AVEBE EN PPO-VALTHERMOND STARTEN PROJECT 20-15-10.DAT BEOOGT EEN OPBRENGST VAN 15 TON ZETMEEL PERHECTARE IN 2020. ER IS NOG EEN LANGE WEG TE GAAN.

OP NAAR 15TON ZETMEELMeer opbrengst met teeltmaatregel en ras

P naar 20-15-10. Dat is de slo-gan van Avebe en PPO-Valrher-mond voor een nieuwe campag-ne om de zetmeelaardappelteelt

een extra impuls te geven. Arjan deRooij. directeur grondstoffen van Avebelezde op teIersbijeenkomsten afgelopen

- ter ui dat 20-15-10 staat voor eenop ren van 15 ton zetmeel per hectarein 020_ met variabele teeltkosten van€lO per 100 kilo zetmeel. Een dergelijkverhaal hebben we eerder gehoord.De term 20-15-10 is gebaseerd op 15-

15-1-, e term die het IRS en de suiker-in ie in 2007 introduceerde. 15-15-1- staa -OOf 15 ton suiker in 2015 tegen

rijs van €15 per ton bieten. Dee 15-10 dekt perfect de lading vanwa _'-':ebeen PPO nastreven. Het doel

BOERDERIJ 97 - no. 29 (17 april 2012)

van het project is een opbrengst- en eensaldoverbetering. omdat na 2013 de be-drijfstoeslagen mogelijk vervallen en te-lers voor de vrije markt moeten telen.De 15 ton zetmeel per hectare is nogal

een·opgave. Een hectare opbrengst van50 ton aardappelen met een zetmeelge-halte van 20 procent Conderwaterge-wicht 488 gram) is goed voor een zet-meelopbrengst van 10 ton per hectare.Dat is tegenwoordig een uitstekende op-brengst. Vroeg afgeleverde zetmeelaard-appelen hebben vaak nog lagere hecta-reopbrengsten en bij late leveringen zijner bewaarverliezen. 15 ton zetmeel perhectare is dus wel hoog gegrepen. Tochvindt KlaasWijnholds, onderzoeker vanPPO-Valthermond, de 15 ton een goeduitgangspunt. "De lat moet voldoende

BOERDERIJ 97 - no. 29 (17 april 2012)

hoog liggen, een flinke uitdaging voor dehele keten. In 2007 deden telers ook watlacherig over de streefopbrengst van 15ton suiker in 2015, maar de gemiddeldeopbrengst van 13,7 ton per hectare in2011 zit daar toch al'aardig in de buurt.De 15 ton zetmeel hoeft niet van van-daag op morgen gerealiseerd te worden,maar is wel de doelstelling op termijn."In de zetmeelteelt is lang ingezet op

kostenbesparing, maar de grens aankostprijsbeheersing is bereikt, stelt dePPO-onderzoeker. Er zijn grote stappengezet, zoals minder bemesten en minderspuiten door meer gebruik te maken vanadvies systemen. Wat rest is tientjeswerk.Tegen nog lagere kosten willen telen,gaat echter snel ten koste van de op-brengst en het saldo. In absolute zin ~

15 ton zetmeel per hectare in zichtopbrengst zetmeelaardappelen in tonnen per ha opproefbedrijf PPO-Valthermond1615141312

•

11 •

10987

0'88 '91 '94 '97 '00bron: PPO Valthermond

'03 '06 '09 '12 '15 '18 '21

De aardappelopbrengst op proefboerderij 't Kompasstijgt al jaren: 15 ton zetmeel/hectare in 2020 kan.

is daar weinig meer te winnen, wel in re-latieve zin. De variabele teeltkosten vanzetmeelaardappelen schommelen nurond €12 à €13 per 100 kilo zetmeel. Bijhogere opbrengsten kunnen deze kostenverhoudingsgewijs dalen naar €10 per100 kilo zetmeel. Dewinst zit hem in demeeropbrengst.

Winst in teeltmaatregelenDe weg naar 15 ton per hectare is noglang. Om dat structureel op praktijkni-veau te bereiken, zijn nieuwe hoogop-brengende rassen nodig. Neem het rasStarga. Dat presteert verhoudingsgewijsgoed in de rassenproeven, maar is geenras voor de lange bewaring. Enkele aan-komende rassen onder nummer in hetrassenonderzoek gaven in 2011 ook flinkhogere opbrengsten, maar daarop is hetnog wat jaren wachten.Op kortere termijn is met teeltmaatre-

gelen nog veel te winnen. OnderzoekerDate van der Zaag berekende in de jarenzestig dat - rekening houdend met delichtintensiteit in Noordoost-Nederlanden optimale groei omstandigheden - zet-meelaardappelen theoretisch bijna 100ton basisgewicht (; 15 ton zetmeel) perhectare kunnen opbrengen.In '100 ton-proeven' in de jaren zeven-

tig lukte het om 80 ton per hectare te be-reiken op proefvelden van 0,5 hectare,dus op semi-praktijkschaal. Daarvoor iseen ideaal gewas nodig. Dus opkomst be-gin mei, een 100 procent gesloten gewasrond 10juni, een eerste knolaanleg mid-den juni, een gesloten groen bladerdekeind augustus, een iets gesloten blader-dek in september, geen vochttekort engeen last van ziekten en plagen.Uit de proeven bleek dat de winst voor-

al in het begin van het groeiseizoen is tebehalen. De teelt in de herfst verlengen ismoeilijker, omdat enerzijds het gewas af-sterft en anderzijds de potentiële produc-tie per dag fors afneemt. De opkomst ver-

Rijenbehandeling voegt weinig toeopbrengst zetmeelaardappelen in tonnen per ha90

80

70

60

50

Granulaten verhogen de aardappelopbrengst, mitsvolvelds toegepast.

snellen en daardoor profiteren van eenlanger groeiseizoen kan wel, bijvoor-beeld door voorkiemen. Een vroeg gewasgeeft meer tonnen en een hoger zetmeel-gehalte. Een proef in 2001 met Kamicoliet zien dat met pootgoed afkomstig uitde koelcel een zetmeelopbrengst van12,6 ton per hectare werd gerealiseerd,met voorkiemen op proefveldniveau zelfs15 ton per hectare.

Aaltjes nekken opbrengstDe aaltjesproblematiek wordt nog tevaak niet herkend, vindt Wijnholds. Eenbodemanalyse met aaltjesdetermineringmoet standaard zijn. Welk aaltje zit waaren in welke aantallen? De aaltjesbesmet-ting bestaat vooral uit de vrijlevende aal-tjes Pratylenchus penetrans en in minderemate uit Trichodoride-aaltjes, blijkt uitDLVPlant-demo op dalgrond in 2011.De keuze van een groenbemester heeft

duidelijk invloed op de opbrengst in eenvolgteelt zetmeelaardappelen. Dat lateneen demo van DLVPlant en een PPO-proef uit 2005 zien. De demo is niet sta-tistisch doorgerekend, de PPO-proefwel.

. Uit de PPO-proefbleek dat vooral gelemosterd het aaltje Trichodorus similisflink vermeerderde en dat het een op-brengstdervend effect had. In aardappel-knollen kan kringerigheid voorkomen.Dit wordt veroorzaakt door het tabaksra-telvirus. Dit virus wordt overgebrachtdoor Trichodoride-aaltjes. Met gele mos-terd als voorvrucht steeg ook het percen-tage knollen met ringerigheid significant.Bladrammenas en rogge scoorden gelijkaan zwarte braak. Dit onderzoek breektdus een lans voor rogge, aldus Wijn-holds. "Rogge als groenbemester zat de

Poten van zet-meel aardappelenin Kielwindeweer(Gr.). Door voor-kiemen kan hetgroeiseizoen wor-den verlengd enhet rendementflink worden ver-hoogd.

laatste jaren te veel in het verdomhoek-je."

Uit ouder onderzoek blijkt dat roggeP. penetrans matig kan vermeerderen. Eris echter ook een onderzoek bekendwaarin de vermeerdering van dit aaltjedoor rogge gering was. De vermeerde-ring van P. penetrans en andere schadelij-ke aaltjes door rogge als (laat gezaaide)groenbemester moet daarom beter on-derzocht worden.Granulaten worden vaak als de oplos-

sing gezien om aaltjes te beteugelen enopbrengstschade te voorkomen. Datklopt deels. Een 100 procentdoseringvolvelds of een halve dosering volveldsonderdrukken de aaltjes en hebben eenopbrengstverhogend effect, blijkt uit eenPPO-granulatenproef in 2003. Een 25procentdosering als rijenbehandeling isnet zo weinig effectief als niets doen. Deverklaring is dat de wortels op een gege-ven moment toch buiten de behandeldezone groeien en alsnog door de aaltjesworden aangevreten. Wijnholds twijfeltover nut en noodzaak van rijenbehande-ling. Volgens hem kan de teler een aal-tjesbesmetting beter volvelds bestrijden .

20-15·10 van startDe theorie van 20-15-10 moet nu wordenomgezet naar de praktijk, vertelt DeRooij. Avebe gaat daarom dit jaar activi-teiten ontplooien om de opbrengstverho-ging onder de aandacht van telers tebrengen. Te denken valt aan onderzoeken demo's. Ook denkt Avebe aan een stu-diegroep met jonge telers, waarvan deverrichtingen zijn te volgen.

Martljn Knulvers

BOERDERIJ 97 - no. 29 (17 april 2012)