Handleiding - together-eu.orgtogether-eu.org/docs/169/TOGETHER_Energie_besparen... · Energie...

Energie besparen en duurzame mobiliteit

TOGETHER_Energie besparen_2_Handleiding.pdf

Handleiding1

Handleiding Energie besparen en duurzame mobiliteit

Doel van deze handleiding 2

Energiegebruik – een inleiding 2

Duurzaamheid en Groene mobiliteit 6

Voordelen van duurzame vervoermiddelen 7

Mobiliteit en haar invloed op het klimaat 9

Mobiliteit en geluidsoverlast 10

Mobiliteit en ruimte 12

Mobiliteit en gezondheid 14

Feiten en cijfers over auto’s 15

Tips om energiegebruik meetbaar te maken 23

Samenvatting 23

Energiegebruik in het algemeen 2

Wat is het aandeel van transport in het algemeen

energieverbruik? 4

Vergelijking energieverbruik van een huishouden

en transport 5

Duurzaamheid en duurzame ontwikkeling 6

Groene mobiliteit 6

De effecten van broeikasgassen en luchtvervuiling

veroorzaakt door transport 9

Energiegebruik en CO2-emissies van verschillende

vervoermiddelen 9

Energiegebruik van duurzame vervoermiddelen 9

Vergelijking van verschillende bronnen van ge-

luidsoverlast 11

Ruimtebesparende vervoerssystemen 12

Huidige verspreiding van auto’s 15

Autodichtheid (autobezit per inwoner) wereld-

wijd 16

Impact van de auto op de samenleving 18

De dominantie van auto’s in moderne steden 19

Impact van de auto op het milieu 21



Handleiding2

Doel van deze handleiding

Deze handleiding voorziet docenten van integratiecursussen, taalleerkrachten, vrijwilligers, enz.

van informatie en een aantal algemene feiten over energie besparen en duurzame mobiliteit. Ze

probeert de nodige achtergrond te schetsen om oefenactiviteiten te organiseren en de interesse

in duurzame mobiliteit aan te wakkeren. Niet alle informatie is even belangrijk. Sommige zaken

zijn een handige referentie mochten de cursisten bijkomende vragen hebben. Verder kunnen alle

onderdelen van de handleiding ook als hand-out gebruikt worden voor de cursisten, maar dat is

geen verplichting.

Energiegebruik – een inleiding

→ Energiegebruik in het algemeenBijna elke menselijke activiteit veroorzaakt energieconsumptie, zoals de productie van goederen,

verwarming, verlichting en transport. Maar in bijna elke sector is het mogelijk om energie effici-

enter te gebruiken (zuivere productielijnen, spaarlampen, efficiënte huishoudtoestellen, … ). Dus

ook in de sector mobiliteit.

Wat is energie?

» Energie is een fysieke hoeveelheid (hoeveelheid werk die kan verzet worden door een kracht).

» Energie wordt gemeten in Joule of kWh (kilowatturen).

Energieconsumptie

Energieconsumptie betekent het gebruik van hernieuwbare (wind, zon, biomassa), natuurlijke

(bijvoorbeeld biomassa) of fossiele (zoals olie, gas, koolsteen) bronnen en wordt gemeten in een-

heden zoals kilowattuur of Tonnen Olie Equivalent.

De energiefactuur van een huishouden geeft een goed beeld van hoeveel energie gemiddeld

verbruikt wordt.

Om een idee te krijgen en de dingen vergelijkbaar te maken, maken we hier een lijst van wat er

kan gedaan worden met 1 kilowattuur energie:

Je kan:

((( Een kookplaat gebruiken gedurende

40 minuten

((( 40 minuten een magnetron gebruiken



Handleiding3

((( Een haardroger gebruiken voor

38 minuten

((( 40 minuten lang een waterkoker gebruiken

((( Een stofzuiger gebruiken gedurende

43 minuten

((( Een toaster gebruiken voor 1 uur

((( 25 uren lang een 40W gloeilamp

laten branden

((( 111 uren een spaarlamp laten branden

((( Een 42’’ LCD televisie gebruiken

voor bijna 8 uren

((( 1,5 km rijden met een gemiddelde wagen

((( 6 km rijden met een elektrische wagen1

Het overlopen van een normale dag geeft een goed beeld van wanneer en waarom we welke

hoeveelheid energie verbruiken.

1 How far will 1 kWh go? Bron: Swedish Energy Agency (2011) and own calculations by Austrian Energy Agency (2011)



Handleiding4

Landbouw2 %

29 %

34 %

10 %

25 %Private gezinnen

Transport

Industrie

Tertiaire sector

→ Wat is het aandeel van transport in het algemeen energieverbruik?Ongeveer een derde van alle energie die mensheid gebruikt, gaat naar transport. Bovendien

komt 95 procent van die energie van fossiele brandstoffen (meestal ruwe olie, natuurlijk gas of

koolsteen). Dat maakt van transport een van de grootste uitstoters van broeikasgassen, lucht-

vervuiling en geluidsoverlast. Dit leidt tot klimaatopwarming en milieudreigingen, maar ook tot

gezondheidsrisico’s voor de ganse wereldbevolking.

Er zijn energie-intensieve vervoermiddelen zoals wagens of vliegtuigen, maar ook duurzamere

vervoermiddelen zoals stappen, fietsen, openbaar vervoer en energievriendelijke manieren van

omgaan met gemotoriseerd vervoer zoals Eco-driving, autodelen of alternatieve brandstoffen.

Energieverbruik per sector in %

Bron: Agoria (2005)



Handleiding5

→ Vergelijking energieverbruik van een huishouden en transportWaar gaat mijn geld naartoe?

Energieconsumptie

Bron: KELAG (2011)

De figuur laat zien dat er twee grote energieverslinders zijn (tenminste in de meeste Europese ge-

zinnen):

• Verwarming

• Transport

Het aandeel transport verschilt nogal naargelang er een auto is in het gezin of niet. Dit zie je erg

duidelijk in de volgende figuur:

((( Een gemiddeld gezin (met normale isolatie en elektriciteitsbronnen) zonder een auto ge-

bruikt minder energie dan een gezin dat in een lage-energie woning woont (zeer goede

isolatie en hernieuwbare elektriciteitsbronnen), maar met een auto rijdt.

Bovendien spendeert een gezin met een auto ongeveer 16 procent van het gezinsbudget aan

transport, terwijl dat aandeel naar 5 procent zakt bij gezinnen zonder een auto.1

1 Structure of expenditure on transport towards car availability. Bron: Austrian Institute of Economic Research (2007)



Handleiding6

Energy use of households in kilowatt hours (kWh)

Bron: VCÖ (Austrian Traffic Club) (2006) and own calculations by Austrian Energy Agency (2011)

Dat betekent dat energiegebruik voor transport sterk afhangt van het vervoermiddel: als een ge-

zin auto’s gebruikt, dan zullen de energievraag en dus ook de kosten veel hoger zijn dan bij een

mix aan vervoermiddelen!

Duurzaamheid en Groene mobiliteit

→ Duurzaamheid en duurzame ontwikkelingDuurzame ontwikkeling is die ontwikkeling die voldoet aan actuele behoeften zonder daarbij de

mogelijkheden van toekomstige generaties om aan hun behoeften te voldoen te hypothekeren.

Het concept stoelt op drie pijlers: ecologie, economie en het sociale.

→ Groene mobiliteitDuurzame mobiliteit of groene mobiliteit refereert aan elk vervoermiddel dat een lage impact

heeft op het milieu en dat energie-efficiënt en ruimtebesparend is en een gezonde levensstijl pro-

moot.

Groene mobiliteit houdt in:

• Stappen en fietsen

• Openbaar vervoer

• Energie-efficiënte manieren om gemotoriseerde voertuigen te gebruiken (Eco-driving, alterna-

tieve brandstoffen, groene voertuigen en aandrijfmechanismen, maar ook ander geïndividua-

liseerd openbaar vervoer, zoals autodelen of carpooling.)



Handleiding7

Voordelen van duurzame vervoermiddelen

→ Duurzame mobiliteit is snel en flexibel Bijna de helft van alle autoritten in Europa is korter dan vijf kilometer, bijna tien procent is zelfs kor-

ter dan een kilometer. Dat is een ideale afstand om te fietsen of te stappen. In stedelijke gebieden is

fietsen zelfs gewoon de snelste manier om van A naar B te gaan voor een afstand van maximaal vijf

kilometer.1 Je kan doorsteekjes gebruiken, je hoeft geen parkeerplaats te zoeken, fietsen kan je op

verschillende snelheden. Voor langere trajecten of wanneer je tassen of bagage te dragen hebt, kan

je het openbaar vervoer gebruiken. Met tram, metro of trein kan je files omzeilen. Dat is niet altijd

mogelijk met de bus, maar tegenwoordig krijgen bussen in veel gevallen eigen busbanen.

→ Duurzame mobiliteit bespaart geldIn tijden van stijgende brandstofprijzen zijn openbaar vervoer, stappen, fietsen en Eco-driving een

ideale manier om te besparen. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor de maatschappij (door min-

der negatieve externe effecten). Vergeleken met de gemiddelde kost van een auto (ook aankoop-

prijs en afschrijving) zijn de duurzame vervoermiddelen goedkoper. Als je toch met de auto rijdt,

kan je dankzij Eco-driving aanzienlijk besparen op brandstof- en onderhoudskosten.

Wat zit erin voor mij?

• Meer gebruik maken van duurzame vervoermiddelen heeft directe financiële voordelen. Er

blijft meer geld achter in je portefeuille.

• Van een typische werkdag van 8 uren, werk je 1,5 uur voor je auto. Als je geen auto hebt, kan

je dat geld aan iets anders spenderen of sparen!

• Als je een wagen bezit, spendeer je er ongeveer 15 procent van je gezinsbudget aan. Als je

geen wagen bezit is dat maar 5 procent!

• In Vlaanderen kost een busabonnement slechts 232 euro per jaar. Dat is nog geen euro per

dag! Zelfs een kleine wagen kost 15 euro per dag, da’ s 15 keer meer!

• Een liter benzine is duurder dan een liter melk. Dus geef je je auto waardevoller voedsel dan

jezelf of je familie!

• Je kan tot 10 euro per dag besparen als je je autogebruik vermindert en vervangt door duur-

zame vervoermiddelen.

1 Cycling: the way ahead for towns and cities. Bron: European Commission (1999)



Handleiding8

→ Duurzame mobiliteit is gezond Stappen en fietsen zijn ideale manieren om fysieke activiteit in je dagelijkse leven te integreren

zonder er extra tijd aan te spenderen. Een half uur bewegen aan een matige intensiteit halveert

het risico op cardiovasculaire ziekten.

→ Duurzame mobiliteit is milieuvriendelijk Uitgaand van een gemiddelde bezettingsgraad, gebruiken auto’s meer energie en stoten

ze veel meer broeikasgassen en luchtvervuilende deeltjes uit dan openbaar vervoer, fietsen of

stappen. Deze vervoermiddelen zijn dus energie-efficiënter en duurzamer dan auto’s omdat ze

helpen broeikasgassen, zoals CO2, of gezondheidsrisico’s, zoals fijn stof, terug te dringen.

Energiegebruik in kilowatturen (kWh) van verschillende vervoermiddelen

(per passagierkilometer (pkm)

Bron: Umweltbundesamt Austria (2009)

→ Duurzame mobiliteit doet sociale contacten toenemen Duurzame vervoermiddelen gebruiken is de beste manier om je buurt te leren kennen en effec-

tief mensen te ontmoeten. Actieve mobiliteit, zoals stappen en fietsen, maar ook reizen via het

openbaar vervoer, brengt je in contact met je omgeving en de mensen rondom je. Duurzame mo-

biliteit is communicatief.

→ Duurzame mobiliteit is leuk Veel mensen zien fietsen en stappen als hobby of vrijetijdsactiviteit. Het leuke eraan is dat je het

kan integreren in je dagelijkse leven wanneer je bijvoorbeeld een trip naar het werk combineert

met een leuke recreatieve route.

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

car train bus tram subway bicycle walking

transport mode

kWh



Handleiding9

Mobiliteit en haar invloed op het klimaat

→ De effecten van broeikasgassen en luchtvervuiling veroorzaakt door transportTransport is een van de grootste uitstoters van broeikasgassen (waarvan koolstofdioxide of CO2

de belangrijkste is), luchtvervuiling en geluidsoverlast. Dat leidt tot opwarming van de aarde en

milieudreigingen, zoals overstromingen en droogte. Luchtvervuiling en geluidsoverlast leiden tot

aanzienlijke gezondheidsrisico’s, zoals ademhalingsproblemen of cardiovasculaire aandoeningen.

Om deze negatieve impact te helpen verminderen, moeten minder duurzame vervoermiddelen

vervangen worden door duurzamere vervoermiddelen.

→ Energiegebruik en CO2-emissies van verschillende vervoermiddelen

Het energieverbruik van een gemiddelde auto vergeleken met andere vervoermiddelen

Bron: Austrian Energy Agency (2008)

→ Energiegebruik van duurzame vervoermiddelen

Stappen, fietsen en openbaar vervoer:

» Zijn veel energie-efficiënter dan individuele gemotoriseerde vervoermiddelen.

» Stoten minder CO2 uit.

Als je stapt of fietst heb je geen externe energiebron nodig. Je lichaam gebruikt de energie die

het kreeg door te eten en te drinken. Per kilometer heeft je lichaam veel minder energie nodig

dan een gemotoriseerd voertuig.

Openbaar vervoer vraagt minder energie dan privé-wagens omdat het meer mensen vervoert op

hetzelfde moment.



Handleiding10

((( Dat betekent dat deze vervoermiddelen duurzamer en milieuvriendelijker zijn. Ze stoten

minder broeikasgassen uit en minder luchtvervuilende deeltjes zoals fijn stof.

Mobiliteit en geluidsoverlast

((( Beeld je in dat het toegestane vervuilingsniveau van wagens in de laatste 30 jaar onveran-

derd zou zijn gebleven.

Dat zou niet alleen erg schadelijk zijn voor onze gezondheid en het milieu, maar het zou ook ab-

surd geweest zijn als we de vooruitgang van de voertuigen brandstoftechnologie in beschou-

wing nemen. Toch is er zo’n vergeten vorm van vervuiling waarvoor die situatie van toepassing is.

Een vorm van vervuiling die de gezondheid van ons allen schaadt. Zoals bij elke vorm van vervui-

ling is ook hier de technologie om de vervuiling te beperken overal beschikbaar. Helaas is er in de

Europese wetgeving weinig veranderd in de goede richting. Het probleem is vervuiling door ge-

luidsoverlast.1

Auto’s maken veel lawaai. Tot 40–50 km/u is vooral het motorgeluid dominant, bij hogere snelhe-

den horen we vooral het rolgeluid van de banden. Zeker in stedelijke gebieden kan lawaai getem-

perd worden door andere vervoermiddelen of auto’s aan lage toerentallen te gebruiken.

Een wagen die rijdt aan 4.000 toeren per minuut (tpm) maakt hetzelfde geluid als 32 auto’s aan

2.000 toeren per minuut.

Lawaai van wagens

Bron: ECOWILL/www.ecodrive.org

1 Transport and noise. Bron: www.transportenvironment.org



Handleiding11

→ Vergelijking van verschillende bronnen van geluidsoverlastAls een menselijk oor gedurende langere tijd blootgesteld wordt aan een zeker geluidsniveau,

dan schaadt dat niet alleen het gehoor maar treden ook negatieve psychologische en gezond-

heidseffecten op.

Een opstijgend vliegtuig veroorzaakt ongeveer 130 tot 140 decibel (dB), dat is de absolute pijn-

grens. Negatieve gezondheidseffecten beginnen al veel eerder, zeker bij langere blootstelling die

typisch is voor bijvoorbeeld het wonen langs een weg met veel verkeer.

Er zijn heel wat mensen in Europa die te lijden hebben onder geluidsoverlast.

De volgende figuur toont geluidsniveaus van verschillende bronnen:

Geluidsniveau

Bron: Brüel & Kjaer (2011)



Handleiding12

Mobiliteit en ruimte

In het algemeen neemt transportinfrastructuur veel ruimte in: bijvoorbeeld voor snelwegen,

parkings, benzinestations, garages, onderhoudsinfrastructuur, spoorwegen, enz.

Privé-wagens hebben meer ruimte nodig dan collectief vervoer zoals bussen en treinen.

→ Ruimtebesparende vervoerssystemen Uitgaande van de gemiddelde bezettingsgraad van een wagen (het gemiddelde is ongeveer 1,3

personen per auto):

» kan een bus 50 auto’ s vervangen

» kan een trein 1.300 auto’s vervangen!

Openbaar vervoergebruikers, fietsers en stappers hebben minder ruimte nodig dan autobe-

stuurders.

Bekijk het volgende voorbeeld:

Hoeveel ruimte hebben 60 mensen nodig?

Bron: anders reisen (2009)

60 personen op een brug 60 personen in een bus 60 personen in wagens

in Salzburg /AT

Het voorbeeld laat zien dat 60 wagens de hele brug bezetten terwijl een bus die hetzelfde aantal

mensen vervoert veel minder plaats inneemt. Een bus laat toe stedelijke ruimte opnieuw aan fiet-

sers, stappers of kinderen te geven.



Handleiding13

Een volgend voorbeeld laat 40 plooifietsen op 1 parkeerplaats zien:

Bron: Gizmodo (2009)

Zelfs geparkeerd hebben auto’s meer waardevolle ruimte nodig dan duurzame vervoermiddelen.

1 parkeerplaats komt overeen met een parkeerplaats voor 12 normale fietsen.

Fietsen op een parkeerplaats

Bron: Karma Konsum (2011)



Handleiding14

Mobiliteit en gezondheid

Mobiliteit heeft directe effecten op de gezondheid, maar ook indirecte gevolgen door milieuver-

vuiling en klimaatverandering.

De belangrijkste gezondheidseffecten zijn:

» Overgewicht/obesitas geassocieerd met verminderde fysieke activiteit

» Problemen met de luchtwegen veroorzaakt door luchtverontreiniging

» Verwondingen door verkeersongevallen

» Ongemak door lawaai

Een studie van de Wereldgezondheidsorganisatie stelde vast dat acht keer meer mensen sterven

door een gebrek aan fysieke activiteit dan door verkeersongevallen (en twee keer zo veel als door

luchtverontreiniging)!1

((( Met andere woorden, het is gezonder om langs een vervuilde straat te wandelen, dan he-

lemaal niet te wandelen!

Vergelijking hoeveel mensen sterven door verkeersongevallen, luchtverontreiniging en gebrek

aan fysieke activiteit in Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk

Bron: Martin Eder, BMLFUW

Hoe we ons verplaatsen en welke vervoermiddelen we kiezen heeft een direct effect op onze ei-

gen gezondheid!

Vervoermiddelen die fysieke activiteit met zich mee brengen, zoals fietsen en stappen, bieden

significante positieve gezondheidseffecten. Dit soort feiten wordt vaak over het hoofd gezien

door beleidsmakers en planners.

1 Transport and health. Facts and figures. Physical activity. Bron: WHO – World Health Organization (2009)



Handleiding15

Meer dan 30 procent van de autoritten in Europa is korter dan drie kilometer, 50 procent is zelfs

korter dan vijf kilometer. Deze afstanden kunnen in 15 tot 20 minuten afgelegd worden met de

fiets of in 30 tot 50 minuten stevig stappen. In Europa worden deze ritten vooral met de auto ge-

maakt. Dat zorgt er o.a. voor dat 30 procent van de volwassenen onvoldoende fysiek actief is ge-

durende een doorsnee week. Bovendien draagt het bij aan toenemend overgewicht (obesitas

nam toe met 10 tot 40 procent tussen de jaren ’80 en de late jaren ’90).1

((( Een half uur matige fysieke activiteit zoals stappen of fietsen vermindert het risico op een

hartaanval met 50 procent!2 Stappen en fietsen kunnen dus jouw persoonlijke fitnessstudio

worden.

Feiten en cijfers over auto’s

→ Huidige verspreiding van auto’s

• In 2010 bedroeg het totale aantal voertuigen (auto’s, vrachtwagens en bussen) op ’s werelds

wegen 1,015 miljard.3

• Voor de eerste keer, steeg het aantal voertuigen boven de 1 miljard.

• Er zijn nu ongeveer 850 miljoen auto’s (inclusief bestelwagens) op de wereld.4

• Dat betekent dat er meer dan 1 voertuig per 10 mensen op de aarde is.

• Er zijn echter gigantische verschillen.

• In de Europese Unie zijn er 470 auto’s per 1.000 inwoners.

• In de Verenigde Staten zijn er 444 auto’s per 1.000 inwoners.

• In tegenstelling, in China zijn er slechts 19 auto’s per 1.000 inwoners en in India slechts 8 au-

to’s per 1.000 inwoners.5

• Als China ooit evenveel auto’s per inwoner heeft als Europa, dan zal die vloot alleen al kort

bij de 1 miljard komen.

• Het wereldwijde aantal voertuigen wordt verwacht te stijgen tot 2,5 miljard in 2050.

1 Transport and health. Facts and figures. Physical activity. Bron: WHO – World Health Organization (2009)2 Transport and health. A briefing note from the BMA Board of Science. Bron: BMA – British Medical Association (2009)3 World Vehicle Population Tops 1 Billion Units. Bron: WardsAuto (2011)4 Transport Outlook 2011. Meeting the Needs of 9 Billion People. Bron: International Transport Forum (2011)5 The Automobile Industry Pocket Guide. Bron: ACEA – European Automobile Manufacturers’ Association (2011)



Handleiding16

• Die grote groei zal vooral plaatsvinden in de ontwikkelingslanden.1

• 58,3 miljoen auto’s werden in 2010 geproduceerd.2

→ Autodichtheid (autobezit per inwoner) wereldwijdDe volgende cijfers tonen het aantal voertuigen per 1.000 inwoners in verschillende delen van de

wereld. 3

Land/regio Auto’s per 1.000 inwoners

Wereldwijd 132

Europese Unie 470

VS 444

België 484

China 20

India 9

1 Bron: International Transport Forum (2011)2 Bron: ACEA (2011)3 World-wide Passenger Cars (per 1,000 people). Bron: ChartsBin/The World Bank Group (2011)



Handleiding17

Het verschil in autodichtheid in verschillende delen van de wereld kan nog duidelijker aange-

toond worden met behulp van de volgende figuren. De echte wereldkaart op de bovenste figuur

wordt vergeleken met een fictieve wereldkaart op de onderste figuur, waarbij de grootte van de

landen overeenkomt met het aantal wagens.

De wereld

Worldmapper. Bron: SASI Group, University of Sheffield (2006)

De wereld volgens autodichtheid




Handleiding18

De volgende figuur toont het aantal wagens per 100 inwoners wereldwijd:


Voorbeelden van beperkte toegang tot auto’s

• In Madagaskar heeft ongeveer 30 procent van de bevolking geen toegang tot betrouwbare

wegen.1

• In China zijn er 184 steden en 54.000 dorpen die geen mogelijkheid hebben tot autogebruik

(of zelfs geen wegen).2

→ Impact van de auto op de samenlevingHet succesverhaal van de automobiel begon 90 jaar gelden met de introductie van de Ford T., die

relatief goedkoop was voor de toenmalige middenklasse.

In slechts een paar tientallen jaren heeft de snelle ontwikkeling van de wagen geleid tot grote ver-

anderingen in het landschap, in stadsplanning, winkelgewoontes, sociale interactie, … Een en an-

der wordt aangetoond door de volgende foto’s.

Straat in een voorstad in de VS

Ancaster, VS. Bron: Jakebelder (2010)

1 Madagascar: The Development of a National Rural Transport Program. Bron: The World Bank (2010)2 China Through a Lens: Rural Road Construction Speeded Up. Bron: www.china.org.cn



Handleiding19

Voetgangerszone in Argentinië

Stadscentrum Buenos Aires, Argentinië. Bron: Galio (2007)

Voetgangerszone in Brazilië

Curitiba, Brasil. Bron: Mathieu Bertrand Struck (2005)

→ De dominantie van auto’s in moderne stedenOnze steden leggen zich meer toe op de noden van auto’s dan op de noden van voetgangers. In

straten waar auto’s domineren, verdwijnen lokale buurtwinkels en cafés omdat voetgangers er

niet graag meer wandelen. Kleine winkels worden vervangen door grote autovriendelijke shop-

pingcenters aan de rand van de stad omdat gezinnen met een auto grotere afstanden kunnen af-

leggen. Het sluiten van lokale winkels draagt ook bij tot de uitsluiting van mensen zonder auto.

Het verlies van voetgangersvriendelijke steden en dorpen zorgt ook voor ontwrichte buurten en

gemeenschappen. Veel mensen in de ontwikkelde wereld wandelen zelden, maar rijden recht-

streeks van huis naar het werk of andere bestemmingen. Op die manier hebben ze aanzienlijk

minder sociaal contact met hun buren.1

1 From Highway to Superhighway: The Sustainability, Symbolism and Situated Practices of Car Culture. Bron: Graves-Brown, Paul (1997)



Handleiding20

Piekuur in Brazilië

Prestes Maia snelweg in São Paulo, Brazilië (spitsuur). Bron: Bruno Takahashi Carvalhas de Oliveira (2005)

Snelweg in de VS

Afrit naar de binnenstad in Atlanta, VS. Bron: Scott Ehardt (2004)

Autosnelweg in Houston/Texas, VS. Bron: Dhanix (2006)



Handleiding21

→ Impact van de auto op het milieu

Uitlaatgassen. Bron: Ruben de Rijcke (2009)

Transport creëert luchtvervuiling. Daar zitten de volgende giftige stoffen in:

Stikstofoxides (NOX)

Stikstofoxide (NO) en stikstofdioxide (NO2) zijn voornamelijk ongewenste bijproducten van de

verbranding van brandstoffen op hoge temperaturen, zoals dat geval is in verbrandingsmotoren.

Wegtransport is de grootste bron van stikstofoxides.

NO2 is schadelijk voor mensen omdat het schade toebrengt aan de longfunctie en dus proble-

men aan de luchtwegen veroorzaakt. Stikstofoxides zijn ook de oorzaak van zure regen en ozon-

vervuiling.

((( Stikstof oxides (NOX) worden geproduceerd door verbrandingsmotoren van auto’s.

Koolstofmonoxide (CO)

Koolstofmonoxide (CO) wordt voornamelijk veroorzaakt door de onvolledige verbranding van

brandstoffen. Koolstofmonoxide vervuilt de lucht en is giftig voor mensen. Zelfs lage hoeveelhe-

den koolstofmonoxide hebben een effect op het centrale zenuwstelsel. Koolstofmonoxide draagt

ook bij aan de ozonvervuiling. De belangrijkste bronnen van koolstofmonoxide zijn de gezinnen,

het wegtransport en de industrie.

((( Koolstofmonoxide wordt geproduceerd door onvolledige verbranding van brandstoffen.



Handleiding22

Fijn stof

Fijn stof bestaat uit hele kleine stofdeeltjes. Ze veroorzaken en verergeren ademhalingsaandoe-

ningen en worden als kankerverwekkend beschouwd. Een van de belangrijkste vormen van fijn

stof is wegtransport.

((( Fijn stof wordt voornamelijk geproduceerd door verbranding in auto’s.

CO2 en klimaatverandering

Wegtransport levert een belangrijke bijdrage aan de opwarming van de aarde door de uitstoot

van CO2. De transportsector is de snelst groeiende bron van CO2.

((( Wegtransport levert een belangrijke bijdrage aan de opwarming van de aarde door de uit-

stoot van CO2.

Milieuregulering heeft het aantal voertuigemissies doen dalen. Helaas wordt deze daling teniet

gedaan door stijgingen in het aantal voertuigen en het gebruik van die voertuigen.



Handleiding23

Tips om energiegebruik meetbaar te maken

Om energiegebruik meetbaar en vergelijkbaar te maken en vooral tastbaar voor het gebruik in

trainingssessies, kan je energiedagboeken gebruiken. Daarin houden studenten of deelnemers

bij welke activiteiten ze gedurende een bepaalde periode gedaan hebben en hoeveel energie ze

denken dat gekost heeft.

Dit dagboek kan ook geassocieerd worden met het gebruik van vervoermiddelen en kan zelfs aan-

gevuld worden met reistijden en routes. Op die manier kan je ook het verschil tussen objectief ge-

meten reistijd en subjectief gepercipieerde tijd duiden.

Als je de emissiefactoren kent, kan je op die manier zelfs de emissies van verschillende vervoer-

middelen over de verschillende routes opmeten en uitrekenen.

Om de studenten nog meer te motiveren, kan je een competitie koppelen aan het bijhouden van

de dagboeken. Op die manier wordt de individuele energieconsumptie op een speelse manier be-

spreekbaar gemaakt.

((( Meer informatie over instrumenten voor energie besparen vind je onder Handige links.

Samenvatting

In tijden van stijgende brandstofprijzen en klimaatverandering is het vrij eenvoudig om de nega-

tieve milieu-impact te verminderen door het gebruik van duurzame vervoermiddelen. Je kan wer-

ken met eenvoudige en positieve voorbeelden (bijvoorbeeld laat je auto een dag per week staan

en ervaar de voordelen van fietsen). Daarnaast zijn openbaar vervoer, stappen, fietsen en Eco-

driving ideale manieren om geld te besparen en je levenskwaliteit en gezondheid te verbeteren.

De nadruk van deze training ligt op het tonen van relevante achtergrondinformatie en mogelijk-

heden rond het overstappen op duurzame vervoermiddelen.

Handleiding - together-eu.orgtogether-eu.org/docs/169/TOGETHER_Energie_besparen... · Energie...

Documents

Transcript of Handleiding - together-eu.orgtogether-eu.org/docs/169/TOGETHER_Energie_besparen... · Energie...