Spijkenisse PB Lorenz...

21
10-4-2017 1 | faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Achter elk feit schuilt een verhaal (en dat maakt werkelijkheden) Trudy Dehue Prof dr in de wetenschapstheorie en wetenschapsgeschiedenis sinds kort ook toezichthouder bij Zorggroep Alliade [email protected] 1 | faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen 2 ?? | faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen 3 Centrale stelling: de vraag ‘wat telt als’ is belangrijker dan het tellen zelf. | faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Voorbeeld: wat telt als de locatie van een aardbeving? 4

Transcript of Spijkenisse PB Lorenz...

Page 1: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

1

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Achter elk feit schuilt een verhaal(en dat maakt werkelijkheden)

Trudy DehueProf dr in de wetenschapstheorie en wetenschapsgeschiedenis

sinds kort ook toezichthouder bij Zorggroep Alliade

[email protected]

1 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

2

??

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

3

Centrale stelling: de vraag ‘wat telt als’ is belangrijker dan het tellen

zelf.

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Voorbeeld: wat telt als de locatie van een aardbeving?

4

Page 2: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

2

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

5

Wat telt als armoede?

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

27-9-2016

6

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Zijn de studenten meegeteld?

En de arme rijken?

7 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

8

Definities hebben consequenties. Op de definities achter de getallen wordt beleid

gebaseerd.

Page 3: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

3

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

9

Onderzoek is:

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

10

Niet alleen bij het ‘wat’ van meten vallen menselijke beslissingen, maar ook bij het ‘hoe’.

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

11

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Het streven moet niet langer zijn ‘the public understanding of science’ maar

‘the public understanding of the social dimensions of science’

12

Page 4: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

4

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

mijn belangrijkste voorbeeld:wat telt als een stoornis en hoe meten we dat dan?

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

14

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

VWS keert zich nu tegen ‘medicalisering’

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Page 5: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

5

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Belangrijke term

Reïficeren van diagnosen

Letterlijk: ‘verdinglijken’,er een ding van maken

Vergeten dat er definities aan vooraf gaan.

17 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

18

Samuel A. Cartwright, 1851‘Drapetomanie’ (vluchtgekte) als stoornis van slaven

Nog altijd leerzame tekst te vinden met "Diseases and Peculiarities of the Negro Race"

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

19

Reificeren

stap 1We definiëren eigenschap X als stoornis Y

stap 2We betogen dat stoornis Y eigenschap X

veroorzaakt

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

20

‘Ploegendienststoornis’

nuvigil.com

Page 6: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

6

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

21

Als het ‘biologisch is’ dan is het een stoornis?

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

22

Als er een biologische correlaat is voor homo- en hetero-seksualiteit is dat dan een stoornis?

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

23

Er hangen geen bordjes ‘stoornis’ in het breinWat als een stoornis telt is een menselijke definitie

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Reïficeren is de borgpen van het maatschappelijke proces waarin steeds meer mensen een psychiatrische diagnose

krijgen

Trek de borgpen er uit een mechanisme en je krijgt de onderdelen ervan te zien

24

Page 7: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

7

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Reïficeren van diagnosen

1) verbergt dat het om een medische inkadering van eigenschappen gaat

2) legitimeert de gedachte van de stoornissen in lichte of zelfs verborgen vorm

3) decontextualiseert en depolitiseert

25 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Reïficeren van diagnosen

1) verbergt dat het om een medische inkadering van eigenschappen gaat

2) legitimeert de gedachte van de stoornissen in lichte of zelfs verborgen vorm

3) decontextualiseert en depolitiseert

26

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

27

DSM: de definitie van ADHD bij elke DSM-editie verder uitgebreidAlsmaar meer mensen konden de diagnose krijgen

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappenNRC 20-5-2008

ADHD onderbehandeld, vooral bij meisjes

Psychiater: ‘ADHD veroorzaakt bij hen [meisjes] alleen een concentratie-stoornis’

28

Page 8: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

8

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

29

DSM-5: ADHD als stoornis bij volwassenen+ ze hoeven aan minder criteria voor ADHD te voldoen (‘Innerlijke ADHD’)

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

30

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappenAlgemeen Dagblad, 9-8-2012

31 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

nu.nl, juni 2016 32

Page 9: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

9

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

‘mental disorders affect more than athird of Europeans’

33 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

34

Lobby-organisatie van farmaceutische en anderebiotech bedrijven, academici en

patiëntenverenigingen

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Niet alleen tumoren, hersenbeschadigingen door trauma,etc, telden als hersenziekte maar ook hoofdpijn, slapeloosheid, angst, stemmingsproblemen, nareeigenschappen, etc

35 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

36

Page 10: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

10

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

2014

Waarschuwend rapport:

Als we alle problemen bezien als hersenziekten, gaan

we ook alle problemen

behandelen met hersentechnologie

37 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Optogenetica: op afstand aansturen van het brein38

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Reïficeren van diagnosen

1) verbergt dat het om een medische inkadering van eigenschappen gaat

2) legitimeert de gedachte van de stoornissen in lichte of zelfs verborgen vorm

3) decontextualiseert en depolitiseert

39 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

40

Page 11: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

11

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

41 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappenHoofdcollecte 2009

‘Zeker vijf procent van de volwassenen in Nederland heeft ADHD’. Dat is 630.000 mensen!

(ongeveer 90.000 slikken er nu pillen voor)

42

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

43 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

22-10-2012

44

Page 12: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

12

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Wat telde hierbij als een ADHD’er? Wat telde als criminaliteit?

Hoe is de relatie vastgesteld?

Kortom:Waar hébben we het eigenlijk over?

45 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

46

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Reïficeren van diagnosen

1) verbergt dat het om een medische inkadering van eigenschappen gaat

2) legitimeert de gedachte van de stoornissen in lichte of zelfs verborgen vorm

3) decontextualiseert en depolitiseert

47 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

48

‘Drapetomanie’ (vluchtgekte) als stoornis van slaven.

Reïficeren legt de oorzaak van problemen in het individu te liggen dat zeheeft.

Page 13: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

13

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

49

2013

2011

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

50

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

51 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

IntroductionHow to pronounce this conditiondee-presh-un

African Americans have a higher prevalence of depression than whites. Only 16% of African Americans get treatment for their depression compared with 24% of whites.

52

Page 14: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

14

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Depression is an illness that affects a person's mental state or mood.

It has been shown that a chemical imbalance in the brain may cause depression. This chemical imbalance may run in families.

53 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

54

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

55

De ‘eenzaamheidsstoornis’ is in opmars|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

56

Metro11-11-2012

Page 15: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

15

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

57 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

58

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

VWS keert zich nu tegen ‘medicalisering’

Hulpverleners moeten de diagnosen zorgvuldiger gaan stellen.Ze moeten mensen aansporen tot meer zelfredzaamheid en weerbaarheid.

59 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

60

Komt dit door ‘medicalisering’ in de zin van gebrekkige weerbaarheid?

Page 16: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

16

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

‘Health politics’ of ‘biopolitics’.Deze stelt success en gezondheid voor als een eigen keuze

(en mislukking en ongezondheid dus ook).

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

62

Gezondheidspolitiek 1.0‘zorg dat je beter wordt’

2008 2014

Gezondheidspolitiek 2.0‘voorkom dat je iets gaat mankeren’

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

63 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Page 17: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

17

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Waarden en wetenschap, normen en feiten, zijn niet gescheiden maar juist innig verstrengeld met elkaar.

Aan feiten liggen normatief geladen keuzen ten grondslag. Komt daar een laag cijfers overheen, dan verdwijnen ze vaak uit het zicht, maar is hun rol daarmee niet uitgespeeld.

65 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

66

Conclusie ……..?

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Dit is niet ‘maar’ een mening.

67 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

68

Dit ook niet.

Page 18: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

18

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

69

De framing verspreidtzich en wordt waar in zijnconsequenties.

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

70

Nog belangrijker: Meningen kunnen ook uitstekend onderbouwd zijn.

Het gaat er niet om dat alle wetenschap dusonzeker is, maar dat awetenschap haar

beslissingen goed moet kunnen verantwoorden.

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

72

Page 19: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

19

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

73 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Bijna zeven op de tien Turken in Nederland lijden onder eenzaamheid. Datconstateerde het RIVM uit onderzoek waarbij het eenzaamheid definieerdeals ……… Het sprak met xx Turkse Nederlanders en nam daarbij eenvragenlijst af die ….

Als ze dit nou eens hadden gedaan ….|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

76

3-12-13

Page 20: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

20

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

3-12-13

77 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Dit is een prachtig discussiestuk overdefinities van armoede.

78

Voorbeeld van democratische openheid.

SCP:“Om de vijf jaar ‘herijkt’ het SCP de definitie van armoede”

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

‘the public understanding of the social dimensions of science’

79 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

80

Page 21: Spijkenisse PB Lorenz 31-3-2017jblorenz.nl/.../2017/08/Dehue-voor-JB-Lorenz-Ontmoetingsdag-2017.pdf · nu.nl, juni 2016 32. 10-4-2017 9 | faculteit gedrags-en maatschappijwetenschappen

10-4-2017

21

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

81 |

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

82

www.demos.co.uk/files/Seethroughsciencefinal.pdf?1240939425

Real interest in science is needed. One that does not just admire nor one that only ridicules and rejects.

|

faculteit gedrags- enmaatschappijwetenschappen

Achter elk feit schuilt een verhaal(en dat maakt werkelijkheden)

Trudy DehueProf dr in de wetenschapstheorie en wetenschapsgeschiedenis

sinds kort ook toezichthouder bij Zorggroep Alliade

[email protected]

83