Verslag sessie Zorg & Technologie (Twente grants We ek) Wat zijn belangrijke opgaven op het gebied van Zorg &Technologie in onze regio? Wat kunnen bedrijven, onderzoeks- en onderwijsinstellingen en gemeenten hierin betekenen? Hoe kunnen we door samenwerking gebruik maken van Europese subsidiemogelijkheden op dit gebied? Deze vragen stonden centraal in deze sessie. Zorgpartijen, kennisinstellingen en overheden in Twente werken samen in verschillende programma’s en projecten op het gebied van zorg en technologie, zoals de Twentse Zorg Academie, Huis van de Gezonde Technologie / Huis van de Toekomst, Lang zult u wonen / Lang Gezond, etc. Uitgangspunt bij al deze projecten is mensen de mogelijkheden van technologie te laten ervaren en deze te gebruiken voor het doel om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen en om hen meer zelf de regie te laten voeren. Technologie kan worden ingezet als hulp bij zorg en preventie. Tegelijk dienen zich diverse subsidiemogelijkheden aan rondom zorg en technologie, bijvoorbeeld via ZonMw en binnen programma’s / fondsen als Horizon 2020 en AAL. Als regio Twente willen we optimaal gebruik maken van deze (Europese) subsidiemogelijkheden. Om dat te kunnen realiseren is het noodzaak dat de krachten worden gebundeld, met een benadering vanuit de maatschappelijke uitdaging, de koppeling met wetenschap en de praktische toepassingen. Het is dan ook zaak om vanuit de gezamenlijke partners de belangrijkste uitdagingen te formuleren, waaraan vervolgens een regionale uitvoeringsagenda gekoppeld kan worden. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Toelichting op de gemeentelijke opgaven en de maats chappelijke behoeften (door Annemieke Knol, subsidieadviseur gem. Hengelo, namens Yvonne van Wijk, gem. Hengelo) De centrale opgave is om er voor te zorgen dat mensen langer zelfstandig (thuis) blijven wonen met ondersteuning van (preventie en) technologie. Welke “middelen” helpen bij het realiseren van deze opgave? Door de transitie zijn hierbij betere dwarsverbanden mogelijk met andere gemeentelijke terreinen als welzijn, sport. • Preventie. Zo veel mogelijk voorkomen van afhankelijkheid van zorg, boeken van

gezondheidswinst. Voorkomen eenzaamheid is hierbij ook een aandachtspunt. Door ICT toepassingen en programma’s als Lang gezond

• Voorzieningen, te onderscheiden in: - domotica. Door technische aanpassingen in de woning mensen in staat stellen om langer zelfstandig te wonen. - E-health. gebruik van technologie ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en gezondheidszorg (ism zorgaanbieders).

Voor gemeenten is het zaak om zo veel mogelijk te voorkomen dat mensen afhankelijk worden van zorg (preventie) en om mantelzorgers zo veel mogelijk te ontlasten. Daarbij is de uitdaging om zorgverlening zo veel mogelijk te geleiden langs de nulde- en eerstelijn (gemeente, mantelzorgers), en zo weinig mogelijk langs de (duurdere) tweedelijn. Voorwaarde hierbij is dat nieuwe technologie bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar is voor gebruikers. Het speelveld is ingewikkeld, door de veelheid en verscheidenheid aan betrokkenen en aan de uiteenlopende belangen van betrokkenen. Op een aantal thema’s wordt samengewerkt tussen gemeenten, zorgverzekeraars en zorginstellingen, zoals wijkverpleging en integrale wijkaanpak. Echter, op het gebied van technologische toepassingen ontbreekt samenwerking nog.

Toelichting op regionale samenwerking en ‘Zorg op a fstand’ (door Miriam Vollenbroek, Clustermanager Telemedicine Roessingh Research & Development) Aan de hand van een casus (project Perssilaa; www.perssilaa.eu) volgt een toelichting op het proces van het komen tot een voorstel, zoeken naar draagvlak en het bouwen aan een consortium. Perssilaa is een project met als doel het voorkomen van kwetsbaarheid bij ouderen door het vroegtijdig (online) screenen en aanbieden van door technologie ondersteunde diensten op de domeinen bewegen, geheugen en voeding. In het najaar van 2014 is er een start gemaakt in Enschede met dit project en is een grote groep ouderen gevraagd om deel te nemen. Door het enthousiasme vanuit verschillende gemeenten in Twente is het Langgezond.nl initiatief geboren en wordt de werkwijze en technologie ontwikkeld in PERSSILAA verder uitgerold in 3 andere gemeenten; Hengelo, Twenterand en Tubbergen. Op dit moment wordt verdere uitrol in Twente voorbereid. Twente is één van de vijf Nederlandse en één van de 33 Europese regio’s die een referentiestatus hebben als partner in het ‘European Innovation Partnership Active and Healthy Ageing’. Dit partnerschap kan een platform bieden voor Europese aanvragen. Bovendien draagt deze status bij aan de zichtbaarheid op Europees niveau (het vergroot de vindbaarheid voor mogelijke partners) en kan het daarmee de kans op Europese financiering voor projecten vergroten. Belangrijk aandachtspunt bij Perssilaa / Langgezond is het consolideren ervan, en in samenhang daarmee het bundelen van de krachten op regionaal niveau. In de huidige situatie is (nog) te veel versnippering. (Er komen weer nieuwe calls). Vragen en discussie o.l.v. Niek Wellink (Oost NV) De rol van technologie in de zorg Technologie maakt de zorg doelmatiger. Niet alleen voor de cliënt, ook werknemers in de zorg zijn gebaat bij toepassing van technologie als hulpmiddel. In het algemeen lijkt de toepassing van technologie ‘business-to-business’ te zijn. Bedrijven richten zich op bijvoorbeeld revalidatiecentra, niet op de consument. In het geval dat producten rechtstreeks naar de klant gaan, gebeurt dat veelal op voorschrift van een zorginstelling. Tegelijk is acceptatie van de consument / eindgebruiker essentieel. Er dient rekening te worden gehouden met de vraag of een cliënt er aan toe is om gebruik te maken van een specifieke toepassing. Ook kan de daadwerkelijke vraag naar een technologie / product worden vertroebeld doordat een zorgaanbieder vermoedt dat cliënten (nog) niet klaar zijn voor een product, zonder zich te baseren op harde feiten. Het is dan ook belangrijk dat een technologie daadwerkelijk iets toevoegt in het proces en dat zowel eindgebruikers als werknemers in de zorg de toegevoegde waarde er van inzien. Technologie kan deels een vervanging zijn voor ‘echte’ contacten, zij het dat face-to-face contact het belangrijkst blijft. Mits er duidelijke afspraken worden gemaakt, wordt aangenomen dat het niet erg is dat er minder frequent face-to-face contact is met een specialist. Rol van zorgverzekeraars Met betrekking tot de rol van zorgverzekeraars bij de opgave om mensen langer zelfstandig thuis te laten wonen is het nog zoeken hoe te komen tot gezamenlijke verantwoordelijkheden. Zorgverzekeraars lijken vooralsnog een afwachtende houding aan te nemen. Er is wel bereidheid om actief mee te doen, waarbij aansluiting gezocht dient te worden bij concepten die zorgverzekeraars ontwikkelen (zoals apps die beweging bijhouden, waaraan incentives gekoppeld worden).

Hoe bouw je een evenwichtig consortium op? Bij het vormen van een consortium is het zaak om zorgvuldig de partners te selecteren. Het is belangrijk dat de partners daadwerkelijk een toegevoegde waarde hebben in het consortium (o.a. om aan te tonen dat een concept / technologie inpasbaar is in verschillende projecten) en dat er een goede geografische spreiding over de lidstaten is. In het algemeen maakt men gebruik van bestaande netwerken en kennen partijen elkaar van eerdere projecten. Ook is het van belang dat je goed zichtbaar en vindbaar bent. Hoe kom je tot een uniek doel? In Twente zijn we sterk in het verbinden van zorg en technologie. Bij het maken van een voorstel is het zaak om voort te borduren op wat je reeds eerder gedaan hebt en waar je goed in bent. Wanneer je aan de slag wil met een nieuw onderwerp, is het devies om klein te beginnen. Eerst zichtbaar worden en een netwerk opbouwen. Qua externe financiering is het verstandig om in eerste instantie te kijken naar mogelijkheden op nationaal niveau. De succesfactor Wat zijn nu de belangrijkste succesfactoren voor het binnenhalen van (Europese) subsidies? En wat zijn de belangrijkste stappen die we in Twente moeten nemen om succes te hebben? Het is goed om je niet blind te staren op Europese subsidiemogelijkheden, maar vooral ook oog te hebben voor subsidiemogelijkheden op nationaal niveau. Samenwerking op Twentse schaal is noodzakelijk, willen we daadwerkelijk succes hebben. Meerwaarde daarbij niet alleen financieel maar ook inhoudelijk. Gezien de toenemende concurrentie bij calls van bijv. Horizon 2020, is het van belang om de komende calls te analyseren en er één te kiezen die het beste bij je project past, om daar vervolgens naar toe te werken. Daarnaast kan het nuttig zijn om ook afwijzingen te analyseren. Algemene aandachtspunten die regionale samenwerking ten goede komen Bedrijven (meer) in contact brengen met cliënten en zorginstellingen. Technologische innovaties (meer) verbinden aan de vraag. Richt je alleen op innovaties die de zorg echt verbeteren. Data delen omwille van de efficiëntie. Eindbetaler van technologische producten kunnen zijn zorginstellingen / ziekenhuizen, zorgverzekeraars, investeringsfondsen (hoewel het hierbij niet gaat om reguliere financiering) en gemeenten. Voor gemeenten is het van belang dat de innovaties tot een besparing leiden. Gemeenten zien het als hun taak om mede te investeren in het voortraject, er van uitgaande dat een business case leidt tot een besparing en tot verbetering van de kwaliteit ten opzichte van wat er voorheen aangeboden werd. Technology Cares Onder de vlag van de Twente Board is ‘Technology Cares’ opgericht, dat innovaties wil versnellen en van de regio Twente een koploper wil maken. Eén van de doelstellingen is om, in samenwerking met overheid en bedrijfsleven, zorg- en welzijnsinstellingen als launching customer te laten optreden. De inspanningen zijn er de komende tijd op gericht om zorginstellingen en technologiebedrijven (meer) met elkaar te verbinden en te verkennen waarde gezamenlijke kansen liggen voor het (door)ontwikkelen van innovaties in de regio.

Zorg en technologie Bijeenkomst Grants week 2015, 5 oktober 2015

Annemieke Knol a.knol@hengelo.nl

Yvonne van Wijk y.vanwijk@hengelo.nl

Verschillende wetten …

20-10-2015 2

20-10-2015 3

Speelveld zorg en ondersteuning…

20-10-2015 4

Gezamenlijke invulling Wmo Zvw (Wlz)

Werkagenda Menzis, gemeenten en regio’s

Samenwerkingsthema’s:

� Wijkverpleging

� Afhankelijkheden nulde, eerste en tweede lijn

� (Verkennen gevolgen) extramuralisering

� Integrale wijkgerichte aanpak

� Preventie

??? Zorg en toepassing van technologie ???

20-10-2015 5

Langer thuis wonen met zorg en technologie?

ICT doorbraakcommissie:

“…Om echte doorbraken in de opschaling van ICT-toepassingen te bereiken moet de huidige bekostigingsstructuur van de zorg op de schop. Beloning op basis van het aantal handelingen moet plaats maken voor beloning op basis van gezondheidswinst…”.

20-10-2015 6

Langer zelfstandig wonen met zorg en technogie?

Voorkomen van/

boeken gezondheidswinst …

Ontlasten (bijvoorbeeld mantelzorgers)…

Ontzorgen …

20-10-2015 7

Miriam Vollenbroek-Hutten

A casus

This presentation

• How we came to the idea

• How came from idea till proposal

• Why we survived the battlefield of the reviews

• What is PERSSILAA

• How do we want to continue

How we came to the idea

Enschede Reference siteCommitments in A3:

prevention of frailty

and functional

decline

Focus on ICT

supported training

and coaching

services for physical

training of people

with chronic

diseases in need of

rehabilitation

Showing our activities in this area

Initiatives like smart homes, Val

prevention, Condition training

- Good position in Europe on ICT supported solutions

- Network being build up on the theme active and healthy aging

From idea to proposal

- Strong position in Europe with a focus on you ideas

- ICT supported services for active aging.

- Finding a suitable call

Challenge 5: ICT for Health, Ageing Well, Inclusion and Governance

Builds on the previous research activities on health, ageing, inclusion, and governance.

Nevertheless, it adapts to support new policy developments such as the Digital Agenda

for Europe, the European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing and

Horizon 2020. The focus will be on development of solutions that empower the

individual, in a social context, to improve and manage personal life as a citizen, elderly,

patient, consumer, civil servant or worker

5.1 Personalised health, active ageing and independent living

a) personalized guidance services for lifestyle management and disease

prevention

b) personalized guidance services for management of co-morbidities and

integrated care

c) personalized services for independent living and active ageing

5.2. Virtual Physiological Human

5.3 ICT for smart personalized inclusion

5.4 ICT for governance and policy modelling

5.5. Collective awareness platforms for Sustainability and Social Innovation

c) Personalised Services for Independent Living and Active Ageing, forEmpowering people with age related dependencies to live independently for longer. The target is to develop novel prototypes of systemic solutions compensating for prevailing age-related physical and cognitive impairments leading to a significant prolongation of functional capacity, delay in institutionalisation, increased autonomy and participation in society. Proposals will identify and justify selection of key services with high impact such as activities of daily living, safety, mobility, social inclusion with seamless support in and outside the home, and will build on progress in enabling ICT combined with behavioural and social science. The work should target elderly users and their carers and go clearly beyond state of the art in terms of increasing system efficiency (e.g. easy personalisation and adaptation to specific needs and preferences, with efficient data and context sharing between different required services and artefacts), improving reliability (e.g. handling multi-user identification, auto configuration and calibration systems) and easy end-user acceptance (e.g. by personalised high usability user interactions and unobtrusive sensing).

From idea to proposal

- Strong position in Europe with a focus on you ideas

- Active aging.

- Finding a suitable call

- FP7 (closed)

- H2020

- Finding partners that are interested to work with you on the call

- Important that you have a good mix; knowledge institutions, SME, care

institutions or governmental

- Partners need to have additional expertise

www.perssilaa.eu

Development of a proactive service model for screening and prevention of frailty supported by an intelligent, attractive ICT

infrastructure

What is PERSSILAA

What is PERSSILAA

Iterative multi stakeholder approach

Stakeholders • General practitioner• Community nurse• Municipality of Enschede• Specialist geriatric medicine• Municipal Health Service:• Association for the elderly (Unie-KBO)• Homecare association

What is PERSSILAA

Service model

Kans op Kwetsbaar

VitaalKwetsbaar

Ee

rste

scree

nin

g

Huisarts

GemeenteTw

ee

de

scree

nin

g

- Cognitie- Fysiek

- Voeding

Gemeente

Welzijn

Train

ing

serv

ices

What is PERSSILAA

Integrated ICT infrastructure

What is PERSSILAA

Intelligent core

Gamification

Motivating environment

What is PERSSILAA

• Recruitment of a large observational cohort of patients with the condition of interest

• Regular measurement of outcomes for the whole cohort

• Capacity for multiple randomised controlled trials over time

Evaluation

Cohort multiple randomized controlled trial

What is PERSSILAA

Jan 2015

Physical

module

September 2014

First results

1234 elderly (65-75 years) were invited

643 reacted

25.5%Frail

18.4%At

Risk

56.1%

Vital

about 30% start with technology

1234 elderly (65-75 years) were invited

in Enschede

September 2015July 2015

Physical

module

+ cognitive

module

What is PERSSILAA

About using the technology

• Adherence is high: 62% completed

• Between 2-3 times a week for on average 24 minutes

• Quality of life significantly increased compared to control group

October 20, 201517

What is PERSSILAA

18

Scaling up in 4 Twentse municipalitiesMuch interest from other municipalities

• A spin-off project

• Applied for funding by the Provincie Overijssel

19 general

practitioners

6000 older

adults

4 municipalities

3 educational

institutes

5 health care

institutions

3 SMEs

Telerevalidatie.nl

5 social care

organisations

Current situation

High potential field for the region Twente

• Time to consolidate • Join forces in Twente to become a strong consortium in

“ active and healthy aging supported by technologies”

• Excellent combination of belonging to the top in terms of • Researching on how people getting older

• the cohort we already have established can easily be scaled up

• The cohort we already have can easily be followed over time. The ambition is to follow these people from 65 years on

• Development of tools and techniques to support older adults• Screening

• Monitoring

• Training

• Cooperation between stakeholders in prevention, cure and care• New business models

Big data, behavioral coaching, unobtrusive

systems, gamification

This is also of interest for new project

Zorg & Technologie

Maandag 5 oktober - Twente Grants week 2015

Niek Wellink

Business Developer O&I, Life Sciences & Health

Zorg & Technologie

Maandag 5 oktober - Twente Grants week 2015

13:00 uur Welkom

Yvonne van Wijk / Annemieke Knol

(gemeente Hengelo)

Miriam Vollenbroek

(Roessingh R&D, Enschede)

14.00 uur Plenaire discussie

15:00 uur Besluit en gelegenheid tot napraten in The Gallery

Agenda

Zorg(en)

We vergrijzen

Zorgaanbieders zijn

maar beperkt in

staat te innoveren

Verschuivingen

Van zorghuis naar thuiszorg

Kansen voor de regio?

• Welke zorgvragen kunnen

samenwerkende partners in de regio

oppakken ?

• Met welke zorginnovaties kan de

regio vooroplopen in (Europese)

innovatieprogramma's?

Bedankt voor uw deelname!