ECONOMISCHE KRONIEK.

8UIKERCONFERENTIE. -- WERKLOOSHEID. -- WERKSTAKINGEN EN UITSLUITINGEN. --

AMSTERDAMSCHE WONINGIIAAD. --- UNIVERSEELE 8TUIVERSPOST. -- BEPERKING

VAN DEN ARBRIDSDUUR IN PRANKRIJK. -- BRITSCHE ARBEIDSSTATISTIEKEN. --

INKOMSTENBELASTING IN PRUISEN. -- ADEPTEN VOOR HET BEGINSEL

DER 8TAATSPENSIONEERING.

8uikerconferent ie . Met de Brusselsche suikerconferentie schiet het nog niet hard op. Na van 20 December tot g0 Januari verdaagd te zijn geweest, is zij den I ~ Februari opnieuw uit- eengegaan tot 11 Februari, en later verder verdaagd tot 17 Februari. Zoolang er leven is, is er hoop. u heeft het opwerpen van her struikelblok der kartels, en, in verband daar- mede, der surtaxen de eonferentie in ieder geval nog niet doen mislukken, gelijk sommige pessimisten blijven voorspellen, en sommige geinteresseerden blijkbaar hopen dat zij doen zal.

De suikerfabrikanten mogen zich echter wel eens ernstig afvragen in welk een" toestand mislukking der conferentie hen brengen zou. De aankondiging van her stellig voornemen der Britsche regeering 0m in dat geval surtaxe van gepremi~erde suikers te gaan heffen, heeft de tegenwoordige, zeer gcdrukte suikerprijzen een weinig doen omhoog gaan, blijkbaar omdat van deze pressie op de conferentie een verbetering vau haar kansen van slagen werd verwacht.

Maar als zij mislukt en de surtaxe in Groot Britannie her aan her continent onmogelijk maken zijn overproduktie daar te plaatsen zullen de suikerfabriekanten nog andere prijzen dan de tegenwoordige beleven. En war danP

Inmiddels hebben de Nederlandsche fabriekanten her tijdstip gunstig geacht om bij den eersten tegenslag in hun bedr~jf aanstonds een beweging om weer nieuwe beseherming daarvan te beginnen. 3uiste cijfers omtrent de geldelijke uitkomste'n van de bectwortelsuikerfabricage in ons land zi.jn niet bekend.

154

De Beseheiden betreffende de geldmiddelen publieeeren in 6dn totaaleijfer hot dividend van de bietsuikerfabrieken en de raffinaderijen, veer zoover naamlooze vennootsohappen. Dat hot eehter hog niet zoo heel erg gesteld kan zijn met dit bedrijf, blijkt uit onderstaande oijfers over de laatste vijf jaren waar- omtrent de gegevens zijn bekend gemaakt.

Aant;al @estor~ Belas~e uitdeelingen vennoot- kapitaal in totaal in pCt.

sohappen. (Xfl000). (X fl000). 1899--1900 17 8586 808.4 9.41 1898--1899 16 8280 1150.4 13.89 1897--1898 18 7553 506.3 6.70 1896--1897 18 9595 998.g 10.35 1895--1896 15 61~95 34~.4 5 47

gemiddeld - - 8062 760.5 9.48 Zoo heel slecht zion deze eijfers er nog niet uit. Maar hoe

dit zij, een minder gelegen oogenblik dan thans, nu de con- ferentie nog aan den gang is, hadden de suikerfabriekanten veer hunne beweging dunkt ons moeilijk kunnen kiezen.

De N. R. Ct., die omtrent de suikereonferentie blijkbaar uitstekend geinformeerd is, had in haar Tweede Blad van 12 dezer omtrent den stand der oonferentie hot volgende bericht.

,Yah de omstandigheid dat de hervatting der vergaderingen van de eonferentie te Brussel versehoven zijn tot den 17 ~ a. s., hebben tal van beriehtgevers aan buitenlandsehe bladen gebruik gemaakt tot hot leveren van meet of.minder uitvoerige be- sehouwingen en zelfs ,onthullingen-, die bijzonder stork doen denken ann politieke tinnegieterij. Hetgeen trouwens niet te verwonderen is, nu de oplossing van hot vraagstuk der suiker- premi~n, met de surtaxes en de kartells, de aequivaleerende rechten en war er verder bij behoort, in zeker niet mindere, vermoedelijk zelfs heel war grootere, mate dan voorheen eene politieke kwestie van zeer ingewikkelden aard geworden is. War Frankrijk betreft, gaat hot om de indireete (binnenlandsehe) premi~n; veer Duitsehland en Oostenrijk-Hongarije gaat hot om de invoerreehten en de kartells, welke laatstgenoemde in de invoerreehten hun hoofdsteun vinden; en Engeland sehijnt de voordeelen van de goedkoopste suiker-markt te zijn, wel gedeeltelijk te willen opofferen aan de belangen van zijne, weinige, eigen suikerfabrikanten en zijne West-Indisehe koloni~n. De voornaamste vraag waarom zioh nu alles beweegt, sehijnt

155

hog steeds doze te zijn: zal: men, door algeheel verbod van of althans door hot dwingen tot hot verlagen van hot i n v o e r - r e e h t , de uitbreiding van hot kartell-stelsel zooms hot in Duitsehland en Oostenrijk-Hongarije bestaat, ann banden leggen; en zal E n g e 1 a n d ten behoeve hiervan eventueel aequiva- leerende rechten heffen~,/

W e r k l o o s h e i d . Nopens de uitkomsten van her door hot Departement van Binnenlandsehe Zaken ondernomen ,,summier onderzoek,, naar den omvang der werkloosheid, waarover wij in onze vorige kroniek beriehtten, deelde de Minister Kuyper, in de Zitting der Eerste Kamer van 31 Januari hot volgende mede.

Gedeputeerde Staten geven op, hot aantal gemeenten in iedere provincie waar men geoordeeld heeft geen werkloosheid te kunnen eonstateeren; voort~ de gemeenten waar wel werkloos- heid voorkomt, maar in zeer geringe mate en waar zij niet anders is dad hot gewone uitvloeisel van hot seizoen, telkens onder de bijvoeging, dat juist de seizoen-werkloosheid dit jaar bijzonder goring is, tengevolge van de weersgesteldheid; terwijl eindelijk in een derde eategorie worden opgegeven die ge- meenten waar men werkelijk eenige uitgebreider werkloosheid heeft meenen te kunnen oonstateeren.

Van drie provincien (Noord-Brabant, Noord-I-Iolland en Drenthe) waren de opgaven hog niet ontvangen. Van de overige laten de mededeelingen des Ministers zioh aldas samen wt ten

aanta l gemeenten met geen geringe abnormale

Provinci~n werkloosheid werkloosheid werkloosheid

Limburg . . . . 104 Friesland . . . . g3 Groningen . . . . 35 Overijsel . . . . 45 Utrecht . . . . . 5~ Gelderland. . . . 75 Zuid-Holland . 15~ Zeeland . . . . . 70

18 0 14 6 1~ 0 15 0 19 0

32 3 17 56

Veel leeren deze cijfers niet. De gemeenten moeten immers veer een onderzoek als dit , zij hot dan ook summier, niet ge~eld maar gewogen worden. Intassehen schijnen de cijfers zooals ze daar liggen toeh hot reeht te geven tot hot trekken van r bevredigende conelusie nopens den omvang van de

156

werkloosheid ten onzent, ge]ijk de minister dan ook niet in gebreke bleef te doen.

Werks tak ingen cn u i t s lu i t ingen, In den stand der uit- sluiting in dc Amsterdamsche diamantnijverheid, waarover wij in onze vorige kronick herichttell, is hog geen verandexing van heteekenis gekomen. De bond heeft de middelen weten te vinden om met hare wekelijksohe uitkeeringen voort te gaan, en van voorstellen tot beeindiging, van her geschil ver- neemt men nog niets. Trouwens hemidde]ing is hij den aard van dezen strijd, die uitsluitend een maehtsvraag geldt, ook niet wel mogelijk. Hij meet door de arbeiders gewonnen of verloren worden, veer een derde is geen plaats. Op een onder- houd dat beide partijen voerden met den burgemeester van Amsterdam, ten einde dezen op zijn verzoek nopens den aard van her geschil in te liohten, zijn dan ook geen verdere stappen van den hurgemeester gevolgd.

Het aantal der door dit geschil werklooze diamanthewerkers b]ijft tamelijk wel gelijk, Br sehijnen door hen geen pogingen te worden gedaan om elders, in Hanau, Londen of Antwerpen, p]aatsing te vinden, of veer zoover zij dit deden sehijnen sleehts weinigen te slagen.

In Twente is, bij de firma van Heek & C ~ naar aanleiding van een door de firma in een hater fahrieken noodig geoor- deelde loonsverlaging, een ernstig gesehil uitgebroken. De door de loonsverlaging, w.elke naar her sehi.jnt met de invoering v6or eenigen tijd, van nieuwe, arbeidbesparende machines samenhangt, getroffenen, 165 in getal, weigerdenin den maat- regel te berusten en gingen 13 Januari hl. tot staking over. Dit gaf de firma harerzijds aanleiding ore, teen de strijd op 1 Februari nog voortduurde, hare overige fabrieken stop te zetten, en naar te vreezen staat, zal dit voorbeeld, bijaldien de staking niet spoedig eindigt, ten nadeele der werklieden ~vel te verstaan, gevo lgd worden door de overige leden der En- schedeesche fabrikanten vereeniging, waardoor her getal der uitgeslotenen tot 4000 ~ 5000 zoude klimmen. F~en ramp dus, greeter dan in ]ange jaren Twenthe getroffen heeft.

De dreigende omvang van her geschil heeft den Minister van Binnenlandsche Zaken aanleiding gegeven tot beidepartijen her

157

verzoek te riehten hem, op verschillende tijdstippen, ann zijn Departement te komen inlichten omtrent de aanleiding tot den stfi.jd. De hem daarbij verstrekte mededeelingen hebben den Mi- nister vervolgens geleid tot her aanbod ore, mits beide partijen vooraf verklaarden zieh ann zijn uitspraak te onderwerpen, en de arbeiders aanstonds her werk op de oude voorwaarden wilden hervatten, op korten termijn her geschil door arbitrale uitspraak te beeindigen.

De patroons, die vreemd genoeg, evenals de arbeiders, in her onderhoud met den minister geen enkele mededeeling hadden ontvangen van zijn voornemen om arbitrage aan t e bieden, en bovendien her geschil veer oplossing door een be- middelingsvoorstel onvatbaar aohtten, hebben geweigerd op her voorstel van den minister in te gaan. De arbeiders, welke aanvankelijk over de tweede voorwaarde door den minister ge- steld groote verontwaardiging toonden, doeh her nemen van een besluit uitstelden tot na her bekend worden van de be- slissing door de patroons te nemen, hebben, teen laatstgenoemden weigerden, begrijpelijkerwijze toegestemd. Nu de eerste voor- waarde van den minister niet was vervuld, bindt die toestem- ruing tot niets, daar van de arbitrage nu toch niets komt.

Wij onthouden ons van her uitspreken van een oordee] over dit gesehil. W a t e r over tot dusver in de bladen is versehenen stelt niet in staat te beoordeelen of de arbeiders niet slechts, wat ongetwijfeld hun goed recht is, pogen een veer hen on- gunstigen maatregel ingetrokken te kri.jgen, doeh of zij in die pogingen behooren te slagen met her oog op de arbeidsvoor- waarden door de firma van Heek & C ~ thans vastgesteld in vergelijking met die aan andere overeenkomstige fabrieken in Twenthe geldende.

Amste rdamsche woningraad. Als eerste vruoht van de ten vorigen jare tot stand gekomen, doch nog niet in werking getreden, woningwet is in Amsterdam opgericht een vereeniging, genaamd Amsterdamsche Woningraad, die in den zeeromvang- rijken arbeid van de verbetering der woningen, zoowel in Amsterdam als in den naasten omtrek der stad, bijstand wil verleenen zoowel ann particuliere als nan openbare liehamen. Bijstand, ook in opwekking tot den arbeid, waartoe binnen

1'58

korten tijd de invoering der Woningwet de gelegenheid zal openen. De stoot tot de oprichtJng der vereeniging is uitgegaan van

her Centraal Bureau voor Sociale Adviezen, ~elks voorzitter, mr. A. Kerdijk, de eerste voorbereidende vergadering heeft geleid. De vereeniging is kmsterdamsch geworden, en de Amsterdamsehe leden van her bestuur vall her CentraalBureau hebben verder her tot stand komen der vereeniging bevorderd.

Van den aanvang af is, overeenkomstig de samenstelling en den werkkring van het Centraal Bureau, gepoogd, en met succes, om in de vereeniging stadgenooten van versehillend politick en maatschappelijk inzieht te betrekken, omdat her een onderwerp geldt dat, zooals reeds de behandeling der Woning- vet leerde, de belangstelling wekt van overigens in overtuiging zeer uiteenloopende kringen

De vereeniging noemt in haar statuten als doel: verbetering tier volkshuisvesting in Amsterdam en den naasten omtrek der stad.

Zij wil dit doel bereiken door: a. steun en voorliehting te verleenen aan hen, die tot ver-

betering tier woningtoestanden willen medewerken, o.a. door her zoeken naar gesehikte terreinen, her maken van plannen en her bijeenbrengen van de noodige fondsen;

b: samenwerking met de openbare besturen tot verbetering der volkshuisvesting ;

c. verspreiding van kennis, door vergaderingen en gesehriften omtrent hetgeen veer verbetering van woningtoestanden kan worden gedaan.

Als wijze van werken wordt in de statuten aange~rezen de instelling van vaste en tijdelijke eommissies, die, zoowel veer studie en advies als veer aerie, de handelingen van de ver- eeniging en haar bestuur zullen voorbereiden.

De vaste eommissies zullen, veer zoover tot haar instelling thans reeds is besloten, tot werkkring hebben: a. de oude toestanden, 6. de nieuwe toestanden, e. finaneieele overwegingen en d. propaganda, Tijdelijke eommissies zullen worden ingesteld, a! naar de behoefte aan speciale voorliohting zieh openbaart.

De oontributie is vastgesteld op minstens vijf gulden per jaar, met deze uitzondering, dat werklieden, gewone leden van werkliedenvereenigingen, niet alleen van vakvereenigingen ,die als lid toetreden, zullen betalen 10 cent per maand.

159

Her bestuur hestaat uit: mej. L. Went, de heeren prof mr. D, P. D. Fabius, P. L. Tak, prof. mr. M. W. F. Treuh, dr. J. Th. de Visser, mr. W. S. J. van Waterschoot van der Gracht en dr. J. W. Jenny Weijerman, Secretaris

Universeeb0 stuiverspost . In deze rubriek verdient wel met een enkel woord melding gemaakt te worden van een bericht dat onlangs in de pers circaleerde, nopens een maatregel die, mocht hij algemeen worden, van zeer verstrekkende beteekenis zou blijken. Wij bedoelen het reeds meermalen ter sprake gebraeht plan om de gedachte door Rowland Hill in 18~7 met betrekking tot het Vereenigd Koninkrijk geuit, en in 1840, na veel verzet, daar ook her eerst in toepassing gebraoht, de iuvoering n.1. van een uniform posttarief van een stuiver veer brieven van gering gewicht, universeel in toepassing tc brengen binnen bet gansehe gebied der postunie.

In her jaarverslag van her Nieuw-Zeelandsche departement van posterijen en telegraphie wordt mededeeling .gedaan van de uitkomsten welke de pogingen van deze kolonie tot bet invoeren van een universeele stuiverspost hebben opgeleverd, in Sep- tember 1.1. was her aan Nieuw-Zeeland gelukt, reoiprociteit te verkrijgen veer de pennypost met her geheele Britsche rijk, uitgezonderd her Australische gemeenebest, - - gelijk, kunnen wij er bij voegen, zoodanige wederkeerigheid nu reeds tusschen Nederland en zijne Koloni~n bestaat. Itali~, Zwitserland, Portugal en koloni~n, Chili, Costa Rica, Egypte, Mexico, Nicaragua, Peru, Paraguay, Servi~ en Siam wilden van wederkeerigheid wel is waar hog niets weten, maar belasten de Nieuw-Zeelandsche brieven met een stuiverspostzegel gefrankeerd toch niet met strafport. Van verscheidene belangrijke landen zijn overigens bij her gouvernement van Nieuw-Zeeland bewijzen van instem- ming met her denkbeeld ingekomen, zoodat her postbestuur goede hoop heeft, dat de kwestie op her eerstvolgend oongres van de internationale postvereeniging te Rome flink aangevat zal worden.

Beperking van den arbeidsduur in Frankrijk. In de ~ransche kamer van afgevaardigden is dezer dagen beraadslaagd over een wetsontwerp d ~ , geboren onder de pressie van de

160

dreigeude algemeene werkstaking der mijnwerkers, strekt om den werktijd vau dezen te beperken.

hr~ikel 1 bepaalt namelijk iu de eerste paragraaf dat, zes maanden na de in werking treding der wet, de arbeidsdag der werklieden die in de ondergrondsehe werken der steenkolen- mijnen arbeiden, niet langer zal mogen zij.n dan negen urea, berekend van her oogenblijk van her afdalen in de putten van de laatste arbeiders, die afdalen, af, totdat de arbeiders, die her eerst naar boven komen, weer boven zijn. Na twee jaren, na her inwerkingtreden van de wet, wordt de arbeidsdag verder tot 8�89 uur verminderd, om ten slotte, na verderetwee jaren, op 8 urea te dalen.

Ondanks het verzet van verschillende kanten, strekkend ten betooge deels, dat bet principieel onraadzaam, of zelfs ongeoor- loofd is, de vrijheid van arbeid veer volwassen mannen te beperken, deels dat de productie van steenkolen er onder lijden zal en de eonsumenten her kind van de rekening zullen worden, is het beginsel der wet met 338 tegen ~19 stemmen aangenomen, en evenzoo ten slotte her geheele ontwerp. Het woord is thans aan xlen Senaat.

Br i t sche arbe idss ta t i s t ieken . De Januari-aflevering van de Londensche Labour Gazette ontleent steeds een bijzonder belang ann de voorloopige cijfel's welke zij pleegt te bevatten uopens de wijzigingen in loon en arbeidsduur en de werkstakingen in her afgeloopen jaar. Ann de opgaven betreffende 1901 in ver- gelijking met de vroegere jaren zijn de volgende gegevens ontleend, waaruit blijkt dat 1901 een veer de Britsche werk- lieden weinig gunstig jaar is geweest.

In de eerste plants dan loon en werktijd. De opgaven hier- omtrent omvatten alle gevallen van wijziging in een van beide of in beide tegelijk, waarvan her Labour Departement van den Board of Trade kennis kreeg, met uitzondering van die betreffende arbeiders in den landbouw, zeelieden, spoorweg- personeel en politieambtenaren, waaromtrent later mededeeling zal geschieden.

Terwijl in de jaren 1895--1900 bet resultaat der loonsver- \

anderingen steeds per saldo een looustijging was, is in 1901 veer her eerst weder her omgekeerde her geval geweest. Tegen

161

806.558 werklieden, wier loon daalde met gemiddeld ~ sh. 1 d per hoofd en per week, stonden sleehts 95.'26'2 werklieden met een gemiddelde loonstijging van 1 sh. 2 d., zoodat pe r saldo hot loon is gedaald met ~ 78.516 per week, ofgemiddeld 1 sh. 9 d per hoofd. Wel een bewijs dat de ingetreden depressie op ~ndustrieel gebied ook in Engeland zijn gevoigen voelbaar maakt. De bijzonderheden geeft onderstaand overzieht:

AantM tier bij de loon- Netto st i jging of daling Vakken wijziglng betrokken van hot weeldoon dozer

I werklieden werklieden per hoofcl

Koleum[jnen . . . . 704.681 - - 1 sh. 7�89 d. Andere mijnen . . . . 15.598 - - 6 , 7�89 Steengroeven . . . . 4.741 - - 1 - '2 ,, IJzer- en staalindus~rie . 70.150 - - 5 , 9 ~ , hndere metaalnijverheid. 11.388 - - 2 , 0�88 ~

Totaal. 806.558 - - 2 sh. 1 d. II

Machinefabrieage en scheepsbouw . . . . '20.578 -~- 0 ,, 4�88 -

Bonwvak . . . . . . 36.16'2 -~- 1 , 8�88 , Textiele nijverheid. 3.058 --~ 1 ,, 10�88 ,, Kleedingiudustrie . . 5.914 ~- '2 ,, 3�88 - Verschilleude vakken 29.550 ~ 1 ,, 3�88 ,,

Totaal. 951~6'2 -~- 1 ,, i~ ,,

Algemeen tot;aal. 901.8f~0 - - 1 sh. 9 d. De kolenmijnen treden dus bij de !oondaliug het meest op

den voorgroud. Toeh eonstateert het blad, (lat, ondauks de sterke loondaling van her afgeloopen jaar, de loonen der mijn- werkers, vergeleken met de standaardloouen, '25--56 pCt. meer daar boven waren dan in 1896. In de ijzer- en staalindustrie, waar de loonen veelal door zoogenaamde sliding scales geregeld worden, waren zij de laatste 5 jaar geregeld gestegen tot zij voor de betrokken werklieden in 1900 per hoofd en per week die van 1895 met 8 sh. 4 d. overtroffen, welke vooruitgang in 1901 weder voor twee derden verloren ging.

Met voldoening eonstateert her rapport dat van de 901.8'20 werkliedeu wier loon verandering onderging, dit sleehts bij ]3676 of 1,5 pCt. na werkstaking gebeurde; in 1900 was dit percentage, nog 4,8 pCt. Van de 98,5 pCt. wier loon zonder strijd zieh wijzigde, was dit b~j 19,8 pCt. na reohtstreekseh overleg der betrokkenen hot geval, bij 57,5 na tussehenkoms~

Eco~. t902. t i

van verzoeuingsraden enbi i 21,S door de ,werking van sliding scales. In 1900 waren deze pereent~es resp. 37,1, 41,9 eft 16,'2. Van de loonbeweging in de jaren ua 1892" geven onder- staande cijfers een beeld.

Jaren.

1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901

Aanta[ tier by de ~on- Netto s t ~ n g op dating van hun w ~ g m g e n b~rokken wee~oon.

werklieden, in ~taa[ p~. hoofd.

549.977" -~- I~ ,4S5 ud. st. -~-0sh. 5�89 670.386 ~ ~ I . ~ I " 4�88 436.718 - - ~B~II . - - i . 8 �89 607.654 -~- 26.592 . ~ - 0 h 10�89 597.444 § 1:507 . q : l . o �88

1.015.069 ~- 80.815 . ~t-1 . 7 - 1.175.576 ~ 90.905 . -~1 - 6 ~ , 1.185.786 § . -{-a . 8�88

901.820 - - 78.516 - ~ 1 . 9 .

War de veranderingen in w e r k t i j d bet, felt, deze waren in 1901 van geringer omvang dan in eenig jaar sedert 1895. Zij betroffen slechts 24.749 werklieden. Van dezen zagen 24.176 hun werktijd verminderd met gemiddeld 2.18 uur per week, en 578 hun werktijd verlengd met gemiddeld 1.69 uur per week, zoodat het resultaat per saldo was een vermindering met 2.09 uur per hoofd en per week.

Van de beweging sedert 1892 geeft het volgend overzicht rekenschap :

Gemiddelde verkorting Aantal der betrokken van den werkt~d

Jaren. werktieden, per hoofd en per week

1898 84.649 1.99 1894 77.158 4.04 1895 22.785 1.94 1896 108.271 0.73 1897 70.682 4.03 1898 89.049 2.10 1899 35.949 3.54 1900 57.7~6 4.12 1901 24.749 2.09

De voornaamstewi.jziging had plaats in de drukkerijen, waar te Londen 9900 zetters hun werktijd van 54"op 52~ u u r per week zagen teruggebracht en ~ Glasgow 8300 den werktijd zagen dalen ran 52~ op 50 uur,

Bij 2714 of 11 pCt. der werklieden g ing aan de wijziging een werkstaking vooraL Bij de overigen kwarn de verandering na bemiddeling of na reehtstreeksch overleg tot stand.

De w e r k s t a k i n g e n waren in aantal en omvang in 1901 kleiner dan in 1900, maar zij duurden ]anger. Her volgend overzicht geeft de cijfers over de laatste negen jaren:

Jaren. Stakingem S~akers . Vefloren werkdagen. 1893 ~ 636.386 31.205.062 1894 9~9 325.248 9.529.010 1.895 745 263.123 5.724.670 1896 9~6 198.190 ~.746.368 1897 864 280.267 11.463:523 1898 111 ~53.907 14.171.478 1899 719 180.217 2.516.416 1900 648 188.538 3.152.694 1901 624 175.165 3.930.841

Van de stakingen in 1901 hadden 205 met 110.000 stakers in de mijnen p]aats, welke alleen reeds 1.875.000 werkdagen kostten. De meeste dezer stakingen waren echter van geringen omvang; hot aantal stakers beliep gemiddeld nog geen 600.

Naar de oorzaken gesplitst, bleken in 1901 395 van de 624 sta- kingen loonkwesties te betreffen, tegen in 1900 438 van de 648.

De uitslag der gesehillen was, gelijk uit de volgende cijfers blljkt, in 1901 gunster veer de ondernemers dan in her vorig jaar.

In percent der betrokken arbeiders, werden de gesehillen

ten guns~e tier ten gunste tier door sohilrlring nog niet ge- werklieden beslist ondernemers geii indigd eindigd

1896 43,5 28,0 28,8 0,2 1897 24,2 40,7 34,0 1,1 1898 22,6 60,1 17,2 0,1 1899 26,7 48,7 29,1 0,5 1900 80,1 24,8 41,7 8,4 1901 27,1 32,6 36,2 4,1

Door arbitrage of bemiddeling van verzoeningsraden eindigden in 1901 niet meet dan 33 geschillen tegen 32 iu 1900. Bij 431 (487 in 1900) brachten partijen her geschi] zelf tot op- lossing; bij 124 (116 in 1900)moesten de werklieden her werk zonder meer hervatten of bleven zij voor goed door andCren vervangen, terwijl bij de overige geschillen de beslissing nog uitbleef of niet bekend werd.

164

De P r u i s i s c h e i n k o m s t e n b e l a s t i n g . De hoofde~jfers ~be- treffende de bij de wet van ~4 5uni t891 in Pruisen door yon Miquel ingevoerde inkomstenbelasting voor her dienstjaar 1901 zijn dezer dageu bekend gemaakt. De N. [~. Ct. ontleende daaraan de volgende gegevens ill vergelijking met de overeen- komstige eijfers van vroegere jaren. S tdkt geuomen is die ver- gelijking in zoover onjuist, dat de belastiug eerst b[j de wet van 2 5uli 1900 in de provincie HoheuzotLeru is ingevoerd, zoodat zij na dien datum in het gansche rijk, met uitzondering val, Helgoland, geldt, lVfaar de ciifers voor dit kleine gebied zljn zoo onbelal,gr~jk, dat de lout geen beteekeuis heeft. De hoofdoijfers waren :

Aauta[ belasting- plichtige~l.

] 89`2 . . . . g.437.886 1896 . . . . `2.654.444 1900 . . . . 3.379.534 1901 . . . . 3.64,9.188 Toeneming van_ 1901 1892 49.69 pCt. 48 53 pCt. vergeleken 1900 7.98 , 7.34 ,

met

Belastbaar inkomen Bedrag der daarvan van dezen, geheven bela.q|iug.

5.961.397.632 M. lg4.S4g.848 M. 6.261.540.077 - 1`27.080.740 - 8.`24,8.786 814 ,, 174.385.34.8 - 8.854.18`2.261 - 186.888.684 ,

49.70 pCt. 7.17 -

:Ben zeer belangrijke toeneming, in tien jaar tijds met bijna 50 pCt. , en in 1901 zelfs hog meet dan het gemiddelde over her gehee]e tijdvak, zoowel in her aanta] belastingp]iehtigen als van hun inkomen en belasting. De gelijkmatigheid der percen- tages duidt aan d a t e r geen wezenlijke wijzigiug m de inkomen- verhoudingen plaats vond in dit tijdvak.

Bij een splitsing der cijfers voor natuurlijke ell voor reehts- personen blijkt, in de eerste plaats met betrekking tot de natuurlijke personen, het volgende:

Aantal belas- In pCt. der Belastbaar inkomen ofgemiddeld per tingpliehtigen, bevolking, van dezen, m~ngeslagene.

189s `2.435.858 8,15 5.704.326.767 M. '2341.81 M. 1896 3.65`2.515 8,46 6.086.05'2.635 ,, 2294.45 , 1900 3.377.091 10,09 7.841.`29'2.865 , ~321.91 - 1901 3.646 b'~7 10,71 8.376 .057 .778 ,, g297.00 ,,

Tegen een toeneming van her aantal aangeslagenen met 49,7

en van hun inkomen met 46,84. pCt. sedert 189g, staat bij ondersoheiding vall steden en platteland voor de eersten een toeneming van resp. 58,7`2 en 5`2 pCt., en voorhet platte-

165

land van 37,30 en 36,09 pCt. Her totaal iukomeu bedroeg iu 190"2 in de steden raim 5856 millioen enten plattelande bijna 25"20 millioen Mark, her gemiddetd inkomen resp. 2616.81 eu 1788.91 Mark.

De daling van bet gemiddeld inkomen in 19.01 duidt, in verband met de stijgiug van bet aantal bela~tingp|iehtigen en van her totaal inkomen, een toeueming der kleine in- komens a.an.

De belasting der natuurlijke personen klein van 114.786.105 M. ill 1892 tot 168.127.100 in 1901,ofgemiddeldresp. 47,12 en 46,11 mark, en in pCt. van her belastbaar inkomen in beide jaren gemiddeld 2,01 pCt.

Omgeslagen over de geheele bevolking bracht de be]asting in 1892 en 1896 op 3,84 mark per hoofd, in 1900 4.73 en in 1901 4,,94. I~1 verbaud hiermede z[] aangeteekeud dat in Pruisen belastingvrij zi.in inkomens van 900 mark of minder, benevens inkomens van hooger bedrag wanneer de eigenaar wegens her kindertal of andere iu de wet genoemde bijzondere omstandigheden reeht op vr[jstelling kan doen gelden. Zoo- danige vrijstellingen werden in 1901 tot een bedrag van 6,5 mil]ioen mark verleend aan 1 238 555 aangeslagenen, daaronder begrepeu personen aan wie vermindering van belasting werd toegestaan.

Met betrekking tot de reehtspersoneu waren de eijfers:

belast.ing- belastbaar belasting of gemiddeld per plichtigen inkomen in totaal aangeslagene

1892 20 '28 257.070.865 M. 10.056.743 M. 4958,95 1896 1929 175.487.44,2 ,, 6.774.76'2 ,, 3512,06 1900 244,3 407.493.949 ,/ 15.988.576 ,, 6544,65 1901 2661 478.124.483 , 18.161.584 I/ 7050,58

Bij de vennootschappeu is sedert 189"2 her inkomen reel' sterker toegenomen (met 85,99 pCt) van her aantal belasting- plichtigen, dat met 31,2l pCt. steeg. De toeneming.blijkt hier dus voornamelijk de hooge iukomsten-groepea te betreffen

Het kan goed z~jn er hog eens san te herinueren, dat daar- uit al evenmin iets van eoncentratie van inkomsten blijkt, als uit de cijfers betreffende de natuurSjke personen, daar her in- komen der vennootsehappeu over eeu greet aautal natuurlijke personen zich pleegt te verdeelen.

J66

Adepten voor het beginsel d e r staatspensioneering. Ge|ijk men weet z~jn in Eng,.land v6or de voorlaatste a[ge- meene verkiezingen van verschillende z~jden plannen ontwikkeId tot invoering van ouderdomspensioenen, nu eens uitsluitend veer werklieden, dan weder geheel algemeen veer alle staats- burgers van zekeren leeftijd, en in beide gevallen al of niet in den vorm van staatspensioenen.

De regeering, hoewel ook Chamberlain des tijds zijn plan in hoofdtrekken klaar had, heeft eehter op her oogenblik we] war anders te doen dan kos~bare pensioenverzekeringen in te voeren, en laat de zaak rusten. Maar eenmaal aan de werklieden voor- gespiegeld is dozen her denkbeeld niet zoo gemakelijk uit de gedaohten te brengen, en nu de regeering stil zig, hebben de vakvereenigingen, die in Engeland, gelijk elders, al meer een neiging toonen om de sehoone tradition van her self-help prijs te geven veer een gemakkelijk aank]oppen bij den almaehtigen staat, in samenwerking met de ondersteuningsfondsen besloten de zaak warm te houden.

Een door hen benoemd eomit~ heeft een ontwerp gemaakt, dat in con algemeene vergadering, in het midden der vorige maand onder leiding van Steadman, president van hot par- lementair eomitg der vakvereenigiugen, te London gehouden, tot leiddraad der gedaehtenwisseling strekte.

Hot plan kwam hierop neer. Ieder 65-jarig Engelsch staats- burger heeft reeht op een pensioen van 5 shilling per week, wanneer hij 1 ~ kan aantoonen, dat hij veer zoovee| hij ken, heeft getraeht veer zieh en de zijnen te zorgen (door toetreding tot een verzekeringskas, vakvereeniging enz., of door besparing) ; 2 ~ van zijn 55 e tot zijn 65 e levensjaar zioh goed gedragen heeft; 3 ~ een inkomen heeft van nieg meer dan 5 sh. per week tenzij hog meerdere - - dat echter 2 sh. 6 d. niet overschrijden mag - - uit een pensioenfonds of verzekering-kas waaraan hij zelf heeft 'bijgedragen voortvloeit, of indien zijn geheele overig inkomen uit doze bron vloeit het in ieder geval niet moor dan 7 sh 6 d. bedraagt. Her trekken van pensioen zal nieg als armenonderstand gelden, en her gelijktijdig trekken van pen- sioen en onderstand is verboden.

Een gepensionneerde mag zonder toestemming van de betref- fende autoriteig niet tegen loon werk verriehten, en deze heef ter

167

op te letten dat in her alge.meen de arbeid van gepensionneerden de algemeene arbeidsmarkt niet drukt. In iedere gemeente wordt te dien einde een eommissie van 6--12 personen ingesteld, wa~rvan twee derden door her verzekeringsbestuur en een derde door de plaatselijke verzekeringfondsen worden aangewezen.

Is de pensioenaanvrager 70 jaar oud, dan heeft hij recht op een pensioen van 7�89 sh. per reek. Man en vrouw kunnen ieder afzonderlijk worden gepensioneerd, maar hun gezamenl~jk inkomen mag niet meer dan het dubbele der bovengenoemde sommen bedragen. ;laarli~k s meet ten opzicht~ van iederea ge- pensi0neerden worden nagegaan of hij hog aan de voorwaarden voldoet. Een afgewezen aanvraag k a n n a zes maanden worden hernieuwd, tenzij gebleken bedrog de grond veer de afwijking was.

De kosten van deze verzekering ~uden veer t ree derden door den staat en veer her overige door de gemeenten moeten worden gedragen.

Dit ontwerp, dat bij alle bedenkelijke eigensehappen die her t~ad - - zoo de onduldbare dwang die met het, op zich zelf trouwens anti-eeonomiseh, verbod van produetieven arbeid door gepensioneerden zou moeten gepaard gaan - - t e n m i n s t e de deugd bezat van, door de eerste der bovengenoemde voor~vaarden veer de toekenning van een pensioen, bij bet gezondebeginsel van bet self-help aansluiting te zoeken, git~g die vergadering, waarin vertegenwoordigd waren l~0 vakvereeaigingen, 74 onder- steuningfondsen en het nationaal eomit6 veer georganiseerden arbeid, kennel[jk niet vet geuoeg. Zij sprak zieh althans uit ten gunste vall de zuivere staatspensioneering, en ham o. a. de volgende resolutie aan: de vergadering besehouwt her als dringend noodzakelijk, dat de regeering een nationale ouderdomspensioen- verzekering invoert.; deze meet volkomen algemeen zijn; alle manne]ijke en vrouwelijke burgers zonder uitzonderiug moeten op her 60 e levensjaar reeht erlangen op een pensioen van ten minste 5 shillings per week; de kosten dezer verzekering moeten uitsluitend door belastingen van overheidswege worden opgebracht.

K.