BIMESTRIEEL - oktober / november 2010

SPULLENHULP vzw - RRP 407.139.088 - 101 Amerikaansestraat, 1050 Brussel - tel 02 537 30 26

SPULLENHULPNIEUWSN°1

69

@

> EDITOEen grote krachtlijn van de Sociale Actie van Spullenhulp is het onthaal van daklozen. Het hoofddoel is uiteraard dat de gast tijdens zijn verblijf een persoonlijk project uittekent, dat hem zo goed en zo kwaad als het gaat weer op eigen benen leert staan. Hij gaat dus aan zijn toekomst werken. Maar zijn verleden blijft natuurlijk een gegeven. Zijn vroe-gere daden hebben gevolgen die hij vandaag blijft voelen. Dat kan gaan om schulden, problemen met het gerecht, een breuk met familie, het gezin. Een groot deel van onze huidi-ge gasten is ook meervoudig verslaafd aan allerlei middelen die hun geest beïnvloeden. Dit tast uiteraard hun geestelijke gezondheid aan, wat de hele al niet zo gemakkelijke situatie nog moeilijker maakt. Dat vraagt een specifieke begeleiding, of zelfs een heel nieuwe koers. We stelden onze aanpak bij Spullenhulp al heel wat bij en werkten diensten uit om concreter vorm te geven aan de herinschakeling in de maatschappij en op de arbeidsmarkt, en dit meteen ook realistischer te maken. Maar toch voelen we ons soms machteloos, als we zien hoe het gebruik van allerlei stoffen de mensen doet hervallen. De psychologi-sche en psychiatrische gevolgen van dit tomeloos gebruik komen dan nog eens bovenop de sociale en familiale toe-standen. Het verlies van elk houvast en stabiliteit, agressi-viteit, neerslachtigheid, depressie en zelfmoordgedachten zijn schering en inslag bij Spullenhulp. Meer en meer men-sen worden als psychotisch gediagnosticeerd (parano-ide, manisch-depressief,…). Laten we ons geen rad voor de ogen draaien. Dit zijn wel degelijk zware gevallen die indrukwekkende medicatie nodig hebben, die wij zeer nauwgezet moeten bewaken.

De cijfers spreken boekdelen: meer dan 40% van de bewo-ners van het onthaaltehuis kampt met een verslaving en meer dan 15% lijdt aan zware geestelijke gezondheidsstoornis-sen.

Het profiel van de bewoners veranderde in de voorbije jaren dus sterk. Zodoende moeten we samenwerken met gespecialiseerde diensten, en bruggen slaan tussen maat-schappij en gezondheid. Onze twee sectoren moeten op elkaar afgestemd worden, want onze werkwijzen en doel-stellingen zijn historisch verschillend. De neuzen moeten dus in dezelfde richting wijzen en we moeten de mens in zijn geheel bekijken. De benadering en de begeleiding van daklozen zijn bijzon-der complex. Dit vergt van de maatschappelijk werkers niet alleen dat ze zich voortdurend bijscholen, maar ook een ge-durige denkoefening over de opties en over de koers die ze moeten varen. We moeten immers de problemen zo goed mogelijk kunnen aanpakken.

André BouretDirecteur Sociale Acties

Veel daklozen kampen met gees-telijke gezondheidsproblemen. De sociale vervreemding en de blootstelling aan het leven op straat maken deze alleen maar er-ger. Bovendien gebeurt het vaak dat het leven op straat een gees-tesziekte langer doet duren en ernstiger maakt.

Daklozen met geestelijke stoornis-sen zijn het slachtoffer van een wisselwerking tussen zowel inter-ne als externe factoren. Ze hebben al vaak geen gezinsleven meer, zijn verslaafd, enz. en moeten dan ook nog eens het hoofd bieden aan werkloosheid, armoede, het tekort aan betaalbare huisvesting, onvoldoende gezondheidsdien-sten…Het is duidelijk dat dit alle-maal de lichamelijke en geestelijke vermogens van een mens flink kan aantasten.

Helaas moeten we vaststellen dat de bestaande oplossingen voor de problemen van daklozen niet volstaan om de complexe leefsi-tuatie van deze mensen weer in goede banen te leiden.

Het huidige systeem moet dus afstappen van de traditionele mo-dellen, en zich aanpassen aan de specifieke problemen van deze kwetsbare populatie. Het is voor de maatschappelijk werkers inder-daad moeilijk, onmogelijk zelfs, om specialist te zijn in de speci-fieke problemen van dakloosheid en tegelijk geestelijke gezond-heidsproblemen grondig aan te pakken.

Dat de aangeboden hulp multi-disciplinair moet zijn, staat dus als een paal boven water.

Over enkele weken start een Eu-ropees colloquium over armoede en geestelijke gezondheid. We maakten van de gelegenheid ge-bruik om enkele vragen te stellen aan Laurent Demoulin - directeur van de vzw Diogènes – en aan Serge Zombek – geneesheer-psychiater op de medisch-psy-chologische dienst van het U.M.C. Sint-Pieter – die samen voorzitter zijn van SMES-B , een vzw die het sociaal-sanitair leven in Brussel wil ontsluiten, en ijvert voor een mul-tidisciplinaire aanpak en een gelijk aantal actoren uit de sociale en de gezondheidssector. Spullenhulp zetelt in de raad van bestuur van deze vzw, en onze maatschap-pelijk werkers van het onthaalte-huis en van Een Eigen Dak trekken dagelijks partij van de acties en samenwerking binnen de vereni-ging.

1 - Santé Mentale et Exclusion Sociale - Belgique

GEESTELIjkE STOOrNISSEN& SOcIaLE ONGELIjkHEID

Verantwoordelijke uitgever : J. Coppens - 101 Amerikaansestraat, 1050 Elsene - Texte français sur demande

Laurent Demoulin, u bent directeur van de vzw Diogènes, en Serge Zombek, u bent geneesheer-psychiater op de medisch-psychologische dienst van het U.M.C. Sint-Pieter. Kan u ons uit-leggen wat u in deze instellingen precies doet? L.D.: Net als de Griekse filosoof de straten van Athene doorkruiste, «op zoek naar een mens», trekken ook de medewerkers van Diogè-nes elke dag de Brusselse straten op om de bewoners te ontmoe-ten. Wij bieden hen een ‘aandachtige en dichtbije’ zorg aan, om samen een stukje van de weg af te leggen, en (weer) te ontdekken welke zin ze aan hun eigen leven kunnen geven. Het einddoel is en-kel dat deze mensen centraal staan in het hele proces, dat ze sterker worden, weer mogelijkheden zien, weer zin krijgen om dingen te doen… om zo weer sociale banden te smeden.

Onderweg zijn er meer dan genoeg kansen om te luisteren naar de persoon in kwestie, deze te ondersteunen, zelfstandiger te ma-ken, zijn eigen geschiedenis zinvol te maken, de gebeurtenissen betekenis te geven. Om ie-mand weer volop te motiveren, moet diens kijk op het leven en op zichzelf veranderen. Het betoog verandert ook en het onvermogen kan plaats maken voor nieuwe mogelijkheden. Dit betekent dat er dus heel wat aan de identiteit gewerkt wordt.

Daarnaast leggen wij links met de algemene of specifieke diensten die kunnen ingaan op de vragen of behoeften van de mensen die wij volgen. In dat kader spelen wij vaak de rol van vertaler voor de persoon of van bemiddelaar tussen de partijen. Het is ook primor-diaal dat er tussen alle betrokken partners overleg is inzake de zorg.

En tot slot, en dat is een integrerend deel van onze basisopdrach-ten, moeten wij ook werken met de politiek, met de burgers en met de maatschappelijk werkers om de straatbewoners en de situaties beter te begrijpen. Wie een goed beeld krijgt, kan zich ook beter aan de ander aanpassen, deze beter tegemoet komen om uiteinde-lijk samen met de straatbewoners een « wij » op te bouwen. Zo-als een medewerker me onlangs nog zei: wat de straatbewoners vooral willen, is gezien en gehoord worden.

S.Z.: Ik ben sinds 1986 verbonden aan de medisch-psychologische dienst. Daar stond ik enkele jaren in voor de ziekenhuisopname en spoed. Momenteel coördineer ik naast mijn spreekuren een vzw, Interstices CHU Saint-Pierre, die het voor patiënten die ook drugs en alcohol gebruiken, gemakkelijker maakt om in het ziekenhuis te wor-den opgenomen, hulp en gespecialiseerde verzorging te krijgen. Ik heb ook de taak om de wisselwerking tussen het ziekenhuis en de ambulatoire of residentiële diensten buiten het ziekenhuis vlotter te doen verlopen, ten bate van mensen met geestelijke gezond-heidsproblemen. In dat kader gingen wij eind de jaren negentig van start met een initiatief voor beschermd wonen. Meer dan tien jaar geleden was ik samen met mijn collega’s uit de sector van de grote sociale uitsluiting ook betrokken bij de uitbouw van het SMES-netwerk. Dit wil zeggen dat ik mijn activiteiten ‘op’ Sint-Pieter vaak in de rand van het ziekenhuis zelf uitoefen.

U bent samen voorzitter van SMES-B. Kan u ons uitleggen wat SMES-B is en hoe het werkt?

S.Z.: SMES-B is een dynamisch netwerk van instellingen (en beroeps) uit de sociale en de (geestelijke) gezondheidsector, dat de meest passende antwoorden tracht te geven op de behoeften en vragen van mensen die psychische moeilijkheden en grote sociale proble-men blijven opstapelen (daklozen, verbanning, grote armoede, enz.).

L.D.: De sociaal zeer kwetsbare bevolking die onder zware psychi-sche problemen gebukt gaat, valt vaak buiten de klassieke institutio-nele kaders. Deze berusten meestal op principes die niet echt aan-gepast zijn aan de mensen met wie wij werken. Er is bijvoorbeeld sprake van heel wat versnippering en sterke specialisatie en dat maakt het omzeggens onmogelijk om mensen met een uiteenlopende pro-blematiek doeltreffend te helpen. Uiteindelijk maakt dit de toegang tot hulp en verzorging nog ingewikkelder. In deze context is er dus

een grote nood aan plekken waar voor alle pro-blemen ruimte is, om de evolutie van de beleids-lijnen, de werkwijzen en voorzieningen te bevor-deren. SMES-B is zo een plek, die zich creatief wil opstellen. Hier komen de actoren uit de sociale sector en de geestelijke gezondheidszorg samen. Dergelijke ontmoetingen leiden tot heuse syner-gieën tussen sectoren.

Concreet is SMES-B op vier grote pijlers opgebouwd: de Steuncel, de Intervisies, de Uitwisselingstafels en het Netwerk.

• De Steuncel bestaat uit een pluridisciplinair team dat ter plaatse op verzoek van de Brusselse beroeps optreedt, met steun bij het zoeken naar nieuwe middelen, om zo situaties te deblokkeren en de betrokken partijen dichter bij elkaar te brengen.

• In de Intervisiegroepen toetsen de beroeps van beide velden (sociale sector en geestelijke gezondheid) hun standpunten en werken samen pistes uit voor de inbreng van hun vakkennis en kunde, op basis van klinische situaties die op het terrein proble-men opleverden.

• De Uitwisselingstafels zijn ruimtes voor debatten, met de be-doeling om de denkoefeningen rond kernkwesties fijn te stellen en zo werkwijzen en/of beleidslijnen aan te passen.

• De activiteit Netwerk krijgt concreet vorm met allerlei activiteiten, zoals deelname aan overlegvergaderingen tussen sectoren, ingaan op projecten, contacten, enz.

Welk verband ziet u tussen geestelijke gezondheid en sociale uitsluiting?

S.Z.: Het gaat hier om zogenoemde circulaire causaliteit (wederzijd-se invloeden). Armoede maakt ziek, in het lichaam en in het hoofd. En psychisch lijden is een doorslaggevende handicap om zich in de maatschappij te handhaven. Daar komt nog bij dat zeer kwetsbare mensen alsmaar moeilijker toegang tot geestelijke gezondheidszorg hebben (kosten, beschikbare plaatsen en culturele kloof bij de be-roeps van die geestelijke gezondheidszorg).

“Armoede maakt ziek, in het li-chaam en in het hoofd. En psy-chisch lijden is een doorslagge-vende handicap om zich in de maatschappij te handhaven.

Serge Zombek

INTErvIEWLaurent DemouLin & Serge Zombek

L.D.: De onderlinge afhankelijkheid van deze twee kwesties moet de beroeps dus aansporen om hun werkwijzen te herzien. Dat vraagt moed. Maar zoals Jean Furtos stelt, moet de maatschappe-lijk werker iets kunnen aanvangen met de dingen die een geestelijk lijdend mens hem toevertrouwt. Omgekeerd moet de psychologi-sche begeleider beseffen dat het belangrijk is om iets te doen aan de sociale vraag die hij krijgt.

Lijkt dit probleem momenteel te vervagen of erger te worden, en welke zijn volgens u de oorzaken?

S.Z.: De geregelde maatschappelijke en econo-mische crisissen hebben natuurlijk een invloed op de sociale factoren die een rol kunnen spelen in geestelijke gezondheid: huisvesting, onderwijsniveau, onzekere werkgelegenheid, enz. Meer en meer actoren uit de geestelijke gezondheidszorg bevestigen dat hun pa-tiënten ook steeds meer met bestaansonzekerheid te maken heb-ben. Op hun beurt stellen de actoren uit de sociale sector vast dat alsmaar meer gebruikers van hun diensten met geestelijke gezond-heidsproblemen kampen. Zodoende heeft elke sector het gevoel zich meer en meer te moeten buigen over problemen waarvoor ze niet uitgerust zijn. De vakgebieden van de hulpverlening veranderen dus en er worden op alle gebieden laagdrempelige diensten op-gezet om deze verandering van maatschappelijke oorsprong op te kunnen vangen!

Aan welke projecten werkt u om deze problematiek aan te pakken?

L.D.: Wij gaan vandaag in de eerste plaats op zoek naar middelen om onze vier grote activiteiten in stand te houden. Dit belet ons echter niet om verder nieuwe procedés aan de feiten te toetsen. Zo liggen twee bijzonder vernieuwende projecten ons na aan het hart: het project voor sociale huisvesting en het «outreaching»-project.

Het project voor sociale huisvesting werd in 2009 door SMES-B en de DMBSH1 op de sporen gezet om de ontmoeting met mensen die in bestaansonzekere omstandigheden leven en tegelijk geeste-lijke gezondheidsproblemen hebben, te bevorderen. Het doel is onder meer beletten dat deze mensen geïsoleerd geraken of uit-gezet worden.

Concreet wijst de DMBSH één van zijn medewerksters toe aan de Steuncel van SMES-B, om deel te nemen aan de doelgerichte in-terventies van de vzw bij de huurders van OVM’s2 . Tegelijk wordt intensief gewerkt aan de sensibilisering en de opleiding van de me-dewerkers en aan een gerichte analyse van de interventiedossiers en een inventaris van de verzoeken. Hoewel dit project al op het ter-rein bewees wat het waard is, kunnen we het niet meer financieren. We zoeken nu actief naar subsidies.

Het project «outreaching» loopt momenteel in partnerschap met het U.M.C. Sint-Pieter en de vzw Source. Er zijn geregeld medewer-kers van de Steuncel aanwezig in het sociaal restaurant «La Rencon-tre» en bij de bijhorende activiteiten, en zij nemen ook deel aan de teamvergaderingen. Op deze manier kunnen ze vooruitlopen op de problemen en kan een echte crisis bij de persoon of onbehagen bij de maatschappelijk werker vermeden worden. Dit project vervol-ledigt onze voorziening dus met een noodzakelijk preventief luik. Het zou interessant zijn om dit project te verruimen en het in andere werkvormen in te voeren (opvanghuizen, nachtopvang, enz.).

Welke gebaren verwacht u van de politiek?

S.Z.: Gebaren die aantonen dat zij begrepen hebben dat de open-bare sector en de verenigingen voor personenhulp niet kan inwer-ken op de bepalende sociale factoren van gezondheid en gees-telijke gezondheid. En keuzes die voorrang verlenen aan mensen

die in grote bestaansonzekerheid leven, met een bevordering van de toegang tot hulp en zorg die aan dezelfde kwaliteitsnormen beantwoorden als voor de rest van de bevolking.

L.D.: Het ontsluiten van de machtsniveaus en de bevoegdheden. Het is ook noodzakelijk om be-leidslijnen uit te werken die rekening houden met de tekens die uitgaan van de veldwerkers en van de mensen die lijden. Er kan in dat opzicht niet

genoeg gepleit worden voor voorzieningen voor raadplegingen en voor een zowel kwalitatieve als kwantitatieve beoordeling. Funda-menteler houdt de politieke kwestie heel nauw verband met de idee die wij van maatschappelijk burgerschap hebben. Ieder van ons moet al dan niet trachten de ander te begrijpen in zijn anders-zijn en zich al dan niet vragen stellen over de plaats die wij voor die ander inruimen in de gezamenlijke opbouw van onze samenleving. Wij zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van de blik die wij op de dingen en op de ander werpen. De mensen met wie wij werken, willen niet dat wij OVER hen denken, maar dat wij AAN hen denken.

1 - Dienst voor maatschappelijke begeleiding van sociale huurders2 - Openbare Vastgoedmaatschappijen

OPENING vaN NIEUWE WINkELS IN aNTWErPEN EN BrUSSEL

Na de sluiting van de winkel in Hoboken opende Spullenhulp begin augustus een nieuwe winkel in Merksem, bij Antwerpen. Deze nieuwe ruimte van 100m² ligt aan de Bredabaan, een drukke winkelstraat. Het aanbod omvat zoals steeds kleding, snuisterijen, boeken en speelgoed. Meubels worden vanuit Antwerpen opge-haald (03/238.86.86).

Begin november opent nog een nieuwe winkel de deuren aan de Vanderkinderestraat, 160 in 1180 Brussel. Op een oppervlakte van 90m² wordt enkel vrouwen- en kinderkleding verkocht.

De winkel in de wijk ‘De Jacht’ aan de Waversesteenweg in Et-terbeek sloot onlangs de deuren voor verbouwingswerken, om begin 2011 weer open te kunnen gaan. Zoals vroeger zal ook hier weer op 75m² kleding voor mannen, vrouwen en kinderen te koop zijn.

“Wij zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van de blik die wij op de dingen en op de an-der werpen.”

Laurent Demoulin

Dit magazine wordt op gerecycleerd papier gedrukt. uit zorg voor het milieu, kan u kiezen voor een elektronische verzending, met een bericht naar :

info@spullenhulp.be

SPULLENHULP HEEFT U NODIG :Deponeer uw kleding in één van onze 850 kledingcontainers in alle uithoeken van het land.

Doe een gift online.

Neem contact op met 02/541.13.86 voor een gratis ophaling.

Ontdek onze 17 winkels.

www.spullenhulp.be @

SPULLENHULP WINkELS

Centrale winkelamerikaansestraat 101

1050 brussel02 537 30 26 ma-Za 12u-17u30

Spullenhulpboetiek

elsensesteenweg 304-3061050 brussel

02 644 04 15 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

Wayezstraat 1001070 brussel

02 520 20 55 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

Waterloosesteenweg 1491060 brussel

02 534 79 13 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

Waversesteenweg 8261040 brussel

02 647 34 83tijDeLijk geSLoten

WegenS Werken

Spullenhulpboetiek

Helmetsesteenweg 1991030 brussel

02 248 16 18 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

georges Henrilaan 2281200 brussel

02 733 37 47 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

Zuidstraat 1451000 brussel

02 502 58 47 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

de Wandstraat 1911020 brussel

02 268 24 99 ma-Za 10u30-18u

Spullenhulpboetiek

jetsesteenweg 6831090 brussel

02 427 21 08 ma-Za 10u30-18u

retro Paradiseamerikaansestraat 105

1050 brussel02 537 30 26 ma-Za 11u-18u

baby Paradiseamerikaansestraat 97

1050 brussel02 537 30 26 ma-Za 10u-17u30

Winkels in brussel

regionale Winkels

Spullenhulp winkelrue Paul-joseph Carpay 26

4020 bressouxLiège

04 341 70 65 ma-Za 10u-18u

Spullenhulp winkelbredabaan 5422170 merksem

antwerpen03 238 86 86 ma-Za 10u-18u

Spullenhulp winkelrue de bomel 29

5000 namur081 23 16 42 ma-Za 10u-18u

Spullenhulp winkelrue Provinciale 2

1300 Wavre010 22 78 75 ma-Za 10u-18u

Spullenhulp winkelrue Leopold 60

4820 Disonverviers

087 35 25 35 ma-Za 10u-18u

teXtieL

rommeLmarkt

inFormatiCa

meubeLS

boeken

eLeCtriSCHe aPParaten

meer informatie : www.spullenhulp.be

EN HET LEvEN HErNEEMT.

gratis ophaling aan huis :

02 541 13 86