Steenbakkerij wordt woning en kantoor …...2017/09/09 · op de steenbakkerswijk van Noeveren....
1
C12 DE STANDAARD ZATERDAG 9, ZONDAG 10 SEPTEMBER 2017 loft gebouwd, rond een patio en volledig in glas. Zo heb je meteen het overzicht over de schoorstenen en de organisatie van de site.’ Onder een groot afdak organiseren de bewoners regelmatig activiteiten om een breder publiek naar de industriële site te halen. ‘We hebben al een paar keer fees- ten en concertjes opgezet. De schouwen en de oven zijn een ideale biotoop om vleermuizentochten te doen.’ bied bouwprojecten aan te snijden.’ In het middendeel heeft Lezze zijn bu- reau, twee woningen en een polyvalente ruimte ondergebracht. ‘We hebben voor- al veel leeg gelaten’, zegt Piffet. ‘Over elke baksteen die we afbraken, is twee keer nagedacht. Verspreid over twee verdie- pingen is er 2.000 vierkante meter be- schikbaar. Daar hebben we er maar 500 van benut. De lege gebouwen vrijwaren we, zodat het verhaal van de steenbakke- rij nog altijd verteld kan worden.’ De industriële oven, de oorspronkelij- ke hoogspanningscabine, de machinehal en de droogloodsen zijn nog steeds in- tact. ‘De centrale kern van ons gebouw bestaat uit zes droogtunnels. Dat zijn schachten van drie meter breed en twin- tig meter lang waar de kleivormen lagen te drogen. Ze nemen het grootste deel van het gelijkvloers in, maar we gebruiken ze niet. Daarnaast ligt ons bureau. Op de eerste verdieping hebben we centraal een Als de wind goed staat (of slecht), waaien de beats van Tomorrowland tot op de steenbakkerswijk van Noeveren. Door de industrialisering is die sinds de jaren 70 verlaten. Het werd een no-gozo- ne en wie er toch kwam, dumpte er afval. Op de immense fabriekszone raakten veel gebouwen in verval. Twintig jaar ge- leden kocht een pottenbakker de hele site om er een keramisch centrum uit te bou- wen. Dat was te groot gedroomd om heel de oppervlakte te coveren. Er was dus hulp nodig. De site werd in drie delen verkocht. Architectenbureau Lezze nam de zorg voor het middenge- bied op zich. ‘Inmiddels heeft de gemeen- te het potentieel van de site ingezien’, zegt Roland Piffet. ‘Regelmatig dienden zich plannen aan met projectontwikkelaars. Maar alle gebouwen zijn nu in privébezit. Ze zijn gevrijwaard en kregen een licht commerciële invulling. Er is nog wel al- tijd druk om aan de randen van het ge- D e Open Monumenten- dag en de Dag van de Architectuur hebben dit jaar een date en daar maken ze geen geheim van. Voor het eerst vallen beide eve- nementen op dezelfde dag: zondag 10 september. De architecten hebben daar zo’n lol in dat ze er meteen een festival van een volle wittebroods- week van maken. Verspreid over Vlaanderen zijn er 600 monumenten die de deuren ope- nen. U kunt ook bij 90 hedendaagse bouwsels of architectuurbureaus op bezoek. Van sommige locaties is am- per te achterhalen tot welk evene- ment ze behoren. Een cuvee van ge- bouwen is door beide organisaties naar voor geschoven. Het herbestemmen van oudere gebouwen staat al een poos op de ra- dar. Stilaan wordt het evident, soms komen er geëngageerde figuren aan te pas die zich niet laten tegenhou- den door een obstakel. Hiernaast brengen we er enkele in beeld. Het is niet omdat we gebouwen de rug toekeren dat ze niet meer dien- stig kunnen zijn. Religieuze panden als begijnhoven en kloosters blijken vaak dicht bij zichzelf te blijven als ze zorgcentra worden. Leegstaande kerken zijn iets moeilijker te conver- teren. Dat zijn dan ook heilige huis- jes. Veel industrie heeft zich verlegd. Brownfields, pakhuizen en haven- buurten laten zich omturnen tot hip- pe buurten. Knooppunten van oude mobiliteit zijn toe aan een update. Steden ontdekken dat hun station een achterkant heeft waar mogelijk- heden liggen om te ontwikkelen. Het onderscheid tussen erfgoed en eigentijdse architectuur is aan het vervagen, schrijft het Vlaams Archi- tectuurinstituut in een vlugschrift. Bouwen op maagdelijk nieuw terrein is steeds minder gangbaar. We moe- ten het meer gaan doen met wat we hebben. Oude gebouwen krijgen re- novaties en restauraties, leegstaande gebouwen worden opnieuw ontwik- keld. Architecten proberen in de stad verdichtingen aan te brengen. ‘De toekomst van de stad wordt in toene- mende mate bepaald door wat er al is’, klinkt het. In de jaren 70 moest een gebouw minstens uit 1800 zijn om een monu- ment te kunnen zijn. Ondertussen dateren de jongste monumenten uit de jaren 90. Nu de omloopsnelheid van een bouwsel korter wordt, is de erkenning tot monument een state- ment tegen de wegwerpmentaliteit. Open Monumentendag, Vlaanderen, zondag 10/9 Dag van de Architectuur, Vlaanderen en Brussel, zondag 10/9 Open Monumentendag en Dag van de Architectuur vallen voor het eerst samen We moeten het doen met wa Net als gepensioneerden zien monumenten er almaar jonger uit. Erfgoed en hedendaagse architectuur krijgen dan ook steeds meer met elkaar te maken. Ga dit weekend zelf maar kijken. GEERT SELS Boom: de architect Steenbakkerij wordt woning en kantoor ‘Over elke baksteen die we afbraken, is twee keer nagedacht’ ROLAND PIFFET Architectenbureau Lezze De lege gebouwen bleven gevrijwaard, zodat het verhaal van de steenbakkerij nog verteld kan worden. © Filip Dujardin DE STANDAARD ZATERDAG 9, ZONDAG 10 SEPTEMBER 2017 C13 oud blijkt te zijn, zo oud als het Graven- steen. Daarom hebben we besloten de werken twee jaar stil te leggen voor een grondig wetenschappelijk onderzoek. Dat scheelde wel wat aan huurinkom- sten. We hebben de plannen voor de re- novatie aangepast, zodat de muur in zijn volle glorie zichtbaar is. Dat heeft enkele tienduizenden euro’s meer gekost.’ Het bureau DDM Architectuur stond plots wel voor een heel bijzondere op- dracht. Ook architect Wim Goes gaf in- put. De twee appartementen werden ge- hergroepeerd tot één huurwoning. Eén zijde is ingenomen door de donjonmuur en de toegangspoort is geaccentueerd met een raam. De reparaties zijn mini- maal, zodat de sporen uit het verleden zichtbaar zijn. Een wenteltrap houdt de muur vrij. ‘We zijn vier jaar bezig ge- weest,’ zegt Schelstraete, ‘maar het is wel een uniek pand nu.’ een gebruiksvergoeding aan haar acade- mie. ‘Tijdens de werken kwamen er soms solisten nat van het podium omdat het binnen regende. Bezoekers wurmden zich per twee door een smalle doorgang langs een bouwkraan. Het publiek heeft veel goodwill getoond.’ Toen was het tijd voor een extra nieuwbouw. Daar leende het collectief 2,4 miljoen euro voor. ‘Onder begeleiding van de Vlaamse Bouwmeester vonden we architecten die de kerk konden aanslui- ten op een nieuw gebouw. Een glazen pa- viljoen geeft toegang tot de kerk, de school en het nieuwe gedeelte. Daarnaast staat eigentijdse architectuur, strak in het wit. Het nieuwe gedeelte is het spie- gelbeeld van het oude. In zo’n dertien jaar tijd hebben we toch maar mooi twee gro- te bouwfases afgerond. Nu zouden we nog graag wat hulp krijgen voor de bin- nenrestauratie.’ ‘Met een hoop zotte Lierenaars hebben we ons project aangepakt’, zegt Bart De Vos. Pal in het centrum van Lier zagen ze op de kloostersite van de jezuïeten een vrijgekomen kerk. Die was in de jaren 80 leeg komen te staan en ze werd weinig functioneel benut. ‘Onze muziekacademie probeert de leerlingen zo veel mogelijk podiumerva- ring te geven. Met een school die blijft groeien, zijn we steeds op zoek naar ruim- te om te zingen, een concert te geven of toneel te spelen. De kerk was in ruïneuze toestand en werd gebruikt als opslag van een verzekeringskantoor.’ Een paar keer was de academie er dicht bij om de aankoop op de politieke agenda te krijgen. Finaal ging het mis. ‘Dan doen we het zelf, dachten we. Met negen hebben we in 2004 een vzw opge- richt’, zegt De Vos. ‘Geld hadden we niet, maar een jaar later hebben we de kerk gekocht voor 125.000 euro. We zouden wel zien. Eerst was het handen uit de mouwen. Met een ploeg vrijwilligers heb- ben we er drie containers puin uitge- haald. Daarna zochten we geldschieters en stelden we dossiers op.’ Met succes. De zotte Lierenaars slaag- den erin een eerste restauratiefase van 830.000 euro af te ronden. Daar konden ze tot 80 procent subsidies voor in de wacht slepen. Nu de stad Lier geen kop- zorgen meer had, betaalde ze jaarlijks at we hebben Lier: het collectief Kerk wordt podium ‘Met een ploeg vrijwilligers hebben we er drie containers puin uitgehaald’ BART DE VOS Het ‘kasteel van Nevele’ is eigenlijk een klooster uit de napoleontische tijd. Toch is dit geen geval van zelfoverschat- ting. Volgens de geschiedenisboeken woonde hier wel degelijk de heer van Ne- vele. Alleen was hij in de veertiende eeuw al verkast naar Ooidonk. ‘Achteraan op het terrein staan twee appartementen die we verhuren’, zegt ei- genaar Carl Schelstraete. ‘Die waren toe aan renovatie. Bij het vrijmaken van die gebouwtjes troffen we een breuk aan in het plakwerk. Die werd veroorzaakt door een ronde vorm. Het bleek een ontlas- tingsboog van een tongewelf. Toen wisten we dat we op een donjonmuur waren ge- stoten. Het was dan ook nog eens het ge- deelte van de muur waar de toegangs- poort in zat.’ De bewoners hadden wel een vermoe- den dat er nog stukken van de kasteel- donjon op de site moesten zijn. Daar was het klooster namelijk tegenaan gebouwd. Toen het klooster begin negentiende eeuw werd opgetrokken, had de donjon nog zijn volledige hoogte, zowat twintig meter. Het gebouw, dat op een heuvel ge- legen was, moet imponerend geweest zijn tegenover de lage huisjes in de buurt. Kom dat tegen, een donjon in je ach- tertuin. Schelstraete: ‘Als je zo’n histo- risch relict aantreft, creëert dat een ver- antwoordelijkheid. Zeker als het bij het archeologisch onderzoek duizend jaar Nevele: de eigenaar Kasteeldonjon wordt huurhuis ‘De plannen aanpassen heeft ons enkele tienduizenden euro’s meer gekost’ CARL SCHELSTRAETE Eigenaar In Nevele stonden de architecten voor een bijzondere opdracht. © Kris Vandevorst In Lier geeft een collectief podiumkansen aan jonge muzikanten. © Bart De Vos
Transcript of Steenbakkerij wordt woning en kantoor …...2017/09/09 · op de steenbakkerswijk van Noeveren....
C12 DE STANDAARDZATERDAG 9, ZONDAG 10 SEPTEMBER 2017
loft gebouwd, rond een patio en volledigin glas. Zo heb je meteen het overzichtover de schoorstenen en de organisatievan de site.’
Onder een groot afdak organiseren debewoners regelmatig activiteiten om eenbreder publiek naar de industriële site tehalen. ‘We hebben al een paar keer feesten en concertjes opgezet. De schouwenen de oven zijn een ideale biotoop omvleermuizentochten te doen.’
bied bouwprojecten aan te snijden.’In het middendeel heeft Lezze zijn bu
reau, twee woningen en een polyvalenteruimte ondergebracht. ‘We hebben vooral veel leeg gelaten’, zegt Piffet. ‘Over elkebaksteen die we afbraken, is twee keernagedacht. Verspreid over twee verdiepingen is er 2.000 vierkante meter beschikbaar. Daar hebben we er maar 500van benut. De lege gebouwen vrijwarenwe, zodat het verhaal van de steenbakkerij nog altijd verteld kan worden.’
De industriële oven, de oorspronkelijke hoogspanningscabine, de machinehalen de droogloodsen zijn nog steeds intact. ‘De centrale kern van ons gebouwbestaat uit zes droogtunnels. Dat zijnschachten van drie meter breed en twintig meter lang waar de kleivormen lagente drogen. Ze nemen het grootste deel vanhet gelijkvloers in, maar we gebruiken zeniet. Daarnaast ligt ons bureau. Op deeerste verdieping hebben we centraal een
Als de wind goed staat (of slecht),waaien de beats van Tomorrowland totop de steenbakkerswijk van Noeveren.Door de industrialisering is die sinds dejaren 70 verlaten. Het werd een nogozone en wie er toch kwam, dumpte er afval.Op de immense fabriekszone raaktenveel gebouwen in verval. Twintig jaar geleden kocht een pottenbakker de hele siteom er een keramisch centrum uit te bouwen. Dat was te groot gedroomd om heelde oppervlakte te coveren.
Er was dus hulp nodig. De site werd indrie delen verkocht. ArchitectenbureauLezze nam de zorg voor het middengebied op zich. ‘Inmiddels heeft de gemeente het potentieel van de site ingezien’, zegtRoland Piffet. ‘Regelmatig dienden zichplannen aan met projectontwikkelaars.Maar alle gebouwen zijn nu in privébezit.Ze zijn gevrijwaard en kregen een lichtcommerciële invulling. Er is nog wel altijd druk om aan de randen van het ge
De Open Monumentendag en de Dag van deArchitectuur hebbendit jaar een date en daarmaken ze geen geheim
van. Voor het eerst vallen beide evenementen op dezelfde dag: zondag10 september. De architecten hebbendaar zo’n lol in dat ze er meteen eenfestival van een volle wittebroodsweek van maken.
Verspreid over Vlaanderen zijn er600 monumenten die de deuren openen. U kunt ook bij 90 hedendaagsebouwsels of architectuurbureaus opbezoek. Van sommige locaties is amper te achterhalen tot welk evenement ze behoren. Een cuvee van gebouwen is door beide organisatiesnaar voor geschoven.
Het herbestemmen van ouderegebouwen staat al een poos op de radar. Stilaan wordt het evident, somskomen er geëngageerde figuren aante pas die zich niet laten tegenhouden door een obstakel. Hiernaastbrengen we er enkele in beeld.
Het is niet omdat we gebouwen derug toekeren dat ze niet meer dienstig kunnen zijn. Religieuze pandenals begijnhoven en kloosters blijkenvaak dicht bij zichzelf te blijven als zezorgcentra worden. Leegstaandekerken zijn iets moeilijker te converteren. Dat zijn dan ook heilige huisjes.
Veel industrie heeft zich verlegd.Brownfields, pakhuizen en havenbuurten laten zich omturnen tot hippe buurten. Knooppunten van oudemobiliteit zijn toe aan een update.Steden ontdekken dat hun stationeen achterkant heeft waar mogelijkheden liggen om te ontwikkelen.
Het onderscheid tussen erfgoeden eigentijdse architectuur is aan hetvervagen, schrijft het Vlaams Architectuurinstituut in een vlugschrift.Bouwen op maagdelijk nieuw terreinis steeds minder gangbaar. We moeten het meer gaan doen met wat wehebben. Oude gebouwen krijgen renovaties en restauraties, leegstaandegebouwen worden opnieuw ontwikkeld. Architecten proberen in de stadverdichtingen aan te brengen. ‘Detoekomst van de stad wordt in toenemende mate bepaald door wat er alis’, klinkt het.
In de jaren 70 moest een gebouwminstens uit 1800 zijn om een monument te kunnen zijn. Ondertussendateren de jongste monumenten uitde jaren 90. Nu de omloopsnelheidvan een bouwsel korter wordt, is deerkenning tot monument een statement tegen de wegwerpmentaliteit.
Open Monumentendag, Vlaanderen, zondag 10/9Dag van de Architectuur, Vlaanderen en Brussel, zondag 10/9
Open Monumentendag en Dag van de Architectuur vallen voor het eerst samen
We moeten het doen met wat we hebbenNet als gepensioneerden zien monumenten er almaar jonger uit. Erfgoed en hedendaagse architectuur krijgen dan ook steeds meer metelkaar te maken. Ga dit weekend zelf maar kijken. GEERT SELS
Boom: de architect
Steenbakkerij wordt woning en kantoor
‘Over elke baksteen die we afbraken, is twee keer nagedacht’ROLAND PIFFETArchitectenbureau Lezze
De lege gebouwen bleven gevrijwaard, zodat het verhaal van de steenbakkerij nog verteld kan worden. © Filip Dujardin
DE STANDAARDZATERDAG 9, ZONDAG 10 SEPTEMBER 2017 C13
oud blijkt te zijn, zo oud als het Gravensteen. Daarom hebben we besloten dewerken twee jaar stil te leggen voor eengrondig wetenschappelijk onderzoek.Dat scheelde wel wat aan huurinkomsten. We hebben de plannen voor de renovatie aangepast, zodat de muur in zijnvolle glorie zichtbaar is. Dat heeft enkeletienduizenden euro’s meer gekost.’
Het bureau DDM Architectuur stondplots wel voor een heel bijzondere opdracht. Ook architect Wim Goes gaf input. De twee appartementen werden gehergroepeerd tot één huurwoning. Eénzijde is ingenomen door de donjonmuuren de toegangspoort is geaccentueerdmet een raam. De reparaties zijn minimaal, zodat de sporen uit het verledenzichtbaar zijn. Een wenteltrap houdt demuur vrij. ‘We zijn vier jaar bezig geweest,’ zegt Schelstraete, ‘maar het is weleen uniek pand nu.’
een gebruiksvergoeding aan haar academie. ‘Tijdens de werken kwamen er somssolisten nat van het podium omdat hetbinnen regende. Bezoekers wurmdenzich per twee door een smalle doorganglangs een bouwkraan. Het publiek heeftveel goodwill getoond.’
Toen was het tijd voor een extranieuwbouw. Daar leende het collectief 2,4miljoen euro voor. ‘Onder begeleidingvan de Vlaamse Bouwmeester vonden wearchitecten die de kerk konden aansluiten op een nieuw gebouw. Een glazen paviljoen geeft toegang tot de kerk, deschool en het nieuwe gedeelte. Daarnaaststaat eigentijdse architectuur, strak inhet wit. Het nieuwe gedeelte is het spiegelbeeld van het oude. In zo’n dertien jaartijd hebben we toch maar mooi twee grote bouwfases afgerond. Nu zouden wenog graag wat hulp krijgen voor de binnenrestauratie.’
‘Met een hoop zotte Lierenaars hebbenwe ons project aangepakt’, zegt Bart DeVos. Pal in het centrum van Lier zagen zeop de kloostersite van de jezuïeten eenvrijgekomen kerk. Die was in de jaren 80leeg komen te staan en ze werd weinigfunctioneel benut.
‘Onze muziekacademie probeert deleerlingen zo veel mogelijk podiumervaring te geven. Met een school die blijftgroeien, zijn we steeds op zoek naar ruimte om te zingen, een concert te geven oftoneel te spelen. De kerk was in ruïneuzetoestand en werd gebruikt als opslag vaneen verzekeringskantoor.’
Een paar keer was de academie erdicht bij om de aankoop op de politiekeagenda te krijgen. Finaal ging het mis.‘Dan doen we het zelf, dachten we. Metnegen hebben we in 2004 een vzw opgericht’, zegt De Vos. ‘Geld hadden we niet,maar een jaar later hebben we de kerkgekocht voor 125.000 euro. We zoudenwel zien. Eerst was het handen uit demouwen. Met een ploeg vrijwilligers hebben we er drie containers puin uitgehaald. Daarna zochten we geldschietersen stelden we dossiers op.’
Met succes. De zotte Lierenaars slaagden erin een eerste restauratiefase van830.000 euro af te ronden. Daar kondenze tot 80 procent subsidies voor in dewacht slepen. Nu de stad Lier geen kopzorgen meer had, betaalde ze jaarlijks
Open Monumentendag en Dag van de Architectuur vallen voor het eerst samen
We moeten het doen met wat we hebben
Lier: het collectief
Kerk wordt podium
‘Met een ploeg vrijwilligers hebben we er drie containers puin uitgehaald’BART DE VOS
Het ‘kasteel van Nevele’ is eigenlijkeen klooster uit de napoleontische tijd.Toch is dit geen geval van zelfoverschatting. Volgens de geschiedenisboekenwoonde hier wel degelijk de heer van Nevele. Alleen was hij in de veertiende eeuwal verkast naar Ooidonk.
‘Achteraan op het terrein staan tweeappartementen die we verhuren’, zegt eigenaar Carl Schelstraete. ‘Die waren toeaan renovatie. Bij het vrijmaken van diegebouwtjes troffen we een breuk aan inhet plakwerk. Die werd veroorzaakt dooreen ronde vorm. Het bleek een ontlastingsboog van een tongewelf. Toen wistenwe dat we op een donjonmuur waren gestoten. Het was dan ook nog eens het gedeelte van de muur waar de toegangspoort in zat.’
De bewoners hadden wel een vermoeden dat er nog stukken van de kasteeldonjon op de site moesten zijn. Daar washet klooster namelijk tegenaan gebouwd.Toen het klooster begin negentiendeeeuw werd opgetrokken, had de donjonnog zijn volledige hoogte, zowat twintigmeter. Het gebouw, dat op een heuvel gelegen was, moet imponerend geweest zijntegenover de lage huisjes in de buurt.
Kom dat tegen, een donjon in je achtertuin. Schelstraete: ‘Als je zo’n historisch relict aantreft, creëert dat een verantwoordelijkheid. Zeker als het bij hetarcheologisch onderzoek duizend jaar
Nevele: de eigenaar
Kasteeldonjon wordt huurhuis
‘De plannen aanpassen heeft ons enkele tienduizenden euro’s meer gekost’CARL SCHELSTRAETEEigenaar
In Nevele stonden de architecten voor een bijzondere opdracht. © Kris VandevorstIn Lier geeft een collectief podiumkansen aan jonge muzikanten. © Bart De Vos
