Staatsinrichting 2Politieke organisaties in de 19de en 20ste eeuw

Thorbecke Aletta Jacobs A Kuyper

Troelstra

W. Drucker

Liberalen – Liberale Unie 1885• Liber = Latijn voor: Vrijheid• Liberalen zijn mensen die vinden dat de overheid zich zo min

mogelijk moet bemoeien met de economie en samenleving.• In 1948 schreef de liberaal Thorbecke de nieuwe Nederlandse

grondwet. Hij deed dit in opdracht van Koning Willem II die bang was voor een revolutie in Nederland.

• Ze streven naar liberale grondrechten zoals;• Algemeen kiesrecht• Recht om kritiek te mogen uiten op de regering• Recht op modern onderwijs

• Veel liberalen kwamen uit de Hogere burgerij die meer economische vrijheid wilde.

Protestanten – ARP - 1878• De Protestanten waren vertegenwoordigd in de Anti-

Revolutionaire Partij (ARP) die in 1878 door Abraham Kuyper werd opgericht.

• Voornamelijk Protestanten uit de lagere bevolkingsgroepen zoals boeren, arbeiders en kleine winkeliers, waren lid van deze partij.

• Ze streefden naar;• Blijvend Christelijk denken in de politiek• Gelijkstelling van Christelijk en openbaar onderwijs

• Politieke partijen met een geloofsovertuiging worden ook wel confessionelen genoemd.

Socialisten (1) – SDP - 1881• In 1881 werd de Sociaal-Democratische Bond opgericht. Deze

had in het begin vooral veel Friesse veenarbeiders als aanhang.

• Gelijkdelijk aan sloten zich steeds meer arbeiders aan bij de socialisten.

• Ze strijden tegen;• Ongelijkheid in de samenleving die werd veroorzaakt door

afhankelijkheid van arbeiders van een kleine groep ondernemers die alle productiemiddelen hadden. Dit kan worden opgelost door productiemiddelen naar gemeenschap te brengen.

• Socialistische samenleving kan alleen met revolutie.

Spotprent

Albert Hahn in de Notenkraker, 12-9-1908

'Is het niet om te gieren? Die bende wil hetzelfde kiesrecht hebben als ik!'

1. Wie is hier aan het woord, de man of de vrouw? Licht je antwoord toe.

2. Wie worden bedoeld met 'die bende'?

Socialisten (2) – SDAP - 1884• In 1884 werd de Sociaal-Democratische Bond de Sociaal

Democratische Arbeiders Partij (SDAP). • Opgericht door PJ Troelstra

• Riep Nederland op tot een socialistische revolutie in 1918, deze mislukte

• Strijdpunten;• Veranderingen doorvoeren via parlementaire manier• Algemeen kiesrecht• Revolutie wanneer nodig• Socialistische maatschappij• Verbetering sociaal-economische positie van arbeiders

• Socialist strijden voor gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit

• Na de WOII werd de SDAP de PvdA

Spotprent

Op het bord staat:'Algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen'

Waarom was volgens de tekenaar het algemeen kiesrecht voor arbeiders zo belangrijk?

Rooms-Katholieken – RKSP – 1926

• De Katholieken waren vanaf 1926 vertegenwoordigd in de Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP), opgericht door Dhr. Schaepman.

• Ze streefden naar;• Gelijke rechten voor iedereen• Samen met de Protestanten voor gelijkstelling van het openbaar

en Christelijk onderwijs

Feministen – Eerste golf• Vanaf ongeveer 1870 begonnen vrouwen de strijd aan te gaan

tegen ongelijke rechten t.o.v. mannen.• Ze streden voor vrouwenkiesrecht.• Als eerste vrouwelijke arts in Nederland moeten we hierbij de

naam Aletta Jacobs noemen.• De feministen verenigden zich in de Vereniging voor

Vrouwenkiesrecht.• Wilhelmina Drucker is 1 van de eerste Nederlandse feministes

die zich inzetten voor vrouwenkiesrecht. • De latere vrouwenbeweging dolle mina’s is naar haar vernoemd.

Feministen – Eerste golf (2)• Toen vrouwen in 1919 zowel het passief als actief kiesrecht

verworven hadden ebde de eerste feministische golf weg. Van een gelijkwaardige positie van man en vrouw was echter nog geen sprake. Pas in 1957 hadden vrouwen het recht om hun eigen vermogen en inkomsten te beheren.

• De eerste feministische gold werd gehinderd door het idee dat vrouwen zich ‘fatsoenlijk’ moeten gedragen, en door opvattingen in kerkelijke kringen over de rol van de vrouw. Een traditioneel vrouwenbeeld.

Feministen – Tweede golf• Vanaf 1965 komt er een nieuwe feministische golf. • Deze kwam voort uit een gevoel van onbehagen bij veel

vrouwen over hun positie in de maatschappij.• Een belangrijk aspect van de tweede feministische golf is dat;• feministen zich op programma's en de inhoud van het hoger

onderwijs richtten • en vrouwenstudies vorm begonnen te geven. • Via scholings- en vormingswerk wisten feministen grote groepen

vrouwen te bereiken.

Exameneisen• politieke organisaties van liberalen, socialisten, confessionelen en feministen

aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw en enkele van hun voormannen/ -vrouwen herkennen en herkennen/ uitleggen wat deze hebben bijgedragen aan de democratisering van het politieke bestel in Nederland:

• - liberalen/ Liberale Unie/ hogere burgerij/ rol in grondwetsherziening 1848 liberale grondrechten

• - protestanten/ Anti-Revolutionaire Partij/ ARP/ A. Kuyper/ kleine luyden/ christelijk denken in wetgeving

• - socialisten/ sociaal-democraten/ Sociaal Democratische Arbeiders Partij/ SDAP/ P.J.

• Troelstra/ arbeiders/ socialistische maatschappij/ verbetering sociaal-economische positie arbeiders

• - rooms-katholieken/ Rooms-Katholieke Staatspartij/ RKSP/ H Schaepman/ emancipatie

• - feministen/ Vereniging voor Vrouwenkiesrecht/ Aletta Jacobs/ Wilhelmina Drucker/ Vrije Vrouwenvereeniging/ Eerste Feministische Golf