September 2013 - De eerste schooldag in Santo Tomàs

Driemaandelijks tijdschrift - Jaargang 13

NUMMER

p. 20 | Extra capaciteit zwemlessen in Den Uyt

p. 8 | Interesse in een betaalbare koopwoning?

p. 16 | Vrijwilligers gezocht voor Vijftien Kapellekens

p. 3 | 24 uur op 24 een fiets in 40 treinstations

48

informatiebladseptember 2013

p. 6-7 | Opnieuw karpers in de Molse Nete

p. 4-5 | De eerste schooldag in Santo Tomás

2 informatieblad september 2013

inhoudS E P T E M B E R 2 0 1 3 | n r 4 8

GEMEENTEDIENSTEN

Administratief centrum ‘t GetouwMolenhoekstraat 2Informatie- en onthaalbalie: 014 33 07 11www.gemeentemol.beOpeningsuren administratieve diensten:- maandag: van 9 tot 12 uurdinsdag: van 9 tot 12 uurwoensdag: van 9 tot 12 uur en van 13.30 tot 16 uur - donderdag: van 9 tot 12 uur en van 16 tot 19 uurvrijdag: van 9 tot 12 uur

OCMWJakob Smitslaan 22/28, 014 33 15 11www.ocmwmol.be Openingsuren:- administratie: elke werkdag van 9 tot 12 uur- sociale dienst: maandag, woensdag en vrijdag

van 9 tot 12 uur, donderdag van 13.30 tot 16 uur en van 16.30 tot 19 uur

- balie Ten Hove: maandag tot vrijdag van 9 tot 12 uur en van 13.30 tot 16 uur

- restaurant: maandag tot vrijdag van 11.30 tot 13 uur. Voordat je komt eten, reserveer je een werkdag voordien voor 12 uur, persoonlijk aan de balie of op het nummer 014 33 16 00

- cafetaria: maandag tot zondag van 8.30 tot 17 uur. Er is elke dag bediening van 13.30 tot 16.30 uur

- woonzorgcentrum: deuren dagelijks geopend van 7 tot 21 uur

Cultuurcentrum ‘t GetouwSmallestraat 2 – 014 33 09 00www.getouw.beOpeningsuren: dinsdag t.e.m. zaterdag van 9 tot 12 uur- 1 uur voor aanvang van de voorstelling

BibliotheekMolenhoekstraat 2 - 014 33 07 [email protected]:Maandag: van 10 tot 20 uurDinsdag: van 14 tot 20 uurWoensdag: van 10 tot 20 uurDonderdag: van 14 tot 20 uurVrijdag: van 14 tot 18 uurZaterdag: van 10 tot 16 uurZondag: gesloten

ContainerparkenMillegem, 014 31 59 61Maandag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Dinsdag: gesloten Woensdag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Donderdag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Vrijdag: gesloten 13 – 16.10 uur Zaterdag: 9 – 15 uur

Gompel, 014 32 02 66Maandag: gesloten Dinsdag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Woensdag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Donderdag: gesloten 13 – 16.10 uur Vrijdag: 8.30 – 12 uur 13 – 16.10 uur Zaterdag: 9 – 15 uur

NuTTIGE TElEfOONNuMMErS

Politie: alarmnummer: 101 permanente wacht: 014 33 37 00 - 014 33 37 01Brandweer: alarmnummer: 100 of 112 administratie: 014 33 74 40

COlOfON

Informatieblad uitgegeven door gemeentebestuur Mol> Verantwoordelijke uitgever: Hans Schoofs, Molenhoekstraat 2, 2400 Mol> Info en vragen: communicatiedienst, 014 33 07 11 [email protected] en druk: Het Zoeklicht, Molderdijk 130, 2400 Mol

p. 3 | Er wacht een fiets op jou in meer dan 40 stations

p. 4-5 | Geef Eddy en zijn kameraadjes hoop op een betere toekomst!

p. 6-7 | “Er zwemmen opnieuw karpers in de Molse Nete”

p. 8-9 | Huisvestingsmaatschappij DE ARK bouwt betaalbare koopwoningen

p. 10-11 | Rode Kruis Mol viert honderdste verjaardag: ‘Altijd en overal paraat!’

p. 12 | Gratis lessen om te besparen op je energiefactuur

p. 13 | Grafheuvel uit de prehistorie in Postel

p. 14-15 | SAIGO: “Bij ons bloeit een kind helemaal open!”

p. 15 | Basisschool Ezaart in een nieuw kleedje

p. 16-17 | Vijftien Kapellekens: “Menig jongeman heeft hier heel braafjes zijn eerste zoentje gegeven”

p. 18-19 | Vzw Help Brandwonden Kids: “Eén fatale seconde kan jouw leven verwoesten”

p. 20-21 | “Dubbel zoveel kinderen kunnen leren zwemmen!”

p. 22 | Gemeentetelex

p. 23 | Meldingsformulier

p. 24 | Terugblik

www.gemeentemol.be 3

Er wacht een fiets op jou in meer dan 40 stations

Blue-bike, 7 dagen op 7, 24 uur op 24

Moet je naar je werk of heb je een afspraakje in de stad? Wil je een museum bezoeken of word je verwacht op een vergadering? Dankzij de Blue-bike kan je je snel en comfortabel verplaatsen met de combinatie trein + fiets. Met je Blue-bike jaarkaart mag je bij de 41 fietspunten aan de stations en zes stadslocaties meteen een Blue-bike meenemen. Daarnaast zijn op zeven locaties ook de eerste elektrische Blue-bikes gelanceerd. Ook aan station Mol staan Blue-bikes ter beschikking.

Wil jij ook een Blue-bike kunnen lenen? Schaf dan voor 10 euro een jaarlijks abonnement aan. Met één Blue-bike abonnementskaart kan je twee Blue-bikes lenen, bijvoorbeeld één voor jezelf en één voor je partner, en dat 24 uur op 24. Aan het station scan je je abon-nementskaart aan de sleutelautomaat waarna je de sleutel van een beschikbare fiets kan meenemen. Eénmaal de fiets losgemaakt, mag je hem een hele dag bijhouden (maximum 18 uur). Je brengt je Blue-bike altijd terug naar de sleutelautomaat op het fietspunt van vertrek.

Aan het eind van de maand betaal je je factuur. Op www.blue-bike.be kan je doorlopend een overzicht van je ritten en facturen raadplegen. Het dagtarief geldt voor 18 uur en kost 3 euro. Super handig toch?!

Meer info: [email protected], www.blue-bike.be

Enkele stations waar je Blue-bikes kan ontlenen zijn: Mol, Antwer-pen-Berchem, Antwerpen-Centraal, Oostende, Brussel-Centraal, Brussel-Luxemburg, Brussel-Noord en Brussel-Zuid, Gent-Dam-poort en Gent-Sint Pieters, Hasselt, Herentals, Leuven, Lier, Luik, Mechelen, Turnhout,…

Lore Staes: “Je staat zelf niet in voor het onderhoud”“Ik ben heel erg te vinden voor het systeem van Blue-bike en gebruik hem dan ook zoveel mogelijk. Ik pendel tussen Mol en Herentals, van daaruit is het ongeveer nog 7 kilometer naar mijn werk. Vroeger nam ik hiervoor altijd de bus, nu neem ik bij mooi weer de Blue-bike. Fietsen is leuk en bovendien heb ik zo nog wat beweging. Een extra voordeel is dat ik met mijn abonnement ook op andere plaatsen de Blue-bike kan gebruiken; bijvoorbeeld voor een uitstapje in Gent of een bijscholing in Leuven. Ik gebruik nu ongeveer een jaar de Blue-bikes. Het zijn stevige fietsen die telkens goed in orde zijn. Bovendien sta je niet zelf in voor het onderhoud als je eens een keertje platte band hebt.”

Fietsostrade van Herentals naar Balen: kom naar de infoavondDe provincie Antwerpen investeert in een ‘fietsostrade’: een veilige, comfortabele en snelle fietsverbinding tussen Herentals en Balen. Op 25 september vindt in de raadzaal in ’t Getouw om 19.30 uur een infovergadering plaats over de geplande werken in onze gemeente. Iedereen is welkom.

Alois Martens: “Een fiets voor jezelf in een andere stad”“Ik ben sinds een half jaar geabonneerd op Blue-bike en gebruik hem vooral in Antwerpen. Onze zoon gaat bin-nenkort in Zurenborg wonen en tijdens het weekend gaan mijn vrouw en ik aan zijn huis werken. Maar ook voor een bezoek aan het theater of een tentoonstelling in Antwerpen gebruiken we de Blue-bike. Op een andere plaats, een fiets voor jezelf, da’s makkelijk. Het systeem werkt goed, het is eenvoudig en zonder veel moeite ben je dadelijk vertrokken. Verder wil ik energiezuiniger leven en neem ik uit overtuiging voor korte verplaatsingen steeds meer de fiets.”

informatieblad september 201344

Geef Eddy en zijn kameraadjes hoop op een betere toekomst!Word schoolpeter van kinderen in onze zusterstad Santo Tomás

Eddy is negen. Samen met zijn familie woont hij in één van de armste wijken in onze zusterstad Santo Tomás in Nicaragua. Een dak boven het hoofd, een warme maaltijd, stromend water, naar school gaan,… Voor Eddy is niets evident. Ook de toekomst ziet er voor hem niet veel beter uit. Zonder een opleiding is de kans groot dat hij voor altijd in armoede leeft. Geef jij hem hoop op een betere toekomst? Word dan schoolpeter en stort jaarlijks 40 euro.

Het Nicaraguacomité zorgt via het school-peterschap dat Eddy in Santo Tomás intensief begeleid wordt op school. Want Eddy heeft net als élk kind recht op kwa-litatief goed en toegankelijk onderwijs. Ook de ontwikkeling van zijn land en haar bevolking vaart hier wel bij.

Geen stromend water ➊Eddy Martim Reyes Tellez is negen jaar oud. Hij woont in de arme wijk San José del Norte waar de gemeente Santo Tomás erg goedkope gronden ter beschikking stelt aan arme families zonder woning. In deze wijk is geen stromend water, ook wegen zijn er niet. Op een primitieve manier hebben de bewoners een beetje elektriciteit. Deze wijk heeft nog vele jaren nodig om, mits overheidssteun, uit te groeien tot een echt leefbare omgeving.

4 uur: Op pad met tortillas ➋In Santo Tomás is geen industrie en weinig werkgelegenheid in de dienstensector. De meeste gezinnen leven van de veeteelt of werken in de informele economie. Ook de familie van Eddy. Eddy’s mama Isol bakt elke morgen tortillas, een soort maïspannenkoek die Nicaraguanen bij elke maaltijd eten.

Tussen 4 en 8 uur ➌‘s morgens leveren Eddy en zijn papa de tortillas huis aan huis, terwijl mama thuis verder bakt. Duizenden Nicaraguaanse kinderen helpen zo mee om het inkomen van het gezin te vergroten. Vaak combi-neren ze het ‘thuiswerk’ met de school. Na het bakken doet mama de was voor andere gezinnen of gaat ze buiten het dorp hout sprokkelen voor hun kookvuur. De papa van Eddy heeft geen stabiele job. Hij werkt als dagloner in de veeteelt, maar hoopt ooit aan de gemeente te kunnen werken.

➌

➋

➍

➊

www.gemeentemol.be

Stap mee in het project ‘Schoolpeterschap’!Met 40 euro per jaar zorg jij voor het verschil en kunnen Eddy en zijn kameraadjes naar school. Stort 40 euro op rekeningnummer:IBAN: BE10 0000 0000 0404BIC: BPOTBEB1Op naam van Koning Boudewijnstichting Mededeling: ***012/1130/00086***

Dankzij jouw bijdrage krijgt Eddy tweemaal per jaar schoolgerief. Ook de monitoren in de kinderrefter, die kinderen als Eddy helpen bij zijn schoolwerk en de psychologe die Eddy en zijn ouders steunt bij de algemene ontwikkeling- , studie- en opvoedingsbegeleiding worden met jouw 40 euro betaald.

Voor de ondersteuning van het schoolpeterschap werkt het Nicaraguacomité samen met de Koning Boudewijnstichting. Zij sturen je een fiscaal attest bij stortingen vanaf 40 euro per jaar.

5

Geef Eddy en zijn kameraadjes hoop op een betere toekomst!Word schoolpeter van kinderen in onze zusterstad Santo Tomás

Meer info: > dienst ontwikkelingssamenwerking, 014 32 08 90, [email protected]> Nicaraguacomité, 0498 90 09 71, [email protected], www.nicamol.be

8.30 uur: Met 40 in de klas ➍Eddy zit in het derde leerjaar van de basis-school Ruben Darío in Santo Tomás. In Nicaragua ga je halve dagen naar school. Het schooljaar loopt van februari tot eind november. De laatste jaren stimuleert de overheid het onderwijs: het schoolgeld werd in de openbare scholen afgeschaft en alle leerlingen krijgen op school een ontbijt. Hierdoor gaan veel meer kinderen naar school. De scholenbouw kan evenwel niet volgen, waardoor er les gegeven wordt aan grote groepen tot 40 leerlingen per klas. Voor de armste gezinnen blijven de algemene kosten voor schoolmateria-len en het verplichte blauw-witte uniform te hoog, waardoor deze kinderen snel afhaken.

12.30 uur: Een warme maaltijd in de kinderrefter ➎Elke middag gaat Eddy naar de kinderref-ter. Net als 170 andere kinderen krijgt hij hier een warme maaltijd. Twee monitoren helpen Eddy bij zijn schoolwerk en ook een psychologe volgt Eddy en zijn ouders mee op. De kinderrefter wordt mee mogelijk gemaakt door de inspan-ningen van vele Molse vrouwengroepen. Verder kunnen Eddy en zijn familie in het volksziekenhuis rekenen op (bijna) gratis gezondheidszorg.

19 uur: Met het hele gezin in één kamer slapen ➏Na de kinderrefter komt Eddy in de namiddag weer thuis. Even wordt hij terug het kind van negen jaar: hij speelt, kijkt met zijn broertje naar de televisie, ontspant zich,… Rond 19 uur, als het donker wordt, gaat heel het gezin slapen. Ze slapen met z’n allen in dezelfde kamer, want een aparte ruimte is er niet.

➏

➎


Aquafin en het Vlaamse Gewest investeren een totaalbedrag van maar liefst 16 miljoen euro in een betere waterzuivering in onze gemeente. Bij zware aanhoudende regenbuien stroomt er daardoor veel minder afvalwater rechtstreeks naar de Molse Nete. Ken Hermans, verantwoordelijke van de rioolwaterzui-veringsinstallatie (RWZI) langs de Borgerhoutsendijk, ziet al na enkele maanden het positieve verschil. “Er zwemmen opnieuw gigantische karpers in de Nete.”

Telkens als je thuis het toilet doorspoelt of de stop uit het bad trekt, loopt dit huishoudelijk afvalwater via de rioolbuizen in je straat naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie in de Borgerhout-sendijk. Het fijnmazige netwerk van gemeentelijke rioolbuizen komt samen in het zogenaamde bovengemeentelijke rioolnet-werk van Aquafin. Vooraleer al dit afvalwater naar de Molse Nete gaat, wordt het gezuiverd.

Het gaat hier om een uiterst complex geheel van pompen, instal-laties, buizen, overstortsystemen,… dat zowel bij droog weer als zware stortbuien voldoende capaciteit moet hebben. Op onze vraag voor een interview zendt Aquafin vier specialisten naar de afspraak: Ken Hermans (verantwoordelijke RWZI Mol), Inge De Craen (bekkenverantwoordelijke operaties Netebekken), Annelies Cornelis (gebiedsingenieur voor onze regio) en Annemie Van den Broeck (bekkenverantwoordelijke Nete planning en uitbouw). De afgelopen jaren werkten zij nauw samen om in onze gemeente heel wat projecten te realiseren die de capaciteit en de kwaliteit van de waterzuivering sterk verhogen.

16 miljoen euro voor het zuiveren van jouw afvalwater

“Er zwemmen opnieuw karpers in de Molse Nete”

Kunnen jullie uitleggen wat er de afgelopen jaren is gebeurd? “We deelden het totaalproject op in vijf kleinere en grote deel-projecten in Mol. Twee projecten zijn ondertussen gerealiseerd, namelijk de vrijwel volledige vernieuwing van de rioolwaterzuive-ringsinstallatie en het aanpassen van zes overstorten ter hoogte van de Molse Nete. Deze overstorten beveiligen het rioolstelsel bij zware regenval. Wanneer het systeem het toestromende water niet kan slikken, leiden de overstorten het overtollige afvalwater af naar de Molse Nete. Deze overstorten situeren zich aan beide zijdes van de Molse Nete in de Slagmolenstraat, langs

Het waterzuiveringsstation aan de Borgerhoutsendijk werd volledig vernieuwd. Het resultaat van teamwork bij Aquafin.


Aquafin biedt alle inwoners de unieke kans om op 25 september de vernieuwde rioolwaterzuiveringsinstal-latie langs de Borgerhoutsendijk te bezoeken. Je kan tussen 17 en 19.30 uur elk half uur deelnemen aan een rondleiding met gids.

Aquafin startte de vernieuwingswerken in juni 2009. Een deel van de installatie werd afgebroken en vervangen door een grotere infrastructuur. Ook het dienstgebouw onderging een renovatie en uitbreiding. De groenbuf-fers rond de installatie bleven bestaan, maar de primaire zuivering, de slibindikker en de slibbuffer werden overkapt. Dat betekent dat de lucht wordt afgezogen en over geurverwijderingsinstallaties wordt geleid, waardoor het zuiveringsproces amper nog geurhinder veroorzaakt.

Vuil water weer properBenieuwd hoe vuil water weer proper wordt? Kom dan op 25 september een kijkje nemen in de zuiveringsinstallatie langs de Borgerhoutsendijk. Er zijn rondleidingen voorzien om 17, 17.30, 18, 18.30, 19 en 19.30 uur. Nadien krijg je een drankje aangeboden. Vooraf inschrijven kan via [email protected] of telefoneer naar 014 33 07 11 tot en met 19 september. Vermeld je uur van voorkeur.

7

de Zuiderring, de Slachthuisstraat en twee langs de Molderdijk. Alle berekeningen en aanpassingen zijn erop gericht om deze overstorten zo weinig mogelijk te laten werken. Terwijl sommige overstorten vroeger bij elke zware regenbui in werking traden, zien we dat dit na de werken fors is gedaald. Een prima zaak dus voor de waterkwaliteit van de Molse Nete.”

Wat gebeurde er met de waterzuiveringsinstallatie in Mol? “Eigenlijk vernieuwden we stapsgewijs vrijwel de volledige instal-laties. Geen gemakkelijke zaak, want het zuiveringsproces moest de hele tijd 7 dagen op 7, 24 uur op 24 blijven werken. Allereerst trokken we de capaciteit van de installaties met een derde op, van 40 000 naar 60 000 inwonersequivalent. De installatie in Mol zuivert ook het afvalwater van Balen en Meerhout. Daarnaast pakten we ook het zuiveringsproces zelf aan. Dit gebeurt nu volledig biologisch met bacteriën. Zo moeten we nog uiterst zelden chemicaliën toevoegen, uiteraard ook een goede zaak voor het milieu. Verder werkt de installatie nu veel energiezuini-ger. Dankzij verschillende technische ingrepen drongen we ook de geuroverlast voor de buurtbewoners fors terug.”

Staan er nog projecten op stapel? “In Mol bouwen we in de loop van volgend jaar nog twee bergbezinkingsbekkens langs de Borgerhoutsendijk en de Slachthuisstraat. Deze kunnen bij zware regenval een grote hoeveelheid afvalwater opvangen, vooraleer dit naar de water-zuiveringsinstallatie of een overstort gaat. Wanneer de bui dan voorbij is, stroomt dit water opnieuw naar het stelsel en kan het gezuiverd worden. Opnieuw is het de bedoeling om te vermijden dat de overstorten naar de Molse Nete te snel in werking treden.”

Jullie pleiten ook voor de verdere realisatie van afkoppelingsprojecten? “Een groot probleem van de huidige rioolstelsels is dat het huis-houdelijk afvalwater en het regenwater in één buis belanden. Allereerst leidt dit tot een gigantische watertoevoer bij zware regenbuien, met de gekende overstortproblemen tot gevolg. Anderzijds verdunt dit het afvalwater, waardoor de zuiverings-processen veel minder efficiënt verlopen. De bacteriën van een zuiveringsinstallatie werken het best bij geconcentreerd afvalwater. Op lange termijn is het dan ook de bedoeling dat er een volledig gescheiden rioolstelsel komt waarbij enkel het afval-water naar de zuiveringsinstallatie gaat. Het zuivere regenwater moet maximaal infiltreren in de ondergrond of – via buffering – vertraagd naar de waterlopen stromen. Daarom worden er bij de realisatie van nieuwe rioolprojecten zoveel mogelijk open grachten aangelegd en infiltratie- of bufferbekkens gebouwd.”

Bezoek op 25 september de vernieuwde rioolwaterzuiveringsinstallatie

Het gezuiverde water gaat nadien naar de Molse Nete. Sinds kort zwemmen er hier opnieuw karpers, zo stelde Ken Hermans met eigen ogen vast.

Op 25 september krijg je de unieke kans om de vernieuwde waterzuiveringsinstallaties te bezoeken. Inschrijven verplicht.


Huisvestingsmaatschappij DE ARK bouwt betaalbare koopwoningen

“De aankomende middenklasse geven wij een duwtje in de rug” Met een opvallend nieuwbouwproject in Wezel en concrete bouwplannen voor opnieuw Wezel en Sluis, koestert huisvestingsmaatschappij DE ARK grote ambities voor onze gemeente. DE ARK specialiseert zich in betaalbare koop- en huurwoningen én goedkope leningen. “Voor Mol ligt onze klemtoon op het koopgebeuren”, vertelt mededirecteur Geert Schoofs. Bij ons koop je een com-fortabele, gloednieuwe woning voor 200.000 euro. All-in! Zo geven we de aankomende middenklasse een stevig duwtje in de rug.”

DE ARK ontstond in 2009 als fusie van de Kleine Landeigendom en de Turnhoutse Maatschappij voor de Huisvesting. Al sinds de jaren ’30 is de Kleine Landeigendom in onze gemeente actief met de realisatie van koopwoningen en het verstrekken van sociale leningen. Geert Schoofs: “De oorspronkelijke bedoeling was om kwa-litatieve koopwoningen aan te bieden

aan plattelandsbewoners. Onze opdracht evolueerde doorheen de jaren. Als totale woonorganisatie richten we ons nu op betaalbaar wonen via koopwoningen, huurwoningen en goedkope leningen. Er zijn uiteraard inkomstengrenzen en eigendomsvoorwaarden, maar deze liggen behoorlijk ruim zodat ons doelpu-bliek voor koopwoningen vooral bestaat uit de aankomende middenklasse. We spreken dan over jongeren die nog maar pas werken. Een andere doelgroep zijn ouderen die uitkijken naar een andere kleinere woonst in de woonkernen.”

Hoe gaat dit concreet in zijn werk? Geert Schoofs: “Eigenlijk doen wij hetzelfde als projectontwikkelaars. Wij zoeken geschikte gronden en ontwik-kelen hier een woonproject op. Het grote verschil is dat wij niet streven naar winst. We moeten wel zelfbedruipend zijn. Wij verkopen dus aan kostprijs en een kleine werkingsmarge. Onze bouwkost van een project is dezelfde als bij gewone project-

ontwikkelaars, maar we maken geen grote winsten op de grond. Het is voor ons altijd een hele uitdaging om gronden te vinden die we niet te duur kunnen aankopen. Het recente Grond- en Pandendecreet maakt het ons gelukkig wat gemakkelijker. Dit decreet bepaalt dat voor verkavelingen vanaf 10 kavels of 0,5 hectare er 10 tot 20% van de kavels moet verkocht worden aan huisvestigingsmaatschappijen zoals wij. Deze nieuwe regelgeving zal onze groei in Mol alleen maar versnellen.”

Er leven jammer genoeg nog heel wat vooroordelen over woningen van huis-vestingsmaatschappijen. Hoe reageer je hierop? Geert Schoofs: “Dit vooroordeel is aan het verdwijnen. De kwaliteit van onze projecten spreekt voor zich. Hoogstaande en verfijnde architectuur, tiptop afgewerkt én uitstekende energieprestaties. De verkavelingen van de toekomst bevatten een mix van private ontwikkelingen en betaalbare koopwoningen. Op vlak

De kwaliteit van onze projecten spreekt voor zich. Hoogstaande en verfijnde architectuur, tiptop afgewerkt én uitstekende energieprestaties.

Hoeveel mag ik verdienen (2013) voor een betaalbare koopwoning?

Hoe en waar moet ik mij inschrijven?

✓ Alleenstaande zonder persoon ten laste: belastbaar inkomen tussen 8.370 en 33.450 euro

✓ Gezin of alleenstaande met 1 persoon ten laste: belastbaar inkomen tussen 8.370 en 50.170 euro

✓ Per persoon ten laste (kind of persoon met handicap +66%): belastbaar inkomen wordt verhoogd met 3.340 euro

Bijkomende voorwaarden: ✓ Ouder dan 18 jaar✓ Geen woning of bouwperceel hebben

Maak een afspraak via 014 40 11 00 of [email protected]. Je moet langskomen in Campus Blairon 599 in Turnhout. Best neem je het laatst ontvangen aanslagbil-jet van de belastingen mee van elk gezinslid. Inschrijven kost 50 euro.


Huisvestingsmaatschappij DE ARK bouwt betaalbare koopwoningen

“De aankomende middenklasse geven wij een duwtje in de rug”

het gehucht waar je wenst te kopen. Ook de keuze tussen koopappartement of –woning kan je aangeven. De uiteindelijke toewijzing gebeurt volgens het tijdstip van inschrijven. Volledig transparant, dus. Als ons aanbod je niet aanstaat, kan je gemotiveerd weigeren. Dan krijgt de volgende op de lijst een kans. Een inschrij-ving op de lijst kost slechts 50 euro.”

Je sprak eerder ook over ouderen als doelgroep? Geert Schoofs: “In principe mag je als koper bij ons geen eigen woning of bouwperceel hebben. Voor 55-plussers bestaat hierop een uitzondering. Ze mogen een eigendom hebben, maar moeten dit binnen het jaar verkopen. Wij realiseren ook koopappartementen in de stadscentra, waardoor dit ouderen die zich geen groot luxeappartement kunnen veroorloven toch mooie kansen biedt om in het centrum te gaan wonen.”

“Mooie vooruitzichten in Mol”

Onlangs realiseerde DE ARK twaalf gloednieuwe koopwo-ningen in de Wezelhoeveloopweg in Wezel. Deze woningen vormen slechts de eerste fase. Zo start in de loop van ver-moedelijk 2016 een tweede fase met nogmaals 20 woningen. “Mensen kunnen zich hiervoor nu al op de wachtlijst zetten”, beklemtoont Geert Schoofs. “Ook voor Sluis, in verkaveling Broekbeemden, heeft DE ARK al concrete vooruitzichten voor minimum vier koopwoningen. “Ook hiervoor geldt dezelfde boodschap: nu inschrijven! Mensen kunnen de voortgang van projecten of nieuwe projecten altijd volgen via www.arkwonen.be. Als inwoner van Mol heb je trouwens dezelfde kansen voor koopprojecten in buurgemeenten.”

In de Wezelhoeveloopweg voorziet DE ARK nog een tweede fase met twintig extra koopwoningen. Het best zet je je nu al op de wachtlijst.

van kwaliteit en uitzicht zal je alvast het verschil niet meer kunnen maken. Het enige onderscheid is dat wij vaak een reeks van dezelfde woningen bouwen, maar dat fenomeen zie je ook steeds meer in de private woonmarkt opduiken.”

Welk profiel van kopers hebben jullie? Geert Schoofs: “Het merendeel van onze klanten noem ik de slimme aanstor-mende middenklasse. In hun beginjaren verdienen jongeren nog weinig, waardoor ze aan onze inkomensvoorwaarden voldoen. In plaats van enkele jaren geld weg te gooien aan een huurappartement, kunnen ze zich beter inschrijven op onze wachtlijst. Wanneer ze bij ons een koop-woning kunnen aanschaffen, betalen ze een woonlening af in plaats van geld te

steken in de maandelijkse huur. Je kan er wel geen grote winsten uit halen tenzij je er twintig jaar blijft wonen. Uiteraard moet je wel in staat zijn om de lening af te lossen op het moment dat je eigenaar wordt. Achteraf kan je je woning terug verkopen aan ons. Wij betalen in het geval van een wederinkoop het initiële aankoopbedrag terug, aangevuld met de eventuele inves-teringen die je zelf hebt gedaan. In deze formule voldoen we perfect aan onze opdracht: mensen een opstapje geven naar een eigen betaalbare woning. Ik zou iedereen aanraden om zich in te schrijven op onze wachtlijsten. Mensen die al zes jaar in de gemeente of buurgemeentes wonen of hebben gewoond, krijgen trouwens voorrang. Je kunt bovendien een aantal voorkeuren opgeven, zoals


Je kwam ze vast en zeker al eens op een groot evenement tegen, dé mannen en vrouwen van het Rode Kruis. Dit jaar viert de Molse afdeling zijn 100ste ver-jaardag. Ilse Geuens, al 24 jaar actief binnen de afdeling en sinds dit jaar voor-zitter, denkt nog lang niet aan stoppen. “Ik vind het geweldig dat zoveel vrijwil-ligers zich binnen onze afdeling inzetten voor de medemens. Het geeft mij zoveel voldoening!”

Wie dacht dat Rode Kruis Mol enkel bezig is met hulpposten opzetten, heeft het duidelijk mis. “Onze afdeling draait momenteel op een 150-tal vrijwilligers tussen 8 en 70 jaar”, zegt Ilse. “Het is een leuke gemotiveerde ploeg die bijna wekelijks paraat staat in verschillende diensten.”

Wat doen jullie zoal?“Een grote tak binnen de afdeling is de hulpdienst die bestaat uit een 30-tal vrij-willigers. Op vraag van een organisator van een groot evenement, stellen we op locatie een hulppost op. Mensen die (medische) verzorging nodig hebben, kunnen bij ons terecht. Een achttal vrijwilligers staat in voor onze Zorgbib. Op maandag en donderdagnamiddag brengen zij in het ziekenhuis de boeken tot bij de patiënt. Het boek is hier vaak bijzaak, de babbel is dikwijls veel belangrijker. Vorming en Jeugd Rode Kruis geven twee tot drie keer per jaar een cursus eerste hulp waar iedereen gratis aan kan deelnemen. Een groot aantal vrijwilligers is actief binnen de sociale hulpverlening. Je ziet hen in de

zomer wekelijks wandelen met de minder mobiele mensen van Molse rusthuizen. In de wintermaanden organiseren ze allerlei activiteiten voor en met bejaarden. Onze uitleendienst is goed gekend. Vooral ’s avonds en tijdens het weekend, wanneer andere instanties gesloten zijn, kunnen mensen bij ons terecht voor een paar krukken, een rolstoel,…. Ook de bloed-

Rode Kruis Mol telt een enthousiaste ploeg van 150 vrijwilligers tussen 8 en 70 jaar.

Ilse Geuens: “Ik vind het geweldig dat zoveel vrijwilligers binnen onze afdeling zich inzetten voor de medemens.”

Rode Kruis Mol viert honderdste verjaardag

Altijd en overal paraat!

Gratis cursussen Eerste Hulp

Rode Kruis Quiz – 18 oktober

Vrijwilliger worden?Ook jouw inzet is goud waard! Wil jij vrijwilliger worden bij Rode Kruis Mol? Neem dan zeker contact op. Het Rode Kruis zoekt alle soorten helpende handen: boeken uitlenen in het ziekenhuis, lesgeven, mensen bezoeken, eerste hulp verlenen op festiviteiten,… Je vindt er zeker een boeiende taak die bij je past. Meer info vind je op http://mol.rodekruis.be.

Ben je 16 of ouder en wil je zelf ook een cursus EHBO volgen? Dat kan.Wanneer: maandagcursus van 6 januari tot 24 februari 2014, zaterdagcursus van 15 maart tot 17 mei 2014Waar: Markt 62Prijs: gratis, wie wenst koopt voor 23 euro een cursusboekInschrijven: 0477 63 29 67 of 0477 63 11 08, [email protected]

De grootste inkomsten voor het Rode Kruis komen van de jaarlijkse sticker-verkoop die plaatsvindt in april-mei. Wil je nog op een andere manier steunen? Schrijf dan in voor de Rode Kruis Quiz.Waar: Robianozaal school RozenbergWanneer: Vrijdag 18 oktoberUur: 19.30 uur: deuren open, 20 uur: start quizPrijs: 15 euro per ploeg, ploegen van 3 tot 6 personenInschrijven: [email protected], 0477 63 18 83


afnames zijn bij de meesten welbekend. Viermaal per jaar worden er in onze gemeente op vier verschillende locaties, bloedafnames georganiseerd. Verder is er nog de internationale dienst die allerlei hulpacties in het buitenland steunt.”

Jullie hebben ook een aparte jeugdwerking?“Inderdaad, van kleins af willen we kinderen en jongeren warm maken voor het Rode Kruis. Kinderen op spelenderwijs de kennis van EHBO bijbrengen is hun belangrijkste taak. Vandaar de cursus eerste hulp ‘Het helpertje’ voor kinderen van 8 tot 10 jaar en de uitgebreide cursus eerste hulp ‘Junior helper’ voor jongeren van 12 tot 14 jaar.”

Hoe loopt de samenwerking met het gemeentebestuur?“Het gemeentebestuur is voor ons een heel belangrijke schakel. Al jaren krijgen we op de Markt 62 een gratis lokaal ter beschikking, iets waarvoor we enorm dankbaar zijn. Jaarlijks ontvangt onze afdeling een subsidie voor de werking van het Jeugd Rode Kruis, en dit jaar ook voor ons 100-jarig jubileum. De samenwerking tussen het Rode Kruis en het gemeente-bestuur bij de rampenwerking verloopt prima. Onze cursussen en bloedafnames worden volop gepromoot. Daarnaast investeerde het gemeentebestuur in AED-toestellen. Graag doen we hier ook iets voor terug, bijvoorbeeld gratis EHBO- en AED-vorming voor gemeentepersoneel.”

Waarom vind je EHBO zo belangrijk?“Ik vind dat heel veel mensen op de hoogte zouden moeten zijn van een basis-kennis EHBO. Het zou goed zijn moest EHBO al van jongs af op school geïntrodu-ceerd worden. Wat moet je bijvoorbeeld allemaal zeggen als je de 100 belt. Of hoe iemand reanimeren? Met EHBO help je een medemens in nood.

Of hoe het allemaal begon…In 1913 krijgt onze gemeente een eigen afdeling van het Rode Kruis. Dokter Karel Luyten, een bekend figuur en een van de beste geneesheren in ons dorp, overtuigt op de vooravond van de Eerste Wereldoorlog, een aantal inwoners om zich aan te sluiten. De leden komen vooral uit de vriendenkring van Karel Luyten en behoren tot de gegoede burgerij en middenstand.

In het begin stelt de jonge vereniging nog niet veel voor. De 50 frank subsidie die de afdeling krijgt van het centraal bestuur gaat hoofdzakelijk naar vergoe-dingen voor leergangen, de aankoop van klein materiaal en administratiekos-ten. Nergens vinden we een geschreven bewijs van Rode-Kruisbedrijvigheid gedurende de vier oorlogsjaren.

De afdeling blijft ook na de WOI voortleven. Dat blijkt uit een ledenlijst van 1921 en een lidkaart op de naam van de vrouw van Jakob Smits. In 1922 telt het Rode Kruis Mol 22 actieve leden en 21 sympathisanten.

Tijdens de zware oorlogsjaren 1940-1945 wordt de Molse afdeling onmiddellijk bij het begin van de oorlog op haar paraatheid getest. Al de eerste dag komen vijftien personen uit Leopoldsburg toe, die bij een bombardement op het legerkamp gewond raken. Dadelijk wordt een noodhospitaal opgericht.

Op 11 juni 1946 worden 45 Molse leden gedecoreerd ‘met palmen’ voor hun verdiensten tijdens de oorlog. Ook de Molse bevolking weet de inzet van onze Rode Kruisafdeling naar waarde te schatten. Bewijs daarvan is de plotse explosie van het ledenaantal dat van een paar honderd stijgt tot meer dan tweeduizend.

Het Molse Rode Kruis in 1933.

Meer info: [email protected], www.blue-bike.be

TIPBreng zeker je afrekening van gas en elektriciteit mee. Zo kunnen we jouw persoonlijke situatie bekijken en bespreken op basis van het onderwerp.


Gratis lessen om te besparen op je energiefactuur

Energie. Wat kan het je opbrengen?Gas- en elektriciteitsfacturen kunnen hoog oplopen. Ze nemen steeds vaker een grote hap uit ons maandelijks budget. Bewust omgaan met energie is dus de boodschap. Met gratis lessen over energie, geven de diensten energie en samenlevingsopbouw je tips om de kosten te beperken. Elke maand bespreken we een ander onderwerp. Je bent welkom op elke les of een les naar keuze. Inschrijven is niet nodig. Iedereen is welkom!

De lessen worden gegeven door Samenlevingsopbouw Vlaanderen. “Wie één of enkele opleidingen volgt, voelt dit rechtstreeks in zijn of haar portefeuille”, aldus lesgever Wannes Starckx. “Mensen passen de tips effectief toe. Dat heeft tot gevolg dat ze tiental-len euro’s uitsparen. Het is dus de moeite waard om deel te nemen!”

✓ 26 september: Dakisolatie voor huurwoningen Torenhoge energierekeningen in huurwoningen zijn vaak het gevolg van slechte

isolatie. De overheid voorziet premies voor verhuurders die investeren in betere isolatie. We overlopen de voordelen voor huurders en eigenaars en bespreken hoe je de premie aanvraagt.

✓ 24 oktober: Rationeel energieverbruik Pas als je weet hoeveel energie je verbruikt, kan je besparen. Een meterkaart helpt je

hierbij. We leggen uit hoe dit werkt. Je komt ook te weten wat een energiescan is en wat de voordelen ervan zijn.

✓ 21 november: Sociale maatregelen voor elektriciteit en aardgas Mensen met een laag inkomen betalen minder voor hun energie. Wie heeft recht op

de sociale maximumprijs? Wat als je je facturen niet meer kan betalen?

✓ 12 december: Energiefactuur lezen Wat staat er allemaal op je factuur? Hoe lees en begrijp je die overvloed aan cijfers? We

geven je de nodige info en tonen hoe je eventuele fouten ontdekt.

✓ 30 januari 2014: Gemiddeld verbruik Elke maand krijg je een voorschotfactuur van gas en elektriciteit. Eénmaal per jaar

krijg je een eindafrekening. Wat is het verschil? Verbruik je veel of weinig? Hoe hou je je factuur in het oog?

✓ 27 februari 2014: EPC. Ben je op zoek naar een huurwoning? Dan is het energieprestatiecertificaat (EPC)

belangrijk. Wat is dat? Hoe lees ik een EPC?

De lessen gaan telkens door om 18.30 uur in zaal 2 van het OCMW,Jakob Smitslaan 22, ingang gebouw B.

Meer info: OCMW, 014 33 15 66, [email protected], www.ocmwmol.be


Drieperiodenheuvel in Postel krijgt informatiebord

Grafheuvel uit de prehistorie

Meer info: Kamer voor Heemkunde, 014 33 09 70, [email protected]

Staf en Paul: “De plaats van deze grafheuvel was strategisch goed uitgekozen”.

Situeringsplan ‘Drieperiodenheuvel Mol’

Bij het graf vond men drie klokbekers van het maritieme type.

We schrijven 1962. In de buurt van grenspaal 194 wordt op het kruispunt van de gemeenten Bergeijk, Lommel en Mol, door de archeologische dienst van Brussel, een heuvel afgegraven. Door de sterke gelijkenissen met een eerder onderzochte heuvel in de buurt, wijst alles erop dat het ook hier om een graf-heuvel gaat. Onderzoek bevestigt uitein-delijk dat de heuvel het resultaat is van maar liefst drie begravingen. De oudste begraving dateert uit het Nieuwsteen-tijdperk, zeg maar circa 4 500 geleden.

Wie vandaag de vindplaats passeert, vindt hier geen grafheuvel maar een maïsveld en een informatiebord met opschrift ‘Drieperiodenheuvel Mol’ dat op 15 juni onthuld werd. De Molse Kamer voor Heemkunde en Geschiedenis vzw, in het bijzonder Staf Heurckmans en Paul Vos, gooiden jarenlang alles in de strijd om deze grafheuvel onder de aandacht te brengen. “Deze vondst is voor onze gemeente van het allergrootste belang”, klinkt bij beiden.

Kunstmatige heuvelTijdens het onderzoek in 1962 bleek al snel dat de heuvel kunstmatig was opgebouwd. “De omvang en structuur van de heuvel ontstond duidelijk in drie fazen. Hij werd als begraafplaats gebruikt en hergebruikt. De oudste begraving dateert uit de jongste periode van het Nieuwsteentijdperk, ongeveer 4 500 jaar geleden. De drie gevonden klokbekers en

vuurstenen zijn hiervan getuigen. Nadien volgden er nog begravingen tijdens de Bronstijd, ongeveer 3 500 geleden. Eerst met kralen en barnsteen als grafgift. Wat later een persoon zonder grafgift.”

Strategische plaatsDe heuvel stak ongeveer twee meter uit boven het omliggende heideland. “De plaats was strategisch goed uitgekozen. Zij bevindt zich 45 m boven de zeespiegel en is daarmee het tweede hoogste punt van onze gemeente. Wat zeker ook mee-speelde was de ligging op de waterschei-ding tussen Maas en Schelde.”

Van zwerven naar vestigenVanaf het einde van het Nieuwsteentijd-perk werd de mens naast herder ook land-

bouwer. “De voorwerpen en beenderen die men hier vond, bewijzen dat de streek voor het eerst vaste bewoning kende. De mens gaf z’n zwerversbestaan op en vestigde zich. Ze bouwden nederzet-tingen, deden aan landbouw en dreven handel. De klokbekers behoren tot het vroegste zogenaamde maritieme type.

Wat zich destijds op deze plaats afspeelde, blijft voor een groot deel een raadsel. “Lag hier een familie met aanzien begraven die uitkeek over haar bezit?”


“Kinderen die jarenlang tevergeefs zwoegen om mee te kunnen in het gewoon onderwijs, kampen met een gebrek aan zelfvertrouwen. Als ze op Saigo voelen dat het ook anders kan, bloeien ze helemaal open. Het resultaat: een gelukkig kind dat veel meer bijleert én tevreden ouders.” Saigo is een lagere school voor kinderen met leermoeilijkhe-den. In 2015 krijgen ze les in een splinter-nieuw gebouw. De werken starten eind dit jaar.

Kinderen die niet mee kunnen in het gewoon onderwijs komen terecht op Saigo. Het gaat over kinderen met een ernstige leerachterstand en minder leermogelijkheden of leerstoornissen zoals dyslexie, dyscalculie,… “Kinderen komen naar ons na een doorverwijzing door het Centrum voor Leerlingenbege-leiding (CLB). Voor ouders is het vaak een grote stap. Mensen hebben nog altijd een negatief beeld van buitengewoon onderwijs”, vindt Hilde. “Heel erg spijtig. Kinderen leren bij ons quasi hetzelfde als in een gewone lagere school, maar we brengen de leerstof op een aangepaste manier. Ook de aard en de hoeveelheid van de leerstof én het leertempo verschil-len”, vertelt ze. Kinderen tussen 5 en 7 jaar starten in de opstapklas of de speel-

leerklas. Maar ook op andere leeftijden is instappen mogelijk.

Een positieve stapVoor een kind dat in het gewoon onderwijs niet mee kan, is de overstap een openba-ring. “Jarenlang het onderste uit de kan halen in het gewoon onderwijs om alsnog de laatste van de klas te zijn, dat weegt op kinderen. Ze worstelen met een laag zelfbeeld en voelen zich minderwaardig”, vertelt Hilde. “Als ze uiteindelijk bij ons terecht komen, lukt het wel en voelen ze zich veel beter in hun vel. Ze bloeien open, krijgen weer zelfvertrouwen en durven uitdagingen aangaan”, legt Hilde uit. “Een kind dat zich goed voelt, ontwikkelt beter en sneller”, benadrukt ze. “Ook voor de ouders is dit een opluchting. Als ze hun

139 kinderen met leermoeilijkheden krijgen op Saigo onderwijs op maat

“Bij ons bloeit een kind helemaal open!”

“We streven ernaar een school te zijn waar gelukkige leerlingen zich maximaal ontwikkelen.”


Basisschool Ezaart in een nieuw kleedje

Meer info: Saigo, 014 31 36 96, [email protected]

Meer info: basisschool Ezaart, 014 31 50 99, [email protected]

139 kinderen met leermoeilijkheden krijgen op Saigo onderwijs op maat

“Bij ons bloeit een kind helemaal open!”

Heel wat klasjes van Saigo hebben nu een onderdak in tijdelijke containers. In 2015 neemt de school zijn intrek in een nieuw gebouw. De nieuwbouw krijgt op het gelijkvloers een polyvalente zaal, therapieruimtes, kantoren voor directie en secretariaat, een leraarskamer, een keuken en toiletten. Op de eerste verdieping komen moderne klaslokalen en enkele therapieruimtes. “We zijn heel tevreden dat de werken binnenkort starten. Ruim anderhalf jaar doorbijten en we kunnen allemaal genieten van moderne infrastructuur”, besluit Hilde.

Ook op de gemeentelijke basisschool in Ezaart verdwij-nen alle containerklassen. Afgelopen jaar realiseerde het gemeentebestuur er heel wat:✓ Drie (bestaande) opgefriste en vernieuwde

kleuterklassen.✓ Een splinternieuw gebouw waar tien klaslokalen, één

leraarskamer, het kantoor van de directie en het secre-tariaat, bergruimtes en toiletten onderdak krijgen.

In samenwerking met ouders en leerkrachten leverde de school tijdens de zomermaanden nog extra inspanningen:✓ Een nieuwe kleuterspeelplaats met een grote zandbak

en een klimtoestel✓ Een groene speel- en sportzone voor alle leerlingen✓ De schooltuin krijgt weer een volwaardige plek

“We starten het nieuwe schooljaar letterlijk met een propere lei”, vertelt Eva Hannes, directrice van de school. “We zijn erg tevreden met de inspanning die het gemeen-tebestuur leverde. Maar ook de inzet van het ouderco-mité, talrijke sponsors, leerkrachten én individuele ouders was en is van groot belang in de realisatie van dit project.”

Een nieuwe school voor Saigo

kinderen gelukkig zien, vinden ze het spijtig dat ze deze stap niet eerder zetten.”

Speelleerklas, opstap naar eerste leerjaarNaast de basiswerking op de eigen school, ontwikkelde Saigo een uitgebreide werking in het gewoon onderwijs. Een mooi voorbeeld is de speelleerklas in basisschool Klim-op in Ginderbui-ten. Dit is een klasje voor normaal begaafde kinderen tussen 5 en 7 jaar die niet rijp zijn voor het eerste leerjaar. “In deze klas werken we nauw samen met het eerste leerjaar. We besteden aandacht aan lezen, schrijven en rekenen met veel ruimte voor spelen. Zo blijft leren leuk”, vertelt Hilde. Driekwart van de leerlingen uit de speelleerklas start het jaar nadien gewoon in het eerste studie-jaar. Daar krijgen de kinderen via bijkomende begeleiding nog een extra duwtje in de rug. GON, link tussen gewoon en buitengewoon onderwijsHet geïntegreerd onderwijs (GON) is een samenwerking tussen het gewoon en buitengewoon onderwijs. “De kinderen volgen les in het gewoon onderwijs. Als ze het op bepaalde vlakken moeilijker hebben, krijgen ze extra ondersteuning van één van onze leerkrachten. Aangepaste reken- of taallessen, maar ook logopedie en kine behoren tot het aanbod. We doen dit in de kleuterschool, in het lager en middelbaar onderwijs. We onder-steunden zelfs al een student op de hogeschool”, legt Hilde uit.

In 2015 beschikt Saigo over moderne klaslokalen met veel lichtinval.


Vijftien Kapellekens als laatste getuigen van een Achterbos dat nooit meer terugkomt

“Menig jongeman heeft hier heel braafjes zijn eerste zoentje gegeven”Als de Vijftien Kapellekens er voor de jaarlijkse kruiswegprocessie op Goede Vrijdag piekfijn bijliggen, dan danken we dat aan vrijwilligers Jan Hooyberghs en Frans Geboers. Elk jaar geven ze de kapelletjes in de Paasweek een grondige schrobbeurt. “Jan is de inspirator”, vertelt Frans. “Ik ben maar zijn poetshulp.” Deze geboren en getogen Achterbossenaars hebben een bijzondere band met de kapelletjes. Als één van de laatste restanten verwijzen ze naar het Achterbos uit de tijd van Jakob Smits en zelfs ouder.

In 2004 ondergingen de Vijftien Kapellekens een grondige renovatiebeurt. Nu staan Jan Hooybergs en Frans Geboers in voor het dagelijks onderhoud.

Amandus Helsen, onderpastoor van Mol-Centrum, neemt omstreeks 1815 het initi-atief om de kruisweg van Jezus te vertalen in vijftien kapelletjes. Elk kapelletje beeldt één van de staties uit van het lijdensver-haal van Jezus. Een stuifduinheuvel in het heidelandschap van Achterbos wordt uitgekozen als locatie. Daar staat al veel langer de Heilige Kruyskapel. De gelovigen van het dorp trekken in stoet naar deze plek voor de kruiswegprocessie. Zoals het in die tijd hoort, financieren de notabelen de bouw van de kapelletjes. Eén preek van de pastoor en iedereen trekt spontaan zijn portefeuille open. De plaatselijke boeren voeren materialen aan en helpen bij het metselwerk. Bijna 200 jaar later staan de beschermde kapelletjes er nog en vormen ze nog steeds het decor voor de jaarlijkse processie op Goede Vrijdag. Na een grondige restauratiebeurt in 2004 door het gemeentebestuur nemen vrijwilligers Jan Hooybergs en Frans Geboers de dagelijkse zorgen over de kapelletjes op zich.

Welke band hebben jullie met de Vijftien Kapellekens? Jan Hooyberghs: “Als kleine schooljongen in de jaren ’30 herinner ik me nog goed hoe we naar hier kwamen om te spelen. De bossen waren toen nog veel kleiner. Want vergis je niet. De kapelletjes zijn gebouwd op een heuvel in een open heidevlakte. Dit stuk heide maakte deel uit van het veel grotere heidegebied dat liep tot en met de Galbergen. Tussen de heide en het Centrum van Mol lagen dan enorme graanvelden die zich uitstrekten tot in Millegem. Slechts hier en daar stond een huis. De bossen hebben zich pas later rond de kapelletjes gevormd. Ik koester deze jeugdherinne-ringen en vindt het belangrijk dat we één van de laatste restanten uit lang vervlogen tijd in ere houden. De kapelletjes verwijzen naar het typische oude Kempense volksge-loof waarin wij nog zijn opgegroeid.”Frans Geboers: “Ik ben veel jonger dan Jan, maar heb toch ook een gelijkaardige band met de kapelletjes. Deze locatie is altijd een trekpleister geweest voor jeugdbewe-gingen om er te spelen. Menig jongeman


Vijftien Kapellekens als laatste getuigen van een Achterbos dat nooit meer terugkomt

opnieuw gemetst. Ook de bepleistering is volledig vervangen. Daarnaast hebben we zelf werken uitgevoerd om de bereik-baarheid van de kapelletjes te verbeteren. Zo loopt het rolstoelpad van de Witte Mol - een initiatief van Jan - nu langs deze kapelletjes, een hele prestatie als je weet welke modderpoel het hier vroeger kon zijn. Daarnaast zijn er heel wat groenwer-ken gebeurd. De kapelletjes werden bijna overwoekerd door de achterliggende bomen en struiken. Het unieke zicht over de volledige rij kapelletjes was verdwenen.” Jan Hooyberghs: “Met dank aan zuster Jeanne van het klooster van Achterbos

hebben we in de kelder van de kerk de originele kandelaars en engelen voor de grote kapel teruggevonden. Deze hebben we teruggeplaatst. Daarnaast hebben we de grote kapel aangekleed met oude kerk-stoelen en een rood tapijt.”

Ook de aankleding van de kapelletjes zelf is niet meer origineel. Jan Hooyberghs: “In mijn jeugdjaren stonden in de kapelletjes plaasteren beelden die de kruisweg uitbeeldden. De oorspronkelijke schilderijtjes zijn op een wat rare manier verdwenen. Ze werden door een Antwerpenaar meegenomen om te restaureren, maar hij heeft ze nooit teruggebracht. Uiteindelijk heeft de vroegere pastoor Jef Mermans de huidige tafereeltjes gekregen. Ze zijn afkomstig uit een kerkje in het Ardense plaatsje Vaulx. In 2004 kregen ze een opfrisbeurt.”

De huidige tafereeltjes zijn afkomstig uit een kerkje in het Ardense plaatsje Vaulx.

Wil jij je steentje bijdragen? Draag jij de Vijftien Kapellekens een warm hart toe en wil je je steentje bijdragen tot het bewaren van dit uniek stukje historisch patrimo-nium? Kom dan op 25 september om 20 uur naar de schepenzaal in ’t Getouw, Molenhoekstraat 2, eerste verdieping.

“Beheerscomité Vijftien Kapellekens is dringend nodig”

Jan Hooybergs en Frans Geboers komen, naast de jaarlijkse grondige poetsbeurt, regelmatig naar de Vijftien Kapellekens om te kijken of alles er nog netjes bijligt. Eventuele gebreken melden ze aan het gemeentebestuur die voor de nodige herstellingen zorgt. “Het is absoluut noodzakelijk dat er hier regelmatig mensen langs-komen die dingen melden”, zegt Jan. “Ik word er niet jonger op en hoop op een groepje geëngageerden die stilaan mijn taken willen overnemen of helpen. Daarom stelde ik aan het gemeentebestuur voor om een beheerscomité op te richten van vrij-willigers. Ik hoop dat er veel geïnteres-seerden reageren op onze oproep. Een groepje van tien vrijwilligers moet haalbaar zijn. Dan krijgt onze werking ook een officieel tintje.”

De Vijftien Kapellekens dateren uit 1815. Deze werden op een hoge zandduin in een heidevlakte gebouwd. Het bos kwam pas later.

Meer info: communicatiedienst, 014 33 07 11, [email protected]

heeft hier heel braafjes zijn eerste zoentje aan zijn toekomstige echtgenote gegeven. Thuis mocht dat uiteraard niet. Ik herinner me ook nog een tragisch gebeuren op deze plek. Elk weekend kwam de KSA van het Centrum hier spelen. In 1950 barstte er eind mei een enorm onweer los. De jongens renden in allerijl naar het enige huis dat toen hier al stond, op zoek naar beschutting. Eén jongen, Rudi Boons uit Ginderbroek, is toen dodelijk getroffen.”

De kapelletjes bevinden zich nu in een prima staat, maar dat is niet altijd zo geweest. Jan Hooyberghs: “Er zijn periodes geweest dat ze er echt verwaarloosd bij lagen. Ik denk bijvoorbeeld aan de jaren ’70. De kapelletjes vragen een intensief onderhoud met geregeld grote renovatiebeurten. Af en toe gebeurt er wel wat vandalisme, maar het zijn vooral de natuurelementen die vrij spel hebben. Aan de vogeltjes zal het in elk geval niet liggen. Zelf vind ik het een mirakel, maar we moesten nog nooit uitwerpselen van vogels wegpoetsen. Ook vonden we in de kapelletjes nog nooit een vogelnest. Bijzonder vreemd, want de gebouwtjes zijn open en zouden een prima schuilplaats zijn voor vogels. Ik heb het al gevraagd aan verschillende vogelspecia-listen, maar ook zij staan voor een raadsel.”

De grondige renovatie van 2004 door het gemeentebestuur heeft de volledige site een nieuwe adem ingeblazen. Wat is er toen allemaal gebeurd? Frans Geboers: “De dakconstructies zijn volledig vernieuwd, daarnaast zijn de bovenste delen van de kapelletjes


“De positieve getuigenissen van ouders en kinderen op onze website doen me goed.”

Vzw Help Brandwonden Kids zet zich in voor kinderen met brandwonden en brandpreventie

“Eén fatale seconde kan jouw leven verwoesten”

Acht jaar geleden veranderde het leven van Jo Mertens uit Achterbos in één fatale seconde. Door een spijtig ongeval liep hij ernstige brandwonden op. Tijdens zijn revalidatie sprak hij met kinderen en hun ouders in dezelfde situatie. Zo ontstond bij hem het idee om een vzw voor deze slachtoffertjes op te richten. Wij brachten Jo een bezoekje voor een interview.

Interesse in preventie- en/of sensibiliseringslessen via Bravo?Wat? Bravo staat voor ‘Brand en brandwonden voorkomen’ en is een project van de Belgische Brandwonden Stichting. De vzw Help Brandwonden Kids organiseert deze lessen samen met de stichting en biedt financiële ondersteuning. Zo kan je tijdens een les verpleegkundigen van het brandwondencentrum aan het woord horen, eventueel komt de plaatselijke brandweer, een ziekenwagendienst en een clown de kinderen meer vertellen. De lessen bestaan in verschillende vormen en uren.Voor wie? De lessen worden georganiseerd voor kleuter-, lager- en secundair onderwijs, verenigingen, service-clubs en andere organisaties. Hoe aanvragen? Je neemt contact op met Bravo via: www.brandwonden.be of [email protected].

samen met de Belgische Brandwonden Stichting en diverse brandwondencentra.

Opstart van Help brandwonden Kids“Tijdens mijn verzorging in een gespeci-aliseerd ziekenhuis lag er een jongen van twaalf jaar naast me. Ik vond het ondraag-lijk dat hij hetzelfde leed moest verwerken als ik. Al gauw ontdekte ik dat er weinig of geen ondersteuning was voor kinderen met brandwonden en hun ouders. Na twee jaar revalideren, startte ik met enkele vrienden een vzw op.”

Het doel van onze vzw“We informeren zoveel mogelijk kinderen via preventielessen en bieden kinderen met brandwonden financiële steun in de vorm van bijvoorbeeld een drukpak, betaling van medicatie, een geschenk

“In één seconde veranderde mijn leven.”

De brandweer geeft uitleg tijdens preventielessen in basis-school Ginderbuiten.

Jaarlijks bereikt de vzw Help Brandwonden Kids meer dan 1 000 kinderen. Zo helpt ze slachtoffertjes en informeert kinderen via brandpreventielessen. Kinderen met brandwonden krijgen de kans om samen met lotgenootjes deel te nemen aan leuke activiteiten en ontvangen financiële steun. Verder ondersteunt de vzw onderzoek naar pijnbestrijding. De vereniging werkt nauw


Vrije Basisschool De Toren uit Achterbos zamelde dit jaar geld in voor vzw Help Brandwonden Kids.

Meer info: Help Brandwonden Kids vzw, 014 71 42 31, [email protected], www.helpbrandwondenkids.be

Vzw Help Brandwonden Kids zet zich in voor kinderen met brandwonden en brandpreventie

“Eén fatale seconde kan jouw leven verwoesten”

Brandpreventietips: “Een gewaarschuwd mens telt voor twee.”Je vindt regelmatig nieuwe brandpreventietips op de face-bookpagina van Help Brandwonden Kids en de website van de Belgische Brandwonden Stichting: www.brandwonden.be > preventie.

Een greep uit de tips:- Bij brand: verplaats je dicht bij de grond.- Hang rookmelders in je huis.- Hou kinderen uit de buurt van een warme friteuse. - De barbecue aansteken met spiritus, benzine of andere

brandbare vloeistoffen is gevaarlijk. Gebruik alleen aanmaakblokjes.

- Laat de droogkast liever niet draaien als je niet thuis bent.- Bio-ethanol in de sfeerhaard is levensgevaarlijk.

om het leed te verzachten en nog veel meer. We steunen kuurkampen en schenken speelgoed aan brandwonden-afdelingen. Ook organiseren we samen met de Belgische Brandwonden Stichting projectdagen rond preventie, infoavon-den en lessen in scholen, en een jaarlijkse reüniedag voor families van getroffen kinderen. Onze infostand vind je op open-

deurdagen van de brandweer, de Handi-beurs en diverse activiteiten ten voordele van onze vzw. Voor de pijnbestrijding financieren wij de ontwikkeling van het ‘Virtual reality System’, een innovatieve wijze van pijnbestrijding bij de verzorging van brandwondenpatiënten. Nieuwe tech-nologieën en technieken zijn ontzettend duur, de centen zijn dus erg welkom.”

De toekomst “Onze vzw groeide enorm de laatste jaren. Het bestuur bestaat ondertussen uit elf gemotiveerde leden. Vele vrijwilligers, verenigingen, scholen en andere organi-saties zetten zich in voor onze vereniging. Als bestuur willen we hen bedanken voor alle hulp en steun. Zonder hen was dit allemaal niet mogelijk. Ik hoop dat we verder kunnen doen zoals we bezig zijn.”

Het belang van preventie“Jaarlijks verzorgen brandwondencentra in België ongeveer 1 200 mensen met zware brandwonden, waaronder 300 kinderen. Het leven van een slachtoffer verandert ernstig door brandwonden en heeft lichamelijke en mentale gevolgen. Onderzoek bewijst dat thuisbranden de meeste brandwonden veroorzaken. Door op het gevaar van brand te wijzen en de mogelijke oorzaken, maken we kinderen alerter.”


Sportfocus vzw organiseert zwemlessen in Den Uyt

“Dubbel zoveel kinderen kunnen leren zwemmen!”Dure privélessen nemen om je kinderen te leren zwemmen is vanaf september niet meer nodig. Het gemeentebestuur start een samenwerking met Sportfocus vzw. Deze vzw organiseert zwemlessen voor kinderen vanaf vijf jaar in Den Uyt. Kwaliteit van de zwemlessen is de hoogste prioriteit. Gediplomeerde lesgevers staan klaar om – in vergelij-king met wat tot nu toe mogelijk was – dubbel zoveel kinderen de knepen van het vak te leren. Wij spraken met Simon Van Doninck en Koen Van den Heyning, zweminstructeurs en medeoprichters van de vzw.

Om in te spelen op de grote vraag naar zwemlessen voor jonge kinderen gaat het gemeentebestuur een samenwerking aan met Sportfocus vzw. “We kunnen zo’n 150 kinderen zwemles geven in één lessen-reeks. Dat is dubbel zoveel in vergelijking met voordien”, begint Simon Van Doninck. “Onze vereniging specialiseert zich in zwemlessen. We werken zo veel mogelijk met gediplomeerde lesgevers die de juiste zwemtechniek aanleren én op een leuke manier met de kinderen omgaan.”

Het moet plezant blijvenEen kind mag niet bang zijn in het water. Dat is een belangrijke vereiste om te starten met zwemlessen. “Kinderen laten kennismaken met water doe je al spelenderwijs. Op een aangename en ontspannende manier”, vertelt Koen Van den Heyning. “Dat kan thuis of door eens samen te gaan zwemmen. Of door naar de watergewenning te gaan. Ook tijdens onze zwemlessen staat ‘zich goed voelen in het water’ centraal,” benadrukt hij. “In

het water springen, drijven, kopje onder gaan,… de kinderen verleggen keer op keer hun grenzen.”

Minstens vijf jaar“Kinderen moeten minstens vijf jaar oud zijn. Pas op deze leeftijd zijn ze klaar om de juiste technieken aan te leren”, vertelt Simon. “Jongere kinderen kunnen naar de watergewenning, maar het echte werk start pas als ze vijf zijn. Kinderen geven zelf aan wanneer ze er klaar voor zijn. Het heeft geen zin om iets te forceren”, benadrukt hij. “Ouders hebben graag dat hun kind snel leert zwemmen zodat ze gerust zijn als ze naar het zwembad gaan of op vakantie trekken. Maar ook als kinderen kunnen zwemmen, moet een volwassene altijd toezicht houden.”

Moeilijkste techniek eerst“We leren de kinderen eerst de school-slag aan. Dit is de moeilijkste zwemslag maar de beste basis om andere slagen

Simon Van Doninck en Koen Van den Heyning van Sportfocus vzw: “Kinderen vanaf vijf jaar kunnen elk op hun eigen tempo leren zwemmen”.

PRAKTISCH

Ook voor volwassenen


Gemiddeld is een vijfjarig kind op vlak van motoriek klaar om te leren zwemmen.

Meer info: Sportfocus vzw, 0491 07 10 31, www.sportfocus.be, [email protected]

Sportfocus vzw organiseert zwemlessen in Den Uyt aan te leren,” vertelt Koen. “Begin je met bijvoorbeeld rugslag dan heeft een kind het nadien moeilijker om schoolslag aan te leren. Tijdens onze lessen leren de kinderen ook in het water springen en drijven.”

Op niveau van elk kindSportfocus vzw werkt met niveaugroep-jes. Wie snel bijleert, schuift tijdens de les-senreeks door naar een volgende groep. “Deze manier van werken garandeert voor elk kind de nodige aandacht. In een groep met grote verschillen moeten we ons teveel focussen op kinderen met een mindere techniek. In een groep met deelnemertjes van hetzelfde niveau is dat niet het geval. Bovendien vinden ook de kinderen het fijn om te voelen dat ze mee kunnen”, benadrukt Simon. “We werken met kleine groepjes van ongeveer vijf kinderen per lesgever. Zo kan de lesgever focussen op de noden van elk individu.” Na de zwemlessen biedt Sportfocus vzw ook ‘Recrea +’ aan voor kinderen die een brevet van 25 m schoolslag op zak hebben.

Ouders op de hoogte“We informeren de ouders elke week over de vorderingen van hun kind. Hoe ging het deze week? Is de beentechniek beter? Zitten de voetjes in de juiste houding,…? Kleine terugkoppelingen over de voorbije zwemles geven hen een gerust gevoel”, vertelt Simon. “Ouders mogen een kijkje komen nemen tijdens de lessen. We vragen wel om de lessen niet te storen. Na de lessen staan de lesgevers klaar om naar hun opmerkingen te luisteren of vragen te beantwoorden.”

✓ Inschrijven vanaf begin september via www.sportfocus.be > zwemschool Mol✓ Start lessen: eind september✓ Lesdagen: woensdagnamiddag of zaterdagvoormiddag✓ Wat heb je nodig? Een badpak of zwembroek en eventueel een zwembril.

Andere materialen zijn ter beschikking in het zwembad.

Zwemlessen voor kinderen = zwemschool✓ Eén lessenreeks = 8 lessen ✓ Kostprijs: 55 euro✓ Voorwaarde: je kind moet minstens vijf jaar zijn of worden tijdens de

lessenreeks

recrea + voor kinderen✓ Eén lessenreeks = 8 lessen ✓ Kostprijs: 50 euro✓ Voorwaarde: je kind moet een brevet hebben van 25 m schoolslag

Sportfocus vzw organiseert ook zwemlessen voor volwassenen in Den Uyt. Wil je leren zwemmen, werken aan je zwemconditie met een ‘Start to Swim’ of je techniek oefenen? Neem dan zeker een kijkje op www.sportfocus.be en kies voor zwemschool Mol. Je vindt alle informatie ook terug in de nieuwe sportbrochure.


>

> Eind juni werd de eerste cadeau-bonautomaat in onze gemeente in gebruik genomen. Je vindt de automaat aan de ingang van de parking in de Statiestraat, tussen huisnummers 9 en 11. Handig in gebruik en zeven dagen op zeven, 24 uur op 24, beschikbaar. Wens je een cadeauverpakking, ook dat kan. Betalen doe je met je bankkaart. Zo heb je altijd een tof cadeau binnen handbereik.

> In de tweede helft van augustus startte de heraanleg van Parking Sint-Pieter in het Centrum. De capaciteit van de parking stijgt dankzij de herinrichting van 30 naar 48 plaatsen. De parking bevond zich in een bijzonder slechte staat. Zo komt er een volledig nieuwe bovenbouw en nieuwe bomen. Om de werking na het bouwverlof te kunnen starten, moesten er op 5 juni sonderingen gebeuren naar onderlig-gende nutsleidingen. De aanleg neemt een tweetal maanden in beslag. Als de weersomstandigheden meezitten,

kunnen we in de loop van oktober deze vernieuwde centrumparking in gebruik nemen.

> Je kan gratis oefenen op de computer en het internet tijdens de vrije inloop-momenten van digidak. Elke dinsdag-namiddag en vrijdagvoormiddag – behalve de laatste vrijdag van de maand – is iedereen welkom in het computerlo-kaal van het lokaal dienstencentrum in Ten Hove. Twee begeleiders staan voor je klaar om vragen te beantwoorden. Ook kan je bij hen inschrijven om een cursus te volgen.

> Wil jij besparen op je energiefac-tuur? En wil je daarbij ook je steentje bijdragen tot het milieu? Schrijf dan tussen 1 juli en 29 september 2013 in voor de groepsaankoop groene stroom en gas van provincie Antwerpen en het gemeentebestuur. Dit kan vrijblijvend en zonder enige aankoopverplichting op www.samengaanwegroener.be.

> Al golfend de pareltjes van onze gemeente ontdekken, dat kan. Op 3 juli lanceerde de dienst toerisme samen met organisator City Golf, een nieuwe manier om kennis te maken met Mol. Hoe minder golfervaring, hoe plezanter. Een echte aanrader voor verenigingen, groepen of bedrijven. Je betaalt 20 euro per persoon of geniet van het groepsta-rief. Reserveren via [email protected].

> Ook in beroep heeft de Deputatie van de provincie Antwerpen beslist om geen stedenbouwkundige vergunning uit te reiken voor het project Cash & Fresh. Dit betekent dat de projectont-wikkelaars een volledig nieuw dossier moeten uitwerken dat ze eerst ter beoordeling moeten voorleggen aan het gemeentebestuur. Het vorige plan was voor het gemeentebestuur onaan-vaardbaar vanwege de grootschalig-heid en het gebrek aan inpasbaarheid in deze groene omgeving. Uiteraard blijft de vraag wat er met deze privésite in het Centrum moet gebeuren.

> De molen van Ezaart onderging afgelopen jaar een uitgebreide renova-tiebeurt. Dit in 1960 erkend beschermd monument is de laatste nog bestaande van de zeven windmolens die onze gemeente ooit rijk was. De Vlaamse Overheid gaf het gemeentebestuur een fikse onderhoudspremie.

Gemeentetelex


Je kan met dit formulier problemen en voorstellen over openbare wegen en openbare plaatsen melden. Het is ook mogelijk het formulier online in te vullen op www.gemeentemol.be

naam voornaam

straat huisnummer bus

postcode gemeente telefoonnummer

e-mail: (belangrijk voor snelle feedback!)

datum:

straat

huisnummer of andere verduidelijking van plaats

straat milieu verkeerwegdek baangracht verkeersbordstoep sluikstorten verkeerslichtfietspad geurhinderrioleringopenbare verlichtingkastje kabel-tvwegmarkeringtelefooncelhalte lijnbussen andere:

• in de brievenbus aan de ingang van het administratief centrum ‘t Getouw deponeren.• in een gefrankeerde enveloppe versturen aan: Gemeentebestuur Mol, Dienst grondgebiedszaken, Molenhoekstraat 2, 2400 Mol.• Online invullen op www.gemeentemol.be

Bijkomende meldingsformulieren kan je afhalen op de dienst grondgebiedszaken. Dit formulier zal ook telkens in het informatieblad gepubliceerd worden.

Heb je niet dadelijk iets te melden? Hou dit formulier bij, het kan nog van pas komen!

Je kan het ingevuldemeldingsformulier:

Duid aan waaroverhet probleem gaat

Waar doet het probleem zich voor?

Je naam en adres

Voorbeelden van verduidelijking:- verlichtingspaalnummer 106- achter telefooncel- tussen huisnummer 5 en huisnummer 7

Omschrijf het probleem of doe

een voorstel

Een terugblik...

www.gemeentemol.beVerantwoordelijke uitgever: Hans Schoofs, schepen van informatie en public relations, Molenhoekstraat 2, 2400 Mol

Zomer in ‘t Krekeltje

Op 17 juli trokken kleine rekruten met Grabbelpas naar de brandweer-kazerne. Het gemeentelijk brandweerteam bezorgde het groepje kleu-ters de dag van hun leven. De voorbije zomer genoten weer heel wat kinderen en jongeren met Grabbelpas en Swap van een boeiend en afwisselend vrijetijdsprogramma georganiseerd door de jeugddienst en sportdienst.

Wezel wint Interscolaire verkeerswedstrijd

De vrije basisschool Wezel 6a won de Interscolaire verkeerswedstrijd ge-organiseerd door het verkeerseducatief centrum. De wedstrijd bestond uit een theoretisch en een praktisch examen. Zeventien klassen van het zesde leerjaar uit dertien Molse scholen namen hieraan deel.

De voorbije zomervakantie stonden in kinderclub ’t Krekeltje dagelijks 35 begeleidsters klaar om maximum 110 kinderen een leuke dag te be-zorgen. Het ‘vakantieteam’ stak een origineel programma in elkaar en er werd naar hartenlust gespeeld. Werkende ouders konden met een gerust hart hun bengels aan ons toevertrouwen.

Op 6 juli namen vertellers je mee naar het verleden van Sluis. De ver-halen over de Schèresliep, pastoor Wuyts, het guitig boerke en vele andere dorpsfiguren wisten velen te boeien. De activiteit paste in de festiviteiten rond Vlaanderen Feest en het Cultureel Ambassadeur-schap Open Sluis.

Bij de brandweer...

Open Sluis ‘Verhalen van toen’

September 2013 - De eerste schooldag in Santo Tomàs

Documents

Transcript of September 2013 - De eerste schooldag in Santo Tomàs