“Studeren is voor mietjes”

Gendersensitieve verklaringen voor het differentieel presteren van jongens & meisjes

in het onderwijsWendelien Van Tieghem

Wendelien.vantieghem@ugent.beProf. Dr. Mieke Van Houtte

Cijfergegevens

Bron: statistisch jaarboek Departement Onderwijs

Zittenblijven:

Cijfergegevens

Aantal jaar achterstand:

Cijfergegevens

  Jongens Meisjes

Een jaar blijven zitten tijdens de schoolcarrière (Vlaanderen)

45% 30%

De schoolbanken verlaten zonder diploma (Vlaanderen)

18% 11%

Volgt ASO-onderwijs (Vlaanderen) 45% 55%

Bron: Van Landeghem, Goos & Vandamme, 2010Genderjaarboek, 2007

Volgt bijzonder onderwijs op 11 jaar (Vlaanderen)

60% 40%

Start in het hoger onderwijs (België) 55% 67%

Oorzaken

Jongens:• Slechtere schoolattitudes

• Minder studiemotivatie

• Vaker onaandachtig

• Vaker storend klasgedrag

• Minder gedisciplineerd

• Wijten succes aan talent niet aan hard werk

Oorzaken

OK…

Maar WAAROM hebben jongens zo’n houding?En waarom pas vanaf het middelbaar?

Processen

Processen in de puberteit:

• Opnemen genderrollen

• Toenemend belang van peers

• Identiteitsontwikkeling

Genderrollen

• Opnemen genderrollenspecifieke geslachtsculturen

• Druk tot genderconform gedrag sterker bij jongens

crossgender gedrag meer aanvaard bij meisjes

• Filmfragment

Jongerencultuur

• (heteroseksuele) populariteit bepaalt status

• Peerculture: Socialisatie Sociale druk

linkt met studiecultuur?

• Maar wat maakt iemand populair?Geslachtsspecifieke jongerenculturen

Jongerencultuur

Jongens vs meisjes:

Jongerencultuur

Jongens: groepsgericht, imago

• ‘having a laugh’• Uitdagen van autoriteit• Ingaan tegen doelen vd school• Nadruk op het fysieke

Meisjes:intiem, BFF

Jongerencultuur

Jongens: groepsgericht, imago

machomannelijkheid• ‘having a laugh’• Uitdagen van autoriteit anti-school• Ingaan tegen schooldoelen• Nadruk op het fysieke anti-feminien

&homofoob

Meisjes:intiem, BFF

• Studieprestaties minder invloed op populariteit

Jongerencultuur

Concrete impact op schoolleven:• Afkeer van ‘vrouwelijke’ vakken

• Afkeer school & studiegedrag o Pestgedrago Compenseren met masculien gedrago Cultuur van ‘effortless attainment’

=bewust evenwicht zoeken tss schoolprestaties & masculinity culture

Genderidentiteit

• OK, jongens doen het gemiddeld slechter…

MAAR intra-seksuele verschillen!• Goed presterende jongens• Laag presterende meisjes Vaak onzichtbaar in onderzoek EN

beleid!

Genderidentiteit

• Procrustes:- Focus op genderidentiteit= hoe mannelijk/vrouwelijk voel je je?

- Koppeling aan typisch mannelijke/vrouwelijke studiestijlen

Vrouwelijke jongens: beter? Mannelijke meisjes: slechter?

= kijken naar intra-seksuele verschillen

Genderidentiteit

• Aerts, S. (2012)• Homojongens >= heterojongens• Lesbische meisjes < heteromeisjes

Genderidentiteit

• Aerts, S. (2012)

Genderidentiteit

• Aerts, S. (2012)• Homojongens >= heterojongens• Lesbische meisjes < heteromeisjes

• = impact genderidentiteit?• Lesbische meisjes = kwetsbare

positie voldoen niet aan studentenrol & vrouwelijke rol

• Procrustes: • Niet alleen holebi’s

Maar ALLE jongeren!

Genderidentiteit

• Eerste resultaten:• Atypische meisjes = lesbische meisjes• Ook kwetsbare positie atypische

jongens= identity struggle?

opm: homojongens springen eruit

Genderidentiteit

Gender identiteit

Genderidentiteit

• Eerste resultaten:• Typische meisjes steken erboven uit overeenkomst tss vrouwelijke &

studentenrol = versterkend proces?

• Belangrijke impact van welbevinden! = werken op aanvaarding

Beleid

Wat kunnen we doen aan:• Genderconformiteit• Machocultuur• Identiteit• ?

Genderidentiteit

• Genderidentiteit:• Valt wrsch zelf niet te veranderen• Wel belangrijke impact

welbevinden! Dus werken op aanvaarding!

Druk tot genderconform gedrag

• Druk tot genderconform gedrag- sterker bij jongens

- crossgender gedrag meer aanvaard bij meisjes

werken op meer aanvaarding

Machocultuur

= complex probleem• Anti-feminien & homofoob• Machomannelijkheid = anti-schools

• Werken aan aanvaarding• Veranderen van traditionele visie

op mannelijkheid?

Conclusie

• Terugkeren naar jongensscholen?

• Neenwant:

• Intraseksuele variantie!• + sterkere antischoolcultuur

Bron: Demanet, 2013

Conclusie

Werken aan aanvaarding MAAR is samenlevingsprobleem

niet enkel aanpakken op school

= werk van lange adem…

Conclusie

• Wel:kwaliteitsvol onderwijs voor

• Structuur• Veilig klimaat• Persoonlijke aandacht &

zorgstructuur• Verhogen motivatie• Meta-cognitieve vaardigheden

Focus op jongens leidt vaak tot:• Stereotypering• Vergeten meisjes Bron: Kohnstamm-onderzoek, 2013

Wat nu?

Wat kan je als leerkracht doen?

Vaak niet bewust van genderspecifiek lesgeven

MAAR moeilijk proces!

Leerkracht

Leerkracht

1. Wees je bewust van je eigen kijk

2. Praat tegen iedereen gelijk

3. Gendernormatief pestgedrag zult gij bestrijden

4. Taken toekennen op basis van geslacht zult gij vermijden

5. Spreek met beide ouders over genderexpressie

6. Creëer een sfeer van openheid & acceptatie

7. Wees creatief en vier diversiteit

8. Laat jongeren in hun eigenheid

9. Steun elke interesse die jongeren tonen

10. Jongens & meisjes zult gij op gelijke wijze straffen en belonen

Leerkracht-reflectie…

• Geef ik jongens en meisjes om dezelfde reden complimentjes?

• Verwacht ik van jongens en meisjes dat ze zich in gelijke mate aan de afspraken houden?

• Geven de beelden in het educatief materiaal dat ik gebruik een gelijke indruk van vrouwen en mannen?

• Leer ik leerlingen kritisch kijken naar beelden op vlak van gelijkwaardigheid?

• Apprecieer ik jongens en meisjes zowel om hun vrouwelijke als mannelijke eigenschappen?

• Geef ik zowel jongens als meisjes de opdracht om op te ruimen/uit te delen/banken verzetten/...?

• Werk ik roldoorbrekend bij het geven van voorbeelden?

• ...

Beleid: toekomst