Aya  Îslam  hêzeka  sîyasî  û  kelturî  ya mijawîye  (tarîye): 

tako me rwî bi rwî welameka piraktêkî û tîyorî biket? yanko 

eve behaneyeke bo çêkirina guman û pirsê  liser  Îslamê ko 

dibîte  pirseka  zîndî  li  hizara  sîyê? û  ev pirse  hind dubare 

dibît tako bûye pirseka cemawerî.@

Demê behsê Îslamê dihêtekirin, em beramber pirseka bi 

vî  rengî  radwestîn,  bi  taybet  ji wî  rwî  ve  ko  neșên hemû 

Îslama Sîyasî Ya Misirê, (Êxwan) Wek Nimûne@

Berhevkirin: Enwer Tovî

kusp û tegerên civakekî bo rehendekê ayînî, yan baștir bêjîn 

Îslamî  kurt  bikeyn.  Eve  jî  nabête  rêgir  bo  behskirin  liser 

Îslamîya nwî (sîyasî), merem pê Îslameke ko dawa pirojekê 

seranserî  (bedîl)  diket,  ko  ew  bitinê  nwînerayetîya  se 

rkêșîya dîn û dinîayê biket.@

Dîsa  dișêyn  bêjîn  ko  Îslama  sîyasî  hemû  layenên 

aydîolujîyên aynî diêxîte kar, yan bi tundtir bêjît ((Îslamê li 

nav  aydîolujîayê da dihelînît)). ev awaza deng  neșaz jî li gel 

jîngeha fire mînber û fire întîmada naguncît, kêșa evî dengî 

neșaz  ewe  hewlên  bi  cemawerkirina  pirojê  tutalîtarîyê 

didet.@

Îslama sîyasî nebitinê take kesî wek qewarekê serbexo û 

qanunî  nabînît,  lê  belko  nikolîyê  li  hemû  ewan  girupan 

ewên  bi    deng  û  renga  cîyawaz  diket,  eve  jî wê manayê 

dgehînît  ko  Îslama  sîyasî  șereke  hemberî  rawestandin  û 

kuştin  û  zivirandina  karwanê  pêșkeftinê,  anko  șereke  bo 

zivirandina  li  jêr  bala  êk  dengî  û  êk  rengîya  bi  têgehî 

bîrkirineka wana ya kevin.@

 

Pêșekîyek Derbarey Hizira (Hesen Benna Û Seyd Qutb)Î:@

Peyva  esulîyet  fundamentalisim  peyveka  rojavayîye  di 

jêder  û  serçawên  Erebîda  bikarnahêt,  hemû  ew  jêderên 

Erebî  ewên  bas  li  mêjûya  rêkxirawa  (Êxwan  Muslimîn) 

diken, wesa  vedigêrin  û  liser  rahatîne  ko  bi  radîkalî wesf 

biken nek bi fendemîntalîzim.@

Hesen Benna... damezrênerê Êxwan Muslimîn bi vî rengî 

peyama  xo  araste    diket:  (peyameka  selefî  û  rêkxiraweka 

Îslamî Muhemedî Quranîye), wate Quran bernamê wane  û 

ji  rêçkerûyîya  pêxemberî  (s.x)  la  naden  û  ji  Quran  û  

fermude û sîra miruvê çakên Îslamî lanaden.@

Peyva  fundamentalisim    wî  demî  hate  dinav  bîyavê 

rojinamevanîyêda  li nav  serçawên bîyanîda demê girupên 

(tekfîrî) liserdemê (Sadat)î peydabûyn, bikarînana evî têrmî 

jî bo wê meremê bû ko girupên  tekfîrî  ji rêkxirawa Êxwan 

Muslimîn cuda biken.@

Girupên tekfîrî ew deste û taqmene bi hizira cahlîyet û 

hakimîyet  û  tekfîrî,  ew  girupên  radîkalîne  li  rêz  benda   

rewta  Îslamî  ya  radîkalî  pulbendikirîne.  belê  rêkxirawa 

Êxwan Muslimîn êxistîye rêz benda balê Îslama teqlîdî.@

Eger peyva  fendemîntalîzim û çewanîya   hatina wê bo 

nav  zimanê  Erebî,  li vê derbarê  (Mehemed  Se'îd eșmawî) 

dibêjît  (nav  lênana  girupên  tundirew  li  fikra  Îslamêda  bi 

fendemîntalîzimê  ya  cîyawaze  li wê  fikra    li  rojavay  hey, 

çunkî fendemîntalîzim  bo wan girupan  dihête gotin ewên 

welatên yekgirtên Emrîka ewên jîyaneka sade û goşegîrane 

dijîn wek Mesîhîyên despêkê.@

Lê evê di  Îslamêda manayeka pêçewan heye ko heleya 

goşegîrî  û  dabiranê  nîne  dijîyana  medenîda,  lê  belko 

nwîkirina  Îslamê ye  li  rêya hewlên berdewam û  li pênavî   َ

pakijkirina  hemû  core  bîde  yan  û  vegerîyan  bo  serçawên 

guncandina  Îslamî  li  gel  pêdivên  serdemî  bi  amrazekê  li 

bartir bo hukmiranîkirinê. 

ewên  peyrewîya  evan  renge  bîrkirinan  diken  dibêjinê 

(selefî)  beramber  fikra  rojavaxwaza  ewên  diketine  dibin 

bandora elmanîyeta rojava ewên daxwaza jîyaneka rojavayî 

liser  astê  civakî  û  sîyasî  karîgerî  liser  hey.  evî  rewtî  liser 

demê Muhemed Elî pașa desthelatîya hukmê Misirê girte 

dest, ewên hewldida kumelgeha Misirê ji kumelgeha Îslamî 

rojhelatî bo kumelgeha hevçerx ji rengê rojavayî biguhurin.@

șêx  Muhemed  Ebide  raberê  selefîya  (ewê  tazeger) 

berdewam  dawa  dikir  ko  zanistên  nwî  bînîte  dinav 

Ezherêda  û  çaksazîyan  dibwarê  xwêndinêda  biket.  û 

berdewam  tekezî  li wê hindê dikir ko divêt Musilman  fêrî 

zimanê  Ewropî  bibin  dako  diberdewamîya  wî  zimanî  da 

bikarin Îslamê bi cîhanêra bigehînin. û wî bixo ditemenê çil 

salîyê êdî xo fêrî zimanê Ferensî kir. careka dî selefîyet rwî 

bi  rwî  rojavaxwazan bû ew  jî  liser destê Hesen Benna, ko 

Hesen  Benna  ji  binemaleka  ayînî    perwerde  bibû.  Li  (dar 

al'ulum)  xwandina  xo  temam  kirbû  pașî  li  sala  1927  li 

îsima'îlîyê  dibîte mamusta  û  pașî  peywendîyê  li  gel  (șêx 

Decewî)  diket.  di  peywendîyên  xuda  li  gel  șîx  Decewî,  

dibêjîtê divêt   em kar bo   axiretê û xudê bikeyn nek wek 

rojavayî  xwazan  karî  bo  dunîayê  bikeyn  eger me  Ezher  û 

zanayên wê ji dest dan anko me Îslam ji dest da.@

Ew bû  li sala 1928 li meha adarê rêkxirawa Êxwan liser 

destê Hesen Benna hate damezrandin. çendîn liq li bajêrên 

wek  (Pur  Se'îd‐  Swîs‐ Ebî Swêr‐ Behr  Sexîr)  vekirin, pașî  li 

tișrîna êkê ya  sala 1932 baregayê  xuyê  serekî  li  Îsma'îlîyê 

veguhaste   Qahêre. piștî  salekê hijmara  liqên wan gehiște 

(50)  î  liqa. û  li dumahîya heyva mayo  li sala 1933 êkemîn 

heftîyanama  xo  bi  navê  Êxwan Muslimîn  belavkir.  û  pașî 

liser destê Hesen Benna Êxwan bûne  xudan aydulujî û ev 

aydulujîye  ji qutabxana  (Almenar) wergirtbû,  çunkî giruvê 

vê  çendê  ewe  ko  ew  bixo  dibêjît:  ez  berdewam  li  kur  û 

kubûnên  (Reșîd  Reza)î    amade  dibûm  û  min  berdewam 

guvara  (Almenar) dixwand, pașî Hesen Benna  liser axftina 

xo berdewam  dibît  û  li  guvara  (Alnezîr) husan dinivêsît û 

dibêjît:@

1‐  (Îslam  xuda  perstî  û  rêberayetîkirine,  ayîn  û  dewlete, 

ruhîyanet  û  karkirine,  nivêj  û  cîhade,  guhdarî  û 

hukmiranîye, Quran û  șimșêre û hîç yek  ji wan  ji êdî cuda 

nabît).  jiber  evê  nivêsanê  rexne  li  Hesen  Bennay  dihête 

girtin û dibêjin wî   ayîn  têkelî  sîyasetê kir û Hesen Benna  

careka  dî  dakokîyê  liser  gotina  xo  diket  û  dibêjît  (gunah 

nîne  eger  sîyaset  beșek  bît  ji  aynê  Îslamê  eger  heryek  ji 

hakim û mehikumî bigirît).@

2‐ her wesa Hesen Benna raberatîya Êxwana diket û dibêjît: 

yê bawerîyê  bi  Êxwana  bînît  divêt  yê  hev  suz  nebît  li gel 

niştimanê xo û pêve diçît û dibêjît: (her parçeka erdê alayê 

Îslamî   َ liser  niştimanê  hemû  Bisilmanaye).  dîsa  li  dev wî 

regezinamê  û  niştimanê  hîç  pîrozîyek  nine  û  dibêjît: 

(Bisilman hemû  yek netewene û   yek niştiman heye ew  jî 

niştimanê Îslamêye). ew hewl didet liqên dî yên Êxwanan ji 

dervey Misirê veket mîna welatê  (Sudanê, Surîyê, Mexrbî) 

û dibêjît:  (Îslam dan pêdanê bi sinûrên cîyawazên cugirafî 

naket û dan pêdanî bi regez û xwînê  naket).@

3‐  Hesen  Benna  hewlên  bîrokeya  xîlafetê  didet  û  di  vî 

derbarê  da  dibêjît:  (Êxwan  Muslimîn  wesa  bo  diçin  ko 

xîlafet remzê êketîya Îslamê ye û dibîte harîkarek bo pêkve 

girîdanê dinavbera gelên Îslamî da).@

4‐  hikumeta  Îslamî  lidev  Hesen  Bennay  ya  peyweste  bi 

pirinsîpên Îslamî bَi ayîn û dewletê ve,   û wesa hizir diket ko 

hikumeta Îslamî bi ruknek ji ruknên xo dizanît û dibêjît (fere 

Êxwan   pêngavan  beref damezrandina hikumeta Îslamî ve 

bihavêjin. ew jî piștî bîrubuçunên wana dinav xelkêda belav 

dibin û bihêne wergirtin).@

Piștî dîsembera sala 1949 di rwî bi rwî bûneka Êxwanan 

da  li gel hikumetê Hesen Benna hate  kuştin, û pașî    seyd 

Qutb  rolê xo dibînît   bi  serkêșî kirina   Êxwanan nivîsî û bi 

taybet  piștî  pertûka  xuya  karîger  liser  rêkxistîyên  Êxwana 

binavê  (mealm  fî  alterîq).  dibergên  vê  pertûkêda 

aydulujîyek    nwî  bo  Êxwanan hate  danan û  seyd Qutb  bi 

tîyorîzekirina    xo  yanko  guhurînên  cewherî  li  ser  eqîda 

Îslamê dirust kirin, çunkî her ji ser demê pêxemberî dihêrve 

jibo  ragehandina  Bisilmaneyetîya  xo  her  hinde  bes  bû 

șehde bidet eve  ya  rewa û berdewam bû    tako naverasta 

sedeyê bîstê  tako derkeftina pertûka Seyd Qutb (mealm fî 

alterîq),    Seyd  Qutb  û  pertûka  wî  bi  serkêșên  girupên 

Îslamyên  radîkalî  dihête  hijmartin  û  zor  bi  zelalî  dibêjît: 

(tako miruv Bisilmanetîya xo radgehînît ew bitinê bes nîne 

ko șehde bidet û erkên ayînî bcihbînît, belê divêt diheman 

demada hakmîyeta xeyrî   xudê  jî qebul neket. û her gel  û 

netewe yekê bivî rengî bît dibêjinê Bisilman).@

bi  vê  rengî  Seyd Qutb  tekfîrbûna civakê  Îslamî diket û 

wêneyê  degmenê  Seyd  Qutbî  di  kumelgehê  Misirêda 

rwînedabû. ev aydulujîya Seyd Qutbî cuda bûneka temame 

li gel aydîulujîya Hesen Bennay, bi qûnaxeka nwî bo Îslama 

sîyasî û bi taybet bo   girupên cîhadî dihête hijmartin.@

 

Pêdaçunek Li Ezmûna (Êxwan Muslimîn) Da:@

Êxwan Muslimîn  xudanên  Ezmûneka  dirêj  û  karîgerin 

liser  cîhana  Îslama  sune  bigiştî  û  ewan  bizav  û  rewtên 

dicîhana Îslama suneda serhilday, heta kartêkirina vê bizavê 

liser hizbên binav Îslamî li kurdistanê jî hebû û libin bandura 

û  nexșê  sîyasî  yê  Êxwanan  aydulujîyên  xo  nivêsayne  û  li 

șopa wana bernamê xo darêjtîye.@

Eger  em  behsê    Îslama  sîyasî  bikeyn,  em  nikarîn  hîç 

amajekê bideyne  Îslamîya sîyasî eger destpêka wana dîyar 

nekeyn û pênaseka hwîr nedeynê, ya xoyaye ko serokatîya 

vê bizavê li Misirê destpêkirîye berî pitir ji (85) salan  hatîye 

damezrandin û li destpêkê husa ragehandîye:@

(Îslam  peyam  û  hukmiranîye,  șimșêr û Qurane, ayîn û 

dewlete).  û  pașî  bi  rașkawî  gut  (Bisilman.  Bisilmanekê 

temam nîne eger sîyasî nebît).@

 

Ezmûna Êxwan Muslimîn Livan Çend Xalên Kurtda:@

1‐ Misir  ew welateye  ewê  bi  landika  Îslama  sîyasî  dihête 

hijmartin.@

2‐  Êxwan  Muslimîn  êkemîn  girupa  Îslama  sîyasî  dihête 

hijmartin.@

3‐ tako nuke jî merkezîyetîya Êxwan Muslimîn li Misirê heye 

û  temama  birîyar  û  rênimayî  û  rasparadin  bo  sercem 

Êxwanên cîhanê firêdiket.@

4‐  hîç  bizaveka  Îslama  sîyasî  li  cîhanê  nîne  ko  endam  û 

layengirên. peyamên șêx Hesen Bennay nebin,  yan (mealm 

fî alterîq, haze aldîn, misteqbil bihaze aldîn)  seyd Qutb, û 

yan (alferîze alxabe) ya Ebdulselam Ferec,   yan witarên bê 

hijmarên șêx Umer Ebdulrehman liber baxlên wanda nebin. 

bi  șêwekê  kêm  û  yan  zor  çavlêkirina  reftarên  girupê 

(altefkîr û alhîcre)yê șukirî mustefa neken.@

5‐  karîgerîya  dîd  û    boçûnên  tîyor  danerekê  mîna  Yusf 

Elqerzawî liser bizavên Îslamî yên heyn.@

6‐  eger  em  binêrîne  dîroka  Îslama  sîyasî  her  li  Hesen 

Bennay tako evro dê bînîn ev rewte kardiken jibo kerkirina 

rêzên  niştimanbûnê  û  lawazkirina  hesta  netewayetî  û 

jinavbirina hesta welat bûnê (entmai) bo her neteweyekê. 

bo  nimûne  (șêx  Ebdulcebar  Alzindanî)  li  demê  êkgirtina 

herdû  parçên  Yemenê  (bakur  û  bașur)  husan  ragehand: 

(min  tenha êk șerê man û nemanê maye bikem ew  jî șerê 

dijî yekbûn û yekgirtina welatê mine).@

7‐  li  demê  serbexuya mîsrê  li  (23  Yulîoa  sala  1952)ê  jîyê 

Êxwana çarêkeka sedeyê bû. anko jîyê wan nêzîkî 27 salan 

bû, demê Misir li bin desthelata kulunîyalîya berîtanîya ewa 

bi  dirêjahîya  (1882‐1952)  liser  welatê  Misirê,  Êxwan 

xudanên  șoreșên  êk  li  duv  êk  bûn  bi  serokatîya  herêk  ji 

(Ehmed Erabî, Mustefa Kamil, Muhemed Ferîd, Se'd Zexlul). 

û liser destê (Ebdulnasir) bidumahî hat biharîkarîya Êxwana, 

lê  jiber  reftarên  Êxwanan  û  rojgara Misirê  ew  bixo  bûne 

eger ko Ebdulnasir wana ji hukmî dwîr bêxît wekî nuke liser 

destî  (Muhemed Mursî) dubare bûyeve  jiber kêm  șîyanên 

Êxwana bû di bo hukmiranîyê da yan  jî  ji egerê armancên 

wana yên bi metirsî bû liser ayndê Misirê ko ewana divêt bi 

Êxwankirina  hemû welatê Misirê  rabîn wekî  di  durîșmên 

wan da dîyar.@

 

Ne  Zelalîya  Peyama  Êxwanan  Û  Dujmankarîya Wan  Bo 

Welatê Misirê:@

Her  li  destpêka  damezrandina  Êxwan  Muslimîn  û 

qûnaxên êk  li dwîv êk peyam û dirûşmên wana di  zelal û 

așkira  nebûn  bo  cemawer û  xelkê Misirê  bi  giştî  û  di  zor 

qûnaxên  nazikda  rwî  bi  rwî  dujminatîya  berjewendên 

bilindên Misirê dibûn, wek divan çend mînakên xwarêda:@

1‐  eger  em  xwêndineka  hwîr  û  zanistî  di  peyamên 

damezrêner  û  raberê  Êxwan  Muslimîn  Hesen  Benna 

dabikeyn, dê bînîn ko runî û zelalî di wan peyaman da nîne, 

çunkî  dibêjît:  (gehiștiname  bo  desthelatê  bi  rêka 

helbijartinan û sinduqên deng danê yan bi rîka şoreşê, em 

bi  rêke  çareyeka  guncay  nizanîn).  û  berdewam  diket  û 

dibêjît (akamên șoreșkirinê perîșanî û nearamyê li dwîv xo 

dihêlît, pêdivî ye em xolê dwîr bi girîn).@

2‐ peydabûna boșayîyekê di serkirdayetîya Êxwanan da piștî 

Hesen Bennay û hatina Hesen Alhezîbî, wate Êxwana ji (12, 

2, 1949)ê taku(10,19, 1951)ê serkirdayetî nebû. 

3‐ helkirina Êxwanan  li  (8ê kanuna êkê ya  sala 1948) û bi 

kuştina  (Hesen  Bennay)  li  sala  (1949),  rêzên  Êxwanan 

hatine têkdan û pirt û belave bûn, wekî berpirsekê Êxwana 

binavê (Selah Şadî) dibêjît: (piștî kuştina  îmam Bennay em 

wek mirovên  bê  ser mayn, me  nedizanî  beref  çi arasteve 

biçîn).@

4‐  dest    nîșankirina  (Hesen  Alhezîbî) wek  raberê  giştî  yê 

Êxwanan berî çend meheka pêș șoreșê,  ji dû  lave gumana 

encamdan û berpakirina şoreşê belî dikir.@

A‐ ji layekê (Hesen  Alhezîbî) kesek bû ji hemû ewan kesên 

xo  bo  vî  pustey  berbijêr  kirî  û  yê  dwîr  tir  bû  ji  dunîaya 

sîyasetê, çunkî ew pitir kesekê yasay û rawêjkarekê  qezayî 

bû  nek sîyasî.@

B‐  ji  layekî  dîve  hewlên  zorên  șah  Faroqî  bi  rêya  (Necîb 

Salim)î ve ko zavayê (Alhezîbî) bû  û fermanberekê mezinê 

kuşka  șahî  bû, wana  hez  dikir  ko  (Alhezîbî)  bibîte  raberê 

Êxwanan nek kesekê dîyê dwîrtir, çunkî șa Faroqî ew ji her 

kesekê  dî  tir  pitir  divîya,  çunkî  ew  dișîya wî  pitir  kuntirul 

biket ji berbijîrên dî.@

5‐  bi  dirêjahîya  mêjûya  serkirdayetîkirina  Êxwanan  piștî 

Hesen  Bennay,  ew  serkirdên  dî  ewên  piștî wî  hatîn mîna 

(Hesen  Alhezîbî û Umer Telmisanî û Muhemed Hamd Abu 

Nesir  û Mustefa Meșhur),  hemû  ew  kesên  serkirdayetîya 

Êxwanan  kirî  kesanên  pîr  bûn  û  gîyanê  şoreşgêrîyê  li  def 

lawaz bibû  çunkî  kesanên binav emir  ve  çûyî bûn û  șanîn 

çalakîya bedenî  nemabûn.@

6‐ Ebdulmun'em Ebid Elrewof   ko serperștê Êxwana bû di 

nav sopayê Misirêda, her li destpêka sala 1952  li rêza deste 

ya efserên azdîxwaz hatbû der û hîç core peywendîyek li gel 

vê destê nemabû demê bi erkê encamdana şoreşê rabûyn li 

Misirê.@

7‐ Êxwan Muslimîn piștî derbazbûna salekê li ser serkeftina 

şoreşê  û  derêxistina  șah  Faroqî  ji welatê Misirê,  ji nwî  bi 

derkirina  beyaninamekê  ya  șerminane  rabûn  û  ji  nwî 

helwîstê xo beramberî şoreşa Misirê dîyarkir.@

8‐ Hesen Alhezîbî piștî  wek rêberê nûyê Êxwana li roja (14 

ê  tișrîna  dûyê  ya  sala  1951)  destinîșankirî  bi  harîkarîya 

Wefidekê  bilind  ji  serkirdayetîya  Êxwana  ko  pêk  ji 

(Ebdulrehman Benna û Ebdulhekîm  Abidîn û Salih Eșmawî 

û Ebduliqadir Ude û Muhemed Xezalî û Ebdulezîz  Kamil û 

se'daldîn  û  lîlî  skirtêrê  taybet  Hesen  Benna)y  pêkhatbûn 

sera koçka șah Faroqî da binavê (kuçka Abidîn) bi merema 

nwîkirina  belên  û  peymanên  xo  û  mikumkirina 

peywendîyên  xo  li  gel  desthelata Misirê  ya wî  demî  û  bi 

taybet șah Faroqî.@

 

Rulê  Êxwan Muslimîn  Li Pêș Û  Paș  Serbexobûna Welatî 

Misirê:@

Helwîstê  Êxwana  kêșên  niştimanî  û  çarenusazda di dû 

qûnaxên  giringda  pêș  û  paș  serbexuya  welatê  Misirê  û 

cewherê stiratîjî û sîyasî yê vê rewtê dihêne helsengandin.@

Li  dûv wan  belgên  didest meda, wesa  zelal  diken  ko 

welatê  Misirê  wek  tevaya  milletên  cîhana  sîyê  bidest 

dagîrkeran  dinalîyt  bi  taybet  welatê  zilhêz  û  kulunîayn 

bîyanî.  hîç  hizb   û  layenên  sîyasî mîna Êxwan Muslimîn  li 

astê  kêșên neteweyî û niştimanî gelên Misirê bê dilsuzî û 

dûreperêz nebûn, û beruvajî  li demê rizgarbûna Misirê hîç 

hêzekê  temet  Êxwan Muslimîn asteng   û arîșe  li hemberî 

desthelata niştimanî dirist nekirin.@

Her  li  destpêka  dagîrkirina Misirê  jlayê  Berîtanîyave  li 

sala  (1882)ê  eve  handerekê  baș  bû  bo  damezrandina 

zorbey  komelew  û  rêkxiraw  û  hîzbên  sîyasî  bo  helwîst 

wergirtin  û  nerazî  derbirinîyê  beramber  dagîrkeran.  ew 

keftine  hewlên  dirustkirina  raperîn  û  şoreşa  tako  șîayn 

welatê xo ji dagîrkirinê rizgarken,  bitinê girupa Êxwana xo li 

kêșên  neteweyî  û  niştimanî  ne  di  kire  xudan.  dîsa  bitinê 

girupa Êxwan Muslimîn bû divî demê dagîrkirinêda û keftbû 

ber çêkirina peywendîyan û parastina berjewendîyên xo û 

daxwaza gelê Misirê jibîrkirbû û kêșa dagîrkirina welatê xo 

jibîrkirbû  yan bû wan xem nebû.@

Lê piștî veguhastina baregayê wan yê serekî ji Îsma'îlîyê 

bo  Qahêre  li  navbera  salên  (1928‐1932)ê  nebitinê  age  li 

babetê  dagîrkeran  nema,  lê belko  keftbûne  libin bandora 

wan ve ji pêxemet parastina berjewendîyên xoyên berteng  

her li serdemê Hesen Bennay, ko peywendîyên xoș û baș li 

gel her yek ji (Îsma'îl Sidqî û Elî Mahr û șah Faroq)î hebûn û 

eve jî belgeyeka zîndî ya Êxwana ye.@

Ya çaverêkirî bû ko hêzek li rojgara Misirê cihê bawerîyê 

û  mitmanê  bît  û  sengerê  xebatê  dijî  dagîr  keran  vala 

nekirbît  û  xudan  pêgeheka  cemawerîya  bihêz  bin  ew  jî 

(Wefidîyekan) bûn. evejî pitir  li  salên 1919 dîyar û așkera 

bû. ev hevsoz ya dinavbera Wefid û cemawerê Misirê da, 

bibu di cihê dili nerhetîya berîtanîya û kuçka  șahê Misirê, 

hîç  pasaweka  dî  nema  didestê  wanda  bo  hawsengkirina 

hêzê  li  Misirê  jibilî  bikarînana  Êxwana  bo  layê  șahî  û 

berîtanîya  û  bi  dagêrana  tayê  hêzê  bo  layê  xo  û  hêlana 

bereyê Wefid bi tinê.@

Divan  hevrkîyan  da  xelkê Misirê  neçarbûn  derkeftine 

cada siluganên dijî dagîrkera û kuçka  șahî, digot  (gel  li gel 

Wefide) û pașî Êxwan rabûn û palpiștîya șah Faroqî kir dijî 

(Wefid)ê û bi siloganên dij digot (xudê li gel pașay daye). û 

șah Faroqî di belekunîya kuçka pașayetîyê da destê xo bo 

Êxwana bilindikir û gutê (belê xudê li gel medaye).@

Di mêjûya nwî ya Misirêda bi burîna desthelata (Xidêwî 

Îsma'îl û Xidêwî Tufîq û șah Faroq û șah Fuad)î, çu kes wekî 

(Îsma'îl  Sidqî)  nebû  serok wezîrê  berê  yê Misirê  ko  liser 

demê  dagîrkarîyêdَa    bêhna  tawan  û  xîyanetê  û  cihê 

nefireta  xelkê  Misirê  bît  jiber  tawanên  wî  yên  mezin 

diderheqê kesan û xelkê niştimanperwer û dîmukiratîxwaz 

û  pêșkeftinxwaz  dinav Misirêda,  herçende  ev mirovê  ne 

pîroz dev xelkê Misirê zelam û hevpeymanê nêzîkê girupa 

Êxwan  Muslimîn  bû  û  cihê  bawerî  û  șanazîyê  wana  bû. 

runtir bêjîn, (Sidqî û Êxwan) pișt penayên yektir bûn û pașî 

(Îsma'îl Sidqî) û pașî (Elî Mahir) ko kesek bû wesa temașey 

êxwana  dikir  û  jê  dixwast  bo  demê  bikarînanê  didemên 

nazikda Êxwana wekî  (amirazekê bo yarîya sîyasî  li Misirê) 

bikarbînît, û bivî rengî Êxwan kirbûne reqîbek biser sercem 

hêzên  niştimanî  û  pêșkeftinxwaz  bi  gire  ji  (Wefid  û 

Kumunîst û nasîunalîstekan).@

Êxwan êk  ji wan fakteran bûn bo berdewam bûna gelê 

Misirê  liser  xebat  û  nerazîbûna  xo  li  dijî  dagîrkeran,  dîsa 

Êxwan  karêkterê  karîger  bûn  li  wî  demî  û  razîbûn  liser 

peymaninama li sala 1936 ko rêk dida  leșkerê Berîtanîya li 

welatê Misirê bimînît û naveruka vê peymanê dijî êketîya 

dula  Nîlî  bû  ewa  dinavbera  Misirê  û  sudanêda  hatîye 

muhrkirin. Berîtanîya  jibo asaykirina dengê nerazîyê dinav 

cada  Misirêda  hewlda  vê  rêkeftinamê  biguhurît  bo 

rêkeftinama  (Sidqî‐  bîvin),  di  cewherda  her  ew 

rêkkeftinama berê bû  lê bi navekê dî, evêjî tureyîya xelkê 

Misirê zêdetir lê kir.@

Êxwan  ew  taqme  bûn  yên  ko  pêșwazîya  vê  rêkeftinê 

dikir û bi puzetîv  li qelem dida û bi (rêkeftinama Hudeybî) 

yê dișubihand. Hesen Bennay liser daxwaza (Îsma'îl Sidqî) li 

gel  (Selîm Zekî)   ko êk bû  ji karbedestên kuçkê amadeyîya 

xo  dîyarkir  ko  biçine  dinav  xopîșenderanda  dako  wan 

razîken  destê  xo  ji  pîșandanê  helgirin,  beramber  ev  karê 

Hesen  Bennay  bo  kuçkê  kirî  (Îsma'îl  Sidqî)  Hesen  Benna 

padaș kir û birîyarda Êxwana ko bi serbestî karbiken hemû 

karên  xoyên  bi  serbestî  bigêrin  girêdana  kurukubûnên 

xoyên  hizbî  dinav  hemû Misirêda.  û  di  demekêda  hemû 

hizb  û  rêkxiraw  komelên wî  demî  di Misirêda  ji  vî  rengê 

çalakîyan yê qedexekirî bû û mafê wan nebû bi azadî evê 

çendê biken wekî bo Êxwana û Hesen Bennay helal kirî.@

Dîsa  bo  çêkirina  rikaberayetîyê  dinav  astê  sîyasî  di 

Misirêda  (Îsma'îl  Sidqî)  bi  vê  dîyarîyê  ewa  daye  Êxwana 

beramber guhdarîya wana bo kuçkê nerawstîya û dîsa rê bi 

Êxwana  da  ko  rojinama  xo  bi  navê  (Êxwan  Muslimîn) 

belavbiken  û  dîsa  dana  çend parçe  zevî  jî dane Êxwana  li 

Misirê.  dîsa  rê  da  Êxwana  ko  endamên  xo  li  gurepana 

meșqa  serbazî  bi  azadî  meșq  biken,  divî  demîda  Hesen 

Benna bi fermî dihate dawakirin jilayê kuçka șahî ve.@

Salên  piștî  șerê  duwê  yê  cîhanî  zîndanên  Misirê  tejî 

endam  û  layngirên  hizba  (Wefid  û  kumunîst  û 

dîmukirasîxwaz û hêzên niştimanî û pêșkeftinxwaz) bibû, û 

Êxwan  take  layenê sîyasî bûn ko hîç girft  li gel desthelatê 

nebû. Êxwana berdewam hewlên sistkirina cada Misirê dida 

û  duberekî  diêxiste  dinavbera  xopîșanderada  û  bi  rêka 

we'zên  xo  yên  exlaqî  û  bikarînana  mîmberê    hewlên 

razîkirina  çîna  kirêkar dida  ko  rêzên  cada Misirê bihêlin û 

beref  karên  xo  biçin  û  mînak  ewe  ewa  li  devera  (Bușir 

Alxeyme) rwîday.@

Bo  razîkirina  xo  pîșanderan  Êxwana  digotî:  (dilsuzî 

nîșadan çareserîya temama kêșane). li (21șubata sala 1946) 

demî kesanên astê zankoya û li gel xwêndikarên zankuyên 

Misirê  rijîayne  ser  cada Misirî  bo  dîyarkirina  nerazî  bûnê 

beramber Berîtanîya û darudestên wan didesthelata Misirî 

da, Êxwana xo ji vê kêșa neteweyî û niştimanî ve didizî û xo 

cuda dikir  jibo wê çendê dako razîbûna zêdetir ya seranên 

desthelatî  bi  xo  ra  kêșît.  û  Hesen  Bennay  liser  xatira 

Berîtanîya  û  seranê  desthelatê  çend  caran  hewlên 

destkarîkirinê di binemayên peyrew û pirugiramê nav xoy 

Êxwana da kir dinavbera salên (1945‐1948)da.@

Evên  liserî  çend  nimûneyên  reftarên  Êxwan Muslimîn 

bûn liser demê dagîrkeran da û berî serbexoyî û rizgarbûna 

gelê Misirê ji deshelata bîyanî.@

Helwîstê  Êxwana  piștî  azadî  û  serbexoya  Misirê  yê 

çewabû  û  stiratîjîya  kar û    çalakîyên wana bi çi arsteyekê 

bû? wek dîyar ko Êxwan Muslimîna çi rolekê karîger nebû 

biserêxistina  şoreşa  îolîoyê,  her  çende  tako  nuke 

danpêdanê bi vê rastîya mêjûy naken beramber cemawerê 

xo û gelê Misirê kanê ew çewan (sê çarêk ji sedeyê burî) mil 

keçî  daxwazên  dagîrkerên    bîyanî  û  dar  û  desteên wana 

dibûn û xo  ji daxwazîyên  rewayên milletê Misirî  ve dizî û 

nuke  ew  xo  beramber  șehmzarîya  mêjûya  xo  ya  pir 

dujminane li dijî beref pêș çûna welatê Misirê ve dișêrin.@

Her  li  destpêka  şoreşa Misirê  liser  destê  (Ebdulnasir) 

yekser  Êxwana  sîyaseta  xo  û  bernamê  karî  xoyê  sîyasî 

guhurî  û  keftine  dirustkirina  pirupagnda  û  dujminkarîyê 

beramber şoreşa Misirê, her çende bernamê şoreşa Misirê 

bernamek  bû  ko  xzimeta  hemû milletê Misirê  dikir  û  bi 

taybet hejarên Misirê. eve jî çend xalekên bernamê şoreşa 

Misirêne:@

1‐ dumahîk înan bi deshelata dagîrkarîyê.@

2‐ nehêlana mulkayetîya (mulkdarîya) taybet.@

3‐ dabînkirina dadperwerîya civakî.@

4‐ peyrewkirina dîmukirasîyetê.@

5‐ derêxistina yasa ya baștirkirina çandinê.@

6‐ damezrandina supayekê niştimanî û bihêz.@

Eve  komeka  pêngavan  bû  ko  şoreşê  havêtîn  û  hemû 

xelkê Misirê pêșwazî  lê kir, bitinê rêkxirawa Êxwana nebît 

ko  keftine  dijayetîya deshelatê beruvajî demê berî  şoreşê 

kanê çewan Êxwana bi dirêjahîya pitir ji bîst salan pêgîrîya 

desthelata bîyanî û dar û destên wê dikir her ji sala (1928‐

1948) ko her hîç nakokîyek li gel desthelatê nebû û dijî wê jî 

ned rawestîyan. hindî șah Faroq dinav Misirêda bû, ewana 

hîç  helwîstekê  run  beramber  şoreşê  bi  fermî 

ranegehandibû.  keftine  sîyasetkirineka  nerun  û  așkera 

beramber (Ebdulnasir) û şoreşa wî, giruvê vê çendê ewe êk 

ji endamên Êxwana evê danpêdanê diket û dibêjît: (sîyaseta 

Êxwana diwî demîda sîyaseteka run û așkera nebû), bo pitir 

așkerakirina vê rastîyê bizivire evî jêderî (Dr. Ebidullah Fhid 

Alnefîsî: Alaxwan Almuslimun fî Misir /Altecrube û alxetae). 

Êxwana  astê  peywedîyên  xo  li  gel  şoreşê  gehande  astê 

rêyeka daxistî.@

Lê piștî şoreşa (Ebdulnasir) li sala 1953 birîyara daxistina 

hemû  layenên  sîyasî  da  jibilî Êxwan Muslimîn  nebît ew  jî 

jiber asaykirina rewșa navxuya Misirê bû, lê ewana hemû rê 

girtin û hemû daxwazîyên  (Ebdulnasir)  î retkirin,  lê dîsa bi 

fermî  daxwaza  Êxwana  kir  ko  beșdarîyê  di  wezaretên 

hikumetêda  biken lê dîsa ev daxwazîye jî hate retkirin.@

Keftine dijatîkirina hikumetê û mifa  ji kêșên dinavbera 

(Muhemed  Necîb  û  Nasirî)  wergirt  û  keftine  di 

piștevanîkirina (Muhemed Necîb)î da li dijî Nasirî. û Êxwana 

dawa  cêbecêkirina  sepandina  șerîetê  dikir  ji  desthelata 

Nasirî.  dîsa  dawa  dikir  ko  berî  derketina  her  birîyarek  û 

yasayeka dewletê ewana pêșwext agehdar biken û mercên 

wana di beșdarîkirina hikumetê  da ew bûn ko ew wezîra bû 

xo danin bê destinîșankirina dewletê bo wezîrên wana. eve 

ji  layekî û  ji  layekê dîve   ewana daxwazî dikirin û bê merc 

beșdarî di hukmeta  (Îsma'îl Sidqî) da biken berî serbexuya 

Misirê,  eve  jî  helwîstekê  Êxwana  bû  beramber  welat  û 

deweleta  xo  ko  beșdarbin  di  hikumetekê  da  libin 

çavdêdirîya dagîrkeran bê merc û beșdarbn di hikumeteka 

nistîmanîda bi merc?.@

Beșdarîya wana liberî azadîya Misirê bi wezîrê mearf bû 

ko  bo  vî  pustê  wezaretê  êk  ji  hevalên  nêzîkên  Hesen 

Bennay    binavê  (Muhemed  Hesen  Eșmawî)  hatbû 

destinîșankirin.@

U paș  serbexoya Misirê wan beșdarî bi wezîrekê diken 

binavê  (ehmed Hesen baqurî) û yekser Êxwana ev kese bi 

tawanbar  liqelem  da  û  ji  nav    rêzên  Êxwana derêxistin  û 

keftine  dijayetîkirina  hikumeta  (Nasirî)  û  peywendî  li  gel 

berîtanîya xoșkirin wek hêzeka dagîrker. ev peywendîye bi 

rêya êk  ji  fermanberên balîuzxana Berîtanîya û endamekê 

Êxwana  dirust bûn, bo  zîdetir  zanîyarîya binêre  evî  jêderî 

(Ebdulla  Îmam/Samî  Şeref:  Ebdulnasir  keyf  kan  yehkum 

Misir?).@

Piștî  Êxwana  dijayetîyeka  rastewxuya  hikumeta Misirê 

kirî,  (Ebdulnasir)î   dawa  lê  kir  ko van karan   bihêlin û êdî 

dijayetîya  hikumetê  neken    eger  dê  bersiv  biwê  hebît, 

yekser  Êxwana  nwênerê  xo  frêkire  li  def  hikumeta 

(Ebdulnasir)î  binavê  (Mehmud  Ebdulhlîm)  û  suzda  êdî 

berdewam nebin liser dijayetîya hikumetê.@

Belê  yekser    piștî  demekê  kêm  careka  dî  sîyaseta 

dijayetîyê  li  dijî  hikumetê  destpêkir,  û  bo  vê  çendê 

(Mehmud Ebdulhlîm) bixo evê rastî yê dupat diket û dibêjît: 

(eva dumahîkê biserê mehatî hemû derencamê wê sîyaseta 

tarî û wê xirorîya mebû  û wê neguhdarîya   me bû bo her 

tiștekê).@

Êxwana  her  li  desstpêka  şoreşa  serbexo  bûna Misirê 

nexșê girtina desthelatî kir bû diserê xoda û berdewam di 

nerazî  bûn  hember  desthelatî  û  beșdarî  di  hikumeta  da 

nedikir û peywendîyên nehînî li gel ber mayên  hêzîn Englîzî 

da  dikir.  piștî  (Ebdulnasir)î  li  sala  1954  birîyara  derkirina 

supayê  Berîtanîya  day    ji Misirê,  yekser  sîyaseta  Êxwana 

xuya bû û ew  jî piștî bê omêdîya wana bû. dîsa  reșbînîya 

wana  bû  bi  vê  birîyara  (Ebdulnasir)  î  jiber  dû  xala:  êk: 

(Alhezîbî) bi nehênî welat bicih hêla û derbazî welatê surîya 

û  libinan bû. û  li wêrê kefte dijayetîkirina   dewleta Misirê. 

dû:  pena  birina  ber  tîrurê  jibo  bidumahîkînana  hukmê 

(Ebdulnasir)î, nimûne boyera kurepana (almenșye) li bajîrê 

Eskenderîye ko eve destpêka hewlên wanên  tîrurstî bûn  li 

Misirê  jibo  ji navbirina hukmê (Ebdulnasir)î û bi dirêjahîya 

hukmê wî    (31cara)  bizava  tîrukirina wî  hatîye  kirin  û  (9 

cara) ji layê Êxwan Muslimîn vebû.@

Boyerên  sala 1954 dumahîk bi kar û çalakîyên Êxwana 

îna. û berebabekê nû bo Êxwanên Misirî  liser destê  (Seyd 

Qutb)î  bi bîrubawerên radîkalîyên (Seyd Qutbî) perwerde û 

arste bûn.@

Piștî  șkestina  huzeyranê  ya  sala  1967  û  mirna 

(Ebdulnasir)  î, girutînek û hêzeka nwî da bizava Îslamî û bi 

taybetî Êxwana. li destpêka heftêa mêjûyeka nwî bo Îslama 

sîyasîhate pêș anko eve qûnaxeka dî ye ji qûnaxên xwîna wî 

ya  bizava  Îslama  sîyasî  li  Misirê,  ew  jî  bi  peyrewkirina 

sîyaset û stiratîjîyeteka nwî ko ya cîyawaz bo li qûnaxa berî 

wê,  anko bi qûnaxa  Seyd Qutb  dihête hijmarê.  eger  tako 

salên  șêsta  Êxwana  liber  sîbera  raspardên  Hesen  Bennay 

karu çalakyên xo kirbin, lê qûnaxa salên heftîya ya cîyawaz 

bû û ya bernamekirî bû liber sîbera raspardên Seyd Qutb û 

(Mealm  fî  alterîq)  ya wî.  lê  ev  qûnaxe  qûnaxeka  karîgere 

liser  hemû    cîhana  Îslama  suninî,  çunkî  (Mealm  fî alterîq)  

Seyd Qutbî dibîte manîfêsta temama ewan bizavên Îslamên 

radîkalî yên wî demî  dinav kurepana sîyasîya welatê Misirê 

û tevaya cîhana Îslama sîyasî da û bi  taybet Îslama suninî.@

Piștî  (Sadat)    postê  serokatîya  Misirê  werdgirît  paș 

(Ebdulnasir)î,  gurankarîyên  cewherî  bser  tevaya  sîyaseta 

dewleta  Misirêda  hatin,  ev  pêngavên  gihurînê  beruvajî 

xwast  û  meremên  (Ebdulnasir)  bûn.  pêngava  êkî 

dirustkirina  peywendîya  û  aștkirina  bizavên  Îslamî  bû  li 

Misirê  ko  ew  azadikirin  û  zîndanên  Misirê  ji  zîndanîyên 

sîyasyên  Îslamî  cudakirin,    evê  sîyaseta  nerma  (Sadatî) 

Êxwan  kirine  dû  bask,  baskê  êkê  ji  zelamên  jî  dirêj  pêk 

dihatin û birîyarda ko mfayê  jvê sîyasetê wergirin û dest ji 

tîrur û tund û tîjîyê helgirin û bi rengekê yasayî û di çarçovê 

desturê dewletê da dirêjîyê bi karuçalakên xo biden.@

Baskê  duyê:  ji  wan    law    û  gencan  pêkdihat  ewên 

dikeftine dibin bandor û karîgerîya (Seyd Qutb) î û  (Mealm 

fî  alterîq)  ya wî  ko  bibû bernamê    karu çalakên wana. ev 

girupe damade nebûn wek girupa pîr li jêr saya hukmiranîy 

û  dewletê  rwînin  û  bi  rêya  îslahkirina  civakî,  desthelatê 

biguhurin, çunkî wana di wan dîdên (Seyd Qutb) day dinêra 

dunîayî bi giştî û civakê Misirî bi taybet.@

Baskê gencan li dwîv têgeha (Seyd Qutb)î wesa temașeyî 

tevaya  xelkê Misirê  dikir  û  dgot  ev milleteyê  di  kufrê  û 

nefamyêda  nuqim  bûy    ghurîna  evî  milletî  divan  sat  û 

wextada  pêdivî  bi  ser  jinwî  șwîștin  û  paqijkirina  ye  bi 

bîrubawerên  nûyên  Îslamê.  erkê  evî  karîjî  di  destê 

desteyeka  dîyarkirî  da  ye  nek  temama  xelkê  jibû 

qurtalkirina evan mirovan  ji hemû  tevaya miruvatîyê ko  ji 

wê xewa cahlîyetê hișîyar û qurtal bikeyn.@

êkemîn  pêngav  jibo  derkevtin  jvê  rewșa  nalebar 

penagirtine  û  xocudakirine  ji  civakî,  bi  merema  serijnwî 

zivirandin û guharîna evî ketwarî bi reh û rîșalve .@

Bi dîtin û gehiștina (Seyd Qutb) û dwîv keftîyên wî, hîç 

core sazșek li gel evî waqeê nuke nîne û qbul jî naket, wan 

wesa  diragehand  ko  (em  civak  liserê  dorîyanekê  ne  yan 

îsslam yan cahlîyet).@

Vî girupê  lawan civak bi kifr û  îlhad bi nav dikir û dgot 

em dê dest deyne gihurîna we eger xo bi zebira hêzê jî bît. 

çunkî  bê  hêz  nebît  em  nikarît  deshelatê  bi  girîne  dest  û 

civakê  bi  rh  û  rîșalve  bi  gihurîn.  hewlên  êk  liduv  yekên 

herêk  ji  (Şukirî  Mustefa  û  Ebdulzemir  û  Salih  Sureye  û 

Ebdulselam  Ferec  û  Salim Rehal û Eta Tayl  û  Xalid  Eslam 

Bulî) bi vê meremê li gel damezrandina kumela (Cîhad) bûn,  

belav  bûna  pertûka  (Cîhad:  alfrîçe  alxabe)  ya  (Muhemed 

Ebdulslam Ferec) ko êk bû ji qutabên nêzîkî Seyd Qutbî, evî 

girupî li dumahîka salên heftîyada stiratîjîyeteka dî dana bo 

gihurîna desthelatê û gihurîna tevaya civakî, ew jî ew bû ko 

dinav dam û dezgeyên dewletê da karbiken bi merema dest 

wesadin û pakkirina seranên dewletê û desthelatdaran, ev 

rêbaze  jî dinav êk  ji birgên pertûka  (Cîhad) bi  run û zelalî 

yahey.  bo  pitir  pêzanînan  vegere  pertûka  (Cîhad:  alfrîçe 

alxabe) dîsa dpertukekê (bitinê bi zebira hêzê û tundutîjîyê 

dê șêyn dumahîyê bi desthelatê bînîn ji wan û fermanberên 

wan  ewên  kafir  û mulhid  ewên  cîhan  ji  șer  û  xirabîyan 

pirkirîn). dîsa dipertûkê da dibêjît (taxotên  liser erdî bitinê 

dê bi devê șîrî wana ladeyn).@

Kuştina (Sadatî) li (6 oktubera sala 1981)ê da, welameka 

daxwazkirî  ya  vî  girupî  bû.  ser  demê  (Sadatî)  serdemekê 

nerm  û  lbar  bû  jibû  geșekirina  girupên  Îslama  radîkalî,  û 

pitir qûnaxeka pașekêșkirin û bcêkirina Êxwana bû ko seng  

û qewarê wana dikêmîyê da bû, çunkî temama genc û lawa 

ji  Êxwana  cuda  bûn  û  rêkxirawên  nwî  pêkîna  bûn,  di 

baregayê Êxwana da bitinê hindek kesên binav sal ve çûy û 

serkirên jî mezin têda mabûn û ji genc û tulaza çul bibû.@

Destêka  salên  heștêyan  û  liserdemê  desthelata 

(Mubarekî)  bitinê  layenekê  Îslamî  beșdarî  di  helbjartina 

perlemanî  da  kirbû,  çunkî  di  wî  serdemî  da  astê  wanê 

cemawerê  zor  hatbû  xwarê  û  neșîyan  bitinê  biçine 

helbijartinan û neçarbûn ko hevpeymanîyê  li gel hîzbên dî 

biken  mînahzba (elmanî: Wefid) li sala 1984 û li gel  parta 

kar li sala 1987d dû xulên helbijartinan da.@

Bizanin  astê  cemawerî  û  astê  hizirîyê  Êxwana  çendê 

dabezî  ko  bê  bername  û  bê  dîsplîn bi bû,  çunkî eger  em 

vegerîne demê damezrandina wana liser destê raberê wana 

(Hesen Benna)î ko wî demî digote hizbên elmanî mîna hizba 

(Wefid)em (evan bi nehamet û malwêranîya mezina welatî 

dizanîn), lê eve çi bû piștî çend sala bûne hevpeymanî êk û 

bira  gewre  û  bi  êk  lêst  çûne  helbjartinan  (evejî  bitinê 

welameka temame bu dirwîșmên Êxwana û  tevaya hizbên 

Îslamî  ewên  dînê  Îslamî  yê  pîroz    dikene  pêxwarin  bo  xo 

dako  liser hisaba hejar û nezanên bê guneh bigehne dest 

helatê û  îro  li  kurdstanê  jî   eve binavê opuzsîuna herêma 

kurdistanê rwî didet).@

Eve wê mana yê dgehînît eger (duhî diheram bin demê 

ew bihêz,  îro dihelalin demê bê hêz bin), evejî gupîtka bê 

dîsplînî û bê muralîya  zanistê  sîyasetê û exlaqê mirovîye,  

bitinê dibêjine vê çendê yarî kirin bi xo.@

Ev  yarîkirina  sîyasîya  lawaz  ûbê  beha,  careka  dî  rêzên 

Êxwana  sst  û  lawazkirin  û   genc û  lawan  kom  kom  rêzên 

wana  hîَِlan  û bawerîya wana  pê  nema.  û  eve  gehiște wê 

çendî ko bawerîya  Êxwanên dervey Misirî dîsa bi navendê 

wanive  nema  ko Misirbû,  kesanên mîna  (Hesen  Turabî  li 

Sudanê û Rașd Xinoș li Tunsê û Ebas Medenî û Elî Belhac li 

Cizaîrê) jê cuda bûn û peywendî jê qut kirin.@

Bibu vî serdemî Êxwan wesa bo xo piștî diken û dibêjin: 

me eve  ji neçarî kir ji bo jinav neçîn û em dirêjîyê bi mana 

xo bideyn çunkî me bitinê ev  rêke ma bû û bes, eger em 

evan egerên duhî li Misirê û li cîhana Îslama sunîda bi îroya 

kurdistanê û bi  taybet bi herêma kurdistanî ve girêbideyn 

dê bînîn ko wek yekîyek ya dinavbera duhîya Misirî û îroya 

kurdistan  da  belî  dibît,  dibît  sibahî  cemawerê  guran  û 

hizbên  Îslamî nefiretê  li  serkirdên  xo biken  û  bêjinî  em  li 

kîrê  û  ew  li  kîrê,  hewe  em  çewan  pêkve  girêdayn.  li  dîv 

xwandina  min  dwîrnîne  piștî  helbijartina  perlemanê 

kurdistanê hêdî hêdî eve ruhn bibît.@

 

Jêderên Min Mifa Jê Wergirtîn 

@ @

QM†@@N@çb›àŠ@âïÅÉÜa‡jÈ@Z@@‹—à@ôÐÙÑnÜa@pbÈb»I@@óî‹ÙÑÜa@ßí–ýa

óﲊbnÜaì@HM@ò‹èbÔ@LlbnÙÝÜ@óàbÉÜa@óî‹—¾a@óïøa@Mýa@óÉjÜa@@L¶ìQYYUN@@

kÔ‡ï@Z@@Öî‹Üa@ôÐ@bÉà@Z@@@@@âÔ@Lôàþýa@lbnÙÜaŠa†M@@@@@óïÈ‹“Üa@óÉjÜa@

@Lò‹’bÉÜaQYXSN RM@†@@NôÝÝ–íà‡¼a@Z@@@@@@@ì@ôuíÜíî‡îýa@lb©a@ôÐ@óaŠ†@Lóàþýa@óïÜí–ýa

@@@@@kÔ@‡ï@‡åÈ@ôbïÜaI@@@@@@@@@μïyþyýa@ì@μïÜíyýa@öõ†bj¾@çŠbÕà@s¢@@H

@pìiL‹råÜaì@óÉjÝÜ‹’båÜaM@óÉjÜa@L¶ìýa@QYYSN

TM@†@N@@‡ïÉÜa@oÉЊI_aˆb¾@ì@ônà@ì@ÒïØLbåjÜa@æy@HM@Lò‡î‡§a@óÉïÝÜa@Ša†@

@Ö“à†ML¶ìýa@óÉjÜa@QYWXN UM@@@†@L•ì‹¼@‡¼a@@N@@çì‹‚aì@âïèa‹ia@æî‡Üa‡É@Z@@@@pŠíq@ì@óîì‹ÉÜaì@‹—à

@íïÜíîM@óïi‹ÉÜa@ò‡yíÜa@pbaŠ†@Ø‹à@M@pìi@M@L¶ìýa@óÉjÜaQYXRN VM†@Na@†íá«ÞïÈb@Z@@@@μïäbáÝÉÜaì@μïÜí–ýa@μi@@ôbïÜa@ãþýaM@

@ôi‹ÉÜa@Ëa‹“Üa@óíàM@@L¶ìýa@óÉjÜa@LoîíÙÜaQYYSN WM@@ãbàa@a‡jÈ@@Z@@@pa†bÜa@óÕïÕyM@@@@@L¶ìýa@óÉjÜa@Lò‹èbÕÜa@LÍ—Üa@¶íi‡à@

QYYWN XM†@@Në†íÐ@ôÝÈ@x‹Ð@Z@lbèŠýaM@Lò‹èbÕÜa@@LÊîŒínÜaì@‹“åÝÜ@ò‡î‡§a@‹—àŠa†@

ÉjÜaL¶ìýa@óQYYPN