader, de rijke boer, met hem had ik te doen. De ellende, die hij veroorzaakt had, woog als een zware last op hem - en toen ik hem ver­telde van "dooie Handrik" en zijn leed en dat van zijne moeder, toen kwam al spoedig een hand naar mij toe, en de vraag - help oes, meneer, zij wit niks meer van oes annemen, dan wat ze inder­tied ekregen hef, Hever sturf ze, hef ze ezegd - as ze geld neudig hef - dan koom ie maori en dat gepraot van die helm, jao, meneer, wij weten niet beter - en de vrouwluu kletst zooveule - maor as meneer 't beter wet?

Toen vertelde ik hem alles van de dwaasheid van dien helm­en ging met honderd gulden heen - voor een hondekar en een beste hond, "En as 't niet genocht was ...... Ie koomt maor".

Dit was al de tweede helper. -En dooie Handrik werd zelf de derde en de laatste helper. Hier moet ik even den draad weer opvatten, die eindigde bij

het gezegde van Handrik v66r hij naar bed ging bij mijn eerste

SI

gesprek met zijn moeder. "A'j dat kanst, meneer, dan ma'j ook mien veugels en de dieren ziene."

En die zag ik op mijn eerstvolgende reis. 't Was een aardig gezicht. Was Handrik dood voor de omgeving geweest; bij leefde voor zijn "dierentuin".

In 't achterhuis was een gedeelte van de geitenstaI afgeschoten met plankjes van oude lasten. - Bier was zijn dierentuin.

Van oude en gesloopte kistjes had bij met een broodmes en een steen als hamer allerlei hokjes gemaakt - en daarin zat zijn me­nagerie.

Een kraai, een ekster, een marklooper, een tortelduif en een houtduif hingen aan den muur in groote kistjes, in kleinere zat allerlei wildzang, kneutjes, sijsjes en groenvinken.

Op den grond was de zijwand uitgetimmerd en daar Jiepen een patrijs en een korhoen - terwijl een wilde haas rustig zat te knabbelen op alIerlei groen-afval.

Met een trotsch, een jongen eigen, zei bij - meneer, allemaole zelf evangen, van jongs af uut 't nust, en allemaole mak as lamme­gies.

En ja, de hokken gingen open - een voor een, en op den grond sprong en fladderde alles om dooie Handrik, die gezeten op een oude kist, zijn dieren voederde. - Dat was levende Handrik, zooals aIleen zijn moeder hem kende.

0, wat hadden ze een moeite om te zorgen voor al het voeder voor deze dieren, maar de bakker had vaak beschuitkrummels -stoetafval - old uutedreugd roggebrood - en dat was voor vrouw J. - Men dacht dat zij en Handrik het eetbare voor zichzelf gebruikten, maar al1es ging naar de dieren.

Moeder zei: "Zoolang as Handrik left en ik er binne, zal ie zien dieren hebben, die bint goed veur hum - de menschken - daor mut ie 'tniet van hebben ..•... !" Ja, daar zat "levende Handrik", het was heerlijk en wat mij opviel, was, dat hij alle dieren riep met

52

hun eigen geluid. Zooiets had ik nooit gehoord of gezien. Hij bootste ieder dier volkomen na, zonder fout, soms fluitende, dan weer met zijn stem - en ze antwoordden hem. - Dit was t a len t - ver­borgen onder een korenmaat, en dit talent gebruikte hij - so~en

zouden zeggen - misbruikte hij later - om de domme wereld te gebruiken ten bate van zichzelf. Want overal, waar dooie Handrik kwam, daar waren, volgens de bijgeloovige boeren, geesten om hem heen, hij was immers "neit zuuver" en met den helm geboren.

De een had een haan hooren kraaien voor de deur als dooie Handrik aanklopte - en er was nooit een haan te zien, weI begonnen de hanen van de buren mee te kraaien; de anderen hoorden duiven roekoeen, weer een ander een ekster schetteren of een marklooper Iachen, of een vogel fluiten; ja, zelfs had iemand gezien dat hij maar zoo Ievende moezen uut de mouwen teuverde, die neit wegleupen -en ook nergens her kwaomen ..... .

Jao, dooie Handrik, die mu'j te vrinde holJen - ie mutten weI van hum koopen - want aors - ie kunt 't neit weten - de duuvel is oaveral - en dooie Handrik, die hef um wisse bij hum ....... !

Dit talent gebruikte dooje Handrik tegen de domme wereld -en met succes, het was een geringe vergoeding voor het kwaad, dat men hem aandeed - en een straf voor het bijgeloof.

Handrik bleef nog een Paar jaar bij zijn vader en moeder, en zien zussien - tot hij zelf een winkeltje kon beginnen van zijn ver­diende geld.

Zoo bleek de helm toch ten slotte een geluk te zijn geweest voor dooie Handrik, al had de bijgeloovige wereld, het ook heel anders gedacht. - R. H. Hzn.

S3

Naojaorsstorm in 't bosch.

S4

't Is storm in 't bosch! De wilde naojaorsvlaogen Gaot overal umheer En bruIt oes loeiend in de ooren, Een aandre tied is nou geboren, 't Is uut met sommerweer.

't Is storm in 't bosch! Ie kunt niks aans meer heuren As 't loeien van zien stem, 't Is fluuten, sissen, joelen, goezen, 't Is gieren, hoelen, roezen, soezen En 't kraoken om oe hen.

't Is storm in 't bosch I Hie rukt en brek de twiegen Met roeg en rauw geluud, Hie plukt de dorre gele blaoren En dot ze hoog de locht invaoren En jaogt ze veur zich uut.

't Is storm in 't bosch! De natte takken kraoken En zweien in het rond, Ze schoeven deur en langs menaander En breken d' eene nao de aander En smakken op den grond.

't Is storm in 't bosch! De hooge boomen kreunen En boegen keer op keer En holt dat lange jaoren greuide En veurjaors vol verwachting bleuide, Versplintert in een keer.

't Is storm in 't bosch! Die dikke aolde sparre Van meer dan honderd jaor Hie is hum op zien bast evlogen, Hie hef hum wied en wieder bogen En rukt hum uut mekaor.

't Is storm in 't bosch! Met daovrend kraoken Boort d'aole kop in 't mos, De splinters vliegen allerweggen, En starvend schient zien stem te zeggen, ,,'t Is naojaorsweer, 't Is storm in 't bosch!"

L. KOOPS.

55

Hoe Harm van 't Zwienenmaark werum kwaamp. (In "Zudenveldsch" dialect).

Jaoren leen woonden hier bij oes' in 't daarp 'n paor bejaorde erdaod'ge luugies: Haarm Bal en zien vrouw Stienao. Ik was zoo'n haandig wicht toe zie kort nao enkaaner storven zint, maor ik kan ze mij toch nog best veurstellen. Zie woonden met heur beient op 't eind' van 't daarpj kinner hadden z' nooit had. - Now heurde ik lestens is vertellen, wat Haarm is 'n keer overkommen wezen mot en 'k heb daor toe zo6 umlaacht, dat 'k jo 't hier wer vertellen wil.

't Was op 'n mooi dag in Juni-maand, dat Haarm met Stienao reselveerde, dat hie d' aaner dag naor 't zwienenmaark, zoowat 'n uur gaons van 't daarp of, gaon zul, um te perbeeren, 'n zwientien te koopen, geschikt, urn tegen d' winter vet te messen. Haarm trok dan d' aanerdaagsmorgens zien zondags goed an, dee 't putien met groot geld in d' binnenbuus van d' jes, met de knup er stevig op, -wat kleingeld, veur vertering en zoo, kwaamp bij d' tabak in d' deus. 0' haandstok, met 't leren riempien d'eran in d' haand - zo6 gunk Haarm op stap, 'n uur laoter leup hie op 't maark. Now, zwienen wassen er genog, maor, - die Haarm wal anstunnen, wassen gloepent priezig en Haarm was, net as aal goe Orenten, vorzichtig van aord: hie keek gem eerst goed de kat oet de boom. - 't Leup al tegen d' middag, toe Haarm nog nooit 'n zwien had - en - er zunner in hoes kommen, wat zul Stienao dan wal zeggen? 't Buusgeld op 't maark laoten en gien zaoken doen? Oat gunk niet goed I 0' mensken begunden al met d' zwienen wer weg te trekken, Haarm mus dus besluuten. Hie kwaamp veur d' zooveu]ste keer wer terecht bij 'n koopman oet ien van d' monden, die 'n haandig zwientien had, wat

20

20

Haarm wal anstund. Nao hiel wat haandtienbakkerij kwaamp 't accoord klaor, Haarm bedung nog 'n eindtien touw toe, um 't zwien an te binden. Veur en aleer ie 't deer in ontvaangst naamp sneed hie 'n toegien van 'n boom um 't met an te drieven en gunk hie even naor 'n koekkraom, die vlak bij stund. Hie koft' veur Stienao 'n stoterse kruutkoek, die d' in pampiertien doen leut en veur hum zelf 'n stuverse haonpoot, um unner weg op te eten, want hie had, nao dat e van hoes gaon was, wal op 'n fersoenleke meneer zien nat, maor gien dreug wer had. De koek gunk in d' binnenbuus, d' haonpoot kun e, met 'n stukkien kraant erum, wal zoolang in d' haand hollen. Haarm betaolde 't zwien, 't geldputien kwaamp bij de koek in gezelschup, de koopman heulp Haarm 'n paor tree met 't zwien op stap en zie wenschten enkaaner 't beste en gezondheid!

Haarm kwaamp goed en wal met 't zwien boeten 't daarp, 't touwgien had' maor los in d' haand, hie kun hum met 't stokkien wal veuroet kriegen, al gunk 't niet rechtoet, rechtan, d' weg langs; 'n zwien is gien perd, 't giet wal is wat schots en schief. - Kom an, daacht Haarm, ik kan mien haonpoot wal is anspreken en hie dee d'er 'n fikse knouw of. Maor, wat wol 't geval? Daor verdreide 't zwien 't dan iniens wal gluient um wieder te gaon, woor e stun, daor stun e. Of Haarm aan 't touw trok, of e met 't stokkien sleug, 't holp aalmaol niks. Dan mus e 't maor is aansum perbeeren. Hie gunk veur 't zwien staon en trok zoo haard as e maor kun.

Now moet 'k je nog vertellen, dat Haarm slim raore bienties had; met heur beient leken z' op 'n hoepeltien. Dat was z66 kommen. Zien moeder had hum as kind, wat te veul en te vroo staon laoten. 't Mensk had 't ok jao zoo drok, want in die tied mussen de boeren­vrouwluu nog zoo veul doen, woor ze now vrij van zint: wol kaorden, twernen, hasplen, spinnen, stoet bakken, kaamen, vaok ok jao nog vooren op d' deel, as d' maanluu 't aans drok hadden. En - as Haarm zien moeder dan an 't waark was, dan zette zie hum vaok in d' keuken in 'n hoesien van drie stoelen. En daor stund 't kind dan maor toe e krapan 'n jaor old was, wal 'n uur of wallanger nog,

5 57

tot zien moeder hum opkreeg. En deur dat 't nogal 'n dik jong was, kunnen zien bienties 't bovengewicht niet te best draogen en zakten ze deur. Now zint er jao vroeger hier zooveul zoo groot worden en bij de miesten vergruiden die ronde bienties dan wal wer, maor Haarm had nog last van d' Engelse ziekt' erbij had ok en bij hum wassen ze rond bleven. - Now, toe 't zwien dan anzette en tusken Haarm zien bienen deur wol, bleef 't daor vaast zitten, net zoo vaast as 'n spieker. En - daor gunk 't hen: Haarm aachterste veur op 't zwien, met d' haonpoot in d' haand. 't Mot, dunkt mij, 'n meraokel gezicht west hebben. Gelukkig now maor, dat 't zwien niet d'rechte weg heuld, want dan was Haarm miskien jao zoo 't daarp in kommen rien. 't Steuf 't veld in, liek op 'n troep schaop an. d' Scheper stund met d' rugk tegen de schupstok drok te breien an 'n hooz'. Hie had net d' groot' hak klaor en wol met 't mussien begunnen en now weet wij aalmaol wal, da'j daor d' oogen bij hebben moet. Hie had dan ok niks zien ankommen, maor daor iniens, daor heurde hie schrieuwen: "holt hum, griept mij 't touwgien oet d' haand en trekt, wa'j kunt!" WeI dat reup, dat zag e niet iens zoo gaauw, hie zag wal 'n zwien met 'n mannegien d'erop, maor weI 't was, dat wus e niet, hie zag hum jao van aachtren. Now dan - d' scheper greep 't touw en trok, 't zwien stund. - Herrink, Haarm zin ei dat? zee d' scheper, maor hie baarste haost van 't lachen. - Haarm, zwiette as 'n otter, hie trok d' neie blauwbont' buusdoek oet d' buus en veegde zuk er 'n paor maol goed met um d' kop en toe was e nog zoo blauw as 'n lei ok. "Scheper", zee e, "beloof mij, dat ei er met gien ien over prooten zult, want ei weet wal hoe d' mensken zint, as z' in 't daarp gewaar wordt, wat mij overkommen is, dan kan 'k de neuz' jao niet mer boeten de baander steken, of 'k wor oetlaacht". "Ei kunt erop reek'­nen, dat 't jo gien windeier leggen zal as ei je stil holt: d' aaner week heb wij jo jao 'n paor daag' op de kost en 'k beloof je, dat Stlenao zorgen zal, dat ei 'n extrao stukkien an d' york kriegt". "Weest daor maor gerust op, Haarm", zee d' scheper, "ik zin gien prootert, yan

mij zal 't gien ien wies worden".

20

Haarm kwaamp 'n toer laoter goed en wal met 't zwien in hoes. Stienao stund 't deer best an, 't was ok niet te duur zee ze, maor -die buusdoek mus Haarm z66 niet wer in d' buus doen, dat ding mus eerst met in d' waskbaolie. - Haarm vertelde Stienao niet, wat hum overkommen was, 't was niet neudig, daacht e, 't kun aaltied nog, as't bleek, dat d' scheper toch zien mond niet hollen had. WaJ zee e d'aaner week, toe d' scheper kwam te eten, dat Stienao now maor is 'n fiks stuk van d' schink ofsnien mus, die al 'n paor jaor in d' wiem hunk, "d' scheper was jao elk en ien niet."

Zoo 'k al zegd heb, zint Haarm en Stienao aal beid' dood en d'scheper is ok al 'n stokold mannegien, dat allaank de schupstok aachteroet zet hef. Lestens heb wij hum is 'n aovond had te prooten en bij die gelegentheid vertelde e, wat ik hier oververteld heb en wat now gien geheim mer blieven heuf. -

B.T.

59

't Verhaol van oom Jan.

Gerrietje haar toch wei zon mooi liedien leert op school; hij kende 't nog nijt good; maor dat vergat··e vast nooit weer.

,,'t Gung over een Hjf wichie, Annao, en dat gung dood", vertelde hij moeke, toen hij 's middags uut school kwam; hij haar handen in de buus, maor zien dik koppie keek zoo treurig en hie zuchtte, dat 't wei leek, of 't zien Griedien was;.

's Aovens zat-e met Henderk op de boomstam teegn de plaggen van de schaopekeet; de wiehter waarn d.r nijt, en daorom zaatn ze bij hoes. Henderk snippelde an 'n stok. 1m Gerrietje zat met kop in handen en zong nog ies 't stukkien van 't liedien dat-e kende:

"Nuver Annao, nuver Annao Luit heur oogies slaoprig hangen En heur rooze, rooze kleurdien Haar ze neet meer op heur wangen."

Henderk zong zachies mit en geent:~en zee wat, allebei dochten ze an Annao. En as je heur nou een. buutse vol brummels van 't kerkhof geevn haddn (op 't kerkhof gruiden de diksten en lekkersten), ze haddn ze vast en zeker nijt lust.

Doo floot pappe en mus-e naar 11lUus.

Ze zaatn almaol an taofel op bekende menier, 't verhaol was nog nijt begonnen, doe de achterdeur klapte en stappen op de steenen van 't achterhuus klonken.

"Oom Jan", zee Jan; hij heurde buten de hond ok. - Ja, hij was 't, die in de deur kwam. - "G'n aovend", zee die, "alweer in aIle warkzaomheid". -

60

"jaowel"; vaoder legde de kraant vot. Oom luit de klompen bie de deur staon; zien kromme piep hung

over zien schippersbaord en hie haar een zwarte pet op met glad­leeren klep. 't Was een zwaore kerel, wat grooter dan vaoder en wat older, maor kop haar-e nog roeger, minder kaol.

Hie zat daor weer bie taofel zoo as-e dr aaltied zat, veurover met aarms op kontersuutsiekoorn boks, de handen bungelnd tusken bijnen; dat von jan wat raor; maar zoo zat-e dr toch geregeld en dan rookt-en maor en praotte op zien kalm, doodgemoedereerde menier. -

"An de weg west vandaog?" vruig moeke, toen ze hum een koppie en schutteldie pakte. "ja, 't pad an de ander kaant van 't dorp mus wat bijlapt wordn, 't zat vol gaoten; 't wor tied heur", en oom Jegde de pet onder de stool.

"Een paor flinke jonges he'j daor, Allert", zee-e tegen vaoder; de twij zaatn stiekum te schillen. - "j a, dat dee en wij indertied ok, he? - Wijst nog weI, dat toe dr op een aovend oetnaaidest; 'k dee het doe allennig; maar jong wat wor dij het broekie warm. - ja, 't olle mensch kon good flikken."

De jonges keekn hum an en lachten, doo hij lachte.... Daor gung waarachtig de deur al weer; nog een gast, op klompen .....

"ja, kom dr maor in", ruip vaoder; hij kwam - een wonder kereldie was 't. 'n Handig ventie met'n kromme rug en een afgezakte scholder en 'n jongenspettie op zijn dikke kop. "He, de koster!" -

"G'n aovend". - "G'n aovend. Kom naoder, man, kom naoder". Hij zette zuk in de kring, hung 't pettie op 'n knop van de stool en stook de piep op ..... .

"ja Pieterdie doe krigst nog drok van aovend, he?" zee-e met zien piepstemmechien. "jaowel, Aorend, maor 't is nog geen bruloft van jan Zoer". - "Nee" lachte Aorend, "nee, hou zon koppel hadden ze d'r ok" ..... - "Een tachtig", zee oom jan - "Een tachentig! Wat zeg je, man! ja, 'k ha d'r vaok van heurt, dat mot nog es een bruloft west wezen". - ,,'k Heb hem mit maokt, 't is nou een twintig

61

jaor leedn dokkies - maar zon vertooning he'k nooit weerzien.' , "J an was knecht bij 01 Zoer, beg;riep-ie koster", verklaorde

vaoder. "Oh!" zee die. ,,'k Heb nog veur bruloftsneuger speult", gung oom wieder. "Dat was nog ies een lekker levendie, man! Een roozien an de pet, een roozien an de stok, daor gung je, het nije' wams an met splittie achterin slip. Maor een sjars, da' j haddn, in de vrogte gung 'j vot, met donker kwam 'j thuus - en de hijle dag maor loopen, loopen. Al de femilie bij la.ngs tot neven en nichies en achternichten tou. - Maor 't was de muite weerd! De buurvrouwen zaagn je ankommen en waarn d'r at veur de neuger. Dan hung je de hoed op de stok en je begon:

"Goeienmiddag, samen! Allen nog goed gezond? - Mooil Hier staat mijn stok, Hier hangt mijn hoed"

en - en - Ik ben 't hijl relaos vergeten, heur. Maor - compel­menten van de baos en ik kwam je neug;en op de wasschop van zien zeun, Jan Zoer! - En dan, dan kwam 't: de vrouw schonk haostig een glassie in, met een kwartie onder de suker. -- J e zaatn nog even en vertelden, wei er al kommen zul, dan - 't glassie leeg, suker oet schept en 't kwartie in de buus 'k He'bt drok mensken, bizonder drok - en de bruloftsneuger stapte wieder. Wit 'j wei leuven, dat 'k 's aovens een beetie onder de eulie was? - En zoo twij daogen achter mekaor I"

"Ja1 Ja! dat leuf 'k!" grinnikte 't kosterdie. Oom dronk schutte1die met koffie leeg en vervolgde: "Vittien daogen stun 't paortie onder de geboden. Een mooi

spannechie, dat 't wast En ze haarn centen! Maor dy doun 't hum nijt; want wat ge1uk hebbn ze had? - Doo ha' j de feestlijkheidl D' aovend van te veurn kwammen de geneugde vrouwen even an met 'n dubbe! pond botter en dat met: 'n roozien strikt ..... Even kwaam'n ze nou eigenlieks ok nijt. De koffiepot knorde op de test en gung eerst leeg - de hompen kook verdwenen eerst ok zachies an; de flesch kwam op taofel en twaalf sluig de klok! - Ik bleef ok maor

62

zoolang op, want van slaopen was toeh niks komm' n. Ze praotten over kalfies en koigies en tuten; over trouwerij en spinnerij, en dat snekte maor deur mekaor, dat onze Lijve Heer dij het er vast zijn oog bie dieht daon. - De glassies met boerenjongens gungen d'r deur - en tegen twijen, daor stapten ze endlijk op.

Op 'n lange rieg gung 't deur de straot en ze zongen: "Brandewien met boonen;

zoete, lieve Gerritje Trekt mie naor de toonen

zoete, lieve meid". -Zoolang tot aIle slaopers wakker wazzen, en toen de veldwaehter zijn luie beenen endlijk boeten 't ber stak, klapten de deuren dieht".-

Ze haddn allemaol plezier in 't verhaoI, en Iaehten, en de koster sehudde de kop en zee: "Jong, jong, zukke olle wieven". - "Jao", zee vaoder, en hij keek moeke an, "as dij los kommen; dan he' j 't nog nijt had!" -

Oom Jan zoog ies an zien piep en gung wieder, almaol waehtten ze aI:

"Bruuds-opeisehing as in andere streken, was bie ons neet meer in 't gebruuk.

Dan kwam de wassehop - 't trouwen gung al net as tegen­woordig; allennig zon koppel volk zee 'j neet gauw weer bie mekaor. Een rieg van 't gemijntehoes tot de kerk, 't was bar, man! En dij zongen maor, dat 't hijle dorp haost boeten deur kwam! Centen en dubbeldies rolden over de straot en de jongens stonden haost op de kop in 't zand, en voehten en gribbelden, dat 't een aord haar!

Thuus wazzen alle kaomers vol, en 't was een groote hofstee; op deel hadden ze ok nog taofels ansehikt. Oat er wat opdronken wor, geleuf je zeker ok weI, as ik je zeg, dat bijnao de helft tegen twaalven al nyt precies meer wus, waor-e was, en al half of hylendal nijt meer op zien stool zat. - Zoo wied wazzen ze nog nijt, to en de jongens en wiehter van 't dorp er in kwaamn.

Waeht, dat moot ik je eerst nog even vertellen. Een

20

paor aovends van te veuren, was d'r op 't boerhoorn bIaozen, en wazzen" .....

Koster Aorend kende 't boerhoorn nijt. En wusok nijt wat bruudsopeisching was; ja, dat was old spuI, dat zul Oom Jan nog weI ies vertellen. -

"O'r was op 't boerhoorn bIaozen en aI de jonges en wichter waarn bie mekaor koomn, om er over te praoten, wat ze Jan en Mienao weI mussen koopen: een koffiesteI of 'n paor karaffen, of zoowat ..... Ze koch ten een stel diggelgood en trouwaovend kwaamn ze d'r met op de proppen! Op 'n rij kwaamn ze d'r in en Gerriet Pieters; je wyt weI, die 't cafe kocht het; Gerriet Pieters druig 't surmaon veur, hij was nogal vrij en dee 't meer.

Oat begon: "Goeden avond vrienden al te saam, Zijt gij nog weI gezond?" -

Ik ken 't nijt precies meer, maor as 'k mij wat herinner zeg ik 't weI. Jan en Mienao gungen staon en zeeden van: "ja"!

Ze wazzen wies met mekaor, dat ko'j met 't bloote oog weI zijn! Maor Gerriet dreugde kop wat aof mit rooie buusdook en

reclameerde - of hou nuimen ze dat ook -"Het is ons aangenaam! Wij waren ook nog weI En zijn tot U gekomen! Met deze groote schaar Hebt gij ons weI vernomen?"

- "J aweI!" was 't antwoord. -Gerriet kun 't ding good en deed hijlendal in de vorm; 't was

sti] op de deel: "Mijn keel wordt my te droog Mijn stem wi] niet meer klinken En daarom stel ik voor Laten wij samen eerst eens drinken!"

Hij haar 't verdiend ok, en zien kammeraoden, dij nog altied

20

met 't kedoo zaatn te holln ok! De kom met rezienen op brandewien wor dan ok hijl vrundelk an keekn! De lepel gung van mond tot mond, en de eerste volle kom was gauw leeg.

Doo vervolgde de spreker: "Staat op van uwe stoelen, En geeft elkaar de hand En zegt met uw gevoelen" -

Ze stonden weI aI, maor gaav'n mekaor de hand en wenschten ok, dat ze leev'n mochten, "als duiven in het zand", als de "J oden eens in Kanaans verre land", om ijns; 't lijfst mit zien beiden, dochten ze vast en zeker; te gaon - en ze keekn mekaor an:

"Daar d' englen zweven, Daar boven op Gods troon!! Daar zult gij eeuwig leven, Daar woont ook Godes Zoon."

Hier wachtte Gerriet, een paor mensken veegden een traon oet 't ~Og, zoo mooi zee-e datI Hij zee 't warkelijk mooi!

En dat 't ok zoo oetkwam, zul 'j zeggen, wonderliek - wonder­liek!

Nou kwam 't kedoo: "Hier heb ik een geschenk! Dat wordt U opgedragen. Maar vooraf is mijn vraag, Of 't U weI kan behagen?"

Ze wazzen d'r wat met in de noppies, van zolfs; de draoger gat 't heur en Jan stopte hum wat in de haand veur de muite. Venijs gung de brandewienkom met rezienen om; en op 't veurstel:

"Laat ons nu zingen tot besluit 't Wien Neerlandsch bloed voluit",

was 't hijle hoes opijns vol gezang en lewaai, was 't mooie surmaon vergeten; en al zingend gleden vrijsters en vrijers weer boeten deur .... Onder de straotlanteern bleven ze staon om ies te zeen, wat er in 't pepierdie zat: een lappie van tien gulden! Doo gung 't met 'n

20

helsch leven naar 't cafe, en een oogenblikkie laoter gung tr zoo drok heer, dat een vrumde nijt krek weet'n haar, waor of de wasschop was, hie r of d a 0 r !"

"He, dat was mooi, oom Jan!" zee Jan endHjk. ,,'k Heb 't eerpelschillen vergeten" , dee Gerrietje d'r bij. "Een beetje votmaoken jonges", zee moeke, die 't nou pas zag, dat ze 't lest oogenblik niks deeen; 't was al tien uur. De jongens schilden in iever.

" Is 't d'r min met ofloopn, heurde ik?" vruig koster Aorend. "J ao!" en Oom trok an zien piep en prakkezeerde .....

"Ze haarn 't best; met zijn beide op een groote hofstee bie Nijdorp. - Kinder haarn ze nog neet, doG hem op 'n dag met 't rogge mennen 't peerd op loop sluig mit leege waogen. - Ze haarn al tegen hum zegd: "Pas op Jan, 't is nog 'n jonge en 'n wilde!" maor hie was een potige baos en, nijt bang. Hou 't kwam? Gijnijn het zijn, maar 't peerd sluig op loop en hij mieterde achterover van de kar aof; ze vonden hum met de kop in groezelementen en morsdood! 'k Heb hem nog in de kist zeen, maor 't was - verschrikkeHjk! - Een klap veur d' olle lui en veur heur, dat beloof ik je. -

Toen ze 't heurde, vuil ze weg en ze is min west 'n toer; men vreesde veur d'r heufd; bie nacht en ontie, zeeden de mensken, zaagn ze heur op 't pad. - Op de begraffenis kon ze niet kommen. -

Nou is ze bie heur olders thuus, trouwen wil ze neet meer; as je heur kent hebt en nou nog es zeet, dan schrikje, man! Nog maor good vittig jaor en ze is gries as een doeve. Dan kun 'j naogaon wat heur dat andaon het; het rechte is d'r aof! - Dan zij 'j mensken, dat 't geld 't geluk ok nijt brengt!" -

"Nou maor gauw op bed" , zee moekej 't eerpelschillen was daon en ze zag 't weI, Gerrietje lusterde veul te andachtig. Hij har d' oogen wied los, en 'n hoog rooje kleur. -

"Maor gauw op bedj straks weer nijt slaopen". -Al gauw laagn ze d'r! J an was zoo lekker warm in zijn kop en sliep al gaUWj maor

Gerrietje kon nijt slaopen, dat mooie liedie speulde hum maor a1

66

deur de kop. - Mooi was 't nijt meer, hij kun 't nijt meer kwiet worden, 't wol nijt vot! En hij mus toeh maor al denken an Mienao, dij zoo gries was as een doeve, en Jan Zoer, dij dood van 't peerd vuil.

Moeke sehonk de manluu een borrel in; en zij praoten nog wei tot twaalf uur .....

Toen ze endlijk opstapt wazzen en vaoder en moeke ok op bed woll'n gaon, ruip Gerrietje:

"Moeke, 'k heb nog zon dorst"; hij haar nog nijt slaopen. Ze haolde hum een koppien waoter; "nou d' oogen dicht, heur!"

- "Ja, moeke!" zee hij en draaide zuk om. Nog heurde hij even: "Nuver Annao, nuver Annao Luit heur oogies slaoprig hangen En heur rooze, rooze kleurdien Haar ze neet meer op heur wangen".

doe wol-e nargens meer an denken, kneep de leden stief dieht; en vuil in slaop.

H. DOEDENS.

20

Boerenmaagie an de pomp!

68

Boerenmaagie an de pomp, Met oen armen bloot, Met oen zonverbraande nek} As een kraal zoo rood. 't Waoter spattert um oe hen A' j de melkbus schuurt, 'k Blieve uut veurzichtigheid, Maor wat uut oen buurt. Maor ie staot daor in de zan, As 'n beeld geliek, Zoo da'k, 't is verachies waor, Geeme naor oe kiek. A' j de zwengel van de pomp Op en neer laot gaon, Komp een dikke waoterstraol Uut de tuut vandaon. En oen starke armen trekt Dat de pompe kraokt En het waoter klettert neer Op de pompestraot. Uut oen karte streepte rok Stek 'n beenenpaor, Da' j gerust kunt laoten zien, Dat geleuf me maor. En oen karte vyfschaft jak, Zit zoo vast en stief, As een staolen harrenas Om oen barst en lief.

A' j zoo bij de pompe staot. Liekt het, lieve kind, Of ie uut een plaotiesboek Vot eloopen bint. Aordig Boerenmaagie, Met oen frissche snuut, Kiek toch disse kaante Nog ies even uut. Want, wat ok een aander Misschien van oe zeit, Ik en zie oe geeme, Frissche boerenmeid.

L. KOOPS.

20

Wat Partie Luu van Drenthe zegt. Zoo kwaanskwies zegt ze mij weI ies, Zoo stiekum, under d' haand, "Ie bint een beste kerel, heur, Maor zwieg me van oen laand Oen Drenthe" ....... en dan schudt ze 't heufd, "Daor weet we alles van" En dan, dat snap ie weI van zols, Geet 't schaopescheeren an. Dan pakt ze uut van links en reks, "Oen Drenthe, arm en kaol, De dorpen, menschen en de grond, 't Is alles even schraol. D'r steet gien enkel mooi kasteel, Met torens, stark en zwaor, D'r is gien eene groote stad, Zeg 't zols, 't is eerlik waor. Gien mooie parken bint er ok, Met vievers vol met visch, En gien kefe's met daansmeziek, Waor 't vol van menschen is." Zoo daost ze dan nog even deur, Van ditte en van dat, Maor as ze uutesproken bint, Dan zeg ik ok ies wat. Dan zeg ik "luuster nou ies goed. Ie nuumt daor nao mekaor, Een heele bult wat Drenthe mist, Ie hebt geliek, da's waor.

20

Van alle dingen die ie nuurnt, Heb Drenthe niks, da's wis, Maor denk ie, da'w d'r spiet van hebt, Nee, man, dat heb ie mis. Die heele rommel past oes niet, Welk mensche in het laand Verzulvert nou een golden ring, Gebruuk toch oen verstaand. Oes aole laandschap is van zijls Een schilderij geliek Waor gil gien liest urn neudig is, Zoo zuuver, mooi en riek. Maor een ding wi'k oe nuumen toch Wat 't aole laand bezit, De liefde van oes Drenthen man, Waor of we staot of zit. En wordt ik veur een tweede keer, Geboren naoderhaand, Dan hoop ik, dat 't in Drenthe is, Zoo rnooi is 't Dreense laand.

L. KOOPS.

71

Van de hand van R. H 0 U win kHz n. verscheen mede bij ons:

DRENTSCHE NOVELLEN EN TVPEN. Een bundel schetsen, gedeeltelijk in Drentsch dialect. Serie "Nieuw Drentsch Mozaik" nr I. Prijs t 1.25, voor intekenaren t 1.-.

De schrijver heeft de Drentsche gees! absoluut doorvoeld, en zuiver weergegeven wat er leeft en omgaat in de zieten der eenvoudige boeren van het platteland.

(Meppeler Courant.)

Alleraardigst vertelde novellen. Een koste/ijk stukje echt Nederlandse lectuur, dat velen welkom zal zijn. (Algemeen Handelsblad.)

J uist dit pretentie-looze geeft echter de charme aan deze eenvoudige vertellingen uit hef eenvoudige leven in de Drentsche dorpen op het eind dey vorige eeuw. H et - hier en daar toegepaste - dialect gebruik verhoogt het eigenaardige.

(Ned_ Bibliographie.)

Vlot geschreven. op rake wijze ziin de verschitlende toestanden en personen geteekend. (Prov. Drentsche en Asser Crt-)

VAN GORCUM & COMPo N.V. - UITGEVERS - ASSEN

DE RECHTSPOSITIE VAN DE EIGENERFDEN IN

DRENTHE, door Dr. A. F. W. Lunsingh Meijer.

Historische Bibliotheek no. VII. Met een kaartje. Omvang 248 biz. Prijs f 2.90.

In dit boek worden de maatschappelijke verhoudingen behandeld, welke men in de 16e en 17e eeuw in Drenthe aantrof. Hierbij wordt uitgegaan van de buurschap, welke beschouwd wordt als de grondslag van de Drentsche rechtsorde. Ook de hieruit opgebouwde kerspelen, schoutambten, dingspillen en ten slotte het Landschap Drenthe worden aan een bespreking onderworpen, aile in verband met de positie, welke de eigenerfden hierin innemen en de verschillende rechten en verplichtingen, die uit het eigen­erfdeschap voortvloeien.

Verkrijgbaar bij de boekhandel en bij de uitgevars VAN GORCUM & COMPo N.V. - GIRO 2255 - ASSEN

HISTORISGHE UITGA VEN:

A. Oude kaarten. NOORD-NEDERLAND in I 558. Her-uitgave van de Tramezinikaart van I558, naar ontwerp van Sibrandus Leo, geteekend door Jacob van Deventer, gegraveerd door Jac. Bossius, en uitgegeven door Michael Tramezini te Rome, in I558. Op origineele grootte in bruindruk gereproduceerd (39 x 49 c.M.), op OudholJandsch papier Van Gelder met geschepten rand. Los •••••.•••....• f I.9O Op carton geplakt, gereed om op te hangen • • • . • • . . • • • • •. - 2.60 Achter gJas, in passende eiken Jijst .. • • . • • . . • • • • . • • •. - 5.60 PETRUS KAERIUS' ZEER NAUWKEURIGE EN NmUWE KAART VAN DE NEDERLANDEN IN I607 (Germaniae inferiores omnium accuratissima et nova descriptio auctore Petro Kaerio. Anno a nato Christo I607). Op origineele grootte in bruindr. gerepr. (43! x 55! c.M.), op Oudhollandsch papier Van Gelder met geschepten rand. Los •..•••••••••••..• f I.90 Op carton geplakt, gereed om op te hangen ., • • • . • • • . •• • - 2.60 Achter gJas, in passende eiken Jijst ., . . • • • • • • • • • . . • • . - 5.60 Com. PYNACKER's KAART VAN DRENTE VAN I634 op orig. grootte in bruin­druk gerepr. (39 x 49 c.M.), op Oudhollandsch papier Van Gelder met geschepten rand, opnieuw uitgegeven. Los •....••••.••.••••.•. f I.90 Op carton geplakt, gereed om op te hangen • • • • . . . . . . . • • • - 2.60 Achter gJas, in passende eiken Jijst ., . • . • • . . . • • . . . . . . - 5.60 SALLANT, TWENTE EN DRENTE in I666. Her-uitgave van de kaart "Ditio Trans­Isulana" van I666, vervaardigd door Joannes Janssonius te Amsterdam. Op origineele grootte in bruindruk gereproduceerd (39 x 49 c.M.), op Oudhollandsch papier Van Gelder met geschepten rand. Los •....•••...... f 1.90 Op carton geplakt, gereed om op te hangen ..•........... - 2.60 Achter glas, in passende eiken Jijst • . . • . . . . . . • . . . . . . . - 5.60 J. VAN IAGEN's NIEUWE KAART VAN HET VRIJE LANDSCHAP DRENTHE VAN I795. Op orig. gr. in bruindruk gerepr. (29 x 35 c.M.) op Oudhollandsch papier Van Gelder met geschepten rand. Los. • • . . . • . . f I.25 Op carton geplakt, gereed om op te hangen . • • • . • - 1.95 In passend Jijstje, achter glas . . . • . . . • • • • • • • • • • • • • • - 3.90

B. Van Gorcum's Historische Bibliotheek. I. HET STADHUIS TE ENKHUIZEN. Uit de opkomst en val eener HolJandsche koopstad, door Dr. J 0 h. The u n i s z f 2.90, bij inteekening ..••• f 2.75 II. VREDESPOGINGEN TUSSCHEN DE OUD-BISSCHOPPELIJKE CLERESIE VAN UTRECHT EN ROME, door Dr. F. C. de V r i e s f 3.90, bij into f 3.60 III. DE WORDING VAN DE STATEN VAN STAD EN LANDE TOT I536, door Dr. W. J. For m sma f 2.90, bij inteekening • • • • • . . .'. • • • f 2.75 IV. HET VERBLIJF VAN LODEWIJK VAN NASSAU IN FRANKRIJK, HUGE­NOTEN EN GEUZEN (I568-I572) door Dr. P. J. van Herwerden /3.90 bij inteekening. • • • • • • • • " • • • • • • • • • • • • • . • • . • - 3.60 V. DE RAAD VAN DE PRINSEN VAN ORANJE TIJDENS DE MINDERJARIG­HElD VAN WILLEM III, I650-I668, door Dr. B. J. Vee z e, /3.90, bij in-teekening • . . . . . . . • . • . • • • • • • • • • • • • . • • • • • f 3.60 VI. HET OLDAMBT EN OMMELANDEN. Rechtshistorischeopstellenmetbij\agen, door Pro f. Mr. A. S. deB Ie c 0 u rtf 7.90, bij inteekening • • f 6.50 VII. DE RECHTSPOSITIE VAN DE EIGENERFDEN IN DRENTHE, door Dr. A. F. W. L u n sin g h Me ij e r, f 2.90, bij inteekening •• •.••• f 2.60 VIII. GESCHIEDENIS der JOHANNlTERORDE IN NEDERLAND TOT I 795, Historische Schets, door Jhr. Mr. Dr. E. A. van Beresteyn. f 2.25, bij inteekening f I.90 IX. DEMOCRATIE EN OLIGARCHIE IN FRIESLAND TIJDENS DE REPUBLIEK, door Dr. C. J. G u i b a I. 13.90, bij inteekening • • • • • • • • . . . • 13.60 X. UIT DE GESCHIEDENIS VAN DE ZEILVAART. De Groninger zeevaart in de tweede helft der 1geeeuw, door Dr. P. J. van Herwerden •.• /2.25

UITGAVENVAN VAN GORCUM & COMPo N.V. - ASSEN