Sinds ik jou ken

Elizabeth Musser

Onafscheidelijkof

Niets te verliezenof

Sinds ik jou kenRoman

Vertaald door Hella Willering

Leesfragment

Prijs ca. ! 22,50Omvang ca. 448 blz.

Verschijningsmaand September 2011ISBN 978 90 297 9672 9

NUR 302

Onafscheidelijk28-1-2011.indd 1 28-01-11 16:23

© Uitgeverij Voorhoeve – Kampen, 2011Postbus 5018, 8260 GA Kampenwww.kok.nl

Oorspronkelijk verschenen onder de titel The Sweetest Thing bij Bethany House Publishers, a division of Baker Book House, 11400 Hampshire Avenue South, Bloomington, Minnesota 55438, USA© Elizabeth Musser, 2011

Vertaling Hella WilleringOmslagillustratie Bethany House PublishersOmslagontwerp FlashworksISBN 978 90NUR 302

Alle rechten voorbehouden.


Dit verhaal is opgedragen aan vier fantastische vrouwen:

Valerie Ravan AndrewsMargaret Coggins DeBordeKim Levy HuhmanenLaura Hendrix McDaniel

We hebben samen gelachen en gehuildop de lagere school, middelbare school en universiteit,en als volwassenen;we hebben onze geheimen en dromen met elkaar ge-deeld;jullie hebben mij uitgedaagd, geïnspireerd,voor me gebeden, in me geloofd, van me gehouden.Een mooiere vriendschap dan deze bestaat niet.

Merci! Ik hou van jullie allemaal.


5

1

Perri

Ik maakte kennis met Dobbs op de dag dat mijn we-reld instortte. Het was 1933, en voor vrijwel alle an-dere mensen in die goeie ouwe Verenigde Staten van Amerika was de wereld al jaren eerder ingestort. Ik was er echter vier jaar lang zonder noemenswaardige kleer-scheuren afgekomen. Voorzover ik wist was de Grote Depressie amper binnengedrongen in mijn hoekje van het paradijs. En toen kwam er abrupt een einde aan, net als aan Herbert Hoover – het was zijn laatste dag als president. Het hele bankwezen hield op te bestaan, en mijn we-reld ook. Het begon niet als een vreselijke dag. Integendeel, het leek alsof de lucht geladen was met elektriciteit. Ik had die zaterdag uitgeslapen; de avond ervoor was ik naar een studentenfeest geweest aan Georgia Tech (zo noemen we het Georgia Institute of Technology hier in Atlanta) en ik was bekaf. Mama wekte me om tien uur, zoals ik had gevraagd, en nadat ik m’n maïspap en eieren naar binnen had gewerkt, voegde ik me bij het hele gezin in de woonkamer, waar onze radio boven op het buffet stond.


6

De verslaggevers die de situatie daar in Washington D.C. beschreven, waren in alle staten van opwinding. ‘Er zijn hier massa’s, massa’s mensen; de menigte strekt zich uit over vier hectare gras en plaveisel. Allemaal wachten ze op de verkozen president…’ Mama en papa, mijn jongere zus Barbara en broertje Irvin, en ik schoven zo dicht mogelijk naar de radio. Jimmy en Dellareen, onze bedienden, waren er ook met hun vijf kinderen. Mama had hen uitgenodigd om die zaterdag te komen – normaal gesproken werkten ze alleen doordeweeks voor ons – om te horen hoe meneer Roosevelt beëdigd werd. Het leek wel of heel Amerika zijn adem inhield, in afwachting of deze nieuwe president ons misschien zou kunnen beschermen tegen onszelf. Ik verkeerde in ge-spannen verwachting, mama hield haar societyglimlach op haar gezicht geplakt, maar papa deed geen moeite om zijn sombere stemming te verbergen. Diezelfde ochtend, op 4 maart 1933, had letterlijk elke bank in Amerika zijn deuren gesloten, en papa was bankier. Het hele land was bang – of misschien was doodsbenauwd een beter woord. Terwijl we wachtten tot de toespraak zou beginnen, ging mama naar papa toe en gaf hem een vluchtige zoen op zijn wang. ‘Holden, ik geloof dat meneer Roo-sevelt ons weer op de juiste weg zal brengen.’ ‘Het is al te laat, Dot,’ was vaders antwoord. Echt weer iets voor hem, dacht ik geërgerd, vrezend dat hij het drama van dit ogenblik zou bederven. Waar-


7

schijnlijk had papa alle reden om pessimistisch te zijn. Als een van de directeuren van de Georgia Trust Bank bekeek hij de economische situatie met weinig hoop op een wonderbaarlijk geneesmiddel – even onbe-trouwbaar als de fraaie wonderdrankjes waarvoor in de apotheek van Jacobs reclame werd gemaakt.. ‘Hij is gewoon een charmeur, die meneer Roose-velt,’ zei papa tegen mama. ‘Hij heeft nog nooit één praktische opmerking gemaakt over hoe hij de boel wil gaan veranderen. Zijn toespraken zijn optimistische re-toriek met een beetje humor erdoor. Niemand kent die man werkelijk.’ Mama gaf papa een klopje op zijn hand en haalde even haar schouders op. Op de achtergrond hoorden we muziek; zo nu en dan schakelde de verslaggever over naar een reclame voor Coca-Cola of het Sears en Roebuck postorderbedrijf of Haverty’s meubelwinkels. Eindelijk was het moment aangebroken dat de nieuwe president zou spreken. Dellareen legde twee van haar zoontjes, die op de vloer aan het kibbelen waren, het zwijgen op. Ik zat op de eetkamertafel met mijn voeten op Irvins knieën, en niemand gebood me eraf te ko-men. Ik denk dat we allemaal aan het bidden waren om een wonder. Iedereen in de Verenigde Staten had een wonder nodig. Bankiers en bedienden en alle mensen daar tussenin. Republikeinen en Democraten, oude mensen en jonge. Mijn ouders waren loyale Republi-keinen, maar persoonlijk was ik blij om Herbert Hoover


8

te zien vertrekken als president. Ik had m’n buik vol van de ‘Hoovervilles’ – de sloppenwijken die tijdens de Grote Depressie ontstonden en naar president Hoover werden vernoemd, omdat hij niet had verhinderd dat we in de depressie waren beland – en de honderden andere zaken waarom we die arme man hadden bespot. De gedachte aan verandering maakte me opgewonden. Meneer Roosevelts stem kwam krakend door de ra-dioverbinding, en we leunden allemaal nog iets meer naar voren.

… Deze grootse natie zal standhouden zoals zij heeft standgehouden, zal herleven en zal bloeien. Daarom wil ik in de eerste plaats mijn stellige overtuiging uitspreken dat het enige wat wij hoeven te vrezen, de vrees zelf is – naam-loze, redeloze, ongerechtvaardigde angst, die verlammend werkt op de benodigde pogingen om de terugtrekkende be-weging te veranderen in een opmars…

We zaten allemaal te luisteren, in vervoering gebracht – behalve vader wellicht – door de stem van meneer Roosevelt; zijn vaderlijke toon was geruststellend, zelf-verzekerd, en hij sprak woorden waarvan ik geloofde dat ze wonderen teweeg konden brengen. ‘En hij belichaamde die kracht en dat optimisme, door zich uit de rolstoel te hijsen en zijn verschrom-pelde benen te dwingen om over het podium naar het spreekgestoelte te lopen,’ sprak de verslaggever thea-traal, nadat de toespraak afgelopen was.


9

Ik hoopte dat de toespraak van de nieuwe president mijn lieve vader had opgemonterd. Ik had gezien hoe zijn stemming de afgelopen maanden steeds somberder was geworden. Mijn vader nam me vaak in vertrouwen; hij vertelde me dingen over zijn zaak die ik fascine-rend vond. De laatste tijd echter had hij vele uren alleen doorgebracht in zijn studeerkamer, en de vorige avond had ik hem met mama horen ruziën over het sluiten van de banken. Mama had een positieve kijk op het leven, wat hielp om mijn piekerende vader tot rust te brengen. Zijn stemmingen waren even donker als zijn haar – zwart haar, zonder een spoortje grijs. Ik vond het merkwaar-dig dat mijn vader, die zo vaak zwaarmoedig was, er jong en vitaal uitzag, terwijl mama kringen onder haar mooie groene ogen had en donkerblond haar dat om de maand geverfd moest worden – een buitensporige uitgave die we zelfs nog nooit buitensporig hadden ge-vonden totdat papa een maand geleden boos was thuis-gekomen en die arme mama had verboden om naar de kapsalon te gaan. Mama was vindingrijk en bedacht een manier om haar haren op eigen kracht geknipt en geverfd te krij-gen: Dellareen was heel handig in het kappen van blan-ke dames. Ik had gezien hoe Dellareen haar brouwsel had gemaakt, en hoopte van harte dat het zou werken, zodat mijn vriendinnen in Atlanta niet zouden denken dat de familie Singleton moeilijke tijden beleefde. Die zaterdag, begin maart, had meneer Roosevelt


10

het land gerustgesteld met zijn woorden, en ik voelde me zelfs hoopvol. Ik had vriendinnen, feestjes om te bezoeken, afspraakjes in overvloed; en nu zou de nieu-we president op de een of andere manier de economie van het land herstellen. En de banken. O, alstublieft ook de banken, vooral die van papa. ‘Perri, ik zou graag willen dat je zo meteen met mij meegaat naar het treinstation,’ zei mama na de lunch. Irvin was ervandoor gegaan om in het park te honk-ballen met zijn vrienden, Barbara was bij haar beste vriendin Lulu, en papa had zich teruggetrokken in zijn studeerkamer. Ik was van plan naar mijn vriendin Mae Pearl te lo-pen, die verderop in de straat woonde, en haar vragen wat ze van Roosevelts toespraak vond. Ik trok een ge-zicht. ‘Hè, mam. Waarom?’ ‘Josephine Chandler gaat haar nichtje afhalen van de trein uit Chicago. Ze blijft de rest van het jaar bij de Chandlers logeren en zal naar school gaan op het Wa-shington Seminary.’ ‘Begint ze nu met school – in maart?’ ‘Ik geloof dat haar familie moeilijke tijden door-maakt, en dat mevrouw Chandler heeft aangeboden het meisje in huis te nemen en haar een opleiding te geven.’ Iedereen beleeft moeilijke tijden, dacht ik, een beetje boos op mama omdat ze mijn plannen voor die mid-dag in de war had gestuurd. Maar dit meisje had geluk. De familie Chandler woonde in het grootste huis van


11

de buurt en gaf ’s zomers vrijwel elke week een feestje, en de meeste meisjes die ik kende zouden graag afstand doen van hun ijsthee in augustus om een poosje in het huis van de Chandlers te mogen wonen. ‘Holden, we nemen de Buick naar de Chandlers,’ riep mama over haar schouder naar papa. Blijkbaar bromde hij instemmend, want voor ik het wist reden we over Wesley Road naar Peachtree Road in papa’s tweedeurs Buick Victory Coupé. Papa was zo trots op die auto dat hij mama er vrijwel nooit in liet rijden. Hij is zeker in een goede bui vanwege meneer Roosevelt, dacht ik. Mama, die altijd een beetje gespannen was achter het stuur, maakte mij ook nerveus, maar ik probeerde het niet te laten merken. Mevrouw Chandler stond ons op te wachten; haar chauffeur stond klaar om ons in de Alfa Romeo Cabriolet naar het station te brengen. O, wat een chique auto was dat! Zij ging voorin naast de chauffeur zitten, en mama en ik kropen samen op de achterbank, waar het briesje van het vroege voorjaar ons haar in de war maakte, het optilde en deed dansen als jonge blaadjes aan een kornoelje. ‘Ze heet Mary Dobbs Dillard. Ze is zestien of ze-ventien jaar, en komt op school bij jou in de klas, Perri.’ Mevrouw Chandler draaide zich om in haar stoel om met ons te praten, en haar perfect gekapte haar wapperde enigszins in de wind. ‘Ik had haar in geen jaren gezien, maar afgelopen najaar ben ik naar Chicago gegaan en trof haar daar aan bij mijn broer en


12

zijn vrouw en hun andere kinderen, in zeer moeilijke omstandigheden. Ik stond erop dat ze hierheen zou komen. Ze is behoorlijk intelligent en verdient een goede scholing. Mijn broer Billy, ach, de beste man bedoelt het goed. Hij heeft allerlei liefdadige ideeën om anderen te hel-pen, maar ik kreeg de indruk dat zijn eigen gezin ver-hongerde terwijl hij zijn aalmoezen uitdeelde. Ik wilde de twee jongere zusjes ook hierheen halen, maar Billy’s vrouw Ginnie zei dat ze te jong waren om van huis te zijn.’ Ik stelde me in gedachten mevrouw Chandlers nichtje voor – broodmager, met holle ogen, gedwee, hongerig – en nam aan dat mevrouw Chandlers broer wel zou lijken op de man in de beroemde foto van Dorothea Lange – in die jaren mijn grote voorbeeld – getiteld ‘White Angel Breadline’. Op die foto stond een groep afgeleefde mannen die oud leken maar waar-schijnlijk niet oud waren, te wachten in de rij voor de bedeling; het middelpunt van de foto was één man die met zijn gezicht naar de camera gekeerd stond, met een versleten hoed op zijn hoofd en een tinnen beker in zijn armen geklemd. Hij leunde op een hek en zag er volslagen berooid uit. We hielden halt bij het elegante Terminal Station met zijn bogen en hoge torens, en mevrouw Chandler, mama en ik haastten ons het station in en zochten het perron op waar het berooide meisje uit mijn verbeel-ding volgens de dienstregeling zou aankomen. Enkele


13

minuten later stapte Mary Dobbs Dillard in een nevel van stoom en mist uit de trein, en ik hapte naar adem. Mijn eerste aanblik van haar was betoverend. Mary Dobbs was het knapste meisje dat ik ooit had gezien, maar op een vreemde, onconventionele manier. Ze had een lichtgetinte huid – helemaal niet de volmaakt bleke teint die in onze ogen elegant was – en dik golvend zwart haar dat ze los tot op haar middel droeg. Haar ogen waren zwart – echt grote zwarte ovalen onyxste-nen – en ook haar gezicht was volmaakt ovaalvormig, met hoge jukbeenderen en een huid die nooit enige onzuiverheid had gekend, daarvan was ik overtuigd. Ze was fijngebouwd en niet bijzonder lang, maar ze zag er sterk uit, een vastberaden soort van sterk. Ze droeg een verbleekte donkerblauwe katoenen jurk die helemaal verkeerd om haar magere, spichtige lijf hing. Haar familie mocht dan wel moeilijke tijden bele-ven, ze keek zeker niet gedwee. Ze stond kaarsrecht, schouders naar achteren, en er lag een uitdrukking van verwondering op haar mooie gezicht. ‘Dag, Mary Dobbs,’ zei mevrouw Chandler en gaf haar nicht een vriendelijk schouderklopje. Mary Dobbs zette haar kleine koffertje neer – ge-broken wit, versleten en veel gebruikt, om het zacht-jes uit te drukken –, sloeg haar armen om mevrouw Chandler heen en omhelsde haar stevig. ‘Ik vind het zo ontzettend fijn dat ik hier ben, tante Josie!’ Met een geschrokken uitdrukking op haar gezicht maakte mevrouw Chandler zich beleefd los uit Mary


14

Dobbs omhelzing en zei: ‘Ik ben blij dat je veilig bent aangekomen.’ Toen wendde ze zich tot mama en mij en zei: ‘Mary Dobbs, ik wil je graag voorstellen aan goe-de vriendinnen van mij, mevrouw Singleton en haar dochter Perri.’ Mary Dobbs nam ons op, schonk ons een warme glimlach waarbij een volmaakte rij tanden zichtbaar werd, stak haar hand uit, pakte de mijne en schudde die krachtig. ‘Aangenaam,’ zei ze, en voegde er fluisterend tegen mij aan toe: ‘Mary gebruik ik niet meer. Tegen-woordig heet ik gewoon Dobbs.’ Onze blikken ontmoetten elkaar, kortstondig, en ik voelde dat mijn gezicht rood werd. ‘Nou, Mary Dobbs,’ zei mevrouw Chandler, ‘ik zal mijn chauffeur vragen je bagage op te halen.’ Ze gebaarde naar de chauffeur, maar voordat hij op het trapje van de trein kon stappen, schudde Dobbs het hoofd, wees naar de versleten koffer en zei: ‘Dit is alles wat ik bij me heb.’ Weer leek mevrouw Chandler verrast, maar ze her-stelde zich snel en zei: ‘Nou, als dit alles is, dan denk ik dat we wel kunnen gaan.’ De chauffeur nam de koffer van Dobbs over en liep het station uit, met ons in zijn kielzog. Op weg naar huis zat ik op de achterbank met mama aan de ene kant en Dobbs aan de andere. Gefascineerd keek ik toe hoe Dobbs’ lange zwarte manen achter haar aan wapperden als een vlag in de eenmeiparade. Ik ken-de geen andere meisjes met lang haar.


15

Mama porde me zachtjes in mijn zij, wat betekende: Zeg iets, Perri! Dus vroeg ik: ‘Ben je al eens eerder in Atlanta geweest?’ ‘Een keer of twee, lang geleden. Ik kan me er weinig van herinneren, maar mijn vader heeft delen van At-lanta voor me beschreven.’ ‘Komt hij hier vandaan?’ Dobbs keek me achterdochtig aan. ‘Ja, allicht. Mijn vader is de broer van mevrouw Chandler. Hij is opge-groeid in het huis waar zij nu woont.’ Ik kreeg een kleur. Natuurlijk, wat een domme vraag! Ik wilde haar zeggen dat ze buitengewoon veel ge-luk had dat ze in dat enorme huis mocht gaan wonen, maar dat zou niet beleefd zijn. Welke fouten ik verder ook mocht hebben, ik wist wel dat ik beleefd moest zijn, vooral met mama naast me op de achterbank. Ik wilde Dobbs ook vragen naar haar leven in Chicago, maar in aanmerking genomen wat mevrouw Chandler had verteld over hun omstandigheden, dacht ik dat ook dat niet beleefd zou zijn. Dus zaten we zwijgend bij elkaar. Mama wendde zich tot mij en probeerde een gesprek op gang te brengen. ‘Perri, lieverd, vertel Mary Dobbs eens iets over je school en de meisjes in je klas. Ik weet zeker dat ze het leuk vindt om daar meer over te horen.’ Ik keek een beetje stuurs. Zo te zien vond ze het niet leuk, maar popelde ze om meer te horen, haar ogen wijd open van enthousiasme, en dat ergerde me. ‘De school heet Washington Seminary. Ik neem aan dat je weet...’


16

Dobbs viel me in de rede. ‘O, ja! Washington Semi-nary – en het is helemaal geen seminarie. Het is een “vakkundige en aangename school voor meisjes”, of zoiets. Er zijn dertig ervaren leraren en vier schooljaren die tot het diploma leiden, en jullie hebben een Franse vereniging en een Spaanse vereniging en allerlei soor-ten sport – basketbal en veldhockey en een wedstrijd-zwemteam – en eenmeifeesten…’ Ik staarde haar met open mond aan. Ze klonk als een advertentie voor de school, al sprak ze met een accent dat beslist niet zuidelijk was. Ze schonk me een warme glimlach en zei: ‘Tante Josie heeft me het jaarboek van vorig jaar toegestuurd. Ik heb het helemaal gelezen. Feiten en fabeltjes.’ ‘O. Nou, dan denk ik dat je alles al weet wat er te weten valt. Daar kan ik weinig meer aan toevoegen.’ Mama keek me aan met afkeuring in haar ogen, en ik haalde mijn schouders op. ‘Nee, ik weet niet alles,’ zei Dobbs vriendelijk. ‘Na-tuurlijk niet. Vertel me eens iets over jezelf.’ Ik wilde niet met dit bruisende meisje praten, maar moeder gaf me een por in de ribben. Ik rolde met mijn ogen. ‘Ik ben zeventien, ik zit in het derde jaar – we zijn met z’n tweeëndertigen. Ik schrijf voor Feiten en fabeltjes, en ik ben fotograaf. Ik sta aan het hoofd van de Rode Kruisclub, ik ben vicevoorzitter van de derde klas, en ik ben lid van de Chi Phi meisjesvereniging. Ik houd van feestjes, en mijn clubje vriendinnen be-zoekt er twee of drie per week. Je weet wel, dansfeest-


17

jes. Daar komen alle leuke jongens van de middelbare jongensschool, die de saaiste naam ter wereld heeft – Middelbare Jongensschool – en van de universiteiten in Atlanta – Georgia Tech en Emory en Oglethorpe. En verschillende meisjes uit mijn klas zijn al verloofd. Na schooltijd gaan we naar de apotheek van Jacobs en bestellen coca-cola of iets anders uit de frisdranktap. Ik ben dol op paardrijden. Het allerleukst vind ik de vos-senjacht. Laat ik het zo zeggen: ik verveel me zelden.’ Dobbs keek me de hele tijd aan; er kwam een kleine glimlach om haar lippen. Ze hield haar hoofd schuin en bleef me maar aanstaren – gitzwarte ogen die recht door me heen keken – en zei: ‘Nou, hartelijk dank voor die monoloog, Perri Singleton. Maar ik ben ervan overtuigd dat er over jou nog veel meer te vertellen valt. Ik verheug me erop te ontdekken wie jij werkelijk bent.’ Ik keek haar kwaad aan, stak mijn neus in de lucht en wendde me tot mama, die altijd zei dat er bliksem-schichten uit mijn ogen schoten wanneer ik kwaad was, ‘op zoek naar iemand om te verzengen’. Dobbs leek het niet te merken, maar leunde naar voren en zei: ‘Tante Josie, vond u de toespraak van me-neer Roosevelt ook niet fantastisch? “We hebben niets te vrezen dan de vrees zelf!” Hij gaat dit land er weer bovenop helpen! Dat weet ik gewoon! Zoals hij zei dat we genoeg hebben, maar dat we onze bronnen alleen niet op de juiste manier hebben gebruikt – zo is het precies!’


18

Dobbs zat naast me in haar lompen en bleef maar doorgaan over de ‘godvruchtige toon van meneer Roosevelts rede’ en hoe hij de gevoelens van het Ame-rikaanse volk had weten te verwoorden. Mevrouw Chandler knikte beleefd, maar keek alsof ze vooral bang was haar nek te verdraaien terwijl ze zich op haar stoel in bochten wrong om Dobbs te kunnen aankij-ken. Strooplikker, dacht ik. Ze wil gewoon indruk maken op mevrouw Chandler. Uiteindelijk vuurde ik mijn bliksemschichtblik op Dobbs af, en ze glimlachte terug naar me, in het ge-heel niet van haar stuk gebracht. ‘Wat vond jij van de toespraak, Perri?’ Toen ik geen antwoord gaf, zelfs niet nadat mama me tweemaal met haar elleboog had aan-gestoten, viel het gesprek weer stil tussen ons drieën. Gelukkig kwamen we een paar minuten later bij het huis van de Chandlers aan. Ik mompelde: ‘Aangenaam kennis te hebben gemaakt,’ en Dobbs antwoordde: ‘Ins-gelijks. Tot maandag op school.’ ‘Wat een vreemd meisje,’ zei ik tegen mama, terwijl ze de Buick terug naar huis reed en onze straat insloeg. ‘Ze is een beetje theatraal, vindt u ook niet? Zoals ze maar doorbazelde over de nieuwe president, alsof zij het allemaal zo goed weet met haar aardappelzakjurk en erbarmelijke koffertje. Ik ben blij dat we uniformen dragen op Washington Seminary. Dan hoeven de an-dere meisjes tenminste niet haar garderobe te zien. Nog niet.’


19

‘Stil nu, Perri. Ja, ze is een beetje anders, maar ik denk dat ze gewoon heel opgewonden is om hier te zijn, gezien haar achtergrond. Ze zal er uitstekend tussenpassen, daar ben ik van overtuigd. Probeer haar maandag alsjeblieft aan een paar meisjes voor te stellen. En vel niet te snel een oordeel over haar.’ Lieve mama – ze gaf mensen altijd het voordeel van de twijfel. Ik voorzag moeilijkheden met Dobbs.

We kwamen thuis, en mama parkeerde de auto op de oprit. ‘Holden, lieverd. Holden!’ riep ze luchthartig toen we eenmaal in de hal stonden. ‘Ik heb me prima gered met de coupé. Niet één deukje of krasje. Maar ik heb de auto op de oprit laten staan, zoals jij prettig vindt. Ik laat het aan jou over om hem in de garage te manoeuvreren.’ Ze babbelde verder, terwijl ze doorliep naar papa’s studeerkamer. Ik had me net omgedraaid om naar boven te gaan, toen mama een gilletje gaf en de hal inkwam met één hand voor haar mond en een velletje van papa’s brief-papier in de andere. ‘Je vader…’ begon ze. ‘We moeten je vader vinden!’ Ze rende de achterdeur uit in de rich-ting van de garage. Ik voelde mijn hart zo vreemd in mijn oren bonzen, en even kwam er een waas voor mijn ogen, toen de vreselijke uitdrukking op mama’s gezicht tot me door-drong. Toen volgde ik haar de deur uit en zette het op een lopen in tegenovergestelde richting – over het


20

grasveld naar de stallen waar papa zijn paarden hield. Paardrijden en vossen jagen waren zijn favoriete vrije-tijdsbestedingen, en ik vermoedde dat hij een eindje was gaan rijden. Ik gooide de deur naar de stal open. Het lange gangpad was leeg, afgezien van een paar plukjes hooi die de staljongen waarschijnlijk had laten vallen bij het voederen die ochtend. De paarden, alle vijf, liepen nerveus heen en weer in hun box, zachtjes hinnikend. ‘Wat is er, jongen?’ vroeg ik, terwijl ik mijn hand liet gaan over het voorhoofd van Windchaser, papa’s lievelingspaard. Toen ving ik vanuit mijn ooghoek een glimp van iets op. Ik draaide me om en ging de tuig-kamer binnen, en daar zag ik het: papa’s nette leren schoen, liggend op zijn kant waar hij was gevallen te midden van een paar plukjes hooi en zaagsel. Ik keek op en zag… Papa’s levenloze lichaam hing aan de dakspanten, een hengstenketting om zijn nek, zijn lange benen in zijn donkergrijze zakelijke pantalon gestoken, bijna on-merkbaar bewegend, één voet zonder schoen. Aan de rauwe kreet die uit mijn binnenste voortkwam, leek geen einde te komen. Toen viel ik flauw.

Daar vonden ze me, Jimmy en Dellareen en Ben, hun oudste zoon. Ben plensde water in mijn gezicht, en toen ik bijkwam keek ik opzij en zag ik de lange, ma-gere Dellareen door de stalpoort naar buiten rennen


21

waar mama kwam aangelopen; ze greep mama bij haar middel vast en trok haar weg van de staldeur. Mama verzette zich, maar Dellareens krachtige donkere armen waren te sterk voor mama en sleepten haar weg, terwijl mama met een verslagen gezicht mij aankeek en gilde: ‘Holden, Holden, Holden…’ Ik herinner me de felle vastberadenheid op Della-reens gezicht, en ik herinner me ook haar woorden. ‘U krijgt er niets van te zien, miz Dorothy.’ Toen tilde Jimmy, die even mager was als Dellareen en niets langer, mij op, droeg me terug naar het huis en legde me neer op de bank in de zitkamer, en Dellareen legde een vochtige doek op mijn voorhoofd. Ik vermoed dat Jimmy en Ben papa naar beneden hebben gehaald. De middag veranderde in een waas van mensen die het huis in en uit liepen. Ik was dankbaar dat Barbara en Irvin nog steeds weg waren. Ik zat als versteend – als een oud blok hout – op de bank en bekeek de men-sen door een soort mist. Mevrouw Chandler en haar bediende kwamen als eersten; vervolgens papa’s com-pagnon van de bank. Later kwam zijn goede vriend en accountant meneer Robinson nog langs, en meneer Chandler kwam rechtstreeks vanaf de golfbaan, gekleed in zijn Schots geruite kniebroek en polohemd. Lang-zaam maar zeker vulde het huis zich met mensen, en de stank van lichaamsgeuren – al onze geuren, al ons verdriet dat door de poriën van ons lichaam naar buiten kwam – doordrong de benedenverdieping.


22

Blijkbaar belde mevrouw Chandler na enige discus-sie naar Lulu’s huis waar Barbara aan het spelen was, en naar de coach van Irvins honkbalteam, en vroeg of de kinderen daar konden blijven tot na het avondeten. Na een poosje nam mevrouw Chandler mama mee naar boven, en op zeker moment hoorde ik mama jam-meren: ‘Arme Perri! En hoe moet ik het ooit aan Bar-bara en Irvin vertellen?’ Ik zat nog steeds op die bank, met mijn armen om mezelf heen geslagen en gewoon volslagen verdoofd; maar toen ik mama’s bedroefde stem hoorde, zei ik te-gen Dellareen: ‘Ik zal het hun wel vertellen.’ Ze keek me geschrokken aan en schudde het hoofd. ‘Nee. Nee, miz Perri. Dat is niet jouw taak.’ ‘Ik wil het doen. Ik moet het doen. Mama kan het niet. Dat weet je best.’ Ik had nog altijd geen traan ge-laten, maar mijn gezicht gloeide van de koorts van de rampspoed, en ik kon de rode vlekken op mijn wangen voelen. Dellareen kneep in mijn hand, haar voorhoofd ge-fronst van zorgen, haar gezicht glimmend van het tran-spireren, haar bediendenuniform – gewoonlijk onbe-rispelijk – onder haar oksels kletsnat van het zweet. Ze nam mijn gezicht in haar eeltige handen en keek me recht in de ogen. Dellareen kende me al vanaf de tijd dat ik ‘amper tot aan de knie van een sprinkhaan reikte’, zoals ze het al-tijd formuleerde, en die dag kon ze mijn gedachten le-zen. ‘Het is niet jouw verantwoordelijkheid, miz Perri.


23

Begrijp je dat? Ik weet dat je van je papa hield en hij van jou, en hij zou niet willen dat jij dit op je schouders zou nemen.’ De tranen kwamen gemakkelijk, en ik liet toe dat Dellareen me in haar armen nam terwijl ik huilde. Uit-eindelijk fluisterde ik door de prop in mijn keel heen: ‘Ik wil naar mama.’ Ik trof haar rechtop zittend in bed aan, met mevrouw Chandler naast haar. Mama’s knappe, bepoederde ge-zicht zat onder de mascaravlekken; ze huilde zachtjes. Ze stak haar hand naar me uit. ‘Perri, Perri.’ Toen fluis-terde ze tegen mevrouw Chandler: ‘Perri was het die… die hem…’ Ik kneep in mama’s hand, en mama sloot me in haar armen. Zo bleef ik een paar tellen over mama gebo-gen staan en voelde haar magere armen om me heen, hoe ze zich met heel het gewicht van haar lichaam, zo breekbaar, aan mij vastklampte alsof, zo leek het, haar leven ervan afhing. Ik hield haar stevig vast, en van er-gens buiten mijzelf sprak ik de woorden: ‘Het komt al-lemaal goed, mama. Op de een of andere manier komt het allemaal goed.’ Maar diep van binnen dacht ik: Niets komt ooit meer goed, tenzij ik het goed maak. Het is nu aan mij.


24

2

Dobbs

Sommige dingen weet ik gewoon. Heel zeker. Vraag me niet hoe – ik weet het gewoon. En vanaf het mo-ment dat moeder (en na verloop van tijd ook vader) erop stond dat ik naar Atlanta zou gaan – Atlanta! Een zuidelijke stad! – wist ik dat mijn leven zich zojuist had vertakt op een manier die gevolgen zou hebben voor mijn hele familie. In eerste instantie verzette ik me uiteraard. Ik doe de dingen graag op mijn manier. ‘Tante Josie bedoelt het goed,’ zei ik tegen mijn ouders. ‘Jazeker, een goede opleiding heeft zijn voordelen. Jazeker, het kan een ver-standige investering zijn voor de lange termijn. Maar u dan? Hoe kan ik u beiden en Coobie en Frances hier in Chicago achterlaten, zich afvragend waar de volgende maaltijd vandaan moet komen, terwijl ik in Atlanta aan de boemel ben?’ Vader sprak de woorden die mij altijd overtuigden. ‘Het dient een hoger doel, Dobbs. Je hebt dit nodig.’ Een hoger doel! Ik was dol op hogere doelen, en met name het doel waarnaar vader verwees: de verbrei-ding van Gods Woord. Dus daar ging ik, met de trein naar Atlanta, met één armetierig koffertje in de hand


25

en mijn hoofd boordevol ideeën over avontuur, moge-lijkheden, een geheel nieuwe wereld om te veroveren! Inwendig barstte ik van opwinding over de inauguratie van meneer Roosevelt. Ik had zijn toespraak op de ra-dio gehoord toen ik in St. Louis was overgestapt – de conducteur had het vertrek van de trein zelfs uitgesteld zodat iedereen ernaar kon luisteren. Tijdens de laatste etappe van mijn tweedaagse reis naar Atlanta dacht ik dus voortdurend: Franklin D. Roosevelt is de man die God gegeven heeft met het oog op deze tijd. Hij zal helpen om Amerika uit deze narigheid te bevrijden! Vader zei altijd dat wij in deze narigheid – beter bekend als de Grote Depressie – beland waren door een combinatie van de hebzucht der mensen en Gods oordeel en nog een heel aantal andere dingen. Hij had ongetwijfeld gelijk, maar nu Roosevelt president was, kon Amerika zich bekeren van haar boze wegen en op-nieuw beginnen! Ik stapte dus uit de trein met een grote glimlach op mijn gezicht, uitziend naar een nieuw begin voor mij en voor Amerika. Tante Josie en haar chauffeur stonden me op het station op te wachten, samen met mevrouw Singleton en haar dochter Perri. Het eerste wat ik voelde was een starende blik van afkeuring. Tante Josies ogen zeiden het als eerste, en vervolgens ook die van mevrouw Singleton en Perri. Verbazing. Vervolgens medelijden. Ze herstelden zich snel, en we reden naar huis in een van de chicste auto’s die ik ooit heb gezien. Tante Josie zat voorin met haar


26

chauffeur – hij heette Hosea – en ik zat achterin met mevrouw Singleton en Perri. Zoals gewoonlijk begon ik te ratelen tegen tante Josie, en zij luisterde beleefd. Ik was iemand die veel praatte, maar ik had ook vrij snel in de gaten wat een ander dacht, en aan het gezicht van Perri Singleton kon ik zien dat ze mij helemaal niet aardig vond. Nog niet. Hosea reed de auto een lange, besloten oprit op, die aan weerszijden werd omzoomd door stenen pilaren die niet hadden misstaan op een Romeinse piazza, vermoed-de ik. Vader had getracht me voor te bereiden op het huis van de Chandlers door het voor me te beschrijven en me zelfs een oude foto te laten zien; maar toen Hosea de bocht om reed, staarde ik met bijna open mond naar een omvangrijk – en imposant – witgepleisterd huis, een woning waar Engelse adel in zou kunnen wonen. Hosea zette de auto onder een overkapping over de oprit rechts van het huis. Mijn tante noemde dit de ‘porte-cochère’; later realiseerde ik me dat het een Frans woord was, maar omdat ze het uitsprak met lange, uitgerekte lettergrepen – po-wart co-sherre – had ik geen idee waar ze het over had. Zodra we stilstonden, sprong Perri bijna uit de auto. Misschien dacht ze dat ik luizen had, of een andere vreselijke aandoening die bij armoede hoorde, maar ze stapte met haar moeder in hun auto en ze reden weg zonder nog een blik op mij te werpen. Ik stapte uit de Alfa Romeo en volgde tante Josie, die mij een rondleiding over het landgoed gaf. Het huis


27

werd aan alle kanten omgeven door vele hectaren open landschap. Links van het woonhuis waren de garages voor de auto’s, en verderop achter de garages was een stal die volgens tante Josie vol stond met paarden plus een koe en een varken, en nog verderop, in de velden erachter, prachtige moestuinen, en het onderkomen van de bedienden links naast de stallen. Toen hield ze haar hand boven haar ogen, tuurde door haar wimpers, wees en zei: ‘Rechts onderaan de heuvel, bij het meertje, staat het zomerhuis. Het is zo’n heerlijke plek. Daar staat het orkest te spelen wanneer we een tuinfeest hebben.’ Ze zei het zonder een spoor van arrogantie, dus knik-te ik alsof ik niet anders gewend was dan te verblijven in een huis met land dat zich naar alle kanten uitstrekte en naar feesten te gaan waar een heus orkest speelde. Ik was in Atlanta aangekomen op het hoogtepunt van het voorjaar. De kornoeljes en azalea’s begonnen de vreugde van nieuw leven te verkondigen, de lucht was zacht, de narcissen zwaaiden hun vrolijke gele kopjes heen en weer, de hemel was een zacht pastelblauw, en de geur van hyacinten prikkelde mijn neus. Ik draaide in het rond met mijn armen uitgestrekt en zoog het al-lemaal in me op. Frisse lucht en nieuw leven! Ik draaide nog een rondje. Tante Josie kreeg weer een afkeurende uitdrukking op haar gezicht, dus ik hield op met rond-draaien en volgde haar terug naar de porte-cochère, en we gingen naar binnen. Het beste woord om tante Josie te beschrijven was


28

weelderig. Of goed geproportioneerd. Of stevig ge-bouwd. Ze had dezelfde Dillard-neus als vader – recht en naar beneden wijzend – en ook ogen zoals vader – donkerbruin, maar lang niet zo vol schittering en passie als die van vader. Haar haar had een mooie roodbruine kleur, dezelfde kleur die vaders haar had voordat de helft ervan uitviel en de andere helft grijs werd. Alles bij elkaar genomen was tante Josie een rijzige, markante vrouw, gekleed in gedistingeerde zijde en pa-rels. Ze leek me het type vrouw dat je er graag bij had wanneer je honderd mensen bij jou thuis uitnodigde voor een of andere chique gelegenheid, maar niet zo-zeer iemand bij wie je je hart zou willen uitstorten over een jongen. Wat ik wilde doen. Ik had het gevoel dat ik zou ontploffen als ik niet snel iemand over Hank zou vertellen. Maar ik hield mijn mond. Ik had tante Josie voor het eerst sinds jaren weer ge-zien toen ze afgelopen oktober naar Chicago gekomen was om ons – haar kleine broertje en zijn gezin – te bezoeken. Het bezoek pakte desastreus uit, en dat is nog zachtjes uitgedrukt. Ze zag waar we woonden en dat er geen eten in de koelkast zat en de staat waarin onze kleren zich bevonden, en ze werd razend op vader. ‘Je verkondigt het evangelie aan andere mensen en zorgt niet voor je eigen gezin. Heb je de Schrift niet gelezen? Paulus noemt je een ongelovige!’ Vader was helemaal van streek door haar opmerking, maar moeder kwam voor hem op en zei dat ze niet ge-roepen waren om te prediken tegen bemiddelde men-


29

sen, maar tegen hen die niets hadden, en hij was niet van plan de collecteschaal te laten rondgaan bij mensen die het zo moeilijk hadden. God zou voorzien. De dag nadat tante Josie was teruggekeerd naar At-lanta, kwam er een man naar het appartement die va-der een envelop met twintig dollar overhandigde. We schreeuwden en juichten van blijdschap. Zoals iedere keer gebeurde, had God in onze behoeften voorzien; er kwam geld, zomaar uit het niets. En bovendien had tan-te Josie, voordat ze terugging naar Atlanta, een tas met kleren achtergelaten voor Coobie en Frances en mij, en ze had genoeg levensmiddelen voor ons gekocht voor twee hele weken. Ik vroeg me af of ze besefte dat God ook haar gebruikte om in onze behoeften te voorzien. De hal van mijn tantes grote huis was van de vloer tot aan het plafond bekleed met panelen van een of ander donkere, glanzende houtsoort; het plafond was bewerkt en leek op iets wat ik in een geschiedenisboek over de Europese Renaissance had gezien, en boven de haard stond een enorme stenen schoorsteenmantel. Ik wilde blijven staan en het allemaal in me opnemen, maar tante Josie was al rechtsaf gegaan en liep de trap op. De trap splitste zich in twee gedeelten die boven de porte-cochère-entree omhoog kronkelden, en de don-kere muren die naar de eerste verdieping leidden wa-ren versierd met grote olieverfschilderijen, waarschijn-lijk van familieleden. De meeste waren portretten van somber kijkende mensen, maar ik herkende er een van vader als kind, met een klein hondje op zijn schoot.


30

‘Kijk, hier is je slaapkamer, Mary Dobbs. Ik hoop dat het allemaal naar je zin is. Je hebt die badkamer daar helemaal voor jezelf, en er liggen schone handdoeken en lakens in de linnenkast. Parthenia, het dienstmeisje, verschoont alles twee keer per week. Je kunt je kleren opbergen in de ladekast en de hangkast. Ik heb nog een paar dingen die je wellicht nodig zult hebben in de kast gehangen voor je. De telefoon op deze verdie-ping staat in mijn kamer. Als je wilt bellen, hoef je het maar te zeggen. Je oom Robert houdt er niet van als we vaak interlokaal telefoneren, maar je ouders zullen ongetwijfeld graag willen weten dat je veilig bent aan-gekomen.’ Ze trok een rimpel boven haar neus, fronste haar voorhoofd een beetje en zei: ‘Je ouders hebben geen telefoon, is het wel?’ ‘Nee, dat klopt.’ ‘We zullen een telegram sturen.’ Precies op dat moment begon de telefoon te rin-kelen. ‘Ik zal hem even aannemen,’ zei tante Josie en haastte zich de gang door. Terwijl ik mijn nieuwe kamer inliep, constateerde ik dat God opnieuw zeer royaal had voorzien. De slaapka-mer leek bijna even groot als ons hele appartement in Chicago. Grote ramen keken uit op het land achter het huis. Ik kon de stallen zien en het onderkomen van de bedienden, en als ik het raam opendeed en op mijn te-nen stond en zo ver ik kon naar buiten leunde – wat ik uiteraard deed – kon ik het zomerhuis zien, onderaan de heuvel bij het kleine meer. Ik sloot het raam, draaide


31

weer een rondje, lachte, liet mezelf achterover op het grote bed met het donzige dekbed vallen, en staarde naar het wit-kanten baldakijn boven me. Mijn opwinding verdween echter toen ik dacht aan moeder en vader en mijn jongere zusjes, Coobie en Frances, opeengepakt in dat kleine appartement. Moe-der had het laatste beetje kip drie dagen geleden klaar-gemaakt; en voordat ze mij naar het treinstation hadden gebracht, hadden we elk snippertje vlees van de botjes geschraapt en de botjes gekookt om bouillon te trekken. Ik zag voor me hoe ze honger leden, waardoor ik het liefst rechtsomkeert wilde maken, terug naar Terminal Station, en de eerstvolgende trein naar Chicago nemen. Opeens kwam tante Josie weer de gang in gesneld. Ze riep naar beneden: ‘Hosea! Hosea! Kom gauw. Ja, ja. We hebben een probleem. Een groot probleem.’ Bij na-der inzien, leek het, stond ze stil in mijn deuropening. Haar ronde gezicht was ziekelijk bleek. ‘Ik moet gaan. Er is, er is iets verschrikkelijks…’ Ze maakte haar zin niet af, en ik hoorde hoe haar pumps een kabaal maakte op de treden toen ze zich de trap af haastte. Ik bleef verbijsterd achter. Mijn nuchtere, capabele tante had eruitgezien alsof ze zojuist een dreun op haar hoofd had gehad en sterretjes zag.

Ik wachtte tot iemand me zou vertellen wat er gebeurd was, maar tante Josie kwam niet weer naar boven. Na enkele minuten van algehele consternatie, waarbij tante Josie dingen riep naar Hosea en iemand anders, sloeg


32

de voordeur dicht. Ik hoorde het geronk van een auto-motor, en toen werd het stil in huis. Ik deed mijn uiterste best om te bedenken wat er in vredesnaam zou kunnen zijn gebeurd, dat mijn tante zozeer geagiteerd was geraakt. Had oom Robert weer een hartaanval gehad? Oorspronkelijk was het de be-doeling geweest dat ik begin januari naar Atlanta zou gaan, om met het nieuwe semester aan Washington Seminary te beginnen, maar op de dag na Kerst was oom Robert voor de kerstboom ineengezakt. Zware hartaanval. Het had hem twee maanden gekost om te herstellen; en dus was ik in maart aangekomen. Er was iets werkelijk verschrikkelijks gebeurd, maar het was zinloos om te proberen te bedenken wat, dus liet ik mijn gedachten gaan naar Hank. Hank! Werkend in de staalfabriek, zich haastend naar zijn avondcolle-ges, prekend in het kleine kerkje samen met vader. Ik vroeg me af of hij het echt meende – dat hij op mij zou wachten. Ja, natuurlijk wel. Sommige dingen waren voorbestemd, dat wist ik gewoon. Ik had vader en moeder willen vertellen over Hank. Ik wist zeker dat ze iets hadden gemerkt, en tegelijker-tijd was ik er helemaal niet zeker van. Coobie, mijn blaag van een zusje, had het echter wel gemerkt. Voordat ik op de trein stapte, fluisterde ze me toe: ‘Heeft hij je al eens gekust?’ Ik werd vuurrood en mijn gezichtsuitdrukking moet me hebben verraden, want ze klapte in haar handen en gilde zoals alleen Coobie dat kan: ‘Ik wist het!’


33

Ik sloot mijn ogen en dacht terug aan onze eerste ontmoeting. Ik zag Hank staan in het steegje achter ons appartement; hij droeg een wit katoenen T-shirt en een overall en een glimlach. Die eerste keer dat hij naar me glimlachte, moest ik hoesten. Ik kon mijn ogen niet af-houden van zijn ogen, blauw als maagdenpalm, alsof de helderste wolkenloze hemel omlaag was gedreven en in hen was gezweefd, ze had gevuld met leven en gelach; en zijn haar – blondachtig bruin – was sluik en moest nodig geknipt worden, maar de lokken die over zijn wenkbrau-wen vielen maakten hem alleen maar aantrekkelijker. ‘Hallo, mijn naam is Hank Wilson,’ zei hij. ‘Ik ben op zoek naar dominee William Dillard.’ Hij glimlachte nog een keer, en keek toen op een papiertje dat hij in zijn hand had. Ik giechelde zenuwachtig, herstelde me en zei: ‘Je bent op het juiste adres. Kom verder, dan breng ik je naar hem toe.’ Ik gebaarde dat hij me moest volgen en voegde er toen aan toe: ‘Trouwens, ik ben zijn dochter, Mary Dobbs.’ ‘Aangenaam, Mary Dobbs.’ We gingen het appartementencomplex binnen en klommen de trap op naar de eerste verdieping, en net voordat ik de deur van ons appartement opendeed, draaide ik me naar hem om en zei: ‘Iedereen noemt mijn vader “dominee Billy”.’ Bij die eerste ontmoeting, achttien maanden gele-den, toen ik nog maar net zestien was geworden en hij al twintig was, had ik willen zeggen: ‘Met jou ga ik


34

trouwen.’ Maar ik deed het niet. Als het nodig was, kon ik mijn mond houden. ‘Henry – oftewel “Hank” – Wilson,’ zei ik hardop tegen het lege huis van de Chandlers. Hij had beloofd te zullen schrijven zodra ik vertrokken was, en ik vroeg me af hoe lang een brief erover deed om van Chicago in Atlanta te komen. Nadat ik mijn kleine koffertje had uitgepakt – al mijn kleren pasten in twee laden van de ladekast – deed ik de hangkast open. Daarin hingen drie schooluni-formen en twee andere jurken – mooie, vrouwelijke jurken, het soort waarvan ik niet had durven dromen dat ik ze ooit zou bezitten. Had tante Josie die voor mij gekocht? Ik giechelde, raakte een van beide aan, voelde aan de koele, dure stof. De prachtige strakke jurk voor overdag was lichtroze met kleine witte bloemetjes en had een getailleerd lijfje, een extra brede riem, een witte kraag met ruches en mouwen met manchetten! De allernieuwste mode. Ik nam hem van het hangertje, kleedde me snel uit en liet hem over mijn hoofd glijden. Hij paste perfect. Ik gespte de riem dicht en bekeek mezelf in de passpiegel aan de andere kant van het bed. Ik stond te stralen! Ik zag eruit als een vrouw, met rondingen op alle juiste plaatsen. Kon Hank me maar zien in deze jurk! Het prijskaartje hing er nog aan, en toen ik er een blik op wierp, werden mijn ogen groot van verbazing. Van wat de jurk had ge-kost, kon mijn familie twee maanden eten. Het liefst zou ik in de elegante jurk op blote voeten


35

dansend van de ene kamer naar de andere gaan, maar ik was bang dat iemand zou zien hoe ik liep te parade-ren als een filmster. Beschaamd trok ik mijn nederige gewaad weer aan, ving een glimp van mezelf op in de spiegel en besefte waarom de Singletons en tante Josie me eigenlijk vol medelijden hadden aangekeken. De eenvoudige donkerblauwe jurk, bevlekt en verbleekt, zag er inderdaad meelijwekkend uit. Moeder had ge-wild dat ik het zachtgroene pakje zou aantrekken dat zij droeg naar vaders opwekkingsbijeenkomsten, maar ik had geweigerd dat van haar af te nemen. ‘Soms kun je zo koppig zijn, jongedame! Tante Josie valt flauw als ze jou in dat oude geval ziet,’ zei moeder, maar ik veranderde niet van gedachten. Uiteindelijk bleek moeder er niet ver naast te zitten. Ik waagde me een heel brede gang door, met talrijke deuren die naar verschillende kamers leidden. De mu-ren waren behangen in prachtige bloemenkleuren, en aan weerszijden van een klein tafeltje bovenaan de trap hingen gouden muurlampen. Boven de tafel hing nog een portret, ditmaal van grootmoeder Dillard, zag ik. Op de tafel lag een schitterend, bijzonder groot boek genaamd Vogels van Amerika van John James Audubon. Ik begon erin te bladeren, verrukt over de prachtige tekeningen van vogels. Later nam ik een kijkje in de slaapkamer van mijn oom en tante – die nog groter was dan de mijne – en ging meteen naar de kaptafel met een kleine spiegel er-boven. Op de tafel stond een keurig rijtje familiefoto’s


36

in zilveren lijstjes naast mijn tantes zilveren borstel-en-kam-stelletje. Ik tuurde naar één bepaalde foto; en in-derdaad, het was vader die als baby bij tante Josie op schoot zat. Ik voelde een milde opluchting dat tante Josie, hoewel ze vaders roeping afkeurde, toch genoeg genegenheid voor haar kleine broertje voelde om deze foto in haar slaapkamer te hebben staan. Ik ging naar beneden en kwam in de fraaie hal met zijn donkere houten muren. Rechts van de hal was een kamer met een hoog plafond en een vleugel, weer een haard en nog meer deftig meubilair – oorfauteuils en banken van het soort waarover ik alleen maar in romans had gelezen en die ik had gezien in tijdschriften die mijn schoolvriendinnen aan me doorgaven. Ik dwaalde van het ene vertrek naar het andere, elk vertrek smaakvol op zijn eigen manier, tot ik in de keuken achterin het huis belandde. Wat een keuken! De witte Frigidaire-koelkast was bijna even hoog als ik lang was, de oven leek groot genoeg om vijf kippen tegelijk in te braden, en de gootsteen was gemaakt van porselein! Er was niemand, hoewel de sporen van voor-bereidingen voor het avondeten verspreid lagen over het glanzend donkergroene aanrecht. Ik leunde net naar voren om te zien wat er in de gootsteen zat, toen ik hoorde: ‘Dag. U ben zeker de nicht van miz Chandler.’ Ik draaide me om en zag een donker meisje dat mij aanstaarde. Ze was een jaar of acht, negen; er zaten al-lemaal vlechtjes in haar haar, vastgemaakt met kleurige


37

strikjes, en ze droeg een blauwe dienstbodejurk met een wit schort eroverheen. ‘Hallo. Ja. Ik ben Mary Dobbs Dillard.’ ‘Mm-hm. Ik ben Parthenia Jeffries. M’n pa en ma werken hier voor de Chandlers. We wonen ginder naast de stallen.’ Ze zwaaide met een magere arm naar de achtertuin. ‘Aangenaam, Parthenia.’ En vervolgens: ‘Waar is ie-dereen?’ ‘Heb u het niet gehoord?’ ‘Het enige wat ik weet, is dat mijn tante een tele-foontje kreeg en heel erg van streek raakte en is weg-gegaan. En alle anderen ook, zo te zien.’ ‘M’neer Singleton is henen.’ ‘Wat zeg je?’ ‘Ja, hij is henen, en miz Chandler is naar ze toe ge-gaan om te helpen en pa en mijn broer Cornelius gin-gen ook en ik moest hier blijven, dus ben ik hier.’ Langzaam drong het tot me door. ‘Bedoel je dat me-neer Singleton is gestorven?’ ‘Ja.’ ‘Van de familie Singleton waarvan de dochter Perri heet?’ ‘Ja, m’vrouw, en miz Singleton is miz Chandlers bes-te vriendin. ’t Is verschrikkelijk.’ Ze bleef me aankijken toen ik niets zei. ‘Ik moest nu maar het avondeten gaan klaarmaken.’ Ze ging naar het aanrecht waarop wortels en aardappels lagen, trok toen de Frigidaire open en haalde er een homp vlees uit.


38

Daar stond ik, geschokt, denkend aan Perri Singleton met haar mooie doorschijnende groene ogen en haar blonde haar, kortgeknipt volgens de laatste mode, en de manier waarop ze meteen een hekel aan me had gehad, en ik had met haar te doen. Ik begon ter plekke te hui-len om een meisje dat ik nog maar net had ontmoet. Ik wilde de keuken uit lopen, maar Parthenia zei: ‘U hoeft niet weg te gaan. Ik vind het niet erg als u huilt. Ik ben zelf net opgehouden met huilen.’ Ze reikte me een witte zakdoek aan die ze tevoorschijn haalde uit een met kantjes versierde zak op haar schort. ‘M’neer Singleton was de knapste, aardigste man die je ooit zou willen tegenkomen. Hij nam aldoor kersenbonbons voor me mee als hij en miz Singleton hier kwamen bridgen.’ Parthenia snufte luid als om te bewijzen dat ze had gehuild. ‘Was hij ziek?’ Parthenia’s ogen schoten wijd open; het wit stak af tegen haar donkere gezicht. ‘Nee, hij was niet ziek. Bla-kend van gezondheid. Miz Singleton is de magere van de twee. Maar m’neer Singleton was helemaal niet ziek, dat ik weet.’ Ze aarzelde. ‘Behalve m’schien in z’n hoofd.’ Ik wist niet wat ik met die informatie aanmoest, dus vroeg ik: ‘Kan ik je ergens mee helpen?’ Ze staarde me aan alsof ik naakt voor haar stond, en ging toen verder met wortels schrappen. ‘Ik kan wel iets doen. Ik kan koken.’ ‘’t Hoort niet dat gasten helpen met de maaltijden. Wij zijn ’t perseneel.’


39

‘O. Maar er is niemand die kan zien dat ik je help.’ Met een bijna angstige blik schudde ze het hoofd en zei: ‘’t Hoort niet.’ Ik liet het er maar bij. Ze concentreerde zich op elke beweging, terwijl ze eerst de wortelen en vervolgens de aardappelen in stukken sneed. ‘Hoe oud ben je, Parthenia?’ ‘Acht en driekwart,’ verklaarde ze trots. ‘Ik heb een zusje dat zeven en tweederde is.’ Parthenia keek op met grote hondjesogen, fronste enigszins haar voorhoofd en probeerde een glimlach te onderdrukken. Dat lukte haar niet. ‘Hoe heet ze?’ ‘Coobie.’ ‘Coobie? Ik heb nog nooit van geen meisje gehoord dat Coobie heet.’ Ik had bijna opgemerkt dat ik nog nooit een andere Parthenia had ontmoet, maar ik hield me in. ‘Eigenlijk heet ze Virginia Coggins Dillard, maar op de een of andere manier is dat afgekort tot Coobie.’ ‘Ik heb geen zussen, maar ik heb m’n broer, Cor-nelius. Hij is al bijna veertien, en hij is hartstikke goed met z’n handen, maar hij kan niet praten. Heeft z’n hele leven nog nooit geen woord gezegd.’ ‘Aha.’ Weer wist ik niet goed hoe ik moest reageren. ‘Nou, ik heb nog een zus, genaamd Frances. Zij is der-tien, bijna dertig.’ Daar moest Parthenia hardop om lachen. ‘Ma zegt aldoor dat ik acht, bijna achttien ben.’ Ergens in huis sloeg een klok vijf keer. Parthenia


40

keek geschrokken. ‘Oei. Ik ben te laat. Ik moet het wa-ter aan de kook brengen.’ ‘Is het avondeten bereiden jouw taak?’ ‘Nou, dat deed m’n ma altijd, maar zij zit in het ar-menhuis voor diefstal… Maar ze heeft het niet gedaan, en dat weet iedereen.’ Ze trok een gezicht en voegde er zachtjes aan toe: ‘Ik weet het het beste van iedereen.’ ‘Ze zit in de gevangenis, maar ze is onschuldig?’ Parthenia fronste haar wenkbrauwen en zei: ‘Nou, ’t is niet echt een gevang, maar ’t is waar de armen wonen. En ze houen de zwarte gevangenen daar vast om op het land te werken. M’n arme ma wil heel graag weer naar huis. Ze bidt elke dag of de Heer wil zorgen dat iemand die zilveren messen vindt, zodat ze weg mag.’ ‘Wat voor zilveren messen?’ Onmiddellijk vertelde Parthenia het hele trieste ver-haal. ‘Ze zeiden dat mama miz Chandlers zilveren mes-sen had gestolen, maar dat heeft ze niet gedaan. Die messen waren heel speciaal voor miz Chandler, van haar oma geweest en zo, en ze zijn duizenden en duizenden dollars waard, en op een avond na een groot feest waren ze weg. We hebben overal naar ze gezocht, maar nee hoor. En toen kwam miz Becca binnen met d’r neus in de wind, helemaal deftiglijk, en ze begint m’n ma te beschuldigen en zeggen dat zij ze gejat heeft.’ ‘Becca – mijn nicht? De dochter van de Chandlers?’ ‘Ja, zij is de oudste, en ik vind d’r geen sikkepit aar-dig.’ ‘Aha.’


41

‘We hebben overal op en in gekeken en tuurlijk mochten ze binnenkomen waar wij wonen en ze zochten en zochten en ze hebben nooit geen ene zil-veren mes gevonden, maar ze vonden wel de zilveren opscheplepel die ook weg was, en dus moest ma toch naar het armenhuis vanwege dat een blanke vrouw haar beschuldigde en ook het bewijs dat ze gevonden had-den.’ ‘Dat is verschrikkelijk!’ ‘Nou en of! En dat terwijl mijn ma geholpen heeft om miz Becca op te voeden en zo, al vanaf dat ze ge-boren is.’ Parthenia schudde het hoofd en zei met een boze blik: ‘Blijkt maar weer dat je niemand niet kan vertrouwen.’ ‘Hoe lang is ze daar al?’ ‘Ze zit er nou bijna één hele maand. Die spullen raakten zoek na het grote Valentijnsfeest van de Chand-lers.’ ‘En hoe lang moet ze er nog blijven?’ ‘Tot we genoeg geld kunnen verdienen om die vijf messen te betalen, maar dat gaat ons nooit niet lukken want ik zei al, ze zijn een hele hoop geld waard. Dus moeten ik en Cornelius altijd blijven werken en kun-nen we niet meer naar school. En ’t was niet ma die het gedaan heeft.’ ‘Weet je wie die messen gestolen heeft, Parthenia?’ Haar gezicht werd uitdrukkingsloos, en vervolgens keek ze angstig, terwijl ze een stapje achteruit deed, bij mij vandaan. ‘Ik weet van niks, helemaal van niks, miz


42

Mary Dobbs. Heus waar, ik weet van niks.’ Ze keerde mij de rug toe en zei: ‘Ik moet zorgen dat dit eten klaar komt.’ Ik stelde geen verdere vragen meer, maar terwijl ik zo naast het grote gietijzeren fornuis stond, verbaasde ik me over het verhaal dat ik zojuist had gehoord en wilde ik Parthenia en haar familie helpen. Ik had geen idee hoe ik zou kunnen helpen, maar God misschien wel. Met haar rug naar mij toe zei Parthenia: ‘Dus pa en ik en m’n broer, we doen wat we kunnen. Ik ben best een goeie kok. ’k Heb m’n ma al geholpen vanaf dat ik vijf was.’ Ze bukte zich en tilde, enigszins kreunend, een zware pan onder het fornuis vandaan. ‘Wacht, laat mij dat maar doen.’ Ik vulde de pan met water uit de kraan; Parthenia streek een lucifer af en stak de gaspit aan, en binnen de kortste keren had ze het braadstuk in de oven en stonden de groenten te koken op het fornuis. De geur van lekker eten dat in de keu-ken staat te sudderen, omringde me; genietend snoof ik die even op, ik kon hem bijna proeven. De keuken van de Chandlers was voor mij het symbool van overvloed. Toen het zes uur werd en er nog altijd niemand thuiskwam, zette Parthenia de oven uit, dekte het ge-braden vlees af, goot alle groenten af en vroeg: ‘Wil u de stallen zien?’ Ik haalde mijn schouders op. ‘Waarom ook niet?’ We gingen de achterdeur uit, liepen langs de garage – groot genoeg voor vijf auto’s – en gingen de stallen in, waar we in het gangpad bleven staan om te kijken


43

naar de paarden en pony’s, die hun fraai gewelfde nek en fluwelen snuit uitstaken over de halve houten deur-tjes van de boxen. Parthenia streelde er eentje. ‘Deze hier heet Red. Hij is mijn lievelingspaard.’ ‘Berijd je hem?’ Weer die geschokte blik, waarbij het wit van haar ogen als twee grote uitroeptekens haar gezicht oplicht-te. ‘Nee! Maar soms help ik Cornelius ze te voeren.’ Terwijl we door de stallen liepen, kwam de geur van vers hooi en haver me tegemoet. ‘En daarginder zijn het varken en de kippen en de koe.’ We hadden net de stal verlaten en waren halverwege de heuvel af richting het meer, toen we het gebrom van een automotor op de oprit hoorden. ‘Oei. We moeten terug naar het grote huis, snel!’ Parthenia ging er in ga-lop vandoor, met mij achter haar aan. We holden door de achterdeur naar binnen, lieten de hordeur met een klap dichtslaan, en haastten ons naar de keuken, buiten adem. Enkele minuten later kwam de man die ons van het station naar huis had gereden de keuken binnen. Hij knikte naar mij en zei: ‘Dag, miz Mary Dobbs.’ Er lag een ernstige uitdrukking op zijn gezicht. Hij was een grote man – niet alleen lang, maar groot in alle opzich-ten, en elke centimeter van zijn lichaam leek uit spieren te bestaan. Ik bedacht dat ik Hosea maar beter nooit kwaad kon maken. Toen knielde hij echter, en Parthe-nia rende naar haar vader toe en sloeg haar armen stevig om zijn nek, en hij leek helemaal niet bedreigend meer.


44

‘Is het echt waar? Is hij dood? En moest u hem d’raf halen, pa? Moesten u en Cornelius het doen?’ Hij wierp een blik op mij met een bezorgd gezicht, gaf Parthenia een aai over haar vlechten en zei: ‘Stil nu, uk. Je stelt te veel vragen, en dat zijn niks geen vragen voor een kind. Sjonge, wat ruikt het lekker in deze keu-ken. Wie heeft er zo’n heerlijk ruikend maal gekookt?’ Parthenia straalde. ‘Ik, pa.’ Hij tilde haar op, omhelsde haar stevig en draaide haar in het rond; toen haalde hij het vlees uit de oven, sneed het in plakken, en schepte vlees en aardappelen en wortels op twee borden voor ons. ‘We nemen de rest van dit eten mee naar de auto. De Singletons zullen al het eten nodig hebben dat ze kunnen krijgen.’ Binnen vijf minuten was hij weer vertrokken. Ik bracht mijn eerste avond in het huis van de Chandlers door aan de kleine keukentafel met Parthe-nia, met lange tanden etend van het vlees en de groen-ten. Ik had opeens geen trek meer. Later die avond lag ik op mijn bed en dacht ik aan mijn vriendin Jackie, haar golvende bruine haar, ondeu-gende ogen; ik kon haar onbedaarlijke lach bijna horen. En onvermijdelijk kwam het beeld van de doodskist me voor ogen. Ik zag moeder in tranen en vader staand bij het graf, zijn ronde gezicht zo ziekelijk bleek en niet in staat te spreken, en Jackies moeder helemaal ineen-gekrompen van verdriet. De kamer begon om me heen te tollen, en ik ver-wachtte half dat het baldakijn boven me naar beneden


45

zou komen zweven en me in zijn zachte plooien zou verstrikken totdat ik stikte. Ik greep naar mijn maag, ging rechtop zitten en wachtte tot de duizeligheid af-nam. Toen sloot ik mijn ogen en zag de mooie Perri Sin-gleton afkeurend naar me kijken; haar ogen straalden opstandigheid uit – zij het heel rustige en fatsoenlijke opstandigheid – evenals een vurig soort trots. Ze leek me een meisje met vastberadenheid en lef. Ik vroeg me af of ze daar voldoende van had om haar door deze tragische gebeurtenis heen te slepen. En toen ik me voorstelde hoe ze ergens in haar huis zat en de tranen haar over de wangen stroomden – die wangen waarop twee volmaakte vuurrode vlekken waren gekomen toen ik haar in verlegenheid had gebracht – voelde ik mijn hart gewoon in tweeën breken, en wist ik wat ze nodig had. Ik ging naar de ladekast en trok de bovenste la open, waarin ik mijn miezerige beetje ondergoed had gelegd. Van onder een slipje haalde ik een dun lichtblauw ge-bonden boek tevoorschijn. ‘Flarden van de hemel.’ Ik las de titel hardop voor, terugdenkend aan toen Hank me dat boek had gegeven, zo vele maanden geleden. Alleen al door de gedachte eraan begon mijn hart te zweven en vervolgens hard te bonzen. Ik had in een van de achterste banken in de kerk ge-zeten, gebogen over een geschiedenisboek en spelend met mijn haar; ik maakte steeds een klein vlechtje en liet die weer losgaan.


46

‘Hé, hallo, Mary Dobbs!’ Hank kwam naast me staan. ‘Gaat het goed met je vandaag?’ Ik haalde mijn schouders op. Hij aarzelde even en zei toen: ‘Je ziet er niet zo goed uit. Er is iets mis. Wil je erover praten?’ Hank hielp vader sinds een maand of twee, drie, en we hadden al verschillende keren een gesprek gevoerd, maar wat me vandaag dwarszat was veel ernstiger. ‘Twijfel je wel eens?’ vroeg ik hem. ‘Twijfel ik waaraan?’ ‘Aan alles. Het geloof waarmee je opgevoed bent, de zin van het leven en van het mens-zijn – gewoon alles.’ Hij ging op de bank voor mij zitten en draaide zich naar mij om. ‘Alleen maar zo’n beetje om de dag.’ Zijn antwoord overrompelde me. ‘Echt waar? Jij, een student aan de Bijbelschool. Jij twijfelt?’ ‘Natuurlijk. Soms wel.’ Hank Wilson kwam op mij over als een betrouwbare jongeman, niet het type om te flirten, niet te ambitieus, niet irritant. Nuchter. We zaten daar achterin de kerk zonder nog een woord te zeggen. Ik weet niet wat er door zijn hoofd ging, maar ik zat te denken aan Jackie en hoe ze op achttienjarige leeftijd was gestorven en hoe vreselijk veel pijn het nog steeds deed, zelfs na an-derhalf jaar nog. Ten slotte fluisterde ik: ‘Iemand van wie ik hield is gestorven, heel snel gestorven, jong, en het was hele-maal niet eerlijk.’


47

‘Het spijt me dat te horen.’ Meer zei hij niet; hij liet me gewoon in de stilte zitten. Hij bleef misschien wel een half uur bij me, zonder een woord te zeggen. Toch maakte zijn aanwezigheid me rustig. De volgende dag verscheen Hank weer in de kerk. Hij hield één hand in zijn broekzak en stak me met de andere hand een klein boekje toe. ‘Dit is voor jou.’ ‘Wat is het?’ ‘Gewoon een boek dat je, denk ik, wel mooi zult vinden. Het was van mijn grootmoeder.’ Toen hij me het boek gaf, raakten onze handen el-kaar even, en ik voelde een blos in mijn gezicht opko-men. Ik aarzelde. ‘Ik kan dit niet aannemen.’ ‘Mijn grootmoeder zei dat ik het moest doorgeven aan iemand anders die bemoediging nodig had, die diep van binnen pijn had.’ ‘O.’ Ik bloosde weer en wendde mijn gezicht af, zo-dat hij de tranen niet zou zien die opeens een waas voor mijn ogen hadden gevormd. Ik had hem over Jac-kie verteld, en hij probeerde me te helpen. ‘Dank je,’ was het enige wat ik gesmoord kon uitbrengen. ‘Ze vertelde me dat God dat kleine boekje had ge-bruikt om haar te helpen – een stukje van haar weg door het verdriet.’ Hank schonk me een half glimlachje. ‘Je hoeft het niet te houden als het jou niet helpt. Mijn grootmoeder gaf het aan mij toen mijn vader was over-leden. Ik had het er heel moeilijk mee om te accepte-ren dat hij dood was en ik was woedend op iedereen, levend of dood. En vooral op God.’


48

Ik keek naar hem op, nam het boek aan en her-haalde: ‘Dank je wel.’ Dat was maanden geleden gebeurd. Nu wist ik vol-strekt zeker dat ik het boek moest doorgeven aan Perri Singleton. Het gebeurde elke keer weer op dezelfde manier. Ik wist het gewoon. Vader noemde het ‘een in-geving van de Heilige Geest’, en dan lachte moeder hem toe en zei: ‘Het is die geweldige vrouwelijke intu-itie.’ Het deed er niet toe. Ik wist het gewoon. Ik liet me naast dat bed op mijn knieën zakken, bad hardop het onzevader, en bad toen voor mijn familie en Hank en de Chandlers en de Jeffries. Ik sloot af met de woorden: ‘En zorg alstublieft voor de familie Singleton en wees hen heel nabij in hun verdriet.’ Ik wilde net overeind komen, toen me nog iets te binnen schoot. ‘O ja, Vader, dank U wel voor Perri Sin-gleton. Ik denk dat we goede vriendinnen zullen wor-den. Amen.’ Weer een van die dingen die ik gewoon wist.


Sinds ik jou ken

Documents

Transcript of Sinds ik jou ken