Staatsinrichting

2 hoofdlijnen (blz 8)Het gaat om de ontwikkeling van (het denkenover) 2 soorten rechten n.l.VrijheidsrechtenRechten die de mens in staat stellen om invrijheid te leven (het beschermen van deburger tegen de staat) b.v. vrijheid vanmeningsuitingPolitieke rechtenRechten die de mens in staat stelleninvloed op de besluitvorming uit teoefenen b.v. kiesrecht

Middeleeuwen(1.1)In de vroege Middeleeuwen ontstond

het Feodale stelsel→ vorst formeel de

macht,maar in werkelijkheid primus inter

pares(adel en geestelijkheid gaan hun gang)In de late Middeleeuwen ontstaan

steden-maken zich los van de macht van de

adel-proberen hun rechten (privileges) te beschermen b.v. 1356 Blijde Inkomst in Brabant (zie boekje)

vervolgTegelijkertijd probeert de landsheer zijnmacht te vergroten d.m.v. centralisatieTheorie (2.1)Machiavelli (1469-1527) “Il principe”Een vorst mag alles, wat hij wil

gebruikenom zijn macht te vergroten (doel

heiligt demiddelen)→ MachiavellismeGeen sprake van vrijheidsrechten ofpolitieke rechten

16de eeuw (1.2)De Nederlanden onderdeel van hetHabsburgse RijkCentralisatiepolitiek van Karel V en

Filips IIDat leidt tot De Opstand(daarnaast economische en

godsdienstige oorzaken)Opstandelingen conservatief (houden

vastaan oude rechten)Vorst modern (wil een nieuwe,

effectievebestuursvorm scheppen)

vervolgWillem van Oranje probeert het gebied bijelkaar te houden en streeft naar godsdien-stige verdraagzaamheidDat lijkt te lukken→Pacificatie van Gent (1576)-in het noorden Calvinisme heersende godsdienst en in het zuiden het katholicisme-geen vervolging van andersdenkendenHet mislukt uiteindelijk toch→Unie van Atrecht (1579)zuiden weer onder Filips en katholiek

vervolgUnie van Utrecht→-militair bondgenootschap tegen

Spanje-gewesten mogen hun eigen beleid

voeren op godsdienstig gebied (artikel XIII:niemand mag om zijn

geloof vervolgd worden)-gewesten houden hun oude privilegesOfficieuze grondwet en grondslag

latereRepubliekFilips doet Willem in de ban→

vervolgWillem schrijft een Apologie(verweer)Theorie(3.1)Willem beroept zich op CalvijnGezag komt van God→men moet de vorst gehoorzamen (ook alis het een slechte vorst), maarregeringen zijn er voor de burgers→als een vorst niet goed voor zijn onderda-nen zorgt, mag hij afgezet worden door andere gezagsdragers (ook door God aan-gesteld), want hij heeft zijn overeenkomst met God gebroken(theorie van de Monarchomachen)

vervolgIn 1581 wordt Filips als koning

afgezworen(Acte/Placaat van Verlating)-verdedigen van de geloofsvrijheid-verdedigen politieke vrijheden en

privi- leges van adel en stedenIn 1588 ontstaat de Republiek der 7Verenigde Nederlanden(die pas in 1648 bij de Vrede van

Munster officieel wordt erkend)

Blijde Inkomst 1356

Machiavelli en Il principe

Pacificatie van Gent

Unie van Utrecht

Apologie

Placaat van Verlatinghe