SURINAAMSCHE HONING ALS EXPORTPRODUCT»)

DOOR

DR. P. A. ROWAAN

« -mïwer vanIn vroegere tijden, toen het gebruik van suiker onbekend was

of nog als luxe werd beschouwd, was de honing, afkomstig vaneenige bijen(.4/>is)-soorten, het algemeen gebruikelijke zoet-middel. Eerst bij de opkomst van de suikerindustrie, zoowel vande riet- als de bietsuiker, is daaraan een einde gekomen. Maar ookdaarna is de productie van honing in bijna alle landen van meerof minder groote beteekenis gebleven, aangezien het productzoowel voor directe consumptie (tafelhoning), als vooral in dekoek- en suikerwerkindustrie (industrie- of bakkershoning) nog opgroote schaal wordt gebruikt. Ook in de pharmacie en in eenigeandere industrieën vindt honing toepassing.

De wereldproductie 2) is niet met zekerheid bekend, maar zalmet 200.000 ton per jaar wellicht nog te laag geschat zijn; devoornaamste producenten zijn de Vereenigde Staten, Ruslanden Duitschland. Meer is er bekend van den werelduitvoer vanhoning, die den laatsten tijd op ongeveer 20.000 ton per jaar kanworden gesteld. Daarin spelen verschillende Amerikaanschelanden een groote rol, vooral in Midden-Amerika: Cuba, Mexicoen andere, waaronder sinds ruim tien jaren ook Swmtame eenplaats van toenemende beteekenis is gaan innemen; voorts Chili,Canada, de Vereenigde Staten enz.; buiten Amerika exporteertgeen enkel land meer dan eenige honderden tonnen honing perjaar. De invoer van honing is voornamelijk naar Duitschland,Nederland, Engeland en in mindere mate naar eenige andereEuropeesche landen gericht.

') Tevens Bericht van de Afdeeling Handelsmuseum van hetKoloniaal Instituut No. 172.

2) Verg. W. SCHUBRING, Rev. Intern. Agr. 31, 602 S (1940) enGordian 46 (1092), 10 (1940).

— 289 —West-Indische Gids XXIII 19

290 P. A. ROWAAN

Nederland voert, bij een eigen jaarlijksche honingproductievan niet meer dan 1.000 ton, 4.000 a 5.000 ton (in 1939 ruim6.000 ton) in, voor rond 60% uit Cuba, ruim 10% uit Mexico,kleinere hoeveelheden uit de Vereenigde Staten, Frankrijk,Canada, San Domingo, Guatemala, S«n'«awe enz.

In Nederlandsch-Indië i) is de bijenteelt (de bijensoort is hier.,4^'s iWt'ca LINN.) plaatselijk, vooral in de klapperstrekenvan Midden- en Oost-Java, wel van eenige beteekenis, maar in deeerste plaats met het oog op de winning van was (voor de batik-industrie); de verkregen honing dient voor directe consumptie.Van uitvoer van honing is dan ook geen sprake; wel heeft ereenige import (bijna 100 ton per jaar) van dit artikel plaats.

Wat Nederlandsch-West-Indië betreft, ook in het gewestCuracao z) wordt de bijenteelt voor eigen gebruik gedreven.Bovendien heeft eenige invoer van honing plaats (o.a. van tijdtot tijd uit Suriname).

wan /tonróg t»In Suriname is de bijenteelt ook van oudsher bekend. Vooral

in de omgeving van Paramaribo biedt de locale markt een gere-gelden, maar beperkten afzet; de prijs van de honing is er be-trekkelijk hoog, doorgaans hooger dan men bij export kan be-dingen. Sinds 1929 heeft zich echter in het district Coronie eenbijenteelt ontwikkeld, die den afzet in het bijzonder in den uitvoervan de gewonnen honing zoekt. De bijen zijn van de gewone Euro-peesche soort (̂ 4/>is m«#t/t'ca LINN.) ; door invoer van Italiaan-sche koninginnen heeft men een verbetering van den bijenstand be-werkstelligd. Men gebruikt uitsluitend de houten bijenkasten,voorzien van houten raampjes (verg. de illustratie), zooals die ookin Europa worden gebezigd. Men had eerst de verwachting, datde bijen voedsel zouden betrekken van de bloeiende cocospalmen,die in Coronie op vrij groote schaal zijn aangeplant. Dat bleekechter niet of nauwelijks het geval. Behalve vruchtboomen enbloemen wordt vooral de p a r w a - of p a r o e w a b o o m(.dvt'cénma nitóii JACQ.), die in de mangrove-vegetatie langs dekust van Coronie zeer veel voorkomt, door de bijen bevlogen. Deparwa bloeit gewoonlijk van Juli tot December; meestal is hetdaarom noodig, de bijen van Mei tot Juli bij te voederen, waartoe

>) Econ. Wbl. Ned. Indië 6, 2393 (1937).») Cura9ao 2(7), 8(1940); over honing en was van St. Eustatius

verg. P. VAN DER WIELEN, Ind. Mercuur 25, 326 (1905) en Pharm.Wbl. 42, 409 (1905).

Bijenkolonie in Suriname, district Coronie.

SURINAAMSCHE HONING ALS EXPORTPRODUCT 291

een kwantum honing gereserveerd wordt. De parwabosschen zijnvooral in het Westelijk deel van het district Coronie bijzonderuitgestrekt en gunstig gelegen. De voorwaarden zijn hier dusgunstig voor de bijenteelt, al vereischt die veel zorg en geregeldeaandacht. Sinds den aanvang van het bedrijf in 1929 heeft danook een geregelde uitbreiding plaats gevonden. En ook voor detoekomst koestert men goede verwachtingen.

De groei van de honingwinning in Suriname ') komt duidelijknaar voren uit de in de tabel verzamelde, aan de handelsstatistiekontleende exportcijfers (in liters, totaal en naar de verschillendebestemmingen).

UITVOER VAN HONING UIT SURINAME,

in liters.

19291930193119321933193419351936193719381939

Neder-land

200—

3711.1852.280

28.0006.640—

21.298( - )

Duitsch-land

1.18510.346

200720

—33.385

—7.130—

9.693( - )

Engeland

—2.448

14.69623.784

—12.13032.93555.21847.611

( - )

Curagao

50785162—4755—110—

( - )

Totaal

1.38510.3963.435 *

15.61535.299 *35.71240.18546.70555.32878.60235.058 **

• In 1931 2 kg, in 1933 330 kg naar Britsch-Guyana.*• De bestemmingen van den uitvoer in 1939 zijn hier te lande

in 1941 nog niet bekend.

Men ziet van 1929 tot en met 1938 een gestadige toenemingvan den export tot een maximum van 78.602 1 of meer dan 100ton in het laatstgenoemde jaar. Gemiddeld was de uitvoer ruim40 ton per jaar. Het lagere cijfer voor 1939 is waarschijnlijk oprekening van den oorlogstoestand te stellen.

») Verg. ook W. SPOON, West-Ind. Gids J^, 409 (1932/1933).

292 P. A. ROWAAN

Gedurende de tienjarige periode 1929/1938 is bijna 60% vanden honinguitvoer naar Engeland gegaan, terwijl Nederlanden Duitschland elk ongeveer 20% voor hun rekening namen;de naar Curasao en Britsch-Guyana geleverde hoeveelhedenwaren slechts van geringe beteekenis.

uan dOp verzoek van het Landbouwproefstation te Paramaribo

heeft de Afdeeling Handelsmuseum van het Koloniaal Instituutzich eenige malen belast met het onderzoek en het verkrijgenvan deskundige beoordeelingen van verschillende monsterzen-dingen Surinaamsche honing in Nederland i).

Bij het chemische onderzoek in ons laboratorium bleken demonsters exporthoning, afkomstig uit het district Coronie,geheel te voldoen aan de eischen, gesteld in het Honingbesluitvan de Nederlandsche Warenwet, evenals aan die van de Neder-landsche Pharmacopee. Honing uit de omgeving van Paramaribo,waar andere planten dan de p a r w a, b.v. t a m a r i n d e(Tamamtitts imfóca LINN.) e n s w i e t i e b o o n t j e (/«ga spec),door de bijen worden bezocht, voldeed echter niet steeds tenvolle daaraan, en was voorts soms tamelijk dun vloeibaar en ietsbitter van smaak.

De beoordeeling van de Surinaamsche exporthoning, het pro-duct van Coronie dus, door deskundigen (importeurs, makelaars,fabrikanten) was over het geheel gunstig. Kwaliteit, geur, smaaken consistentie werden goed bevonden. Als basis voor de beoor-deeling op de Nederlandsche markt dient de honing van Cuba(de z.g. Havana-honing), die wordt geleverd in vijf gradeeringen,namelijk van donker tot licht: light amber, good light amber,pale, white en water white. De meeste Coronie-honing kan als„pale" gekwalificeerd worden. Voor het gebruik op groote schaalin de bakkerij is deze kwaliteit feitelijk iets te mooi en dus te duur;voor dit doel betrekt men gewoonlijk de iets donkerder soort„good light amber". Volgens sommige beoordeelaars zou hetSurinaamsche product ook bruikbaar zijn voor menging metandere honingsoorten tot tafelhoning. Begin 1939 liepen de ta-xaties voor de Surinaamsche honing uiteen van / 18.— tot / 26.—per 100 kg cif. Amsterdam, terwijl de prijs van de „good lightamber" kwaliteit van Cuba terzelfdertijd / 19.— per 100 kg cif.

>) Verg. de jaarlijksche mededeelingen „Inlichtingen en Onderzoe-kingen van de Afdeeling Handelsmuseum" 1932, 31; 1933, 23; 1937,20 en 1939, 14.

SURINAAMSCHE HONING ALS EXPORTPRODUCT 293

Amsterdam bedroeg. Suriname blijkt dus met een geheel vol-waardig honingexportproduct aan de markt te komen.

Voor de verpakking heeft men in Suriname tot dusverre ge-bruik gemaakt van goed gereinigde en vervolgens inwendig uit-gebrande en geparaffineerde gebruikte zout vleesch-vaten a150 kg of van petroleumblikken a 25 kg honing (twee van dezeblikken tezamen in een kist). De honinghandel geeft echter devoorkeur aan de voor de Havana-honing gebruikelijke — liefstnieuwe, inwendig geparaffineerde, eikenhouten — vaten a 200tot 300 kg (voor tarra wordt gewoonlijk een vast bedrag van 12%afgetrokken). Wellicht kan ook het Surinaamsche s o e m a-r o e p a hout (van Simarowèa spec), dat voor de vervaardigingvan vaten en kisten i) geschikt gebleken is, voor dit doel dienen.

Suriname blijkt dus sinds ruim tien jaren een plaats onder dehoning exporteerende landen in te nemen. Het product is hier telande gelijkwaardig aan de op groote schaal gebruikte Cuba-honingbevonden, en de voornaamste honing invoerende landen, zoowelNederland als ook Duitschland en Engeland, betrekken reedsgeregeld belangrijke hoeveelheden Surinaamsche honing. Enal bedraagt de uitvoer van ruim 100 ton in 1938 nog niet meer daneen half procent van den wereldexport van honing, zoo mag detoekomst van de zich uitbreidende bijenteelt en honingwinningin Suriname, waar de mogelijkheid voor verdere uitbreiding vooraldoor de aanwezigheid van enorme hoeveelheden honingbloemenin het district Coronie bestaat, zeker gunstig worden beoordeeld.

Amsterdam, Juni 1941.

Af deeling Handelsmuseum van het Koloniaal Instituut.

>) Voor sinaasappelkisten van dit hout verg. W. SPOON, Ber. Afd.Handelsmuseum J70 (1941), ook verschenen in De West-Ind. Gids 2j ,193 (1941).