22

Social media als Hyves, LinkedIn, Twitter en Facebook zijn bijzonder populair.

Het gebruik van social media verschuift van het privédomein naar het

openbare leven. Zie bijvoorbeeld de campagne op Hyves voor het actief

registreren van orgaandonorschap. Wat zijn social media nu eigenlijk? En:

hoe kunnen social media bijdragen tot betere geestelijke gezondheidszorg?

Voorbeelden van veel gebruikte

digitale sociale gereedschappen

en platforms zijn:

weblogs | wiki’s | Hyves |

LinkedIn | Facebook |

flickr | youtube | Twitter

Internetgebruikers kunnen zonder

specifieke ICT-kennis informatie delen,

communiceren, samenwerken en zich

organiseren.

Steedsmeer social mediaIn 2009 had 86 procent van alle Nederlanders thuis breedband-internet. Daar-naast is internet al anderhalf decennium toegankelijk op scholen, universiteiten,in bibliotheken en bedrijven, en de laatste jaren ook in toenemende mate inpublieke ruimten. Parallel daaraan loopt de tendens van continue digitalebereikbaarheid. Dankzij de komst van mobiel internet en daaraan gekoppeldegadgets als iPods, iPhones en Blackberries, zijn steeds meer mensen vrijwelpermanent online. De laatste jaren verschuift webcommunicatie van het 'ouder-wetse' e-mailen naar het snellere chatten, krabbelen, tweeten en commenten,naar social media dus.

Er bestaat in de literatuur geen eenduidige definitie van social media. De termwordt gebruikt als verzamelnaam voor online technologieën, gereedschappen enplatformen waarop ontdekken, deelnemen en het delen van informatie door degebruikerswordt gefaciliteerd. Socialmedia zijn te vergelijkenmet een ruimtewaarmensen elkaar ontmoeten, met elkaar in gesprek gaan, informatie uitwisselen,samenwerken, gezelligheid vindenen ruziemaken. Somsgaat het omeenopenbareruimte zoals een cafe of een dorpsplein waar iedereen naar toe kan om hetgesprek aan tegaan; somsgaathet ombeslotengemeenschappenzoals sociëteiten,verenigingen enwerkplaatsenwaar geselecteerde vrienden, collega’s en project-teamleden elkaar ontmoeten.

Social media veranderen de ouderwetse manier van communiceren, de monoloogvan één naar velen, in een nieuwe manier van communiceren: de dialoog vanvelen naar velen en terug. Die nieuwemanier van communiceren democratiseertinformatie, verandert de gebruikers van mensen die informatie lezen in mensendie informatie publiceren. Social media zijn enorm populair geworden omdatmensen hiermee nieuwe relaties kunnen vormen, zowel privé als zakelijk.

Social media:

23

De kracht van online is dat hetmogelijk is om elkaar los van tijd enplaats te vinden, te communicerenen zo netwerken op te bouwenwaarin miljoenen mensen metelkaar verbonden zijn

De nieuwemanier vancommuniceren:de dialoogvan velen naarvelen en terug

KantelendemachtsverhoudingenDe kracht van online is dat hetmogelijk is omelkaarlos van tijd en plaats te vinden, te communicerenen zo netwerken op te bouwen waarin miljoenenmensen met elkaar verbonden zijn. Social mediahebben daardoor een grote maatschappelijkeimpact. Vrije toegang hebben tot informatie- encommunicatiemiddelen betekent dat publicerenen communiceren niet meer voorbehouden is aantraditionele machthebbers. Bovendien kunnenmensen met andere opvattingen dan de gezags-dragers gemakkelijker hun stem laten horen en

zich online organiseren. Dat leidt tot kantelendemachtsverhoudingen in de maatschappij.

In 2009 ervoer het ministerie van VWS wat hetbetekent als campagnedoelgroepen actief metelkaar communiceren en zich organiseren via socialmedia. In dat jaar wilde de overheid beginnenmethet inenten van alle 12-jarige inNederlandwonendemeisje tegen het baarmoederhalskanker-virus HPV.Alle vaccinswaren ingekocht en hetministerie hadeen traditionele campagne gevoerd waarin hetuitdragen van medische informatie door experts

centraal stond. De meiden en moeders waren opgrote schaal met elkaar in discussie gegaan oponline platforms alsmsn enHyves. Op dezemanierontstond een sterke tegenbeweging. Dit leiddetot het gedeeltelijk mislukken van de eerstevaccinatieronde.Een traditionele manier van campagnevoerenwaarin de boodschap van gezaghebbende expertscentaal staat, werkt niet meer in een omgevingwaarin communicatiedoelgroepen zelf ook zenderworden, de communicatie aangaan met elkaar enzich gemakkelijk kunnen organiseren.

digitale kans voor de zorg

Vervolg van pagina 23

ConclusieSocialmedia zijneen relatiefnieuwfenomeen.Bij veel organisaties en bedrijven staat hetgebruik ervan nog in de kinderschoenen.Dit geldt ook voor de gezondheidszorg.De verwachting is dat de komende tijdbedrijven in toenemendemategebruik zullenmaken van social media om de communica-tie met hun doelgroepen aan te gaan.

Voor de gezondheidszorg biedt gebruik eninzet van social media veel mogelijkhedenvoor een gelijkwaardiger relatie tussen pro-fessional en patiënt. Daarmee bieden socialmedia veel mogelijkheden om abstractebegrippen als ‘vraaggestuurdheid’, ‘cliëntcentraal’ en ‘empowerment’ concrete in-vulling te geven. Zorgaanbieders die inter-net en social media slim inzetten, zullenwinnaars zijn in de vraaggestuurde zorg vande 21e eeuw.

Liesbeth MeijnckensProgrammamanager e-healthInternetbureau Redmaxlmeijnckens@redmax.nlwww.redmax.nlwww.twitter.com/liemeijhttp://nl.linkedin.com/liesbethmeijnckens

24

Social media@(geestelijke) gezondheidszorg

Een tour door het social media landschap laat een scala aan voorbeeldenzien van toepassingen op het gebied van gezondheidszorg.

� Patiënten en hun familie organiseren zich op Hyves rondom ziektebeelden alsautisme, burn-out en eetproblemen. Soms in samenwerking met een patienten-organisatie, vaak los daarvan.

� Patiënten delen hun persoonlijke ervaringen via blogs, facebook, youtube en twitterom op die manier zelf steun en feedback te krijgen en mogelijk iets voor anderente kunnen betekenen.

� Zogenaamde risicogroepen organiseren zich online, waardoor social mediavindplaatsen worden voor moeilijk bereikbare doelgroepen. Een voorbeelddaarvan is de site http://www.hulpmix.nl, waar jongeren met problemen elkaaren deskundige hulpverleners treffen.

� Patiënten kunnen social media ook gebruiken om ongenoegen te uiten.Blog en tweets blijven bewaard en vindbaar via google. Dit kan dus direct impacthebben op de reputatie van een organisatie. ‘Webcare’ wordt relevant: monitorenwat er online over je organisatie wordt gecommuniceerd en passende interveniëren.

� Artsen experimenteren met een spreekuur via twitter waar mensen vragen kunnenvoorleggen over gezondheid.

� Medewerkers van zorgorganisaties organiseren zich op Hyves, LinkedIn en Facebooken delen daar vaak meer informatie (en foto’s) dan op het intranet van hun organisatie.

� Zorgorganisaties, zoals het Maasstad Ziekenhuis, presenteren zich op de onlineplatforms, bouwen op deze manier relaties op en gaan de communicatie aan methun doelgroepen.

� Zorgorganisaties gebruiken steeds vaker, naast hun eigen website, online platformsals youtube om relevante informatie over ziektebeelden en behandelmogelijkhedenvindbaar en toegankelijk te maken voor een groot publiek, in Nederland bijvoorbeeldde Parnassia Bavo Groep

� DeMayoclinic in de USA is een vaak gebruikt voorbeeld van een zorgorganisatie diezich vanuit de visie ‘patiënt centraal’ volop inzet op social media en prominentaanwezig is in online communities als Facebook.

In het rapport ‘Gezondheid 2.0’ heeft de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg de impactvan social media op de zorg mooi gedocumenteerd. Voor de Raad staat vast dat de onlineontwikkelingen grote gevolgen zullen hebben voor de zorg, hoewel social media op ditmoment nog beperkt worden gebruikt als het gaat om vragen over gezondheidszorg.Zorgaanbieders bevinden zich in het experimenteerstadium. De verwachting is echter dathet gebruik van social media in de zorg de komende tijd toe gaat nemen, zeker als er ookmeer gezondheidsinformatie en -services op social media beschikbaar komen.

Uiteindelijk gaat het om de specifieke toepasbaarheid van social media voor de zorg. In datlicht is het interessant dat social media een aantal zorgaanbieders inspireert tot nieuweconcepten. De ontwikkeling van online communicatie en zelfmanagement wordt vertaald inconcepten als digitale poli’s, online toeleiding naar behandeling, zelfmanagemement-toolsomwachttijd te overbruggen en zelfmanagementmodules in het kader van terugvalpreventie.Principes van de ontwikkelingen in de digitale informatiemaatschappij worden toepasbaargemaakt voor de zorg om een groter bereik te realiseren, de service te verbeteren of ommeer efficiency te bereiken.

Best practices van het gebruik vansocial media in de zorg:

Digitale Poli van UMC St. Radboud� http://www.umcn.nl/zorg/afdelingen/digitalepoli/pages/default.aspx

Inzet van social media door zorgorganisaties� http://www.mayoclinic.com� http://www.facebook.com/MayoClinic� http://www.maasstadziekenhuis.nl� http://maasstad-ziekenhuis.hyves.nl/� http://www.beatingtheblues.nl� http://www.youtube.com/user/parnassiabavogroep.nl

Online platform voor jongeren voor hulp bij problemen� http://www.hulpmix.nl

Online platform voor jongeren over eetstoornissen� http://www.proud2bme.nl/

Blog van Pameijer over Empowerment� http://pameijernyc2010.blogspot.com/� www.twitter.com/tweetspreekuur

25

Aan de slagmet social media1. Experimenteer met social media, ga zelf aan de slag om ervaring op te doen en om uit te zoekenwelke meerwaarde social media kunnen hebben voor je organisatie

2. Start met monitoren van social media om een beeld te vormen wat over je bedrijf wordt gezegd ofwat patiënten online communiceren

3. Maak intern afspraken over de wijze waarop medewerkers zich presenteren op social media als linkedin, hyves en twitter4. Claim je naam en maak accounts aan met je bedrijfsnaam voordat anderen dit doen5. Maak na de experimenteerfase een plan voor een resultaatgericht inzet van social media voor je organisatie.

Social media inspireert een aantalzorgaanbieders tot nieuwe concepten