Speerpunten(Verkiezingsprogramma “Zorg voor elkaar”

Edese Gemeenteraad 2018-2022)

Onze samenleving verandert: zo is helpen op basis van solidariteit van (oudere) mede-bewoners niet alleen een verantwoording van de gewone mede-burger, maar ook van gemeentelijke bestuurders en politici. AOW-trekkers hebben hierbij (ten opzichte van jongere mede-burgers) de financiële vastigheid van een royaal basisinkomen. Daarom mag een ieder van vitale AOW-ers verwachten dat juist zij bij hulpverlening op basis van 'noaberschap' het voortouw nemen. Belangrijk daarbij is dat dan de gemeente Ede daarvoor ook de ruimte biedt: zònder een moeras van verplichtingen, starre regeltjes, administratie en andere rompslomp. De zelfredzaamheid van de burger op basis van 'eigen kracht' is onrealistisch gebleken. Zo ook de bestuurlijke aanname in Ede, dat ouderen zoveel mogelijk de regie over het eigen leven moeten voeren. Niet elke oudere kan dat. Zelfstandig wonende ouderen raken nu eenmaal in toenemende mate afhankelijk van externe hulp. Nu de overdracht van medische zorgtaken (Wmo en Jeugdzorg) van de Centrale (Haagse) overheid naar lokale overheden z'n beslag heeft gekregen zal het niet lang meer duren of deze vorm van decentralisatie zal ook gebeurenvoor sociale zorg (in de meest brede betekenis) voor alle leeftijden. Flankerend lokaal overheidsbeleid hiervoor vereist nu al maatwerk voor ouderen op onderstaande terreinen. (Bron: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, WRR, e.a.)

PS In het interview “Ouderen vinden we nutteloos” met De Volkskrant (d.d. 22-10-2016) stelt Anne-Mei The (hoogleraar 'landurige zorg en dementie'): “Hoe we omgaan met ouderdom, lijden, kwetsbaarheid, eenzaamheid, sociaal isolement is een onderschat probleem. We weigeren ons erin te verdiepen. Mensen hebben het gevoel dat ze er niet meer bij horen, niet voor vol worden aangezien en geen bijdrage aan de samenleving meer kunnen leveren. Daardoor voelen ze zich wanhopig en overbodig.” en “We moeten onder ogen zien dat aftakeling ook onderdeel is van het leven. Dat jongeren beseffen dat het ook hun gaat overkomen. We kijken nu te zeer vanuit een medische bril naar wat nodig is voor ouderen, maar dat is een beperkte blik. Een bredere, meer sociale benadering is hoognodig om het leven van mensen te kunnen verbeteren.” In een interviewmet Nardi Stererink (hoogleraar sociologie) met De Volkskrant van 24-12-2015) zegt deze over gepensioneerden: “Een gezonde leefstijl helpt de veroudering te vertragen, maar ook de sociale kant is van belang om langer te kunnen leven.” en “Vrienden om je heen en een doel in je leven, dattelt. Op het Japanse eiland Okinawa noemen ze dat Ikiga, d.w.z.: Elke dag opstaan met doel.” “Mensen op Okinawa worden zeer oud, omdat ze daar status hebben en maatschappelijk meetellen door dingen te doen die nog worden gewaardeerd.”

1. Proactief gedrag

Onder druk van de werkende samenleving zijn gepensioneerden geneigt zich onzichtbaarte maken. Passief gedrag werkt hier averechts, want dan krijgen voor-oordelen over ouderen bij de jongeren vrij spel. Om deze foute reactie te voorkomen is het beter dat de jong gepensioneerde zich pro-actief in de samenleving opstelt. Als dat lukt zal de kloof tussen werkende jongeren en niet-werkende ouderen beslist kleiner worden. Vitale

AOW-ers zijn in principe de ideale mantelzorger, zeker voor hulpbehoevende generatie-genoten. En omdat Gemeenten verplicht zijn de mantelzorger te ondersteunen ligt hier voor beide partijen een taak weggelegd.

2. Eenzaamheid

De sociale eenzaamheid neemt toe, vooral onder alleenstaande mede-burgers (schatting voor 2017: 5,2 miljoen!). Verborgen eenzaamheid tref je bij alle leeftijden. Met een centraal meldpunt in Ede kan herover winst worden behaald. Ook als de digivaardigheid (zoals het omgaan met een tablet of smartphone) bij ouderen in het algemeen en bij 75plus-vrouwen (zònder aanvullend pensioen) in het bijzonder, zou toenemen. Laaggeletterde bejaarden en zorgmijders ondervinden hierbij de meeste problemen. Toepassing van 'e-health'-zorg binnen deze doelgroep is problematisch. Ook Internet-initiatieven als “Scherm van Ede” en “Cher Ami” (van Edese Ineke Alderden) leveren in dit verband nog weinig perspectief op resultaat. (Bron: RIVM=Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, e.a.)

3. Bureaucratie

Bureaucratie is vaak verstikkend, zeker als lokale instanties zich aan de letter van de regelgeving willen houden. Om een verschil van enkele euro's aan inkomen kunnen toeslagen of een aangepaste huurwoning voor ouderen worden geweigerd. Inkomens-compensatie volgens Wmo-regels van bijv. chronisch zieke of gehandicapte ouderen strandt vaak ook op onwil van lokale bestuurders en ambtenaren. Zo kost het steeds meerburgers met een zwaar beroep moeite om actief werkend hun wettelijke pen-sioenleeftijdte halen. Laaggeletterde burgers en zorgvermijders ondervinden hierbij de meeste problemen. (Bron: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, WRR, e.a.)

NB Als een Gemeente niet 'ontbureaucratiseert' gaat dat ten koste van de publieke zaak, want de overheid moet ten dienste staan van de burger. Een burger die niet zelfredzaam is heeft het grond-wettelijk recht op 'publieke' hulpverlening, ook al kost dat de gemeente/samenleving extra geld. Uitdelen van buitensporige straffen bij administratieve fouten van de burger mogen niet voorkomen.

4. Huisvesting

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor woningaanpassingen, waardoor ouderen langer thuis kunnen blijven wonen. Levensloop bestendige (sociale) huurhuizen zijn er binnen de gemeente Ede veel te weinig. Tot op hoge leeftijd zelfstandig kunnen blijven wonen wordt hiermee (in toenemende mate) gehinderd. Ook is hier ontbureaucratisering van hetwoonbeleid noodzakelijk. Laaggeletterde bejaarden en zorgmijders ondervinden hierbij de meeste problemen. (Bron: Sociale Verzekeringsbank, e.a.)

N.B. Eenderde van de ouderen tussen 65-80 jaar is de afgelopen twee jaar een of meerdere keren gevallen, vaak in een te gladde douche of bad. (Bron: ANBO, www.langzultuwonen.nl, www.alleszelf.nl, www.kcwz.nl, www.gelderland.nl/hulp-bij-wonen-en-zorg, e.a.)

5. Internetten

Het hebben van de nodige vaardigheden van ouderen om met digitale informatie om te gaan wordt in z'n algemeenheid overschat: zo verdwalen oudere burgers nog steeds in moderne technologie, als smartphone en tablet. Het internet-wijkplatform “Het Scherm

van Ede” (vooral ook bedoeld voor de oudere inwoner) heeft sinds de introductie op 22 maart 2017 bij de ouderen in Ede nauwelijks belangstelling opgeleverd. Digibetisme bij de ouderen betekent, dat er een grote groep gepensioneerden is die géén internet gebruiken, en dus nog steeds behoefte hebben aan persoonlijk contact. Door dit feit te negeren worden sociale misstanden binnen de hier bedoelde groep ouderen in de hand gewerkt. Daarom zou het mooi zijn als de Gemeente Ede voor deze groep in actie komt, met bijvoorbeeld het beschikbaar stellen van een mobiele Leentelefoon en/of Leentablet.Met daaraan gekoppeld een tijdelijk hulp van een actieve 65plusser. (Bron: film “I, Daniel Blake” van Ken Loach, e.a.)

6. Profilering

Vrijwillige profilering van 65plussers biedt de gemeente waardevolle inzichten in het voorspellen van hulpbehoeften in de toekomstige tijd. Persoonsvolgende zorg wordt dan mogelijk. Experimenten hiermee in Zuid-Limburg hebben niet alleen geleid tot kostenbesparing, maar ook tot ultieme maatwerking waarbij de zorgvrager op individuele basis op al zijn/haar wensen kon worden bediend. Volgens de Wet maatschappelijke ondersteuning hebben de gemeenten de plicht om haar burgers op vele terreinen van zorgte ondersteunen. Qua kosten hiervan, soms met een eigen bijdrage, maar meestal afgedekt door gemeentelijke inkomsten uit Den Haag of een vergoeding van een zorgverzekeraar. Hierbij hoort niet langdurige 24/7-zorg, zoals verpleeghuiszorg, want dat valt onder de Wet langdurigezorg (Wlz). De kosten daarvan zijn niet voor de gemeente en niet voor de zorgverzekeraars, maar wèl voor de overheid, evenals dat vroeger was voor de AWBZ. In belangrijke mate komt deze vergoeding uit de algemene overheidsmiddelen (de belastingen dus). Profilering van 65plussers betekent hier dat de gemeente, na een persoonlijk gesprek, op basis van een actuele status van lichamelijke en geestelijke gezondheid een inschatting maakt van toekomstige persoonlijke en huiselijke ontwikkelingen. Uit oogpunt van kostenbesparing voor de samenleving is het nu eenmaal van belang dat burgers zo lang mogelijk gezond zelfstandig blijven wonen. Dat kan betekenen, dat de gemeente op tijd maatregelen kan treffen om een 65plusser te doen verhuizen van een grote eigen woning met trappen... naar een levensloopbestendig huurappartement. Ook zal het voorkomen, dat de gemeente een traject bepaalt met actieve vormen van dagbesteding en/of het geven van trainingen om veiliger zelfstandig te kunnen wonen. Enzovoort.

7. Bewegen

Juist voor ouderen is sport van levensbelang. Voor hen zijn lichamelijke en mentale klachten vaak gekoppeld aan leefstijl. Laaggeletterde bejaarden en zorgmijders ondervinden hierbij de meeste problemen. Regelmatig bewegen voorkomt bij oudere mensen een hoop ellende, zo is de algemene opvatting van Geriafysiotherapeuten. Door ouderen tot aangepaste sport te bewegen nemen de klachten aan het bewegings-apparaat vrijwel altijd af. Niet alleen de fysieke èn mentale kracht neemt dan toe, ook de hormonale balans herstelt, de slaapkwaliteit verbetert en herstel na zware inspanningen gaat sneller. Voor ouderen met een minimaal inkomen zou hiervoor een speciale (gratis) Edese sportpas moeten komen. (Bron: www.hartstichting.nl, www.allesoversport.nl, www.beweegmaatje.nl, e.a.)

Uit De Volkskrant van 23 augustus 2017

8. Veiligheid

Ouderen raken doorgaans vanzelf minder mobiel. Van de 65plussers ervaart 17 % (bij vrouwen 22%) beperkingen in het doen van huishoudelijk werk. Voor 75plussers is dat toegenomen tot 34 % (bij vrouwen 50%) . Bij langer in een onaangepaste (eigen)woning blijven wonen lopen zij extra risico op ongevallen (www.amc.nl). Hulp bij het uitvoeren van aanpassingen of verhuizing naar een specifieke ouderenwoning (in de sociale huursector) zijn dan gewenst. Ook de beschikbaarstelling van een (gratis) alarmknop-systeem (er zijn betaalbare versies voor zowel indoor- als outdoor-personen-alarmering, zoals 'Vlinder'en 'Lifesave') wordt dan voor hulpbehoevende ouderen noodzakelijk. Zo ook trace & tracking-gps-appjes op de smartphone van jongere familieleden in de buurt en mantelzorgers. Monitoring op afstand wordt dan heel simpel, wat veel rust geeft aan controlerende zorghelpers. Een en ander met het voordeel dat de patiënt voor meer beweging nog eens naar buiten kan. Voorts vragen (alleenstaande) ouderen training in het bewapenen van zichzelf tegen opdringerige babbeltrucs en training in valpreventie. Een modern detectiesysteem in huis kan ook hier een oplossing bieden (ref. VHD Alarmcentrale en CSI Service). Ouderen zijn de laatste tijd in toenemende mate slachtoffer van financiële uitbuiting. Eenzame ouderen, die op geen enkele wijze zijn aangesloten bij een vereniging als ANBO of Cosbo en daardoor onvoldoende geïnformeerd zijn over het voorkomen van oplichtings-praktijken, verdienen hier van gemeentewege bescherming. Laaggeletterde bejaarden en zorgmijders ondervinden hierbij de meeste problemen. (Bron: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, RIVM, ANBO, Bewindvoering Beheer & Advies, e.a.)

9. Thuishulp

Gewone huishoudelijke hulp mag best uit eigen zak worden betaald, alleen voor financieel armlastigen is gratis hulp geboden. Gemeentelijke hulp is ook nodig bij situaties waarbij 'ouderenkorting' bij chronisch zieken en gehandicapten te streng wordt toegepast. Laaggeletterde bejaarden en zorgmijders ondervinden hierbij de meeste problemen. Bij een hoger inkomen dient er voor (ongeschoolde) hulp een systeem van beloning (ref. fiscaal aantrekkelijke 'dienstencheques' van Vebego.com in België) te komen. Allemaal onder regie van een professionele toezichthouder, bij voorkeur afkomstig van Buurtzorg (lees ook onder 'Standpunten').

10. Preventie

Verandering in werk-, woon- en leefgedrag is bij de ouder wordende burger niet populair. Men hangt nu eenmaal graag aan het verleden en houdt het graag bij oude en vertrouwde gewoontes... totdat het fout gaat: als je als 50-plusser je werk verliest; als 60-plusser in de WAO terecht komt en/of je gezondheid zelfstandig wonen verhindert. Anticiperen op het ouder worden vraagt derhalve om gedwongen aandacht. Zo ligt bij oudere patiënten (meer dan bij jongeren) overmedicalisering op de loer. Verkeerd (en teveel) medicijngebruik is daarom mede oorzaak van voorkombare medische ongelukken bij ouderen. Laaggeletterde bejaarden en zorgvermijders ondervinden hierbijde meeste problemen. Samenwerking tussen Edese huisartsen en Ziekenhuis Gelderse Vallei dient in dit verband geïntensiveerd te worden. (Bron: De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving, RVS, Kennisplein Zorgvoorbeter, e.a.) Voorts dient onze arbeidscultuur te worden geüpdate, waarbij mensen met zware beroepen (incl. volcontinu-werkers) niet meer tot het eind van hun kunnen zich kapot werken, maar tijdig worden geholpen met aangepaste werkomstandigheden. Aan de gemeenten om voor deze groep (in samenwerking met werkgevers) met flankerend beleid te komen.

N.B. Dit onderwerp preventie strekt zich ook uit naar werkgevers die hieromtrent de zorg dienen te dragen voor oudere werknemers, opdat die niet vroegtijdig (ver voor de AOW-leeftijd) het arbeidsproces gedwongen moeten verlaten.Zo blijkt uit onderzoek van prof. Dorly Deeg (epidemiologe) dat ca. 10% van de werkenden van 55-64 jaar kampt met hart- en vaatziekten. Ook het aantal chronische ziekten (als rugklachten, diabetes, reuma en neurologische kwalen) neemt bij deze leeftijd toe. Soms is hierbij omscholing naar een minder belastende functie of het verminderen van werkuren en werktempo voldoende. Een werkgever zou hierbij gesteund/gefaciliteerd moeten worden door de gemeente. Het is immers in het belang van de gemeenschap (in z'n geheel), dat burgers zolang mogelijk economisch productief kunnen blijven. (Bron: RIVM, e.a.) Het aantal 65plussers, dat na een val op de spoedeisende eerste hulp met botbreuken o.i.d. belandt, is in 10 jaarmet 40 % gestegen. Aandacht voor de risico's en de preventie daarvan wordt steeds belangrijker, want er komen alleen niet meer ouderen, zij wonen ook langer zelfstandig. Met alle gevaren van dien, want tussen 2010 en 2015 steeg het aantal 65plussers (3.267) dat overleed na een val, met 35%. Me dunkt, dat VALPREVENTIE hierbij steeds aktueler wordt, evenals het instellen van een personenalarmering binnenshuis.(Bron: www.veiligheid.nl, e.a.).

11. Gemeentelijk Overbruggingsfonds Bestemd voor:

A. 65minners die om gezondheidsredenen (of wat dan ook) vroegtijdig uit de arbeids-markt zijn verwijderd en daardoor financieel en maatschappelijk geïsoleerd zijn geraakt.

B. 65plussers die (vaak werkenden die met de vut gingen of met prepensioen en WW-ers of personen in de ziektewet) de tijdsperiode ('AOW-gat') vanaf hun 65ste tot aan hun officiële AOW-uitkering (zònder financiële buffers) moeilijk financieel kunnen overbruggen.

N.B. De verhoging van de AOW-leeftijd (van 65 + ? maanden) brengt steeds nieuwe Edese burgers in financiële problemen. De AOW-leeftijd is nu gebaseerd op de gemiddelde levensverwachting vanresp. 82 (man) en 86 jaar (vrouw). De helft van de mensen wordt echter ouder dan dit gemiddelde en de andere helft sterft vóór die gemiddelde leeftijd. Deze spreiding wordt vooral veroorzaakt doorverschillen in beroepszwaartes. Een ambtenaar die pas na zijn 20ste gaat werken heeft een veel hogere levens-verwachting dan een bouwvakker die al op zijn 15de is gestart. Voor de juiste bepaling, wanneer een werkzame burger recht heeft op AOW is eigenlijk (statistisch) maatwerk

nodig. Zolang daarin wettelijk niet is voorzien zullen gemeenten dit probleem zelf moeten oplossen.Hoe? Door daarvoor voorzieningen te treffen die recht doen aan elk individu die daarvoor de facto in aanmerking komt. Tenminste als andere maatregelen, zoals een vroege keuze voor een flexibel pensioen, niet voorhanden is. Voor 2017 zijn de totale nationale zorguitgaven te begroten op > 110 miljard, waarvan ca. 45 miljard afkomstig uit zorgpremies en ca 65 miljard uit werkgevers- en werknemers-verzekeringen en publiek belastinggeld. Om de jaarlijkse (wisselende) groei van 2-5% in de ziektekosten te beteugelen heeft onze Regering sinds 1 januari 2015 al veel zorgtaken overgeheveld naar de gemeenten. Met de steeds hogere AOW-leeftijd zou het maar zo kunnen, dat de gemeenten straks ook de verantwoording krijgen om voor burgers die daarvan het slachtoffer zijn (denk aan de zware beroepsgroepen en aan het bestaan van een 'AOW-gat') met maatwerk op tevangen. Aan AOW (voor circa 3,3 miljoen inwoners) werd in 2016 36 miljard uitgekeerd. (Bron: CBS, Elsevier, vakcentrale CNV, ANBO, Verbond van Verzekeraars, e.a.)

PS Bovenstaande cijfers zijn een schatting. Over zowel de zorg- als de AOW-markt zijn zeer gedetailleerde cijfers beschikbaar, maar vrijwel alles lijkt wel versluierd, want een betrouwbaar totaalplaatje is daarmee niet te maken. Hiermee is me dunkt te verklaren waarom in Nederland in diverse bronnen (w.o. de resp. Rijksbegrotingen) steeds andere getallen (dan hier genoemd) opduiken... en onderzoeksjournalisten steeds over “verdwenen miljarden” publiceren: “70 miljard AWBZ-premies in de jaren 2001 -2013 verdwenen” en “15 miljard AOW-premies (alleen al in het jaar 2008) verdwenen”.